Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 109/2017 du 5 octobre 2017 Numéro du rôle : 6536 En cause : le recours en annulation de la loi du 21 avril 2016 portant modification des lois sur l'emploi des langues en matière administrative, coordonnées le 18 juillet La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges J.-(...)"
Extrait de l'arrêt n° 109/2017 du 5 octobre 2017 Numéro du rôle : 6536 En cause : le recours en annulation de la loi du 21 avril 2016 portant modification des lois sur l'emploi des langues en matière administrative, coordonnées le 18 juillet La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges J.-(...) Uittreksel uit arrest nr. 109/2017 van 5 oktober 2017 Rolnummer 6536 In zake : het beroep tot vernietiging van de wet van 21 april 2016 houdende wijziging van de wetten op het gebruik van de talen in bestuurszaken, gecoördineerd op 18 juli 19 Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de recht(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 109/2017 du 5 octobre 2017 Uittreksel uit arrest nr. 109/2017 van 5 oktober 2017
Numéro du rôle : 6536 Rolnummer 6536
En cause : le recours en annulation de la loi du 21 avril 2016 portant In zake : het beroep tot vernietiging van de wet van 21 april 2016
modification des lois sur l'emploi des langues en matière houdende wijziging van de wetten op het gebruik van de talen in
administrative, coordonnées le 18 juillet 1966, introduit par la bestuurszaken, gecoördineerd op 18 juli 1966, ingesteld door de
commune de Woluwe-Saint-Lambert et autres. gemeente Sint-Lambrechts-Woluwe en anderen.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de
J.-P. Snappe, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul et R. Leysen, rechters J.-P. Snappe, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul en R.
assistée du greffier F. Meersschaut, présidée par le président J. Leysen, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder
Spreutels, voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet du recours et procédure I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 8 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 8 november
novembre 2016 et parvenue au greffe le 9 novembre 2016, un recours en 2016 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 9
annulation de la loi du 21 avril 2016 portant modification des lois november 2016, is beroep tot vernietiging ingesteld van de wet van 21
april 2016 houdende wijziging van de wetten op het gebruik van de
sur l'emploi des langues en matière administrative, coordonnées le 18 talen in bestuurszaken, gecoördineerd op 18 juli 1966 (bekendgemaakt
juillet 1966 (publiée au Moniteur belge du 9 mai 2016) a été introduit in het Belgisch Staatsblad van 9 mei 2016) door de gemeente
par la commune de Woluwe-Saint-Lambert, l'ASBL « Association de Sint-Lambrechts-Woluwe, de vzw « Association de Promotion des Droits
Promotion des Droits Humains et des Minorités » et Sabine Hanot, Humains et des Minorités » en Sabine Hanot, bijgestaan en
assistées et représentées par Me J. Sohier, avocat au barreau de Bruxelles. vertegenwoordigd door Mr. J. Sohier, advocaat bij de balie te Brussel.
(...) (...)
II. En droit II. In rechte
(...) (...)
Quant aux dispositions attaquées et au contexte Ten aanzien van de bestreden bepalingen en de context
B.1.1. Les parties requérantes demandent l'annulation de l'article 2 B.1.1. De verzoekende partijen vorderen de vernietiging van artikel 2
de la loi du 21 avril 2016 portant modification des lois sur l'emploi van de wet van 21 april 2016 houdende wijziging van de wetten op het
des langues en matière administrative, coordonnées le 18 juillet 1966, gebruik van de talen in bestuurszaken, gecoördineerd op 18 juli 1966,
qui complète par un cinquième alinéa l'article 53 des lois sur dat artikel 53 van de wetten op het gebruik van de talen in
l'emploi des langues en matière administrative, coordonnées par arrêté
royal du 18 juillet 1966 (ci-après : les lois sur l'emploi des langues bestuurszaken, gecoördineerd bij koninklijk besluit van 18 juli 1966
(hierna : de wetten op het gebruik van de talen in bestuurszaken), met
en matière administrative). een vijfde lid aanvult.
Désormais, l'article 53 des lois sur l'emploi des langues en matière administrative dispose : « Le Secrétaire permanent au recrutement est seul compétent pour délivrer des certificats en vue d'attester les connaissances linguistiques exigées par la loi du 2 août 1963. Dans un délai de deux ans, à compter du 1er septembre 1963, le Roi fixe les conditions suivant lesquelles ces certificats peuvent être requis en lieu et place des épreuves prévues par la loi pour le recrutement du personnel qui doit posséder des connaissances linguistiques spéciales. Le délai susvisé est porté à cinq ans, quand il s'agit de conférer par promotion des emplois pour lesquels des connaissances linguistiques spéciales sont exigées. Toutefois, en ce qui concerne les communes, le personnel communal, à partir du grade de sous-chef de bureau et des grades y assimilés et en fonction au 1er juillet 1963, restera soumis au régime actuel d'examens linguistiques prévus pour les promotions. Les jurys organisant ces épreuves seront présidés avec voix délibérative par un représentant du Secrétaire permanent au recrutement. Thans bepaalt artikel 53 van de wetten op het gebruik van de talen in bestuurszaken : « De Vaste Wervingssecretaris alleen is bevoegd om bewijzen omtrent de bij de wet van 2 augustus 1963 vereiste taalkennis uit te reiken. Binnen een termijn van twee jaar, te rekenen van 1 september 1963 af, bepaalt de Koning de voorwaarden waaronder die bewijzen, in plaats van de bij de wet bepaalde examens, mogen gevergd worden voor de werving van de ambtenaren die een bijzondere taalkennis moeten bezitten. Bovenbedoelde termijn wordt verlengd tot vijf jaar wanneer het gaat om het begeven, bij wijze van bevordering, van betrekkingen waarvoor een bijzondere taalkennis vereist is. Met betrekking tot de gemeenten echter blijft voor het personeel, van de rang van onderbureauchef en daarmede gelijkgestelde rangen af, dat op 1 juli 1963 in dienst was, de huidige regeling gelden die op het stuk van taalexamens is bepaald voor de bevorderingen. In de examencommissies die deze examens organiseren treedt een vertegenwoordiger van de Vaste Wervingssecretaris als voorzitter op, met medebeslissende stem.
Pour les services locaux de la région de langue allemande, le Roi Voor de plaatselijke diensten in het Duitse taalgebied, bepaalt de
détermine, par un arrêté délibéré en Conseil des ministres, les Koning bij een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad, de
modalités de reconnaissance de l'équivalence entre les certificats nadere regels voor de erkenning van de gelijkwaardigheid tussen de
délivrés par Selor et ceux délivrés dans les autres Etats membres de door Selor uitgereikte certificaten en deze uitgereikt in de andere
l'Espace économique européen et dans la Confédération suisse ». lidstaten van de Europese Economische Ruimte en de Zwitserse Bondsstaat ».
B.1.2. L'article 15, § 1er, des lois sur l'emploi des langues en B.1.2. Artikel 15, § 1, van de wetten op het gebruik van de talen in
matière administrative dispose : bestuurszaken bepaalt :
« Dans les services locaux établis dans les régions de langue française, de langue néerlandaise ou de langue allemande, nul ne peut être nommé ou promu à une fonction ou à un emploi s'il ne connaît la langue de la région. Les examens d'admission et de promotion ont lieu dans la même langue. Le candidat n'est admis à l'examen que s'il résulte des diplômes ou certificats d'études requis qu'il a suivi l'enseignement dans la langue susmentionnée. A défaut d'un tel diplôme ou certificat, la connaissance de la langue doit au préalable être prouvée par un examen. Si la fonction ou l'emploi est conféré sans examen d'admission, l'aptitude linguistique requise est établie au moyen des preuves que « In de plaatselijke diensten, die in het Nederlandse, het Franse of het Duitse taalgebied gevestigd zijn, kan niemand tot een ambt of betrekking benoemd of bevorderd worden, indien hij de taal van het gebied niet kent. De toelatings- en bevorderingsexamens geschieden in dezelfde taal. De kandidaat wordt enkel tot het examen toegelaten voor zover uit de vereiste diploma's of studiegetuigschriften blijkt dat hij zijn onderwijs in meergenoemde taal heeft genoten. Bij ontstentenis van een dergelijk diploma of getuigschrift moet de taalkennis vooraf door een examen bewezen worden. Indien het ambt of de betrekking begeven wordt zonder toelatingsexamen dient de vereiste taalkennis vastgesteld aan de hand van de daartoe in
l'alinéa 3 prescrit à cet effet ». lid 3 voorgeschreven bewijzen ».
B.2. En vertu du nouvel alinéa 5 de l'article 53 des lois sur l'emploi B.2. Krachtens het nieuwe vijfde lid van artikel 53 van de wetten op
des langues en matière administrative, inséré par l'article 2 de la het gebruik van de talen in bestuurszaken, ingevoegd bij artikel 2 van
loi attaquée, pour les services locaux de la région de langue de bestreden wet, kan, voor de plaatselijke diensten in het Duitse
allemande, la preuve de la connaissance de la langue de la région peut taalgebied, het bewijs van kennis van de taal van het gebied worden
être apportée tant par un certificat délivré par Selor que par des geleverd zowel met een door Selor uitgereikt certificaat als met
certificats délivrés dans les autres Etats membres de l'Espace certificaten uitgereikt in de andere lidstaten van de Europese
économique européen et dans la Confédération suisse. Economische Ruimte en de Zwitserse Bondsstaat.
B.3. Par la loi attaquée, le législateur fédéral a voulu mettre sa B.3. Met de bestreden wet heeft de federale wetgever zijn wetgeving in
législation en conformité avec l'arrêt du 5 février 2015 de la Cour de overeenstemming willen brengen met het arrest van 5 februari 2015 van
justice de l'Union européenne (Commission c. Belgique, C-317/14). het Hof van Justitie van de Europese Unie, (Commissie t. België, C-317/14).
L'exposé des motifs indique : In de memorie van toelichting wordt aangegeven :
« Le Gouvernement est d'avis qu'il y a lieu de prendre au plus vite « De regering is van mening dat de maatregelen die voortvloeien uit
les mesures découlant de l'arrêt de la Cour de Justice de l'Union het arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie van 5
européenne du 5 février 2015 en modifiant, pour les services locaux de februari 2015 zo spoedig mogelijk genomen moeten worden door, wat de
la région de langue allemande, l'article 53 des lois coordonnées sur plaatselijke diensten in het Duitse taalgebied betreft, artikel 53 van
l'emploi des langues en matière administrative, de manière à ce que le de gecoördineerde wetten op het gebruik van de talen in bestuurszaken
Selor ne dispose plus du monopole en ce qui concerne les examens de te wijzigen zodat Selor niet langer het monopolie heeft wat de examens
connaissance linguistique. Et ainsi éviter de lourdes sanctions voor taalkennis betreft. En hiermee zware financiële sancties te
financières » (Doc. parl., Chambre, 2015-2016, DOC 54-1653/001, p. 5). vermijden » (Parl. St., Kamer, 2015-2016, DOC 54-1653/001, p. 5).
Devant la Commission compétente de la Chambre, le ministre a précisé : Voor de bevoegde Kamercommissie heeft de minister gepreciseerd dat :
« [le projet] a pour but d'instaurer, pour les services locaux de la « [het ontwerp] tot doel heeft om voor de lokale diensten in het
région de langue allemande, un mécanisme permettant de prendre en Duitse taalgebied een mechanisme in te voeren waardoor
considération des certificats linguistiques délivrés dans les autres taalcertificaten, die uitgereikt zijn in andere lidstaten van de
Etats membres de l'Espace économique européen et de la Confédération Europese Economische Ruimte en de Zwitserse Bondsstaat, in aanmerking
suisse » (Doc. parl., Chambre, 2015-2016, DOC 54-1653/002, p. 3). kunnen worden genomen » (Parl. St., Kamer, 2015-2016, DOC 54-1653/002, p. 3).
« Le ministre souligne que compte tenu du dispositif de l'arrêt, le « De minister benadrukt dat, gelet op het dictum van het arrest, het
projet de loi à l'examen porte uniquement sur les services locaux de voorliggende wetsontwerp enkel betrekking heeft op de lokale diensten
la région de langue allemande. van het Duitse taalgebied.
En ce qui concerne les exigences de qualité, le ministre souligne que Wat de kwaliteitsvereisten betreft, wijst de minister erop dat het
l'article dispose qu'un arrêté royal délibéré en Conseil des ministres artikel bepaalt dat een koninklijk besluit, vastgelegd na overleg in
déterminera les modalités de reconnaissance de l'équivalence avec les de Ministerraad, zal worden uitgevaardigd, dat de nadere regels zal
certificats délivrés par Selor. A cet effet, une commission d'experts vastleggen in verband met de erkenning van de gelijkwaardigheid aan de
linguistiques devra rendre un avis conforme. Le fait qu'il soit door Selor uitgereikte certificaten. Daartoe zal een commissie van
taaldeskundigen een eensluidend advies moeten afleveren. Dat in die
également prévu qu'un représentant de la Communauté germanophone commissie ook een vertegenwoordiger van de Duitse Gemeenschap zal
siégera au sein de cette commission pour ce qui est de la langue zetelen voor wat het Duits aangaat, werd bij de bespreking van het
allemande a été jugé positif lors de l'examen du projet de loi au wetsontwerp in het Parlement van de Duitstalige Gemeenschap als
Parlement de la Communauté germanophone » (ibid., p. 5). positief ervaren » (ibid., p. 5).
B.4. Par son arrêt du 5 février 2015, la Cour de justice de l'Union B.4. Bij zijn arrest van 5 februari 2015 heeft het Hof van Justitie
européenne a jugé : van de Europese Unie geoordeeld :
« 22. Conformément à une jurisprudence bien établie de la Cour, « 22. Volgens vaste rechtspraak van het Hof beogen de bepalingen van
l'ensemble des dispositions du traité FUE relatives à la libre het VWEU inzake het vrije verkeer van personen in hun geheel het de
circulation des personnes visent à faciliter, pour les ressortissants
des Etats membres, l'exercice d'activités professionnelles de toute onderdanen van de lidstaten gemakkelijker te maken, op het grondgebied
nature sur le territoire de l'Union et s'opposent aux mesures qui van de Unie een beroep uit te oefenen, en staan zij in de weg aan
pourraient défavoriser ces ressortissants lorsqu'ils souhaitent maatregelen die deze onderdanen zouden kunnen benadelen wanneer zij op
exercer une activité économique sur le territoire d'un autre Etat het grondgebied van een andere lidstaat een economische activiteit
membre (voir, notamment, arrêt Las, C-202/11, EU: C: 2013: 239, point willen verrichten (zie met name arrest Las, C-202/11, EU: C: 2013:
19 et jurisprudence citée). 239, punt 19 en aldaar aangehaalde rechtspraak).
23. Ces dispositions et, en particulier, l'article 45 TFUE s'opposent 23. Die bepalingen en in het bijzonder artikel 45 VWEU staan bijgevolg
ainsi à toute mesure qui, même applicable sans discrimination tenant à in de weg aan elke maatregel die, zelfs wanneer hij zonder
la nationalité, est susceptible de gêner ou de rendre moins attrayant discriminatie op grond van nationaliteit van toepassing is, het
l'exercice, par les ressortissants de l'Union, des libertés gebruik van de in het Verdrag gewaarborgde fundamentele vrijheden door
fondamentales garanties par le traité (arrêt Las, EU: C: 2013: 239, burgers van de Unie kan belemmeren of minder aantrekkelijk kan maken
point 20 et jurisprudence citée). (arrest Las, EU: C: 2013: 239, punt 20 en aldaar aangehaalde
24. Certes, l'article 3, paragraphe 1, deuxième alinéa, du règlement rechtspraak). 24. Ingevolge artikel 3, lid 1, tweede alinea, van verordening nr.
n° 492/2011 reconnaît aux Etats membres le droit de fixer les 492/2011 hebben de lidstaten weliswaar het recht om de voorwaarden
conditions relatives aux connaissances linguistiques requises en betreffende de wegens de aard van de te verrichten arbeid vereiste
raison de la nature de l'emploi à pourvoir. taalkennis vast te stellen.
25. Toutefois, le droit d'exiger un certain niveau de connaissance 25. Toch mag het recht om een bepaalde taalkennis te eisen naargelang
d'une langue en fonction de la nature de l'emploi ne saurait porter van de aard van de arbeid, geen afbreuk doen aan het vrije verkeer van
atteinte à la libre circulation des travailleurs. Les exigences werknemers. De eisen die bij de uitvoeringsmaatregelen van dat recht
découlant des mesures destinées à le mettre en oeuvre ne doivent en worden gesteld, mogen in geen geval onevenredig zijn aan het
aucun cas être disproportionnées par rapport au but poursuivi et les nagestreefde doel, en de wijze waarop zij worden toegepast, mag niet
modalités de leur application ne doivent pas comporter de leiden tot discriminatie van de onderdanen van andere lidstaten (zie
discriminations au détriment des ressortissants d'autres Etats membres (voir, en ce sens, arrêt Groener, C-379/87, EU: C: 1989: 599, point 19). 26. En l'espèce, il convient de reconnaître qu'il peut être légitime d'exiger d'un candidat à un concours organisé aux fins de pourvoir un emploi dans un service local, c'est-à-dire dans une entité concessionnaire d'un service public ou chargée d'une mission d'intérêt général sur le territoire d'une commune, qu'il dispose, à un niveau en adéquation avec la nature de l'emploi à pourvoir, de connaissances de la langue de la région dans laquelle se trouve la commune concernée. Il peut être en effet considéré qu'un emploi dans un tel service requiert une aptitude à communiquer avec les autorités administratives locales ainsi que, le cas échéant, avec le public. in die zin arrest Groener, C-379/87, EU: C: 1989: 599, punt 19). 26. In casu moet worden erkend dat het gerechtvaardigd kan zijn om van een kandidaat voor een vergelijkend onderzoek dat wordt georganiseerd om te voorzien in een betrekking bij een plaatselijke dienst, te weten bij een entiteit die concessiehouder is van een openbare dienst of die belast is met een taak van algemeen belang op het grondgebied van een gemeente, te eisen dat hij beschikt over een op de aard van de te verrichten arbeid afgestemde kennis van de taal van het gebied waarin de betrokken gemeente is gelegen. Een betrekking bij een dergelijke dienst kan immers worden geacht de vaardigheid te vereisen om met de plaatselijke administratieve autoriteiten en, in voorkomend geval, met het publiek te communiceren.
27. Dans un tel cas, la détention d'un diplôme sanctionnant la 27. In een dergelijk geval kan het bezit van een diploma ten bewijze
réussite à un examen de langue peut constituer un critère permettant dat men geslaagd is voor een taalexamen, een criterium zijn om de
d'évaluer les connaissances linguistiques requises (voir, en ce sens, vereiste taalkennis te beoordelen (zie in die zin arrest Angonese, EU:
arrêt Angonese, EU: C: 2000: 296, point 44). C: 2000: 296, punt 44).
28. Cependant, le fait d'exiger, comme le prévoient les lois 28. Van een kandidaat voor een vergelijkend onderzoek voor de
coordonnées, d'un candidat à un concours de recrutement qu'il rapporte aanwerving van personeel overeenkomstig de gecoördineerde wetten eisen
la preuve de ses connaissances linguistiques en présentant un unique dat hij zijn taalkennis bewijst door middel van één enkel soort
type de certificat, qui n'est délivré que par un seul organisme belge certificaat dat door slechts één enkele Belgische instantie wordt
chargé, à cet effet, d'organiser des examens de langue sur le afgegeven die daartoe belast is met de organisatie van taalexamens op
territoire belge, apparaît, au regard des impératifs de la libre het Belgische grondgebied, is gelet op de eisen van het vrije verkeer
circulation des travailleurs, disproportionné par rapport à l'objectif van werknemers echter onevenredig aan de nagestreefde doelstelling.
poursuivi. 29. En effet, cette exigence exclut toute prise en considération du 29. Dat vereiste sluit immers uit dat rekening wordt gehouden met het
degré de connaissances qu'un diplôme obtenu dans un autre Etat membre, kennisniveau waarover iemand op basis van een in een andere lidstaat
eu égard à la nature et à la durée des études dont il atteste behaald diploma kan worden verondersteld te beschikken gelet op de
l'accomplissement, permet de présumer dans le chef de son titulaire aard en de duur van de opleiding waarvan de voltooiing uit dat diploma
(voir, en ce sens, arrêt Angonese, EU: C: 2000: 296, point 44). blijkt (zie in die zin arrest Angonese, EU: C: 2000: 296, punt 44).
30. En outre, cette exigence, bien qu'indistinctement applicable aux 30. Voorts benadeelt dat vereiste, ook al geldt het zonder onderscheid
ressortissants nationaux et à ceux des autres Etats membres, voor nationale onderdanen en onderdanen van de andere lidstaten, in
défavorise en réalité les ressortissants des autres Etats membres qui werkelijkheid de onderdanen van de andere lidstaten die wensen te
souhaiteraient postuler à un emploi dans un service local en Belgique. solliciteren naar een betrekking bij een plaatselijke dienst in België.
31. Cette exigence contraint en effet les intéressés résidant dans 31. Dat vereiste verplicht de betrokkenen die in andere lidstaten
d'autres Etats membres, c'est-à-dire, en majorité des ressortissants wonen, dat wil zeggen voor het merendeel onderdanen van die staten,
de ces Etats, à se rendre sur le territoire belge aux seules fins de immers om zich naar het Belgische grondgebied te begeven enkel en
faire évaluer leurs connaissances dans le cadre d'un examen alleen om hun kennis te laten beoordelen aan de hand van een examen
indispensable pour la délivrance du certificat requis pour le dépôt de dat noodzakelijk is om het voor de indiening van hun sollicitatie
leur candidature. Les charges supplémentaires qu'implique une telle vereiste certificaat te verkrijgen. De extra lasten die deze
contrainte sont de nature à rendre plus difficile l'accès aux emplois verplichting met zich brengt, kunnen de toegang tot de betrokken
en cause (voir, en ce sens, arrêt Angonese, EU: C: 2000: 296, points betrekkingen bemoeilijken (zie in die zin arrest Angonese, EU: C:
38 et 39). 2000: 296, punten 38 en 39).
32. Le Royaume de Belgique n'a invoqué aucun objectif dont la 32. Het Koninkrijk België heeft geen doelstelling aangevoerd waarvan
réalisation serait susceptible de justifier ces effets. de verwezenlijking die gevolgen kan rechtvaardigen.
33. Pour autant que le Royaume de Belgique fait valoir que des travaux 33. Voor zover het Koninkrijk België aanvoert dat met
législatifs ont été engagés afin de mettre la réglementation nationale wetgevingswerkzaamheden is begonnen om de litigieuze nationale
litigieuse en conformité avec les exigences du droit de l'Union mais regeling in overeenstemming te brengen met de eisen van het Unierecht
que ceux-ci doivent suivre des procédures longues et complexes en maar dat wegens de structuur van dat land daartoe lange en
raison de la structure de ce pays, il y a lieu de rappeler qu'il est ingewikkelde procedures moeten worden gevolgd, zij eraan herinnerd dat
de jurisprudence constante qu'un Etat membre ne saurait exciper de volgens vaste rechtspraak een lidstaat zich niet op bepalingen van
dispositions de son ordre juridique national, même constitutionnel, zijn interne rechtsorde, zelfs niet op grondwettelijke bepalingen, kan
pour justifier le non-respect des obligations résultant du droit de beroepen ter rechtvaardiging van de niet-nakoming van uit het
l'Union (voir, notamment, arrêt Commission/Hongrie, C-288/12, EU: C: Unierecht voortvloeiende verplichtingen (zie met name arrest
2014: 237, point 35 et jurisprudence citée). Commissie/Hongarije, C-288/12, EU: C: 2014: 237, punt 35 en aldaar
34. Il convient d'ajouter que, en tout état de cause, l'existence d'un aangehaalde rechtspraak). 34. Hieraan moet worden toegevoegd dat het bestaan van een
manquement doit être appréciée en fonction de la situation de l'Etat niet-nakoming in ieder geval moet worden beoordeeld aan de hand van de
membre telle qu'elle se présentait au terme du délai fixé dans l'avis situatie waarin de lidstaat zich bevond aan het einde van de in het
met redenen omkleed advies gestelde termijn, en dat het Hof met
motivé et les changements intervenus par la suite ne sauraient être sindsdien opgetreden wijzigingen geen rekening kan houden (zie met
pris en compte par la Cour (voir, notamment, arrêt Commission/ name arrest Commissie/Verenigd Koninkrijk, C-640/13, EU: C: 2014:
Royaume-Uni, C-640/13, EU: C: 2014: 2457, point 42 et jurisprudence citée). 2457, punt 42 en aldaar aangehaalde rechtspraak).
35. Dans ces conditions, il y a lieu de constater que, en exigeant des 35. Bijgevolg is het Koninkrijk België, door van kandidaten voor
candidats aux postes dans les services locaux établis dans les régions betrekkingen bij de plaatselijke diensten in het Franse of het Duitse
de langue française ou de langue allemande, dont il ne résulte pas des taalgebied uit wier vereiste diploma's of certificaten niet blijkt dat
diplômes ou des certificats requis qu'ils ont suivi l'enseignement zij hun onderwijs in de betrokken taal hebben genoten, te eisen dat
dans la langue concernée, à faire la preuve de leurs connaissances zij hun taalkennis bewijzen door middel van één enkel soort
linguistiques au moyen d'un unique type de certificat, exclusivement certificaat dat uitsluitend door één enkele Belgische officiële
délivré par un seul organisme officiel belge après un examen organisé instantie wordt afgegeven na een door die instantie op het Belgische
par cet organisme sur le territoire belge, le Royaume de Belgique a grondgebied georganiseerd examen, de verplichtingen niet is nagekomen
manqué aux obligations qui lui incombent en vertu de l'article 45 TFUE die op hem rusten krachtens artikel 45 VWEU en verordening nr.
et du règlement n° 492/2011. 492/2011.
[...] [...]
Par ces motifs, la Cour (sixième chambre) déclare et arrête : Het Hof (Zesde kamer) verklaart :
1) En exigeant des candidats aux postes dans les services locaux 1) Door van kandidaten voor betrekkingen bij de plaatselijke diensten
établis dans les régions de langue française ou de langue allemande, in het Franse of het Duitse taalgebied uit wier vereiste diploma's of
dont il ne résulte pas des diplômes ou des certificats requis qu'ils certificaten niet blijkt dat zij hun onderwijs in de betrokken taal
ont suivi l'enseignement dans la langue concernée, à faire la preuve hebben genoten, te eisen dat zij hun taalkennis bewijzen door middel
de leurs connaissances linguistiques au moyen d'un unique type de van één enkel soort certificaat dat uitsluitend door één enkele
certificat, exclusivement délivré par un seul organisme officiel belge Belgische officiële instantie wordt afgegeven na een door die
après un examen organisé par cet organisme sur le territoire belge, le instantie op het Belgische grondgebied georganiseerd examen, is het
Royaume de Belgique a manqué aux obligations qui lui incombent en Koninkrijk België de verplichtingen niet nagekomen die op hem rusten
vertu de l'article 45 TFUE et du règlement (UE) n° 492/2011, du krachtens artikel 45 VWEU en verordening (EU) nr. 492/2011 van het
Parlement européen et du Conseil, du 5 avril 2011, relatif à la libre Europees Parlement en de Raad van 5 april 2011 betreffende het vrije
circulation des travailleurs à l'intérieur de l'Union ». verkeer van werknemers binnen de Unie ».
B.5. Les Communautés française et flamande avaient anticipé l'arrêt de B.5. De Franse en de Vlaamse Gemeenschap waren vooruitgelopen op het
la Cour de justice et donné suite à la mise en demeure de la arrest van het Hof van Justitie en hadden gevolg gegeven aan de
Commission de l'Union européenne en modifiant, pour leur ressort ingebrekestelling van de Commissie van de Europese Unie door, voor hun
territorial, l'article 53 précité. territoriale rechtsgebied, het voormelde artikel 53 te wijzigen.
Par l'article 4 du décret du 18 novembre 2011 relatif à la preuve de Bij artikel 4 van het decreet van 18 november 2011 tot regeling van
la connaissance de la langue, requise par les lois sur l'emploi des het bewijs van taalkennis, vereist door de wetten op het gebruik van
langues en matière administrative, coordonnées le 18 juillet 1966, la de talen in bestuurszaken, gecoördineerd op 18 juli 1966, heeft de
Communauté flamande a remplacé l'article 53 comme suit : Vlaamse Gemeenschap artikel 53 als volgt vervangen :
«

Art. 53.Le Gouvernement flamand détermine :

«

Art. 53.De Vlaamse Regering bepaalt :

1° les instances compétentes pour délivrer les preuves de la 1° welke instanties bevoegd zijn om de bewijzen van taalkennis,
connaissance de la langue, requises pour ces lois coordonnées, et les vereist door deze gecoördineerde wetten, uit te reiken, en de
conditions auxquelles doivent répondre ces preuves; voorwaarden waaraan die bewijzen moeten voldoen;
2° les conditions d'agrément des preuves de la connaissance de la 2° de voorwaarden voor de erkenning van bewijzen van taalkennis,
langue, délivrées par d'autres instances. uitgereikt door andere instanties.
Le niveau de la connaissance de la langue qui doit être prouvée dépend Het niveau van de taalkennis dat moet worden bewezen, is afhankelijk
de la nature de la fonction exercée ». van de aard van de uitgeoefende functie ».
Par l'article 1er du décret du 7 novembre 2013 relatif à la preuve des Bij artikel 1 van het decreet van 7 november 2013 betreffende het
connaissances linguistiques requises par les lois sur l'emploi des bewijs van de taalkennis vereist door de wetten op het gebruik van de
langues en matière administrative, coordonnées le 18 juillet 1966, la talen in bestuurszaken, gecoördineerd op 18 juli 1966, heeft de Franse
Communauté française a remplacé l'article 53 comme suit : Gemeenschap artikel 53 als volgt vervangen :
«

Art. 53.§ 1er. Les certificats attestant du niveau de connaissance

«

Art. 53.§ 1. De getuigschriften die het bewijs leveren van het

linguistique requis par les présentes lois sont délivrés par SELOR - niveau van de taalkennis dat vereist wordt door deze wetten, worden
Bureau de sélection de l'administration fédérale. uitgereikt door SELOR - Selectiebureau van de federale overheid.
Complémentairement à l'alinéa 1er, le Gouvernement de la Communauté Ter aanvulling van het eerste lid kan de Regering van de Franse
française peut déterminer d'autres instances compétentes pour délivrer Gemeenschap andere bevoegde instanties bepalen om getuigschriften uit
les certificats attestant du niveau de connaissance linguistique te reiken die het bewijs leveren van het niveau van de taalkennis dat
requis par les présentes lois, ainsi que les conditions auxquelles vereist wordt door deze wetten, alsook de voorwaarden waaraan de
doivent répondre les preuves de cette connaissance de la langue. bewijzen van deze taalkennis moeten voldoen.
§ 2. Le Gouvernement de la Communauté française détermine les § 2. De Regering van de Franse Gemeenschap bepaalt de voorwaarden en
conditions et les modalités de reconnaissance des certificats de de nadere regels voor de erkenning van de getuigschriften van de
connaissance linguistique délivrés par d'autres instances que celles taalkennis die uitgereikt worden door andere instanties, zoals bedoeld
visées au paragraphe premier. in § 1.
§ 3. Les équivalences sont délivrées par le Gouvernement de la § 3. De gelijkwaardigheid wordt verleend door de Regering van de
Communauté française sur avis d'une commission d'experts. Franse Gemeenschap op advies van een Deskundigencommissie.
Le Gouvernement précise le statut de cette Commission d'experts et De Regering bepaalt het statuut van deze Deskundigencommissie en de
précise le mode de désignation de ses membres. Son mode de manier waarop haar leden aangewezen moeten worden. Haar werkingswijze
fonctionnement est réglé dans le règlement d'ordre intérieur que la wordt bepaald in het huishoudelijk reglement dat de
Commission d'experts adoptera. Deskundigencommissie zal aannemen.
§ 4. Pour l'application des paragraphes précédents, le niveau de § 4. Voor de toepassing van de vorige paragrafen is het niveau van de
connaissance linguistique dépend de la nature de la fonction exercée taalkennis afhankelijk van de aard van het uitgeoefende ambt ».
». Quant à l'intérêt des parties requérantes Ten aanzien van het belang van de verzoekende partijen
B.6. Le Conseil des ministres conteste l'intérêt des parties B.6. De Ministerraad betwist het belang van de verzoekende partijen.
requérantes. B.7.1. La Constitution et la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle imposent à toute personne physique ou morale qui introduit un recours en annulation de justifier d'un intérêt. Ne justifient de l'intérêt requis que les personnes dont la situation pourrait être affectée directement et défavorablement par la norme attaquée; il s'ensuit que l'action populaire n'est pas admissible. B.7.2. Lorsqu'une association sans but lucratif qui n'invoque pas son intérêt personnel agit devant la Cour, il est requis que son objet social soit d'une nature particulière et, dès lors, distinct de l'intérêt général; qu'elle défende un intérêt collectif; que la norme attaquée soit susceptible d'affecter son objet social; qu'il n'apparaisse pas, enfin, que cet objet social n'est pas ou n'est plus réellement poursuivi. B.7.1. De Grondwet en de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof vereisen dat elke natuurlijke persoon of rechtspersoon die een beroep tot vernietiging instelt, doet blijken van een belang. Van het vereiste belang doen slechts blijken de personen wier situatie door de bestreden norm rechtstreeks en ongunstig zou kunnen worden geraakt; bijgevolg is de actio popularis niet toelaatbaar. B.7.2. Wanneer een vereniging zonder winstoogmerk die niet haar persoonlijk belang aanvoert, voor het Hof optreedt, is vereist dat haar maatschappelijk doel van bijzondere aard is en, derhalve, onderscheiden van het algemeen belang; dat zij een collectief belang verdedigt; dat haar maatschappelijk doel door de bestreden norm kan worden geraakt; dat ten slotte niet blijkt dat dit maatschappelijk doel niet of niet meer werkelijk wordt nagestreefd.
B.8.1. L'ASBL « Association de Promotion des Droits Humains et des B.8.1. De vzw « Association de Promotion des Droits humains et des
Minorités » a pour objet social de promouvoir les droits humains tels Minorités » heeft als maatschappelijk doel de mensenrechten te
qu'ils sont consacrés par la Constitution et par plusieurs conventions bevorderen, zoals zij zijn verankerd in de Grondwet en in
internationales. verschillende internationale verdragen.
Selon l'article 3, b), des statuts, l'ASBL a pour but « de dénoncer et Volgens artikel 3, b), van haar statuten heeft de vzw tot doel « elke
contester toute atteinte arbitraire aux droits et libertés consacrés willekeurige aantasting van de rechten en vrijheden die zijn verankerd
par les normes de droit interne ou de droit international ». L'article in de internrechtelijke of internationaalrechtelijke normen aan te
3, d), de ces statuts lui permet d'ester en justice dans tous les klagen en te bestrijden ». Artikel 3, d), van die statuten biedt haar
de mogelijkheid om in rechte te treden in alle geschillen waartoe de
litiges auxquels peut donner lieu l'application des normes de droit toepassing van de internrechtelijke of internationaalrechtelijke
interne ou international relatives aux droits humains et aux minorités. normen inzake mensenrechten en minderheden aanleiding kan geven.
B.8.2. Cet objet social vise à la défense d'un intérêt collectif qui B.8.2. Dat maatschappelijk doel bestaat in het verdedigen van een
est de nature particulière et distinct de l'intérêt général. Par collectief belang dat van bijzondere aard is en onderscheiden is van
ailleurs, il n'est pas contesté que cet objet soit réellement het algemeen belang. Overigens wordt niet betwist dat dit doel
poursuivi. werkelijk wordt nagestreefd.
B.9. L'article 2 de la loi attaquée permet aux candidats à une B.9. Krachtens artikel 2 van de bestreden wet kunnen kandidaten voor
fonction ou un emploi dans les services locaux de la région de langue een ambt of betrekking in de plaatselijke diensten in het Duitse
allemande et aux agents de ces services de prouver leur connaissance taalgebied en de personeelsleden van die diensten hun kennis van de
de la langue de la région tant par un certificat délivré par Selor que taal van het gebied bewijzen zowel met een door Selor uitgereikt
par des certificats délivrés dans les autres Etats membres de l'Espace certificaat als met certificaten uitgereikt in de andere lidstaten van
économique européen et dans la Confédération suisse. Il n'offre pas de Europese Economische Ruimte en de Zwitserse Bondsstaat. Het biedt
cette possibilité aux candidats à une fonction ou un emploi dans les die mogelijkheid niet aan de kandidaten voor een ambt of betrekking in
services locaux de la région bilingue de Bruxelles-Capitale et aux de plaatselijke diensten in het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad,
agents de ces services. noch aan de personeelsleden van die diensten.
La disposition attaquée crée ainsi une différence de traitement qui De bestreden bepaling creëert aldus een verschil in behandeling dat
est susceptible d'affecter l'objet social de la partie requérante et het maatschappelijk doel van de verzoekende partij en het collectief
l'intérêt collectif qu'elle défend. Cette partie dispose donc de belang dat zij verdedigt, kan raken. Die partij doet bijgevolg blijken
l'intérêt requis. van het vereiste belang.
B.10. Dès lors que la deuxième partie requérante justifie d'un intérêt B.10. Aangezien de tweede verzoekende partij doet blijken van een
au recours, il n'est pas nécessaire d'examiner si les autres parties belang bij het beroep, is het niet nodig te onderzoeken of de andere
requérantes justifient également d'un intérêt à poursuivre verzoekende partijen eveneens doen blijken van een belang om de
l'annulation des dispositions attaquées. vernietiging van de bestreden bepalingen te vorderen.
Quant au moyen unique Ten aanzien van het enige middel
B.11.1. Le moyen unique est pris de la violation des articles 10 et 11 B.11.1. Het enige middel is afgeleid uit de schending van de artikelen
de la Constitution, lus en combinaison avec l'article 45 du Traité sur 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 45 van het
le fonctionnement de l'Union européenne (TFUE) et avec le règlement n° Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) en met de
492/2011 du Parlement européen et du Conseil du 5 avril 2011 relatif à verordening nr. 492/2011 van het Europees Parlement en de Raad van 5
la libre circulation des travailleurs à l'intérieur de l'Union. april 2011 betreffende het vrije verkeer van werknemers binnen de
B.11.2. Les parties requérantes contestent la loi attaquée en ce Unie. B.11.2. De verzoekende partijen betwisten de bestreden wet in zoverre
qu'elle permet aux seuls services locaux de la région de langue zij uitsluitend de plaatselijke diensten in het Duitse taalgebied
allemande d'accepter des candidats et des agents, au titre de preuve toestaat om van de kandidaten en personeelsleden, als bewijs van hun
taalkennis, andere certificaten dan die welke door Selor worden
de leurs connaissances linguistiques, d'autres certificats que ceux uitgereikt, die door de Koning als gelijkwaardig worden beschouwd, te
délivrés par Selor, jugés équivalents par le Roi, en vue de se aanvaarden, om zich te conformeren aan het arrest van het Hof van
conformer à l'arrêt de la Cour de justice du 5 février 2015. Justitie van 5 februari 2015.
Dans une première branche, les parties requérantes considèrent que le In een eerste onderdeel zijn de verzoekende partijen van oordeel dat
législateur fédéral a ainsi instauré une différence de traitement de federale wetgever aldus een verschil in behandeling heeft ingevoerd
contraire aux articles 10 et 11 de la Constitution. dat strijdig is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
Dans une seconde branche, elles se réfèrent à l'article 45 du TFUE et In een tweede onderdeel verwijzen zij naar artikel 45 van het VWEU en
à l'article 3, § 1er, alinéa 2, du règlement n° 492/2011 précité et naar artikel 3, lid 1, tweede alinea, van de voormelde verordening nr.
relèvent qu'en vertu de l'article 260, paragraphe 1, du TFUE, l'Etat 492/2011, en wijzen zij erop dat krachtens artikel 260, lid 1, van het
belge est tenu de prendre toutes les mesures que comporte l'exécution VWEU, de Belgische Staat gehouden is alle maatregelen te nemen welke
de l'arrêt de la Cour de justice du 5 février 2015. nodig zijn ter uitvoering van het arrest van het Hof van Justitie van 5 februari 2015.
Les deux branches sont examinées ensemble. Beide onderdelen worden samen onderzocht.
B.12. Comme il est dit en B.9, l'article 2 de la loi attaquée crée une B.12. Zoals vermeld in B.9, creëert artikel 2 van de bestreden wet een
différence de traitement entre les candidats et les agents selon que verschil in behandeling onder kandidaten en personeelsleden naargelang
l'emploi ou la fonction concerné relève des services locaux de la
région de langue allemande ou des services locaux de la région de betrekking of het ambt in kwestie ressorteert onder de plaatselijke
bilingue de Bruxelles-Capitale. diensten in het Duitse taalgebied of onder de plaatselijke diensten in
B.13. Selon le Conseil des ministres, les services locaux de la région het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad.
de langue allemande et ceux de la région bilingue de B.13. Volgens de Ministerraad zijn de plaatselijke diensten in het
Bruxelles-Capitale ne sont pas suffisamment comparables en raison de Duitse taalgebied en die in het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad
leur régime linguistique essentiellement différent. niet voldoende vergelijkbaar wegens hun wezenlijk verschillende
Il ne faut pas confondre différence et non-comparabilité. La région de taalregeling. Verschil en niet-vergelijkbaarheid mogen niet worden verward. Het
langue allemande est une région unilingue, alors que la région de Duitse taalgebied is een eentalig gebied, terwijl het gebied
Bruxelles-Capitale est une région bilingue. Cette différence ne permet Brussel-Hoofdstad een tweetalig gebied is. Dat verschil laat echter
cependant pas de conclure que les services locaux de ces deux régions niet toe te besluiten dat de plaatselijke diensten van die twee
linguistiques ne peuvent pas être comparés au regard du monopole taalgebieden niet kunnen worden vergeleken in het licht van het
conféré à Selor par l'article 53 des lois sur l'emploi des langues en monopolie dat aan Selor is toegekend bij artikel 53 van de wetten op
matière administrative, plus précisément lorsqu'il s'agit de het gebruik van de talen in bestuurszaken, meer in het bijzonder
déterminer quels certificats permettent d'attester des connaissances wanneer het erom gaat de certificaten te bepalen waarmee taalkennis
linguistiques pour obtenir une fonction ou un emploi dans ces kan worden bewezen om een ambt of een betrekking bij die diensten te
services. verkrijgen.
B.14.1. Il ressort des travaux préparatoires cités en B.3 que, par la B.14.1. Uit de in B.3 geciteerde parlementaire voorbereiding blijkt
loi attaquée, le législateur fédéral a voulu se mettre en conformité dat, met de bestreden wet, de federale wetgever zich in
avec l'arrêt du 5 février 2015 par lequel la Cour de justice de overeenstemming wilde brengen met het arrest van 5 februari 2015
l'Union européenne constate que la Belgique a manqué à ses obligations waarbij het Hof van Justitie van de Europese Unie vaststelt dat België
en matière de libre circulation des travailleurs. zijn verplichtingen niet is nagekomen op het gebied van het vrije
verkeer van werknemers.
Il ressort de cet arrêt, cité en B.4, que le droit d'exiger un certain Uit dat in B.4 aangehaalde arrest blijkt dat het recht om een bepaalde
niveau de connaissance d'une langue en fonction de la nature de taalkennis te eisen naar gelang van de aard van de arbeid, geen
l'emploi ne saurait porter atteinte à la libre circulation des
travailleurs et comporter une discrimination au détriment de afbreuk mag doen aan het vrije verkeer van werknemers en niet mag
ressortissants d'autres Etats membres : leiden tot een discriminatie van onderdanen van andere lidstaten :
« le fait d'exiger, comme le prévoient les lois coordonnées, d'un « Van een kandidaat voor een vergelijkend onderzoek voor de aanwerving
candidat à un concours de recrutement qu'il rapporte la preuve de ses van personeel overeenkomstig de gecoördineerde wetten eisen dat hij
connaissances linguistiques en présentant un unique type de zijn taalkennis bewijst door middel van één enkel soort certificaat
certificat, qui n'est délivré que par un seul organisme belge chargé, dat door slechts één enkele Belgische instantie wordt afgegeven die
à cet effet, d'organiser des examens de langue sur le territoire daartoe belast is met de organisatie van taalexamens op het Belgische
belge, apparaît, au regard des impératifs de la libre circulation des grondgebied, is gelet op de eisen van het vrije verkeer van werknemers
travailleurs, disproportionné par rapport à l'objectif poursuivi » echter onevenredig aan de nagestreefde doelstelling » (punt 28).
(point 28). B.14.2. L'arrêt de la Cour de justice du 5 février 2015 précité vise B.14.2. Het voormelde arrest van het Hof van Justitie van 5 februari
les services locaux des régions de langue française ou de langue 2015 heeft betrekking op de plaatselijke diensten in het Franse of
allemande et non ceux de la région bilingue de Bruxelles-Capitale. Duitse taalgebied, en niet op die in het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad.
Toutefois, tout comme l'article 15 des lois sur l'emploi des langues Niettemin, net zoals artikel 15 van de wetten op het gebruik van de
en matière administrative applicable aux services locaux des régions talen in bestuurszaken dat van toepassing is op de plaatselijke
de langue française ou de langue allemande, l'article 21 des mêmes diensten in het Franse of Duitse taalgebied, voorziet artikel 21 van
lois applicable aux services locaux de la région bilingue de dezelfde wetten dat van toepassing is op de plaatselijke diensten in
Bruxelles-Capitale prévoit des exigences, certes différentes, de het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad in - weliswaar verschillende -
connaissances linguistiques pour accéder à un emploi ou une fonction. vereisten inzake taalkennis om toegang te krijgen tot een betrekking
Les différences entre les exigences linguistiques prévues par ces deux of een ambt. De verschillen tussen de taalvereisten van die twee
dispositions ne font toutefois pas l'objet du grief soulevé par le bepalingen maken evenwel niet het voorwerp uit van de grief die in het
moyen unique. La critique des parties requérantes porte uniquement sur enige middel wordt opgeworpen. De kritiek van de verzoekende partijen
les attestations de ces connaissances linguistiques et, plus heeft uitsluitend betrekking op de getuigschriften van die taalkennis
précisément, sur l'absence de possibilité de déroger au monopole en, meer bepaald, op het ontbreken van de mogelijkheid om af te wijken
conféré, par l'article 53, alinéa 1er, de ces mêmes lois, à Selor « van het monopolie dat bij artikel 53, eerste lid, van diezelfde wetten
pour délivrer des certificats en vue d'attester les connaissances aan Selor is toegekend « om bewijzen omtrent de bij de wet van 2
linguistiques exigées par la loi du 2 août 1963 » pour les services augustus 1963 vereiste taalkennis uit te reiken » voor de plaatselijke
locaux de la région bilingue de Bruxelles-Capitale, alors qu'une telle diensten in het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad, terwijl zulk een
possibilité existe pour les services locaux de la région de langue mogelijkheid wel bestaat voor de plaatselijke diensten in het Duitse
allemande. taalgebied.
Or, tout comme les candidats à un emploi et les agents des services Welnu, net zoals de kandidaten voor een betrekking en de
locaux de la région de langue allemande, les candidats à un emploi et personeelsleden van de plaatselijke diensten in het Duitse taalgebied,
les agents des services locaux de la région bilingue de zijn de kandidaten voor een betrekking en de personeelsleden van de
Bruxelles-Capitale sont soumis aux principes de la libre circulation plaatselijke diensten in het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad
des travailleurs combinés avec les règles d'égalité et de onderworpen aan de beginselen van het vrije verkeer van werknemers, in
non-discrimination pour ce qui est de la délivrance des attestations samenhang gelezen met de regels van gelijkheid en niet-discriminatie
de connaissances linguistiques. wat de uitreiking van de getuigschriften inzake taalkennis betreft.
B.14.3. Les parties requérantes demandent à la Cour de poser à la Cour B.14.3. De verzoekende partijen vragen het Hof aan het Hof van
de justice une question préjudicielle relative à la compatibilité de Justitie een prejudiciële vraag te stellen over de bestaanbaarheid van
la loi attaquée avec les normes de droit de l'Union européenne de bestreden wet met de in het middel aangevoerde normen van het
invoquées au moyen. Europese Unierecht.
Lorsqu'une question qui porte sur l'interprétation du droit de l'Union Wanneer een vraag die betrekking heeft op de uitlegging van het
est soulevée dans une affaire pendante devant une juridiction Unierecht wordt opgeworpen in een zaak aanhangig bij een nationale
nationale dont les décisions ne sont pas susceptibles d'un recours rechterlijke instantie waarvan de beslissingen volgens het nationale
juridictionnel de droit interne, cette juridiction est tenue, recht niet vatbaar zijn voor hoger beroep, is die instantie,
conformément à l'article 267, troisième alinéa, du TFUE, de poser overeenkomstig artikel 267, derde alinea, van het VWEU, gehouden die
cette question à la Cour de justice. Ce renvoi n'est cependant pas vraag te stellen aan het Hof van Justitie. Die verwijzing is evenwel
nécessaire lorsque cette autorité juridictionnelle a constaté que la niet nodig wanneer die rechterlijke instantie heeft vastgesteld dat de
question soulevée n'est pas pertinente ou que la disposition du droit
de l'Union en cause a déjà fait l'objet d'une interprétation de la opgeworpen vraag niet relevant is of dat de betrokken bepaling van
part de la Cour ou que l'application correcte du droit de l'Union Unierecht reeds door het Hof is uitgelegd of dat de juiste toepassing
s'impose avec une telle évidence qu'elle ne laisse place à aucun doute van het Unierecht zo evident is, dat redelijkerwijze geen ruimte voor
raisonnable (CJCE, 6 octobre 1982, C-283/81, CILFIT, point 21). twijfel kan bestaan (HvJ, 6 oktober 1982, C-283/81, CILFIT, punt 21).
En l'espèce, il n'y a pas lieu de faire droit à la demande des parties Te dezen dient er niet te worden ingegaan op de vraag van de
requérantes d'interroger la Cour de justice à ce propos. En effet, verzoekende partijen om aan het Hof van Justitie hierover een vraag te
l'interprétation des dispositions du droit de l'Union, que ces parties stellen. De interpretatie van de bepalingen van het recht van de Unie,
sollicitent, a déjà été fournie par la Cour de justice dans son arrêt waar die partijen om vragen, is immers reeds gegeven door het Hof van
du 5 février 2015. Justitie in zijn arrest van 5 februari 2015.
B.14.4. En ne prévoyant à l'article 53 des lois sur l'emploi des B.14.4. In zoverre hij in artikel 53 van de wetten op het gebruik van
langues en matière administrative une possibilité de dérogation en de talen in bestuurszaken enkel voor de plaatselijke diensten in het
matière de délivrance des attestations de connaissances linguistiques Duitse taalgebied en niet voor de plaatselijke diensten in het
que pour les services locaux de la région de langue allemande et non tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad voorziet in een mogelijkheid tot
pour les services locaux de la région bilingue de Bruxelles-Capitale, afwijking op het gebied van de uitreiking van getuigschriften inzake
alors qu'il est compétent pour régler l'emploi des langues dans les taalkennis, terwijl hij bevoegd is om het gebruik van de talen te
services locaux de ces deux régions linguistiques, le législateur regelen in de plaatselijke diensten van die twee taalgebieden, heeft
fédéral a créé une différence de traitement entre les candidats à un de federale wetgever een verschil in behandeling gecreëerd onder
emploi et les agents qui ne peut pas se justifier raisonnablement au kandidaten voor een betrekking en onder personeelsleden dat niet in
regard des principes de la libre circulation des travailleurs combinés redelijkheid kan worden verantwoord ten aanzien van de beginselen van
avec les règles d'égalité et de non-discrimination. het vrije verkeer van werknemers, in samenhang gelezen met de regels
van gelijkheid en niet-discriminatie.
B.15. Le moyen, en ce qu'il est pris de la violation des articles 10 B.15. Het middel, in zoverre het is afgeleid uit de schending van de
et 11 de la Constitution, lus en combinaison avec l'article 45 du TFUE artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel
et avec le règlement n° 492/2011 du 5 avril 2011, est fondé. 45 van het VWEU en met de verordening nr. 492/2011 van 5 april 2011,
L'article 2 de la loi du 21 avril 2016 portant modification des lois is gegrond. Artikel 2 van de wet van 21 april 2016 houdende wijziging van de
wetten op het gebruik van de talen in bestuurszaken, gecoördineerd op
sur l'emploi des langues en matière administrative, coordonnées le 18 18 juli 1966, moet worden vernietigd in zoverre het niet van
juillet 1966, doit être annulé en ce qu'il ne s'applique pas aux toepassing is op de plaatselijke diensten in het tweetalige gebied
services locaux de la région bilingue de Bruxelles-Capitale. Brussel-Hoofdstad.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
annule l'article 2 de la loi du 21 avril 2016 portant modification des vernietigt artikel 2 van de wet van 21 april 2016 houdende wijziging
lois sur l'emploi des langues en matière administrative, coordonnées van de wetten op het gebruik van de talen in bestuurszaken,
le 18 juillet 1966, en ce qu'il ne s'applique pas aux services locaux gecoördineerd op 18 juli 1966, in zoverre het niet van toepassing is
de la région bilingue de Bruxelles-Capitale. op de plaatselijke diensten in het tweetalige gebied
Ainsi rendu en langue française, en langue néerlandaise et en langue Brussel-Hoofdstad. Aldus gewezen in het Frans, het Nederlands en het Duits,
allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op
1989 sur la Cour constitutionnelle, le 5 octobre 2017. het Grondwettelijk Hof, op 5 oktober 2017.
Le greffier, De griffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
Le président, De voorzitter,
J. Spreutels J. Spreutels
^