Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 77/2015 du 28 mai 2015 Numéro du rôle : 5914 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 6 du décret de la Communauté française du 13 décembre 2012 validant diverses dispositions applicables aux personnels La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges E. De G(...)"
Extrait de l'arrêt n° 77/2015 du 28 mai 2015 Numéro du rôle : 5914 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 6 du décret de la Communauté française du 13 décembre 2012 validant diverses dispositions applicables aux personnels La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges E. De G(...) Uittreksel uit arrest nr. 77/2015 van 28 mei 2015 Rolnummer 5914 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 6 van het decreet van de Franse Gemeenschap van 13 december 2012 tot geldigverklaring van diverse bepalingen die van toepassing zijn Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de rechters (...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 77/2015 du 28 mai 2015 Uittreksel uit arrest nr. 77/2015 van 28 mei 2015
Numéro du rôle : 5914 Rolnummer 5914
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 6 du décret In zake : de prejudiciële vraag over artikel 6 van het decreet van de
de la Communauté française du 13 décembre 2012 validant diverses Franse Gemeenschap van 13 december 2012 tot geldigverklaring van
dispositions applicables aux personnels de l'enseignement organisé ou diverse bepalingen die van toepassing zijn op het personeel van het
subventionné par la Communauté française, posée par la Cour d'appel de onderwijs ingericht of gesubsidieerd door de Franse Gemeenschap,
Mons. La Cour constitutionnelle, gesteld door het Hof van beroep te Bergen.
Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges E. De samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de
Groot, L. Lavrysen, J.-P. Moerman, F. Daoût et T. Giet, assistée du rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Moerman, F. Daoût en T. Giet,
greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président J. Spreutels, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par arrêt du 23 mai 2014 en cause de la Communauté française contre Bij arrest van 23 mei 2014 in zake de Franse Gemeenschap tegen Eric
Trekels, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op
Eric Trekels, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 3 3 juni 2014, heeft het Hof van Beroep te Bergen de volgende
juin 2014, la Cour d'appel de Mons a posé la question préjudicielle suivante : prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 6 du décret de la Communauté française du 13 décembre 2012 « Schendt artikel 6 van het decreet van de Franse Gemeenschap van 13
validant diverses dispositions applicables aux personnels de december 2012 tot geldigverklaring van diverse bepalingen die van
l'enseignement organisé ou subventionné par la Communauté française toepassing zijn op het personeel van het onderwijs ingericht of
viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec les gesubsidieerd door de Franse Gemeenschap de artikelen 10 en 11 van de
Grondwet, in samenhang gelezen met de algemene beginselen van
principes généraux de sécurité juridique et de non-rétroactivité, en rechtszekerheid en niet-retroactiviteit, in zoverre het een
ce qu'il porte une validation rétroactive d'un arrêté royal du 9 retroactieve bekrachtiging inhoudt van een koninklijk besluit van 9
novembre 1978 fixant les échelles de traitement des membres du november 1978 tot vaststelling van de weddeschalen van het personeel,
personnel, lequel avait déjà été jugé illégal par des décisions de dat reeds onwettig werd bevonden bij rechterlijke beslissingen (zie
justice (voir notamment arrêt de la Cour d'appel de Bruxelles, n° onder meer het arrest van het Hof van Beroep te Brussel, nr.
2005/1216, R.G. n° 2002/AR/1226, en cause Communauté 2005/1216, A.R. nr. 2002/AR/1226, in zake Franse Gemeenschap/Cornil)
française/Cornil), en raison d'un défaut de consultation régulière de omdat de afdeling wetgeving van de Raad van State niet op
la section de législation du Conseil d'Etat, alors même que la rechtsgeldige wijze was geraadpleegd, terwijl de kwestie van de
question de la régularité dudit arrêté royal fait l'objet de plusieurs rechtsgeldigheid van het genoemde koninklijk besluit het voorwerp
uitmaakt van verschillende lopende gerechtelijke procedures, waaronder
procédures de justice en cours, dont notamment la procédure de procedure die thans hangende is voor het Hof van Beroep te Bergen,
actuellement pendante devant la Cour d'appel de Mons, en cause in zake Trekels/Franse Gemeenschap, en in zoverre de retroactiviteit
Trekels/Communauté française, et que la rétroactivité du décret en van het in het geding zijnde decreet dus tot gevolg heeft dat de
cause a donc pour effet d'influencer dans un sens déterminé l'issue de afloop van die gerechtelijke procedure in een welbepaalde zin wordt
cette procédure judiciaire, en empêchant le juge du fond de se beïnvloed doordat de feitenrechter wordt verhinderd zich uit te
prononcer sur cette question de droit ? ». spreken over die rechtsvraag ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1.1. L'article 6 du décret de la Communauté française du 13 décembre B.1.1. Artikel 6 van het decreet van de Franse Gemeenschap van 13
2012 « validant diverses dispositions applicables aux personnels de december 2012 « tot geldigverklaring van diverse bepalingen die van
l'enseignement organisé ou subventionné par la Communauté française » toepassing zijn op het personeel van het onderwijs ingericht of
dispose : gesubsidieerd door de Franse Gemeenschap » bepaalt :
« L'arrêté royal du 9 novembre 1978 fixant au 1er avril 1972 les « Het koninklijk besluit van 9 november 1978 tot vaststelling op 1
échelles de traitements des membres du personnel directeur et april 1972 van de weddeschalen van het bestuurs- en onderwijzend
enseignant et du personnel auxiliaire d'éducation des établissements
d'enseignement artistique de plein exercice de l'Etat, relevant du personeel en van het opvoedend hulppersoneel van de rijksinrichtingen
Ministre de la Culture néerlandaise et du Ministre de la Culture voor kunstonderwijs met volledig leerplan, ressorterend onder de
française, ainsi que des membres du personnel du service d'inspection Minister van Nederlandse Cultuur en de Minister van Franse Cultuur,
chargé de la surveillance des établissements d'enseignement alsmede van de personeelsleden van de inspectiedienst belast met het
artistique, tel que modifié par : toezicht op de inrichtingen voor kunstonderwijs, zoals gewijzigd bij :
- l'arrêté royal du 8 mai 1987 (M.B. 18-06-87); - het koninklijk besluit van 8 mei 1987 (B.S. 18-06-87);
- l'arrêté du Gouvernement de la Communauté française du 17 juillet - het besluit van de Regering van de Franse Gemeenschap van 17 juli
2002 (M.B. 20-09-02); 2002 (B.S. 20-09-02);
- l'arrêté du Gouvernement de la Communauté française du 19 septembre - het besluit van de Regering van de Franse Gemeenschap van 19
2002 (M.B. 30-10-02); september 2002 (B.S. 30-10-02);
- l'arrêté du Gouvernement de la Communauté française du 14 octobre - het besluit van de Regering van de Franse Gemeenschap van 14 oktober
2003 (M.B. 11-02-04); 2003 (B.S. 11-02-04);
- l'arrêté du Gouvernement de la Communauté française du 29 avril 2005 - het besluit van de Regering van de Franse Gemeenschap van 29 april
(M.B. 15-07-2005, erratum 23-08-05); 2005 (B.S. 15-07-2005, erratum 23-08-05);
- l'arrêté du Gouvernement de la Communauté française du 10 novembre - het besluit van de Regering van de Franse Gemeenschap van 10
2006 (M.B. 25-01-07); november 2006 (B.S. 25-01-07);
- l'arrêté du Gouvernement de la Communauté française du 22 juin 2007 (M.B. 17-08-07); - het besluit van de Regering van de Franse Gemeenschap van 22 juni 2007 (B.S. 17-08-07);
- l'arrêté du Gouvernement de la Communauté française du 2 octobre - het besluit van de Regering van de Franse Gemeenschap van 2 oktober
2008 (M.B. 08-12-08); 2008 (B.S. 08-12-08);
- l'arrêté du Gouvernement de la Communauté française du 12 février - het besluit van de Regering van de Franse Gemeenschap van 12
2009 (M.B. 02-04-09); februari 2009 (B.S. 02-04-09);
- l'arrêté du Gouvernement de la Communauté française du 19 février - het besluit van de Regering van de Franse Gemeenschap van 19
2009 (M.B. 24-04-09) (1); februari 2009 (B.S. 24-04-09) (1);
- l'arrêté du Gouvernement de la Communauté française du 19 février - het besluit van de Regering van de Franse Gemeenschap van 19
2009 (M.B. 27-04-09) (2); februari 2009 (B.S. 27-04-09) (2);
- l'arrêté du Gouvernement de la Communauté française du 16 décembre - het besluit van de Regering van de Franse Gemeenschap van 16
2010 (M.B. 28-01-11); december 2010 (B.S. 28-01-11);
- l'arrêté du Gouvernement de la Communauté française du 1er décembre - het besluit van de Regering van de Franse Gemeenschap van 1 december
2011 (M.B. 25-01-12, erratum 07-06-12), 2011 (B.S. 25-01-12, erratum 07-06-12),
est validé avec effet à sa date d'entrée en vigueur et à celle de ses wordt geldig verklaard [...] met ingang van de datum van de
modifications successives ». inwerkingtreding ervan en deze van de opeenvolgende wijzigingen ervan ».
B.1.2. Au cours des travaux préparatoires, il fut précisé : B.1.2. Tijdens de parlementaire voorbereiding is gepreciseerd :
« En vertu de l'article 1er de la loi du 22 juin 1964 relative au « Krachtens artikel 1 van de wet van 22 juni 1964 betreffende het
statut des membres du personnel de l'enseignement de l'Etat, il statuut der personeelsleden van het Rijksonderwijs staat het aan de
appartenait au Roi et il appartient aujourd'hui à la Communauté Koning en staat het vandaag aan de Franse Gemeenschap om zowel het
française de fixer le statut, tant administratif que pécuniaire, des administratieve als het geldelijke statuut van de leden van het
membres du personnel de l'Enseignement. onderwijzend personeel vast te stellen.
En exécution de cette disposition, ont été notamment adoptés deux Ter uitvoering van die bepaling zijn met name de volgende twee
arrêtés, à savoir : besluiten aangenomen :
- l'arrêté ministériel du 12 avril 1969 fixant les règles selon - het ministerieel besluit van 12 april 1969 houdende de regelen tot
lesquelles est prouvée l'expérience utile prévue à l'article 3 de staving van de nuttige ervaring bedoeld in artikel 3 van het
l'arrêté royal du 22 mars 1969 fixant le statut des membres du koninklijk besluit van 22 maart 1969 tot vaststelling van het statuut
personnel directeur et enseignant, du personnel auxiliaire van de leden van het bestuurs- en onderwijzend personeel, van het
d'éducation, du personnel paramédical des établissements opvoedend hulppersoneel, van het paramedisch personeel der
d'enseignement gardien, primaire, spécialisé, moyen, technique, inrichtingen voor kleuter-, lager, gespecialiseerd, middelbaar,
artistique et normal de l'Etat, des internats dépendant de ces technisch, kunst- en normaalonderwijs van de Staat alsmede der
établissements et des membres du personnel du service d'inspection internaten die van deze inrichtingen afhangen, en van de leden van de
chargé de la surveillance de ces établissements; inspectiedienst belast met het toezicht op deze inrichtingen;
- l'arrêté royal du 27 juin 1974 fixant au 1er avril 1972 les échelles - het koninklijk besluit van 27 juni 1974 waarbij op 1 april 1972
des fonctions des membres du personnel directeur et enseignant du worden vastgelegd de schalen verbonden aan de ambten van de leden van
personnel auxiliaire d'éducation, du personnel paramédical des het bestuurs- en onderwijzend personeel, van het opvoedend
établissements d'enseignement de l'Etat, des membres du personnel du hulppersoneel en van het paramedisch personeel bij de
service d'inspection chargé de la surveillance de ces établissements, rijksonderwijsinrichtingen, aan de ambten van de leden van de
des membres du personnel du service d'inspection de l'enseignement par inspectiedienst, belast met het toezicht op deze inrichtingen en aan
correspondance et de l'enseignement primaire subventionné et des de ambten van de leden van de inspectiedienst van het gesubsidieerd
échelles des grades du personnel des centres psycho-médico-sociaux de l'Etat. lager onderwijs, en de schalen verbonden aan de graden van het
La légalité de ces deux arrêtés a été mise récemment en cause par la personeel van de psycho-medisch-sociale centra van de Staat.
De wettigheid van die twee besluiten is onlangs in het geding gebracht
Cour de cassation, dans un arrêt du 23 mars 2012. Selon, la Cour de door het Hof van Cassatie, in een arrest van 23 maart 2012. Volgens
cassation, se démarquant de la jurisprudence du Conseil d'Etat : het Hof van Cassatie, dat afstand neemt van de rechtspraak van de Raad van State :
' En vertu de l'article 3, § 1er, des lois sur le Conseil d'Etat, ' Krachtens artikel 3, § 1, van de op 12 januari 1973 gecoördineerde
coordonnées le 12 janvier 1973, hors les cas d'urgence, les ministres wetten op de Raad van State zijn de ministers, behoudens in dringende
sont tenus de soumettre à l'avis motivé de la section de législation gevallen, ertoe gehouden de tekst van alle ontwerpen van reglementaire
du Conseil d'Etat le texte de tous projets d'arrêtés réglementaires. besluiten te onderwerpen aan het met redenen omkleed advies van de
Cette formalité substantielle est d'ordre public. afdeling wetgeving van de Raad van State. Die wezenlijke formaliteit
is van openbare orde.
En règle, il appartient aux ministres d'apprécier, sous réserve de In de regel staat het aan de ministers om, onder voorbehoud van hun
leur responsabilité politique, l'urgence qui les dispense de soumettre politieke verantwoordelijkheid, te oordelen over de dringende
à l'avis motivé de la section de législation du Conseil d'Etat le noodzakelijkheid die hen ervan vrijstelt de tekst van de ontwerpen van
reglementaire besluiten te onderwerpen aan het met redenen omkleed
texte des projets d'arrêtés réglementaires. advies van de afdeling wetgeving van de Raad van State.
Conformément à l'article 159 de la Constitution, il appartient aux Overeenkomstig artikel 159 van de Grondwet staat het aan de hoven en
cours et tribunaux d'examiner si, en se dispensant de solliciter rechtbanken om na te gaan of de ministers, door ervan af te zien het
l'avis du Conseil d'Etat, les ministres n'excèdent pas ou ne advies van de Raad van State in te winnen, hun bevoegdheid niet
détournent pas leur pouvoir en méconnaissant la notion légale overschrijden of omzeilen door het wettelijk begrip van de dringende
d'urgence. noodzakelijkheid niet na te leven.
Ni l'arrêté royal du 27 juin 1974 ni l'arrêté ministériel du 12 avril Noch het koninklijk besluit van 27 juni 1974, noch het ministerieel
besluit van 12 april 1969 zijn onderworpen aan het met redenen omkleed
1969 n'ont été soumis à l'avis motivé de la section de législation et advies van de afdeling wetgeving en zij beogen in hun aanhef niet de
ils ne visent pas l'urgence dans leur préambule. dringende noodzakelijkheid.
L'arrêté royal du 27 juin 1974 a été publié au Moniteur belge du 9 Het koninklijk besluit van 27 juni 1974 is bekendgemaakt in het
janvier 1975, soit plus de six mois après sa signature. Cette Belgisch Staatsblad van 9 januari 1975, namelijk meer dan zes maanden
circonstance dément la réalité de l'urgence. Même si cet arrêté na de ondertekening ervan. Die omstandigheid weerlegt de werkelijkheid
rétroagit au 1er avril 1972, sa teneur ne justifie pas son adoption van de hoogdringendheid. Ook al heeft dat besluit een terugwerkende
sous le bénéfice de l'urgence. kracht tot 1 april 1972, dan nog verantwoordt de inhoud ervan niet de
aanneming bij dringende noodzakelijkheid.
L'arrêté ministériel du 12 avril 1969 a été publié au Moniteur belge Het ministerieel besluit van 12 april 1969 is bekendgemaakt in het
le 25 avril 1969. Sa teneur ne justifie pas son adoption sous le Belgisch Staatsblad op 25 april 1969. De inhoud ervan verantwoordt
bénéfice de l'urgence. niet de aanneming ervan bij dringende noodzakelijkheid.
Dès lors, l'arrêt qui se fonde sur ces deux arrêtés pour accueillir Het arrest dat steunt op die twee besluiten om de vordering tot
l'action en répétition de l'indu de la défenderesse viole les articles terugbetaling van het ten onrechte uitgekeerde bedrag van de
3, § 1er, des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat, coordonnées le verweerster in te willigen, schendt derhalve artikel 3, § 1, van de op
12 janvier 1973 et 159 de la Constitution. 12 januari 1973 gecoördineerde wetten op de Raad van State en artikel 159 van de Grondwet.
Le moyen est fondé '. Het middel is gegrond '.
Si de principe, la cassation prononcée par l'arrêt du 23 mars 2012 n'a Hoewel, in beginsel, de bij het arrest van 23 maart 2012 uitgesproken
cassatie alleen uitwerking heeft ten aanzien van de partijen bij het
effet qu'à l'égard des parties à l'instance de cassation soit, en cassatiegeding, namelijk in dat geval de verzoekende partij en de
l'occurrence, la partie demanderesse et la Communauté française, il Franse Gemeenschap, brengen dat arrest van het Hof van Cassatie en de
n'en demeure pas moins que cet arrêt de la Cour de cassation et daarin aangeklaagde onwettigheid niettemin alle betalingen aan het
l'illégalité qu'il dénonce mettent en péril l'ensemble des paiements onderwijzend personeel en alle procedures met het oog op de
du personnel enseignant et des procédures de récupération d'indu terugvordering van ten onrechte uitgekeerde bedragen die tot op heden
engagées à ce jour par la Communauté française. door de Franse Gemeenschap zijn ingesteld, in het gedrang.
En effet, en vertu de l'article 159 de la Constitution, les cours et Immers, krachtens artikel 159 van de Grondwet, zijn de hoven en
tribunaux de l'ordre judiciaire ont l'obligation de vérifier, au rechtbanken van de rechterlijke orde verplicht om, zo nodig
besoin d'office, la légalité des actes réglementaires sur lesquels une ambtshalve, de wettigheid van de reglementaire handelingen na te gaan
demande, une défense ou une exception est fondée. waarop een eis, een verweer of een exceptie steunt.
Les conséquences concrètes - dans le futur - du constat de la Cour de De concrete - toekomstige - gevolgen van de vaststelling van het Hof
cassation sont difficilement prévisibles mais potentiellement van Cassatie zijn moeilijk te voorzien, maar mogelijk ontelbaar en de
innombrables et la question de la validité des arrêtés du 12 avril kwestie van de geldigheid van de besluiten van 12 april 1969 en van 27
1969 et du 27 juin 1974 risque de se poser chaque fois qu'une juni 1974 zou kunnen rijzen telkens als een rechtscollege zich moet
juridiction serait saisie d'un litige qui suppose l'application de ces uitspreken over een geschil dat de toepassing van die bepalingen
dispositions. veronderstelt.
Il est également apparu à l'occasion de l'examen des conséquences de Bij het onderzoek van de gevolgen van het arrest van het Hof van
l'arrêt de la Cour de cassation que toute une série de textes en Cassatie is eveneens gebleken dat een hele reeks teksten inzake wedden
matière de traitements et de subventions-traitements encourait le en weddetoelagen het risico liep dat de geldigheid ervan wordt betwist
risque de voir leur légalité contestée, sur le fondement du op grond van de redenering die het Hof van Cassatie in zijn arrest van
raisonnement tenu par la cour de cassation dans son arrêt du 23 mars 23 maart 2012 heeft gevolgd, namelijk :
2012, à savoir :
[...] [...]
- l'arrêté royal du 9 novembre 1978 fixant au 1er avril 1972 les - het koninklijk besluit van 9 november 1978 tot vaststelling op 1
échelles de traitements des membres du personnel directeur et april 1972 van de weddeschalen van het bestuurs- en onderwijzend
enseignant et du personnel auxiliaire d'éducation des établissements personeel en van het opvoedend hulppersoneel van de rijksinrichtingen
d'enseignement artistique de plein exercice de l'Etat, relevant du voor kunstonderwijs met volledig leerplan, ressorterend onder de
Ministre de la Culture néerlandaise et du Ministre de la Culture Minister van Nederlandse Cultuur en de Minister van Franse Cultuur,
française, ainsi que des membres du personnel du service d'inspection alsmede van de personeelsleden van de inspectiedienst belast met het
chargé de la surveillance des établissements d'enseignement artistique; toezicht op de inrichtingen voor kunstonderwijs;
[...] [...]
Face à ce constat et pour éviter toute difficulté quant à la Tegenover die vaststelling en om elke moeilijkheid te voorkomen ten
conformité d'une telle réfection avec le principe général de la aanzien van de overeenstemming van een dergelijk herstel met het
non-rétroactivité des décisions administratives, consacré notamment algemeen beginsel van de niet-retroactiviteit van de administratieve
par l'article 2 du Code civil, il convient d'opérer par voie décrétale beslissingen, met name verankerd in artikel 2 van het Burgerlijk
Wetboek, dient op decretale wijze te worden opgetreden door over te
en procédant à une validation législative des arrêtés du 12 avril 1969 gaan tot een wetgevende geldigverklaring van de besluiten van 12 april
et du 27 juin 1974 et de leurs arrêtés modificatifs ainsi que des 1969 en van 27 juni 1974 en van de wijzigingsbesluiten ervan, alsook
autres arrêtés en matière de traitement et de subventions-traitements van de andere besluiten inzake wedden en weddetoelagen die hiervoor
cités ci-dessus. zijn aangehaald.
A cet égard, on retiendra que la Cour constitutionnelle admet le In dat opzicht onthoudt men dat het Grondwettelijk Hof het gebruik van
recours à la technique de la validation législative au nom du principe de techniek van de wetgevende geldigverklaring aanvaardt met het oog
de la sécurité juridique et de l'existence de circonstances op het beginsel van rechtszekerheid en wanneer uitzonderlijke
exceptionnelles, notamment lorsque la rétroactivité est indispensable omstandigheden bestaan, met name wanneer de retroactiviteit absoluut
au bon fonctionnement ou à la continuité du service public. noodzakelijk is voor de goede werking en de continuïteit van de
En l'occurrence, l'objectif poursuivi par cette validation législative openbare dienst. In dit geval is het met die wetgevende geldigverklaring nagestreefde
est triple : doel drievoudig :
- assurer la sécurité juridique; - de rechtszekerheid verzekeren;
- garantir les droits acquis des membres des personnels de - de verworven rechten waarborgen van de leden van het onderwijzend
l'Enseignement dont les traitements et subventions-traitements ont été personeel wier wedden en weddetoelagen zijn betaald op basis van de
payés sur la base des arrêtés précités et dont l'expérience utile a voormelde besluiten en wier nuttige ervaring is aangetoond op basis
été démontrée sur base des règles fixées dans l'arrêté ministériel du van de in het ministerieel besluit van 12 april 1969 vastgestelde
12 avril 1969; regels;
- assurer le bon fonctionnement et la continuité du service public en - de goede werking en de continuïteit van de openbare dienst
permettant la récupération des traitements indument payés par la verzekeren door het mogelijk te maken wedden terug te vorderen die ten
Communauté française, tenant compte de l'incidence budgétaire onrechte door de Franse Gemeenschap zijn uitgekeerd, rekening houdend
inhérente à la perte définitive de ces traitements indument payés. met de budgettaire impact die inherent is aan het definitieve verlies
van die ten onrechte uitgekeerde wedden.
La validation décrétale proposée ne doit toutefois pas modifier pour De voorgestelde decretale geldigverklaring moet de bevoegdheid van de
l'avenir la compétence du Gouvernement de fixer les traitements, Regering om de wedden, weddetoelagen en uitkeringen vast te stellen,
subventions-traitements et allocations. evenwel niet wijzigen voor de toekomst.
Le dit avant-projet de décret a été soumis, en date du 26 septembre Over het voormelde voorontwerp van decreet is op 26 september 2012
2012, à la négociation au sein du Comité de négociation de secteur IX, onderhandeld binnen het Onderhandelingscomité - sector IX, het Comité
du Comité des services publics provinciaux et locaux - section II et voor de provinciale en plaatselijke overheidsdiensten - afdeling II en
du Comité de négociation pour les statuts des personnels de het Onderhandelingscomité voor de statuten van het personeel in het
l'Enseignement libre subventionné. Cette négociation s'est conclue sur gesubsidieerd vrij onderwijs. Die onderhandeling heeft geleid tot een
un accord unanime des représentants des organisations syndicales. unaniem akkoord van de vertegenwoordigers van de vakorganisaties.
En date du 2 octobre 2012 s'est tenue la réunion de concertation avec Op 2 oktober 2012 heeft de overlegvergadering plaatsgehad met de
les organisations représentatives des étudiants au niveau verenigingen die de studenten op gemeenschapsniveau vertegenwoordigen.
communautaire. Les deux organisations représentatives des étudiants De twee verenigingen die de studenten vertegenwoordigen, hebben
ont également marqué leur accord sur l'avant-projet de décret. eveneens ingestemd met het voorontwerp van decreet.
Le Conseil d'Etat a remis son avis en date du 5 novembre 2012. Ses De Raad van State heeft zijn advies uitgebracht op 5 november 2012. Er
observations ont été rencontrées » (Doc. parl., Parlement de la is tegemoetgekomen aan zijn opmerkingen » (Parl. St., Parlement van de
Communauté française, 2012-2013, n° 430/1, pp. 4-7). Franse Gemeenschap, 2012-2013, nr. 430/1, pp. 4-7).
Il fut encore précisé : Voorts is gepreciseerd :
« La validation des échelles de traitement des membres des personnels « De validatie van de weddeschalen van de leden van het onderwijzend
de l'enseignement permet d'assurer la sécurité juridique et la personeel maakt het mogelijk de rechtszekerheid te verzekeren, alsook
pérennité de la structure des rémunérations de ces personnels et ce de duurzaamheid van de structuur van de bezoldiging van dat personeel,
pour l'ensemble des réseaux » (ibid., p. 8). en dit voor alle netten » (ibid., p. 8).
B.2. La Cour est interrogée sur la compatibilité de l'article 6 du B.2. Het Hof wordt gevraagd of artikel 6 van het in het geding zijnde
décret en cause avec les articles 10 et 11 de la Constitution, decreet bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in
combinés avec les principes généraux de sécurité juridique et de samenhang gelezen met de algemene beginselen van rechtszekerheid en
non-rétroactivité, en ce qu'il procède à une validation rétroactive de niet-retroactiviteit, in zoverre het een retroactieve geldigverklaring
l'arrêté royal du 9 novembre 1978 précité, lequel fut jugé illégal en inhoudt van het voormelde koninklijk besluit van 9 november 1978, dat
raison du défaut de consultation de la section de législation du Conseil d'Etat, alors que la question de la régularité de cet arrêté royal est pendante dans le cadre de plusieurs procédures judiciaires, dont celle devant le juge a quo. B.3. Comme le relèvent les travaux préparatoires du décret en cause, une insécurité juridique s'était installée, en raison de l'arrêt de la Cour de cassation du 23 mars 2012. Le législateur décrétal a entendu remédier à cette insécurité juridique qui est d'autant plus grande que le constat posé par la Cour de cassation ne valait qu'inter partes. Après l'adoption de la disposition en cause, la Cour de cassation a de surcroît jugé, dans une affaire ne mettant pas en cause la partie onwettig werd bevonden omdat de afdeling wetgeving van de Raad van State niet werd geraadpleegd, terwijl de kwestie van de regelmatigheid van dat koninklijk besluit hangende is in het kader van verschillende gerechtelijke procedures, waaronder die voor de verwijzende rechter. B.3. Zoals in de parlementaire voorbereiding van het in het geding zijnde decreet wordt opgemerkt, heeft het arrest van het Hof van Cassatie van 23 maart 2012 rechtsonzekerheid met zich meegebracht. De decreetgever heeft die rechtsonzekerheid willen verhelpen, die des te groter is daar de door het Hof van Cassatie gemaakte vaststelling enkel inter partes gold. Na de aanneming van de in het geding zijnde bepaling heeft het Hof van Cassatie in een zaak die de voor de verwijzende rechter geïntimeerde partij niet in het geding brengt, bovendien geoordeeld dat het
intimée devant le juge a quo, que l'arrêté royal du 9 novembre 1978 voormelde koninklijk besluit van 9 november 1978 « van reglementaire
précité « a un caractère réglementaire en ce qu'il détermine le nombre aard is in zoverre dit het aantal uren vaststelt waarop een
d'heures justifiant l'application d'une échelle de traitement ». La weddeschaal kan worden toegepast ». Het Hof van Cassatie heeft hieruit
Cour de cassation en a déduit qu'en ce qu'il « n'a pas été soumis à afgeleid dat, in zoverre het « niet voor advies [werd] voorgelegd aan
l'avis de la section de législation du Conseil d'Etat », les cours et de afdeling wetgeving van de Raad van State », de hoven en rechtbanken
tribunaux sont tenus de ne pas l'appliquer (Cass., 20 décembre 2012, ertoe gehouden zijn het niet toe te passen (Cass., 20 december 2012,
C.10.0667.F). C.10.0667.F).
B.4.1. La non-rétroactivité des lois est une garantie ayant pour but B.4.1. De niet-retroactiviteit van de wetten is een waarborg die tot
de prévenir l'insécurité juridique. Cette garantie exige que le doel heeft rechtsonzekerheid te voorkomen. Die waarborg vereist dat de
contenu du droit soit prévisible et accessible, de sorte que le inhoud van het recht voorzienbaar en toegankelijk is, zodat de
justiciable puisse prévoir, dans une mesure raisonnable, les rechtzoekende de gevolgen van een bepaalde handeling in redelijke mate
conséquences d'un acte déterminé au moment où cet acte est accompli. kan voorzien op het ogenblik dat die handeling wordt gesteld. De
La rétroactivité ne se justifie que si elle est indispensable à la réalisation d'un objectif d'intérêt général. S'il s'avère en outre que la rétroactivité a pour but que l'issue de l'une ou l'autre procédure juridictionnelle soit influencée dans un sens déterminé ou que les juridictions soient empêchées de se prononcer sur une question de droit bien précise, la nature du principe en cause exige que des circonstances exceptionnelles ou des motifs impérieux d'intérêt général justifient l'intervention du législateur, laquelle porte atteinte, au préjudice d'une catégorie de citoyens, aux garanties juridictionnelles offertes à tous. terugwerkende kracht is enkel verantwoord indien die absoluut noodzakelijk is voor de verwezenlijking van een doelstelling van algemeen belang. Indien bovendien blijkt dat de terugwerkende kracht tot doel heeft dat de afloop van een of andere gerechtelijke procedure in een bepaalde zin wordt beïnvloed of dat de rechtscolleges worden verhinderd zich uit te spreken over een welbepaalde rechtsvraag, vereist de aard van het in het geding zijnde beginsel dat buitengewone omstandigheden of dwingende motieven van algemeen belang het optreden van de wetgever verantwoorden, dat, ten nadele van een categorie van burgers, afbreuk doet aan de aan allen geboden jurisdictionele waarborgen.
B.4.2. Dès lors que les travaux préparatoires démontrent que B.4.2. Aangezien uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat het
l'intervention du législateur décrétal était dictée par le souci de optreden van de decreetgever ingegeven was door de zorg om, na het
préserver, à la suite de l'arrêt de la Cour de cassation du 23 mars arrest van het Hof van Cassatie van 23 maart 2012, de zekerheid van de
2012, la sécurité des relations juridiques entre la Communauté juridische betrekkingen tussen de Franse Gemeenschap en de
française et les enseignants, les droits acquis de ces derniers, et le bon fonctionnement du service public de l'enseignement, il peut être admis que la rétroactivité répond à un objectif d'intérêt général. Etant donné que la disposition en cause modifie l'issue des procédures judiciaires en cours, la Cour doit examiner si l'effet rétroactif de cette disposition est justifié par des circonstances exceptionnelles ou des motifs impérieux d'intérêt général. B.5.1. Le constat, dans une décision juridictionnelle, de la violation d'une formalité substantielle lors de l'adoption d'un arrêté royal, tout comme la seule existence de recours pendants devant les juridictions judiciaires, ne peuvent avoir pour effet que les irrégularités dont pourrait être entaché l'arrêté royal litigieux ne puissent être redressées avant même qu'il soit statué sur sa régularité dans le cadre desdits recours. B.5.2. Le vice allégué devant le juge a quo contre l'arrêté royal validé et que, selon les travaux préparatoires cités en B.1.2, la disposition en cause vise à couvrir, est l'omission de la consultation leerkrachten, de verworven rechten van die laatstgenoemden en de goede werking van de openbare dienst van het onderwijs te vrijwaren, kan worden aangenomen dat de terugwerkende kracht beantwoordt aan een doel van algemeen belang. Aangezien de in het geding zijnde bepaling de afloop van hangende gerechtelijke procedures wijzigt, moet het Hof nagaan of de terugwerkende kracht van die bepaling verantwoord is door uitzonderlijke omstandigheden of dwingende redenen van algemeen belang B.5.1. De vaststelling, in een rechterlijke beslissing, van de schending van een wezenlijke vormvereiste bij de aanneming van een koninklijk besluit, net als het loutere bestaan van hangende beroepen voor de gewone rechtscolleges, kan niet tot gevolg hebben dat de onregelmatigheden waarmee het in het geding zijnde koninklijk besluit zou kunnen zijn aangetast, zelfs vóór uitspraak wordt gedaan over de regelmatigheid ervan in het kader van die beroepen, niet zouden kunnen worden verholpen. B.5.2. Het vormgebrek dat voor de verwijzende rechter tegen het geldig verklaarde koninklijk besluit wordt aangevoerd en dat luidens de in B.1.2 aangehaalde parlementaire voorbereiding moet worden verholpen door de in het geding zijnde bepaling, is de niet-raadpleging van de
de la section de législation du Conseil d'Etat. Cette irrégularité n'a pu faire naître en faveur de la partie intimée devant le juge a quo, le droit intangible d'être dispensée du respect des prescriptions contenues dans cet arrêté royal alors même que celles-ci seraient fondées sur un acte nouveau dont la constitutionnalité serait incontestable. B.5.3. Si l'intervention du législateur peut empêcher la partie intimée de faire écarter par les juridictions judiciaires l'arrêté royal confirmé, elle ne la prive pas du droit de soumettre à la Cour l'inconstitutionnalité de la loi par laquelle le législateur a validé cet arrêté royal. B.6. Par ailleurs, la disposition en cause n'est pas davantage source d'insécurité juridique. Elle a certes un effet rétroactif, mais elle ne contient pas de nouvelles dispositions par rapport à celles qui figuraient dans l'arrêté royal précité, de sorte qu'elle n'a fait que confirmer des dispositions dont les destinataires connaissaient la portée. afdeling wetgeving van de Raad van State. Die onregelmatigheid heeft voor de voor de verwijzende rechter geïntimeerde partij niet het onaantastbare recht kunnen doen ontstaan om te worden vrijgesteld van de naleving van de voorschriften die in dat koninklijk besluit zijn vervat, wanneer die zouden steunen op een nieuwe handeling waarvan de grondwettigheid onbetwistbaar zou zijn. B.5.3. Hoewel het optreden van de wetgever de geïntimeerde partij kan beletten het bekrachtigde koninklijk besluit door de gewone rechtscolleges buiten toepassing te laten, ontneemt dat haar niet het recht om de kwestie van de ongrondwettigheid van de wet waarmee de wetgever dat koninklijk besluit geldig heeft verklaard, aan het Hof voor te leggen. B.6. De in het geding zijnde bepaling is overigens evenmin een bron van rechtsonzekerheid. Zij heeft weliswaar een terugwerkende kracht, maar bevat geen nieuwe bepalingen ten opzichte van die welke waren opgenomen in het voormelde koninklijk besluit, zodat zij alleen bepalingen heeft bekrachtigd waarvan de adressaten de draagwijdte kenden.
B.7. L'effet rétroactif des dispositions en cause est dès lors B.7. Bijgevolg is de retroactieve werking van de in het geding zijnde
justifié par des motifs impérieux d'intérêt général. bepaling verantwoord door dwingende redenen van algemeen belang.
B.8. Le contrôle au regard des articles 10 et 11 de la Constitution, B.8. De toetsing aan de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in
combinés avec les principes de sécurité juridique et de samenhang gelezen met de beginselen van rechtszekerheid en
non-rétroactivité, ne conduit pas à une autre conclusion. niet-retroactiviteit, leidt niet tot een andere conclusie.
B.9. La question préjudicielle appelle une réponse négative. B.9. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 6 du décret de la Communauté française du 13 décembre 2012 Artikel 6 van het decreet van de Franse Gemeenschap van 13 december
validant diverses dispositions applicables aux personnels de 2012 tot geldigverklaring van diverse bepalingen die van toepassing
l'enseignement organisé ou subventionné par la Communauté française ne zijn op het personeel van het onderwijs ingericht of gesubsidieerd
viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution, lus ou non en door de Franse Gemeenschap schendt niet de artikelen 10 en 11 van de
combinaison avec les principes de sécurité juridique et de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met de beginselen van
non-rétroactivité. rechtszekerheid en niet-retroactiviteit.
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 28 mai 2015. op 28 mei 2015.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
Le président, De voorzitter,
J. Spreutels J. Spreutels
^