← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 136/2017 du 30 novembre 2017 Numéro du rôle : 6418 En cause
: les questions préjudicielles concernant les articles 2, 7°, et 5, 2°, de la loi du 31 mars 2010 relative
à l'indemnisation des dommages résultant de soins de La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels
et E. De Groot, et des juges L. (...)"
| Extrait de l'arrêt n° 136/2017 du 30 novembre 2017 Numéro du rôle : 6418 En cause : les questions préjudicielles concernant les articles 2, 7°, et 5, 2°, de la loi du 31 mars 2010 relative à l'indemnisation des dommages résultant de soins de La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. (...) | Uittreksel uit arrest nr. 136/2017 van 30 november 2017 Rolnummer 6418 In zake : de prejudiciële vragen over de artikelen 2, 7°, en 5, 2°, van de wet van 31 maart 2010 betreffende de vergoeding van schade als gevolg van gezondheidszorg, geste Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de recht(...) |
|---|---|
| COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
| Extrait de l'arrêt n° 136/2017 du 30 novembre 2017 | Uittreksel uit arrest nr. 136/2017 van 30 november 2017 |
| Numéro du rôle : 6418 | Rolnummer 6418 |
| En cause : les questions préjudicielles concernant les articles 2, 7°, | In zake : de prejudiciële vragen over de artikelen 2, 7°, en 5, 2°, |
| et 5, 2°, de la loi du 31 mars 2010 relative à l'indemnisation des | van de wet van 31 maart 2010 betreffende de vergoeding van schade als |
| dommages résultant de soins de santé, posées par le Tribunal de | gevolg van gezondheidszorg, gesteld door de Rechtbank van eerste |
| première instance de Liège, division Huy. | aanleg Luik, afdeling Hoei. |
| La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
| composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. | samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de |
| Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. | rechters L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. |
| Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée | Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R. |
| du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président J. Spreutels, | Leysen, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels, |
| après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
| I. Objet des questions préjudicielles et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging |
| Par jugement du 18 avril 2016 en cause de B.L. contre l'Institut | Bij vonnis van 18 april 2016 in zake B.L. tegen het Rijksinstituut |
| national d'assurance maladie-invalidité, dont l'expédition est | voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering, waarvan de expeditie ter |
| parvenue au greffe de la Cour le 26 avril 2016, le Tribunal de | griffie van het Hof is ingekomen op 26 april 2016, heeft de Rechtbank |
| première instance de Liège, division Huy, a posé les questions | van eerste aanleg Luik, afdeling Hoei, de volgende prejudiciële vragen |
| préjudicielles suivantes : | gesteld : |
| - « L'article 2, 7°, de la loi du 31 mars 2010 [relative à | - « Schendt artikel 2, 7°, van de wet van 31 maart 2010 [betreffende |
| l'indemnisation des dommages résultant de soins de santé] viole-t-il | de vergoeding van schade als gevolg van gezondheidszorg] de artikelen |
| les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il définit un | 10 en 11 van de Grondwet in zoverre het abnormale schade definieert |
| dommage anormal comme ne devant pas se produire dans l'état actuel de | als schade die zich niet had moeten voordoen in de huidige stand van |
| la science, lorsqu'il est interprété de manière telle qu'il distingue | de wetenschap, wanneer het in die zin wordt geïnterpreteerd dat het |
| les dommages selon qu'ils sont totalement évitables ou non dans l'état | een onderscheid maakt naargelang de schade al dan niet volledig kan |
| actuel de la science de sorte que les dommages liés à une infection | worden vermeden in de huidige stand van de wetenschap zodat schade |
| verbonden aan een infectie die gekend is in de huidige stand van de | |
| connue dans l'état actuel de la science (comme une infection | wetenschap (zoals een ziekenhuisinfectie met de staphylococcus aureus) |
| nosocomiale à staphylocoque doré) mais qui ne peut être totalement | maar die niet volledig kan worden vermeden (nog steeds in de huidige |
| évitée (toujours en l'état actuel de la science) sont exclus du champ | stand van de wetenschap) wordt uitgesloten van het toepassingsgebied |
| d'application de la loi et de la notion d'accident médical sans | van de wet en van het begrip ' medisch ongeval zonder |
| responsabilité, alors que les dommages liés à une infection également | aansprakelijkheid ', terwijl schade die verbonden is aan een evenzeer |
| connue mais qui auraient pu être évités en fonction de l'état actuel | gekende infectie maar die had kunnen worden vermeden op grond van de |
| de la science y sont inclus ? »; | huidige stand van de wetenschap wel erin is opgenomen ? »; |
| - « L'article 5, 2° viole-t-il les articles 10 et 11 de la | - « Schendt artikel 5, 2°, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in |
| Constitution, en ce qu'il exclut du dommage suffisamment grave défini | zoverre het de patiënten die geen beroepsactiviteiten zouden |
| comme étant celui qui entraîne pour le patient une incapacité | uitoefenen uitsluit van het begrip ' schade [die] ernstig genoeg [is] |
| temporaire de travail au moins durant six mois consécutifs ou six mois | ', gedefinieerd als schade die voor de patiënt leidt tot een |
| tijdelijke arbeidsongeschiktheid gedurende minstens zes opeenvolgende | |
| non consécutifs sur une période de douze mois, les patients qui | maanden of zes niet-opeenvolgende maanden over een periode van twaalf |
| n'exerceraient pas d'activités professionnelles ? ». | maanden ? ». |
| (...) | (...) |
| III. En droit | III. In rechte |
| (...) | (...) |
| B.1. La Cour est interrogée sur la compatibilité, avec les articles 10 | |
| et 11 de la Constitution, des articles 2, 7°, et 5, 2°, de la loi du | B.1. Aan het Hof wordt gevraagd of de artikelen 2, 7°, en 5, 2°, van |
| 31 mars 2010 relative à l'indemnisation des dommages résultant de | de wet van 31 maart 2010 betreffende de vergoeding van schade als |
| soins de santé (ci-après : la loi du 31 mars 2010). | gevolg van gezondheidszorg (hierna : de wet van 31 maart 2010) |
| bestaanbaar zijn met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. | |
| B.2.1. L'article 2, 7°, de la loi du 31 mars 2010, en cause dans la | B.2.1. In artikel 2, 7°, van de wet van 31 maart 2010, dat in de |
| première question préjudicielle, définit « l'accident médical sans | eerste prejudiciële vraag in het geding is, wordt het begrip « medisch |
| responsabilité » comme : | ongeval zonder aansprakelijkheid » gedefinieerd als : |
| « een ongeval dat verband houdt met een verstrekking van | |
| « un accident lié à une prestation de soins de santé, qui n'engage pas | gezondheidszorg dat geen aanleiding geeft tot de aansprakelijkheid van |
| la responsabilité d'un prestataire de soins, qui ne résulte pas de | een zorgverlener, dat niet voortvloeit uit de toestand van de patiënt |
| l'état du patient et qui entraîne pour le patient un dommage anormal. | en dat voor de patiënt abnormale schade met zich meebrengt. De schade |
| Le dommage est anormal lorsqu'il n'aurait pas dû se produire compte | is abnormaal wanneer ze zich niet had moeten voordoen rekening houdend |
| tenu de l'état actuel de la science, de l'état du patient et de son | met de huidige stand van de wetenschap, de toestand van de patiënt en |
| évolution objectivement prévisible. L'échec thérapeutique et l'erreur | zijn objectief voorspelbare evolutie. Het therapeutisch falen en een |
| non fautive de diagnostic ne constituent pas un accident médical sans | verkeerde diagnose zonder fout zijn geen medisch ongeval zonder |
| responsabilité ». | aansprakelijkheid ». |
| B.2.2. La loi du 31 mars 2010 règle l'indemnisation des dommages | B.2.2. De wet van 31 maart 2010 regelt de vergoeding van schade als |
| résultant de soins de santé, sans préjudice du droit de la victime du | gevolg van gezondheidszorg, onverminderd het recht van het slachtoffer |
| dommage ou de ses ayants droit de réclamer l'indemnisation de celui-ci | van de schade of diens rechthebbenden om de vergoeding ervan te |
| devant les cours et tribunaux conformément aux règles du droit commun | vorderen voor de hoven en rechtbanken overeenkomstig de regels van het |
| de la responsabilité. | gemeen recht. |
| B.2.3. Un « Fonds des accidents médicaux » (en abrégé : FAM) a été | B.2.3. Een « Fonds voor de Medische Ongevallen » (afgekort : FMO) werd |
| institué au sein de l'Institut national d'assurance maladie invalidité | opgericht binnen het Rijksinstituut voor Ziekte- en |
| par l'article 137ter de la loi coordonnée le 14 juillet 1994 relative | Invaliditeitsverzekering bij artikel 137ter van de op 14 juli 1994 |
| à l'assurance soins de santé et indemnités. | gecoördineerde wet betreffende de verplichte verzekering voor |
| geneeskundige verzorging en uitkeringen. | |
| L'article 4, 1°, de la loi du 31 mars 2010 prescrit que le FAM | Artikel 4, 1°, van de wet van 31 maart 2010 schrijft voor dat het FMO |
| indemnise la victime ou ses ayants droit conformément au droit commun | het slachtoffer of zijn rechthebbenden overeenkomstig het gemeen recht |
| lorsque le dommage trouve sa cause dans un accident médical sans | vergoedt wanneer de schade is veroorzaakt door een medisch ongeval |
| responsabilité, pour autant que le dommage réponde à l'une des | zonder aansprakelijkheid, voor zover de schade voldoet aan een van de |
| conditions de gravité prévues à l'article 5 de la loi. | in artikel 5 van de wet bepaalde voorwaarden inzake ernst. |
| B.2.4. L'article 5, 2°, de la loi du 31 mars 2010, en cause dans la | B.2.4. Artikel 5, 2°, van de wet van 31 maart 2010, dat in de tweede |
| seconde question préjudicielle, prévoit que le dommage est | prejudiciële vraag in het geding is, bepaalt dat de schade ernstig |
| suffisamment grave lorsqu'une des conditions suivantes est remplie : | genoeg is indien aan een van de volgende voorwaarden is voldaan : |
| « 1° le patient subit une invalidité permanente d'un taux égal ou supérieur à 25 % ; | « 1° de patiënt is getroffen door een blijvende invaliditeit van 25 % of meer; |
| 2° le patient subit une incapacité temporaire de travail au moins | 2° de patiënt is getroffen door een tijdelijke arbeidsongeschiktheid |
| durant six mois consécutifs ou six mois non consécutifs sur une | gedurende minstens zes opeenvolgende maanden of zes niet opeenvolgende |
| période de douze mois; | maanden over een periode van twaalf maanden; |
| 3° le dommage occasionne des troubles particulièrement graves, y | 3° de schade verstoort bijzonder zwaar, ook economisch, de |
| compris d'ordre économique, dans les conditions d'existence du patient; | levensomstandigheden van de patiënt; |
| 4° le patient est décédé ». | 4° de patiënt is overleden ». |
| Quant au contexte des dispositions en cause | Ten aanzien van de context van de in het geding zijnde bepalingen |
| B.3.1. Une première loi relative à l'indemnisation des dommages | B.3.1. Een eerste wet betreffende de vergoeding van schade als gevolg |
| résultant de soins de santé avait été promulguée le 15 mai 2007 en vue | van gezondheidszorg werd op 15 mei 2007 afgekondigd om patiënten en |
| d'indemniser les patients, ainsi que leurs ayants droit, pour les | hun rechthebbenden te vergoeden voor schade die het gevolg is van een |
| dommages résultant d'une prestation de soins de santé, de l'absence | verstrekking van gezondheidszorg, van het ontbreken van een |
| d'une prestation de soins de santé que le patient pouvait légitimement | verstrekking van gezondheidszorg die de patiënt rechtmatig mocht |
| attendre compte tenu de l'état de la science ou encore d'une infection | verwachten rekening houdend met de stand van de wetenschap, of van een |
| contractée à l'occasion d'une prestation de soins de santé. | infectie die werd opgelopen naar aanleiding van een verstrekking van |
| gezondheidszorg. | |
| Le législateur entendait mettre en place un système qui garantisse aux | De wetgever wilde een systeem invoeren dat slachtoffers van schade die |
| victimes d'un dommage résultant d'une prestation de soins de santé une | het gevolg is van een verstrekking van gezondheidszorg een snellere, |
| indemnisation plus rapide, plus simple et plus juste, dès lors qu'il | eenvoudigere en rechtvaardigere vergoeding zou waarborgen, omdat was |
| apparaissait que ces victimes étaient dans la plupart des cas dans | gebleken dat die slachtoffers in de meeste gevallen onmogelijk de fout |
| l'impossibilité de prouver la faute d'un prestataire de soins, le | van een zorgverlener, de schade en het oorzakelijk verband tussen |
| dommage et le lien de causalité entre les deux, pour obtenir une telle | beide konden aantonen, teneinde zulk een vergoeding te verkrijgen |
| indemnisation (Doc. parl., Chambre, 2006-2007, DOC 51-3012/1, pp. 3 et s.). | (Parl. St., Kamer, 2006-2007, DOC 51-3012/1, pp. 3 e.v.). |
| B.3.2. Constatant qu'il n'existait plus de consensus politique pour | B.3.2. Toen de wetgever vaststelde dat er geen politieke consensus |
| exécuter la loi du 15 mai 2007 en l'état, le législateur a par après | meer was om de wet van 15 mei 2007, zoals die voorlag, uit te voeren, |
| décidé de modifier le système conformément au modèle d'indemnisation | heeft hij beslist om het systeem te wijzigen overeenkomstig het model |
| voor vergoeding van medische schade dat sinds 2002 in Frankrijk van | |
| des dommages médicaux en vigueur en France depuis 2002, moyennant | kracht is, mits bepaalde varianten en aanpassingen aan de Belgische |
| certaines variantes et adaptations au contexte belge (Doc. parl., | context (Parl. St., Kamer, 2009-2010, DOC 52-2240/001 en DOC |
| Chambre, 2009-2010, DOC 52-2240/001 et DOC 52-2241/001, pp. 3 et 9). | 52-2241/001, pp. 3 en 9). Het was de bedoeling om, met een nieuwe wet, een systeem in te voeren |
| Il s'agissait, par une nouvelle loi, de mettre en place un système | dat de tekortkomingen van het vergoedingssysteem van het |
| destiné à pallier les carences du système d'indemnisation du droit de | medische-aansprakelijkheidsrecht zou wegwerken door de patiënt in |
| la responsabilité médicale en permettant au patient de surmonter les | staat te stellen de talrijke hindernissen die hij kan ondervinden om |
| nombreux obstacles qu'il peut rencontrer pour être indemnisé comme la | een vergoeding te krijgen, te overwinnen, zoals een onduidelijke |
| responsabilité diffuse lorsque le dommage survient en milieu | aansprakelijkheid wanneer men schade oploopt in een |
| hospitalier, la charge de la preuve d'une faute qui incombe | ziekenhuisomgeving, de bewijslast van een fout die volledig bij de |
| entièrement au patient, l'impossibilité d'établir clairement si un | patiënt ligt, de onmogelijkheid om duidelijk vast te stellen of een |
| sinistre est imputable à une erreur ou à un risque médical, la | schadegeval te wijten is aan een fout dan wel aan een medisch risico, |
| difficulté d'établir un lien de causalité entre la faute et le dommage | de moeilijkheid om een oorzakelijk verband te bewijzen tussen de fout |
| subi ou encore la perspective d'un coût financier élevé et d'un procès | en de geleden schade, of nog het vooruitzicht van hoge financiële |
| de longue haleine avec un résultat incertain qui pouvait dissuader de | kosten en een aanslepend proces met onzekere uitkomst, dat heel wat |
| nombreux patients d'intenter une action à l'encontre d'un prestataire | patiënten mogelijk ontmoedigde om stappen te ondernemen tegen een |
| de soins. | zorgverlener. |
| Il s'agissait également d'éviter que les praticiens, davantage | Het was eveneens de bedoeling te voorkomen dat de beroepsbeoefenaars, |
| confrontés à une « culture des actions en justice », ne développent | die meer te maken krijgen met een « procescultuur », medisch defensief |
| des comportements de médecine défensive mais aussi de remédier aux | gedrag zouden aannemen, maar ook de problemen inzake verzekeringen te |
| problèmes rencontrés en matière d'assurances, plusieurs assureurs | verhelpen aangezien meerdere verzekeraars zich uit de markt hadden |
| s'étant retirés du marché ou ne proposant plus d'assurance pour ce | teruggetrokken of geen verzekering meer aanboden voor dat type |
| type de prestations, d'autres ayant considérablement augmenté les | verstrekkingen, terwijl andere verzekeraars de premies aanzienlijk |
| primes (ibid., pp. 5 à 7). | hadden verhoogd (ibid., pp. 5 tot 7). |
| B.3.3. Le législateur a entendu intégrer deux innovations majeures | B.3.3. De wetgever heeft twee grote vernieuwingen willen opnemen in de |
| dans la loi du 31 mars 2010 : le droit à l'indemnisation des dommages | wet van 31 maart 2010 : het recht op vergoeding van schade die |
| résultant d'accidents médicaux sans responsabilité, d'une part, et la | voortvloeit uit medische ongevallen zonder aansprakelijkheid, |
| création d'une procédure amiable de résolution des litiges par | enerzijds, en het inrichten van een minnelijke geschillenprocedure via |
| l'intermédiaire d'un fonds d'indemnisation des accidents médicaux, | een fonds voor de vergoeding van medische ongevallen, anderzijds. |
| d'autre part. B.3.4. L'exposé des motifs de la loi en cause précise, en ce qui | B.3.4. De memorie van toelichting van de in het geding zijnde wet |
| concerne le nouveau droit à l'indemnisation en l'absence de | preciseert, wat het nieuwe recht op vergoeding bij ontstentenis van |
| responsabilité : | aansprakelijkheid betreft : |
| « [...] [A] côté du droit commun de la responsabilité, le projet | « Naast het gemeen aansprakelijkheidsrecht voorziet het ontwerp echter |
| prévoit la création d'un nouveau droit subjectif en faveur du patient, | in een nieuw subjectief recht ten voordele van de patiënt zodat hij |
| qui lui permet d'être indemnisé lorsqu'il est victime non pas d'un | een schadeloosstelling kan krijgen wanneer hij niet het slachtoffer is |
| fait engageant la responsabilité d'un prestataire, mais d'un accident | van een feit waarvoor een zorgverlener aansprakelijk is maar wel van |
| médical sans responsabilité, c'est-à-dire lorsque la responsabilité | een medisch ongeval zonder aansprakelijkheid, d.w.z. zonder dat de |
| d'aucun prestataire de soins de santé ne peut être engagée. Sur cette | aansprakelijkheid van een zorgverlener vaststaat. Op deze basis kan de |
| base, le patient pourra être indemnisé du dommage anormal qu'il subira | patiënt vergoed worden voor abnormale schade die hij oploopt ingevolge |
| à la suite d'une prestation de soins de santé, pour autant que le | een verstrekking van gezondheidszorg, voor zover de schade niet toe te |
| dommage ne résulte pas de l'état du patient. Le dommage doit être | schrijven is aan de toestand van de patiënt. De schade moet worden |
| considéré comme anormal lorsqu'il n'aurait pas dû se produire compte | beschouwd als abnormaal wanneer ze zich niet had moeten voordoen |
| tenu de l'état actuel de la science au moment de la prestation de | rekening houdend met de huidige stand van de wetenschap op het moment |
| soins de santé, de l'état du patient et de son évolution objectivement | waarop de verstrekking van gezondheidzorg wordt verricht, met de |
| prévisible. Le critère de distinction est donc le fait que le dommage engage ou | toestand van de patiënt en de objectief voorspelbare evolutie ervan. |
| non la responsabilité d'un prestataire de soins. Ce critère de | Het onderscheidende criterium is dus of de schade al dan niet is toe |
| 'responsabilité' a été préféré à celui de la faute, plus restrictif | te schrijven aan de aansprakelijkheid van een zorgverlener. Het |
| dès lors qu'il ne permet pas de tenir compte des cas de responsabilité | criterium ' aansprakelijkheid ' kreeg de voorkeur op het engere |
| du fait des choses ou d'autrui, comme cela est par exemple prévu à | criterium van de fout, omdat dit dan niet zou toelaten rekening te |
| houden met aansprakelijkheidsgevallen die te wijten zijn aan feiten of | |
| l'article 1384 du Code civil. | aan iemand anders, zoals dat bij voorbeeld is voorzien in artikel 1384 |
| van het Burgerlijk Wetboek. | |
| De schadevergoeding, die eveneens integraal zal zijn, zal ten laste | |
| L'indemnisation quant à elle, également intégrale, sera à charge de la | van de nationale solidariteit zijn, en zal aan het slachtoffer worden |
| solidarité nationale, et sera versée à la victime par le Fonds des | gestort via het Fonds voor medische ongevallen, gefinancierd door de |
| accidents médicaux, qui sera financé par les frais d'administration de | administratiekosten van het RIZIV. Noch de verzekeraars noch de |
| l'INAMI. Ni les assureurs, ni les prestataires de soins | zorgverleners komen dus tussen in de vergoeding van deze soort schade. |
| n'interviennent par conséquent pour l'indemnisation de ce type de | Om van het Fonds een schadeloosstelling te krijgen zal de schade |
| dommage. Pour pouvoir être indemnisé par le Fonds, le dommage devra néanmoins | echter net zoals in Frankrijk een minimale ernstdrempel moeten |
| présenter un seuil de gravité minimum, comme c'est le cas en France, | vertonen, dewelke moet bepaald worden in de wet, en dit om het budget |
| précisé dans la loi, et ce afin de maintenir le budget du Fonds dans | van het Fonds binnen realistische en haalbare perken te houden. |
| des limites réalistes et supportables par celui-ci. | Om dezelfde reden wordt ook voorzien de vergoeding van schade uit te |
| Pour la même raison, il est également prévu d'exclure l'indemnisation | sluiten die haar oorsprong vindt in een verstrekking van |
| des dommages qui trouvent leur cause dans une prestation de soins | gezondheidszorg die werd verricht met een esthetisch doel, en die niet |
| accomplie dans un but esthétique non remboursable en vertu de la loi | terugbetaalbaar is krachtens de wet betreffende de verplichte |
| relative à l'assurance obligatoire soins de santé et indemnités | verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen, |
| coordonnée le 14 juillet 1994. En effet, il n'apparaît pas opportun de | gecoördineerd op 14 juli 1994. Het lijkt inderdaad weinig opportuun om |
| mettre à charge de la solidarité nationale l'indemnisation de | de nationale solidariteit te laten opdraaien voor de vergoeding van |
| prestations qui relèvent de la pure convenance pour le patient. Le critère sera dès lors le remboursement éventuel de la prestation par l'assurance maladie invalidité. Mais une fois que la victime entre dans les conditions pour être indemnisée, l'indemnisation est intégrale, conformément au droit commun. L'indemnisation pourra être sollicitée soit devant le tribunal, dans le cadre d'une action judiciaire intentée directement à l'encontre du Fonds, soit par le biais de la procédure amiable devant le Fonds établie par le présent projet. Le droit des patients à l'indemnisation d'un dommage consécutif à une prestation de soins est donc élargi de manière substantielle. En outre, grâce à ce nouveau droit mis à la disposition de la victime, | prestaties die enkel naar goeddunken van de patiënt worden verwezenlijkt. Het criterium zal daarom de eventuele terugbetaling van de verstrekking zijn door de ziekte- en invaliditeitsverzekering. Maar zodra het slachtoffer beantwoordt aan de voorwaarden om een schadeloosstelling te krijgen, is de vergoeding integraal, net zoals in het gemeenrecht. De vergoeding kan worden gevraagd ofwel voor de rechtbank, in het kader van een geding dat rechtstreeks tegen het Fonds wordt ingespannen, ofwel via de minnelijke procedure bij het Fonds, bepaald door dit ontwerp. Het recht van de patiënten op vergoeding van een schade als gevolg van gezondheidszorg wordt dus aanzienlijk verruimd. Dankzij dit nieuwe recht waarover het slachtoffer beschikt en dat financieel ten laste is van de Staat, zal het overigens mogelijk zijn |
| et qui est financièrement à charge de l'Etat, il sera possible de | om de procedures tegen de zorgverleners aanzienlijk te verminderen. |
| réduire sensiblement les procédures à charge des prestataires de | Momenteel hebben de slachtoffers die een vergoeding willen vragen |
| soins. En effet, à l'heure actuelle, les victimes qui souhaitent être | namelijk geen andere keuze dan de aansprakelijkheid van de |
| indemnisées n'ont pas d'autre choix que de mettre en cause la | zorgverlener voorop te stellen, en daarbij op zoek te gaan naar het |
| responsabilité du prestataire, en recherchant parfois le moindre | geringste element dat op een fout zou kunnen lijken. Voortaan zal het |
| élément qui pourrait s'apparenter à une faute. Dorénavant, dans les | slachtoffer in de hypothesen waarin blijkt dat de aansprakelijkheid |
| hypothèses où il apparaît que la responsabilité du prestataire ne peut | van de zorgverlener buiten kijf staat zich rechtstreeks tot het Fonds |
| pas être mise en cause, la victime pourra s'adresser directement au | kunnen wenden om te worden vergoed, zonder met alle mogelijke middelen |
| Fonds pour être indemnisée, sans devoir tenter par tous les moyens de | te moeten proberen bewijzen dat de zorgverlener aansprakelijk is. |
| démontrer une responsabilité dans le chef du prestataire de soins. | De ziekenhuisinfecties zullen hetzelfde systeem volgen als de andere |
| Les infections nosocomiales suivront le même régime que les autres | soorten schade. Zo kan een ziekenhuisinfectie toe te schrijven zijn |
| types de dommage. Ainsi, l'infection nosocomiale pourra soit trouver | ofwel aan de aansprakelijkheid van een zorgverlener, ofwel aan een |
| son origine dans la responsabilité d'un prestataire de soins, soit | medisch ongeval zonder aansprakelijkheid. In de eerste hypothese zal |
| trouver son origine dans un accident médical sans responsabilité. Dans | ze worden vergoed overeenkomstig het gewone aansprakelijkheidsrecht |
| la première hypothèse, elle sera indemnisée conformément au droit | door de persoon die verantwoordelijk is voor de schade. Ze zal |
| commun de la responsabilité par l'auteur responsable du dommage. En | inzonderheid integraal vergoed worden, ongeacht de ernst van de schade |
| particulier, elle sera indemnisée intégralement, et ce quelle que soit | die ze heeft aangericht. In de tweede hypothese zal zij indien zij |
| la gravité du dommage qu'elle a occasionné. Dans la seconde hypothèse, | gekenmerkt wordt door de ernstdrempel die door de wet is bepaald het |
| elle fera l'objet d'une indemnisation par le Fonds si elle présente le | voorwerp uitmaken van een schadevergoeding door het Fonds. De |
| seuil de gravité déterminé par la loi. L'indemnisation sera quant à | schadevergoeding zal ook hier altijd integraal zijn, overeenkomstig |
| elle toujours intégrale, conformément au droit commun » (ibid., pp. 11-12). | het gemeenrecht » (ibid., pp. 11-12). |
| Quant à la première question préjudicielle | Ten aanzien van de eerste prejudiciële vraag |
| B.4. Le juge a quo demande à la Cour si l'article 2, 7°, de la loi du | B.4. De verwijzende rechter vraagt het Hof of artikel 2, 7°, van de |
| 31 mars 2010 est compatible avec les articles 10 et 11 de la | wet van 31 maart 2010 bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de |
| Grondwet indien het in die zin wordt geïnterpreteerd dat het een | |
| Constitution, s'il est interprété de manière telle qu'il distingue les | onderscheid maakt naargelang de schade al dan niet volledig |
| dommages selon qu'ils sont totalement évitables ou non dans l'état | vermijdbaar is in de huidige stand van de wetenschap, zodat schade |
| actuel de la science, de sorte que les dommages liés à une infection | verbonden aan een infectie die gekend is in de huidige stand van de |
| connue dans l'état actuel de la science - comme une infection | wetenschap - zoals een ziekenhuisinfectie met de staphylococcus aureus |
| nosocomiale à staphylocoque doré - mais qui ne peut totalement être | - maar die niet volledig kan worden vermeden, wordt uitgesloten van |
| évitée, sont exclus du champ d'application de la loi, alors que les | het toepassingsgebied van de wet, terwijl schade verbonden aan een |
| dommages liés à une infection également connue mais qui auraient pu | evenzeer gekende infectie maar die had kunnen worden vermeden op grond |
| être évités en fonction de l'état actuel de la science y sont inclus. | van de huidige stand van de wetenschap, wel erin is opgenomen. |
| B.5. Comme il ressort du texte de l'article 2, 7°, en cause, plusieurs | B.5. Zoals blijkt uit de tekst van het in het geding zijnde artikel 2, |
| conditions sont requises pour que la victime d'un dommage causé par un | 7°, dient aan meerdere voorwaarden te zijn voldaan om als slachtoffer |
| accident médical d'origine non fautive puisse prétendre à une | van schade die is veroorzaakt door een medisch ongeval zonder |
| aansprakelijkheid aanspraak te kunnen maken op een vergoeding met | |
| indemnisation en application de la loi en cause. | toepassing van de in het geding zijnde wet. |
| B.6.1. Ces conditions ont été explicitées dans le commentaire de | B.6.1. Die voorwaarden zijn verduidelijkt in de bespreking van artikel |
| l'article 2 de la loi en projet. Ainsi, l'accident lié à une | 2 van de ontworpen wet. Zo mag de aansprakelijkheid van een |
| prestation de soins de santé ne doit pas engager la responsabilité du | zorgverlener niet in het geding zijn bij een ongeval dat verband houdt |
| met een verstrekking van gezondheidszorg. Het ongeval mag niet | |
| prestataire de soins. L'accident ne doit pas résulter de l'état de | voortvloeien uit de gezondheidstoestand van de patiënt, omdat de |
| santé du patient, le dommage devant être lié à une prestation de soins | schade verband moet houden met een verstrekking van gezondheidszorg en |
| et non à l'aggravation de la pathologie dont le patient souffre. Il | niet met de verergering van de aandoening waaraan de patiënt lijdt. |
| s'agit dès lors d'indemniser les conséquences imprévisibles d'une | Het is bijgevolg de bedoeling dat de onvoorzienbare gevolgen van een |
| prestation telles que l'effet secondaire imprévu ou peu probable d'un | verstrekking worden vergoed, zoals de onvoorziene of weinig |
| traitement (ibid., p. 24). B.6.2. Lorsque l'accident lié à une prestation de soins de santé répond à ces deux premières conditions, une indemnisation ne peut être accordée que si l'accident a entraîné un dommage anormal pour le patient. L'exposé des motifs de la loi en cause précise à cet égard : « Un dommage peut bien entendu découler d'une prestation de santé réalisée parfaitement. Lors d'une opération chirurgicale, une ' blessure ' est en effet la plupart du temps occasionnée au patient. Cela ne constitue pas pour autant un dommage indemnisable en vertu du droit commun de la responsabilité médicale, pour autant que le | waarschijnlijke neveneffecten van een behandeling (ibid., p. 24). B.6.2. Wanneer het ongeval dat verband houdt met een verstrekking van gezondheidszorg aan die eerste twee voorwaarden voldoet, kan een vergoeding slechts worden toegekend indien het ongeval voor de patiënt tot abnormale schade heeft geleid. De memorie van toelichting van de in het geding zijnde wet verduidelijkt in dat verband : « Een schade kan uiteraard het gevolg zijn van een verstrekking van gezondheidszorg die perfect werd uitgevoerd. Tijdens een heelkundige ingreep wordt er in de meeste gevallen namelijk een ' blessure ' toegebracht aan de patiënt. Dat houdt daarom echter nog geen vergoedbare schade in krachtens het gemeen recht van de medische |
| prestataire n'ait pas commis de faute en réalisant l'opération. Il n'y | aansprakelijkheid, voor zover de zorgverlener geen fout heeft begaan |
| a par conséquent aucune raison que ce dommage puisse être indemnisé | tijdens de ingreep. Er is bijgevolg geen enkele reden waarom deze |
| dans un régime d'indemnisation sans responsabilité. Il est donc | schade vergoed zou kunnen worden in een systeem van vergoeding zonder |
| nécessaire que le dommage présente un caractère anormal pour pouvoir | aansprakelijkheid. Het is dus noodzakelijk dat de schade een abnormaal |
| karakter vertoont om op deze basis vergoed te kunnen worden. Het | |
| être indemnisé sur cette base. Le projet prévoit expressément deux | ontwerp voorziet hieromtrent uitdrukkelijk twee criteria : de schade |
| critères à cet égard: le dommage est anormal lorsqu'il n'aurait pas dû | is abnormaal indien ze zich niet had moeten voordoen rekening houdend |
| se produire compte tenu de l'état actuel de la science, de l'état du | met de huidige stand van de wetenschap, de toestand van de patiënt en |
| patient et de son évolution objectivement prévisible. Ces critères | zijn objectief te verwachten evolutie. Deze criteria kunnen als volgt |
| peuvent être commentés comme suit : | worden toegelicht : |
| a. L'état actuel de la science : si en l'état actuel des | a. De huidige stand van de wetenschap : indien bij de huidige stand |
| van de kennis de schade vermeden had kunnen worden, zal ze als | |
| connaissances, le dommage avait pu être évité, il devra être considéré | abnormaal beschouwd moeten worden, aangezien een zorgverlener die naar |
| comme anormal, puisqu'un prestataire correctement au fait de l'état de | behoren op de hoogte is van de stand van de wetenschap de gepaste |
| la science aurait pu prendre les mesures adéquates pour éviter qu'il | maatregelen had kunnen nemen om te vermijden dat ze zich zou voordoen. |
| se produise. Il importe de préciser que l'état de la science doit être | Er moet worden verduidelijkt dat de stand van de wetenschap moet |
| apprécié au moment où la prestation de soins est posée. Le | worden ingeschat op het moment waarop de verstrekking van |
| comportement du prestataire ne peut en effet être jugé sur base de | gezondheidszorg wordt verricht. Over de handelingen van de |
| zorgverlener kan immers niet worden geoordeeld op basis van kennis die | |
| connaissances qui n'existaient pas au moment où il a posé l'acte. | niet bestond op het moment waarop hij de handeling heeft verricht. |
| b. L'état du patient et son évolution objectivement prévisible : le | b. De toestand van de patiënt en zijn evolutie die objectief kon |
| dommage est également anormal lorsque le dommage n'est pas dû à la | worden verwacht : de schade is eveneens abnormaal indien de schade |
| situation particulière du patient, déterminée en fonction de ses | niet het gevolg is van de specifieke toestand van de patiënt, die |
| wordt bepaald in functie van zijn voorgeschiedenis, zijn specifieke | |
| antécédents, de ses prédispositions particulières telles que son âge, | kenmerken zoals zijn leeftijd en zijn fysieke mogelijkheden, maar ook |
| ses capacités physiques, mais aussi de la pathologie pour laquelle la | in functie van de pathologie waarvoor de zorg wordt verstrekt, van een |
| prestation de soins est posée, d'une autre pathologie, ou encore du | andere pathologie, of in functie van de behandeling die hij onderging |
| traitement donné pour traiter cette dernière, etc... à la date de la | om die te behandelen, etc... De toestand van de patiënt wordt |
| prestation de soins de santé incriminée ou à l'aggravation ' naturelle | beoordeeld op de datum waarop de betwiste verstrekking van |
| gezondheidszorg plaatsvond. De schade mag evenmin het gevolg zijn van | |
| ' parce que prévisible et inévitable, de son état de santé initial. Le | de ' natuurlijke ' verergering van zijn oorspronkelijke |
| caractère normal ou non du dommage doit donc être apprécié en fonction | gezondheidstoestand omdat die te voorzien en onvermijdelijk is. Het al |
| dan niet normale karakter van de schade moet dus worden ingeschat in | |
| de l'état de santé général du patient, et de ce que l'on peut | functie van de algemene gezondheidstoestand van de patiënt, en van wat |
| raisonnablement prévoir comme évolution de celui-ci. Le décès ou un | men redelijk kan voorzien als de evolutie daarvan. Het overlijden of |
| dommage grave causé à un patient en parfaite santé sera ainsi en | een ernstige schade toegebracht aan een patiënt die volkomen gezond |
| principe plus facilement considéré comme anormal que le même dommage | is, zal aldus in principe makkelijker als abnormaal worden beschouwd |
| qui surviendrait chez un patient dont l'état de santé général est | dan dezelfde schade bij een patiënt van wie de algemene |
| gezondheidstoestand zwak en reeds achteruitgegaan is. Het betreft een | |
| faible et déjà détérioré. Il s'agit d'une condition qui devra être | toestand die geval per geval ingeschat zal moeten worden in functie |
| appréciée au cas par cas en fonction du type de dommage allégué et des | van de aard van de aangehaalde schade en van de kenmerken van de |
| indications relatives à l'état de santé du patient. | gezondheidstoestand van de patiënt. |
| Le Conseil d'Etat critique l'article 2, 7°, deuxième phrase, qui | De Raad van State geeft kritiek op artikel 2, 7°, tweede zin, waarin |
| dispose que ' le dommage causé par un accident lié à une prestation de | bepaald is dat ' de schade veroorzaakt door een ongeval dat het gevolg |
| soins de santé d'un prestataire de soins est anormal lorsqu'il | is van een gezondheidszorgverstrekking van een zorgverstrekker |
| n'aurait pas dû se produire compte tenu de l'état actuel de la | abnormaal is wanneer het ongeval zich niet had moeten voordoen |
| science, de l'état du patient et de son évolution objectivement | rekening houdend met de huidige stand van de wetenschap, de toestand |
| prévisible '. | van de patiënt en zijn objectief voorspelbare evolutie '. |
| Le Conseil d'Etat croit pouvoir en déduire qu'il est fait référence ' | De Raad van State denkt hieruit te kunnen afleiden dat er wordt |
| à un dommage qui aurait pu être évité et qui découle donc d'une faute | verwezen naar ' schade die had kunnen worden vermeden en die dus |
| du prestataire de soins, alors que c'est précisément l'inverse que | voortvloeit uit een fout van de zorgverstrekker, terwijl men juist het |
| l'on semble vouloir viser '. | omgekeerde lijkt te willen bedoelen '. |
| Le gouvernement ne partage pas cette opinion. | De regering deelt deze mening niet. |
| Lorsque la loi se réfère à ' l'état actuel de la science ', elle vise | Wanneer in de wet wordt verwezen naar ' de huidige stand van de |
| l'état actuel des connaissances scientifiques, en ce compris son | wetenschap ', wordt de huidige stand van de wetenschappelijke kennis, |
| niveau le plus élevé (sur ce concept, voyez par analogie CJCE, n° | alsook het hoogste niveau ervan, bedoeld (over dit concept, zie bij |
| C-300/95, 27 mai 1997 (Commission c/ Royaume-Uni et Irlande du Nord), | analogie CJCE, nr. C-300/95, 27 mei 1997 (Commissie c/ Verenigd |
| Rec. CJCE, 1997, I, 2649, conclusions de l'avocat général G. Tesauro). | Koninkrijk en Noord-Ierland), Rec. CJCE, 1997, I, 2649, conclusies van de advocaat-generaal G. Tesauro). |
| En revanche, la faute s'apprécie en fonction des circonstances | De fout wordt daarentegen beoordeeld op basis van de externe plaats- |
| externes de temps et de lieu dans lesquelles se trouvait l'auteur de | en tijdsomstandigheden waarin de auteur van de gewraakte daad zich |
| l'acte incriminé. | bevond. |
| Si dans les hôpitaux universitaires, on peut sans doute trouver des | Alhoewel in de universitaire ziekenhuizen artsen kunnen worden |
| médecins ayant accès aux connaissances scientifiques du plus haut | gevonden die toegang hebben tot de wetenschappelijke kennis van het |
| niveau et disposant d'un matériel technique de pointe, il n'est pas | hoogste niveau en die beschikken over hoogtechnologisch materiaal, is |
| évident que les mêmes conditions se trouvent réunies dans le cabinet | het niet vanzelfsprekend om dezelfde voorwaarden in het kabinet van |
| d'un médecin de village. Il n'y a pas de faute, dans le chef de ce | een dorparts te vinden. Er is geen fout in hoofde van deze arts indien |
| médecin, s'il ne met pas en oeuvre des moyens d'investigation et de | hij geen zorg- en onderzoeksmiddelen aanwendt waarover hij niet |
| soins dont il ne dispose pas. En revanche, il faut constater que le | beschikt. Er moet daarentegen worden vastgesteld dat de patiënt in |
| patient peut, dans ces circonstances, subir un dommage qui n'aurait | deze omstandigheden schade kan lijden die zich niet had moeten |
| pas dû se produire compte tenu de l'état actuel de la science. C'est | voordoen rekening houdend met de huidige stand van de wetenschap. Deze |
| cette hypothèse-là qui est visée par le texte de l'article 2, 7°, | hypothese wordt bedoeld in de tekst van artikel 2, 7°, tweede zin van |
| deuxième phrase du projet » (ibid., pp. 24 à 26). | het ontwerp » (ibid., pp. 24 tot 26). |
| B.6.3. En ce qui concerne les infections nosocomiales, l'exposé des | B.6.3. Wat de ziekenhuisinfecties betreft, preciseert de memorie van |
| motifs précise ce qui suit : | toelichting : |
| « A noter que les infections nosocomiales suivront le même régime que | « Er moet worden opgemerkt dat ziekenhuisinfecties hetzelfde systeem |
| les dommages résultant de soins de santé. Ainsi, les infections | zullen volgen als de schade als gevolg van gezondheidszorg. Zo kunnen |
| nosocomiales pourront selon les cas trouver leur origine dans la | ziekenhuisinfecties hun oorzaak vinden hetzij in de aansprakelijkheid |
| responsabilité d'un prestataire de soins, trouver leur origine dans un | van de zorgverlener hetzij in een medisch ongeval zonder |
| accident médical sans responsabilité, ou encore ne relever d'aucune de | aansprakelijkheid. Ze kunnen tevens tot geen van deze twee categorieën |
| ces deux catégories. Si une infection nosocomiale trouve son origine | behoren. Indien een ziekenhuisinfectie te wijten is aan de |
| dans la responsabilité d'un prestataire de soins, ou [si] elle répond | aansprakelijkheid van een zorgverlener of indien ze beantwoordt aan de |
| aux conditions d'un accident médical sans responsabilité, elle sera | voorwaarden van een medisch ongeval zonder aansprakelijkheid, zal ze |
| indemnisée en fonction du régime correspondant, étant entendu que dans | worden vergoed in functie van het overeenstemmende stelsel, waarbij ze |
| l'hypothèse d'un accident médical sans responsabilité, elle sera | natuurlijk bij de hypothese van een medisch ongeval zonder |
| indemnisée si [elle présente] le niveau de gravité prévu à l'article 5 | aansprakelijkheid zal vergoed worden indien zij de in artikel 5 van |
| du projet. Le Fonds n'a donc pas pour vocation d'indemniser les | het ontwerp bepaalde ernstgraad vertoont. Het is niet de bedoeling dat |
| infections qui ont simplement pour conséquence de prolonger | het Fonds de infecties vergoedt die als enige gevolg hebben dat het |
| l'hospitalisation de quelques jours. Il est par ailleurs évident ici | ziekenhuisverblijf enkel met een paar dagen verlengd wordt. Het is |
| que la prévention reste l'arme la plus efficace contre les infections | hierbij trouwens evident dat preventie het meest doeltreffende wapen |
| nosocomiales » (ibid., pp. 27-28). | tegen ziekenhuisinfecties blijft » (ibid., pp. 27-28). |
| B.6.4. En ce qui concerne les infections nosocomiales, la ministre de | B.6.4. Voorts heeft de minister van Volksgezondheid met betrekking tot |
| la Santé publique a ajouté : | ziekenhuisinfecties ook nog geantwoord : |
| « Il a été évoqué de prévoir une présomption de responsabilité des | « Er werd voorgesteld om, wat de ziekenhuisinfecties betreft, een |
| hôpitaux en matière d'infections nosocomiales. Le projet soumet les | vermoeden van aansprakelijkheid van de ziekenhuizen in te stellen. In |
| dit wetsontwerp vallen die infecties onder de algemene | |
| infections nosocomiales au régime général d'indemnisation : si une | vergoedingsregeling : als een fout wordt aangetoond, zal de |
| faute est démontrée, c'est l'assureur du prestataire qui indemnisera. | verzekeraar van de zorgverstrekker de schade vergoeden; wordt een |
| Si on peut établir un accident médical sans responsabilité, ce sera le | medisch ongeval zonder aansprakelijkheid aangetoond, dan treedt het |
| Fonds. | Fonds op. |
| En France, il existe une présomption de responsabilité de l'hôpital | In Frankrijk geldt wél een vermoeden van aansprakelijkheid van de |
| pour les infections nosocomiales qui occasionnent des dommages qui | ziekenhuizen voor ziekenhuisinfecties die schade teweegbrengen die |
| n'atteignent pas le seuil de gravité prévu par la loi. Au contraire, | onder het wettelijk bepaalde schadeniveau blijft. Zo de schade dat |
| si le dommage atteint le seuil de gravité, il y a une présomption | niveau daarentegen overschrijdt, geldt een vermoeden van therapeutisch |
| d'aléa thérapeutique, et c'est le Fonds qui intervient. La solution | risico en treedt het Franse Fonds op. Die in Frankrijk uitgewerkte |
| française permet de mieux couvrir les infections nosocomiales, en | oplossing zorgt voor een betere schadeloosstelling in geval van een |
| faisant supporter l'indemnisation des moins graves par les hôpitaux et | ziekenhuisinfectie, doordat de minder zware schadegevallen worden |
| leurs assureurs. Néanmoins, il s'agit du produit de l'évolution | vergoed door de ziekenhuizen en de verzekeraars van die ziekenhuizen. |
| historique de la question en France, où la responsabilité des hôpitaux | Die oplossing is echter gegroeid uit historische evolutie van dit |
| en la matière a été progressivement façonnée par la jurisprudence. | vraagstuk in Frankrijk : de Franse rechtspraak heeft er geleidelijk |
| La situation est aujourd'hui différente en Belgique, et une telle | voor gezorgd dat de ziekenhuizen ter zake aansprakelijk worden |
| présomption pourrait également remettre sensiblement en cause | gesteld. In België ligt de situatie vandaag anders en zou een dergelijk |
| l'équilibre global du projet » (Doc. parl., Chambre, DOC 52-2240/006, | vermoeden het algemene evenwicht waarop dit wetsontwerp is gebouwd, |
| pp. 86 et 87). | danig verstoren » (Parl. St., Kamer, DOC 52-2240/006, pp. 86 en 87). |
| B.7.1. D'après le Conseil des ministres et l'Institut national | B.7.1. Volgens de Ministerraad en het Rijksinstituut voor Ziekte- en |
| d'assurance maladie-invalidité (ci-après : INAMI), le juge a quo | Invaliditeitsverzekering (hierna : RIZIV) zou de verwijzende rechter |
| partirait d'un présupposé erroné en relevant que la prise en compte de | verkeerdelijk ervan uitgaan dat het in aanmerking nemen van de huidige |
| l'état actuel de la science dans la détermination du caractère anormal | stand van de wetenschap bij het bepalen van het al dan niet abnormale |
| ou non du dommage reviendrait à exclure toutes les infections | karakter van de schade, erop zou neerkomen dat alle |
| nosocomiales. | ziekenhuisinfecties worden uitgesloten. |
| B.7.2. Lors des travaux préparatoires relatifs à la loi du 31 mars | B.7.2. Tijdens de parlementaire voorbereiding van de wet van 31 maart |
| 2010, la question de l'indemnisation des dommages résultant | 2010 is het probleem van de vergoeding van schade ten gevolge van |
| d'infections nosocomiales a été abordée à plusieurs reprises. Il | ziekenhuisinfecties meermaals aan bod gekomen. Uit de verschillende |
| ressort explicitement de plusieurs déclarations mentionnées en B.6 que | verklaringen vermeld in B.6 blijkt ondubbelzinnig dat de wetgever de |
| le législateur a voulu non pas exclure les dommages résultant | schade ten gevolge van ziekenhuisinfecties niet heeft willen |
| d'infections nosocomiales du champ d'application de la nouvelle | uitsluiten van de nieuwe regeling, maar deze aan dezelfde voorwaarden |
| réglementation, mais soumettre ces dommages aux mêmes conditions que | heeft willen onderwerpen als alle andere schade als gevolg van gezondheidszorg. |
| tous les autres dommages résultant de soins de santé. | B.7.3. Door een onderscheid te maken « naargelang de schade al dan |
| B.7.3. En distinguant les dommages « selon qu'ils sont totalement | niet volledig kan worden vermeden in de huidige stand van de |
| évitables ou non dans l'état actuel de la science » le juge a quo | wetenschap », schrijft de verwijzende rechter aan de in het geding |
| attribue à la disposition en cause une distinction qu'elle n'établit | zijnde bepaling een onderscheid toe dat niet erin wordt gemaakt. Door |
| pas. En effet, en ne visant que le dommage « qui n'aurait pas dû se | enkel de schade te beogen die « zich niet had moeten voordoen rekening |
| produire compte tenu de l'état actuel de la science », cette | houdend met de huidige stand van de wetenschap », wordt in die |
| disposition ne distingue les dommages que selon qu'ils sont évitables | bepaling immers enkel een onderscheid gemaakt naargelang de schade al |
| ou non compte tenu de l'état actuel de la science. | dan niet kan worden vermeden rekening houdend met de huidige stand van de wetenschap. |
| B.7.4. En ce qui concerne les dommages résultant d'infections, ce | B.7.4. Voor schade ten gevolge van infecties, leidt dat criterium |
| critère a pour conséquence que le dommage lié à une infection qui | ertoe dat schade die verbonden is aan een infectie die in de huidige |
| était connue dans l'état actuel de la science mais qui ne pouvait être | stand van de wetenschap gekend was maar niet kon worden vermeden van |
| évitée est exclu du champ d'application de la loi, alors que tel n'est | het toepassingsgebied van de wet wordt uitgesloten, terwijl dat niet |
| pas le cas du dommage résultant d'une infection connue qui aurait pu | het geval is voor schade ten gevolge van een gekende infectie die op |
| être évitée dans l'état actuel de la science. Pour citer l'exemple | grond van de huidige stand van de wetenschap wel had kunnen worden |
| d'une infection qui était connue mais qui ne pouvait être évitée, le | vermeden. Bij wijze van voorbeeld van een infectie die gekend was, |
| juge a quo mentionne l'infection nosocomiale par staphylocoque doré. | maar niet kon worden vermeden, vermeldt de verwijzende rechter de |
| B.7.5. Le juge a quo interroge donc la Cour sur la différence de traitement qui découle du fait que le législateur subordonne notamment l'octroi d'une indemnisation des dommages résultant d'un accident médical sans responsabilité, et plus spécifiquement des dommages résultant d'une infection, à l'« évitabilité » ou non de ces dommages dans l'état actuel de la science. Dès lors que, selon le juge a quo, le dommage résultant de l'infection nosocomiale par staphylocoque doré ne serait pas évitable dans l'état actuel de la science, il ne peut donner lieu à une indemnisation fondée sur la disposition en cause. | ziekenhuisinfectie met de staphylococcus aureus. B.7.5. De verwijzende rechter stelt het Hof dus een vraag over het verschil in behandeling dat ontstaat doordat de wetgever de toekenning van schadevergoeding als gevolg van een medisch ongeval zonder aansprakelijkheid, en meer specifiek de schade ingevolge een infectie, onder meer afhankelijk maakt van de al dan niet vermijdbaarheid ervan in de huidige stand van de wetenschap. In zoverre schade veroorzaakt door de ziekenhuisinfectie met de staphylococcus aureus volgens de verwijzende rechter in de huidige stand van de wetenschap niet vermijdbaar zou zijn, komt zij op grond van de in het geding zijnde bepaling niet voor vergoeding in aanmerking. |
| Dans sa définition de la notion de « dommage anormal », le législateur | Bij de omschrijving van het begrip « abnormale schade » houdt de |
| tient compte non seulement de l'« évitabilité » du dommage eu égard à | wetgever niet enkel rekening met de « vermijdbaarheid » van de schade |
| l'état actuel de la science, mais aussi de l'état du patient et de son | rekening houdend met de huidige stand van de wetenschap, maar ook met |
| évolution objectivement prévisible. Ce dernier critère n'étant pas | de toestand van de patiënt en zijn objectief voorspelbare situatie. Nu |
| invoqué dans la question posée par le juge a quo, la Cour ne l'inclut | dat laatste criterium buiten de vraagstelling van de verwijzende |
| pas dans son examen. | rechter valt, betrekt het Hof het niet in zijn onderzoek. |
| B.8. Comme il ressort des travaux préparatoires de la loi, cités en | B.8. Zoals blijkt uit de in B.6.2 aangehaalde parlementaire |
| voorbereiding van de wet, dient abnormale schade te worden begrepen | |
| B.6.2, le dommage anormal est entendu comme celui qui aurait pu être | als schade die had kunnen worden vermeden door een zorgverlener die |
| évité par un prestataire correctement au fait de l'état actuel de la | naar behoren op de hoogte is van de huidige stand van de wetenschap |
| science y compris à son niveau le plus élevé et qui aurait pu dès lors | met inbegrip van het hoogste niveau ervan, en die bijgevolg de gepaste |
| prendre les mesures adéquates pour éviter que ce dommage ne se | maatregelen had kunnen nemen om te vermijden dat die schade zich zou |
| produise. | voordoen. |
| B.9.1. Ainsi qu'il ressort de la genèse de la disposition en cause, le | B.9.1. Zoals uit de totstandkoming van de in het geding zijnde |
| législateur poursuivait, par la loi du 31 mars 2010, un équilibre | bepaling blijkt, heeft de wetgever met de wet van 31 maart 2010 naar |
| entre des préoccupations différentes. | een evenwicht gezocht tussen verschillende bekommernissen. |
| B.9.2. D'une part, il a voulu permettre aux victimes de dommages | B.9.2. Enerzijds, heeft hij het willen mogelijk maken dat slachtoffers |
| résultant de soins de santé d'être indemnisées, même sans que la | van schade als gevolg van gezondheidszorg kunnen worden vergoed, ook |
| responsabilité d'un prestataire de soins soit établie. Le droit des | zonder dat de aansprakelijkheid van een zorgverlener vaststaat. Aldus |
| patients à l'indemnisation des dommages résultant de soins de santé | wordt het recht van de patiënten op vergoeding van schade als gevolg |
| est donc élargi. D'autre part, le législateur n'a jamais eu | van gezondheidszorg verruimd. Anderzijds, is het nooit de bedoeling |
| l'intention de prévoir une indemnisation, par le Fonds des accidents | geweest van de wetgever dat alle schade als gevolg van gezondheidszorg |
| médicaux, de tous les dommages résultant de soins de santé qui | die geen aanleiding geeft tot de aansprakelijkheid van een |
| n'engagent pas la responsabilité d'un prestataire de soins. Ainsi, | zorgverlener, voor vergoeding door het Fonds voor de Medische |
| outre d'autres limitations, il est notamment requis que le dommage | Ongevallen in aanmerking zou kunnen komen. Zo wordt, naast andere |
| soit anormal et grave. | beperkingen, onder meer vereist dat de schade abnormaal is en ernstig. |
| B.9.3. Eu égard aux objectifs ainsi poursuivis, le critère distinctif | B.9.3. In het licht van de aldus nagestreefde doelstellingen hanteert |
| utilisé par le législateur est objectif et pertinent, en ce qu'en | de wetgever een objectief en pertinent criterium van onderscheid in |
| vertu de la loi du 31 mars 2010, seuls les dommages qui étaient | zoverre krachtens de wet van 31 maart 2010 enkel schade die |
| évitables dans l'état actuel le plus avancé de la science et, de ce | vermijdbaar was rekening houdend met de huidige hoogste stand van de |
| fait, peuvent être considérés comme anormaux peuvent faire l'objet | wetenschap en die daardoor als abnormaal kan worden beschouwd, voor |
| d'une indemnisation par le Fonds des accidents médicaux et en ce que | vergoeding via het Fonds voor de Medische Ongevallen in aanmerking |
| le dommage qui ne peut être évité, même dans l'état actuel le plus | komt en in zoverre schade die zelfs in de huidige hoogste stand van de |
| avancé de la science, demeure à la charge de la personne lésée. | wetenschap niet kan worden vermeden, ten laste blijft van de |
| Ce choix tient donc non seulement compte des limites de la science | benadeelde. Aldus houdt die keuze niet alleen rekening met de grenzen van de |
| médicale mais aussi des intérêts de la communauté et de la viabilité | medische wetenschap maar ook met de belangen van de gemeenschap en met |
| financière du nouveau système. Telle qu'elle est conçue dans la loi du | de financiële houdbaarheid van het nieuwe systeem. Zoals zij is |
| 31 mars 2010, l'indemnisation des dommages résultant d'un accident | opgevat in de wet van 31 maart 2010, is de vergoeding voor schade als |
| médical sans responsabilité est en effet à charge de la solidarité | gevolg van een medisch ongeval zonder aansprakelijkheid immers ten |
| nationale et est versée aux victimes par l'intermédiaire du Fonds des | laste van de nationale solidariteit en wordt zij aan de slachtoffers |
| accidents médicaux, lequel est financé sur le budget des frais | betaald via het Fonds voor de Medische Ongevallen dat gefinancierd |
| administratifs de l'INAMI. | wordt door de administratiekosten van het RIZIV. |
| B.10.1. La Cour doit encore examiner si les effets de la mesure ne | B.10.1. Het Hof dient nog te onderzoeken of de gevolgen van de |
| sont pas disproportionnés par rapport aux objectifs poursuivis par le | maatregel niet onevenredig zijn met de door de wetgever nagestreefde |
| législateur. | doelstellingen. |
| B.10.2. La définition du « dommage anormal », contenue dans l'article | B.10.2. De omschrijving van « abnormale schade » in artikel 2, 7°, van |
| 2, 7°, de la loi du 31 mars 2010, a pour effet que seul le dommage qui | de wet van 31 maart 2010 leidt ertoe dat enkel schade die in de |
| ne peut être évité dans l'état actuel de la science est exclu du champ | huidige stand van de wetenschap niet kan worden vermeden, wordt |
| d'application de la loi. Etant donné que le législateur entendait par | uitgesloten van het toepassingsgebied van de wet. Doordat de wetgever |
| là faire référence à l'état le plus avancé de la science médicale, les | hiermee heeft willen refereren aan de hoogste stand van de medische |
| possibilités d'indemnisation par l'intermédiaire du Fonds des | wetenschap worden de vergoedingsmogelijkheden via het Fonds voor de |
| accidents médicaux sont étendues. Le critère de l'« évitabilité » dans | Medische Ongevallen ruim opgevat. Het criterium van de « |
| l'état actuel de la science est en outre un critère évolutif, de sorte | vermijdbaarheid » in de huidige stand van de wetenschap is bovendien |
| que le dommage qui ne peut actuellement faire l'objet d'une | een evolutief criterium, zodat schade die thans niet voor vergoeding |
| indemnisation pourrait être indemnisé à l'avenir. | in aanmerking komt, dat in de toekomst wel kan zijn. |
| En outre, les effets de la disposition en cause valent de manière | Voorts gelden de gevolgen van de in het geding zijnde bepaling op |
| égale pour toutes les formes et toutes les personnes victimes de | gelijke wijze voor alle vormen en alle benadeelden van schade als |
| dommages résultant d'un accident médical sans responsabilité. Enfin, | gevolg van een medisch ongeval zonder aansprakelijkheid. Ten slotte |
| si le Fonds des accidents médicaux conclut qu'il n'y a pas lieu à | kan de benadeelde, wanneer het Fonds voor de Medische Ongevallen |
| indemnisation du dommage résultant d'un accident médical sans | besluit dat er geen aanleiding is tot vergoeding van schade |
| responsabilité, la personne lésée peut, sans préjudice de ses actions | veroorzaakt door een medisch ongeval zonder aansprakelijkheid, |
| de droit commun, intenter, conformément au Code judiciaire, devant le | onverminderd zijn gemeenrechtelijke rechtsvorderingen, voor de |
| tribunal de première instance, une action contre le Fonds afin | rechtbank van eerste aanleg, overeenkomstig het Gerechtelijk Wetboek |
| d'obtenir les indemnités auxquelles elle prétend avoir droit en vertu | een vordering instellen tegen het Fonds om de vergoeding te krijgen |
| de la loi (article 23). | waarop hij meent recht te hebben krachtens de wet (artikel 23). |
| B.10.3. Compte tenu de ce qui précède, les effets de la mesure ne | B.10.3. Rekening houdend met het voorgaande kunnen de gevolgen van de |
| peuvent être considérés comme disproportionnés par rapport aux | maatregel niet als onevenredig met de door de wetgever nagestreefde |
| objectifs poursuivis par le législateur. | doelstellingen worden beschouwd. |
| B.11.1. Spécifiquement en ce qui concerne les dommages résultant | B.11.1. Specifiek wat schade ingevolge infecties betreft, heeft het |
| d'infections, le critère d'« évitabilité compte tenu de l'état actuel | criterium van « vermijdbaarheid rekening houdend met de huidige stand |
| de la science » pour définir l'anormalité du dommage n'a pas pour | van de wetenschap » om het abnormale karakter van de schade te bepalen |
| conséquence contrairement à ce que semble supposer le juge a quo d'exclure les dommages résultant d'infections nosocomiales du champ d'application de la loi; outre le fait que tel n'était pas l'objectif poursuivi par le législateur, il peut être admis que si la qualité des soins prodigués et des aptitudes des prestataires de soins n'ont pas permis d'éviter que le dommage survienne, c'est parce que l'état actuel de la science ne le permettait pas. Dans cette optique, les victimes de dommages résultant d'une infection nosocomiale ne sont pas non plus traitées différemment de toutes les autres victimes de dommages résultant d'un accident médical sans responsabilité. Pour le surplus, la différence de traitement qui naît lors de l'indemnisation du dommage résultant d'infections connues, selon que | niet tot gevolg, in tegenstelling tot hetgeen de verwijzende rechter lijkt aan te nemen, dat de schade ten gevolge van ziekenhuisinfecties van het toepassingsgebied van de wet wordt uitgesloten; naast het feit dat dit niet het doel van de wetgever was, kan worden aangenomen dat, indien de kwaliteit van de verstrekte zorg en de bekwaamheid van de zorgverleners niet hebben toegelaten de schade te voorkomen, dat is omdat de huidige stand van de wetenschap dat niet toeliet. In dat opzicht worden slachtoffers van schade als gevolg van een ziekenhuisinfectie ook niet anders behandeld dan alle andere slachtoffers van schade als gevolg van een medisch ongeval zonder aansprakelijkheid. Voor het overige is het onderscheid in behandeling dat ontstaat bij de vergoeding van schade ingevolge gekende infecties, naargelang de |
| le dommage aurait pu être évité ou non dans l'état actuel de la | schade in de huidige stand van de wetenschap al dan niet kon worden |
| science, est raisonnablement justifiée par les motifs exprimés en B.9 | vermeden, redelijk verantwoord om de redenen vermeld in B.9 en B.10. |
| et B.10. B.11.2. L'article 2, 7°, de la loi du 31 mars 2010 n'est dès lors pas | B.11.2. Artikel 2, 7°, van de wet van 31 maart 2010 is bijgevolg niet |
| incompatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce qu'il définit le dommage anormal comme un dommage qui n'aurait pas dû se produire dans l'état actuel de la science, de sorte qu'il a pour conséquence que le dommage résultant d'un accident médical sans responsabilité, dont celui résultant d'une infection, peut ou non être indemnisé, selon que ce dommage pouvait ou non être évité, compte tenu de l'état actuel de la science. B.12. La première question préjudicielle appelle une réponse négative. Quant à la seconde question préjudicielle B.13. Par la seconde question préjudicielle, le juge a quo interroge | onbestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre het abnormale schade definieert als schade die zich niet had mogen voordoen in de huidige stand van de wetenschap, waardoor het ertoe leidt dat schade als gevolg van een medisch ongeval zonder aansprakelijkheid, waaronder schade als gevolg van een infectie, al dan niet kan worden vergoed, naargelang die schade vermijdbaar dan wel niet vermijdbaar was, rekening houdend met de huidige stand van de wetenschap. B.12. De eerste prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. Ten aanzien van de tweede prejudiciële vraag B.13. Met de tweede prejudiciële vraag wil de verwijzende rechter van het Hof vernemen of artikel 5, 2°, van de wet van 31 maart 2010 |
| la Cour sur la compatibilité, avec les articles 10 et 11 de la | bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre |
| Constitution, de l'article 5, 2°, de la loi du 31 mars 2010 en ce | het de patiënten die geen beroepsactiviteit zouden uitoefenen, |
| qu'il exclut du dommage suffisamment grave défini comme étant celui | uitsluit van het begrip « voldoende ernstige schade », gedefinieerd |
| qui entraîne pour le patient une incapacité temporaire de travail au | als schade die voor de patiënt leidt tot een tijdelijke |
| moins durant six mois consécutifs ou six mois non consécutifs sur une | arbeidsongeschiktheid gedurende minstens zes opeenvolgende maanden of |
| période de douze mois, les patients qui n'exerceraient pas d'activité | zes niet-opeenvolgende maanden over een periode van twaalf maanden. |
| professionnelle. Une différence de traitement discriminatoire en | Daaruit zou een discriminerend verschil in behandeling voortvloeien |
| résulterait entre, d'une part, les victimes d'accidents médicaux sans | tussen, enerzijds, de slachtoffers van medische ongevallen zonder |
| responsabilité qui exercent une activité professionnelle et, d'autre | aansprakelijkheid die een beroepsactiviteit uitoefenen en, anderzijds, |
| part, celles qui n'exercent pas d'activité professionnelle. | die welke geen beroepsactiviteit uitoefenen. |
| B.14.1. Le Conseil des ministres et l'INAMI soutiennent que les | B.14.1. De Ministerraad en het RIZIV voeren aan dat de in het geding |
| catégories de personnes en cause ne sont pas comparables, dès lors que | zijnde categorieën van personen niet vergelijkbaar zijn, aangezien de |
| les victimes qui exercent une activité professionnelle et celles qui | slachtoffers die een beroepsactiviteit uitoefenen en die welke er geen |
| n'en exercent pas ne subissent pas le même dommage. | uitoefenen niet dezelfde schade lijden. |
| B.14.2. Dans les deux hypothèses, il s'agit de patients victimes | B.14.2. In beide gevallen gaat het om patiënten die het slachtoffer |
| d'accidents médicaux sans responsabilité qui ne peuvent fonder leur | zijn van medische ongevallen zonder aansprakelijkheid en die hun |
| demande d'indemnisation sur le droit commun de la responsabilité | aanvraag tot vergoeding niet kunnen indienen op grond van het gemeen |
| médicale, de sorte que ces deux catégories peuvent être comparées. | recht van de medische aansprakelijkheid, zodat die twee categorieën |
| wel met elkaar kunnen worden vergeleken. | |
| B.15.1. Comme il est dit en B.2.3, il ressort de l'article 4 de la loi | B.15.1. Zoals is vermeld in B.2.3, blijkt uit artikel 4 van de wet van |
| du 31 mars 2010 que le dommage doit répondre à l'une des conditions de | 31 maart 2010 dat de schade moet beantwoorden aan een van de in |
| gravité prévues à l'article 5 de la loi pour voir intervenir le FAM. | artikel 5 van de wet bepaalde voorwaarden inzake ernst, om in |
| aanmerking te komen voor een vergoeding vanwege het Fonds voor de | |
| Medische Ongevallen. | |
| B.15.2. Quatre conditions de gravité ont été fixées à l'article 5 de | B.15.2. Vier voorwaarden inzake ernst werden in artikel 5 van de wet |
| la loi pour contenir le coût du système d'indemnisation du Fonds à un | vastgelegd om de kosten van het vergoedingssysteem van het Fonds op |
| een redelijk peil te houden, waardoor het voortbestaan ervan zou | |
| niveau raisonnable qui puisse garantir la pérennité du Fonds (Doc. | kunnen worden gewaarborgd (Parl. St., Kamer, DOC 52-2240/001 en DOC |
| parl., Chambre, DOC 52-2240/001 et DOC 52-2241/001, p. 36). | 52-2241/001, p. 36). |
| B.15.3. L'exposé des motifs mentionne en ce qui concerne l'article 5 : | B.15.3. Met betrekking tot artikel 5 vermeldt de memorie van toelichting : |
| « A ce stade, il s'agit de critères largement inspirés du droit | « Op dit ogenblik heeft het Federaal kenniscentrum van de |
| français (cf. art. L1142-1 du Code de la santé publique et art. 1 du | gezondheidszorg zich voor zijn meest recente studie over de |
| décret du 4 avril 2003), sur base desquels s'est fondé le Centre | budgettaire impact (Vergoeding van schade ten gevolge van |
| fédéral d'expertise des soins de santé pour réaliser la dernière étude | gezondheidszorg. Fase V : Budgettaire impact van de omzetting van het |
| d'incidence budgétaire (cf. Indemnisation des dommages résultant des | Franse systeem in België, KCE reports 107A) gebaseerd op criteria die |
| soins de santé. Phase V : impact budgétaire de la transposition du | grotendeels geïnspireerd zijn op het Franse recht (cf. art. L1142-1 |
| système français en Belgique, KCE Reports vol 107B). | van de ' Code de la santé publique ' en art. 1 van het decreet van 4 |
| Ces critères de gravité tiennent compte tant des conséquences du | april 2003). Deze criteria inzake de graad van ernst houden zowel rekening met de |
| dommage sur la vie professionnelle (2° et 3°), tel que l'impact d'un | gevolgen van de geleden schade op het beroepsleven (2° en 3°), zoals |
| déficit fonctionnel sur les capacités professionnelles de la victime, | de impact van een functioneel gebrek op de professionele mogelijkheden |
| que des conséquences sur la vie privée, à savoir les difficultés à | van het slachtoffer, als met de gevolgen op het privéleven, met name |
| mener sa vie comme auparavant (1° et 3°). | de moeilijkheden om zijn leven te leiden zoals vroeger (1° en 3°). |
| Par ailleurs, les deux seuils d'ordre quantitatif (1° et 2°) sont | Anderzijds worden de twee kwantitatieve drempels (1° en 2°) |
| nuancés par des considérations d'ordre qualitatives (3°). | genuanceerd door overwegingen van kwalitatieve aard (3°). |
| Par analogie à la législation française, une indemnisation est prévue | Naar analogie met de Franse wetgeving wordt dus in een vergoeding |
| lorsque : | voorzien wanneer : |
| [...] 2° le patient souffre d'une incapacité temporaire de travail d'au moins six mois consécutifs ou de six mois non consécutifs sur une période de douze mois. En droit commun, l'incapacité désigne les répercussions de l'invalidité sur l'aptitude de la victime à se livrer à des occupations d'ordre économique (incapacité professionnelle, incapacité ménagère). Une incapacité n'empêche pas nécessairement la victime de travailler. Malgré son incapacité, elle peut travailler en fournissant des efforts accrus. Elle peut aussi ne pas travailler et continuer à percevoir des revenus professionnels (en raison de son contrat de | [...] 2° de patiënt lijdt aan een tijdelijke arbeidsongeschiktheid gedurende minstens zes opeenvolgende maanden of zes niet opeenvolgende maanden over een periode van twaalf maanden. In het gemeenrecht verwijst ongeschiktheid naar de gevolgen van de invaliditeit op het vermogen van het slachtoffer om economische activiteiten uit te oefenen (ongeschikt om zijn beroep uit te oefenen, ongeschikt om het huishouden te doen). Ongeschiktheid belet het slachtoffer niet noodzakelijk om te werken. Ondanks zijn ongeschiktheid kan hij werken mits er extra inspanningen worden geleverd. Het slachtoffer kan ook niet werken maar wel verder een beroepsinkomen genieten (omwille van zijn arbeidscontract of zijn |
| travail ou statut). A cet égard, la Cour de Cassation (Cass., 8 mars | statuut). In dit opzicht vermeldt het Hof van Cassatie (Cass., 8 maart |
| 1976, Pas., 1976, I, 740) mentionne que le dommage matériel résultant | 1976, Pas., 1976, I, 740) dat de materiële schade ten gevolge van de |
| de l'atteinte à l'intégrité physique et à la capacité de travail de la | aantasting van de lichamelijke integriteit en de arbeidsgeschiktheid |
| victime se manifeste non seulement par la diminution de la valeur | van het slachtoffer niet alleen tot uiting komt in de vermindering van |
| économique de la victime sur le marché du travail (indépendamment de | diens economische waarde op de arbeidsmarkt (ongeacht het verlies of |
| la perte ou du maintien de ses revenus) mais aussi par la nécessité pour celle-ci de fournir un effort accru dans l'accomplissement de sa tâche normale, qui doit être indemnisé. Il faut également relever qu'une dépression nerveuse n'implique pas d'atteinte à l'intégrité physique d'une personne, mais peut être la cause d'une incapacité de travail temporaire. Pour le surplus, le Fonds et les tribunaux peuvent en la matière recourir à un important acquis jurisprudentiel. 3° le dommage occasionne des troubles particulièrement graves, y compris d'ordre économique, dans ses conditions d'existence. Suite à la remarque du Conseil d'Etat, le gouvernement indique que le présent critère est un critère qualitatif, qui vient nuancer les deux critères quantitatifs ci-dessus. Il s'agit ici de tenir compte des dommages qui ont un impact grave et important dans la vie de la victime, sans pour autant rencontrer l'une des deux premières conditions. | het behoud van zijn inkomen), maar ook in de noodzakelijkheid van een grotere krachtinspanning bij het volbrengen van zijn normale taak, hetgeen moet vergoed worden. Er moet ook worden op gewezen dat een depressie geen aantasting van de lichamelijke integriteit van een persoon inhoudt, maar wel de oorzaak kan zijn van een tijdelijke arbeidsongeschiktheid. Voor het overige kunnen het Fonds en de rechtbanken op dit vlak terugvallen op eerdere bestaande rechtspraak. 3° de schade bijzonder ernstige problemen in het leven van de patiënt, ook op economisch vlak, veroorzaakt. Ingevolge de opmerking van de Raad van State, wijst de regering erop dat dit criterium een kwalitatief criterium is dat de twee bovenvermelde kwantitatieve criteria nuanceert. Het gaat er hier om dat er moet rekening worden gehouden met de schade die een ernstige en aanzienlijke impact heeft op het leven van het slachtoffer, zonder dat aan één van de eerste twee voorwaarden is voldaan. |
| Il s'agit de tenir compte de l'impact ' situationnel ' du déficit | Er moet rekening worden gehouden met de ' situationele ' impact van |
| fonctionnel, qui varie avec les conditions de vie de la victime (ex. | het functioneel gebrek dat verschillend is naargelang de |
| retentissements relationnels, sensoriels, sportifs, familiaux). | levensomstandigheden van het slachtoffer (bv. gevolgen op relationeel, |
| Ce critère devra faire l'objet d'une appréciation individuelle, dès | zintuiglijk, sportief, familiaal vlak). |
| lors que par définition, cela variera en fonction des conditions | Dit criterium zal per geval moeten worden beoordeeld, omdat dit per |
| d'existence de la victime. Cela vise donc tant la vie privée que la | definitie zal variëren in functie van de bestaansvoorwaarden van het |
| vie professionnelle. Il est cependant exigé que les troubles | slachtoffer. Het heeft dus zowel betrekking op het privéleven als op |
| présentent un caractère de particulière gravité. Ce critère n'a pas | het beroepsleven. De voorwaarde is echter wel dat de problemen |
| pour objectif d'indemniser tous les dommages qui n'atteignent pas un | bijzonder ernstig moeten zijn. Dit criterium heeft niet als doel alle |
| schade te vergoeden die onder één van de grenzen bedoeld in de punten | |
| des deux seuils visés aux points 1° et 2°. Néanmoins, il doit être | 1° en 2° ligt. Het moet evenwel mogelijk zijn om tegemoet te komen |
| possible d'intervenir, pour des dommages qui, sans répondre aux 2 | voor schade, zonder dat er wordt beantwoord aan de 2 criteria inzake |
| critères de quantification du dommage relatifs à l'invalidité | de kwantificering van de schade inzake de permanente invaliditeit of |
| permanente ou à l'incapacité temporaire totale, affectent la victime | de totale tijdelijke ongeschiktheid, die het slachtoffer dermate treft |
| avec une gravité telle qu'une absence d'indemnisation serait contraire | dat een niet-vergoeding van het slachtoffer in strijd zou zijn met de |
| à l'esprit de la présente loi » (ibid., pp. 37 à 40). | geest van deze wet » (ibid., pp. 37 tot 40). |
| B.15.4. La ministre de la Santé publique a encore précisé lors des | B.15.4. De minister van Volksgezondheid preciseerde nog het volgende |
| débats au sein de la commission compétente de la Chambre : | tijdens de bespreking in de bevoegde Kamercommissie : |
| « b) Personnes qui ne travaillent pas Comme le précise l'exposé des motifs, dans le droit commun, c'est l'incapacité qui désigne les répercussions de l'invalidité sur la faculté de la victime d'exercer des activités d'ordre économique, comme exercer sa profession ou accomplir des tâches ménagères. Il s'agit donc d'une notion large qui a été définie au fil du temps par la jurisprudence, et qui ne vise donc pas exclusivement l'exercice d'une profession rémunérée. Mais une personne qui n'exerce pas d'activité économique ne peut donc pas entrer en ligne de compte pour cette notion. Pour ces personnes, outre le critère relatif à l'invalidité permanente, le troisième critère de gravité pourra intervenir: il s'agira alors de cas dans lesquels le dommage a occasionné des troubles particulièrement graves, y compris d'ordre économique, dans les conditions d'existence de la victime. Ce critère de nature qualitative a été spécialement prévu pour atténuer le caractère purement quantitatif des deux premiers critères, et pour pouvoir ainsi servir de filet de sécurité pour les victimes dont les dommages ne suffiraient pas à réunir les conditions de | « b) Mensen die niet werken Zoals de memorie van toelichting preciseert, duidt in het gemeen recht de onbekwaamheid de repercussies aan van de invaliditeit op de geschiktheid van het slachtoffer om bezigheden van economische orde uit te voeren, zoals zijn beroep uit te oefenen of huishoudelijke taken te verrichten. Het gaat dus om een ruim begrip dat mettertijd werd omschreven door de rechtspraak en dat dus niet uitsluitend op de uitoefening van een bezoldigd beroep betrekking heeft. Maar een persoon die geen economische activiteiten uitvoert kan dus niet in aanmerking komen voor dit begrip. Voor deze personen zal, naast het criterium betreffende de permanente invaliditeit, het derde ernstcriterium ook tussen kunnen komen : het zal dan over hypotheses gaan waarbij de schade bijzonder ernstige stoornissen zou hebben veroorzaakt, inclusief van economische aard, bij de levensomstandigheden van het slachtoffer. Dit criterium van kwalitatieve aard werd speciaal voorzien voor het verzachten van het zuivere kwantitatieve karakter van de twee eerste criteria en dit om te kunnen dienen als vangnet voor de slachtoffers wiens schade niet zou voldoen aan de voorwaarden van ernst in verband |
| gravité liées à l'invalidité permanente et à l'incapacité de travail » | met de permanente invaliditeit en de werkonbekwaamheid » (Parl. St., |
| (Doc. parl., Chambre, 2009-2010, DOC 52-2240/006, p. 91). | Kamer, 2009-2010, DOC 52-2240/006, p. 91). |
| B.16. La différence de traitement en cause repose sur un critère | B.16. Het in het geding zijnde verschil in behandeling berust op een |
| objectif, à savoir l'existence ou non d'une activité professionnelle | objectief criterium, namelijk het al dan niet bestaan van een |
| dans le chef des patients victimes d'accidents médicaux sans | beroepsactiviteit uitgeoefend door de patiënten die het slachtoffer |
| responsabilité. La Cour doit toutefois examiner si cette différence de | zijn van medische ongevallen zonder aansprakelijkheid. Het Hof moet |
| traitement est raisonnablement justifiée. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la nature des principes en cause; le principe d'égalité et de non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. B.17. Le législateur poursuit un but légitime lorsqu'il entend indemniser les patients victimes d'accidents médicaux sans responsabilité qui échappent au droit commun de la responsabilité. Compte tenu du nombre important de dommages qui peuvent résulter de tels accidents, le législateur a pu légitimement considérer qu'il y avait lieu de restreindre le régime d'indemnisation à charge du FAM aux dommages présentant un seuil de gravité minimum afin de maintenir le budget du FAM dans des limites réalistes et supportables par celui-ci. Le législateur a également pu considérer qu'il convenait d'adopter des critères de gravité différents pour l'évaluation des dommages subis | niettemin nagaan of dat verschil in behandeling redelijk verantwoord is. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel. B.17. De wetgever streeft een legitiem doel na wanneer hij patiënten die het slachtoffer zijn van medische ongevallen zonder aansprakelijkheid die onttrokken zijn aan het gemeenrechtelijke aansprakelijkheidsrecht, wil vergoeden. Rekening houdend met het grote aantal schadegevallen die uit zulke ongevallen kunnen voortvloeien, vermocht de wetgever op rechtmatige wijze ervan uit te gaan dat de vergoedingsregeling ten laste van het Fonds voor de Medische Ongevallen moest worden beperkt tot de schade die een minimale ernstdrempel vertoont, om de begroting van het Fonds voor de Medische Ongevallen binnen realistische en haalbare perken te houden. De wetgever vermocht eveneens ervan uit te gaan dat verschillende criteria inzake de graad van ernst moesten worden aangenomen voor de |
| par des personnes qui exercent une activité professionnelle et celles | beoordeling van de schade die wordt geleden door personen die een |
| qui n'en exercent pas. Il n'est, en effet, pas sans justification | beroepsactiviteit uitoefenen en door die welke er geen uitoefenen. Het |
| raisonnable d'appliquer aux personnes qui exercent une activité | is immers niet zonder redelijke verantwoording om op de personen die |
| een beroepsactiviteit uitoefenen een kwantitatief criterium toe te | |
| professionnelle un critère quantitatif qui, par nature, serait | passen dat, van nature, moeilijk zou kunnen worden overgenomen voor de |
| difficilement transposable aux personnes qui ne perçoivent pas de | personen die geen inkomsten uit arbeid ontvangen en voor wie de |
| revenus du travail et pour lesquelles les dommages subis sont | geleden schade wordt gevoeld op het vlak van de levenskwaliteit die |
| ressentis dans la qualité de vie qui se trouverait amoindrie par le | zou verminderen door de schade waarvan zij het slachtoffer zijn. |
| dommage dont elles sont victimes. | Door de slachtoffers die geen beroepsactiviteit uitoefenen uit te |
| En excluant les victimes qui n'exercent pas d'activité professionnelle | sluiten van het toepassingsgebied van het in het geding zijnde artikel |
| du champ d'application de l'article 5, 2°, en cause, il n'est pas porté atteinte de manière disproportionnée à leurs droits dès lors qu'elles peuvent bénéficier d'une indemnité si le dommage anormal qu'elles subissent en raison d'un accident médical sans responsabilité rencontre le seuil de gravité visé par l'article 5, 3°, qui constitue un critère qualitatif davantage adapté à leur situation. B.18. La seconde question préjudicielle appelle une réponse négative. Par ces motifs, la Cour | 5, 2°, wordt niet op onevenredige wijze afbreuk gedaan aan hun rechten, aangezien zij een vergoeding kunnen genieten wanneer de abnormale schade die zij lijden wegens een medisch ongeval zonder aansprakelijkheid beantwoordt aan de in artikel 5, 3°, bedoelde ernstdrempel, die een kwalitatief criterium vormt dat meer aangepast is aan hun situatie. B.18. De tweede prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. Om die redenen, het Hof |
| dit pour droit : | zegt voor recht : |
| Les articles 2, 7°, et 5, 2°, de la loi du 31 mars 2010 relative à | De artikelen 2, 7°, en 5, 2°, van de wet van 31 maart 2010 betreffende |
| l'indemnisation des dommages résultant de soins de santé ne violent | de vergoeding van schade als gevolg van gezondheidszorg schenden de |
| pas les articles 10 et 11 de la Constitution. | artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. |
| Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel |
| conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, |
| la Cour constitutionnelle, le 30 novembre 2017. | op 30 november 2017. |
| Le greffier, | De griffier, |
| P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
| Le président, | De voorzitter, |
| J. Spreutels | J. Spreutels |