Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 47/2015 du 30 avril 2015 Numéro du rôle : 5831 En cause : le recours en annulation partielle du décret de la Région flamande du 29 mars 2013 portant modification de divers décrets relatifs au contrôle de la qualité du lo La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges E. De G(...)"
Extrait de l'arrêt n° 47/2015 du 30 avril 2015 Numéro du rôle : 5831 En cause : le recours en annulation partielle du décret de la Région flamande du 29 mars 2013 portant modification de divers décrets relatifs au contrôle de la qualité du lo La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges E. De G(...) Uittreksel uit arrest nr. 47/2015 van 30 april 2015 Rolnummer : 5831 In zake : het beroep tot gedeeltelijke vernietiging van het decreet van het Vlaamse Gewest van 29 maart 2013 houdende wijziging van diverse decreten wat de woonkwaliteitsbew Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de rechters (...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 47/2015 du 30 avril 2015 Uittreksel uit arrest nr. 47/2015 van 30 april 2015
Numéro du rôle : 5831 Rolnummer : 5831
En cause : le recours en annulation partielle du décret de la Région In zake : het beroep tot gedeeltelijke vernietiging van het decreet
flamande du 29 mars 2013 portant modification de divers décrets van het Vlaamse Gewest van 29 maart 2013 houdende wijziging van
relatifs au contrôle de la qualité du logement (modification de diverse decreten wat de woonkwaliteitsbewaking betreft (wijziging van
diverses dispositions du décret de la Région flamande du 15 juillet verschillende bepalingen van het decreet van het Vlaamse Gewest van 15
1997 contenant le Code flamand du logement), introduit par la SA « juli 1997 houdende de Vlaamse Wooncode), ingesteld door de nv « Group
Group Globiss ». Globiss ».
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges E. De samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de
Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E.
Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R.
du greffier F. Meersschaut, présidée par le président A. Alen, Leysen, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter A. Alen,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet du recours et procédure I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 31 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 31 januari
janvier 2014 et parvenue au greffe le 3 février 2014, la SA « Group 2014 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 3
februari 2014, heeft de nv « Group Globiss », bijgestaan en
Globiss », assistée et représentée par Me K. De Puydt, avocat au vertegenwoordigd door Mr. K. De Puydt, advocaat bij de balie te
barreau d'Anvers, a introduit un recours en annulation partielle du Brussel, beroep tot gedeeltelijke vernietiging ingesteld van het
décret de la Région flamande du 29 mars 2013 portant modification de decreet van het Vlaamse Gewest van 29 maart 2013 houdende wijziging
divers décrets relatifs au contrôle de la qualité du logement van diverse decreten wat de woonkwaliteitsbewaking betreft (wijziging
(modification de diverses dispositions du décret de la Région flamande van verschillende bepalingen van het decreet van het Vlaamse Gewest
du 15 juillet 1997 contenant le Code flamand du logement), publié au van 15 juli 1997 houdende de Vlaamse Wooncode), bekendgemaakt in het
Moniteur belge du 1er août 2013. Belgisch Staatsblad van 1 augustus 2013.
(...) (...)
II. En droit II. In rechte
(...) (...)
Quant à la recevabilité du recours
B.1.1. Le Gouvernement flamand fait valoir qu'il n'apparaît pas que la Ten aanzien van de ontvankelijkheid van het beroep
décision d'introduire le recours a été prise par l'organe compétent B.1.1 De Vlaamse Regering voert aan dat niet blijkt dat door het
pour ce faire de la SA « Group Globiss », composé valablement. daartoe bevoegde orgaan van de nv « Group Globiss », en in een
regelmatige samenstelling, is beslist tot het instellen van het
B.1.2. L'article 7, alinéa 3, de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur beroep. B.1.2. Artikel 7, derde lid, van de bijzondere wet van 6 januari 1989
la Cour constitutionnelle prévoit que la preuve de la décision d'agir op het Grondwettelijk Hof voorziet erin dat het bewijs van de
en justice de l'organe compétent de la personne morale doit être beslissing van het bevoegde orgaan van de rechtspersoon om in rechte
produite « à la première demande ». Cette formulation permet à la te treden « op het eerste verzoek » moet worden voorgelegd. Die
Cour, comme elle l'a jugé par son arrêt n° 120/2014, du 17 septembre 2014, de renoncer à une telle demande, notamment lorsque la personne morale est représentée par un avocat, comme c'est le cas en l'espèce. Cette interprétation n'empêche pas qu'une partie ait le droit d'alléguer que la décision d'agir en justice n'a pas été prise par l'organe compétent de la personne morale, mais la preuve de son allégation, qu'elle peut apporter par toutes voies de droit, lui incombe. En ce qui concerne les recours introduits par une société anonyme, l'article 7, précité, doit être combiné avec l'article 522 du Code des sociétés, en vertu duquel le mandat conféré à un conseil par l'organe compétent pour représenter la société doit être réputé engager la société au même titre qu'une décision prise par l'organe doté de la capacité d'agir. formulering laat het Hof toe, zoals het heeft geoordeeld bij zijn arrest nr. 120/2014 van 17 september 2014, om af te zien van een dergelijk verzoek, met name wanneer de rechtspersoon door een advocaat wordt vertegenwoordigd, zoals te dezen. Die interpretatie belet niet dat een partij gerechtigd is op te werpen dat de beslissing om in rechte op te treden niet is genomen door de bevoegde organen van de rechtspersoon, maar zij moet haar opwerping aannemelijk maken, wat kan met alle middelen van recht. Wat betreft de beroepen ingesteld door een naamloze vennootschap, moet het voormelde artikel 7 in samenhang worden gelezen met artikel 522 van het Wetboek van vennootschappen, op grond waarvan het door het vertegenwoordigingsbevoegde orgaan aan een raadsman verleende mandaat moet worden geacht de vennootschap te verbinden zoals een beslissing van het procesbevoegde orgaan.
B.1.3. La partie requérante produit un extrait du procès-verbal de son B.1.3. De verzoekende partij legt een uittreksel voor uit de notulen
conseil d'administration, dont il ressort que le 30 janvier 2014, van haar raad van bestuur, waaruit blijkt dat die op 30 januari 2014
celui-ci a désigné un conseil. een raadsman heeft aangesteld.
B.1.4. En dépit de l'affirmation du Gouvernement flamand, cet extrait B.1.4. In weerwil van wat de Vlaamse Regering aanvoert, volstaat dat
suffit pour prouver que le recours a été introduit régulièrement. uittreksel als bewijs dat de vordering op rechtsgeldige wijze is ingesteld.
B.1.5. L'exception est rejetée. B.1.5. De exceptie wordt verworpen.
Quant à l'objet du recours Ten aanzien van het onderwerp van het beroep
B.2.1. La partie requérante demande l'annulation des articles 6 à 27, B.2.1. De verzoekende partij vordert de vernietiging van de artikelen
34 et 35 du décret de la Région flamande du 29 mars 2013 portant 6 tot 27 en de artikelen 34 en 35 van het decreet van het Vlaamse
modification de divers décrets relatifs au contrôle de la qualité du Gewest van 29 maart 2013 houdende wijziging van diverse decreten wat
logement (ci-après : le décret du 29 mars 2013). de woonkwaliteitsbewaking betreft (hierna : decreet van 29 maart
B.2.2. Ainsi que le Gouvernement flamand le fait remarquer, les griefs 2013). B.2.2. Zoals de Vlaamse Regering opmerkt, hebben de aangevoerde
formulés concernent en réalité uniquement l'article 5, § § 1er et 2, grieven in werkelijkheid enkel betrekking op artikel 5, § § 1 en 2,
du décret du 15 juillet 1997 contenant le Code flamand du logement, van het decreet van 15 juli 1997 houdende de Vlaamse Wooncode, zoals
tel qu'il a été remplacé par l'article 7 du décret attaqué du 29 mars vervangen bij artikel 7 van het bestreden decreet van 29 maart 2013.
2013. La Cour limite dès lors son examen à ces dispositions.
B.3. L'article 5 précité dispose : B.3. Het voormelde artikel 5 bepaalt :
«

Art. 5.§ 1er. Chaque habitation doit satisfaire aux normes

« § 1. Elke woning moet op de volgende vlakken voldoen aan de
élémentaires suivantes de sécurité, de salubrité et de qualité elementaire veiligheids-, gezondheids- en woonkwaliteitsvereisten, die
d'habitat, précisées par le Gouvernement flamand : door de Vlaamse Regering nader bepaald worden :
1° la superficie des parties habitables, compte tenu du type 1° de oppervlakte van de woongedeelten, rekening houdend met het type
d'habitation et de la fonction de la partie de la maison; van woning en de functie van het woongedeelte;
2° les équipements sanitaires et en particulier la présence d'une 2° de sanitaire voorzieningen, vooral de aanwezigheid van een goed
toilette en bon état de fonctionnement dans la maison ou y annexée et functionerend toilet in of aansluitend bij de woning en een
d'une salle d'eau avec eau courante reliée à une décharge sans wasgelegenheid met stromend water, beide aangesloten op een
occasionner de nuisance d'odeur dans la maison; afvoerkanaal zonder geurhinder;
3° l'étanchéité au vent, l'isolation thermique et les possibilités de 3° de winddichtheid, de thermische isolatie en de
chauffage, en particulier la présence de moyens de chauffage verwarmingsmogelijkheden, vooral de aanwezigheid van voldoende veilige
suffisamment sûrs permettant de chauffer à une température normale les verwarmingsmiddelen om de woongedeelten met een woonfunctie tot een
parties de maison destinées au logement, et de les réfrigérer, si normale temperatuur te kunnen verwarmen en, indien nodig, te kunnen
nécessaire, à un coût d'énergie abordable ou la possibilité de les koelen tegen redelijke energiekosten of de mogelijkheid om die
raccorder en toute sécurité; middelen op een veilige manier aan te sluiten;
4° les possibilités de ventilation, d'aération et d'éclairage, les 4° de ventilatie-, verluchtings- en verlichtingsmogelijkheden, waarbij
possibilités d'éclairage de parties du logement étant établies selon de verlichtingsmogelijkheid van de woongedeelten wordt vastgesteld in
la fonction, la situation et la superficie du sol, et les possibilités relatie tot de functie, de ligging en de vloeroppervlakte ervan, en de
de ventilation et d'aération selon la fonction et la situation de la ventilatie- en verluchtingsmogelijkheid in relatie tot de functie en
partie destinée au logement et la présence d'installation de cuisson, de ligging van het woongedeelte en tot de aanwezigheid van kook-,
de chauffage ou d'eau chaude produisant des gaz de combustion; verwarmings- of warmwaterinstallaties die verbrandingsgassen
5° la présence d'installations électriques sûres en nombre suffisant, produceren; 5° de aanwezigheid van voldoende en veilige elektrische installaties
destinées à l'éclairage de l'habitation et à une utilisation sûre voor de verlichting van de woning en voor het veilige gebruik van
d'appareils électriques; elektrische apparaten;
6° les installations de gaz offrant les garanties de sécurité 6° de gasinstallaties, waarbij zowel de toestellen als de plaatsing en
suffisantes tant pour les appareils que pour leur placement et de aansluiting ervan de nodige veiligheidsgaranties bieden;
raccordement; 7° la stabilité et la physique des constructions relatives aux 7° de stabiliteit en de bouwfysica met betrekking tot de fundering, de
fondations, aux toitures, aux murs intérieurs et extérieurs, aux dalles de support et à la menuiserie; daken, de buiten- en binnenmuren, de draagvloeren en het timmerwerk;
8° l'accessibilité et le [respect de] la vie privée; 8° de toegankelijkheid en het respect voor de persoonlijke
9° les performances énergétiques minimales; levenssfeer; 9° de minimale energetische prestaties;
10° la présen [c]e d'eau potable. 10° de aanwezigheid van drinkbaar water.
Chaque habitation doit remplir les conditions en matière de sécurité Elke woning moet voldoen aan de vereisten van brandveiligheid, met
d'incendie en ce compris les normes de sécurité spécifiques et inbegrip van de specifieke en aanvullende veiligheidsnormen die de
complémentaires fixées par le Gouvernement flamand. Vlaamse Regering vaststelt.
La dimension de l'habitation doit au moins correspondre à l'occupation De omvang van de woning moet minstens beantwoorden aan de
du logement. Le Gouvernement flamand fixe les normes en matière de woningbezetting. De Vlaamse Regering stelt de normen voor de vereiste
superficie minimale de l'habitation en fonction de la composition du minimale omvang van de woning vast in relatie tot de
ménage. gezinssamenstelling.
§ 2. Sans préjudice de l'application du paragraphe 1er, le § 2. Met behoud van de toepassing van paragraaf 1 stelt de Vlaamse
Gouvernement flamand fixe les exigences complémentaires et les normes Regering aanvullende vereisten en normen vast voor kamers. De
pour les chambres. Les dispositions de la présente section bepalingen van deze titel zijn van toepassing op de kamers.
s'appliquent aux chambres ». [...] ».
B.4. Selon l'exposé des motifs du projet de décret du 29 mars 2013 : B.4. In de memorie van toelichting bij het ontwerp van het decreet van 29 maart 2013 is uiteengezet :
« Les instruments de contrôle de la qualité de l'habitat en Région « Het Vlaamse woonkwaliteitsinstrumentarium zit momenteel verankerd in
flamande sont actuellement ancrés dans deux décrets : le Code flamand
du logement (décret du 15 juillet 1997 contenant le Code flamand du twee decreten : de Vlaamse Wooncode (decreet van 15 juli 1997 houdende
Logement) et le décret sur les chambres et chambres d'étudiants
(décret du 4 février 1997 portant les normes de qualité et de sécurité de Vlaamse Wooncode) en het Kamerdecreet (decreet van 4 februari 1997
pour chambres et chambres d'étudiants ). Le Code flamand du logement houdende de kwaliteits- en veiligheidsnormen voor kamers en
fixe les conditions minimales de sécurité, de salubrité et de qualité studentenkamers). De Vlaamse Wooncode bevat de minimale veiligheids-,
de l'habitat en ce qui concerne les habitations, tandis que le décret gezondheids- en woningkwaliteitsvereisten voor woningen, terwijl het
du 4 février 1997 impose des conditions spécifiques en ce qui concerne Kamerdecreet specifieke vereisten oplegt m.b.t. kamers. Dit maakt de
les chambres. De ce fait, la réglementation relative à la qualité du regelgeving inzake woningkwaliteit onvoldoende transparant voor
logement manque de transparence pour les communes, les bailleurs et gemeenten, verhuurders en bewoners en beperkt de coherentie van het
les occupants et limite la cohérence de ces instruments. instrumentarium.
La note de politique du logement 2009-2014 (cf. point 6.3.2, p. 47) In de beleidsnota Wonen 2009-2014 (cf. punt 6.3.2, p. 47) wordt het
souligne l'importance d'une réglementation transparente et claire et belang van een transparante en duidelijke regelgeving onderstreept en
suggère de tendre vers une ' cohérence légale '. Pour optimiser le het streven naar ' wetmatige coherentie ' vooropgesteld. Om de
contrôle de la qualité du logement en Flandre, il est dès lors proposé woonkwaliteitsbewaking in Vlaanderen te optimaliseren, wordt dan ook
d'intégrer le décret du 4 février 1997 dans le Code flamand du voorgesteld om het Kamerdecreet te integreren in de Vlaamse Wooncode.
logement. A cette fin, le titre III (' contrôle de qualité ') du Code Daartoe wordt titel III (' Kwaliteitsbewaking ') van de Vlaamse
flamand du logement est en grande partie retravaillé. Wooncode grotendeels herwerkt.
L'exercice d'intégration exige avant tout un choix clair quant à la De integratieoefening vereist eerst en vooral een duidelijke keuze
manière de concevoir les normes décrétales. En ce qui concerne les over de manier waarop de decretale normen geconcretiseerd worden. Voor
chambres, les normes minimales sont en effet précisées actuellement kamers zijn de minimumnormen momenteel immers in het decreet zelf
dans le texte même du décret, alors que le Code flamand du logement geconcretiseerd, terwijl de Vlaamse Wooncode ter zake enkel de
n'expose que les grandes lignes en la matière et laisse au hoofdlijnen uitzet en de concrete invulling aan de Vlaamse Regering
Gouvernement flamand le soin de préciser concrètement ces normes. Dans overlaat. In het ontwerp wordt voorgesteld om de aanpak uit de Vlaamse
le projet, il est proposé de conserver l'approche adoptée dans le Code Wooncode te behouden. Het volstaat dat de decreetgever het kader, en
flamand du logement. Il suffit que le législateur expose le cadre et dus de grote lijnen, uitzet. De Vlaamse Regering verzorgt vervolgens
donc les grandes lignes. Le Gouvernement flamand veille ensuite au de concrete invulling, uiteraard binnen de grenzen die decretaal
contenu concret, évidemment dans les limites fixées par le décret et worden aangegeven en rekening houdende met de veranderende
compte tenu du contexte social changeant mais aussi du maintien du maatschappelijke context maar ook met het behoud van het bestaande
niveau de protection existant pour les groupes cibles spécifiques. beschermingsniveau voor de specifieke doelgroepen.
Ensuite, le rapport - et le lien - entre les notions clés d'' Vervolgens wordt de verhouding van - en de relatie tussen - de
habitation ' et de ' chambre ' est affiné. La définition de la notion kernbegrippen ' woning ' en ' kamer ' scherp gesteld. De definitie van
d'' habitation ' dans l'article 2, § 1er, 31°, du Code flamand du het begrip ' woning ' in artikel 2, § 1, 31°, van de Vlaamse Wooncode
logement est formulée comme suit : ' tout bien immobilier ou la partie luidt als volgt : ' elk onroerend goed of deel ervan dat hoofdzakelijk
de celui-ci destinés principalement au logement d'un ménage ou d'un bestemd is voor de huisvesting van een gezin of alleenstaande '. Een
isolé '. Conformément au décret du 4 février 1997, une chambre est un
' logement non équipé d'une ou de plusieurs installations (toilette, kamer is conform het Kamerdecreet een ' woning waarin één of meer
bain ou douche, cuisine) et dont les occupants dépendent pour ces installations de locaux communs dans le bâtiment ou annexés au bâtiment dont le logement fait partie '. En d'autres termes, une chambre est un logement non indépendant. Par conséquent, il est clair que la notion d'' habitation ' comprend à la fois les logements indépendants et les logements non indépendants. Dans le projet, les chambres sont dès lors considérées comme un type particulier de logement, pour lequel le Gouvernement flamand fixe des conditions et normes spécifiques. Le décret du 4 février 1997 comprend déjà de nombreuses dispositions parallèles à celles du Code flamand du logement ou qui y font référence. La plupart de ces dispositions peuvent donc être totalement voorzieningen (wc, bad of douche, kookgelegenheid) ontbreken en waarvan de bewoners voor deze voorzieningen afhankelijk zijn van de gemeenschappelijke ruimte in of aansluitend bij het gebouw waarvan de woning deel uitmaakt '. Een kamer is met andere woorden een niet-zelfstandige woning. Het is bijgevolg duidelijk dat het begrip ' woning ' zowel zelfstandige als niet-zelfstandige woningen omvat. In het ontwerp worden kamers dan ook beschouwd als een bijzonder type woning, waarvoor de Vlaamse Regering specifieke vereisten en normen vaststelt. Het Kamerdecreet bevat nu al vele bepalingen die parallel lopen met bepalingen van de Vlaamse Wooncode of die ernaar verwijzen. De meeste
supprimées. [...] van die bepalingen kunnen dus integraal weggelaten worden. [...]
[...] [...]
[...] L'intégration permet d'aller plus loin et de faire des choix [...] De integratie laat toe om verder te gaan en duidelijke keuzes te
clairs qui favorisent la cohésion et la transparence des instruments. maken die de samenhang en de transparantie van het instrumentarium
Une faiblesse importante à laquelle cette intégration remédie est bevorderen. Een belangrijk knelpunt dat dankzij deze integratie
l'impasse qui existe lorsque des logements indépendants sont aangepakt wordt, is de patstelling die momenteel ontstaat als
transformés en chambres et vice-versa. Du fait des bases décrétales zelfstandige woningen omgevormd worden tot kamers, of omgekeerd. Door
différentes, il faut actuellement mettre un terme à une procédure de onderscheiden decretale basis moet een administratieve of
administrative ou pénale lorsque la ' qualification ' d'un bâtiment strafrechtelijke procedure thans stopgezet worden als de '
change, c'est-à-dire lorsque des logements indépendants inappropriés kwalificatie ' van een gebouw wijzigt, dat wil zeggen als ongeschikte
ou inhabitables sont transformés en chambres inappropriées ou of onbewoonbare zelfstandige woningen omgevormd worden tot ongeschikte
inhabitables, ou vice-versa. Et vu que pour les deux procédures, of onbewoonbare kamers, of omgekeerd. En aangezien voor beide
l'utilisation concrète est déterminante pour apprécier cette procedures het feitelijk gebruik doorslaggevend is bij de beoordeling
qualification (et non la situation autorisée), cette astuce est de van die kwalificatie (en dus niet de vergunde toestand), wordt dit
plus en plus utilisée par les propriétaires pour échapper aux effets achterpoortje door eigenaars steeds meer gebruikt om de gevolgen van
des procédures, sans véritablement améliorer la qualité du logement » procedures te ontlopen zonder de woningkwaliteit echt te verbeteren »
(Doc. parl., Parlement flamand, 2012-2013, doc. 1861, n° 1, pp. 3-4). (Parl. St., Vlaams Parlement, 2012-2013, stuk 1861, nr. 1, pp. 3-4).
B.5. En ce qui concerne plus particulièrement la disposition attaquée, B.5. Wat meer bepaald de bestreden bepaling betreft, is in de
les travaux préparatoires précisent : parlementaire voorbereiding nader toegelicht :
« Les normes minimales visées à l'article 5, § 1er, et les règles à « De minimumnormen van artikel 5, § 1, en de regeling van de wijze
suivre pour fixer ces normes ( § 2 actuel et § 4 en projet) restent en waarop ze worden vastgesteld (huidige § 2 en ontworpen § 4) blijven
grande partie inchangées, avec quelques clarifications de la grotendeels ongewijzigd, met beperkte verduidelijkingen van de
terminologie employée. A la suite de l'avis du Conseil flamand du gehanteerde terminologie. Naar aanleiding van het advies van de
logement, la condition minimale relative au respect de la vie privée, Vlaamse Woonraad wordt de in het Kamerdecreet vermelde minimumvereiste
mentionnée dans le décret du 4 février 1997, est intégrée dans la over het respect voor de persoonlijke levenssfeer in de norm
norme. geïntegreerd.
[...] [...]
Enfin, il est ajouté une condition relative à la présence d'eau Ten slotte wordt een vereiste over de aanwezigheid van drinkbaar water
potable. Ceci semble aller de soi mais doit aussi servir, à terme, de toegevoegd. Die lijkt evident, maar moet op termijn ook de rechtsgrond
fondement juridique pour inscrire également, dans l'arrêté bieden om in het uitvoeringsbesluit ook bepalingen over de kwaliteit
d'exécution, des dispositions relatives à la qualité de l'eau potable van het drinkwater (bijvoorbeeld wat de loodproblematiek betreft) op
(en ce qui concerne la problématique du plomb, par exemple). te nemen.
Dans son avis du 23 octobre 2012, le Conseil d'Etat a formulé une De Raad van State formuleerde in zijn advies van 23 oktober 2012 een
observation au sujet du paragraphe 1er, alinéa 1er, en projet, du Code bedenking bij de ontworpen paragraaf 1, eerste lid, van de Vlaamse
flamand du logement. Le Conseil d'Etat considère que le décret ' doit Wooncode. Hij oordeelt dat het decreet ' minstens moet aangeven welke
au moins préciser les " normes élémentaires de sécurité, de salubrité de "elementaire veiligheids-, gezondheids- en woonkwaliteitsvereisten"
et de qualité d'habitat " qu'il convient de respecter en tout temps '. zijn die steeds moeten worden nageleefd '. Hij stelt voor om voor
Il propose de vérifier si les normes ou règles de base applicables à iedere vereiste na te gaan of de basisnormen die van toepassing zijn
tous les logements sont définies de manière suffisamment précise dans op alle woningen in het aan te nemen decreet voldoende duidelijk
le décret à adopter. worden vastgesteld.
Le Code flamand du logement règle en effet uniquement les aspects De Vlaamse Wooncode bevat inderdaad enkel de essentiële bestanddelen
essentiels des normes de sécurité, de salubrité et de qualité des voor de veiligheids-, gezondheids- en woningkwaliteitsnormering.
logements. En raison du caractère technique des normes concrètes et de Omwille van het technisch karakter van de concrete normen en de
l'évolution constante des moyens techniques, le Gouvernement a été veranderlijkheid volgens de stand van de techniek, werd aan de Vlaamse
habilité à élaborer les normes spécifiques. regering de bevoegdheid gegeven de specifieke normen uit te werken.
Dans l'avant-projet de décret contenant le Code flamand du logement, In het voorontwerp houdende de Vlaamse Wooncode werd artikel 5, § 1,
l'article 5, § 1er, a été formulé comme suit : als volgt geformuleerd :
' § 1. Chaque habitation doit satisfaire aux normes élémentaires ' § 1. Elke woning moet op de volgende vlakken voldoen aan de
suivantes de sécurité, de salubrité et de qualité d'habitat, précisées elementaire veiligheids-, gezondheids- en woonkwaliteitsvereisten, die
par le Gouvernement flamand: door de Vlaamse regering nader worden bepaald :
1° la superficie des parties habitables; 1° de oppervlakte van de woongedeelten;
2° les équipements sanitaires; 2° de sanitaire voorzieningen;
3° les possibilités de chauffage; 3° de verwarmingsmogelijkheden;
4° les possibilités d'éclairage et d'aération; 4° de verlichtings- en verluchtingsmogelijkheden;
5° les installations électriques; 5° de elektrische installaties;
6° les installations de gaz; 6° de gasinstallaties;
7° la stabilité et la physique des constructions. 7° de stabiliteit en de bouwfysica.
L'habitation doit satisfaire à toutes les conditions en matière de De woning moet voldoen aan alle vereisten van brandveiligheid, met
sécurité d'incendie, en ce compris les normes de sécurité spécifiques inbegrip van de specifieke en aanvullende veiligheidsnormen die door
et complémentaires fixées par le Gouvernement flamand.
L'occupation de l'habitation doit correspondre à la dimension de de Vlaamse regering worden vastgesteld.
l'habitation. Le Gouvernement flamand fixe les normes en matière de De woningbezetting moet beantwoorden aan de omvang van de woning. De
dimension minimale de l'habitation en fonction de la composition du Vlaamse regering stelt de normen inzake de vereiste omvang van de
ménage. '. woning vast in relatie tot de gezinssamenstelling. '.
Après avis du Conseil d'Etat, les catégories ont été affinées et Na advies van de Raad van State werden de categorieën verder
précisées, de façon à donner des instructions plus claires au uitgewerkt en gepreciseerd, waardoor een duidelijkere instructie werd
Gouvernement flamand dans le cadre de l'élaboration de ces normes. Le gegeven aan de Vlaamse Regering bij de uitwerking van deze normen. De
texte, dans sa nouvelle formulation, est libellé comme suit : tekst luidde voortaan :
' § 1. Chaque habitation doit satisfaire aux normes élémentaires ' § 1. Elke woning moet op de volgende vlakken voldoen aan de
suivantes de sécurité, de salubrité et de qualité d'habitat, précisées elementaire veiligheids-, gezondheids- en woonkwaliteitsvereisten, die
par le Gouvernement flamand : door de Vlaamse regering nader worden bepaald :
1° la superficie des parties habitables, compte tenu du type 1° de oppervlakte van de woongedeelten, rekening houdend met het type
d'habitation et de la fonction de la partie de la maison; van woning en de functie van het woongedeelte;
2° les équipements sanitaires et en particulier la présence d'une 2° de sanitaire voorzieningen, inzonderheid de aanwezigheid van een
toilette en bon état de fonctionnement dans la maison ou y annexée et goed functionerend toilet in of aansluitend bij de woning en een
d'une salle d'eau avec eau courante reliée à une décharge sans wasgelegenheid met stromend water, aangesloten op een afvoerkanaal
occasionner de nuisance d'odeur dans la maison; zonder geurhinder te veroorzaken in de woning;
3° les possibilités de chauffage, en particulier la présence de moyens 3° de verwarmingsmogelijkheden, inzonderheid de aanwezigheid van
de chauffage suffisamment sûrs permettant de chauffer à une voldoende veilige verwarmingsmiddelen om de woongedeelten met een
température normale les parties de maison destinées au logement, ou la woonfunctie tot een normale temperatuur te kunnen verwarmen of de
possibilité de les raccorder en toute sécurité; mogelijkheid deze op een veilige manier aan te sluiten;
4° les possibilités d'éclairage et d'aération, les possibilités 4° de verlichtings- en verluchtingsmogelijkheden, waarbij de
d'éclairage de parties du logement étant établies selon la fonction, verlichtingsmogelijkheid van een woongedeelte wordt vastgesteld in
la situation et la superficie du sol, et les possibilités d'aération relatie tot de functie, de ligging en de vloeroppervlakte van het
selon la fonction et la situation de la partie destinée au logement et woongedeelte, en de verluchtingsmogelijkheid in relatie tot de functie
la présence d'installation de cuisson, de chauffage ou d'eau chaude en de ligging van het woongedeelte en de aanwezigheid van kook-,
produisant des gaz de combustion; verwarmings- of warmwaterinstallaties die verbrandingsgassen
5° la présence d'installations électriques sûres en nombre suffisant, produceren; 5° de aanwezigheid van voldoende en veilige elektrische installaties
destinées à l'éclairage de l'habitation et à une utilisation sûre voor de verlichting van de woning en het veilig gebruik van
d'appareils électriques; elektrische apparaten;
6° les installations de gaz offrant les garanties de sécurité 6° de gasinstallaties, waarbij zowel de toestellen als de plaatsing en
suffisantes tant pour les appareils que pour leur placement et aansluiting ervan de nodige veiligheidsgaranties bieden;
raccordement; 7° la stabilité et la physique des constructions relatives aux 7° de stabiliteit en de bouwfysica met betrekking tot de fundering, de
fondations, aux toitures, aux murs intérieurs et extérieurs, aux daken, de buiten- en binnenmuren, de draagvloeren en het timmerwerk.
dalles de support et à la menuiserie. De woning moet voldoen aan alle vereisten van brandveiligheid, met
Chaque habitation doit remplir toutes les conditions en matière de inbegrip van de specifieke en aanvullende veiligheidsnormen die door
sécurité d'incendie en ce compris les normes de sécurité spécifiques de Vlaamse regering worden vastgesteld.
et complémentaires fixées par le Gouvernement flamand.
La dimension de l'habitation doit au moins correspondre à l'occupation De omvang van de woning moet ten minste beantwoorden aan de
du logement. Le Gouvernement flamand fixe les normes en matière de woningbezetting. De Vlaamse regering stelt de normen inzake de
superficie minimale de l'habitation en fonction de la composition du vereiste minimale omvang van de woning vast in relatie tot de
ménage. gezinssamenstelling. '.
Le texte a été adopté dans cette formulation. Le texte est resté In deze formulering werd de tekst aangenomen. De tekst bleef
inchangé jusqu'au décret du 29 avril 2011. Les dispositions relatives vervolgens ongewijzigd tot aan het decreet van 29 april 2011. De
au chauffage et à la ventilation (3° et 4°) ont été modifiées et un bepalingen inzake verwarming en ventilatie (3° en 4°) werden gewijzigd
nouveau point a été ajouté (9°) : les performances énergétiques en er werd een nieuw item toegevoegd (9°) : minimale energetische
minimales auxquelles un logement doit satisfaire. En ce qui concerne prestaties waaraan een woning dient te voldoen. Bij het ontwerp van
le décret qui a conduit au décret du 29 avril 2011, le Conseil d'Etat decreet dat leidde tot het decreet van 29 april 2011 werd geen
n'a formulé aucune remarque laissant entendre que les dispositions en opmerking gemaakt door de Raad van State dat de ontworpen bepalingen
projet n'auraient pas été formulées de manière suffisamment précise. niet specifiek genoeg geformuleerd zouden zijn.
Du reste, le texte du Code flamand du logement comprend, en d'autres De Vlaamse Wooncode bevat overigens ook op andere plaatsen delegaties
endroits aussi, des délégations au Gouvernement flamand. Ainsi, la aan de Vlaamse regering. Zo oordeelde het Grondwettelijk Hof dat
Cour constitutionnelle a-t-elle jugé que l'article 23 de la artikel 23 van de Grondwet ' (niet) verbiedt dat aan een regering
Constitution ' n'interdit pas d'accorder des délégations à un machtigingen worden verleend, voor zover die machtigingen betrekking
gouvernement, pour autant qu'elles portent sur l'exécution de mesures hebben op de tenuitvoerlegging van maatregelen waarvan het onderwerp
dont l'objet a été déterminé par le législateur compétent ' » (ibid., door de bevoegde wetgever is aangegeven. ' » (ibid., pp. 5-7).
pp. 5-7). Quant au premier moyen Ten aanzien van het eerste middel
En ce qui concerne la première branche Wat het eerste onderdeel betreft
B.6. La première branche du premier moyen est prise de la violation B.6. Een eerste onderdeel van het eerste middel is afgeleid uit de
des articles 10 et 11 de la Constitution et du principe de légalité schending van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet en het
contenu dans l'article 23 de la Constitution, en ce qu'en adoptant la wettigheidsbeginsel vervat in artikel 23 van de Grondwet, doordat de
disposition attaquée, le législateur décrétal a conféré une délégation decreetgever met de bestreden bepaling een te ruime delegatie heeft
trop large au pouvoir exécutif pour définir le droit à un logement de gegeven aan de uitvoerende macht voor het omschrijven van het recht op
qualité, salubre et sûr, garanti par l'article 23 de la Constitution. een kwaliteitsvolle, gezonde en veilige woning dat bij artikel 23 van
de Grondwet is gewaarborgd.
B.7. L'article 23, alinéa 3, 3°, de la Constitution fait obligation B.7. Artikel 23, derde lid, 3°, van de Grondwet legt de bevoegde
wetgevers de verplichting op om het recht op een behoorlijke
aux législateurs compétents de garantir le droit à un logement décent huisvesting te waarborgen en stelt hen in staat de voorwaarden te
et leur permet de déterminer les conditions d'exercice de ce droit. bepalen voor de uitoefening van dat recht. Dat artikel verbiedt niet
Cet article n'interdit pas d'accorder des délégations à un dat aan een regering machtigingen worden verleend, voor zover die
gouvernement, pour autant qu'elles portent sur des mesures dont l'« machtigingen betrekking hebben op maatregelen waarvan het « onderwerp
objet » a été clairement défini par le législateur compétent. » duidelijk is aangegeven door de bevoegde wetgever.
B.8. En prévoyant que le contrôle de la qualité du logement en Région B.8. Door te bepalen dat de kwaliteitsbewaking van woningen in het
flamande doit porter sur les « normes élémentaires de sécurité, de Vlaamse Gewest betrekking moet hebben op de « elementaire
salubrité et de qualité d'habitat », le législateur décrétal a veiligheids-, gezondheids- en woonkwaliteitsvereisten » heeft de
suffisamment défini, dans le nouvel article 5 du Code flamand du decreetgever met het nieuwe artikel 5 van de Vlaamse Wooncode
logement, l'objet des mesures concernant le droit à un logement décent voldoende het onderwerp aangegeven van de maatregelen die inzake het
qui doivent être mises en oeuvre. recht op een behoorlijke huisvesting ten uitvoer dienen te worden
Cet article prévoit également que chaque habitation doit satisfaire gelegd. Hij heeft daarin ook bepaald dat elke woning moet voldoen aan de
aux normes de sécurité en matière d'incendie, y compris aux normes de vereisten van brandveiligheid, met inbegrip van de specifieke en
sécurité spécifiques et complémentaires fixées par le Gouvernement aanvullende veiligheidsnormen die de Vlaamse Regering vaststelt, en
flamand, et que la dimension de l'habitation doit au moins dat de omvang van de woning minstens moet beantwoorden aan de
correspondre à l'occupation du logement, de sorte que le Gouvernement woningbezetting, waarbij de Vlaamse Regering de normen dient vast te
flamand doit fixer les normes en matière de superficie minimale de stellen voor de vereiste minimale omvang van de woning in relatie tot
l'habitation en fonction de la composition du ménage. de gezinssamenstelling.
Pour le surplus, il peut être admis qu'en ce qui concerne les normes Voor het overige kan worden aangenomen dat inzake veiligheids-,
de sécurité, de salubrité et de qualité des habitations et chambres, gezondheids- en kwaliteitsvereisten van woningen en kamers vaak
il s'agit souvent de normes techniques qui évoluent constamment avec technische normen gelden die voortdurend evolueren met de nieuwe
les nouvelles technologies et les nouveaux matériaux de construction, technieken en bouwmaterialen, en dat het derhalve niet aangewezen was
et qu'il ne s'indiquait donc pas de spécifier ces normes dans le texte in het decreet zelf dergelijke normen te specifiëren.
même du décret.
B.9. Le premier moyen, en sa première branche, dans laquelle la partie B.9. Het eerste onderdeel van het eerste middel, waarin voor het
requérante n'expose pas, pour le surplus, en quoi il y aurait overige niet wordt uiteenzet in welk opzicht er een schending zou zijn
violation des articles 10 et 11 de la Constitution, n'est pas fondé. van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, is niet gegrond.
En ce qui concerne la deuxième branche Wat het tweede onderdeel betreft
B.10. Dans la deuxième branche du premier moyen, la partie requérante B.10. In het tweede onderdeel van het eerste middel voert de
dénonce la violation du principe de légalité contenu dans les articles verzoekende partij de schending aan van het wettigheidsbeginsel vervat
12 et 14 de la Constitution, combinés ou non avec l'article 7.1 de la in de artikelen 12 en 14 van de Grondwet, al dan niet in samenhang
gelezen met artikel 7.1 van het Europees Verdrag voor de rechten van
Convention européenne des droits de l'homme et avec l'article 15 du de mens en met artikel 15 van het Internationaal Verdrag inzake
Pacte international relatif aux droits civils et politiques, en ce que burgerrechten en politieke rechten, doordat het bestreden artikel zich
l'article attaqué se borne à déterminer les catégories de normes ertoe beperkt de categorieën van voorwaarden voor de verhuur van
relatives à la location d'habitations et laisse au pouvoir exécutif le woningen te bepalen en de invulling van die categorieën aan de
soin d'en préciser le contenu, alors que la location de chambres ne uitvoerende macht overlaat, terwijl het verhuren van kamers die niet
répondant pas aux normes visées à l'article 5, § 1er, du Code flamand voldoen aan de in artikel 5, § 1, van de Vlaamse Wooncode bepaalde
du logement est punie par l'article 20 du même Code. vereisten bij artikel 20 van diezelfde Code strafbaar is gesteld.
B.11. L'article 20, § 1er, du Code flamand du logement, modifié par le B.11. Artikel 20, § 1, van de Vlaamse Wooncode, zoals gewijzigd bij
décret attaqué, dispose : het bestreden decreet, bepaalt :
« Lorsqu'une habitation ou une forme spécifique de logement telle que « Als een woning of een specifieke woonvorm als vermeld in artikel 5,
visée à l'article 5, § 3, alinéa premier, qui ne répond pas aux § 3, eerste lid, niet voldoet aan de vereisten en normen, vastgesteld
exigences et normes, fixées en application de l'article 5, est mise en met toepassing van artikel 5, rechtstreeks of via tussenpersoon wordt
location, louée ou mise à disposition, directement ou par personne verhuurd, te huur gesteld of ter beschikking gesteld met het oog op
interposée, en vue de son occupation, le bailleur, l'éventuel bewoning, wordt de verhuurder, de eventuele onderverhuurder of diegene
sous-bailleur ou celui qui a mis l'habitation à disposition, est puni die de woning ter beschikking stelt, gestraft met een gevangenisstraf
d'un emprisonnement de six mois à trois ans et d'une amende de 500 à 25.000 euros ou d'une de ces [peines]. Lorsqu'un bien mobilier ou immobilier dont le logement n'est pas la destination principale, est mis en location ou mis à disposition, directement ou par personne interposée, en vue de son occupation tandis qu'il présente des défauts impliquant un risque de sécurité ou de santé ou que des équipements de base tels que l'électricité, le sanitaire, la cuisine et le chauffage font défaut ou ne fonctionnent pas proprement, le bailleur, l'éventuel sous-bailleur ou celui qui a mis l'habitation à disposition, est puni d'un emprisonnement de six van zes maanden tot drie jaar en een geldboete van 500 tot 25.000 euro of met een van die straffen alleen. Wanneer een roerend of een onroerend goed dat niet hoofdzakelijk voor wonen bestemd is, rechtstreeks of via een tussenpersoon wordt verhuurd of ter beschikking gesteld met het oog op bewoning terwijl dit goed gebreken vertoont die een veiligheids- of gezondheidsrisico inhouden of terwijl in dit goed de basisnutsvoorzieningen zoals elektriciteit, sanitair, kookgelegenheid en verwarmingsmogelijkheid ontbreken of niet behoorlijk functioneren, wordt de verhuurder, de eventuele onderverhuurder of diegene die dat roerend of onroerend goed ter beschikking stelt, gestraft met een gevangenisstraf van zes maanden
mois à trois ans et d'une amende de 500 à 25.000 euros ou d'une de ces tot drie jaar en een geldboete van 500 tot 25.000 euro of met een van
[peines]. die straffen alleen.
L'infraction, visée à l'alinéa 1er ou deux, est punie d'une amende de Het misdrijf, bedoeld in het eerste of tweede lid, wordt gestraft met
1.000 à 100.000 euros et d'un emprisonnement d'un an à cinq ans ou een geldboete van 1.000 tot 100.000 euro en met een gevangenisstraf
d'une de ces [peines] dans les cas suivants : van één jaar tot vijf jaar of met een van die straffen alleen in volgende gevallen :
1° si l'activité en question devient une habitude; 1° als van de betrokken activiteit een gewoonte wordt gemaakt,
2° s'il s'agit d'un acte de participation à l'activité principale ou 2° als het een daad van deelneming aan de hoofd- of bijkomende
secondaire d'une association, que le coupable revête ou non la qualité bedrijvigheid van een vereniging betreft, ongeacht of de schuldige de
de personne dirigeante ». hoedanigheid van leidend persoon heeft ».
B.12. La partie requérante ne formule aucun grief à l'encontre de B.12. De verzoekende partij voert geen grieven aan tegen artikel 20, §
l'article 20, § 1er, du Code flamand du logement mais dénonce que du 1, van de Vlaamse Wooncode, maar klaagt aan dat de strafbaarstelling,
fait qu'il est renvoyé à l'article 5 de ce Code, tel qu'il a été doordat zij verwijst naar artikel 5 van die Code, zoals vervangen bij
remplacé par l'article 7, attaqué, du décret du 29 mars 2013, le soin het bestreden artikel 7 van het decreet van 29 maart 2013, op
de définir l'incrimination sur des points essentiels est laissé au essentiële punten aan de uitvoerende macht wordt overgelaten.
pouvoir exécutif.
B.13. En attribuant au pouvoir législatif la compétence, d'une part, B.13. Door aan de wetgevende macht de bevoegdheid te verlenen,
de déterminer dans quels cas et sous quelle forme des poursuites enerzijds, om te bepalen in welke gevallen en in welke vorm
pénales sont possibles, et, d'autre part, d'adopter une loi en vertu strafvervolging mogelijk is en, anderzijds, om een wet aan te nemen op
de laquelle une peine peut être établie et appliquée, les articles 12, grond waarvan een straf kan worden bepaald en toegepast, waarborgen de
alinéa 2, et 14 de la Constitution garantissent à tout citoyen artikelen 12, tweede lid, en 14 van de Grondwet aan elke burger dat
qu'aucun comportement ne sera punissable et qu'aucune peine ne sera geen enkele gedraging strafbaar zal worden gesteld en geen enkele
infligée que sur la base de règles adoptées par une assemblée straf zal worden opgelegd dan op grond van regels aangenomen door een
délibérante, démocratiquement élue. democratisch verkozen beraadslagende vergadering.
B.14. Le principe de légalité en matière pénale ne va pas jusqu'à B.14. Het wettigheidsbeginsel in strafzaken gaat niet zover dat het de
obliger le législateur décrétal à régler lui-même chaque aspect de decreetgever ertoe verplicht elk aspect van de strafbaarstelling zelf
l'incrimination. Une délégation au pouvoir exécutif n'est pas te regelen. Een delegatie aan de uitvoerende macht is niet in strijd
contraire à ce principe, pour autant que l'habilitation soit définie met dat beginsel voor zover de machtiging voldoende nauwkeurig is
en des termes suffisamment précis et porte sur l'exécution de mesures omschreven en betrekking heeft op de tenuitvoerlegging van maatregelen
dont les éléments essentiels ont été fixés préalablement par le waarvan de essentiële elementen voorafgaandelijk door de decreetgever
législateur décrétal. zijn vastgesteld.
B.15. L'article 20, § 1er, du Code flamand du logement prévoit B.15. In artikel 20, § 1, van de Vlaamse Wooncode wordt duidelijk
explicitement les peines qui sanctionnent les comportements que le bepaald welke straffen worden gesteld op de gedragingen die de
législateur décrétal a voulu incriminer et qui ont un lien avec decreetgever strafbaar heeft willen stellen en die verband houden met
l'objectif d'interdire la location, la mise en location ou la mise à de doelstelling om het verhuren, het te huur stellen, of ter
disposition, en vue de leur habitation, de logements ne répondant pas beschikking stellen met het oog op bewoning, te verbieden van woningen
aux normes de qualité fixées en application de l'article 5. die niet voldoen aan de met toepassing van artikel 5 vastgestelde
kwaliteitsvereisten.
Certes, l'article 20 précité renvoie à l'article 5 du Code flamand du Weliswaar verwijst het voormelde artikel 20 naar artikel 5 van de
logement, qui comporte une série de délégations au Gouvernement Vlaamse Wooncode, dat een reeks delegaties aan de Vlaamse Regering
flamand, mais ces délégations concernent l'exécution de mesures dont bevat, maar die hebben betrekking op de tenuitvoerlegging van
les éléments essentiels ont été préalablement fixés par le législateur maatregelen waarvan de essentiële elementen voorafgaandelijk door de
décrétal. decreetgever zijn vastgesteld.
Ces éléments essentiels portent sur les « normes élémentaires de Die essentiële elementen betreffen de « elementaire veiligheids-,
sécurité, de salubrité et de qualité d'habitat » applicables aux gezondheids- en woonkwaliteitsvereisten » voor woningen, met het oog
habitations en vue de garantir un logement décent à chacun. L'article op een behoorlijke huisvesting van een ieder. In artikel 5, § 1, 1°
5, § 1er, 1° à 10°, du Code flamand du logement, remplacé par tot 10°, van de Vlaamse Wooncode, vervangen bij het bestreden artikel
l'article 7, attaqué, définit les dix critères sur la base desquels, 7, is omschreven op welke tien vlakken, en bovendien in welk opzicht,
et surtout l'optique dans laquelle, ces normes de qualité de l'habitat die woonkwaliteitsvereisten door de Vlaamse Regering nader dienen te
doivent être précisées par le Gouvernement flamand. worden bepaald.
En vue d'une approche plus rationnelle et d'une plus grande cohérence Met het oog op een meer rationele aanpak en een grotere coherentie
entre le régime du Code flamand du logement applicable aux habitations tussen de regeling van de Vlaamse Wooncode met betrekking tot woningen
et celui de l'ancien décret du 4 février 1997 portant les normes de en die van het vroegere decreet van 4 februari 1997 houdende de
qualité et de sécurité pour les chambres et chambres d'étudiants, le kwaliteits- en veiligheidsnormen voor kamers en studentenkamers heeft
législateur décrétal a intégré ce second régime dans le Code flamand de decreetgever de laatstgenoemde regeling geïntegreerd in de Vlaamse
du logement et a prévu que les dispositions du titre III (« Contrôle Wooncode en heeft hij bepaald dat de bepalingen in titel III («
de qualité ») sont également applicables aux chambres, de sorte que le Kwaliteitsbewaking ») eveneens van toepassing zijn op kamers, waarbij
Gouvernement flamand doit fixer les critères et normes complémentaires de Vlaamse Regering de aanvullende vereisten en normen voor kamers
pour les chambres, sans porter atteinte aux dispositions de l'article dient vast te stellen, zonder afbreuk te doen aan de bepalingen van
5, § 1er, du Code flamand du logement, telles qu'elles s'appliquent artikel 5, § 1, van de Vlaamse Wooncode zoals die gelden voor
aux habitations. woningen.
Bien que l'article 8, § 1er, du décret du 4 février 1997 portant les Hoewel in artikel 8, § 1, van het decreet van 4 februari 1997 houdende
normes de qualité et de sécurité pour les chambres et chambres de kwaliteits- en veiligheidsnormen voor kamers en studentenkamers,
d'étudiants, modifié par le décret du 29 avril 2011, prévoyait que les gewijzigd bij het decreet van 29 april 2011, was bepaald dat
chambres d'étudiants - en principe et sous réserve de mesures studentenkamers - in beginsel en behoudens overgangsmaatregelen - een
transitoires - devaient avoir une superficie minimale, il ne découle minimale oppervlakte dienden te hebben, volgt uit het
pas du principe de légalité en matière pénale que le législateur wettigheidsbeginsel in strafzaken niet dat de decreetgever zelf de
décrétal devait lui-même fixer la superficie minimale des habitations minimale oppervlakte van woningen in het algemeen of van kamers in het
en général ou des chambres en particulier, pour que la location de bijzonder diende te bepalen opdat de verhuur van kleinere kamers
chambres d'une superficie inférieure à cette superficie minimale strafbaar zou kunnen zijn. Hij vermocht het bepalen van de minimale
puisse être sanctionnée. Il pouvait confier au pouvoir exécutif le oppervlakte van woningen aan de uitvoerende macht toe te vertrouwen,
soin de déterminer la superficie minimale des habitations, sachant waarbij hij heeft gepreciseerd dat die daarbij rekening dient te
qu'il a précisé qu'il convient de tenir compte, à cet égard, du « type houden met « het type van woning en de functie van het woongedeelte »
d'habitation et de la fonction de partie de la maison » (article 5, § (artikel 5, § 1, 1°, van de Vlaamse Wooncode), waarmee hij op dit punt
1er, 1°, du Code flamand du logement), et qu'il a ainsi fixé
préalablement les éléments essentiels de ce critère. de essentiële elementen voorafgaandelijk heeft vastgesteld.
B.16. Le premier moyen, en sa deuxième branche, n'est pas fondé. B.16. Het tweede onderdeel van het eerste middel is niet gegrond.
En ce qui concerne la troisième branche Wat het derde onderdeel betreft
B.17. Dans la troisième branche du premier moyen, la partie requérante B.17. In het derde onderdeel van het eerste middel voert de
allègue la violation des articles 10 et 11 de la Constitution, dans la verzoekende partij de schending aan van de artikelen 10 en 11 van de
mesure où les dispositions attaquées, et plus particulièrement Grondwet, in zoverre de bestreden bepalingen, en meer bepaald artikel
l'article 7 du décret du 29 mars 2013, modifient le Code flamand du 7 van het decreet van 29 maart 2013, de Vlaamse Wooncode wijzigen en,
logement et font naître, en ce qui concerne les chambres d'étudiants
d'une superficie inférieure à 12 m2, une différence de traitement voor studentenkamers met een oppervlakte van minder dan 12 m2, een
entre les chambres pour lesquelles aucune attestation de conformité verschil in behandeling invoeren tussen kamers waarvoor geen
n'a été demandée et les chambres pour lesquelles une attestation de conformiteitsattest werd aangevraagd en kamers waarvoor een
conformité a été obtenue avant le 1er septembre 2001, mais dont la conformiteitsattest werd verkregen vóór 1 september 2001, waarvan de
durée de validité a expiré après 10 ans. geldigheidsduur echter na tien jaar verstreek.
B.18.1. Dans l'exposé de cette branche, la partie requérante renvoie à B.18.1. In de uiteenzetting van dat onderdeel refereert de verzoekende
l'article 8, § 1er, du décret du 4 février 1997 portant les normes de partij aan artikel 8, § 1, van het decreet van 4 februari 1997
qualité et de sécurité pour chambres et chambres d'étudiants, modifié houdende de kwaliteits- en veiligheidsnormen voor kamers en
par le décret du 29 avril 2011, qui disposait : studentenkamers, gewijzigd bij decreet van 29 april 2011, dat bepaalde :
« Une chambre d'étudiant a une superficie d'au moins 12 m2. « Een studentenkamer heeft een oppervlakte van minimaal 12 m2.
In afwijking van het eerste lid geldt er een minimale oppervlakte van
Par dérogation à l'alinéa premier, une superficie minimale de 8 m2 est 8 m2 voor een studentenkamer die voldoet aan de volgende voorwaarden :
autorisée pour une chambre d'étudiant qui répond aux conditions suivantes :
1° elle a été construite ou réalisée avant le 1er septembre 1998; 1° ze werd gebouwd of gerealiseerd voor 1 september 1998;
2° une première attestation de conformité a été demandée avant le 1er 2° er werd een eerste conformiteitsattest aangevraagd voor 1 september
septembre 2001; 2001;
3° au cours de sa période de validité, visée à l'article 13, 3° het conformiteitsattest dat werd toegekend is in de loop van de
l'attestation de conformité accordée n'est pas échue ou n'a pas été geldigheidsduur, vermeld in artikel 13, niet vervallen of ingetrokken
retirée en application de l'article 14 ou 15 pour un critère autre que met toepassing van artikel 14 of 15 omwille van een ander criterium
la superficie ». dan de oppervlakte ».
Le décret du 4 février 1997 portant les normes de qualité et de Het decreet van 4 februari 1997 houdende de kwaliteits- en
sécurité pour chambres et chambres d'étudiants a été abrogé par veiligheidsnormen voor kamers en studentenkamers is opgeheven bij
l'article 34 du décret du 29 mars 2013. artikel 34 van het decreet van 29 maart 2013.
B.18.2. La partie requérante expose par ailleurs que l'arrêté du B.18.2. De verzoekende partij zet voorts uiteen dat het besluit van de
Gouvernement flamand du 12 juillet 2013 portant les normes de qualité Vlaamse Regering van 12 juli 2013 betreffende de kwaliteits- en
et de sécurité pour habitations prévoit le régime transitoire suivant : veiligheidsnormen voor woningen volgende overgangsregeling bevat :
« Art. 2 « Art. 2.
[...] [...]
§ 3. Une chambre a une superficie d'au moins 12 m2. Par dérogation à l'alinéa premier, une superficie minimale de 8 m2 est requise pour une chambre louée, mise en location ou à disposition en vue du logement d'un ou de plusieurs étudiants, et qui remplit les conditions suivantes : 1° elle a été construite ou réalisée avant le 1er septembre 1998; 2° sur la base d'une demande datant d'avant le 1er septembre 2001, une première attestation de conformité a été délivrée, qui a été prolongée sans interruption et n'a jamais été retirée ou n'a jamais échu pour un critère autre que la superficie. Pour l'application de la condition, visée à l'alinéa deux, 2°, une première attestation de conformité, dont la durée de validité normale a expirée, est considérée comme étant prolongée sans interruption, aux conditions suivantes : 1° lorsqu'une nouvelle attestation de conformité est délivrée qui est demandée avant l'expiration d'un délai de six mois après l'entrée en vigueur du présent arrêté; 2° tant que, après la nouvelle attestation de conformité, visée au point 1°, des attestations de conformité sont délivrées qui sont chaque fois demandées au moins trois mois avant l'expiration de la durée de validité, fixée en application de l'article 10, alinéa premier, 5°, ou alinéa deux, du Code flamand du Logement ». B.18.3. La partie requérante fait valoir qu'en prévoyant ces règles pour les chambres d'étudiants d'une superficie inférieure à 12 m2, le législateur décrétal a fait naître une différence de traitement entre les chambres pour lesquelles aucune attestation de conformité n'a été demandée et les chambres pour lesquelles une attestation de conformité a été obtenue avant le 1er septembre 2001 mais dont la durée de validité a expiré après dix ans. Bien que ces situations soient, selon la partie requérante, toutes deux illégales, une régularisation serait possible pour l'une mais pas pour l'autre. B.19. Les dispositions attaquées ne contiennent pas la différence de traitement alléguée par la partie requérante. B.20. Le premier moyen, en sa troisième branche, n'est pas fondé. Quant au second moyen B.21. Dans son second moyen, la partie requérante invoque la violation du principe de la sécurité juridique et du principe de confiance. La partie requérante renvoie, à cet égard, à ce qu'elle a exposé dans le cadre de la troisième branche du premier moyen. B.22. La Cour ne peut procéder à un contrôle direct au regard du principe de la sécurité juridique et du principe de confiance. B.23. Le second moyen n'est pas fondé. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi rendu en langue néerlandaise, en langue française et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 30 avril 2015. Le greffier, F. Meersschaut Le président, § 3. Een kamer heeft een oppervlakte van minimaal 12 m2. In afwijking van het eerste lid geldt er een minimale oppervlakte van 8 m2 voor een kamer die verhuurd wordt of te huur of ter beschikking gesteld wordt met het oog op de huisvesting van een of meer studenten en die voldoet aan de volgende voorwaarden : 1° ze is gebouwd of gerealiseerd voor 1 september 1998; 2° er werd op basis van een aanvraag van voor 1 september 2001 een eerste conformiteitsattest afgegeven dat zonder onderbreking verlengd werd en nooit ingetrokken of vervallen is vanwege een ander criterium dan de oppervlakte. Voor de toepassing van de voorwaarde, vermeld in het tweede lid, 2°, wordt een eerste conformiteitsattest waarvan de normale geldigheidsduur verstreken is onder de volgende voorwaarden beschouwd als zonder onderbreking verlengd : 1° als er een nieuw conformiteitsattest afgegeven is dat aangevraagd is voor het verstrijken van een termijn van zes maanden na de inwerkingtreding van dit besluit; 2° zolang er na het nieuwe conformiteitsattest, vermeld in punt 1°, conformiteitsattesten afgegeven worden die telkens minimaal drie maanden voor het verstrijken van de geldigheidsduur, vastgesteld met toepassing van artikel 10, eerste lid, 5°, of tweede lid, van de Vlaamse Wooncode, aangevraagd worden ». B.18.3. De verzoekende partij voert aan dat voor studentenkamers met een oppervlakte van minder dan 12 m2, een verschil in behandeling is ingevoerd tussen kamers waarvoor geen conformiteitsattest werd aangevraagd en kamers waarvoor een conformiteitsattest werd verkregen vóór 1 september 2001, waarvan de geldigheidsduur echter na tien jaar verstreek. Hoewel die beide situaties volgens de verzoekende partij onwettig zouden zijn, zou de ene kunnen worden geregulariseerd en de andere niet. B.19. De bestreden bepalingen bevatten niet het verschil in behandeling waarover de verzoekende partij zich beklaagt. B.20. Het derde onderdeel van het eerste middel is niet gegrond. Ten aanzien van het tweede middel B.21. In haar tweede middel voert de verzoekende partij de schending aan van het rechtszekerheids- en vertrouwensbeginsel. De verzoekende partij verwijst in dat verband naar wat zij heeft uiteengezet naar aanleiding van het derde onderdeel van het eerste middel. B.22. Het Hof vermag niet rechtstreeks te toetsen aan het rechtszekerheids- en vertrouwensbeginsel. B.23. Het tweede middel is niet gegrond. Om die redenen, het Hof verwerpt het beroep. Aldus gewezen in het Nederlands, het Frans en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op 30 april 2015. De griffier, F. Meersschaut De voorzitter,
A. Alen A. Alen
^