← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 129/2017 du 9 novembre 2017 Numéros du rôle : 6510, 6511 et 6512 En
cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 4, 6, 34, 43/4 et 43/8 de la loi du 7 mai
1999 sur les jeux de hasard, les paris, les établi La Cour constitutionnelle, composée des présidents J.
Spreutels et E. De Groot, et des juges L. (...)"
Extrait de l'arrêt n° 129/2017 du 9 novembre 2017 Numéros du rôle : 6510, 6511 et 6512 En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 4, 6, 34, 43/4 et 43/8 de la loi du 7 mai 1999 sur les jeux de hasard, les paris, les établi La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. (...) | Uittreksel uit arrest nr. 129/2017 van 9 november 2017 Rolnummers 6510, 6511 en 6512 In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 4, 6, 34, 43/4 en 43/8 van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelin Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de recht(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 129/2017 du 9 novembre 2017 | Uittreksel uit arrest nr. 129/2017 van 9 november 2017 |
Numéros du rôle : 6510, 6511 et 6512 | Rolnummers 6510, 6511 en 6512 |
En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 4, 6, | In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 4, 6, 34, |
34, 43/4 et 43/8 de la loi du 7 mai 1999 sur les jeux de hasard, les | 43/4 en 43/8 van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de |
paris, les établissements de jeux de hasard et la protection des | weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de |
joueurs, posées par le Conseil d'Etat. | spelers, gesteld door de Raad van State. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. | samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de |
Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. | rechters L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. |
Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée | Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R. |
du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président J. Spreutels, | Leysen, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet des questions préjudicielles et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging |
Par arrêts nos 235.744, 235.746 et 235.745 du 13 septembre 2016 en | Bij arresten nrs. 235.744, 235.746 en 235.745 van 13 september 2016 in |
cause de la SA « Rocoluc » contre la Commission des jeux de hasard, | zake de nv « Rocoluc » tegen de Kansspelcommissie, waarvan de |
dont les expéditions sont parvenues au greffe de la Cour le 21 | expedities ter griffie van het Hof zijn ingekomen op 21 september |
septembre 2016, le Conseil d'Etat a posé la question préjudicielle | 2016, heeft de Raad van State de volgende prejudiciële vraag gesteld : |
suivante : « La loi du 7 mai 1999 sur les jeux de hasard, les paris, les | « Schendt de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, |
établissements de jeux de hasard et la protection des joueurs, | de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, met name de |
notamment ses articles 4, 6, 34, 43/4 et 43/8, viole-t-elle les | |
articles 10 et 11 de la Constitution interprétée en ce sens qu'elle | artikelen 4, 6, 34, 43/4 en 43/8 ervan, de artikelen 10 en 11 van de |
Grondwet, in die zin geïnterpreteerd dat zij het een of meerdere | |
permettrait à un ou plusieurs titulaires de cumuler plusieurs licences | houders mogelijk zou maken om verschillende aanvullende vergunningen |
supplémentaires de classes distinctes (A+, B+ et F1+) pour | van onderscheiden klassen (A+, B+ en F1+) voor de exploitatie van |
l'exploitation de jeux de hasard via un seul et même nom de domaine | kansspelen te cumuleren via een en dezelfde domeinnaam (en de daaraan |
(et les URL associées), alors qu'un tel cumul n'est pas autorisé dans | verbonden URL's), terwijl een dergelijke cumulatie niet wordt |
le chef des titulaires de licences A, B ou F1, lesquels ne peuvent pas | toegestaan ten aanzien van de vergunninghouders A, B of F1, die geen |
exploiter des établissements de jeux de hasard de classes distinctes | kansspelinrichtingen van onderscheiden klassen op een en dezelfde |
en un seul et même lieu physique ? ». | fysieke plaats mogen exploiteren ? ». |
Ces affaires, inscrites sous les numéros 6510, 6511 et 6512 du rôle de | Die zaken, ingeschreven onder de nummers 6510, 6511 en 6512 van de rol |
la Cour, ont été jointes. | van het Hof, werden samengevoegd. |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
B.1.1. La question préjudicielle porte sur les articles 4, 6, 34, 43/4 | B.1.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op de artikelen 4, 6, |
et 43/8 de la loi du 7 mai 1999 sur les jeux de hasard, les paris, les | 34, 43/4 en 43/8 van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de |
établissements de jeux de hasard et la protection des joueurs. La Cour | weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de |
est invitée à examiner ces dispositions en ce qu'elles permettraient à | spelers. Het Hof wordt verzocht die bepalingen te onderzoeken in |
un ou plusieurs titulaires de cumuler plusieurs licences | zoverre zij het een of meer houders mogelijk zouden maken om |
supplémentaires de classes distinctes pour l'exploitation de jeux de | verschillende aanvullende vergunningen van onderscheiden klassen voor |
hasard via un seul et même nom de domaine (et les URL associées) alors | de exploitatie van kansspelen te cumuleren via een en dezelfde |
qu'elles ne permettraient pas de cumuler plusieurs licences de classes | domeinnaam (en de daaraan verbonden URL's), terwijl zij het niet |
mogelijk zouden maken om verschillende vergunningen van onderscheiden | |
distinctes pour l'exploitation de jeux de hasard dans le monde réel en | klassen te cumuleren voor de exploitatie van kansspelen op een en |
un seul et même lieu physique. | dezelfde fysieke plaats in de reële wereld. |
B.1.2. L'article 4 de la loi du 7 mai 1999 interdit l'exploitation de | B.1.2. Artikel 4 van de wet van 7 mei 1999 verbiedt de exploitatie van |
jeux de hasard sans licence préalablement octroyée par la Commission | kansspelen zonder voorafgaande vergunning van de Kansspelcommissie. |
des jeux de hasard. Cette disposition établit donc le principe selon | Die bepaling stelt dus het principe in volgens hetwelk het uitbaten |
lequel l'exploitation de jeux de hasard est a priori interdite, des | van kansspelen a priori verboden is, waarbij uitzonderingen echter |
exceptions pouvant toutefois être prévues par un système de licences | kunnen worden toegestaan via een stelsel van vergunningen (Parl. St., |
(Doc. parl., Chambre, 2008-2009, DOC 52-1992/001, p. 4). | Kamer, 2008-2009, DOC 52-1992/001, p. 4). |
B.1.3. L'article 6 de la même loi répartit les établissements de jeux | B.1.3. Bij artikel 6 van dezelfde wet worden de kansspelinrichtingen |
de hasard en quatre classes : | in vier klassen ingedeeld : |
- la classe I groupe les casinos, | - klasse I groepeert de casino's, |
- la classe II groupe les salles de jeux automatiques, | - klasse II groepeert de speelautomatenhallen, |
- la classe III groupe les débits de boissons, | - klasse III groepeert de drankgelegenheden, |
- la classe IV groupe les endroits destinés à l'engagement de paris. | - klasse IV groepeert de plaatsen bestemd voor het aannemen van weddenschappen. |
Cette disposition prévoit la limitation du nombre d'établissements | Die bepaling voorziet in de beperking van het aantal inrichtingen die |
relevant des classes I, II et IV. | onder de klassen I, II en IV vallen. |
L'article 34 de la même loi fixe le nombre maximal d'établissements de | Artikel 34 van dezelfde wet legt het maximumaantal inrichtingen klasse |
classe II ainsi que les conditions de leur exploitation. | II vast alsook de voorwaarden voor de exploitatie ervan. |
L'article 43/4 de la même loi définit les établissements relevant de | Artikel 43/4 van dezelfde wet bepaalt de inrichtingen die onder klasse |
la classe IV et fixe les conditions de leur exploitation. | IV vallen en legt de voorwaarden voor de exploitatie ervan vast. |
B.1.4. En vertu de l'article 25 de la même loi, une licence A est | B.1.4. Krachtens artikel 25 van dezelfde wet is een vergunning A nodig |
nécessaire pour l'exploitation d'un établissement de classe I, une | voor de exploitatie van een inrichting klasse I, is een vergunning B |
licence B est nécessaire pour l'exploitation d'un établissement de | nodig voor de exploitatie van een inrichting klasse II en is een |
classe II et une licence F1 est nécessaire pour l'exploitation de | vergunning F1 nodig voor de exploitatie van de inrichting van |
l'organisation de paris. | weddenschappen. |
B.1.5. L'article 43/8 de la même loi dispose : | B.1.5. Artikel 43/8 van dezelfde wet bepaalt : |
« § 1er. La commission peut octroyer à un titulaire d'une licence de | « § 1. De commissie kan, aan een vergunninghouder klasse A, B of F1 |
classe A, B ou F1, au maximum une licence supplémentaire, | maximaal één aanvullende vergunning toekennen, respectievelijk A+, B+ |
respectivement A+, B+ et F1+, pour l'exploitation de jeux de hasard | en F1+, voor het uitbaten van kansspelen via |
via des instruments de la société de l'information. La licence | informatiemaatschappij-instrumenten. De aanvullende vergunning kan |
supplémentaire ne peut porter que sur l'exploitation des jeux de même | enkel betrekking hebben op de uitbating van spelen van dezelfde aard |
nature que ceux offerts dans le monde réel. | als deze die in de reële wereld aangeboden worden |
[...] ». | [...] ». |
B.2.1. La juridiction a quo interprète la loi du 7 mai 1999 comme ne | B.2.1. Het verwijzende rechtscollege interpreteert de wet van 7 mei |
1999 in die zin dat zij het niet mogelijk maakt verscheidene | |
permettant pas de cumuler plusieurs licences de classes distinctes | vergunningen van onderscheiden klassen voor de exploitatie van |
pour l'exploitation de jeux de hasard et de paris dans le monde réel. | kansspelen en weddenschappen in de reële wereld te cumuleren. |
B.2.2. Il résulte de l'article 43/8 précité que les licences | B.2.2. Uit het voormelde artikel 43/8 volgt dat de aanvullende |
supplémentaires A+, B+ et F1+, nécessaires pour exploiter des jeux de | vergunningen A+, B+ en F1+, die nodig zijn om onlinekansspelen op |
hasard en ligne sur internet, ne peuvent être octroyées qu'à des | internet uit te baten, slechts kunnen worden toegekend aan personen |
personnes qui sont déjà titulaires d'une licence de classe A, B ou F1, | die reeds vergunninghouder klasse A, B of F1 zijn, dat die personen |
que ces personnes ne peuvent obtenir qu'une seule licence | slechts een enkele aanvullende vergunning kunnen verkrijgen en dat die |
supplémentaire et que celle-ci ne peut porter que sur l'exploitation | enkel betrekking kan hebben op de uitbating van spelen van dezelfde |
de jeux de même nature que ceux qu'elles offrent déjà dans le monde réel. | aard als die welke zij reeds in de reële wereld aanbieden. |
B.2.3. Il faut en déduire que, s'il n'est pas autorisé de cumuler | B.2.3. Daaruit dient te worden afgeleid dat, indien het niet is |
plusieurs licences de classes distinctes pour l'exploitation de jeux | toegestaan verscheidene vergunningen van onderscheiden klassen voor de |
de hasard dans le monde réel, il n'est pas non plus possible de | uitbating van kansspelen in de reële wereld te cumuleren, het, voor |
cumuler, dans le chef du même titulaire, plusieurs licences de classes | dezelfde houder, evenmin mogelijk is verscheidene vergunningen van |
distinctes pour l'exploitation de jeux de hasard en ligne. | onderscheiden klassen voor de uitbating van onlinekansspelen te |
B.2.4. Dans la mesure où elle interroge la Cour au sujet des | cumuleren. B.2.4. In zoverre daarbij aan het Hof een vraag wordt gesteld over de |
dispositions précitées en ce qu'elles permettraient « à un titulaire » | voormelde bepalingen in zoverre zij het « een houder » mogelijk zouden |
de cumuler plusieurs licences supplémentaires de classes distinctes | maken om verschillende aanvullende vergunningen van de onderscheiden |
A+, B+ ou F1+, la question préjudicielle n'appelle pas de réponse. | klassen A+, B+ of F1+ te cumuleren, behoeft de prejudiciële vraag geen |
B.3. Il ressort toutefois des mémoires des parties intervenantes que | antwoord. B.3. Uit de memories van de tussenkomende partijen blijkt echter dat |
plusieurs titulaires différents de licences A+, B+ et F1+ ont conclu | meerdere verschillende vergunninghouders A+, B+ en F1+ akkoorden |
des accords pour proposer, sur le même site internet (un seul nom de | hebben gesloten om op dezelfde internetsite (een enkele domeinnaam en |
domaine et une même URL associée), des jeux et paris relevant de | eenzelfde daaraan verbonden URL) spelen en weddenschappen aan te |
différentes classes. La question préjudicielle doit donc être comprise | bieden die onder verschillende klassen vallen. De prejudiciële vraag |
comme visant la situation de plusieurs titulaires distincts cumulant, | moet dus in die zin worden begrepen dat zij de situatie beoogt van |
ensemble, plusieurs licences supplémentaires de classes différentes et | verscheidene onderscheiden houders die samen verscheidene aanvullende |
vergunningen van verschillende klassen cumuleren en dezelfde | |
exploitant le même nom de domaine et la même URL associée pour | domeinnaam en dezelfde daaraan verbonden URL exploiteren om online op |
proposer des jeux et paris relevant de classes différentes en ligne | een gemeenschappelijke internetsite spelen en weddenschappen aan te |
sur un site internet commun. | bieden die onder verschillende klassen vallen. |
B.4.1. La Cour est invitée à examiner la compatibilité des | B.4.1. Het Hof wordt verzocht de bestaanbaarheid te onderzoeken van de |
dispositions précitées avec les articles 10 et 11 de la Constitution | voormelde bepalingen met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in |
en ce que le cumul de l'exploitation de plusieurs licences | zoverre de cumulatie van de uitbating van verscheidene aanvullende |
supplémentaires de classes distinctes A+, B+ ou F1+ sur le même nom de | vergunningen van de onderscheiden klassen A+, B+ of F1+ op dezelfde |
domaine, donc sur le même site internet, serait autorisé alors que le | domeinnaam, dus op dezelfde internetsite, zou zijn toegestaan terwijl |
cumul de l'exploitation de plusieurs licences de classes distinctes A, | de cumulatie van de uitbating van verscheidene vergunningen van de |
B ou F1 dans le même lieu physique est interdit. | onderscheiden klassen A, B of F1 op dezelfde fysieke plaats verboden |
B.4.2. La Cour répond à la question préjudicielle dans | is. B.4.2. Het Hof antwoordt op de prejudiciële vraag in de interpretatie |
l'interprétation des dispositions en cause retenue par le juge a quo | van de in het geding zijnde bepalingen die door de verwijzende rechter |
selon laquelle les interdictions régissant l'exploitation des jeux de | in aanmerking is genomen, volgens welke de verbodsbepalingen die de |
hasard et de paris dans le monde réel ne sont pas applicables à leur | exploitatie van de kansspelen en de weddenschappen in de reële wereld |
exploitation par les instruments de la société de l'information. | regelen, niet van toepassing zijn op de exploitatie ervan via de |
informatiemaatschappij-instrumenten. | |
B.5. Contrairement à ce que soutient le Conseil des ministres, la | B.5. In tegenstelling tot hetgeen de Ministerraad betoogt, belet de |
circonstance que les titulaires de licences de classes A+, B+ ou F1+ | omstandigheid dat de vergunninghouders klasse A+, B+ of F1+ |
sont nécessairement également titulaires d'une licence de classe A, B | noodzakelijkerwijs ook vergunninghouders klasse A, B of F1 zijn, het |
ou F1 n'empêche pas la Cour de comparer la situation des exploitants | Hof niet de situatie van de exploitanten van spelen en weddenschappen |
de jeux et paris lorsqu'ils ne sont actifs que dans le monde réel et | wanneer zij enkel in de reële wereld actief zijn en die van de |
celle des exploitants de jeux et paris lorsqu'ils développent leurs | exploitanten van spelen en weddenschappen die zowel in de reële wereld |
activités dans le monde réel et via les instruments de la société de | als via de informatiemaatschappij-instrumenten hun activiteiten |
l'information. | ontwikkelen, met elkaar te vergelijken. |
B.6.1. Les objectifs poursuivis par le législateur lorsqu'il a | B.6.1. Ten aanzien van de doelstellingen die door de wetgever werden |
entrepris de réglementer les jeux et paris sont ainsi commentés dans | nagestreefd toen hij probeerde de spelen en weddenschappen te |
reglementeren, is in de memorie van toelichting bij het ontwerp van | |
l'exposé des motifs du projet de loi du 10 janvier 2010 « portant | wet van 10 januari 2010 « tot wijziging van de wetgeving inzake |
modification de la législation relative aux jeux de hasard » : | kansspelen » toegelicht : |
« La régulation des jeux de hasard est basée sur l'' idée de | « De regulering van de kansspelen is gebaseerd op de ' |
canalisation '. Pour satisfaire le besoin manifeste du jeu chez les | kanalisatiegedachte '. Om te voldoen aan de klaarblijkelijke |
personnes, l'offre illégale est combattue par l'autorisation d'une | speelbehoefte van de mens wordt het illegale aanbod bestreden door het |
offre de jeux légale ' limitée '. | toelaten van een ' beperkt ' legaal spelaanbod. |
La régulation des jeux de hasard illégaux contribue à réfréner la | Het reguleren van illegale kansspelen draagt bij tot het beteugelen |
participation aux jeux de hasard et est un moyen adapté et | van deelneming aan kansspelen en is een geschikt en proportioneel |
proportionné pour atteindre les objectifs qui constituent la base de | middel om de aan het kansspelbeleid ten grondslag liggende |
la politique en matière de jeux de hasard. En limitant l'offre légale, | doelstellingen te bereiken. Door het legale aanbod te beperken komt |
on répond à l'un des piliers de cette politique, à savoir la | men tegemoet aan één van de pijlers van het kansspelbeleid zijnde de |
protection du joueur contre l'addiction au jeu. | bescherming van de speler tegen gokverslaving. |
[...] | [...] |
Comme la loi du 7 mai 1999, le projet de loi part du principe que | Het voorontwerp vertrekt zoals de wet van 7 mei 1999 van het principe |
l'exploitation de jeux de hasard est a priori interdite. Des | dat het uitbaten van kansspelen a priori verboden is. Uitzonderingen |
exceptions peuvent toutefois être prévues par un système de licences. | kunnen worden toegestaan door een stelsel van vergunningen. Het |
L'interdiction d'exploitation de principe est maintenue comme point de | principiële exploitatieverbod blijft als uitgangspunt gehandhaafd, met |
départ, avec la conséquence que l'octroi de licences n'est permis que | als gevolg dat het verlenen van vergunningen slechts in beperkte mate |
dans une mesure réduite compte tenu des limites prévues par la loi. » | binnen de door de wet voorziene grenzen kan toegelaten worden » (Parl. |
(Doc. parl., Chambre, 2008-2009, DOC 52-1992/001, p. 4). | St., Kamer, 2008-2009, DOC 52-1992/001, p. 4). |
B.6.2. Au sujet de la régulation des jeux de hasard et paris exploités | B.6.2. Er is in verband met de regulering van de kansspelen en |
via les instruments de la société de l'information, il est précisé : | weddenschappen die via de informatiemaatschappij-instrumenten worden |
uitgebaat, gepreciseerd : | |
« Une telle politique de contrôle efficace n'est possible que si l'on | « Dergelijk doeltreffend controlebeleid is enkel mogelijk door de |
réserve les jeux en ligne à ceux qui exploitent les jeux de hasard | online spelen voor te behouden aan zij die ook in de reële wereld de |
dans le monde réel également, ce qui évite la création d'une offre | kansspelen uitbaten waarbij de creatie van een extra aanbod aan online |
supplémentaire de jeux en ligne. | spelen wordt vermeden. |
Seules les entités qui disposent d'une licence A, B ou F1 dans le | Enkel de entiteiten die in de reële wereld over een vergunning A, B of |
monde réel peuvent offrir ce type d'activité dans le monde virtuel. Les jeux qu'ils offrent via Internet doivent être de même nature que ceux qui sont offerts dans le monde réel. Ainsi, un exploitant de casino qui dispose d'une licence supplémentaire ne pourra offrir que des jeux de casino via Internet et non des paris, par exemple. Seuls les détenteurs d'une licence F1 qui organisent des paris peuvent disposer au maximum d'une licence complémentaire. Cette licence complémentaire ne peut porter que sur l'organisation de paris en ligne de même nature que ceux qu'ils offrent dans le monde réel. | F1 beschikken, kunnen deze zelfde activiteiten aanbieden in de virtuele wereld. De spelen die zij via internet aanbieden moeten van dezelfde aard zijn als deze die in de reële wereld aangeboden worden. Zo zal een casinouitbater met een aanvullende vergunning enkel casinospelen via internet mogen aanbieden en bijvoorbeeld geen weddenschappen. Enkel de vergunninghouders F1 die de weddenschappen inrichten kunnen maximaal over één aanvullende vergunning beschikken. Deze vergunning kan alleen maar betrekking hebben op het inrichten van online weddenschappen van dezelfde aard als deze die ze in de reële wereld aanbieden. |
La politique proposée vise à lutter contre l'expansion des jeux de | Het voorgestelde beleid beoogt de expansie van online kansspelen te |
hasard en ligne » (ibid., p. 10). | bestrijden » (ibid., p. 10). |
B.7. Het in het geding zijnde verschil in behandeling berust op het | |
reële of virtuele karakter van het aanbod van kansspelen en | |
B.7. La différence de traitement en cause repose sur le caractère réel | weddenschappen. Terwijl in de reële wereld spelen en weddenschappen |
ou virtuel de l'offre de jeux de hasard et de paris. Alors que dans le | van verschillende aard niet op dezelfde fysieke plaats mogen worden |
monde réel, des jeux et des paris de nature différente ne peuvent être offerts dans le même lieu physique, ce qui oblige les joueurs qui veulent jouer à des jeux différents et placer des paris à se déplacer en plusieurs endroits, ces mêmes jeux et paris peuvent être offerts sur le même site internet (même nom de domaine et même URL), ce qui permet au joueur de jouer à des jeux relevant de classes différentes et de placer des paris sans devoir se connecter à des sites différents. B.8.1. Un tel critère est objectif. La Cour doit encore examiner s'il est pertinent par rapport à l'objectif poursuivi par le législateur. B.8.2. La régulation de jeux de hasard et la limitation de l'offre visent à protéger les joueurs, notamment contre les risques d'assuétude inhérents à ce type d'activité. L'interdiction d'offrir divers types de jeux et paris dans le même endroit physique contribue à la protection des joueurs, dès lors qu'elle les oblige à se déplacer pour accéder à d'autres jeux ou paris. Elle a également pour effet d'éviter que les joueurs ne soient tentés de jouer à d'autres jeux que ceux auxquels ils avaient l'intention de jouer ou de placer des paris alors qu'ils n'en avaient pas l'intention, puisqu'ils ne sont pas directement confrontés avec une offre qu'ils n'avaient pas recherchée. B.8.3. Ces objectifs sont également ceux qui étaient poursuivis par le | aangeboden, hetgeen de spelers die verschillende spelen willen spelen en weddenschappen willen aangaan ertoe verplicht zich naar verscheidene plaatsen te begeven, mogen diezelfde spelen en weddenschappen op dezelfde internetsite (zelfde domeinnaam en zelfde URL) worden aangeboden, hetgeen de speler de mogelijkheid biedt spelen die onder verschillende klassen vallen te spelen en weddenschappen aan te gaan zonder met verschillende sites een verbinding te moeten maken. B.8.1. Een dergelijk criterium is objectief. Het Hof dient nog te onderzoeken of het relevant is ten opzichte van de door de wetgever nagestreefde doelstelling. B.8.2. De regulering van kansspelen en de beperking van het aanbod strekken ertoe de spelers te beschermen, met name tegen de risico's van verslaving die inherent zijn aan dat soort activiteit. Het verbod om verschillende soorten spelen en weddenschappen op dezelfde fysieke plaats aan te bieden draagt bij tot de bescherming van de spelers, aangezien het hen ertoe verplicht zich te verplaatsen om toegang te hebben tot andere spelen of weddenschappen. Het heeft ook tot gevolg te vermijden dat de spelers in verleiding worden gebracht om andere spelen te spelen dan die welke zij van plan waren te spelen of weddenschappen aan te gaan terwijl zij dat niet van plan waren, aangezien zij niet rechtstreeks worden geconfronteerd met een aanbod dat zij niet hadden gezocht. B.8.3. Die doelstellingen zijn ook die welke door de wetgever werden |
législateur lorsqu'il a entrepris de réguler les jeux et paris en | nagestreefd toen hij probeerde de onlinespelen en -weddenschappen te |
ligne. Il n'est dès lors pas pertinent d'autoriser le cumul de l'offre | reguleren. Het is derhalve niet pertinent de cumulatie toe te staan |
de plusieurs types de jeux et de paris sur un même site internet, | van het aanbod van verscheidene soorten spelen en weddenschappen op |
eenzelfde internetsite, waarbij een unieke domeinnaam en een daaraan | |
utilisant un nom de domaine unique et une URL unique associée, alors | verbonden unieke URL worden gebruikt, terwijl een dergelijke cumulatie |
qu'un tel cumul est interdit dans le monde réel. Il est vrai, ainsi | in de reële wereld verboden is. Zoals de tussenkomende partijen |
que le relèvent les parties intervenantes, qu'il est très aisé de se | opmerken, is het waar dat het zeer eenvoudig is zich in de virtuele |
déplacer dans le monde virtuel d'un site à l'autre et qu'il est facile | wereld van de ene naar de andere site te begeven en dat het |
d'ouvrir simultanément plusieurs pages internet sur un même | gemakkelijk is op eenzelfde computer gelijktijdig verscheidene |
ordinateur, de sorte que l'interdiction de cumul dans le monde virtuel | internetpagina's te openen, zodat het cumulatieverbod in de virtuele |
n'a pas la même portée ou le même effet que l'interdiction de cumul | wereld niet dezelfde draagwijdte of hetzelfde gevolg heeft als het |
dans le monde réel. Il n'en demeure pas moins que l'obligation de | cumulatieverbod in de reële wereld. Dat neemt niet weg dat de |
devoir ouvrir plusieurs sites et de devoir à chaque fois s'identifier | verplichting om verscheidene sites te moeten openen en zich telkens |
à nouveau peut constituer un frein pour le joueur. Par ailleurs, | opnieuw te moeten identificeren voor de speler een rem kan vormen. |
l'interdiction de proposer des jeux et paris relevant de classes | Daarenboven maakt het verbod om spelen en weddenschappen die onder |
verschillende klassen vallen op dezelfde internetsite aan te bieden | |
différentes sur le même site internet permet de diminuer le risque que | het mogelijk het risico te verminderen dat de speler geconfronteerd |
le joueur soit confronté à une offre qu'il n'a pas recherchée. | wordt met een aanbod dat hij niet heeft gezocht. |
B.9. La question préjudicielle appelle une réponse affirmative. En ce | B.9. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord. In |
qu'elle n'interdit pas le cumul de plusieurs licences supplémentaires | zoverre zij de cumulatie van verschillende aanvullende vergunningen |
de classes distinctes (A+, B+ et F1+) pour l'exploitation de jeux de | van onderscheiden klassen (A+, B+ en F1+) voor de exploitatie van |
hasard et de paris via un seul et même nom de domaine et les URL | kansspelen en weddenschappen via een en dezelfde domeinnaam en de |
associées, la loi du 7 mai 1999 sur les jeux de hasard, les paris, les | daaraan verbonden URL's niet verbiedt, is de wet van 7 mei 1999 op de |
établissements de jeux de hasard et la protection des joueurs n'est | kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de |
pas compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution. | bescherming van de spelers niet bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 |
van de Grondwet. | |
B.10.1. Une des parties intervenantes demande à la Cour, à titre tout | B.10.1. Een van de tussenkomende partijen verzoekt het Hof in uiterst |
à fait subsidiaire, de maintenir les effets des dispositions dont elle | ondergeschikte orde de gevolgen te handhaven van de bepalingen waarvan |
constaterait l'inconstitutionnalité. | het de ongrondwettigheid zou vaststellen. |
B.10.2. Le maintien des effets doit être considéré comme une exception | B.10.2. De handhaving van de gevolgen dient als een uitzondering op de |
à la nature déclaratoire de l'arrêt rendu au contentieux préjudiciel. | declaratoire aard van het in het prejudicieel contentieux gewezen |
Avant de décider de maintenir les effets des dispositions en cause, la | arrest te worden beschouwd. Alvorens te beslissen de gevolgen van de |
in het geding zijnde bepalingen te handhaven, moet het Hof vaststellen | |
Cour doit constater que l'avantage découlant du constat | dat het voordeel dat uit de niet gemoduleerde vaststelling van |
d'inconstitutionnalité non modulé est disproportionné par rapport à la | ongrondwettigheid voortvloeit, buiten verhouding staat tot de |
perturbation que celui-ci impliquerait pour l'ordre juridique, ce qui | verstoring die zij voor de rechtsorde met zich zou meebrengen, wat te |
n'est pas le cas en l'espèce. | dezen niet het geval is. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
En ce qu'elle n'interdit pas le cumul de plusieurs licences | In zoverre zij de cumulatie van verschillende aanvullende vergunningen |
supplémentaires de classes distinctes (A+, B+ et F1+) pour | van onderscheiden klassen (A+, B+ en F1+) voor de exploitatie van |
l'exploitation de jeux de hasard et de paris via un seul et même nom | kansspelen en weddenschappen via een en dezelfde domeinnaam en de |
de domaine et les URL associées, la loi du 7 mai 1999 sur les jeux de | daaraan verbonden URL's niet verbiedt, schendt de wet van 7 mei 1999 |
hasard, les paris, les établissements de jeux de hasard et la | op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de |
protection des joueurs viole les articles 10 et 11 de la Constitution. | bescherming van de spelers de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. |
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, |
la Cour constitutionnelle, le 9 novembre 2017. | op 9 november 2017. |
Le greffier, | De griffier, |
P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
Le président, | De voorzitter, |
J. Spreutels | J. Spreutels |