Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 118/2016 du 22 septembre 2016 Numéro du rôle : 6223 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 2, § 1 er , 1°, dernier membre de phrase, de la loi du 27 juin 1969 révisant l'arrêté-loi du La Cour constitutionnelle, composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges L. (...)"
Extrait de l'arrêt n° 118/2016 du 22 septembre 2016 Numéro du rôle : 6223 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 2, § 1 er , 1°, dernier membre de phrase, de la loi du 27 juin 1969 révisant l'arrêté-loi du La Cour constitutionnelle, composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges L. (...) Uittreksel uit arrest nr. 118/2016 van 22 september 2016 Rolnummer : 6223 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 2, § 1, 1°, laatste zinsnede, van de wet van 27 juni 1969 tot herziening van de besluitwet van 28 december 1944 betre Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de recht(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 118/2016 du 22 septembre 2016 Uittreksel uit arrest nr. 118/2016 van 22 september 2016
Numéro du rôle : 6223 Rolnummer : 6223
En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 2, § 1er, In zake : de prejudiciële vragen over artikel 2, § 1, 1°, laatste
1°, dernier membre de phrase, de la loi du 27 juin 1969 révisant zinsnede, van de wet van 27 juni 1969 tot herziening van de besluitwet
l'arrêté-loi du 2 décembre 1944 concernant la sécurité sociale des van 28 december 1944 betreffende de maatschappelijke zekerheid der
travailleurs, posées par la Cour du travail de Gand. arbeiders, gesteld door het Arbeidshof te Gent.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges L. samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de
Lavrysen, A. Alen, T. Merckx-Van Goey, F. Daoût et T. Giet, assistée rechters L. Lavrysen, A. Alen, T. MerckxVan Goey, F. Daoût en T. Giet,
du greffier F. Meersschaut, présidée par le président E. De Groot, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter E. De Groot,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
Par arrêt du 8 juin 2015 en cause de la SPRL « WP-Services » contre Bij arrest van 8 juni 2015 in zake de bvba « WP-Services » tegen
l'Office national de sécurité sociale, dont l'expédition est parvenue Rijksdienst voor Sociale Zekerheid, waarvan de expeditie ter griffie
au greffe de la Cour le 11 juin 2015, la Cour du travail de Gand a van het Hof is ingekomen op 11 juni 2015, heeft het Arbeidshof te Gent
posé les questions préjudicielles suivantes : de volgende prejudiciële vragen gesteld :
« L'article 2, § 1er, 1°, dernier membre de phrase, de la loi du 27 « 1. Schendt het artikel 2, § 1, 1°, laatste zinsnede van de Wet van
juin 1969 révisant l'arrêté-loi du 28 décembre 1944 concernant la 27 juni 1969 tot herziening van de Besluitwet van 28 december 1944
betreffende de maatschappelijke zekerheid der arbeiders, de artikelen
sécurité sociale des travailleurs viole-t-il les articles 10 et 11 de 10 en 11 van de Grondwet, in die zin geïnterpreteerd dat het aan de
la Constitution, interprété en ce sens qu'il habilite le Roi à rendre
l'extension de la loi ONSS applicable à certains groupes de personnes Koning de bevoegdheid geeft de uitbreiding van de RSZ-wet toepasselijk
occupées dans un secteur déterminé et, d'autre part, à ne pas rendre te maken op welbepaalde groepen van personen tewerkgesteld in een
l'extension de la loi ONSS applicable à certains groupes de personnes bepaalde sector en anderzijds de uitbreiding van de RSZ-wet niet
occupées dans des secteurs où des personnes [...], sans être toepasselijk te maken op welbepaalde groepen van personen
formellement liées par un contrat de travail, fournissent contre tewerkgesteld in sectoren waar personen [...], zonder formeel door een
rémunération des prestations de travail sous l'autorité d'une autre arbeidsovereenkomst te zijn verbonden, tegen loon arbeidsprestaties
personne ou [...] exécutent un travail selon des modalités similaires onder het gezag van een ander persoon verrichten of [...] een arbeid
verrichten in gelijkaardige voorwaarden als die van een
à celles d'un contrat de travail ? ». arbeidsovereenkomst ?
« L'article 2, § 1er, 1°, dernier membre de phrase, de la loi du 27 2. Schendt het artikel 2, § 1, 1°, laatste zinsnede van de Wet van 27
juin 1969 révisant l'arrêté-loi du 28 décembre 1944 concernant la juni 1969 tot herziening van de Besluitwet van 28 december 1944
sécurité sociale des travailleurs viole-t-il les articles 10 et 11 de betreffende de maatschappelijke zekerheid der arbeiders, de artikelen
la Constitution, lus ou non en combinaison avec l'article 6 de la 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet samen gelezen met het artikel 6
Convention européenne des droits de l'homme, interprété en ce sens van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, in die zin
qu'il autorise, de manière irréfragable, l'établissement d'une geïnterpreteerd dat het toelaat, op onweerlegbare wijze, een
distinction entre, d'une part, une catégorie de travailleurs onderscheid in te voeren tussen, enerzijds, een categorie van
indépendants pour lesquels une (éventuelle) extension du régime de zelfstandigen voor wie geen (mogelijke) uitbreiding van het
sécurité sociale pour travailleurs salariés n'est pas prévue et qui sociaalzekerheidsstelsel voor werknemers is voorzien en die dus
relèvent donc nécessairement du régime de sécurité sociale des noodzakelijkerwijze onder het sociaalzekerheidsrechtelijk stelsel voor
travailleurs indépendants et, d'autre part, une catégorie de de zelfstandigen vallen en, anderzijds een categorie van zelfstandigen
travailleurs indépendants pour lesquels la loi a prévu la possibilité voor wie de wet in de mogelijkheid heeft voorzien om een
d'établir une présomption (irréfragable) leur permettant de relever (onweerlegbaar) vermoeden in het leven te roepen waardoor zij,
encore du régime de sécurité sociale des travailleurs salariés bien niettegenstaande zij voor het overige als zelfstandigen blijven
qu'ils continuent d'être considérés pour le surplus comme des beschouwd worden, alsnog onder het sociaalzekerheidsstelsel voor
travailleurs indépendants ? ». werknemers vallen ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
Quant à la disposition en cause et à son contexte Ten aanzien van de in het geding zijnde bepaling en de context ervan
B.1.1. L'article 2 de la loi du 27 juin 1969 révisant l'arrêté-loi du B.1.1. Artikel 2 van de wet van 27 juni 1969 tot herziening van de
28 décembre 1944 concernant la sécurité sociale des travailleurs besluitwet van 28 december 1944 betreffende de maatschappelijke
(ci-après : la loi ONSS), dont le paragraphe 1er, 1°, est en cause, zekerheid der arbeiders (hierna : RSZ-Wet), waarvan paragraaf 1, 1°,
dispose : in het geding is, bepaalt :
« § 1er. Le Roi peut, par arrêté délibéré en Conseil des Ministres et « § 1. De Koning kan, bij in Ministerraad overlegd besluit, en na het
après avis du Conseil national du travail : advies van de Nationale Arbeidsraad te hebben ingewonnen :
1° étendre, dans les conditions qu'Il détermine, l'application de la 1° onder de voorwaarden die Hij bepaalt, de toepassing van deze wet
présente loi aux personnes qui, sans être liées par un contrat de uitbreiden tot de personen die, zonder door een arbeidsovereenkomst te
louage de travail, fournissent contre rémunération des prestations de zijn verbonden, tegen loon arbeidsprestaties onder het gezag van een
travail sous l'autorité d'une autre personne ou qui exécutent un ander persoon verrichten of die een arbeid verrichten in gelijkaardige
travail selon des modalités similaires à celles d'un contrat de louage voorwaarden, als die van een arbeidsovereenkomst; alsdan wijst de
de travail; dans ces cas, le Roi désigne la personne qui est Koning de persoon aan die als werkgever wordt beschouwd;
considérée comme employeur;
2° limiter, pour certaines catégories de travailleurs qu'Il détermine, 2° voor zekere categorieën werknemers die Hij bepaalt, de toepassing
l'application de la présente loi à un ou plusieurs des régimes van deze wet tot een of meer van de bij artikel 5 opgesomde regelingen
énumérés à l'article 5; beperken;
3° prévoir, pour certaines catégories de travailleurs qu'Il détermine, 3° voor zekere categorieën werknemers die Hij bepaalt, de bijzondere
des modalités spéciales d'application dérogeant à certaines des toepassingsmodaliteiten vastleggen, waarbij van zekere bepalingen van
dispositions de la présente loi, dans ce cas Il peut aussi prévoir, deze wet wordt afgeweken, in dit geval kan Hij voor de werkgevers en
pour les employeurs et les utilisateurs des travailleurs précités des de gebruikers van voormelde werknemers ook in bijzondere
modalités spéciales d'application dérogeant à certaines des toepassingsmodaliteiten voorzien, waarbij van zekere bepalingen van
dispositions de la présente loi; deze wet wordt afgeweken;
4° soustraire, dans les conditions qu'Il détermine, à l'application de 4° onder de voorwaarden die Hij bepaalt, aan de toepassing van deze
la présente loi des catégories de travailleurs occupés à un travail wet onttrekken de categorieën van werknemers, tewerkgesteld aan een
qui constitue dans leur chef un emploi accessoire ou qui est arbeid die voor hen een bijkomstige betrekking is of die wezenlijk van
essentiellement de courte durée ainsi que les employeurs du chef de korte duur is, evenals de werkgevers uit hoofde van de tewerkstelling
l'occupation de ces travailleurs. van die werknemers.
§ 2. Lorsque le Roi fait usage d'un des pouvoirs attribués par le § 1er, § 2. Wanneer de Koning gebruik maakt van de bevoegdheden welke Hem bij
1° et 2°, Il [étend] par le même arrêté le champ d'application de ceux § 1, 1° en 2°, worden opgedragen, breidt Hij bij hetzelfde besluit het
des régimes prévus à l'article 5 dont Il entend faire bénéficier les toepassingsgebied uit van die regelingen bij artikel 5 opgesomd,
waarvan Hij het genot tot de nieuwe verzekeringsplichtigen wil
nouveaux assujettis ». uitbreiden ».
B.1.2. La disposition en cause constitue le fondement de l'article 3, B.1.2. De in het geding zijnde bepaling vormt de grondslag van artikel
5°, de l'arrêté royal du 28 novembre 1969 portant exécution de la loi 3, 5°, van het koninklijk besluit van 28 november 1969 tot uitvoering
du 27 juin 1969 révisant l'arrêté-loi du 28 décembre 1944 concernant van de wet van 27 juni 1969 tot herziening van de besluitwet van 28
december 1944 betreffende de maatschappelijke zekerheid der arbeiders
la sécurité sociale des travailleurs (ci-après : l'arrêté royal du 28 (hierna : het koninklijk besluit van 28 november 1969), bepaling op
novembre 1969), sur la base duquel l'Office national de sécurité basis waarvan de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid
sociale réclame les cotisations de sécurité sociale à l'appelante dans socialezekerheidsbijdragen vordert van de appellante in het
le litige a quo. bodemgeschil.
Cet article 3, 5°, de l'arrêté royal du 28 novembre 1969 dispose : Dat artikel 3, 5°, van het koninklijk besluit van 28 november 1969
« L'application de la loi [du 27 juin 1969 révisant l'arrêté-loi du 28 bepaalt : « De toepassing van de wet [van 27 juni 1969 tot herziening van de
décembre 1944 concernant la sécurité sociale des travailleurs] est besluitwet van 28 december 1944 betreffende de maatschappelijke
étendue : zekerheid der arbeiders] wordt verruimd tot :
[...] [...]
5° aux personnes qui effectuent des transports de choses qui leur sont 5° de personen die vervoer van goederen verrichten dat hun door een
commandés par une entreprise, au moyen de véhicules dont ils ne sont onderneming opgedragen wordt, door middel van voertuigen waarvan zij
pas propriétaires ou dont l'achat est financé ou le financement geen eigenaar zijn of waarvan de aankoop gefinancierd of de
garanti par l'exploitant de cette entreprise ainsi qu'à cet financiering gewaarborgd wordt door de ondernemer, alsmede tot die
exploitant; ». ondernemer; ».
B.1.3. La disposition en cause fait partie du chapitre Ier de la loi B.1.3. De in het geding zijnde bepaling maakt deel uit van hoofdstuk I
ONSS, qui en définit le champ d'application. van de RSZ-Wet, dat het toepassingsgebied ervan bepaalt.
L'article 1er, § 1er, de la loi ONSS dispose : Artikel 1, § 1, van de RZS-Wet bepaalt :
« La présente loi est applicable aux travailleurs et aux employeurs « Deze wet vindt toepassing op de werknemers en de werkgevers die door
liés par un contrat de louage de travail. een arbeidsovereenkomst zijn verbonden.
Pour l'application de la présente loi sont assimilés : Voor de toepassing van deze wet worden gelijkgesteld :
1° aux travailleurs : 1° met werknemers :
a) les apprentis; a) de leerlingen;
b) les personnes auxquelles le Roi étend cette application en b) de personen tot wie de Koning deze toepassing in uitvoering van
exécution de l'article 2, § 1er, 1°; artikel 2, § 1, 1°, uitbreidt;
2° aux employeurs : 2° met werkgevers :
a) les personnes qui occupent au travail des apprentis; a) de personen die leerlingen tewerkstellen;
b) les personnes désignées par le Roi en exécution de l'article 2, § 1er, b) de personen die door de Koning zijn aangewezen bij toepassing van
1°. artikel 2, § 1, 1°.
Le Roi détermine ce qu'il faut entendre par apprentis ». De Koning bepaalt wat onder leerlingen moet worden verstaan ».
B.1.4. Selon l'exposé des motifs du premier projet de loi ONSS adopté B.1.4. In de memorie van toelichting bij het eerste ontwerp van de
à la Chambre des représentants : RSZ-Wet dat in de Kamer van volksvertegenwoordigers was aangenomen, was gesteld :
« A cet égard, après avoir posé le principe de l'assujettissement des « Na, te dien aanzien, het principe van de onderwerping van de
employeurs et des travailleurs liés par un contrat de louage de werkgevers en van de werknemers die door een arbeidsovereenkomst zijn
travail ainsi que celui des apprentis, le projet donne au Roi le verbonden, alsook van de leerjongens, te hebben vooropgesteld,
pouvoir soit d'étendre l'application de l'arrêté-loi aux personnes machtigt het ontwerp de Koning ertoe, hetzij de toepassing van de
qui, sans être liées par un contrat de louage de travail, fournissent besluitwet tot de personen te verruimen, die zonder door een
des prestations rémunérées sous l'autorité d'une autre personne ou arbeidsovereenkomst te zijn verbonden, tegen loon, onder het gezag van
dans des conditions similaires de dépendance, soit de la restreindre à een ander persoon arbeidsprestaties verrichten of die in
un ou plusieurs régimes, soit encore d'y soustraire certaines gelijkwaardige ondergeschiktheidsvoorwaarden verkeren, hetzij deze
catégories de personnes, soit enfin de prévoir des modalités besluitwet tot één of verschillende regelingen te beperken, hetzij nog
particulières d'application en faveur de certaines d'entre elles. Le er bepaalde categorieën van personen aan te onttrekken, hetzij
Roi pourra donc désormais, par un arrêté délibéré en Conseil des tenslotte ten bate van sommigen onder hen in bijzondere
ministres et après avis du Conseil national du travail, faire accéder toepassingsmodaliteiten te voorzien. De Koning zal dus voortaan, bij
au bénéfice de la sécurité sociale des catégories de travailleurs qui een in Ministerraad overlegd besluit, en na het advies van de
en ont été écartées jusqu'à présent. Le grand avantage de ce mécanisme Nationale Arbeidsraad te hebben ingewonnen, het voordeel van de
réside dans sa souplesse : en effet, le Roi aura la possibilité, sans sociale zekerheid kunnen toekennen aan categorieën van werknemers die
qu'il soit nécessaire de réunir les Chambres à cette fin, d'intégrer er tot dusverre van verstoken waren gebleven. Het grote voordeel van
dans le dispositif de nouveaux groupes sociaux dont les effectifs ne sont pas considérables mais qu'un recours trop exclusif à la notion de louage de travail a jusqu'à présent exclus du régime. C'est le cas notamment de certains professionnels du sport, de certains artistes du spectacle, de certains travailleurs à domicile, de certains transporteurs de sociétés pétrolières et de préposés aux pompes distributrices d'essence ainsi que du personnel recruté en vue d'être mis temporairement à la disposition de tiers. dit mechanisme is in zijn soepelheid gelegen : de Koning wordt, inderdaad, gemachtigd, zonder dat de Kamers daartoe behoeven bijeen te komen nieuwe sociale groepen in de regeling op te nemen, wier werkelijk aantal, weliswaar niet aanzienlijk is, doch die door een al te uitsluitend beroep op het begrip arbeidsovereenkomst tot dusverre uit de regeling waren uitgesloten. In dit geval verkeren, inzonderheid zekere beroepssportbeoefenaars, zekere schouwspelartiesten, zekere huisarbeiders, zekere vrachtvoerders van petroleummaatschappijen en aangestelden bij verdeelpompen van benzine, alsook het personeel dat is aangeworven geworden om tijdelijk ter beschikking van derden te worden gesteld.
[...] [...]
Le § 2 permet au Roi, par arrêté délibéré en Conseil des ministres et Paragraaf 2 machtigt de Koning ertoe om bij in Ministerraad overlegd
après avis du Conseil national du travail : koninklijk besluit en na het advies van de Nationale Arbeidsraad te hebben ingewonnen :
1° d'étendre l'application de l'arrêté-loi ' aux personnes qui sans 1° de toepassing van de besluitwet uit te breiden : ' tot de personen
être liées par un contrat de louage de travail, fournissent contre die, zonder door een arbeidsovereenkomst te zijn verbonden, tegen
rémunération des prestations de travail sous l'autorité d'une autre loon, arbeidsprestaties onder het gezag van een ander persoon
personne ou qui exercent une activité dans des conditions similaires à verrichten of die een arbeid verrichten in gelijkaardige voorwaarden
celles de ces personnes '; les agents de l'Etat, des provinces, des als degene dezer personen '; het Rijks-, provincie- en
communes, des établissements publics qui ne sont pas engagés par gemeentepersoneel, alsook het personeel der openbare instellingen, dat
contrat mais dont les droits et obligations sont réglés par un statut, niet contractueel verbonden is, doch wiens rechten en plichten bij
pourront notamment, en vertu de la première partie du texte précité, statuut zijn geregeld, zullen, inzonderheid, krachtens het eerste deel
être assujettis au régime de sécurité sociale; quant à la seconde van de voormelde tekst, aan de regeling voor sociale zekerheid kunnen
formule employée (' dans des conditions similaires '), qui est très worden onderworpen; de tweede gebruikte formule (' in gelijkwaardige
large, elle doit permettre de faire bénéficier du régime des personnes voorwaarden '), die zeer ruim is, moet de regeling in het bereik
brengen van personen die, sociaal-economisch beschouwd, in een
qui, socialement et économiquement, se trouvent dans une situation gelijkaardige toestand verkeren als die der werknemers, doch die,
analogue à celle des salariés mais qui, en raison de la nature du wegens de aard van de door hen gesloten overeenkomst (vennootschap,
contrat conclu par elles (société, mandat, gérance, courtage...) ne mandaat, beheer, makelarij...) juridisch niet kunnen worden aangezien
peuvent être considérées, juridiquement, comme effectuant des als arbeidsprestaties verrichtend onder het gezag van een ander
prestations de travail sous l'autorité d'une autre personne. Pourront persoon; kunnen namelijk in aanmerking komen voor de toepassing van
notamment être visés par ce texte : [...] certains transporteurs liés deze tekst : [...] bepaalde transportarbeiders die aan maatschappijen
à des sociétés (pétrolières surtout) par un contrat autre qu'un (vooral petroleummaatschappijen) door een andere overeenkomst dan een
contrat de louage de travail » (Doc. parl., Chambre, 1966-1967, n° arbeidsovereenkomst zijn verbonden » (Parl. St., Kamer, 1966-1967, nr.
390/1, pp. 1-2 et 4-5). 390/1, pp. 1-2 en 4-5).
Selon l'exposé des motifs du projet de loi ONSS introduit In de memorie van toelichting bij het ontwerp van de RSZ-wet dat
ultérieurement au Sénat : naderhand in de Senaat werd ingediend, is gesteld :
« Le § 1er, 1°, permet également au Roi de procéder à l'extension du « Krachtens § 1, 1° kan de Koning de regeling voor sociale zekerheid
régime de la sécurité sociale en faveur de personnes qui exécutent un ook uitbreiden tot personen die een arbeid verrichten in gelijkaardige
travail selon des modalités similaires à celles d'un contrat de louage voorwaarden als die van een arbeidsovereenkomst. Wat het
de travail. C'est sur ce point que, en ce qui concerne son champ toepassingsgebied betreft brengt het ontwerp van wet op dit punt de
d'application, le projet de loi innove le plus sensiblement. gevoeligste vernieuwing. De uitbreiding bedoelt de personen welke men
L'extension prévue vise des personnes auxquelles on a donné la
qualification schématique de ' travailleurs marginaux ' parce que, schematisch ' marginale werknemers ' heeft genoemd, want, wegens een
sous le couvert d'une indépendance simplement apparente ou théorique,
ils sont soustraits injustement au régime de la sécurité sociale, enkel theoretische onafhankelijkheid zijn ze wederrechtelijk aan de
alors qu'en fait ils fournissent leurs prestations de travail de la regeling voor de sociale zekerheid onttrokken terwijl ze in feite op
même manière que des salariés » (Doc. parl., Sénat, 1968-1969, n° 18, dezelfde wijze hun arbeid verrichten als de werknemers » (Parl. St.,
p. 3). Senaat, 1968-1969, nr. 18, p. 3).
En commission compétente du Sénat, le ministre de la Prévoyance In de bevoegde Senaatscommissie verklaarde de minister van Sociale
sociale a déclaré : Voorzorg :
« Le projet poursuit, à cet égard, un double but : « In dit opzicht, streeft het ontwerp een dubbel doel na :
1. confirmer que ce régime est applicable à tout contrat de louage de 1. bevestigen dat de regeling toepasselijk is op elke
travail, en donnant toutefois la possibilité de ne l'appliquer que arbeidsovereenkomst, weliswaar met de mogelijkheid ze slechts
partiellement. C'est ainsi qu'il pourra être étendu aux gens de maison gedeeltelijk toe te passen. Zo zal zij geheel of gedeeltelijk kunnen
soit entièrement, soit partiellement, c'est-à-dire en le limitant à uitgebreid worden tot de dienstboden, d.w.z. door ze te beperken tot
certains secteurs, tels celui des vacances annuelles, celui de zekere sectoren, zoals de jaarlijkse vakantie, de ziekte- en
l'assurance maladie-invalidité, etc...; invaliditeitsverzekering...;
2. étendre le champ d'application, avec la même souplesse : 2. uitbreiden van het toepassingsgebied met dezelfde soepelheid, tot :
a) aux personnes qui, sans être liées par un contrat de louage de a) de personen, die, zonder gebonden te zijn door een
travail, fournissent contre rémunération des prestations de travail arbeidsovereenkomst, tegen loon, arbeidsprestaties verrichten onder
sous l'autorité d'une autre personne; andermans gezag;
b) aux personnes qui exécutent un travail selon des modalités b) de personen die arbeid verrichten volgens modaliteiten gelijkaardig
similaires à celles du travail fourni en exécution d'un contrat de aan die van de in uitvoering van een arbeidsovereenkomst verrichte
louage de travail. arbeid.
C'est à l'égard de cette dernière catégorie de personnes, auxquelles Jegens deze laatste categorie personen, die men schematisch als '
on a donné la qualification schématique de ' travailleurs marginaux ', marginale arbeidskrachten ' kan bestempelen, innoveert het wetsontwerp
que le projet de loi innove le plus sensiblement. Il s'agit, en fait, het meest kenschetsend. In feite komt het erop neer, dat men de
de permettre l'application du régime de la sécurité sociale et des avantages y attachés, à des travailleurs qui, souvent par le biais de conventions qui leur dénient la qualité de salariés, sont soustraits à ce régime, alors qu'en réalité ils travaillent pratiquement dans les mêmes conditions que des salariés. C'est un problème de justice qui se pose, non seulement envers les travailleurs en cause, mais aussi envers les employeurs en général, qui ne peuvent éventuellement pâtir de la concurrence déloyale de ceux d'entre eux qui se soustraient à la charge de leurs obligations sociales. L'exposé des motifs du premier projet contient une énumération non limitative de ces cas : travailleurs intérimaires, certains travailleurs à domicile de l'industrie textile, certains travailleurs toepassing van de sociale-zekerheidsregeling en van de eraan verbonden voordelen mogelijk maakt op werknemers die, als gevolg van overeenkomsten waardoor hun de hoedanigheid van werknemer wordt ontzegd. aan deze regeling worden onttrokken, waar zij in feite hun arbeidsprestaties leveren in praktisch dezelfde voorwaarden als de werknemers. Het gaat hier om de rechtvaardigheid, niet alleen jegens de betrokken werknemers, maar ook jegens de werkgevers in het algemeen, die desgevallend, het slachtoffer niet mogen zijn van de oneerlijke concurrentie van hen die hun sociale verplichtingen omzeilen. De memorie van toelichting van het eerste ontwerp bevat een niet limitatieve opsomming van deze gevallen : interim-arbeiders, bepaalde huisarbeiders uit de textielnijverheid, bepaalde werknemers van
du spectacle, certains travailleurs du transport, les professionnels schouwspelondernemingen en transportbedrijven, de
du sport... » (Doc. parl., Sénat, 1968-1969, n° 150, p. 9). beroepssportbeoefenaars... » (Parl. St., Senaat, 1968-1969, nr. 150, p. 9).
Quant à la première question préjudicielle Ten aanzien van de eerste prejudiciële vraag
B.2. La Cour est interrogée sur la compatibilité avec le principe B.2. Het Hof wordt ondervraagd over de bestaanbaarheid met het
beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie gewaarborgd bij de
d'égalité et de non-discrimination garanti par les articles 10 et 11 artikelen 10 en 11 van de Grondwet van artikel 2, § 1, 1°, van de
de la Constitution, de l'article 2, § 1er, 1°, de la loi ONSS, « RSZ-Wet, « in die zin geïnterpreteerd dat het aan de Koning de
interprété en ce sens qu'il habilite le Roi à rendre l'extension de la bevoegdheid geeft de uitbreiding van de RSZ-wet toepasselijk te maken
loi ONSS applicable à certains groupes de personnes occupées dans un op welbepaalde groepen van personen tewerkgesteld in een bepaalde
secteur déterminé et, d'autre part, à ne pas rendre l'extension de la sector en anderzijds de uitbreiding van de RSZ-wet niet toepasselijk
loi ONSS applicable à certains groupes de personnes occupées dans des te maken op welbepaalde groepen van personen tewerkgesteld in sectoren
secteurs où des personnes [...], sans être formellement liées par un waar personen [...], zonder formeel door een arbeidsovereenkomst te
contrat de travail, fournissent contre rémunération des prestations de zijn verbonden, tegen loon arbeidsprestaties onder het gezag van een
travail sous l'autorité d'une autre personne ou [...] exécutent un ander persoon verrichten of [...] een arbeid verrichten in
travail selon des modalités similaires à celles d'un contrat de travail ». B.3.1. Le législateur a pu légitimement prévoir que le régime de la sécurité sociale des travailleurs salariés est en principe applicable aux travailleurs et aux employeurs liés par un contrat de travail. L'existence ou non d'un contrat de travail est un critère objectif pertinent pour délimiter le champ d'application de la loi ONSS. B.3.2. Néanmoins, le législateur a pu considérer que le critère du contrat de travail n'était pas suffisant dans certains cas pour réaliser l'objectif qu'il s'est fixé en adoptant la loi ONSS à l'égard de certaines catégories de personnes. Non seulement il a pu tenir compte du fait que l'application du régime de la sécurité sociale des travailleurs salariés est contournée dans certains cas, du fait que certaines relations de travail ne sont pas entérinées dans un contrat de travail, mais il a en outre pu tenir compte de certaines circonstances dans lesquelles il est souhaitable que certaines catégories de personnes, même s'il n'est pas question d'un gelijkaardige voorwaarden als die van een arbeidsovereenkomst ». B.3.1. De wetgever vermocht op legitieme wijze te bepalen dat het stelsel van de sociale zekerheid voor werknemers in beginsel van toepassing is op werknemers en op werkgevers die door een arbeidsovereenkomst zijn verbonden. Het al dan niet bestaan van een arbeidsovereenkomst is een objectief criterium dat pertinent is om het toepassingsgebied van de RSZ-Wet af te bakenen. B.3.2. Niettemin vermocht de wetgever te oordelen dat het criterium van de arbeidsovereenkomst in sommige gevallen niet voldoende toereikend was om het doel dat hij zich met de RSZ-Wet heeft vooropgesteld te verwezenlijken ten aanzien van welbepaalde categorieën van personen. Niet alleen heeft hij ermee rekening kunnen houden dat de toepassing van het stelsel van de sociale zekerheid voor werknemers in bepaalde gevallen wordt ontweken door sommige arbeidsverhoudingen niet in een arbeidsovereenkomst op te nemen, maar bovendien heeft hij rekening kunnen houden met bepaalde omstandigheden waarin het wenselijk is dat bepaalde categorieën van personen, ook al is er geen sprake van wetsontduiking, ook zonder arbeidsovereenkomst
contournement de la loi, puissent bénéficier, même en l'absence de de bescherming van het stelsel van de sociale zekerheid voor
contrat de travail, de la protection du régime de la sécurité sociale werknemers zouden kunnen genieten, of, omgekeerd, dat bepaalde
des travailleurs salariés, ou, inversement, que certaines catégories categorieën van personen niet aan dat stelsel - of bepaalde onderdelen
de personnes ne doivent pas être soumises à ce régime - ou à certains of modaliteiten ervan - moeten worden onderworpen, ook al zijn zij
éléments ou certaines modalités de celui-ci -, même si elles sont door een arbeidsovereenkomst verbonden. In de in B.1.4 geciteerde
liées par un contrat de travail. Dans les travaux préparatoires cités parlementaire voorbereiding heeft de wetgever overigens zelf een
en B.1.4, le législateur a du reste lui-même désigné un certain nombre aantal situaties aangegeven die in aanmerking konden worden genomen.
de situations qui pouvaient être prises en considération. Het is, op zich genomen, niet discriminerend dat de wetgever bij
Il n'est pas discriminatoire en soi qu'en adoptant l'article 2, § 1er, artikel 2, § 1, 1°, van de RSZ-Wet de Koning ertoe heeft gemachtigd
1°, de la loi ONSS, le législateur ait habilité le Roi à étendre, par om, bij een in Ministerraad overlegd besluit en na het advies van de
arrêté délibéré en Conseil des ministres et après avis du Conseil Nationale Arbeidsraad te hebben ingewonnen, het toepassingsgebied van
national du travail, le champ d'application du régime de la sécurité het stelsel van de sociale zekerheid voor werknemers uit te breiden
sociale des travailleurs salariés à certaines catégories de personnes tot bepaalde categorieën van personen die niet door een
qui ne sont pas liées par un contrat de travail, mais qui, socialement arbeidsovereenkomst zijn verbonden, maar die sociaaleconomisch
et économiquement, sont considérées comme exécutant « un travail selon beschouwd « arbeid verrichten in gelijkaardige voorwaarden als die van
des modalités similaires à celles d'un contrat de louage de travail », même si elles ne le font pas sous l'autorité d'une autre personne. Ni le fait, souligné par l'appelante devant la juridiction a quo, que la notion de « contrat de travail » ait évolué avec les années et n'ait plus la même portée qu'au moment de l'adoption de la loi ONSS, ni le fait que le législateur ait, entre-temps, pris des mesures pour lutter contre le phénomène des « faux indépendants » ne portent atteinte à ce qui précède. Le seul fait qu'il soit laissé au Roi le soin de déterminer dans quels cas, indépendamment de l'existence d'un contrat de travail, le travail est exécuté selon des modalités similaires à celles d'un contrat de een arbeidsovereenkomst », zelfs al zijn zij daarbij niet onderworpen aan het gezag van een andere persoon. Hieraan wordt geen gedaan afbreuk gedaan door het gegeven, benadrukt door de appellante voor het verwijzende rechtscollege, dat het begrip arbeidsovereenkomst in de loop der jaren is geëvolueerd en niet meer dezelfde draagwijdte heeft als ten tijde van de totstandkoming van de RSZ-Wet, noch door het gegeven dat de wetgever intussen maatregelen heeft genomen om het fenomeen van de schijnzelfstandigheid te bestrijden. Uit het enkele gegeven dat aan de Koning wordt overgelaten om te bepalen in welke gevallen er, los van het bestaan van een arbeidsovereenkomst, sprake is van het verrichten van arbeid in gelijkaardige omstandigheden als die van een arbeidsovereenkomst
travail, afin d'étendre à ceux-ci le régime de la sécurité sociale des teneinde het stelsel van de sociale zekerheid voor werknemers tot die
travailleurs salariés, ne permet pas de déduire que le législateur a gevallen uit te breiden, kan niet worden afgeleid dat de wetgever
agi en violation des articles 10 et 11 de la Constitution. heeft gehandeld in strijd met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
B.4. Une habilitation législative en faveur du pouvoir exécutif qui B.4. Een wetgevende machtiging ten gunste van de uitvoerende macht die
concerne une matière que la Constitution ne réserve pas au législateur een aangelegenheid betreft die niet door de Grondwet aan de wetgever
n'est pas inconstitutionnelle. Dans un tel cas, en effet, le is voorbehouden, is niet ongrondwettig. In dat geval maakt de wetgever
législateur fait usage de la liberté que lui laisse le Constituant de immers gebruik van de hem door de Grondwetgever verleende vrijheid om
disposer dans une telle matière. in een dergelijke aangelegenheid te beschikken.
La Cour n'est pas compétente pour censurer une disposition qui règle Het Hof is niet bevoegd om een bepaling af te keuren die de
la répartition de compétences entre le pouvoir législatif et le bevoegdheidsverdeling tussen de wetgevende macht en de uitvoerende
pouvoir exécutif, sauf si cette disposition méconnaît les règles macht regelt, tenzij die bepaling indruist tegen de regels inzake de
répartitrices de compétence entre l'Etat, les communautés et les bevoegdheidsverdeling tussen de Staat, de gemeenschappen en de
régions ou si le législateur prive une catégorie de personnes de gewesten of tenzij de wetgever een categorie van personen het optreden
l'intervention d'une assemblée démocratiquement élue, prévue van een democratisch verkozen vergadering, waarin de Grondwet
explicitement par la Constitution. uitdrukkelijk voorziet, ontzegt.
B.5. Par ailleurs, la Cour ne peut se prononcer sur le caractère B.5. Voorts vermag het Hof zich slechts uit te spreken over het al dan
justifié ou non d'une différence de traitement au regard des niet verantwoorde karakter van een verschil in behandeling, ten
dispositions de la Constitution qu'elle est habilitée à faire aanzien van de bepalingen van de Grondwet op de naleving waarvan het
respecter que si cette différence de traitement est imputable à une Hof vermag toe te zien, wanneer dat verschil aan een norm met
norme législative. wetgevend karakter kan worden toegeschreven.
Ni l'article 26, § 1er, de la loi spéciale du 6 janvier 1989, ni Noch artikel 26, § 1, van de bijzondere wet van 6 januari 1989, noch
aucune autre disposition constitutionnelle ou législative ne confère à enige andere grondwettelijke of wettelijke bepaling verleent het Hof
la Cour le pouvoir de statuer, à titre préjudiciel, sur la question de de bevoegdheid om bij wijze van prejudiciële beslissing uitspraak te
savoir si un arrêté royal est compatible ou non avec ces dispositions doen over de vraag of een koninklijk besluit al dan niet bestaanbaar
de la Constitution. is met die bepalingen van de Grondwet.
B.6. Enfin, il y a lieu de relever que lorsqu'un législateur délègue, B.6. Ten slotte dient te worden opgemerkt dat, wanneer een wetgever
il faut supposer, sauf indications contraires, qu'il entend een machtiging verleent, aangenomen dient te worden - behoudens
exclusivement habiliter le délégué à faire de son pouvoir un usage aanwijzingen in de tegenovergestelde zin - dat hij de gemachtigde
enkel de bevoegdheid verleent om die machtiging aan te wenden in
conforme aux articles 10 et 11 de la Constitution. C'est au juge overeenstemming met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. Het staat
compétent qu'il appartient de contrôler si le délégué a excédé ou non aan de bevoegde rechter na te gaan of de gemachtigde de hem toegekende
les termes de l'habilitation qui lui a été conférée. machtiging al dan niet te buiten is gegaan.
B.7. La première question préjudicielle appelle une réponse négative. B.7. De eerste prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Quant à la seconde question préjudicielle Ten aanzien van de tweede prejudiciële vraag
B.8. La seconde question préjudicielle porte sur la compatibilité avec B.8. De tweede prejudiciële vraag heeft betrekking op de
les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés ou non avec bestaanbaarheid met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet
l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme, de in samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de
l'article 2, § 1er, 1°, dernier membre de phrase, de la loi ONSS, « rechten van de mens, van artikel 2, § 1, 1°, laatste zinsnede, van de
interprété en ce sens qu'il autorise, de manière irréfragable, RSZ-Wet, « in die zin geïnterpreteerd dat het toelaat, op
l'établissement d'une distinction entre, d'une part, une catégorie de onweerlegbare wijze, een onderscheid in te voeren tussen, enerzijds,
travailleurs indépendants pour lesquels une (éventuelle) extension du een categorie van zelfstandigen voor wie geen (mogelijke) uitbreiding
régime de sécurité sociale pour travailleurs salariés n'est pas prévue van het sociaalzekerheidsstelsel voor werknemers is voorzien en die
et qui relèvent donc nécessairement du régime de sécurité sociale des dus noodzakelijkerwijze onder het sociaalzekerheidsrechtelijk stelsel
travailleurs indépendants et, d'autre part, une catégorie de voor de zelfstandigen vallen en, anderzijds een categorie van
travailleurs indépendants pour lesquels la loi a prévu la possibilité zelfstandigen voor wie de wet in de mogelijkheid heeft voorzien om een
d'établir une présomption (irréfragable) leur permettant de relever (onweerlegbaar) vermoeden in het leven te roepen waardoor zij,
encore du régime de sécurité sociale des travailleurs salariés bien niettegenstaande zij voor het overige als zelfstandigen blijven
qu'ils continuent d'être considérés pour le surplus comme des beschouwd worden, alsnog onder het sociaalzekerheidsstelsel voor
travailleurs indépendants ». werknemers vallen ».
B.9. Ainsi qu'il a déjà été dit en réponse à la première question B.9. Zoals reeds in antwoord op de eerste prejudiciële vraag is
préjudicielle, il n'est pas discriminatoire en soi qu'en adoptant gesteld, is het, op zich genomen, niet discriminerend dat de wetgever
l'article 2, § 1er, 1°, de la loi ONSS, le législateur ait habilité le bij artikel 2, § 1, 1°, van de RSZ-Wet de Koning ertoe heeft
Roi à étendre, par un arrêté délibéré en Conseil des ministres et gemachtigd om, bij een in Ministerraad overlegd besluit en na het
après avis du Conseil national du travail, le champ d'application du advies van de Nationale Arbeidsraad te hebben ingewonnen, het
régime de la sécurité sociale des travailleurs salariés à certaines toepassingsgebied van het stelsel van de sociale zekerheid voor
catégories de personnes qui ne sont pas liées par un contrat de werknemers uit te breiden tot bepaalde categorieën van personen die
travail mais qui, socialement et économiquement, sont considérées niet door een arbeidsovereenkomst zijn verbonden, maar die
comme exécutant « un travail selon des modalités similaires à celles sociaaleconomisch beschouwd « arbeid verrichten in gelijkaardige
d'un contrat de louage de travail », même si elles ne le font pas sous voorwaarden, als die van een arbeidsovereenkomst », zelfs al zijn zij
l'autorité d'une autre personne. daarbij niet onderworpen aan het gezag van een andere persoon.
B.10. Pour le surplus, la disposition en cause n'établit pas de B.10. Voor het overige voert de in het geding zijnde bepaling geen
présomption. vermoeden in.
En effet, comme le soutient le Conseil des ministres, une personne qui Immers, zoals de Ministerraad stelt, valt een persoon die voldoet aan
satisfait aux conditions que le Roi détermine relève du champ d'application de la loi ONSS, non pas parce qu'elle est irréfragablement présumée se trouver dans les liens d'un contrat de travail, mais parce qu'elle satisfait aux conditions fixées par le Roi pour une extension du champ d'application du régime de la sécurité sociale des travailleurs salariés. La disposition en cause porte d'autant moins atteinte au droit d'accès à un juge que, comme il est dit en B.6, il appartient à celui-ci de vérifier si les limites de l'habilitation en cause ont été respectées. B.11. La seconde question préjudicielle appelle une réponse négative. Par ces motifs, la Cour dit pour droit : de voorwaarden die de Koning bepaalt onder het toepassingsgebied van de RSZ-Wet, niet omdat hij onweerlegbaar wordt vermoed verbonden te zijn door een arbeidsovereenkomst, maar omdat hij voldoet aan de voorwaarden die de Koning heeft bepaald voor een verruiming van het toepassingsgebied van het stelsel van de sociale zekerheid voor werknemers. De in het geding zijnde bepaling doet des te minder afbreuk aan het recht op toegang tot een rechter omdat zoals in B.6 is vermeld, het hem toekomt na te gaan of de grenzen van de machtiging in acht genomen zijn. B.11. De tweede prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. Om die redenen, het Hof zegt voor recht :
L'article 2, § 1er, 1°, de la loi du 27 juin 1969 révisant Artikel 2, § 1, 1°, van de wet van 27 juni 1969 tot herziening van de
l'arrêté-loi du 28 décembre 1944 concernant la sécurité sociale des besluitwet van 28 december 1944 betreffende de maatschappelijke
travailleurs ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution. zekerheid der arbeiders schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet
Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, niet. Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 22 septembre 2016. op 22 september 2016.
Le greffier, De griffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
Le président, De voorzitter,
E. De Groot E. De Groot
^