Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 49/2018 du 26 avril 2018 Numéro du rôle : 6556 En cause : le recours en annulation de l'article 2, 3°, de la loi du 26 mai 2016 modifiant l'article 194ter du Code des impôts sur les revenus 1992 relatif au régime de Tax La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, des juges L. Lavryse(...)"
Extrait de l'arrêt n° 49/2018 du 26 avril 2018 Numéro du rôle : 6556 En cause : le recours en annulation de l'article 2, 3°, de la loi du 26 mai 2016 modifiant l'article 194ter du Code des impôts sur les revenus 1992 relatif au régime de Tax La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, des juges L. Lavryse(...) Uittreksel uit arrest nr. 49/2018 van 26 april 2018 Rolnummer 6556 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 2, 3°, van de wet van 26 mei 2016 tot wijziging van artikel 194ter van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 betreffen Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, de rechters L. (...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 49/2018 du 26 avril 2018 Uittreksel uit arrest nr. 49/2018 van 26 april 2018
Numéro du rôle : 6556 Rolnummer 6556
En cause : le recours en annulation de l'article 2, 3°, de la loi du In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 2, 3°, van de wet
26 mai 2016 modifiant l'article 194ter du Code des impôts sur les van 26 mei 2016 tot wijziging van artikel 194ter van het Wetboek van
revenus 1992 relatif au régime de Tax Shelter pour la production de inkomstenbelastingen 1992 betreffende het Tax Shelter stelsel ten
audiovisuelle, introduit par la SA « Woestijnvis ». gunste van audiovisuele werken, ingesteld door de nv « Woestijnvis ».
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, des juges L. samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, de rechters
Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. Merckx-Van
P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, et, conformément à Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R. Leysen, en, overeenkomstig
l'article 60bis de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour artikel 60bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
constitutionnelle, du président émérite E. De Groot, assistée du Grondwettelijk Hof, emeritus voorzitter E. De Groot, bijgestaan door
greffier F. Meersschaut, présidée par le président émérite E. De de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van emeritus
Groot, voorzitter E. De Groot,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet du recours et procédure I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 6 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 6 december
décembre 2016 et parvenue au greffe le 8 décembre 2016, la SA « 2016 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 8
Woestijnvis », assistée et représentée par Me P. Smet et Me I. Panis, december 2016, heeft de nv « Woestijnvis », bijgestaan en
avocats au barreau de Bruxelles, a introduit un recours en annulation vertegenwoordigd door Mr. P. Smet en Mr. I. Panis, advocaten bij de
balie te Brussel, beroep tot vernietiging ingesteld van artikel 2, 3°,
de l'article 2, 3°, de la loi du 26 mai 2016 modifiant l'article van de wet van 26 mei 2016 tot wijziging van artikel 194ter van het
194ter du Code des impôts sur les revenus 1992 relatif au régime de Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 betreffende het Tax Shelter
Tax Shelter pour la production audiovisuelle (publiée au Moniteur stelsel ten gunste van audiovisuele werken (bekendgemaakt in het
belge du 7 juin 2016). Belgisch Staatsblad van 7 juni 2016).
(...) (...)
II. En droit II. In rechte
(...) (...)
Quant à la disposition attaquée et à son contexte Ten aanzien van de bestreden bepaling en de context ervan
B.1.1. La partie requérante, la SA « Woestijnvis », demande B.1.1. De verzoekende partij, de nv « Woestijnvis », vordert de
l'annulation de l'article 2, 3°, de la loi du 26 mai 2016 « modifiant vernietiging van artikel 2, 3°, van de wet van 26 mei 2016 « tot
wijziging van artikel 194ter van het Wetboek van de
l'article 194ter du Code des impôts sur les revenus 1992 relatif au inkomstenbelastingen 1992 betreffende het Tax Shelter-stelsel ten
régime de Tax Shelter pour la production audiovisuelle ». gunste van audiovisuele werken ».
L'article 2, 3°, de la loi du 26 mai 2016 dispose : Artikel 2, 3°, van de wet van 26 mei 2016 bepaalt :
« A l'article 194ter du Code des impôts sur les revenus 1992, remplacé « In artikel 194ter van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992,
par la loi du 12 mai 2014, les modifications suivantes sont apportées vervangen bij de wet van 12 mei 2014, worden de volgende wijzigingen
: aangebracht :
[...] [...]
3° le paragraphe 1er, alinéa 1er, 2°, est complété par un alinéa 3° paragraaf 1, eerste lid, 2°, wordt aangevuld met een lid, luidende
rédigé comme suit : :
' Pour l'application du présent article, n'est pas considérée comme ' Voor de toepassing van dit artikel wordt niet als een met Belgische
entreprise liée à des entreprises de télédiffusion belges ou of buitenlandse televisieomroepen verbonden onderneming beschouwd, de
étrangères, l'entreprise qui est liée à des entreprises de onderneming die verbonden is met een Belgische of buitenlandse
télédiffusion belges ou étrangères, mais qui s'engage à ne pas signer televisieomroep, maar die zich ertoe verbindt om geen raamovereenkomst
de convention-cadre relative au régime de Tax Shelter pour la af te sluiten in het kader van het Tax Shelter stelsel voor de
production d'une oeuvre éligible pour laquelle ces entreprises de productie van een in aanmerking komend werk waarvoor deze
télédiffusion retirent des avantages directement liés à la production televisieomroep voordelen zou verkrijgen die rechtstreeks verbonden
ou à l'exploitation de l'oeuvre éligible. Cette condition est présumée zijn met de productie of de exploitatie van het in aanmerking komend
remplie si la société de production éligible s'y est engagée par werk. Deze voorwaarde wordt geacht te zijn vervuld wanneer de in
aanmerking komende productievennootschap zich hiertoe schriftelijk
écrit, tant envers l'investisseur éligible qu'envers l'autorité heeft verbonden, zowel ten aanzien van de in aanmerking komende
fédérale; ' ». investeerder als ten aanzien van de federale overheid; ' ».
B.1.2. L'article 194ter, § 1er, alinéa 1er, 2°, du Code des impôts sur B.1.2. Artikel 194ter, § 1, eerste lid, 2°, van het Wetboek van de
les revenus 1992 (ci-après : « CIR 1992 »), dispose : inkomstenbelastingen 1992 (hierna : WIB 1992), bepaalt :
« société de production éligible : la société résidente ou « in aanmerking komende productievennootschap : de binnenlandse
l'établissement belge d'un contribuable visé à l'article 227, 2°, vennootschap of de Belgische inrichting van een belastingplichtige
autre qu'une entreprise de télédiffusion ou qu'une entreprise liée au bedoeld in artikel 227, 2°, die geen televisieomroep is of geen
sens de l'article 11 du Code des sociétés à des entreprises de onderneming die in de zin van artikel 11 van het Wetboek van
télédiffusion belges ou étrangères, dont l'objet principal est le Vennootschappen verbonden is met Belgische of buitenlandse
développement et la production d'oeuvres audiovisuelles et qui a été televisieomroepen en die als voornaamste doel de ontwikkeling en de
agréé en tant que tel par le ministre qui a les Finances dans ses productie van audiovisuele werken heeft en die door de minister
attributions suivant une procédure simplifiée dont les modalités et bevoegd voor Financiën als dusdanig is erkend volgens een eenvoudige
conditions sont déterminées par le Roi. procedure waarvan de Koning de modaliteiten en voorwaarden bepaalt.
Pour l'application du présent article, n'est pas considérée comme Voor de toepassing van dit artikel wordt niet als een met Belgische of
entreprise liée à des entreprises de télédiffusion belges ou buitenlandse televisieomroepen verbonden onderneming beschouwd, de
étrangères, l'entreprise qui est liée à des entreprises de onderneming die verbonden is met een Belgische of buitenlandse
télédiffusion belges ou étrangères, mais qui s'engage à ne pas signer televisieomroep, maar die zich ertoe verbindt om geen raamovereenkomst
de convention-cadre relative au régime de Tax Shelter pour la af te sluiten in het kader van het Tax Shelter stelsel voor de
production d'une oeuvre éligible pour laquelle ces entreprises de productie van een in aanmerking komend werk waarvoor deze
télédiffusion retirent des avantages directement liés à la production televisieomroep voordelen zou verkrijgen die rechtstreeks verbonden
ou à l'exploitation de l'oeuvre éligible. Cette condition est présumée zijn met de productie of de exploitatie van het in aanmerking komend
remplie si la société de production éligible s'y est engagée par werk. Deze voorwaarde wordt geacht te zijn vervuld wanneer de in
écrit, tant envers l'investisseur éligible qu'envers l'autorité fédérale ». aanmerking komende productievennootschap zich hiertoe schriftelijk
Ces sociétés de production sont donc désormais considérées comme des heeft verbonden, zowel ten aanzien van de in aanmerking komende
sociétés de production pouvant faire l'objet d'investissements investeerder als ten aanzien van de federale overheid ».
Derhalve worden die productievennootschappen thans beschouwd als
conformément aux principes du régime de Tax Shelter. productievennootschappen waarin, volgens de principes van het Tax
Shelter-stelsel, kan worden geïnvesteerd.
B.2.1. Le régime de Tax Shelter a été inséré par l'article 128 de la B.2.1. Het Tax Shelter-stelsel is door artikel 128 van de programmawet
loi-programme du 2 août 2002 dans le titre III (« Impôt des sociétés van 2 augustus 2002 in titel III (« Vennootschapsbelasting »),
»), chapitre II (« Assiette de l'impôt »), section III (« Revenus hoofdstuk II (« Grondslag van de belasting »), afdeling III («
exonérés ») du CIR 1992, dans une sous-section IV (« Entreprises Vrijgestelde inkomsten »), van het WIB 1992 ingevoerd in een
investissant dans une convention-cadre destinée à la production onderafdeling IV (« Ondernemingen die investeren in een
audiovisuelle »). raamovereenkomst voor de productie van audiovisueel werk »).
Selon les travaux préparatoires, le but poursuivi par l'instauration Volgens de parlementaire voorbereiding werd door de invoering van het
du régime de Tax Shelter était « l'encouragement à la production belge Tax Shelter-stelsel « de bevordering van de Belgische productie van
des oeuvres audiovisuelles et cinématographiques ainsi que la audiovisuele en cinematografische werken en ook de realisatie van het
réalisation du potentiel créatif qui existe en Belgique » (Doc. parl., Belgisch creatief potentieel » beoogd (Parl. St., Kamer, 2001-2002,
Chambre, 2001-2002, DOC 50-1823/001, p. 57) : DOC 50-1823/001, p. 57) :
« [L]'activité de production d'oeuvres audiovisuelles et « De activiteit van de productie van audiovisuele en cinematografische
cinématographiques est un secteur qu'il est important de développer werken [is] een sector die ontwikkeld moet worden omdat ze
car il est créateur d'emplois. Le développement du secteur de la werkgelegenheid schept. De ontwikkeling van de sector van de
réalisation audiovisuelle et cinématographique peut donc concrètement realisatie van audiovisuele en cinematografische werken kan dus
entraîner des répercussions positives directes en termes de création concreet een directe positieve weerslag hebben, in termen van het
d'emplois dans différents secteurs d'activités » (ibid.). scheppen van werkgelegenheid, in verschillende activiteitensectoren » (ibid.).
Le régime de Tax Shelter est un système exonérant fiscalement les Het Tax Shelter-stelsel betreft een stelsel dat de winsten fiscaal
bénéfices d'entreprises investissant dans la production d'une oeuvre vrijstelt van ondernemingen die via een met een erkende
audiovisuelle par le biais d'une convention-cadre conclue avec une productievennootschap gesloten raamovereenkomst investeren in de
société de production agréée (ibid.). productie van een audiovisueel werk (ibid.).
B.2.2. A la demande des sociétés de production, il a d'abord été B.2.2. Op vraag van de productievennootschappen werd initieel beslist
décidé de n'octroyer cette exonération d'impôt qu'aux sociétés die belastingvrijstelling enkel toe te kennen aan binnenlandse
résidentes qui ne sont ni des entreprises de télédiffusion ni des vennootschappen, die geen televisieomroep zijn alsook geen
vennootschap zijn verbonden met een televisieomroep. De reden daarvoor
sociétés liées à une entreprise de télédiffusion. La raison de cette was dat « wat de financiering van de productie van audiovisuele werken
décision tenait au fait que « les télédiffuseurs [participaient] déjà [betrof], [...] televisieomroepen reeds in ruime mate aan hun trekken
largement au financement de la production d'oeuvres audiovisuelles en [kwamen] op grond van de voor hen op nationaal en op Europees vlak
vertu de leurs quotas nationaux et européens d'investissement en geldende quotaregeling inzake de investering in Europese en
production européenne et indépendante » (Doc. parl., Chambre, zelfstandige producties » (Parl. St., Kamer, 2003-2004, DOC
2003-2004, DOC 51-0730/001, p. 5). 51-0730/001, p. 5).
L'article 194ter du CIR 1992 a toutefois été modifié par l'article 2
de la loi du 17 mai 2004 « modifiant l'article 194ter du Code des Ingevolge artikel 2 van de wet van 17 mei 2004 « tot wijziging van
impôts sur les revenus 1992 relatif au régime de tax shelter pour la artikel 194ter van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992
production audiovisuelle », afin de « supprimer dans le texte betreffende de tax shelter-regeling ten gunste van de audiovisuele
l'exclusion [en tant qu'investisseurs] des sociétés liées aux productie » werd artikel 194ter van het WIB 1992 echter gewijzigd,
teneinde « de uitsluiting [als investeerder] van de met de
télédiffuseurs » (ibid.). Cette exclusion des sociétés liées à des televisieomroepen verbonden ondernemingen te schrappen » (ibid.).
entreprises de télédiffusion avait en effet eu pour conséquence Immers, door die uitsluiting van de vennootschappen die verbonden zijn
d'exclure automatiquement du régime de Tax Shelter une partie met televisieomroepen, werd een aanzienlijk deel van de investeerders
importante des investisseurs. automatisch van het Tax Shelter-stelsel uitgesloten.
B.2.3. Même si les sociétés de production liées aux télédiffuseurs B.2.3. Hoewel de met de televisieomroepen verbonden
pouvaient être prises en considération en tant qu'investisseurs à la productievennootschappen na de voormelde wetswijziging van 17 mei 2004
suite de la modification législative précitée du 17 mai 2004, elles in aanmerking konden worden genomen als investeerder, bleven zij
sont toutefois restées exclues en tant que sociétés de production evenwel uitgesloten als mogelijk voor de investering in aanmerking
éligibles pour l'investissement, de sorte qu'elles ne pouvaient pas komende productievennootschap, waardoor zij geen financiering
bénéficier d'un financement dans le cadre du régime de Tax Shelter. overeenkomstig het Tax Shelter-stelsel konden genieten.
L'article 2, 3°, de la loi du 26 mai 2016 met fin à cette exclusion : « Dans l'évolution du secteur de l'audiovisuel vers un plus grand professionnalisme (ce qui est certainement encouragé par le régime de Tax Shelter), des sociétés de production sont amenées à intégrer un groupe dans lequel peuvent également se trouver des entreprises de télédiffusion belges ou étrangères. Maintenir cette exclusion irait donc à l'encontre de cette évolution et inciterait ces sociétés de production à se retirer de ces groupes. Il est dès lors proposé [...] d'admettre comme éligibles les sociétés de productions qui s'engagent Ingevolge artikel 2, 3°, van de wet van 26 mei 2016 wordt hieraan een einde gemaakt : « In de evolutie van de audiovisuele sector naar meer professionalisme (dat [...] ten zeerste wordt aangemoedigd door het Tax Shelter stelsel), zijn productievennootschappen gedwongen om in een groep waartoe ook Belgische of buitenlandse televisieomroepen kunnen behoren, te integreren. Handhaving van deze uitsluiting zou daarom in strijd zijn met deze evolutie en zou deze productievennootschappen ertoe aanzetten zich terug te trekken uit deze groepen. Daarom wordt voorgesteld [...] om de productievennootschappen in aanmerking te nemen die zich verbinden om geen raamovereenkomst te ondertekenen in
à ne pas signer de convention-cadre relative au régime de Tax Shelter het kader van het Tax Shelter stelsel voor de productie van een in
pour la production d'une oeuvre éligible pour laquelle les entreprises aanmerking komend werk waarvoor met hen verbonden televisieomroepen
de télédiffusion auxquelles elles seraient liées obtiennent des voordelen rechtstreeks verbonden met de productie of de exploitatie
avantages directement liés à la production ou à l'exploitation de
l'oeuvre éligible » (Doc. parl., Chambre, 2015-2016, DOC 54-1737/001, van het in aanmerking komend werk verkrijgen » (Parl. St., Kamer,
pp. 5-6). 2015-2016, DOC 54-1737/001, pp. 5-6).
Par conséquent, les « sociétés de production qui sont liées à une Derhalve zijn « de productievennootschappen die aan een
société de télédiffusion sont uniquement exclues de la mesure si la televisieomroep zijn verbonden, [...] enkel van de maatregel
société de télédiffusion bénéficie directement d'avantages issus de la uitgesloten als de televisieomroep rechtstreeks voordelen geniet die
production fournie par la société de production » (Doc. parl., afkomstig zijn van de door de productievennootschap gecreëerde werken
Chambre, 2015-2016, DOC 54-1737/004, pp. 3-4). » (Parl. St., Kamer, 2015-2016, DOC 54-1737/004, pp. 3-4).
L'article 194ter, précité, du CIR 1992 s'applique à toutes les Voormeld artikel 194ter van het WIB 1992 is van toepassing op alle
conventions-cadres signées à partir du 1er juillet 2016. raamovereenkomsten getekend vanaf 1 juli 2016.
Quant à l'intérêt Ten aanzien van het belang
B.3. La partie intervenante conteste la recevabilité du recours, faute B.3. De tussenkomende partij betwist de ontvankelijkheid van het
d'intérêt. Etant donné que la partie requérante ne pouvait pas beroep wegens gebrek aan belang. Aangezien de verzoekende partij, ook
prétendre non plus à une application du régime de Tax Shelter avant vóór de inwerkingtreding van de bestreden wetsbepaling, geen aanspraak
l'entrée en vigueur de la disposition législative attaquée, elle ne kon maken op een toepassing van het Tax Shelter-stelsel, zou een
pourrait retirer aucun avantage d'une éventuelle annulation. eventuele vernietiging haar geen enkel voordeel kunnen opleveren.
B.4.1. La partie requérante est une société de production agréée, au sens du régime de Tax Shelter, qui pourrait être éligible pour des investissements par le biais d'une convention-cadre pour la production audiovisuelle. Elle fait également partie d'un groupe de sociétés auquel appartient aussi une entreprise de télédiffusion, de sorte qu'elle doit être qualifiée de « société de production liée ». Avant la modification législative attaquée, les sociétés de production liées étaient toujours exclues de la possibilité de bénéficier d'un financement dans le cadre du régime de Tax Shelter. La disposition attaquée fait désormais naître un avantage fiscal pour les investisseurs qui souhaitent investir dans des sociétés de production liées qui réalisent des productions pour une entreprise de télédiffusion avec laquelle elles ne sont pas liées au sens de B.4.1. De verzoekende partij is een erkende productievennootschap in de zin van het Tax Shelter-stelsel die in aanmerking zou kunnen komen voor investeringen in het kader van een raamovereenkomst voor de productie van een audiovisueel werk. Zij maakt tevens deel uit van een groep van vennootschappen waartoe ook een televisieomroep behoort, waardoor zij wordt gekwalificeerd als een verbonden productievennootschap. Vóór de bestreden wetswijziging waren verbonden productievennootschappen, als mogelijke begunstigde van een financiering overeenkomstig het Tax Shelter-stelsel, in alle gevallen uitgesloten. De bestreden bepaling voert voortaan een fiscaal voordeel in voor investeerders die wensen te investeren in verbonden productievennootschappen die producties realiseren voor een televisieomroep waarmee zij niet verbonden zijn in de zin van artikel
l'article 11 du Code des sociétés. La partie requérante estime dès 11 van het Wetboek van vennootschappen. Dienvolgens meent de
lors être affectée directement et défavorablement par la disposition verzoekende partij rechtstreeks en ongunstig te worden geraakt door de
attaquée, en ce que celle-ci aurait une influence négative sur sa bestreden bepaling, aangezien deze een negatieve invloed zou hebben op
compétitivité. haar concurrentiepositie.
B.4.2. La partie requérante est une société de production liée qui est B.4.2. De verzoekende partij is een verbonden productievennootschap
die wordt uitgesloten als een in aanmerking komende
exclue de l'application du régime de Tax Shelter si elle réalise une productievennootschap voor de toepassing van het Tax Shelter-stelsel
production pour une entreprise de télédiffusion avec laquelle elle est wanneer zij een productie realiseert voor een televisieomroep waarmee
liée au sens de l'article 11 du Code des sociétés. Il n'est pas requis qu'une éventuelle annulation lui procure un avantage immédiat. La circonstance que la partie requérante a une chance de voir sa situation réglée de manière plus avantageuse du fait de l'annulation de la disposition attaquée suffit pour justifier son intérêt à l'annulation de cette disposition. B.4.3. Le recours est dès lors recevable. Quant au premier moyen B.5. La partie requérante prend un premier moyen de la violation des zij verbonden is in de zin van artikel 11 van het Wetboek van vennootschappen. Het is niet vereist dat een eventuele vernietiging haar een onmiddellijk voordeel oplevert. De omstandigheid dat de verzoekende partij als gevolg van de vernietiging van de bestreden bepaling een kans zou krijgen dat haar situatie in een gunstigere zin wordt geregeld, volstaat om haar belang bij het bestrijden van die bepaling te verantwoorden. B.4.3. Het beroep is derhalve ontvankelijk. Ten aanzien van het eerste middel B.5. Als eerste middel voert de verzoekende partij een schending aan door artikel 2, 3°, van de wet van 26 mei 2016, van de artikelen 10,
articles 10, 11 et 172 de la Constitution par l'article 2, 3°, de la 11 en 172 van de Grondwet, doordat een verschil in behandeling op
loi du 26 mai 2016, en ce que celui-ci ferait naître une différence de fiscaal vlak zou worden ingevoerd tussen productievennootschappen
traitement en matière fiscale entre les sociétés de production, selon naargelang het door hen gecreëerde audiovisuele werk zou worden
que les oeuvres audiovisuelles créées par celles-ci sont diffusées par uitgezonden door een met hen verbonden televisieomroep, dan wel door
une entreprise de télédiffusion qui leur est liée ou par une een niet met hen verbonden televisieomroep, waardoor de
entreprise de télédiffusion qui ne leur est pas liée, la société de production étant considérée comme une société de production liée dans la première situation et comme une société de production non liée dans la seconde. La différence de traitement, fondée sur la liaison ou non avec une entreprise de télédiffusion, ne serait pas raisonnablement justifiée eu égard au but poursuivi par le législateur et aux effets visés par la mesure. B.6.1. Le Conseil des ministres et la partie intervenante font valoir que, dans ces situations différentes, les statuts juridiques des sociétés de production liées ne sont pas comparables. B.6.2. Une société de production qui est « liée » à une entreprise de productievennootschap in de eerste situatie als een verbonden productievennootschap wordt beschouwd en in de tweede situatie als een niet-verbonden productievennootschap. Het verschil in behandeling, gebaseerd op het al dan niet verbonden zijn met een televisieomroep, zou niet redelijk te verantwoorden zijn, gelet op het doel van de wetgever en de beoogde gevolgen van de maatregel. B.6.1. De Ministerraad en de tussenkomende partij werpen op dat de rechtspositie van de verbonden productievennootschap in die onderscheiden situaties niet vergelijkbaar is.
télédiffusion, au sens de l'article 11 du Code des sociétés, constitue avec celle-ci un ensemble indissociable sur le plan économique et connaît une réalité économique différente de celle que connaît une société de production indépendante. Les raisons qui ont poussé le législateur à prévoir que le régime de Tax Shelter ne peut s'appliquer à des investissements réalisés au profit d'entreprises de télédiffusion et des sociétés de production qui leur sont liées découlent du fait que ces sociétés connaissent des réalités économiques différentes et que les règles du droit de l'Union européenne relatives aux aides d'Etat sont différentes. B.6.3. Il ne faut toutefois pas confondre différence et non-comparabilité. Les réalités économiques différentes qui sont propres à une société de production liée et à une société de production non liée peuvent certes constituer un critère dans l'appréciation du caractère raisonnable et proportionné de la différence de traitement, mais elles ne sauraient suffire pour conclure à leur non-comparabilité. B.6.2. Een productievennootschap die in de zin van artikel 11 van het Wetboek van vennootschappen « verbonden » is met een televisieomroep, vormt daarmee economisch een onlosmakelijk geheel en bevindt zich in een andere economische realiteit dan een onafhankelijke productievennootschap. De redenen van de wetgever waarom de Tax Shelter geen toepassing kan vinden op investeringen gedaan ten voordele van televisieomroepen en de met hen verbonden productievennootschappen vloeien voort uit het feit dat zij zich in een andere economische realiteit bevinden en dat de regels inzake staatssteun in het Europese Unierecht verschillend zijn. B.6.3. Verschil en niet-vergelijkbaarheid mogen echter niet worden verward. De verschillende economische realiteit die eigen is aan een verbonden productievennootschap en aan een niet-verbonden productievennootschap, kan weliswaar een element zijn in de beoordeling van de redelijkheid en evenredigheid van het verschil in behandeling, maar zij kan niet volstaan om tot de niet-vergelijkbaarheid ervan te besluiten.
Des réalités économiques différentes n'excluent pas que la société de De verschillende economische realiteit sluit niet uit dat de verbonden
production liée et la société de production non liée entrent en productievennootschap en de niet-verbonden productievennootschap met
concurrence et puissent donc être comparées l'une à l'autre en ce qui elkaar in concurrentie komen en derhalve met elkaar kunnen worden
concerne la possibilité de bénéficier du régime de Tax Shelter. vergeleken, wat betreft de mogelijkheid om het Tax Shelter-stelsel te
B.7. Les articles 10 et 11 de la Constitution garantissent le principe genieten. B.7. De artikelen 10 en 11 van de Grondwet waarborgen het beginsel van
d'égalité et de non-discrimination. L'article 172 de la Constitution gelijkheid en niet-discriminatie. Artikel 172 van de Grondwet is een
est une application particulière de ce principe en matière fiscale. bijzondere toepassing van dat beginsel in fiscale aangelegenheden.
Le principe d'égalité en matière fiscale n'interdit pas au législateur Het gelijkheidsbeginsel in fiscale zaken verbiedt de wetgever niet een
d'octroyer un avantage fiscal à certains contribuables, pour autant fiscaal voordeel toe te kennen aan sommige belastingplichtigen, op
que la différence de traitement ainsi créée puisse se justifier voorwaarde dat het aldus ingevoerde verschil in behandeling redelijk
raisonnablement. kan worden verantwoord.
B.8. L'article 194ter du CIR 1992 fait partie des dispositions qui B.8. Artikel 194ter van het WIB 1992 maakt deel uit van de bepalingen
concernent les revenus exonérés à l'impôt des sociétés. Il appartient in de vennootschapsbelasting die betrekking hebben op de vrijgestelde
au législateur de fixer les exonérations portant sur les revenus inkomsten. Het komt de wetgever toe de vrijstellingen te bepalen van
imposables. Il dispose en la matière d'une marge d'appréciation de belastbare inkomsten. Hij beschikt ter zake over een ruime
étendue. Il appartient en outre au législateur d'apprécier si un beoordelingsmarge. Bovendien komt het de wetgever toe te oordelen of
régime d'immunisation fiscale instauré par lui doit être modifié ou een stelsel van fiscale vrijstellingen dat hij heeft ingevoerd al dan
non et, ce faisant, de déterminer pour quelle période, dans quelles niet moet worden gewijzigd en daarbij te bepalen voor welke periode,
conditions et selon quelles modalités cette modification est in welke omstandigheden en volgens welke modaliteiten die wijziging
applicable. van toepassing is.
Les choix sociaux qui doivent être réalisés lors de la collecte et de De maatschappelijke keuzen die bij het inzamelen en het inzetten van
l'affectation des ressources relèvent par conséquent du pouvoir middelen worden gemaakt, behoren derhalve tot de
d'appréciation du législateur. Lorsqu'une différence de traitement beoordelingsbevoegdheid van de wetgever. Wanneer bij die keuzen een
apparaît à l'occasion de ces choix, en l'espèce s'agissant plus verschil in behandeling blijkt, en te dezen meer bepaald wat de
précisément des modalités relatives à une exonération des revenus modaliteiten voor een vrijstelling van de belastbare inkomsten
imposables, la Cour se doit toutefois d'examiner si cette différence betreft, dient het Hof evenwel na te gaan of dat verschil berust op
repose sur une justification raisonnable. een redelijke verantwoording.
B.9. Comme il est dit en B.2.3, l'article 194ter, § 1er, alinéa 1er, B.9. Zoals is vermeld in B.2.3, voorziet artikel 194ter, § 1, eerste
2°, du CIR 1992, tel qu'il a été inséré par l'article 2, 3°, attaqué, lid, 2°, van het WIB 1992, zoals ingevoegd bij het bestreden artikel
de la loi du 26 mai 2016, prévoit une extension du champ d'application 2, 3°, van de wet van 26 mei 2016, in een uitbreiding van het
du régime de Tax Shelter aux sociétés de production liées qui toepassingsgebied van het Tax Shelter-stelsel voor de verbonden
s'engagent à ne pas signer de convention-cadre relative au régime de productievennootschappen die zich ertoe verbinden geen
Tax Shelter pour la production d'une oeuvre éligible pour laquelle raamovereenkomst af te sluiten in het kader van het Tax
l'entreprise de télédiffusion avec laquelle elles sont liées retire Shelter-stelsel voor de productie van een in aanmerking komend werk
des avantages directement liés à la production ou à l'exploitation de waarvoor de televisieomroep waarmee zij verbonden zijn, voordelen zou
verkrijgen die rechtstreeks verbonden zijn met de productie of de
l'oeuvre éligible. Les productions qui sont destinées à être diffusées exploitatie van het in aanmerking komend werk. Producties die bestemd
zijn om te worden uitgezonden of geëxploiteerd door een
ou exploitées par une entreprise de télédiffusion qui est liée, au televisieomroep die met de productievennootschap verbonden is in de
sens de l'article 11 du Code des sociétés, à la société de production, zin van artikel 11 van het Wetboek van vennootschappen, blijven
restent exclues du système de Tax Shelter : uitgesloten van het Tax Shelter-stelsel :
« Si [les sociétés de télédiffusion appartenant au même groupe que la « Mochten [de televisieomroepen die tot dezelfde groep behoren als de
société de production] n'ont aucun lien avec la maison de production productievennootschap] geen link hebben met het betrokken
ou la production concernée, il n'aurait pas été équitable de maintenir productiehuis of de betrokken productie, dan zou het niet eerlijk zijn
une interdiction d'éligibilité au régime du Tax Shelter dans le chef geweest om ten aanzien van het productiehuis een verbod op
de la maison de production » (Doc. parl., Chambre, 2015-2016, DOC inaanmerkingneming voor de taxshelterregeling te handhaven » (Parl.
54-1737/004, p. 8). St., Kamer, 2015-2016, DOC 54-1737/004, p. 8).
B.10. Cette différence de traitement repose sur un critère objectif et B.10. Dat verschil in behandeling berust op een objectief criterium,
plus précisément sur le fait que la production audiovisuelle est
réalisée par la société de production pour une entreprise de meer bepaald de vaststelling of de productie van het audiovisueel werk
télédiffusion à laquelle elle est liée ou pour une autre entreprise de door de productievennootschap gebeurt voor een televisieomroep waarmee
télédiffusion. zij verbonden is of voor een andere televisieomroep.
B.11.1. Il ressort des travaux préparatoires cités en B.2.2 que B.11.1. Uit de in B.2.2 aangehaalde parlementaire voorbereiding blijkt
l'exclusion des sociétés de production liées est fondée sur le fait dat de uitsluiting van de verbonden productievennootschappen steunt op
que les entreprises de télédiffusion auxquelles elles sont liées sont het feit dat de televisieomroepen waarmee zij verbonden zijn, reeds in
déjà financées dans une large mesure en vertu des quotas nationaux et ruime mate gefinancierd worden door de voor hen op nationaal en
européens d'investissement en production européenne et indépendante. Europees vlak geldende quotaregeling inzake de investering in Europese en zelfstandige producties.
En outre, il y a lieu de constater que les sociétés de production Bovendien dient te worden vastgesteld dat verbonden
liées et les sociétés de production non liées connaissent des réalités productievennootschappen en niet-verbonden productievennootschappen
économiques différentes, de sorte que seules les sociétés de zich in een andere economische realiteit bevinden, ten gevolge waarvan
production de la seconde catégorie sont soumises aux règles enkel de tweede categorie van productievennootschappen onderworpen is
économiques de l'offre et de la demande. aan de economische spelregels van vraag en aanbod.
B.11.2. Le critère de distinction utilisé est pertinent au regard de B.11.2. Het gehanteerde onderscheidingscriterium is pertinent in het
l'objectif poursuivi par le législateur. En permettant tout de même licht van het doel van de wetgever. Doordat de in een
aux sociétés de production intégrées dans un groupe de sociétés de vennootschapsgroep geïntegreerde productievennootschappen onder
bénéficier, sous certaines conditions, du régime de Tax Shelter, le bepaalde voorwaarden toch het Tax Shelter-stelsel kunnen genieten,
législateur a étendu au maximum la catégorie des sociétés de wordt de groep van productievennootschappen die hun werk kunnen laten
production qui peuvent avoir recours au Tax Shelter pour financer ondersteunen met behulp van de Tax Shelter zo groot mogelijk gemaakt,
leurs productions, sans toutefois permettre aux télédiffuseurs, qui zonder evenwel de televisieomroepen, die reeds voldoende andere steun
reçoivent déjà suffisamment d'autres aides, de bénéficier du même krijgen, daarbij ook toe te laten.
régime. B.11.3. L'exonération de certains bénéfices d'entreprises de l'impôt B.11.3. De vrijstelling van bepaalde ondernemingswinsten van de
des sociétés ne constitue pas la règle, mais l'exception. L'intention vennootschapsbelasting is niet de regel, maar de uitzondering. De
du législateur est d'étendre la catégorie des sociétés de production bedoeling van de wetgever is om de categorie van verbonden
liées pouvant lever des fonds en ayant recours au Tax Shelter productievennootschappen die geld kunnen ophalen via het Tax
lorsqu'elles réalisent une production qui n'est pas destinée à une Shelter-stelsel uit te breiden wanneer zij een productie maken die
entreprise de télédiffusion du même groupe de sociétés. niet bestemd is voor de televisieomroep van dezelfde
Les sociétés de production liées sont en effet libres de réaliser des vennootschapsgroep. Het staat de verbonden productievennootschappen immers vrij om
productions qui ne sont pas destinées aux entreprises de télédiffusion producties te maken die niet bestemd zijn voor de televisieomroep van
de leur propre groupe de sociétés; dans ce cas, elles ont aussi la hun eigen vennootschapsgroep; in dat geval hebben ook zij de
possibilité d'attirer des investissements au moyen du Tax Shelter. mogelijkheid om investeringen aan te trekken door middel van het Tax
Enfin, il n'est pas porté une atteinte disproportionnée aux droits des Shelter-stelsel. Ten slotte wordt niet op onevenredige wijze afbreuk gedaan aan de
sociétés de production concernées, étant donné que l'avantage qui leur rechten van de betrokken productievennootschappen, aangezien het
est offert ou non résulte du choix qu'elles font. Le législateur a voordeel dat hun al dan niet wordt geboden, het gevolg is van de keuze
raisonnablement pu estimer que les sociétés de production qui die zij maken. De wetgever heeft redelijkerwijze kunnen oordelen dat
choisissent de réaliser des productions pour les entreprises de de productievennootschappen die ervoor kiezen producties te maken voor
télédiffusion qui leur sont liées acceptent les avantages et les de met hen verbonden televisieomroepen, de voor- en nadelen kennen en
inconvénients ainsi que les effets juridiques de leur choix. de juridische gevolgen van hun keuze aanvaarden.
B.12. Le premier moyen n'est pas fondé. B.12. Het eerste middel is niet gegrond.
Quant au second moyen Ten aanzien van het tweede middel
B.13. La partie requérante prend un second moyen de la violation, par B.13. Als tweede middel voert de verzoekende partij de schending aan
l'article 2, 3°, de la loi du 26 mai 2016, des articles 10 et 11 de la door artikel 2, 3°, van de wet van 26 mei 2016, van de artikelen 10 en
Constitution, combinés avec les articles 107, paragraphe 1, et 108, 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met de artikelen 107, lid 1,
paragraphe 3, du Traité sur le fonctionnement de l'Union européenne, en 108, lid 3, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese
en ce que la disposition attaquée constitue la mise à exécution d'une Unie (hierna : VWEU), doordat de bestreden bepaling de uitvoering
aide d'Etat qui n'a pas fait l'objet d'une notification préalable à la vormt van een staatssteun die niet vooraf zou zijn aangemeld bij de
Commission européenne et qui devrait donc être considérée comme Europese Commissie en dienvolgens als onwettig zou moeten worden
illégale. aangemerkt.
B.14. Les articles 107, paragraphe 1, et 108, paragraphe 3, du Traité B.14. De artikelen 107, lid 1, en 108, lid 3, van het VWEU bepalen :
sur le fonctionnement de l'Union européenne disposent :
«

Art. 107.1. Sauf dérogations prévues par les traités, sont

«

Art. 107.1. Behoudens de afwijkingen waarin de Verdragen voorzien,

incompatibles avec le marché intérieur, dans la mesure où elles zijn steunmaatregelen van de staten of in welke vorm ook met
affectent les échanges entre Etats membres, les aides accordées par staatsmiddelen bekostigd, die de mededinging door begunstiging van
les Etats ou au moyen de ressources d'Etat sous quelque forme que ce bepaalde ondernemingen of bepaalde producties vervalsen of dreigen te
soit, qui faussent ou qui menacent de fausser la concurrence en vervalsen, onverenigbaar met de interne markt, voor zover deze steun
favorisant certaines entreprises ou certaines productions ». het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig beïnvloedt ».
«

Art. 108.3. La Commission est informée, en temps utile pour

«

Art. 108.3. De Commissie wordt van elk voornemen tot invoering of

présenter ses observations, des projets tendant à instituer ou à wijziging van steunmaatregelen tijdig op de hoogte gebracht, om haar
modifier des aides. Si elle estime qu'un projet n'est pas compatible opmerkingen te kunnen maken. Indien zij meent dat zulk een voornemen
avec le marché intérieur, aux termes de l'article 107, elle ouvre sans volgens artikel 107 onverenigbaar is met de interne markt, vangt zij
délai la procédure prévue au paragraphe précédent. L'Etat membre onverwijld de in het vorige lid bedoelde procedure aan. De betrokken
intéressé ne peut mettre à exécution les mesures projetées avant que lidstaat kan de voorgenomen maatregelen niet tot uitvoering brengen
cette procédure ait abouti à une décision finale ». voordat die procedure tot een eindbeslissing heeft geleid ».
B.15.1. Les articles 107 et 108, précités, du Traité sur le B.15.1. In de voormelde artikelen 107 en 108 van het VWEU worden de
fonctionnement de l'Union européenne exposent les règles qui doivent regels uiteengezet die moeten worden gevolgd bij het toekennen van
être suivies lors de l'octroi d'aides d'Etat. Le respect de ces règles staatssteun. De inachtneming van die regels waarborgt dat geen enkele
garantit qu'aucune mesure ne fausse ou ne menace de fausser la staatssteun de mededinging vervalst of dreigt te vervalsen door
concurrence en favorisant certaines entreprises ou certaines begunstiging van bepaalde ondernemingen of bepaalde producties. In
productions. Dans son examen de la compatibilité de la disposition zijn onderzoek naar de verenigbaarheid van de bestreden bepaling met
attaquée avec les articles 10 et 11 de la Constitution, la Cour peut de artikelen 10 en 11 van de Grondwet kan het Hof bijgevolg ertoe
dès lors être amenée à examiner s'il est porté atteinte de manière worden gebracht na te gaan of op discriminerende wijze afbreuk wordt
discriminatoire à cette garantie. gedaan aan die waarborg.
Dès lors que le second moyen porte sur le défaut de notification de la In zoverre het tweede middel betrekking heeft op de ontstentenis van
disposition attaquée à la Commission européenne en violation de aanmelding van de bestreden bepaling aan de Europese Commissie met
l'article 108, paragraphe 3, du Traité sur le fonctionnement de schending van artikel 108, lid 3, van het VWEU, dient het Hof na te
l'Union européenne, la Cour doit examiner si la modification du régime
de Tax Shelter doit être qualifiée de « modification d'une aide d'Etat gaan of de wijziging in het Tax Shelter-stelsel als een « wijziging in
existante » (article 1, c), du règlement (UE) 2015/1589 du 13 juillet bestaande steun » (artikel 1, c), van de verordening (EU) 2015/1589
2015 du Conseil portant modalités d'application de l'article 108 du van 13 juli 2015 van de Raad tot vaststelling van nadere bepalingen
Traité sur le fonctionnement de l'Union européenne) et, dans voor de toepassing van artikel 108 van het Verdrag betreffende de
werking van de Europese Unie) moet worden aangemerkt en of, indien dat
l'affirmative, si cette modification devait être notifiée à la het geval is, ze bij de Europese Commissie moest worden aangemeld
Commission avant d'être mise à exécution. alvorens uitvoering te krijgen.
B.15.2. L'article 107, paragraphe 1, du Traité sur le fonctionnement B.15.2. Artikel 107, lid 1, van het VWEU verbiedt, in beginsel,
de l'Union européenne prohibe, en principe, les aides d'Etat accordées aux entreprises, qui faussent ou qui menacent de fausser la concurrence en favorisant certaines entreprises ou certaines productions, dans la mesure où elles affectent les échanges entre Etats membres. B.15.3. Pour qu'une mesure puisse être qualifiée d'aide d'Etat, quatre conditions cumulatives doivent être remplies. Premièrement, il doit s'agir d'une intervention de l'Etat ou au moyen de ressources d'Etat. Deuxièmement, cette intervention doit être susceptible d'affecter les échanges entre Etats membres. Troisièmement, elle doit accorder un avantage sélectif à son bénéficiaire. Quatrièmement, elle doit fausser staatssteun toegekend aan ondernemingen die de mededinging door begunstiging van bepaalde ondernemingen of bepaalde producties vervalst of dreigt te vervalsen, voor zover die steun het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig beïnvloedt. B.15.3. Opdat een maatregel als staatssteun kan worden gekwalificeerd, moeten vier cumulatieve voorwaarden zijn vervuld. Ten eerste gaat de maatregel uit van de Staat of is hij met staatsmiddelen bekostigd. Ten tweede beïnvloedt hij het handelsverkeer tussen de lidstaten. Ten derde verschaft hij de begunstigde ervan een selectief voordeel. Ten vierde vervalst de maatregel de mededinging of dreigt hij die te
ou menacer de fausser la concurrence (CJUE, 4 juin 2015, C-15/14, MOL vervalsen (HvJ, 4 juni 2015, C-15/14, MOL Magyar Loaj - és Gàzipari
Magyar Loaj - és Gàzipari Nyrt., point 47). Nyrt., punt 47).
A cet égard, selon une jurisprudence constante de la Cour de justice, In dat verband heeft, volgens vaste rechtspraak van het Hof van
« la notion d'aide est plus générale que celle de subvention, étant Justitie, « het begrip ' steun ' een algemenere strekking dan het
donné qu'elle comprend non seulement des prestations positives, telles begrip ' subsidie ', daar het niet alleen positieve prestaties zoals
que les subventions elles-mêmes, mais également des interventions de subsidies zelf omvat, maar ook overheidsmaatregelen die, in
[d'Etat] qui, sous des formes diverses, allègent les charges qui verschillende vormen, de lasten verlichten die normaliter op het
normalement grèvent le budget d'une entreprise et qui, par là, sans budget van een onderneming drukken en daardoor - zonder subsidies in
être des subventions au sens strict du mot, sont de même nature et ont de strikte zin van het woord te zijn - van dezelfde aard zijn en
des effets identiques » (CJUE, 18 mai 2017, C-150/16, Fondul identieke gevolgen hebben » (HvJ, 18 mei 2017, C-150/16, Fondul
Proprietatea SA, point 15; 4 juin 2015, C-5/14, Kernkraftwerke Proprietatea SA, punt 15; 4 juni 2015, C-5/14, Kernkraftwerke
Lippe-Ems GmbH c. Hauptzollamt Osnabrück, point 71). Lippe-Ems GmbH t. Hauptzollamt Osnabrück, punt 71).
B.15.4. L'article 108, paragraphe 3, du Traité sur le fonctionnement B.15.4. Artikel 108, lid 3, van het VWEU stelt preventief toezicht op
de l'Union européenne institue un contrôle préventif sur les projets voorgenomen nieuwe steun in. Volgens het Hof van Justitie van de
d'aides nouvelles. Selon la Cour de justice de l'Union européenne, « Europese Unie is « de aldus bij wege van voorzorg vastgestelde
la prévention ainsi organisée vise à ce que seules des aides regeling [...] bedoeld om ervoor te zorgen dat enkel verenigbare
compatibles soient mises à exécution. Afin de réaliser cet objectif, steunmaatregelen tot uitvoering worden gebracht. Teneinde deze
la mise en oeuvre d'un projet d'aide est différée jusqu'à ce que le doelstelling te bereiken, wordt de uitvoering van een voorgenomen
doute sur sa compatibilité soit levé par la décision finale de la steunmaatregel opgeschort totdat de twijfel omtrent de verenigbaarheid
Commission » (CJUE, 18 mai 2017, C-150/16, Fondul Proprietatea SA, ervan is weggenomen door de eindbeslissing van de Commissie » (HvJ, 18
point 40). mei 2017, C-150/16, Fondul Proprietatea SA, punt 40).
B.15.5. Tandis que l'appréciation de la compatibilité de mesures B.15.5. Terwijl de beoordeling van de verenigbaarheid van
d'aide avec le marché intérieur relève de la compétence exclusive de steunmaatregelen met de interne markt onder de exclusieve bevoegdheid
la Commission européenne, agissant sous le contrôle du Tribunal et de van de Europese Commissie valt, die daarbij onder toezicht staat van
la Cour de justice de l'Union européenne, les juridictions nationales het Gerecht en het Hof van Justitie van de Europese Unie, zien de
veillent à la sauvegarde, jusqu'à la décision finale de la Commission, nationale rechterlijke instanties, totdat de Europese Commissie haar
des droits des justiciables dans l'hypothèse où l'obligation, inscrite eindbeslissing heeft vastgesteld, toe op de vrijwaring van de rechten
à l'article 108, paragraphe 3, du Traité sur le fonctionnement de van de rechtsonderhorigen indien de in artikel 108, lid 3, van het
l'Union européenne, d'effectuer une notification préalable à la VWEU vastgestelde verplichting tot voorafgaande aanmelding bij de
Commission européenne n'a pas été respectée (CJUE, 18 mai 2017, Europese Commissie niet is nagekomen (HvJ, 18 mei 2017, C-150/16,
C-150/16, Fondul Proprietatea SA, point 42; 26 octobre 2016, C-590/14 Fondul Proprietatea SA, punt 42; 26 oktober 2016, C-590/14 P, Dimosia
P, Dimosia Epicheirisi Ilektrismou AE (DEI), point 97). Epicheirisi Ilektrismou AE (DEI), punt 97).
« 98. A cette fin, les juridictions nationales peuvent être saisies de « 98. Met het oog daarop kunnen bij de nationale rechterlijke
litiges les obligeant à interpréter et à appliquer la notion d'' aide instanties gedingen aanhangig worden gemaakt waarin deze het begrip '
d'Etat ', visée à l'article 107, paragraphe 1, TFUE, en particulier en staatssteun ' in de zin van artikel 107, lid 1, VWEU moeten uitleggen
vue de déterminer si une mesure instaurée sans tenir compte de la en toepassen, met name om vast te stellen of een maatregel die zonder
procédure de contrôle préalable prévue à l'article 108, paragraphe 3, inachtneming van de voorafgaande controleprocedure van artikel 108,
TFUE devrait ou non y être soumise [...] lid 3, VWEU is getroffen, daaraan al dan niet had moeten worden
onderworpen [...].
99. Si les juridictions nationales parviennent au constat que la 99. Indien de nationale rechterlijke instanties vaststellen dat de
mesure concernée aurait effectivement dû être notifiée à la betrokken maatregel daadwerkelijk bij de Commissie had moeten worden
Commission, elles doivent vérifier si l'Etat membre concerné s'est aangemeld, moeten zij nagaan of de betrokken lidstaat die verplichting
conformé à cette obligation et, si tel n'est pas le cas, déclarer is nagekomen en, zo niet, deze maatregel onrechtmatig verklaren »
cette mesure illégale » (CJUE, 26 octobre 2016, C-590/14 P, Dimosia (HvJ, 26 oktober 2016, C-590/14 P, Dimosia Epicheirisi Ilektrismou AE
Epicheirisi Ilektrismou AE (DEI)) (DEI)).
B.15.6. Partant, il appartient à la Cour d'examiner si la disposition B.15.6. Het komt derhalve aan het Hof toe te onderzoeken of de
législative attaquée constitue ou non une aide d'Etat au sens de bestreden wetsbepaling al dan niet een vorm van staatssteun, in de zin
l'article 107, paragraphe 1, du Traité sur le fonctionnement de van artikel 107, lid 1, van het VWEU, betreft.
l'Union européenne.
B.16.1. Le régime de Tax Shelter est une mesure d'aide existante, à B.16.1. Het Tax Shelter-stelsel is een bestaande steunregeling, te
savoir un régime d'aides qui a déjà été autorisé par la Commission weten een steunregeling die reeds werd goedgekeurd door de Europese
européenne et qui fait l'objet d'une modification législative, de Commissie en het voorwerp uitmaakt van een wetswijziging, waardoor een
sorte qu'une modification est apportée au régime de Tax Shelter. wijziging in het Tax Shelter-stelsel wordt doorgevoerd.
En vertu de l'article 108, paragraphe 3, juncto l'article 2 du Ingevolge artikel 108, lid 3, juncto artikel 2 van de verordening (EU)
règlement (UE) 2015/1589, tout projet d'octroi d'une aide nouvelle est 2015/1589 dient elk voornemen om nieuwe steun te verlenen tijdig door
notifié en temps utile à la Commission par l'Etat membre concerné, de betrokken lidstaat bij de Europese Commissie te worden aangemeld,
sachant que par « aide nouvelle », il faut entendre « toute aide [...] waarbij onder « nieuwe steun » moet worden verstaan « alle steun,
qui n'est pas une aide existante, y compris toute modification d'une [...], die geen bestaande steun is, met inbegrip van wijzigingen in
aide existante » (article 1, c), du règlement (UE) 2015/1589). Par bestaande steun » (artikel 1, c), van de verordening (EU) 2015/1589).
Derhalve worden, in principe, ook wijzigingen van bestaande
conséquent, les modifications apportées aux mesures d'aide existantes steunmaatregelen aan een preventieve controle onderworpen, met de
sont en principe aussi soumises à un contrôle préventif, afin que bedoeling ervoor te zorgen dat enkel verenigbare steunmaatregelen tot
seules les aides compatibles soient mises à exécution (CJUE, 19 uitvoering worden gebracht (HvJ, 19 juli 2016, C-526/14, Tadej Kotnik
juillet 2016, C-526/14, Tadej Kotnik e.a., point 36). e.a., punt 36).
Toutefois, l'article 4, paragraphe 1, du règlement (CE) n° 794/2004 de Artikel 4, lid 1, van de verordening (EG) nr. 794/2004 van de
la Commission du 21 avril 2004 « concernant la mise en oeuvre du Commissie van 21 april 2004 « tot uitvoering van Verordening (EU)
règlement (UE) 2015/1589 du Conseil portant modalités d'application de 2015/1589 van de Raad tot vaststelling van nadere bepalingen voor de
l'article 108 du Traité sur le fonctionnement de l'Union européenne » toepassing van artikel 108 van het Verdrag betreffende de werking van
dispose qu'« aux fins de l'article 1er, [sous] c), du règlement (CE) de Europese Unie » bepaalt echter dat « voor de toepassing van artikel
1, onder c), van Verordening (EG) nr. 659/1999 [...] onder een
n° 659/1999, on entend par ' modification d'une aide existante ' tout wijziging in bestaande steun iedere wijziging [wordt] verstaan, met
changement autre que les modifications de caractère purement formel ou uitzondering van aanpassingen van louter formele of administratieve
administratif qui ne sont pas de nature à influencer l'évaluation de aard die de beoordeling van de verenigbaarheid van de steunmaatregel
la compatibilité de la mesure d'aide avec le marché commun » (CJUE, met de gemeenschappelijke markt niet kunnen beïnvloeden » (HvJ,
C-590/14 P, 26 octobre 2016, Dimosia Epicheirisi Ilektrismou AE (DEI), C-590/14 P, 26 oktober 2016, Dimosia Epicheirisi Ilektrismou AE (DEI),
point 47). Partant, si la modification porte sur une adaptation punt 47). Indien de wijziging derhalve een aanpassing van louter
d'ordre purement formel ou administratif, aucune notification à la formele of administratieve aard betreft, dient geen aanmelding bij de
Commission européenne n'est requise. Europese Commissie te geschieden.
B.16.2. Etant donné que la disposition attaquée modifie le régime de B.16.2. Aangezien de bestreden bepaling het Tax Shelter-stelsel
Tax Shelter, en ce sens que les sociétés de production liées peuvent wijzigt, in die zin dat thans ook bepaalde verbonden
désormais elles aussi bénéficier des avantages du régime de Tax productievennootschappen de voordelen van de Tax Shelter kunnen
Shelter, il y a lieu d'examiner si cette modification doit être
considérée comme une « modification d'une aide existante », auquel cas genieten, dient te worden nagegaan of die wijziging als een «
la modification législative attaquée devait effectivement être wijziging in bestaande steun » dient te worden beschouwd, waardoor die
notifiée préalablement à la Commission européenne et autorisée par bestreden wetswijziging wel vooraf diende te worden aangemeld en
celle-ci. goedgekeurd.
Constitue en effet une aide illégale, une modification d'une aide Immers, een wijziging in een bestaande steunmaatregel, in de zin van
d'Etat existante, au sens de l'article 107, paragraphe 1, du Traité artikel 107, lid 1, van het VWEU, die tot uitvoering wordt gebracht
sur le fonctionnement de l'Union européenne, mise à exécution en zonder nakoming van de verplichtingen die voortvloeien uit artikel
méconnaissance des obligations découlant de l'article 108, paragraphe 108, lid 3, van het VWEU, die met andere woorden is toegekend zonder
3, du Traité sur le fonctionnement de l'Union européenne, c'est-à-dire vooraf bij de Europese Commissie te zijn aangemeld of die, indien hij
octroyée sans avoir été notifiée préalablement à la Commission
européenne ou, lorsqu'elle a été notifiée, octroyée avant que la is aangemeld, is toegekend vooraleer de Europese Commissie binnen de
Commission européenne se soit prononcée dans les délais requis (voy., gestelde termijnen uitspraak heeft gedaan, is onwettig (zie met name,
notamment, CJCE, 5 octobre 2006, C-368/04, Transalpine Ölleitung in HvJ, 5 oktober 2006, C-368/04, Transalpine Ölleitung in Österreich
Österreich GmbH, point 40; Tribunal, 1er juillet 2010, T-62/08, GmbH, punt 40; Gerecht, 1 juli 2010, T-62/08, ThyssenKrupp Acciai
ThyssenKrupp Acciai Speciali Terni SpA c. Commission, point 231). Speciali Terni SpA t. Commissie, punt 231).
B.16.3. Par ordonnance du 13 décembre 2017, la Cour a décidé que B.16.3. Bij beschikking van 13 december 2017 heeft het Hof beslist dat
l'affaire était en état mais elle a également invité le Conseil des
ministres à communiquer, dans un mémoire complémentaire à introduire de zaak in staat van wijzen was, maar heeft het tevens de Ministerraad
le 10 janvier 2018 au plus tard et à communiquer aux autres parties uitgenodigd om in een uiterlijk op 10 januari 2018 in te dienen
dans le même délai, toute la correspondance relative à la notification aanvullende memorie, waarvan hij een kopie moesten laten toekomen aan
de andere partijen binnen dezelfde termijn, alle correspondentie
formelle ou informelle de la modification de l'aide d'Etat existante. betreffende de formele, dan wel informele aanmelding van de wijziging
in de bestaande staatssteun, mee te delen.
Le Conseil des ministres a introduit dans le délai imposé un mémoire De Ministerraad heeft binnen de gestelde termijn een aanvullende
complémentaire au greffe, expliquant que la Commission européenne memorie ingediend ter griffie, waarbij werd verduidelijkt dat de
avait confirmé de manière informelle, par courriel, au Conseil des Europese Commissie informeel, per e-mail, aan de Ministerraad
ministres que la disposition attaquée concernait une adaptation « bevestigd had dat de bestreden bepaling een « louter technische »
d'une nature purement technique » qui ne changeait pas l'appréciation aanpassing betrof die de beoordeling van de Europese Commissie over de
de la Commission européenne sur la compatibilité du régime de Tax verenigbaarheid van het Tax Shelter-stelsel niet veranderde.
Shelter. B.16.4. La circonstance que la Commission européenne a fait cette B.16.4. De omstandigheid dat de Europese Commissie dit enkel per
communication par un courrier électronique du 9 décembre 2015 ne porte pas atteinte aux conclusions qui peuvent en être tirées. En effet, conformément au Code de bonnes pratiques de la Commission européenne pour la conduite des procédures de contrôle des aides d'Etat, la Commission européenne est d'abord avertie de manière informelle lors d'une phase de pré-notification, avant notification formelle pour décision. En outre, à la question de savoir si la disposition attaquée avait fait l'objet d'une notification à la Commission européenne conformément à l'article 108, paragraphe 3, du Traité sur le fonctionnement de l'Union européenne, soulevée par la section de e-mail van 9 december 2015 heeft meegedeeld, doet geen afbreuk aan de conclusies die daaruit kunnen worden getrokken. Immers, overeenkomstig de Gedragscode van de Europese Commissie voor een goed verloop van de staatssteunprocedures, wordt de Europese Commissie eerst via « pre-notificatiegesprekken » informeel benaderd voordat de Europese Commissie formeel wordt gevraagd om een beslissing te nemen. Daarnaast werd op de vraag van de afdeling wetgeving van de Raad van
législation du Conseil d'Etat (avis n° 58.438/3 du 4 décembre 2015), le délégué du Gouvernement a répondu ce qui suit : « Un premier contact avait été pris avec la Commission européenne et il paraissait que nos adaptations ne devaient pas remettre en cause leur accord. Nous avons ensuite transmis le projet, d'une façon informelle, qu'ils sont en train d'examiner et à ce jour, ils nous ont dit de ne pas notifier formellement. Si l'examen se déroule comme prévu, nous devrons seulement notifier le projet une fois celui-ci adopté par la Chambre, pour simple information. Si par contre, State (advies nr. 58.438/3 van 4 december 2015) of de bestreden bepaling was aangemeld bij de Europese Commissie overeenkomstig artikel 108, lid 3, van het VWEU, door de gemachtigde van de Regering geantwoord : « Met de Europese Commissie was een eerste contact gelegd en het leek erop dat onze aanpassingen hun goedkeuring niet op de helling zouden zetten. Wij hebben het ontwerp dat zij aan het onderzoeken zijn, vervolgens informeel overgezonden, en thans hebben zij ons gezegd geen formele aanmelding te doen. Indien het onderzoek verloopt zoals gepland, zullen wij het ontwerp enkel ter informatie moeten aanmelden zodra het door de Kamer is aangenomen. Indien bepaalde punten
certains points soulevaient le moindre problème, nous notifierions daarentegen het minste probleem zouden opleveren, zullen wij
directement alors et officiellement à la Commission européenne » (Doc. onmiddellijk en officieel bij de Europese Commissie een aanmelding
parl., Chambre, 2015-2016, DOC 54-1737/001, pp. 35-36). doen » (Parl. St., Kamer, 2015-2016, DOC 54-1737/001, pp. 35-36, eigen
B.16.5. En l'espèce, compte tenu du fait que la Commission européenne a déjà confirmé par un courrier électronique du 9 décembre 2015 que la modification législative consiste en une adaptation d'ordre purement technique, il résulte de l'article 108, paragraphe 3, juncto l'article 4, paragraphe 1, du règlement (CE) n° 794/2004 de la Commission du 21 avril 2004 qu'aucune notification n'est nécessaire et que, par conséquent, la modification du régime de Tax Shelter constitue une mesure d'aide légale. B.17. Le second moyen n'est pas fondé. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi rendu en langue néerlandaise, en langue française et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 26 avril 2018. Le greffier, F. Meersschaut Le président, vertaling). B.16.5. Te dezen, rekening houdend met het feit dat de Europese Commissie reeds, via e-mail van 9 december 2015, heeft bevestigd dat de wetswijziging een louter technische aanpassing betreft, is, ingevolge artikel 108, lid 3, juncto artikel 4, lid 1, van de verordening (EG) nr. 794/2004 van de Commissie van 21 april 2004, geen aanmelding noodzakelijk, en is derhalve het gewijzigde Tax Shelter-stelsel een wettige steunmaatregel. B.17. Het tweede middel is niet gegrond. Om die redenen, het Hof verwerpt het beroep. Aldus gewezen in het Nederlands, het Frans en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op 26 april 2018. De griffier, F. Meersschaut De voorzitter,
E. De Groot E. De Groot
^