Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 26/2015 du 5 mars 2015 Numéro du rôle : 5874 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 16, § 2, 1°, du Code de la nationalité belge, posée par la Cour d'appel de Gand. La Cour constitutionnelle,"
Extrait de l'arrêt n° 26/2015 du 5 mars 2015 Numéro du rôle : 5874 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 16, § 2, 1°, du Code de la nationalité belge, posée par la Cour d'appel de Gand. La Cour constitutionnelle, Uittreksel uit arrest nr. 26/2015 van 5 maart 2015 Rolnummer : 5874 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 16, § 2, 1°, van het Wetboek van de Belgische nationaliteit, gesteld door het Hof van Beroep te Gent. Het Grondwet samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 26/2015 du 5 mars 2015 Uittreksel uit arrest nr. 26/2015 van 5 maart 2015
Numéro du rôle : 5874 Rolnummer : 5874
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 16, § 2, 1°, In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 16, § 2, 1°, van
du Code de la nationalité belge, posée par la Cour d'appel de Gand. het Wetboek van de Belgische nationaliteit, gesteld door het Hof van
Beroep te Gent.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges E. De samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de
Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E.
Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R.
du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. Alen, Leysen, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Alen,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par arrêt du 27 février 2014 en cause du ministère public contre M.C., Bij arrest van 27 februari 2014 in zake het openbaar ministerie tegen
dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 11 mars 2014, M.C., waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 11
la Cour d'appel de Gand a posé la question préjudicielle suivante : maart 2014, heeft het Hof van Beroep te Gent de volgende prejudiciële
« L'article 16, § 2, 1°, du Code de la nationalité belge viole-t-il vraag gesteld :
les articles 10 et 11 de la Constitution en ce que - au cas où le « Schendt artikel 16, § 2, 1°, van het W.B.N., de artikelen 10 en 11
mariage envisagé entre le partenaire belge et l'étranger est reporté van de Grondwet, voor zover - ingeval het voorgenomen huwelijk tussen
en raison de circonstances indépendantes de leur volonté, à savoir la de Belgische partner en de vreemdeling wordt uitgesteld door
décision, par la suite déclarée non fondée par une décision de justice omstandigheden buiten hun wil, t.w. de nadien bij een definitief
geworden gerechtelijke uitspraak ongegrond verklaarde beslissing van
devenue définitive, de l'officier de l'état civil de refuser le de ambtenaar van de Burgerlijke Stand tot weigering van het huwelijk,
mariage, postérieurement à laquelle ils se sont mariés - la waarna ze beiden zijn gehuwd - de voorhuwelijks wettelijke samenwoonst
cohabitation légale prénuptiale ne peut être prise en compte pour buiten beschouwing moet worden gelaten voor het bereiken van de in dit
atteindre le délai de trois ans de vie commune, requis par cet artikel vereiste termijn van 3 jaar samenleven van de Belgische
article, entre le conjoint belge et l'étranger qui souhaite acquérir echtgenoot en de vreemdeling die de Belgische nationaliteit wenst te
la nationalité belge, afin d'obtenir l'état de Belge, par rapport aux verkrijgen, om de staat van Belg te verkrijgen, tegenover de
étrangers qui souhaitent se marier en Belgique pour lesquels vreemdelingen die in het huwelijk wensen te treden in België waarbij
l'officier de l'état civil accepte le mariage ? ». de ambtenaar van de Burgerlijke Stand instemt met het huwelijk ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. L'article 16 du Code de la nationalité belge, dans la version qui B.1. Artikel 16 van het Wetboek van de Belgische nationaliteit, in de
s'appliquait à l'affaire qui est pendante devant la juridiction a quo, versie zoals van toepassing in de zaak die hangende is voor het
dispose : verwijzende rechtscollege, bepaalt :
« § 1er. Le mariage n'exerce de plein droit aucun effet sur la « § 1. Het huwelijk heeft van rechtswege geen enkel gevolg op de
nationalité. nationaliteit.
§ 2. 1° L'étranger qui contracte mariage avec un conjoint de § 2. 1° De vreemdeling die huwt met een Belg of wiens echtgenoot
nationalité belge ou dont le conjoint acquiert la nationalité belge au gedurende het huwelijk de Belgische nationaliteit verkrijgt kan,
cours du mariage, peut, si les époux ont résidé ensemble en Belgique indien de echtgenoten gedurende ten minste drie jaar in België samen
pendant au moins trois ans et tant que dure la vie commune en hebben verbleven en zolang zij in België samenleven, door een
Belgique, acquérir la nationalité belge par déclaration faite overeenkomstig artikel 15 afgelegde verklaring de staat van Belg
conformément à l'article 15. verkrijgen.
2° L'étranger qui contracte mariage avec un conjoint de nationalité 2° De vreemdeling die huwt met een Belg of wiens echtgenoot gedurende
belge ou dont le conjoint acquiert la nationalité belge au cours du het huwelijk de Belgische nationaliteit verkrijgt kan, indien de
mariage, peut, si les époux ont résidé ensemble en Belgique pendant au echtgenoten gedurende ten minste zes maanden in België samen hebben
moins six mois et tant que dure la vie commune en Belgique, acquérir verbleven en zolang zij in België samenleven, door een overeenkomstig
la nationalité belge par déclaration faite conformément à l'article artikel 15 afgelegde verklaring de staat van Belg verkrijgen, op
15, à condition qu'au moment de la déclaration, il ait été autorisé ou voorwaarde dat hij op het ogenblik van de verklaring, sedert ten
admis, depuis au moins trois ans, à séjourner plus de trois mois ou à minste drie jaar, gemachtigd of toegelaten werd tot een verblijf van
s'établir dans le Royaume. meer dan drie maanden of om zich te vestigen in het Rijk.
3° (...) 3° (...)
4° Peut être assimilée à la vie commune en Belgique, la vie commune en 4° Samenleven in het buitenland kan worden gelijkgesteld met
pays étranger lorsque le déclarant prouve qu'il a acquis des attaches samenleven in België, wanneer de belanghebbende bewijst dat er tussen
véritables avec la Belgique ». hem en België een werkelijke band is ontstaan ».
B.2. Il est demandé à la Cour si l'article 16, § 2, 1°, du Code B.2. Het Hof wordt gevraagd of artikel 16, § 2, 1°, van het voormelde
précité est compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution Wetboek bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in
en ce que, au cas où le mariage envisagé entre le partenaire belge et zoverre, in het geval waarin een voorgenomen huwelijk tussen een Belg
l'étranger est reporté en raison de circonstances indépendantes de en een vreemdeling wordt uitgesteld door omstandigheden buiten hun
leur volonté, à savoir en raison de la décision, déclarée wil, meer bepaald door een nadien bij rechterlijke uitspraak ongegrond
ultérieurement non fondée par une décision de justice devenue bevonden beslissing van de ambtenaar van de burgerlijke stand tot
définitive, de l'officier de l'état civil de refuser le mariage, la weigering van het huwelijk, het voorhuwelijks wettelijk samenwonen
cohabitation légale prénuptiale ne peut être prise en compte pour niet wordt meegerekend voor het bereiken van de in die bepaling
atteindre le délai de trois ans de vie commune visé dans cette bedoelde termijn van drie jaar samenleven. Het Hof wordt daarbij
disposition. Il est demandé à la Cour, à cet égard, de comparer gevraagd om de vreemdeling die zich in de voormelde situatie bevindt,
l'étranger qui se trouve dans la situation précitée à l'étranger qui te vergelijken met de vreemdeling die niet wordt geconfronteerd met
n'est pas confronté à une décision de l'officier de l'état civil een beslissing van de ambtenaar van de burgerlijke stand tot weigering
refusant de célébrer le mariage. van het huwelijk.
B.3. En vertu de la disposition en cause, un étranger qui épouse un B.3. Krachtens de in het geding zijnde bepaling kan een vreemdeling
Belge obtient le statut de Belge au moyen d'une déclaration déposée die huwt met een Belg de staat van Belg verkrijgen door middel van een
conformément à l'article 15 du Code de la nationalité belge, à overeenkomstig artikel 15 van het Wetboek van de Belgische
condition que les époux aient résidé ensemble en Belgique pendant au nationaliteit afgelegde verklaring, op voorwaarde dat de echtgenoten
moins trois ans et tant que dure la vie commune en Belgique. Dans gedurende ten minste drie jaar in België samen hebben verbleven en
l'interprétation que la juridiction a quo confère à cette disposition zolang zij in België samenleven. In de interpretatie die het
dans la question préjudicielle, l'étranger concerné doit avoir vécu verwijzende rechtscollege in zijn prejudiciële vraag aan die bepaling
pendant au moins trois ans en Belgique en étant marié avec le verleent, dient de betrokken vreemdeling ten minste drie jaar in
partenaire belge, de sorte que des périodes de cohabitation légale ne België gehuwd te hebben samengeleefd met de Belgische partner, zodat
sont pas prises en compte pour remplir cette condition. La Cour répond periodes van wettelijk samenwonen niet in aanmerking komen voor het
à la question préjudicielle dans cette interprétation. voldoen aan die voorwaarde. Het Hof beantwoordt de prejudiciële vraag
in die interpretatie.
B.4. Aux termes de l'article 8 de la Constitution, il appartient au B.4. Volgens artikel 8 van de Grondwet staat het aan de wetgever de
législateur de déterminer les conditions auxquelles la nationalité voorwaarden te bepalen waaronder de Belgische nationaliteit kan worden
belge peut s'acquérir. Il dispose à cet égard d'un pouvoir verkregen. Hij beschikt ter zake over een ruime beoordelingsmarge.
d'appréciation étendu. Lorsque les choix opérés par le législateur Wanneer de door de wetgever gemaakte keuzes leiden tot een verschil in
entraînent une différence de traitement, la Cour doit toutefois examiner si cette différence repose sur une justification raisonnable. B.5.1. Les travaux préparatoires du Code de la nationalité belge font apparaître que le législateur a, d'une part, considéré que le mariage avec un Belge pouvait en principe être interprété comme un indice de la volonté de l'intéressé de s'intégrer de manière permanente dans la société belge et, d'autre part, voulu éviter que des mariages soient conclus dans le seul but de pouvoir obtenir la nationalité belge. Afin de concilier les deux points de vue, il a estimé que le mariage d'un behandeling, dient het Hof evenwel na te gaan of dat verschil op een redelijke verantwoording berust. B.5.1. Uit de parlementaire voorbereiding van het Wetboek van de Belgische nationaliteit blijkt dat de wetgever, enerzijds, ervan is uitgegaan dat het huwelijk met een Belg in beginsel kan worden beschouwd als een aanwijzing van de wil van de betrokkene om zich blijvend te integreren in de Belgische samenleving en, anderzijds, heeft willen voorkomen dat huwelijken louter zouden worden gesloten om de Belgische nationaliteit te kunnen verkrijgen. Om beide uitgangspunten te verzoenen is hij van oordeel geweest dat het huwelijk van een vreemdeling met een Belg pas kan worden beschouwd als
étranger avec un Belge ne peut être considéré comme un indice een voldoende aanwijzing van de wil van de vreemdeling om zich
suffisant de la volonté de l'étranger de s'intégrer de manière blijvend te integreren in de Belgische samenleving, wanneer de
permanente dans la société belge que lorsque les époux ont vécu echtgenoten gedurende een bepaalde periode in België hebben
ensemble pendant une certaine période en Belgique ou, à condition de samengeleefd of, op voorwaarde dat kan worden bewezen dat er tussen de
pouvoir prouver qu'un lien véritable s'est créé entre l'étranger et la vreemdeling en België een werkelijke band is ontstaan, in het
Belgique, à l'étranger (Doc. parl., Chambre, 1983-1984, n° 756/1, p. buitenland (Parl. St., Kamer, 1983-1984, nr. 756/1, p. 15; Parl. St.,
15; Doc. parl., Chambre, 1983-1984, n° 756/21, pp. 118-119; Doc. Kamer, 1983-1984, nr. 756/21, pp. 118-119; Parl. St., Kamer,
parl., Chambre, 1991-1992, n° 560/4, pp. 5-6; Doc. parl., Sénat, 1991-1992, nr. 560/4, pp. 5-6; Parl. St., Senaat, 1992-1993, nr.
1992-1993, n° 626-2, p. 7). 626-2, p. 7).
B.5.2. La période de six mois prévue à l'origine dans le Code de la B.5.2. De aanvankelijk in het Wetboek van de Belgische nationaliteit
nationalité belge a été remplacée, par la loi du 6 août 1993 modifiant voorziene periode van zes maanden werd bij de wet van 6 augustus 1993
le Code de la nationalité belge et les lois relatives à la « tot wijziging van het Wetboek van de Belgische nationaliteit en van
naturalisation, par une période de trois ans. Par cette modification, de wetten betreffende de naturalisatie » vervangen door een periode
le législateur a, entre autres, souhaité aligner les règles relatives van drie jaar. Met die wijziging heeft de wetgever, onder meer, de
à l'obtention de la nationalité belge par le mariage, en ce qui regels betreffende het verkrijgen van de Belgische nationaliteit op
concerne les délais prévus, d'une part, sur les règles relatives à basis van huwelijk, wat de erin bepaalde termijnen betreft, willen
l'acquisition de la nationalité belge pour d'autres motifs, afin afstemmen op, enerzijds, de regels betreffende het verwerven van de
d'éviter des inégalités, et, d'autre part, sur les règles qui étaient Belgische nationaliteit op andere gronden, en dit om ongelijkheden te
applicables dans d'autres Etats européens pour l'obtention de la voorkomen en, anderzijds, de regels die in andere Europese Staten van
toepassing waren met betrekking tot het verwerven van de nationaliteit
nationalité par le mariage (Doc. parl., Chambre, 1991-1992, n° 560/4, op basis van het huwelijk (Parl. St., Kamer, 1991-1992, nr. 560/4, pp.
pp. 7-10). 7-10).
B.6. La situation juridique dans laquelle se trouvent les conjoints, B.6. De juridische toestand waarin de echtgenoten, enerzijds, en de
d'une part, et les cohabitants légaux, d'autre part, diffère aussi wettelijk samenwonenden, anderzijds, zich bevinden, verschilt, zowel
bien en ce qui concerne leurs devoirs personnels mutuels qu'en ce qui wat hun persoonlijke verplichtingen jegens elkaar als wat hun
concerne leur situation patrimoniale. Ces situations différentes vermogensrechtelijke toestand betreft. Die verschillende toestanden
peuvent justifier certaines différences de traitement lorsqu'elles kunnen bepaalde verschillen in behandeling verantwoorden wanneer zij
sont liées à l'objectif de la mesure en cause. verband houden met de doelstelling van de in het geding zijnde
B.7.1. En vertu de l'article 227 du Code civil, le mariage est dissout maatregel. B.7.1. Krachtens artikel 227 van het Burgerlijk Wetboek wordt het
par la mort d'un des époux ou par le divorce. La dissolution du huwelijk ontbonden door de dood van een van de echtgenoten of door
echtscheiding. De ontbinding van het huwelijk door echtscheiding
mariage par le divorce suppose une procédure préalable et un jugement veronderstelt een procedure voor en een uitspraak van een rechterlijke
d'une instance judiciaire (articles 1254 et suivants du Code judiciaire). instantie (artikel 1254 en volgende van het Gerechtelijk Wetboek).
La cohabitation légale cesse lorsqu'une des parties se marie ou De wettelijke samenwoning houdt op wanneer een van de partijen in het
décède. Les cohabitants peuvent également y mettre fin, de commun huwelijk treedt of overlijdt. Zij kan tevens door de samenwonenden
accord ou unilatéralement, au moyen d'une déclaration écrite remise à worden beëindigd, in onderlinge overeenstemming of eenzijdig, door
l'officier de l'état civil, qui acte la cessation dans le registre de middel van een schriftelijke verklaring bij de ambtenaar van de
burgerlijke stand, die daarvan melding maakt in het bevolkingsregister
la population (article 1476, § 2, du Code civil). (artikel 1476, § 2, van het Burgerlijk Wetboek).
B.7.2. Compte tenu de la facilité avec laquelle il peut être mis fin à B.7.2. Gelet op de eenvoudige wijze waarop het wettelijk samenwonen
la cohabitation légale, il n'est pas dépourvu de justification kan worden beëindigd, is het, mede rekening houdend met de ruime
raisonnable, eu égard notamment au pouvoir d'appréciation étendu dont beoordelingsbevoegdheid waarover de wetgever beschikt bij het bepalen
dispose le législateur pour déterminer les conditions auxquelles la van de voorwaarden waaronder de Belgische nationaliteit kan worden
nationalité belge peut s'obtenir, que la cohabitation légale d'un verkregen, niet zonder redelijke verantwoording dat het wettelijk
étranger avec un Belge ne soit pas prise en compte dans la même mesure samenwonen van een vreemdeling met een Belg niet in dezelfde mate als
het huwelijk in aanmerking wordt genomen in het kader van het
que le mariage pour l'obtention de la nationalité belge. Sur la base verkrijgen van de Belgische nationaliteit. De wetgever vermocht, op
de la manière dont il peut être mis fin à la cohabitation légale, le basis van de wijze waarop het wettelijk samenwonen kan worden
législateur pouvait raisonnablement estimer que cette cohabitation ne beëindigd, redelijkerwijze van oordeel te zijn dat dit samenwonen niet
peut pas être considérée, dans la même mesure que le mariage, comme un in dezelfde mate als het huwelijk kan worden beschouwd als een
indice suffisant de la volonté de l'étranger de s'intégrer de manière voldoende aanwijzing van de wil van de vreemdeling om zich blijvend te
permanente dans la société belge. integreren in de Belgische samenleving.
B.8. Il s'ensuit également qu'il n'est pas dénué de justification B.8. Daaruit volgt eveneens dat het niet zonder redelijke
raisonnable que, pour apprécier si la condition en cause concernant la verantwoording is dat bij de beoordeling van de vraag of is voldaan
durée de la cohabitation a été remplie, il ne puisse être tenu compte aan de in het geding zijnde voorwaarde betreffende de duur van het
que de la vie commune conjugale et non de la vie commune qui a précédé samenleven, enkel rekening kan worden gehouden met het huwelijkse
samenleven en dus niet met het samenleven dat aan het huwelijk
le mariage. voorafgaat.
B.9. La circonstance que le mariage envisagé d'un étranger avec un B.9. De omstandigheid dat een voorgenomen huwelijk van een vreemdeling
Belge est reporté pour des raisons indépendantes de leur volonté ne met een Belg wordt uitgesteld om redenen onafhankelijk van hun wil
change rien à ce qui précède, étant donné que le législateur pouvait doet geen afbreuk aan het voorgaande, vermits de wetgever vermocht
considérer que l'indice de la volonté de l'étranger de s'intégrer de ervan uit te gaan dat de aanwijzing van de wil van de vreemdeling om
manière permanente dans la société belge n'est établi qu'après une zich blijvend in de Belgische samenleving te integreren pas vaststaat
période de trois ans de vie commune en tant qu'époux. Le report du na een periode van drie jaar huwelijks samenleven. Het gegeven dat het
mariage en raison d'une décision de l'officier de l'état civil huwelijk wordt uitgesteld door een door de ambtenaar van de
refusant de célébrer le mariage, qui est réformée ultérieurement par burgerlijke stand genomen beslissing tot weigering van het huwelijk
une décision judiciaire, ne conduit pas à une autre conclusion. La die later bij rechterlijke beslissing wordt hervormd, leidt niet tot
période minimale de vie commune conjugale prévue dans la disposition en cause n'est, du reste, pas à ce point longue qu'elle rende l'acquisition de la nationalité belge exagérément difficile pour l'étranger dont le mariage envisagé est reporté. B.10. La question préjudicielle appelle une réponse négative. Par ces motifs, la Cour dit pour droit : Dans l'interprétation selon laquelle la période de cohabitation légale n'est pas prise en compte pour calculer le délai de trois ans qui y een andere conclusie. De in de in het geding zijnde bepaling voorgeschreven minimumperiode van huwelijks samenleven is overigens niet zodanig lang dat zij de verwerving van de Belgische nationaliteit overdreven moeilijk maakt voor de vreemdeling van wie het voorgenomen huwelijk wordt uitgesteld. B.10. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. Om die redenen, het Hof zegt voor recht :
est visé, l'article 16, § 2, 1°, du Code de la nationalité belge, dans Artikel 16, § 2, 1°, van het Wetboek van de Belgische nationaliteit,
la version applicable avant son abrogation par l'article 13 de la loi in de versie zoals van toepassing vóór de opheffing ervan bij artikel
du 4 décembre 2012 modifiant le Code de la nationalité belge afin de 13 van de wet van 4 december 2012 tot wijziging van het Wetboek van de
rendre l'acquisition de la nationalité belge neutre du point de vue de Belgische nationaliteit teneinde het verkrijgen van de Belgische
l'immigration, ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution. nationaliteit migratieneutraal te maken, schendt de artikelen 10 en 11
van de Grondwet niet, in de interpretatie dat de periode van wettelijk
samenwonen niet in aanmerking wordt genomen voor het bereiken van de
erin bedoelde termijn van drie jaar.
Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 5 mars 2015. op 5 maart 2015.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
Le président, De voorzitter,
A. Alen A. Alen
^