← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 114/2016 du 22 septembre 2016 Numéro du rôle : 6170 En cause
: la question préjudicielle relative à l'article 1022 du Code judiciaire, tel qu'il était en vigueur
avant sa modification par la loi du 21 février 2010, posée La Cour
constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. (...)"
Extrait de l'arrêt n° 114/2016 du 22 septembre 2016 Numéro du rôle : 6170 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 1022 du Code judiciaire, tel qu'il était en vigueur avant sa modification par la loi du 21 février 2010, posée La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. (...) | Uittreksel uit arrest nr. 114/2016 van 22 september 2016 Rolnummers : 6170 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, zoals van kracht vóór de wijziging ervan bij de wet van 21 februari 2010, gestel Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de recht(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 114/2016 du 22 septembre 2016 | Uittreksel uit arrest nr. 114/2016 van 22 september 2016 |
Numéro du rôle : 6170 | Rolnummers : 6170 |
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 1022 du Code | In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 1022 van het |
judiciaire, tel qu'il était en vigueur avant sa modification par la | Gerechtelijk Wetboek, zoals van kracht vóór de wijziging ervan bij de |
loi du 21 février 2010, posée par la Cour d'appel de Mons. | wet van 21 februari 2010, gesteld door het Hof van Beroep te Bergen. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. | samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de |
Lavrysen, A. Alen, J.-P. Moerman, E. Derycke et F. Daoût, assistée du | rechters L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Moerman, E. Derycke en F. Daoût, |
greffier F. Meersschaut, présidée par le président J. Spreutels, | bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
Par arrêt du 2 mars 2015 en cause de Cécile Jenart et Marouan El | Bij arrest van 2 maart 2015 in zake Cécile Jenart en Marouan El |
Arbaoui contre l'officier de l'état civil de la commune de Dour, dont | Arbaoui tegen de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente |
l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 13 mars 2015, la | Dour, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 13 |
Cour d'appel de Mons a posé la question préjudicielle suivante : | maart 2015, heeft het Hof van Beroep te Bergen de volgende prejudiciële vraag gesteld : |
« L'article 1022 du Code judiciaire, tel qu'il est rédigé dans | « Schendt artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, zoals het is |
l'attente de l'entrée en vigueur de la loi du 21 février 2010 (et lu | opgesteld in afwachting van de inwerkingtreding van de wet van 21 |
conformément entre autres aux arrêts de la Cour constitutionnelle du | februari 2010 (en gelezen overeenkomstig, onder andere, de arresten |
18 mai 2011 (n° 83/2011) et du 8 mars 2012 (n° 43/2012)), viole-t-il | van het Grondwettelijk Hof van 18 mei 2011 (nr. 83/2011) en 8 maart |
les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce qu'une indemnité de | 2012 (nr. 43/2012)), de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre |
procédure peut être mise à charge de la partie qui succombe dans un | een rechtsplegingsvergoeding ten laste kan worden gelegd van de partij |
recours intenté, contre l'officier de l'état civil, sur la base de | die in het ongelijk wordt gesteld in een beroep dat tegen de ambtenaar |
l'article 167, dernier alinéa, du Code civil, alors que lorsque | van de burgerlijke stand is ingesteld op grond van artikel 167, |
laatste lid, van het Burgerlijk Wetboek, terwijl wanneer de ambtenaar | |
l'officier de l'état civil succombe dans ce même cadre aucune | van de burgerlijke stand in datzelfde kader in het ongelijk wordt |
indemnité de procédure ne peut lui être imposée ? ». | gesteld, hem geen rechtsplegingsvergoeding kan worden opgelegd ? ». |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
B.1. L'article 1022 du Code judiciaire, inséré par l'article 7 de la | B.1. Artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, ingevoegd bij artikel |
loi du 21 avril 2007 puis modifié par l'article 2 de la loi du 22 | 7 van de wet van 21 april 2007 en vervolgens gewijzigd bij artikel 2 |
décembre 2008 dispose : | van de wet van 22 december 2008, bepaalt : |
« L'indemnité de procédure est une intervention forfaitaire dans les | « De rechtsplegingsvergoeding is een forfaitaire tegemoetkoming in de |
frais et honoraires d'avocat de la partie ayant obtenu gain de cause. | kosten en erelonen van de advocaat van de in het gelijk gestelde partij. |
Na het advies te hebben ingewonnen van de Orde van Vlaamse Balies en | |
Après avoir pris l'avis de l'Ordre des barreaux francophones et | van de Ordre des barreaux francophones et germanophone, stelt de |
Koning, bij een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad de | |
germanophone et de l'Orde van Vlaamse Balies, le Roi établit par | basis-, minimum- en maximumbedragen vast van de |
arrêté délibéré en Conseil des ministres, les montants de base, minima | rechtsplegingsvergoeding, onder meer in functie van de aard van de |
et maxima de l'indemnité de procédure, en fonction notamment de la | zaak en van de belangrijkheid van het geschil. |
nature de l'affaire et de l'importance du litige. | Op verzoek van een van de partijen, dat in voorkomend geval wordt |
A la demande d'une des parties, éventuellement formulée sur | gedaan na ondervraging door de rechter, kan deze bij een met |
interpellation par le juge, celui-ci peut, par décision spécialement | bijzondere redenen omklede beslissing ofwel de vergoeding verminderen, |
motivée, soit réduire l'indemnité soit l'augmenter, sans pour autant | ofwel die verhogen, zonder de door de Koning bepaalde maximum- en |
dépasser les montants maxima et minima prévus par le Roi. Dans son | minimumbedragen te overschrijden. Bij zijn beoordeling houdt de |
appréciation, le juge tient compte : | rechter rekening met : |
- de la capacité financière de la partie succombante, pour diminuer le | - de financiële draagkracht van de verliezende partij, om het bedrag |
montant de l'indemnité; | van de vergoeding te verminderen; |
- de la complexité de l'affaire; | - de complexiteit van de zaak; |
- des indemnités contractuelles convenues pour la partie qui obtient | - de contractueel bepaalde vergoedingen voor de in het gelijk gestelde |
gain de cause; | partij; |
- du caractère manifestement déraisonnable de la situation. | - het kennelijk onredelijk karakter van de situatie. |
Si la partie succombante bénéficie de l'aide juridique de deuxième | Indien de in het ongelijk gestelde partij van de tweedelijns |
ligne, l'indemnité de procédure est fixée au minimum établi par le Roi, sauf en cas de situation manifestement déraisonnable. Le juge motive spécialement sa décision sur ce point. Lorsque plusieurs parties bénéficient de l'indemnité de procédure à charge d'une même partie succombante, son montant est au maximum le double de l'indemnité de procédure maximale à laquelle peut prétendre le bénéficiaire qui est fondé à réclamer l'indemnité la plus élevée. Elle est répartie entre les parties par le juge. Aucune partie ne peut être tenue au paiement d'une indemnité pour l'intervention de l'avocat d'une autre partie au-delà du montant de | juridische bijstand geniet, wordt de rechtsplegingsvergoeding vastgelegd op het door de Koning vastgestelde minimum, tenzij in geval van een kennelijk onredelijke situatie. De rechter motiveert in het bijzonder zijn beslissing op dat punt. Wanneer meerdere partijen de rechtsplegingsvergoeding ten laste van dezelfde in het ongelijk gestelde partij genieten, bedraagt het bedrag ervan maximum het dubbel van de maximale rechtsplegingsvergoeding waarop de begunstigde die gerechtigd is om de hoogste vergoeding te eisen aanspraak kan maken. Ze wordt door de rechter tussen de partijen verdeeld. Geen partij kan boven het bedrag van de rechtsplegingsvergoeding worden aangesproken tot betaling van een vergoeding voor de |
l'indemnité de procédure ». | tussenkomst van de advocaat van een andere partij ». |
L'article 2 de la loi du 21 février 2010, qui apporte plusieurs | Artikel 2 van de wet van 21 februari 2010, dat verscheidene |
modifications à l'article 1022 du Code judiciaire, entrera en vigueur | wijzigingen aanbrengt in artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, |
à la date que le Roi fixera (article 6 de cette loi). | zal in werking treden op de dag die de Koning zal bepalen (artikel 6 |
B.2. L'article 167 du Code civil, rétabli par l'article 15 de la loi | van die wet). B.2. Artikel 167 van het Burgerlijk Wetboek, hersteld bij artikel 15 |
du 4 mai 1999 puis modifié par l'article 2 de la loi du 1er mars 2000 | van de wet van 4 mei 1999 en vervolgens gewijzigd bij artikel 2 van de |
disposait, avant l'entrée en vigueur de l'article 5 de la loi du 2 | wet van 1 maart 2000, bepaalde, vóór de inwerkingtreding van artikel 5 |
juin 2013 : | van de wet van 2 juni 2013 : |
« L'officier de l'état civil refuse de célébrer le mariage lorsqu'il | « De ambtenaar van de burgerlijke stand weigert het huwelijk te |
apparaît qu'il n'est pas satisfait aux qualités et conditions | voltrekken wanneer blijkt dat niet is voldaan aan de hoedanigheden en |
prescrites pour contracter mariage, ou s'il est d'avis que la | voorwaarden vereist om een huwelijk te mogen aangaan, of indien hij |
célébration est contraire aux principes de l'ordre public. | van oordeel is dat de voltrekking in strijd is met de beginselen van |
de openbare orde. | |
S'il existe une présomption sérieuse qu'il n'est pas satisfait aux | Indien er een ernstig vermoeden bestaat dat niet is voldaan aan de in |
conditions visées à l'alinéa précédent, l'officier de l'état civil | het vorige lid gestelde voorwaarden kan de ambtenaar van de |
peut surseoir à la célébration du mariage, le cas échéant après avoir | burgerlijke stand de voltrekking van het huwelijk uitstellen, na |
recueilli l'avis du procureur du Roi de l'arrondissement judiciaire | eventueel het advies van de procureur des Konings van het gerechtelijk |
dans lequel les requérants ont l'intention de contracter mariage, | arrondissement waarin de verzoekers voornemens zijn te huwen te hebben |
pendant un délai de deux mois au plus à partir de la date de mariage | ingewonnen, gedurende ten hoogste twee maanden vanaf de door |
choisie par les parties intéressées, afin de procéder à une enquête complémentaire. S'il n'a pas pris de décision définitive dans le délai prévu à l'alinéa précédent, l'officier de l'état civil doit célébrer le mariage, même dans les cas où le délai de six mois visé à l'article 165, § 3, est expiré. Dans le cas d'un refus visé à l'alinéa premier, l'officier de l'état civil notifie sans délai sa décision motivée aux parties intéressées. Une copie, accompagnée d'une copie de tous documents utiles en est, en | belanghebbende partijen vooropgestelde huwelijksdatum, teneinde bijkomend onderzoek te verrichten. Indien hij binnen de in vorig lid gestelde termijn nog geen definitieve beslissing heeft genomen, dient de ambtenaar van de burgerlijke stand het huwelijk te voltrekken, zelfs in die gevallen waar de in artikel 165, § 3 bedoelde termijn van zes maanden reeds is verstreken. In geval van een weigering zoals bedoeld in het eerste lid, brengt de ambtenaar van de burgerlijke stand zijn met redenen omklede beslissing zonder verwijl ter kennis van de belanghebbende partijen. Tezelfdertijd wordt een afschrift hiervan, samen met een kopie van |
même temps, transmise au procureur du Roi de l'arrondissement | alle nuttige documenten, overgezonden aan de procureur des Konings van |
judiciaire dans lequel le refus a été exprimé. | het gerechtelijk arrondissement waarin de weigering plaatsvond. |
Si l'un des futurs époux ou les deux ne sont pas inscrits, au jour du | Indien één van de aanstaande echtgenoten of beiden op de dag van de |
refus, dans les registres de la population, le registre des étrangers | weigering hun inschrijving in het bevolkings-, vreemdelingen- of |
ou le registre d'attente de la commune, ou n'y ont pas leur résidence | wachtregister of hun actuele verblijfplaats niet hebben binnen de |
actuelle, la décision de refus est également immédiatement notifiée à | gemeente, wordt de weigeringsbeslissing tevens onmiddellijk ter kennis |
l'officier de l'état civil de la commune où ce futur époux ou ces | gebracht van de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente van |
futurs époux sont inscrits dans l'un de ces registres ou ont leur | inschrijving in een van deze registers of van de actuele |
verblijfplaats in België van deze aanstaande echtgenoot of | |
résidence actuelle. | echtgenoten. |
Le refus de l'officier de l'état civil de célébrer le mariage est | Tegen de weigering door de ambtenaar van de burgerlijke stand om het |
susceptible de recours par les parties intéressées pendant un délai | huwelijk te voltrekken, kan door belanghebbende partijen binnen de |
d'un mois suivant la notification de sa décision, devant le tribunal | maand na de kennisgeving van zijn beslissing beroep worden aangetekend |
de première instance ». | bij de rechtbank van eerste aanleg ». |
B.3. La Cour est invitée à statuer sur la compatibilité, avec les | B.3. Het Hof wordt verzocht uitspraak te doen over de bestaanbaarheid, |
articles 10 et 11 de la Constitution, de la différence de traitement | met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van het verschil in |
que ferait l'article 1022 du Code judiciaire entre, d'une part, les | behandeling dat bij artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek zou |
personnes qui, sur la base de l'article 167, alinéa 6, du Code civil, | worden gemaakt tussen, enerzijds, de personen die, op grond van |
artikel 167, zesde lid, van het Burgerlijk Wetboek, een beroep | |
introduisent un recours contre le refus de l'officier de l'état civil | instellen tegen de weigering van de ambtenaar van de burgerlijke stand |
de célébrer leur mariage et succombent devant le tribunal saisi, et | om hun huwelijk te voltrekken en die voor de rechtbank waarbij de zaak |
aanhangig is gemaakt, in het ongelijk worden gesteld, en, anderzijds, | |
d'autre part, l'officier de l'état civil qui succombe devant ce | de ambtenaar van de burgerlijke stand die voor die rechtbank in het |
tribunal. | ongelijk wordt gesteld. |
Selon la question préjudicielle, seules les premières pourraient être | Volgens de prejudiciële vraag zouden alleen de eersten kunnen worden |
condamnées au paiement de l'indemnité de procédure définie par | veroordeeld tot de betaling van de rechtsplegingsvergoeding bepaald |
l'article 1022 du Code judiciaire. | bij artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek. |
B.4. Cette indemnité de procédure est l'un des éléments constitutifs | B.4. Die rechtsplegingsvergoeding is een van de bestanddelen van de |
des dépens (article 1018, 6°, du Code judiciaire, remplacé par | kosten (artikel 1018, 6°, van het Gerechtelijk Wetboek, vervangen bij |
l'article 5 de la loi du 21 avril 2007). | artikel 5 van de wet van 21 april 2007). |
B.5. L'article 1017, alinéa 1er, du Code judiciaire, remplacé par | B.5. Artikel 1017, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek, vervangen |
l'article 15 de la loi du 24 juin 1970, dispose : | bij artikel 15 van de wet van 24 juni 1970, bepaalt : |
« Tout jugement définitif prononce, même d'office, la condamnation aux | « Tenzij bijzondere wetten anders bepalen, verwijst ieder eindvonnis, |
dépens contre la partie qui a succombé, à moins que des lois | zelfs ambtshalve, de in het ongelijk gestelde partij in de kosten, |
particulières n'en disposent autrement et sans préjudice de l'accord | onverminderd de overeenkomst tussen partijen, die het eventueel |
des parties que, le cas échéant, le jugement décrète ». | bekrachtigt ». |
Il ressort de cette disposition, lue en combinaison avec l'article | Uit die bepaling, gelezen in samenhang met artikel 1018, 6°, van het |
1018, 6°, du Code judiciaire, que tant les personnes qui introduisent | Gerechtelijk Wetboek, blijkt dat zowel de personen die het in artikel |
le recours visé par l'article 167, alinéa 6, du Code civil que | 167, zesde lid, van het Burgerlijk Wetboek beoogde beroep instellen |
l'officier de l'état civil dont la décision fait l'objet de ce recours | als de ambtenaar van de burgerlijke stand wiens beslissing het |
voorwerp van dat beroep uitmaakt, tot de betaling van de | |
peuvent, s'ils succombent devant le tribunal saisi, être condamnés au | rechtsplegingsvergoeding kunnen worden veroordeeld indien zij voor de |
paiement de l'indemnité de procédure. | rechtbank waarbij de zaak aanhangig is gemaakt in het ongelijk worden |
B.6.1. L'article 1022 du Code judiciaire ne remet pas en cause cette | gesteld. B.6.1. Artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek zet die gelijke |
identité de traitement. | behandeling niet op losse schroeven. |
B.6.2. La Cour a, certes, déjà considéré que, en tant que partie à la | B.6.2. Het Hof heeft weliswaar reeds geoordeeld dat de ambtenaar van |
cause introduite par un recours dirigé contre sa décision de refus de | de burgerlijke stand, als partij bij het geding ingesteld bij een |
célébrer le mariage, l'officier de l'état civil défend l'intérêt | beroep gericht tegen de beslissing waarbij hij weigert het huwelijk te |
général et la sauvegarde de l'ordre public, et qu'il n'était donc pas | voltrekken, het algemeen belang en de vrijwaring van de openbare orde |
justifié qu'il puisse être condamné au paiement d'une indemnité de | verdedigt, en dat het dus niet verantwoord is dat hij in de |
procédure (arrêt n° 132/2013 du 26 septembre 2013, B.6; arrêt n° | rechtsplegingsvergoeding kan worden verwezen (arrest nr. 132/2013 van |
180/2013 du 19 décembre 2013, B.6 et arrêt n° 54/2014 du 27 mars 2014, | 26 september 2013, B.6; arrest nr. 180/2013 van 19 december 2013, B.6 |
B.6). | en arrest nr. 54/2014 van 27 maart 2014, B.6). |
Elle a dès lors jugé que, compris comme autorisant la condamnation au | Het heeft derhalve geoordeeld dat artikel 1022 van het Gerechtelijk |
paiement d'une indemnité de procédure de l'officier de l'état civil | Wetboek, in die zin begrepen dat het de verwijzing van de ambtenaar |
succombant à l'issue de l'examen d'un recours exercé en vertu de | van de burgerlijke stand die in het ongelijk wordt gesteld na afloop |
l'article 167, alinéa 6, du Code civil, l'article 1022 du Code | van het onderzoek van een beroep ingesteld krachtens artikel 167, |
zesde lid, van het Burgerlijk Wetboek, in de rechtsplegingsvergoeding | |
judiciaire violait les articles 10 et 11 de la Constitution (arrêt n° | toestaat, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet schendt (arrest nr. |
132/2013; arrêt n° 180/2013; arrêt n° 54/2014). | 132/2013; arrest nr. 180/2013; arrest nr. 54/2014). |
B.6.3. La Cour a cependant, par la suite, estimé « nécessaire de | B.6.3. Het Hof heeft het vervolgens echter « noodzakelijk » geacht « |
revenir sur une partie de sa jurisprudence » en considérant qu'il | terug te komen op een deel van zijn rechtspraak » door te oordelen dat |
s'imposait de « reconsidérer, dans son ensemble, la question de la | « de kwestie van de verhaalbaarheid van de kosten en erelonen van |
répétibilité des frais et honoraires d'avocats dans les litiges portés | advocaten in de geschillen voor de burgerlijke rechter tussen een |
devant le juge civil et opposant une autorité publique agissant dans | overheid die in het algemeen belang optreedt en een particulier, in |
l'intérêt général et un particulier » (arrêt n° 68/2015 du 21 mai | haar geheel » diende « te worden heroverwogen » (arrest nr. 68/2015 |
2015, B.9.2 et B.9.3; arrêt n° 70/2015 du 21 mai 2015, B.9.2 et | van 21 mei 2015, B.9.2 en B.9.3; arrest nr. 70/2015 van 21 mei 2015, |
B.9.3). | B.9.2 en B.9.3). |
Ce faisant, elle a, entre autres, jugé que l'article 1017, alinéa 1er, | Aldus heeft het, onder meer, geoordeeld dat artikel 1017, eerste lid, |
lu en combinaison avec les articles 1018, 6°, et 1022 du Code | in samenhang gelezen met de artikelen 1018, 6°, en 1022, van het |
judiciaire, devait être interprété comme n'empêchant pas que | Gerechtelijk Wetboek, in die zin diende te worden geïnterpreteerd dat |
l'officier de l'état civil succombant à l'issue de l'examen d'un | het niet belet dat de ambtenaar van de burgerlijke stand die in het |
ongelijk wordt gesteld na afloop van het onderzoek van een beroep | |
recours exercé en application de l'article 167 du Code civil soit | ingesteld met toepassing van artikel 167 van het Burgerlijk Wetboek, |
wordt veroordeeld tot de betaling van een rechtsplegingsvergoeding ten | |
condamné au paiement de l'indemnité de procédure au profit des | gunste van de personen die dat beroep hebben ingesteld (arrest nr. |
personnes ayant introduit ce recours (arrêt n° 68/2015, B.12). | 68/2015, B.12). |
B.6.4. Il ressort de ce qui précède, et pour les mêmes motifs que ceux | B.6.4. Uit hetgeen voorafgaat en om dezelfde redenen als die in de in |
énoncés dans les arrêts cités en B.6.3, que la différence de | B.6.3 vermelde arresten, blijkt dat het verschil in behandeling tussen |
traitement entre les deux catégories de personnes décrites en B.3 est | beide in B.3 beschreven categorieën van personen onbestaande is. |
inexistante. B.7. La question préjudicielle appelle une réponse négative. | B.7. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
l'article 1022 du Code judiciaire, tel qu'il a été inséré par | Artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, zoals het is ingevoegd bij |
l'article 7 de la loi du 21 avril 2007 puis modifié par l'article 2 de | artikel 7 van de wet van 21 april 2007 en vervolgens is gewijzigd bij |
la loi du 22 décembre 2008, ne viole pas les articles 10 et 11 de la | artikel 2 van de wet van 22 december 2008, schendt de artikelen 10 en |
Constitution. | 11 van de Grondwet niet. |
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, |
la Cour constitutionnelle, le 22 septembre 2016. | op 22 september 2016. |
Le greffier, | De griffier, |
F. Meersschaut | F. Meersschaut |
Le président, | De voorzitter, |
J. Spreutels | J. Spreutels |