Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 142/2014 du 9 octobre 2014 Numéro du rôle : 5232 En cause : la question préjudicielle concernant les articles 8, 9, 16 et 17 de la loi du 10 novembre 2006 relative aux heures d'ouverture dans le commerce, l'artisanat et La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges E. De G(...)"
Extrait de l'arrêt n° 142/2014 du 9 octobre 2014 Numéro du rôle : 5232 En cause : la question préjudicielle concernant les articles 8, 9, 16 et 17 de la loi du 10 novembre 2006 relative aux heures d'ouverture dans le commerce, l'artisanat et La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges E. De G(...) Uittreksel uit arrest nr. 142/2014 van 9 oktober 2014 Rolnummer : 5232 In zake : de prejudiciële vraag over de artikelen 8, 9, 16 en 17 van de wet van 10 november 2006 betreffende de openingsuren in handel, ambacht en dienstverlening, gesteld Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de rechters (...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 142/2014 du 9 octobre 2014 Uittreksel uit arrest nr. 142/2014 van 9 oktober 2014
Numéro du rôle : 5232 Rolnummer : 5232
En cause : la question préjudicielle concernant les articles 8, 9, 16 In zake : de prejudiciële vraag over de artikelen 8, 9, 16 en 17 van
et 17 de la loi du 10 novembre 2006 relative aux heures d'ouverture de wet van 10 november 2006 betreffende de openingsuren in handel,
dans le commerce, l'artisanat et les services, posée par le Tribunal ambacht en dienstverlening, gesteld door de Rechtbank van Koophandel
de commerce d'Anvers. te Antwerpen.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges E. De samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de
Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E.
Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R.
du greffier F. Meersschaut, présidée par le président A. Alen, Leysen, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter A. Alen,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par jugement du 27 octobre 2011 en cause de la SA « Pelckmans Turnhout Bij vonnis van 27 oktober 2011 in zake de nv « Pelckmans Turnhout »
» contre la SA « Walter Van Gastel Balen » et autres, dont tegen de nv « Walter Van Gastel Balen » en anderen, waarvan de
l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 7 novembre 2011, le expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 7 november 2011,
heeft de voorzitter van de Rechtbank van Koophandel te Antwerpen,
président du Tribunal de commerce d'Anvers, siégeant comme en référé, zitting houdende zoals in kort geding, de volgende prejudiciële vraag
a posé la question préjudicielle suivante : gesteld :
« Les articles 8, 9, 16 et 17 de la loi du 10 novembre 2006 relative « Schenden de artikelen 8, 9, 16 en 17 van de wet van 10 november 2006
aux heures d'ouverture dans le commerce, l'artisanat et les services betreffende de openingsuren in handel, ambacht en dienstverlening de
violent-ils les principes constitutionnels d'égalité et de grondwettelijke gelijkheids- en non-discriminatiebeginselen vervat in
non-discrimination contenus dans les articles 10 et 11 de la artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met de
Constitution, combinés avec la liberté de commerce et d'industrie,
telle qu'elle a été instituée par l'article 7 du décret d'Allarde des vrijheid van handel en nijverheid, zoals die werd ingesteld bij
2-17 mars 1791 supprimant les corporations, en ce que l'obligation artikel 7 van het zogenaamde Decreet D'Allarde van 2-17 maart 1791 tot
qu'ils contiennent de prévoir un jour de fermeture hebdomadaire afschaffing van de gilden, doordat de daarin opgenomen verplichting
tot het voeren van een wekelijkse sluitingsdag
(i) ne s'applique pas aux commerçants qui sont établis dans les gares (i) niet van toepassing is op handelaren die gevestigd zijn in
ferroviaires ou dans les unités d'établissement des sociétés de treinstations of in vestigingseenheden van maatschappijen voor
transport public, ni aux ventes dans les aéroports et les zones openbaar vervoer, evenmin voor verkopen in luchthavens en havenzones
portuaires ouverts au trafic international des voyageurs ni aux ventes die openstaan voor het internationaal reizigersverkeer en ook niet
dans les stations d'essence ou les unités d'établissement situées sur voor verkopen in tankstations of vestigingseenheden gelegen op het
le domaine des autoroutes, mais bien aux commerçants qui sont établis domein van autosnelwegen, doch wel op handelaren die op andere
à d'autres endroits et implique de ce fait pour la dernière catégorie locaties gevestigd zijn en daardoor voor de laatste categorie van
de commerçants une limitation dénuée de justification objective de la handelaren een objectief niet verantwoorde beperking inhoudt van de
liberté de commerce et d'industrie, vrijheid van handel en nijverheid,
(ii) ne s'applique pas aux commerçants qui sont actifs dans la vente (ii) niet van toepassing is op handelaren die actief zijn in de
de produits tels que des journaux, magazines, produits de tabac et verkoop van producten zoals kranten, tijdschriften, tabak en
articles fumeurs, cartes téléphoniques et produits de la Loterie rookwaren, telefoonkaarten en producten van de Nationale Loterij, de
nationale, la vente de supports d'oeuvres audiovisuelles et de jeux verkoop van dragers van audiovisuele werken en videospelen, de verkoop
vidéo, la vente de crème glacée, mais bien aux commerçants qui offrent van consumptie-ijs, doch wel op de handelaren die andere producten
d'autres produits et implique de ce fait pour la dernière catégorie de aanbieden en daardoor voor de laatste categorie van handelaren een
commerçants une limitation dénuée de justification objective de la objectief niet verantwoorde beperking inhoudt van de vrijheid van
liberté de commerce et d'industrie, handel en nijverheid,
(iii) s'applique uniquement au commerce de détail, à savoir aux (iii) enkel van toepassing is op de kleinhandel, te weten de
entreprises qui s'occupent de la vente au consommateur, alors qu'elle ondernemingen die zich richten op verkopen aan de consument, terwijl
n'est pas applicable aux autres commerçants, et implique de ce fait deze niet van toepassing is op andere handelaren, en daarmee voor de
pour la première catégorie de commerçants une limitation dénuée de eerste categorie van handelaren een objectief niet verantwoorde
justification objective de la liberté de commerce et d'industrie, beperking inhoudt van de vrijheid van handel en nijverheid,
(iv) implique à tout le moins, pour les commerçants qui exercent leur (iv) minstens een aanzienlijk grotere beperking met zich brengt voor
activité au moyen d'un point de vente physique et qui ont un contact de handelaren die hun activiteit voeren door middel van een fysiek
direct avec le consommateur, une limitation nettement plus stricte que verkooppunt, met rechtstreeks contact met de consument dan voor de
pour les commerçants qui exercent leur activité via un magasin en handelaren die hun activiteit voeren via een internetwinkel of
ligne ou éventuellement par d'autres formes de vente à distance, et mogelijk via andere manieren van verkoop op afstand, en derhalve voor
implique dès lors pour la première catégorie de commerçants une
limitation dénuée de justification objective de la liberté de commerce de eerste categorie van handelaren een objectief niet verantwoorde
et d'industrie ? ». beperking inhoudt van de vrijheid van handel en nijverheid ? ».
Par arrêt interlocutoire n° 119/2012 du 18 octobre 2012, publié au Bij tussenarrest nr. 119/2012 van 18 oktober 2012, bekendgemaakt in
Moniteur belge du 18 janvier 2013, la Cour a posé à la Cour de justice het Belgisch Staatsblad van 18 januari 2013, heeft het Hof de volgende
de l'Union européenne la question préjudicielle suivante : prejudiciële vraag gesteld aan het Hof van Justitie van de Europese
« Le principe d'égalité, inscrit à l'article 6, paragraphe 3, du Unie : « Dient het gelijkheidsbeginsel, neergelegd in artikel 6, derde lid,
Traité sur l'Union européenne et aux articles 20 et 21 de la Charte van het Verdrag betreffende de Europese Unie en in de artikelen 20 en
des droits fondamentaux de l'Union européenne, combiné avec les 21 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, in
articles 15 et 16 de la Charte précitée et avec les articles 34 à 36, samenhang gelezen met de artikelen 15 en 16 van het voormelde Handvest
56 et 57 du Traité sur le fonctionnement de l'Union européenne, en met de artikelen 34 tot 36, 56 en 57 van het Verdrag betreffende de
doit-il être interprété en ce sens qu'il s'oppose à une réglementation werking van de Europese Unie, aldus te worden geïnterpreteerd dat het
telle que celle que contiennent les articles 8, 9, 16 et 17 de la loi zich verzet tegen een regeling zoals neergelegd in de artikelen 8, 9,
du 10 novembre 2006 relative aux heures d'ouverture dans le commerce, 16 en 17 van de wet van 10 november 2006 betreffende de openingsuren
l'artisanat et les services, en ce que l'obligation que ces articles in handel, ambacht en dienstverlening, doordat de daarin opgenomen
contiennent de prévoir un jour de fermeture hebdomadaire : verplichting tot het voeren van een wekelijkse sluitingsdag :
(i) ne s'applique pas aux commerçants qui sont établis dans les gares (i) niet van toepassing is op handelaren die gevestigd zijn in
ferroviaires ou dans les unités d'établissement des sociétés de treinstations of in vestigingseenheden van maatschappijen voor
transport public, ni aux ventes dans les aéroports et les zones openbaar vervoer, evenmin voor verkopen in luchthavens en havenzones
portuaires ouverts au trafic international des voyageurs ni aux ventes die openstaan voor het internationaal reizigersverkeer en ook niet
dans les stations d'essence ou les unités d'établissement situées sur voor verkopen in tankstations of vestigingseenheden gelegen op het
le domaine des autoroutes, mais bien aux commerçants qui sont établis domein van autosnelwegen, doch wel op handelaren die op andere
à d'autres endroits, locaties zijn gevestigd,
(ii) ne s'applique pas aux commerçants qui sont actifs dans la vente (ii) niet van toepassing is op handelaren die actief zijn in de
de produits tels que des journaux, magazines, produits de tabac et verkoop van producten zoals kranten, tijdschriften, tabak en
articles fumeurs, cartes téléphoniques et produits de la Loterie rookwaren, telefoonkaarten en producten van de Nationale Loterij, de
nationale, la vente de supports d'oeuvres audiovisuelles et de jeux verkoop van dragers van audiovisuele werken en videospelen, de verkoop
vidéo, la vente de crème glacée, mais bien aux commerçants qui offrent van consumptie-ijs, doch wel op de handelaren die andere producten
d'autres produits, aanbieden,
(iii) s'applique uniquement au commerce de détail, à savoir aux (iii) enkel van toepassing is op de kleinhandel, te weten de
entreprises qui s'occupent de la vente au consommateur, alors qu'elle ondernemingen die zich richten op verkopen aan de consument, terwijl
n'est pas applicable aux autres commerçants, ze niet van toepassing is op andere handelaren,
(iv) implique à tout le moins, pour les commerçants qui exercent leur (iv) minstens een aanzienlijk grotere beperking met zich meebrengt
activité au moyen d'un point de vente physique et qui ont un contact voor de handelaren die hun activiteit voeren door middel van een
direct avec le consommateur, une limitation nettement plus stricte que fysiek verkooppunt, met rechtstreeks contact met de consument, dan
pour les commerçants qui exercent leur activité via un magasin en voor de handelaren die hun activiteit voeren via een internetwinkel of
ligne ou éventuellement par d'autres formes de vente à distance ? ». mogelijk via andere manieren van verkoop op afstand ? ».
Par arrêt du 8 mai 2014 dans l'affaire C-483/12, la Cour de justice de Bij arrest van 8 mei 2014 in de zaak C-483/12 heeft het Hof van
l'Union européenne a répondu à la question. Justitie van de Europese Unie op de vraag geantwoord.
Par ordonnance du 18 juin 2014, la Cour a fixé l'audience au 9 juillet Bij beschikking van 18 juni 2014 heeft het Hof de dag van de
2014, après avoir invité les parties à exposer, dans un mémoire terechtzitting bepaald op 9 juli 2014, na de partijen te hebben
complémentaire à introduire le 7 juillet 2014 au plus tard et dont uitgenodigd, in een uiterlijk op 7 juli 2014 in te dienen aanvullende
elles feraient parvenir une copie aux autres parties dans le même memorie, waarvan ze een kopie laten toekomen aan de andere partijen
délai, leurs observations éventuelles à la suite de l'arrêt de la Cour binnen dezelfde termijn, hun eventuele opmerkingen te formuleren naar
de justice de l'Union européenne précité. aanleiding van het voormelde arrest van het Hof van Justitie van de
Europese Unie.
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1.1. La question préjudicielle concerne les articles 8, 9, 16 et 17 B.1.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op de artikelen 8, 9, 16
de la loi du 10 novembre 2006 relative aux heures d'ouverture dans le en 17 van de wet van 10 november 2006 betreffende de openingsuren in
commerce, l'artisanat et les services. handel, ambacht en dienstverlening.
B.1.2. L'article 8 dispose : B.1.2. Artikel 8 bepaalt :
« L'accès du consommateur à l'unité d'établissement, la vente directe « De toegang van de consument tot de vestigingseenheid, de
de produits ou de services au consommateur et les livraisons à rechtstreekse verkoop van producten of diensten aan de consument en de
domicile sont interdits pendant une période ininterrompue de thuisleveringen worden gedurende een ononderbroken periode van
vingt-quatre heures commençant le dimanche à 5 heures ou à 13 heures vierentwintig uur, beginnend op zondag om 5 uur of om 13 uur en
et se terminant le lendemain à la même heure ». eindigend op de volgende dag op hetzelfde uur, verboden ».
B.1.3. L'article 9 dispose : B.1.3. Artikel 9 bepaalt :
« Tout commerçant ou prestataire de services peut choisir un autre « Elke handelaar of dienstverstrekker mag een andere wekelijkse
jour de repos hebdomadaire que celui visé à l'article 8, commençant le rustdag kiezen dan diegene die in artikel 8 bedoeld is, beginnend op
jour choisi à 5 heures ou à 13 heures et prenant fin le lendemain à la de gekozen dag om 5 uur of om 13 uur en eindigend op de volgende dag
même heure ». op hetzelfde uur ».
B.1.4. L'article 16 dispose : B.1.4. Artikel 16 bepaalt :
« § 1er. Les interdictions visées à l'article 6 et à l'article 8 ne « § 1. Het verbod dat bedoeld is in artikel 6 en in artikel 8 is niet
s'appliquent pas aux : van toepassing op :
a) ventes au domicile d'un consommateur autre que l'acheteur, à a) de verkopen ten huize van een andere consument dan de koper, op
condition que la vente se déroule dans la partie habitée d'une voorwaarde dat de verkoop plaats heeft in het bewoonde gedeelte van
habitation exclusivement utilisée à des fins privées; een woning dat uitsluitend voor privé-doeleinden gebruikt wordt;
b) ventes à domicile effectuées à l'invitation du consommateur, pour b) de verkopen aan huis op uitnodiging van de consument waarvoor deze
lesquelles le client a expressément demandé au préalable la visite du het bezoek van de verkoper voorafgaandelijk en uitdrukkelijk gevraagd
vendeur, en vue de négocier l'achat d'un produit ou d'un service; heeft, met de bedoeling te onderhandelen over de aankoop van dat
product of die dienst;
c) ventes et prestations de services dans les unités d'établissement c) de verkopen en de dienstverstrekkingen in de vestigingseenheden van
des sociétés de transport public et dans les gares exploitées maatschappijen voor openbaar vervoer en in de rechtstreeks of
directement ou indirectement par la SNCB-Holding ou ses filiales, de onrechtstreeks door de NMBS-Holding of haar filialen geëxploiteerde
même que dans l'ensemble immobilier où ces gares sont situées; stations, evenals in het geheel van de onroerende goederen waar die
stations gelegen zijn;
d) ventes et prestations de services dans les aéroports et les zones d) de verkopen en dienstverstrekkingen in de luchthavens en havenzones
portuaires ouverts au trafic international des voyageurs; die openstaan voor het internationale reizigersverkeer;
e) prestations de services à effectuer en cas de nécessité impérieuse; e) de dienstverstrekkingen die uitgevoerd dienen te worden bij dringende noodzakelijkheid;
f) ventes, dans les stations d'essence ou les unités d'établissement f) de verkopen in tankstations of vestigingseenheden gelegen op het
situées sur le domaine des autoroutes, d'un assortiment de denrées domein van autosnelwegen, van een assortiment algemene voedingswaren
alimentaires générales et d'articles ménagers, à l'exception des en huishoudelijke artikelen, uitgezonderd gedistilleerde
boissons alcoolisées distillées et des boissons à base de levure ayant alcoholhoudende dranken en gisthoudende dranken, met een alcoholvolume
un volume d'alcool supérieur à 6 %, à condition que la surface van meer dan 6 %, op voorwaarde dat de netto verkoopoppervlakte niet
commerciale nette ne dépasse pas les 250 m2. groter is dan 250 m2.
Le fait que le consommateur accepte une offre de visite à l'initiative Het door de consument gegeven akkoord met een door de verkoper
du vendeur ne constitue pas une invitation au sens du point b). telefonisch voorgesteld bezoekaanbod vormt geen uitnodiging zoals bedoeld in punt b).
§ 2. Ces interdictions ne s'appliquent pas davantage aux unités § 2. Het verbod is evenmin van toepassing op de vestigingseenheden
d'établissement dont l'activité principale constitue la vente d'un des waarvan de hoofdactiviteit de verkoop van één van de volgende
groupes de produits suivants : productgroepen uitmaakt :
a) journaux, magazines, produits de tabac et articles fumeurs, cartes a) kranten, tijdschriften, tabak en rookwaren, telefoonkaarten en
téléphoniques et produits de la Loterie nationale; producten van de Nationale Loterij;
b) supports d'oeuvres audiovisuelles et jeux vidéos, ainsi que leur b) dragers van audiovisuele werken en videospelen, alsook de verhuur
location; ervan;
c) carburant et huile pour véhicules automobiles; c) brandstof en olie voor autovoertuigen;
d) crème glacée en portions individuelles; d) consumptie-ijs in individuele porties;
e) denrées alimentaires préparées dans l'unité d'établissement et qui e) voedingswaren die in de vestigingseenheid worden bereid en er niet
n'y sont pas consommées. worden verbruikt.
Il est question d'une activité principale lorsque la vente du groupe Er is sprake van een hoofdactiviteit indien de verkoop van de
de produits constituant l'activité principale représente au moins 50 % productgroep die de hoofdactiviteit uitmaakt, minstens 50 % van het
du chiffre d'affaires annuel. jaarlijkse zakencijfer vertegenwoordigt.
§ 3. Sur la proposition du ministre, le Roi peut compléter la liste § 3. Op voorstel van de minister, kan de Koning de lijst met de
des secteurs du commerce et de l'artisanat figurant au § 1er ainsi que sectoren van de handel en de ambacht in § 1 en de lijst met
la liste des activités principales visées au § 2 ». hoofdactiviteiten in § 2 aanvullen ».
B.1.5. L'article 17 dispose : B.1.5. Artikel 17 bepaalt :
« Les interdictions visées à l'article 6 a) et b) et à l'article 8 ne « Het verbod bedoeld in artikel 6 a) en b) en in artikel 8 is niet van
sont pas applicables dans les stations balnéaires et les communes ou toepassing in de badplaatsen en gemeenten of delen van de gemeenten
parties de communes reconnues comme centres touristiques. die als toeristische centra worden erkend;
Le Roi détermine ce qu'il faut entendre par centres touristiques, dont De Koning bepaalt wat moet worden verstaan onder toeristische centra,
il détermine les critères et la procédure de reconnaissance ». waarvan hij de criteria en de procedure tot erkenning bepaalt ».
B.2. La Cour est interrogée sur la compatibilité des articles 8, 9, 16 B.2. Het Hof wordt ondervraagd over de bestaanbaarheid van de
et 17 de la loi du 10 novembre 2006 relative aux heures d'ouverture artikelen 8, 9, 16 en 17 van de wet van 10 november 2006 betreffende
dans le commerce, l'artisanat et les services, avec les articles 10 et de openingsuren in handel, ambacht en dienstverlening, met de
11 de la Constitution, combinés avec la liberté de commerce et artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen et de
d'industrie telle qu'elle est garantie par l'article 7 du décret vrijheid van handel en nijverheid zoals gewaarborgd bij artikel 7 van
d'Allarde des 2-17 mars 1791, actuellement remplacé par les articles het decreet d'Allarde van 2-17 maart 1791, thans vervangen bij de
II.3 et II.4 du Code de droit économique, en ce que l'obligation de artikelen II.3 en II.4 van het Wetboek van economisch recht, doordat
respecter un jour de fermeture hebdomadaire ne s'applique pas à de verplichting tot het in acht nemen van een wekelijkse sluitingsdag
certaines catégories de commerçants (première et deuxième branches de niet van toepassing is op bepaalde categorieën van handelaren (eerste
la question préjudicielle), s'applique uniquement au commerce de en tweede onderdeel van de prejudiciële vraag), enkel van toepassing
détail (troisième branche) et implique une plus grande restriction is op de kleinhandel (derde onderdeel) en een grotere beperking
pour les commerçants qui exercent leur activité via un point de vente meebrengt voor handelaren die via een fysiek verkooppunt, met
physique et ont un contact direct avec le consommateur (quatrième rechtstreeks contact met de consument, handel drijven (vierde
branche). onderdeel).
B.3.1. Par son arrêt n° 119/2012 du 18 octobre 2012, la Cour a posé à B.3.1. Bij zijn arrest nr. 119/2012 van 18 oktober 2012 heeft het Hof
la Cour de justice de l'Union européenne une question préjudicielle aan het Hof van Justitie van de Europese Unie een prejudiciële vraag
concernant l'interprétation du principe d'égalité, tel qu'il est gesteld in verband met de uitlegging van het gelijkheidsbeginsel,
prescrit à l'article 6, paragraphe 3, du Traité sur l'Union européenne zoals bepaald in artikel 6, lid 3, van het Verdrag betreffende de
et aux articles 20 et 21 de la Charte des droits fondamentaux de Europese Unie en in de artikelen 20 en 21 van het Handvest van de
l'Union européenne, combinés avec les articles 15 et 16 de la Charte grondrechten van de Europese Unie, in samenhang gelezen met de
précitée et avec les articles 34 à 36, 56 et 57 du Traité sur le artikelen 15 en 16 van het voormelde Handvest en met de artikelen 34
fonctionnement de l'Union européenne. tot 36, 56 en 57 van het Verdrag betreffende de werking van de
B.3.2. Par son arrêt du 8 mai 2014 (C-483/12, Pelckmans Turnhout NV), Europese Unie. B.3.2. Bij zijn arrest van 8 mei 2014 (C-483/12, Pelckmans Turnhout
la Cour de justice s'est déclarée incompétente pour répondre à cette NV) heeft het Hof van Justitie zich onbevoegd verklaard om die
question préjudicielle. prejudiciële vraag te beantwoorden.
B.3.3. La Cour de justice a jugé : B.3.3. Het Hof van Justitie heeft geoordeeld :
« 23. [...] cette décision, tout comme les observations écrites « 23. In de verwijzingsbeslissing noch in de bij het Hof ingediende
soumises à la Cour, n'établit nullement que ledit litige présente des schriftelijke opmerkingen wordt [...] aangetoond dat die procedure
éléments de rattachement à l'une quelconque des situations envisagées aanknopingspunten heeft met een van de situaties beoogd door de
par les dispositions du traité visées par la juridiction de renvoi. Verdragsbepalingen waaraan de verwijzende rechter refereert.
24. En tout état de cause, en ce qui concerne l'application des 24. Wat de toepassing van de door de verwijzende rechter vermelde
articles 34 TFUE à 36 TFUE en matière de libre circulation des artikelen 34 VWEU tot en met 36 VWEU inzake het vrije verkeer van
marchandises, mentionnés par cette juridiction, il y a lieu de goederen betreft, zij er hoe dan ook aan herinnerd dat het Hof reeds
rappeler que la Cour a déjà jugé, à plusieurs reprises, que ces meermaals heeft geoordeeld dat deze bepalingen niet van toepassing
dispositions ne s'appliquent pas à une réglementation nationale en zijn op een nationale winkelsluitingsregeling die geldt voor alle
matière de fermeture des magasins qui est opposable à tous les betrokken marktdeelnemers die op het nationale grondgebied
opérateurs économiques concernés exerçant des activités sur le
territoire national et qui affecte de la même manière, en droit et en activiteiten ontplooien, en die, rechtens en feitelijk, de
fait, la commercialisation des produits nationaux et celles des verhandeling van nationale producten en die van producten uit andere
produits en provenance d'autres Etats membres (voir, notamment, arrêts lidstaten gelijkelijk treft (zie met name arresten Punto Casa en PPV,
Punto Casa et PPV, C-69/93 et C-258/93, EU : C : 1994 : 226, point 15, C-69/93 en C-258/93, EU: C: 1994: 226, punt 15, en Semeraro Casa Uno
ainsi que Semeraro Casa Uno e.a., C-418/93 à C-421/93, C-460/93 à e.a., C-418/93-C-421/93, C-460/93-C-462/93, C-464/93, C-9/94-C-11/94,
C-462/93, C-464/93, C-9/94 à C-11/94, C-14/94, C-15/94, C-23/94, C-14/94, C-15/94, C-23/94, C-24/94 en C-332/94, EU: C: 1996: 242, punt 28).
C-24/94 et C-332/94, EU : C : 1996 : 242, point 28). 25. Evenzo kan, wat de door de verwijzende rechter eveneens vermelde
25. De même, en ce qui concerne les articles 56 TFUE et 57 TFUE en artikelen 56 VWEU en 57 VWEU inzake het vrij verrichten van diensten
matière de libre prestation des services, également évoqués par la betreft, worden volstaan met de vaststellingen dat de betrokken
juridiction de renvoi, il suffit de constater que la législation en wettelijke regeling geldt voor alle marktdeelnemers die op het
cause est opposable à tous les opérateurs exerçant des activités sur nationale grondgebied activiteiten ontplooien, dat zij overigens niet
le territoire national, qu'elle n'a d'ailleurs pas pour objet de tot doel heeft de voorwaarden voor de uitvoering van de
régler les conditions concernant l'exercice de prestation des services dienstverrichting van de betrokken ondernemingen te regelen, en ten
des entreprises concernées et que, enfin, les effets restrictifs slotte dat de beperkingen die zij voor het vrij verrichten van
qu'elle pouvait produire sur la libre prestation des services sont diensten teweeg zou kunnen brengen, zo onzeker en indirect zijn dat
trop aléatoires et trop indirects pour que l'obligation qu'elle édicte
puisse être regardée comme étant de nature à entraver cette liberté van de in de regeling vervatte verplichting niet kan worden gezegd dat
(voir, par analogie, arrêt Semeraro Casa Uno e.a., EU : C : 1996 : zij deze vrijheid belemmert (zie naar analogie, arrest Semeraro Casa
242, point 32). Uno e.a., EU: C: 1996: 242, punt 32).
26. Il résulte de l'ensemble de ces considérations que la compétence 26. Uit een en ander volgt dat niet is komen vast te staan dat het Hof
de la Cour pour interpréter les dispositions de la Charte évoquées par bevoegd is om de door de verwijzende rechter vermelde bepalingen van
la juridiction de renvoi n'est pas établie ». het Handvest uit te leggen ».
B.3.4. Il ressort de l'arrêt C-483/12 précité que le droit de l'Union B.3.4. Uit het voormelde arrest C-483/12 blijkt dat het recht van de
européenne ne s'applique pas à l'affaire soumise au juge a quo, Europese Unie niet van toepassing is op de zaak voor de verwijzende
celle-ci ne présentant pas de point de rattachement avec ce droit. rechter, aangezien die zaak geen aanknopingspunt vertoont met dat
B.4.1. Selon les travaux préparatoires de la loi du 10 novembre 2006, recht. B.4.1. Volgens de parlementaire voorbereiding van de wet van 10
l'intention du législateur était, d'une part, de fondre toutes les november 2006 was het de bedoeling van de wetgever om, enerzijds, alle
dispositions relatives aux heures d'ouverture (c'est-à-dire la loi du
22 juin 1960 instaurant le repos hebdomadaire dans l'artisanat et le bepalingen betreffende de openingsuren (zijnde de wet van 22 juni 1960
tot invoering van een wekelijkse rustdag in nering en ambacht en de
commerce et la loi du 24 juillet 1973 instaurant la fermeture wet van 24 juli 1973 tot instelling van een verplichte avondsluiting
obligatoire du soir dans le commerce, l'artisanat et les services) in handel, ambacht en dienstverlening) in één enkele wet te verzamelen
dans une loi unique, et, d'autre part, de moderniser une législation en, anderzijds, de meer dan dertig jaar oude wetgeving te
vieille de plus de 30 ans. Le législateur visait donc à trouver un moderniseren. De wetgever beoogde derhalve een evenwicht te vinden
équilibre entre les intérêts des consommateurs et les conditions de tussen de belangen van de consumenten en de arbeidsomstandigheden van
travail des personnes actives dans le secteur du commerce de détail : personen die in de kleinhandelssector werkzaam zijn :
« [Le projet de loi] s'applique au commerce de détail et laisse la « Het [wetsontwerp] is van toepassing op de detailhandel en verleent
possibilité au Roi d'étendre le champ d'application aux services qu'Il de Koning de mogelijkheid het toepassingsgebied tot de diensten die
détermine. Il ne s'applique donc pas au secteur horeca, à Hij bepaalt uit te breiden. Het is dus niet van toepassing op de
l'hôtellerie, aux campings, et aux débits de boissons. horecasector, het hotelwezen, de campings en de drankgelegenheden.
[...] [...]
Le présent projet de loi renverse le système en imposant un jour de Het wetsontwerp gooit het systeem om door een wekelijkse rustdag aan
repos hebdomadaire à tous les secteurs en laissant au Roi le soin alle sectoren op te leggen, met door aan de Koning de zorg te laten
d'octroyer des dérogations aux secteurs qui en ont besoin. afwijkingen aan de sectoren die het nodig hebben toe te kennen.
Il harmonise les listes des secteurs bénéficiant de dérogations à la Het harmoniseert de lijsten van de sectoren die afwijkingen op de
fermeture obligatoire du soir et au repos hebdomadaire. verplichte avondsluiting en op de wekelijkse rustdag genieten.
[...] [...]
Le présent projet de loi harmonise les règles et prévoit pour les Het wetsontwerp harmoniseert de regels en voorziet voor de
centres touristiques une seule procédure de reconnaissance avec des toeristische centra in één enkele erkenningprocedure met
critères harmonisés, qui seront définis par un arrêté royal » (Doc. geharmoniseerde voorwaarden die per koninklijk besluit zullen worden
parl., Chambre, 2005-2006, DOC 51-2486/001, pp. 4-5). bepaald » (Parl. St., Kamer, 2005-2006, DOC 51-2486/001, pp. 4-5).
B.4.2. Le fondement légal originaire de l'instauration d'un jour de B.4.2. De oorspronkelijke wettelijke grondslag voor de invoering van
repos hebdomadaire réside dans la loi du 22 juin 1960 instaurant le een wekelijkse rustdag is de wet van 22 juni 1960 tot invoering van
repos hebdomadaire dans l'artisanat et le commerce. Cette loi « permet een wekelijkse rustdag in nering en ambacht. Die wet liet « de Koning
[tait] au Roi de prescrire un jour de repos par semaine dans certaines toe een rustdag per week op te leggen in zekere takken van handel of
branches du commerce et de l'artisanat, à la demande d'une ou de van ambacht en op aanvraag van een of meer representatieve
plusieurs fédérations professionnelles représentatives » (Doc. parl.,
Sénat, 1962-1963, n° 241, p. 1). A cet égard, les travaux beroepsverbonden » (Parl. St., Senaat, 1962-1963, nr. 241, p. 1).
préparatoires indiquent : Dienaangaande vermeldt de parlementaire voorbereiding :
« Nul ne peut contester le droit des commerçants et des artisans au « Het is onbetwistbaar dat de handelaars en de ambachtslieden recht
repos. hebben op rust.
C'est ce droit, actuellement théorique, que ce projet de loi a pour Ons ontwerp heeft tot doel dit recht, dat thans theoretisch is, tot
objet de transformer en une réalité positive et utilisable par tous. een positieve en voor iedereen bruikbare werkelijkheid te maken.
[...] Il faut donc tenir compte des nécessités économiques et des conditions particulières dans lesquelles s'exercent le commerce et l'artisanat dans les différentes régions, voire dans les différentes communes du pays. C'est pourquoi, dans le projet, il n'est nullement question d'imposer un jour de fermeture hebdomadaire uniforme pour tous; une telle mesure risquerait d'avoir pour effet de léser gravement certains commerçants et certains artisans. C'est donc vers une formule particulièrement souple que s'oriente le présent projet. Elle pose le principe du droit du commerçant et de l'artisan à un repos hebdomadaire. Elle pose un second principe : ce repos hebdomadaire est le repos dominical. Normalement, c'est le dimanche qu'il doit être pris. Ceci est conforme à toutes nos traditions et aux principes généraux de notre civilisation. C'est d'ailleurs le dimanche que les enfants disposent eux-mêmes de loisirs et il est normal de souhaiter que ce soit le même jour que leurs parents disposent de liberté. Mais, ce principe étant posé, il faut tenir compte de cas [...] Bijgevolg moet er rekening worden gehouden met de economische vereisten en de bijzondere omstandigheden waarin de handel en het ambachtsleven geschieden in de verschillende streken, zelfs in de verschillende gemeenten van het land. Om die reden is er in het ontwerp geen sprake van, aan allen, dezelfde wekelijkse sluitingsdag op te leggen; een dergelijke maatregel zou zeer nadelige gevolgen kunnen hebben voor sommige handelaars en ambachtslieden. Dit ontwerp streeft dan ook naar een zeer soepele oplossing. Als principe wordt vooropgesteld dat de handelaar en de ambachtsman recht hebben op een wekelijkse rust. Als tweede principe geldt dat deze wekelijkse rust op de zondag valt. Normaal moet de rustdag 's zondags genomen worden. Dit stemt overeen met onze tradities en de algemene beginselen van onze beschaving. Op zondag zijn kinderen trouwens ook vrij en het is normaal te wensen dat ouders en kinderen samen vrijaf hebben. Maar eens dit principe gesteld moet men ook rekening houden met de
particuliers. bijzondere gevallen.
Or, qui est juge de ces cas, sinon le commerçant ou l'artisan lui-même En wie kan daarover beter oordelen dan de handelaar of de ambachtsman
[?] » (Doc. parl., Chambre, 1959-1960, n° 470/1, p. 3). zelf ? » (Parl. St., Kamer, 1959-1960, nr. 470/1, p. 3).
En ce que la loi du 22 juin 1960 autorisait le Roi à imposer un jour Doordat de wet van 22 juni 1960 de Koning toestond een wekelijkse
de repos hebdomadaire aux secteurs qui en avaient fait la demande par rustdag op te leggen aan de sectoren die daartoe een aanvraag hadden
le biais des fédérations professionnelles concernées, elle visait à ingediend via de betrokken beroepsverbonden, had zij tot doel de
protéger la santé des indépendants et à laisser à ces derniers la gezondheid van de zelfstandigen te beschermen en hun daarbij de
liberté de juger si l'instauration d'une journée de repos obligatoire vrijheid te laten om te oordelen of de invoering van een verplichte
était nécessaire et de choisir ce jour de repos sans autre obligation rustdag noodzakelijk was en die rustdag te kiezen zonder andere
que celles qu'ils avaient décidé de s'imposer à eux-mêmes pour faire verplichtingen dan die welke zij zichzelf beslisten op te leggen om
face à la concurrence. met hun concurrenten te strijden.
B.5.1. Les troisième et quatrième branches de la question B.5.1. Het derde en het vierde onderdeel van de prejudiciële vraag
préjudicielle concernent le champ d'application de la loi du 10 hebben betrekking op het toepassingsgebied van de wet van 10 november
novembre 2006. Le juge a quo souhaite savoir si l'obligation de 2006. De verwijzende rechter wenst te vernemen of het principiële
principe de prévoir un jour de repos hebdomadaire viole le principe de gebod van een wekelijkse rustdag het beginsel van de vrijheid van
la liberté de commerce et d'industrie, en ce que les articles 8 et 9 handel en nijverheid schendt, doordat de artikelen 8 en 9 van de
de la loi précitée sont uniquement applicables aux commerces de détail voormelde wet enkel van toepassing zijn op de kleinhandel en dus in
et affectent donc davantage les commerçants qui exercent leur activité grotere mate de handelaren raakt die via een fysiek verkooppunt, met
via un point de vente physique, en contact direct avec le rechtstreeks contact met de consument, handel drijven.
consommateur. B.5.2. Les troisième et quatrième branches de la question B.5.2. Het derde en het vierde onderdeel van de prejudiciële vraag
préjudicielle peuvent être examinées conjointement, la présence d'un kunnen samen worden behandeld, aangezien de aanwezigheid van een
point de vente physique (quatrième branche) étant inhérente à la fysiek verkooppunt (vierde onderdeel) inherent is aan de definitie van
définition de la notion de « commerce de détail » (troisième branche), de « kleinhandel » (derde onderdeel), luidens artikel 2 van de wet van
selon l'article 2 de la loi du 10 novembre 2006, qui prévoit que par « 10 november 2006, waarin wordt bepaald dat onder « kleinhandel » dient
commerce de détail », il faut entendre « la revente de manière te worden verstaan « het wederverkopen op gewone wijze van producten
habituelle [au consommateur] de marchandises [...] qui exigent la aan de consument, [...] waarvoor de gelijktijdige fysieke aanwezigheid
présence physique et simultanée du vendeur et du consommateur dans l'unité d'établissement ». van de verkoper en de consument in de vestigingseenheid vereist is ».
B.6. Il découle des travaux préparatoires de la loi du 22 juin 1960 B.6. Uit de parlementaire voorbereiding van de wet van 22 juni 1960
instaurant le repos hebdomadaire dans l'artisanat et le commerce que tot invoering van een wekelijkse rustdag in nering en ambacht volgt
le champ d'application de la législation en cause est limité dat het toepassingsgebied van de in het geding zijnde wetgeving wordt
« aux entreprises commerciales, artisanales ou de prestations de beperkt « tot de handels-, ambachtelijke of dienstverleningsondernemingen die
service qui sont en contact direct avec le consommateur. En effet, rechtstreeks in betrekking staan met de verbruiker. Het is inderdaad
c'est la crainte de voir le consommateur ou l'usager s'adresser au uit vrees dat de verbruiker of gebruiker zich tot een mededinger zou
concurrent, qui oblige trop de commerçants ou d'artisans à maintenir richten, dat te veel handelaars en ambachtslieden er toe gedwongen
leur magasin ouvert tous les jours de la semaine. [...] zijn hun winkel iedere dag van de week open te houden. [...]
La loi ne vise donc pas les opérations de vente en gros, ni non plus De wet beoogt dus niet de verkoopverrichtingen van de groothandel en
l'interdiction, pour le commerçant ou l'artisan, de se livrer à son verbiedt evenmin de handelaar of ambachtsman zijn werkzaamheid uit te
activité, du moment que celle-ci ne s'accompagne pas d'un contact, oefenen van het ogenblik dat ze niet gepaard gaan met om het even welk
quel qu'il soit, avec la clientèle. kontakt met de klanten.
Par ailleurs, dans le cadre d'une profession envisagée, le champ Anderdeels is het toepassingsgebied van de wet zeer ruim voor een
d'application de la loi est très large, la loi s'applique à tous les bepaald beroep; de wet is van toepassing op al de inrichtingen waar
établissements où sont effectuées des ventes au consommateur ou verkocht wordt aan verbruiker of waar diensten worden gepresteerd die
prestés des services qui nécessitent des contacts avec la clientèle, een kontakt met de klanten vereisen, welk ook de afmeting van de
quelle que soit la dimension de l'entreprise dans laquelle s'exercent onderneming weze waar deze werkzaamheden worden verricht » (ibid., pp.
ces activités » (ibid., pp. 4-5). 4-5).
B.7.1. Le critère distinctif prévu par la loi, à savoir un contact B.7.1. Het door de wet gehanteerde criterium van onderscheid, te weten
direct avec le consommateur, est objectif et pertinent. een rechtstreeks contact met de consument, is objectief en pertinent.
En effet, eu égard à ce qui est dit en B.4.1, B.4.2 et B.6, la Immers, gelet op wat is vermeld in B.4.1, B.4.2 en B.6, heeft de in
législation en cause a pour but de préserver l'équilibre entre la vie het geding zijnde wetgeving tot doel een evenwicht te bewaren tussen
privée des commerçants indépendants et l'intérêt des consommateurs, en het privéleven van de zelfstandige handelaars en het belang van de
instaurant, pour le secteur concerné, un régime qui n'entrave pas consumenten, door voor de betrokken sectoren een regeling in te voeren
inutilement le jeu de la libre concurrence. die niet nodeloos het spel van de vrije concurrentie ondermijnt.
En l'absence d'un point de vente physique, le commerçant peut répondre De afwezigheid van een fysiek verkooppunt geeft de handelaar de
à une demande indirecte du consommateur, par courriel, par internet, mogelijkheid te antwoorden op een indirecte vraag van een consument,
par courrier, etc., à un moment de son choix, le consommateur door middel van mail, internet, post, enz., op een ogenblik van zijn
comprenant aussi que le commerçant n'est pas disponible sans keuze, waarbij de consument ook begrijpt dat de handelaar niet
interruption. ononderbroken ter beschikking staat.
B.7.2. Par ailleurs, ni la liberté de commerce et d'industrie, ni la B.7.2. Daarnaast kan de vrijheid van handel en nijverheid, of nog de
liberté d'entreprise, telles qu'elles sont garanties par les articles vrijheid van ondernemen, zoals gewaarborgd bij de artikelen II.3 en
II.3 et II.4 du Code de droit économique, ne peuvent être conçues II.4 van het Wetboek van economisch recht, niet worden opgevat als een
comme des libertés absolues. Le législateur n'interviendrait de absolute vrijheid. De wetgever zou pas onredelijk optreden indien hij
manière déraisonnable que s'il limitait la liberté de commerce et de vrijheid van handel en nijverheid zou beperken zonder dat daartoe
d'industrie sans aucune nécessité ou si cette limitation était enige noodzaak bestaat of indien die beperking onevenredig zou zijn
disproportionnée au but poursuivi. met het nagestreefde doel.
Les dispositions en cause imposent un jour de repos hebdomadaire au De in het geding zijnde bepalingen leggen een wekelijkse rustdag op
secteur du commerce de détail. Il appartient toutefois au législateur aan de kleinhandel. Het behoort evenwel tot de beoordelingsbevoegdheid
d'apprécier si un jour de repos hebdomadaire doit être imposé à van de wetgever te beslissen of een wekelijkse rustdag dient te worden
certaines catégories de commerçants. La Cour ne pourrait rejeter ce opgelegd aan bepaalde categorieën van handelaren. Het Hof zou die
choix que s'il n'est pas raisonnablement justifié. keuze enkel kunnen afwijzen indien die niet redelijk verantwoord is.
B.7.3. L'instauration d'un jour de repos hebdomadaire est une B.7.3. Het invoeren van een wekelijkse rustdag is een algemeen
nécessité généralement acceptée, comme il a été rappelé en B.4.1 et aanvaarde noodzaak zoals eraan is herinnerd is in B.4.1 en B.4.2.
B.4.2. Il ressort des travaux préparatoires de la loi du 10 novembre 2006 Uit de parlementaire voorbereiding van de wet van 10 november 2006
qu'« une grande majorité [de commerçants] [sont satisfaits] des heures blijkt dat « een grote meerderheid van [de handelszaken] tevreden zijn
d'ouverture actuelles et sont partisans du maintien de la législation over de huidige openingstijden en voorstander zijn van het behoud van
actuelle. Une extension des heures d'ouverture n'aurait pas de de huidige wetgeving. Een uitbreiding van de openingstijden zou geen
répercussions positives sur la rentabilité des entreprises, et donc positieve weerslag hebben op de rentabiliteit van de bedrijven, en dus
sur l'emploi. Les répercussions pourraient même être négatives » (Doc. op de tewerkstelling. De weerslag zou zelfs negatief kunnen zijn »
parl., Chambre, 2005-2006, DOC 51-2486/005, p. 7). (Parl. St., Kamer, 2005-2006, DOC 51-2486/005, p. 7).
Selon le législateur, la loi en cause est également le fruit d'une De in het geding zijnde wet is, volgens de wetgever, tevens het
très large concertation et répond aux souhaits de l'ensemble des resultaat van een zeer ruim overleg en beantwoordt aan de wensen van
acteurs concernés (ibid.). alle betrokken actoren (ibid.).
B.8. Les troisième et quatrième branches de la question préjudicielle B.8. Het derde en het vierde onderdeel van de prejudiciële vraag
appellent une réponse négative. dienen ontkennend te worden beantwoord.
B.9. Les première et deuxième branches de la question préjudicielle B.9. Het eerste en het tweede onderdeel van de prejudiciële vraag
concernent les exceptions à la règle du jour de repos hebdomadaire. La hebben betrekking op de uitzonderingen op de regel van de wekelijkse
Cour est interrogée sur la compatibilité des articles 16 et 17 de la rustdag. Het Hof wordt ondervraagd over de bestaanbaarheid van de
loi du 10 novembre 2006 avec les articles 10 et 11 de la Constitution, artikelen 16 en 17 van de wet van 10 november 2006 met de artikelen 10
combinés avec le principe de la liberté de commerce et d'industrie, en en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met het beginsel van de
ce que l'obligation de prévoir un jour de fermeture hebdomadaire ne vrijheid van handel en nijverheid, doordat de verplichting tot het
s'applique pas à certaines catégories de commerçants. nemen van een wekelijkse sluitingsdag niet van toepassing is op
bepaalde categorieën van handelaren.
B.10.1. Il découle des travaux préparatoires de la loi du 10 novembre B.10.1. Uit de parlementaire voorbereiding van de wet van 10 november
2006 que l'obligation de prévoir un jour de repos ne s'applique pas 2006 volgt dat de verplichte rustdag niet geldt voor de uitzonderingen
aux exceptions énumérées aux articles 16 et 17. opgesomd in artikelen 16 en 17.
En ce qui concerne l'article 16, § 1er : Voor wat betreft artikel 16, § 1 :
« Dans les gares exploitées par la SNCB-Holding ou ses filiales, ce « In de stations uitgebaat door de NMBS-holding of haar filialen, zijn
sont toutes les unités d'établissement qui sont situées dans het alle vestigingseenheden die zich bevinden binnen het geheel van
l'ensemble immobilier abritant la gare qui bénéficient de la het onroerend goed waarin de stations, die van de afwijking gebruik
dérogation » (Doc. parl., Chambre, 2005-2006, DOC 51-2486/001, p. 9). maken, zijn ondergebracht » (Parl. St., Kamer, 2005-2006, DOC 51-2486/001, p. 9).
En ce qui concerne l'article 16, § 2 : Voor wat betreft artikel 16, § 2 :
« Le § 2 précise que c'est l'activité principale d'un commerce qui « § 2 verduidelijkt dat het de hoofdactiviteit van een handelaar is
doit être prise en considération pour déterminer s'il peut bénéficier die in overweging dient te worden genomen om te bepalen of hij van de
de la dérogation. Cinq types d'unité d'établissement peuvent afwijking gebruik kan maken. Vijf soorten van vestigingseenheden
bénéficier de la dérogation : les librairies (journaux, magazines, kunnen van de afwijking gebruik maken : de boekhandels (kranten,
produits du tabac et article fumeurs, cartes téléphoniques et produits tijdschriften, tabaksproducten en artikelen voor de rokers,
de la Loterie nationale), les vidéo-clubs (vente et location de telefoonkaarten en producten van de Nationale Loterij), de videoclubs
supports d'oeuvres audiovisuelles et de jeux vidéos), les (verkoop en verhuur van audiovisuele dragers en videospelen), de
stations-services, les vendeurs de glaces et de denrées alimentaires tankstations en de verkopers van ijs en van voedingswaren die in de
préparées dans l'unité d'établissement et qui n'y sont pas consommées vestigingseenheid worden bereid en er niet worden verbruikt (frituren,
(friteries, plats chinois à emporter...) » (ibid., p. 10). meeneem chinees ...) » (ibid., p. 10).
En ce qui concerne l'article 17 : Voor wat betreft artikel 17 :
« [L']article [17] maintient la dérogation pour les centres « [Artikel 17] behoudt de afwijking voor de toeristische centra en de
touristiques et les stations balnéaires. Le soin est laissé au Roi de badplaatsen. Het wordt aan de Koning overgelaten te bepalen wat er
définir ce qu'il faut entendre par centres touristiques » (ibid., p. dient verstaan te worden onder toeristische centra » (ibid., p. 10).
10). Le projet de loi harmonise en outre les listes des secteurs Bovendien harmoniseert het wetsontwerp de lijsten van de sectoren die
bénéficiant des dérogations au repos hebdomadaire (ibid., p. 4). afwijkingen op de wekelijkse rustdag genieten (ibid., p. 4).
B.10.2. La modification de la loi du 22 juin 1960 par la loi du 30 B.10.2. De wijziging van de wet van 22 juni 1960 bij de wet van 30
juillet 1963 a eu pour effet d'étendre l'article 1er, § 4, à « juli 1963 heeft tot gevolg gehad artikel 1, § 4, uit te breiden tot «
l'activité qui consiste à fournir au consommateur [...] des de activiteit die erin bestaat aan de verbruiker [...] vooraf bereide
marchandises préalablement préparées et présentées de manière telle waren af te leveren, op zodanige wijze aangeboden dat ze ter plaatse
qu'elles doivent normalement être consommées sur place » : moeten worden verbruikt » :
« Le motif qui justifie la disposition prévue à l'article 1er, § 1 « De beweegreden die de bepaling van artikel 1, § 1, van de wet van 22
[er], de la loi du 22 juin 1960 sur le repos hebdomadaire, ne peut juni 1960 op de wekelijkse rustdag rechtvaardigt, kan echter niet
donc être invoqué en ce qui concerne les établissements du type ' snack-bar '. ingeroepen worden inzake de ' snack-bar '-ondernemingen.
D'autre part, l'assujettissement de ces entreprises à cette Trouwens, ' de snack-bar ' ondernemingen onderwerpen aan de
législation présente de graves inconvénients d'ordre économique, du rustdagreglementering brengt ernstige bezwaren van economische aard
fait des problèmes spécifiques que pose leur exploitation. met zich wegens specifieke exploitatieproblemen.
Ces entreprises assument, en effet, des charges particulièrement Immers, die ondernemingen hebben een bijzonder zware last inzake
lourdes en personnel, frais de fonctionnement et autres, qui sont personeel en werkwijze, die gewoonlijk niet voorkomt in de
inhabituelles dans le secteur de la distribution et qui ne peuvent distributiesector en slechts kan gedragen worden, indien zij hun
normalement être couvertes que si leur activité peut être exercée tous
les jours de la semaine. En outre, l'originalité de ces entreprises activiteit elke dag van de week kunnen uitoefenen. Ook bestaat de
consiste à tenir constamment à la disposition de la clientèle des eigen aard van die zaken in het steeds ter beschikking houden voor de
denrées alimentaires susceptibles d'être consommées immédiatement et klanten van een reeks eetwaren die dadelijk kunnen verbruikt worden en
qui, dès lors, doivent être préparées d'avance. D'autre part, ces
marchandises ne peuvent être conservées dans un état de fraîcheur bijgevolg vooraf klaar moeten gemaakt worden. Ook kunnen die eetwaren
satisfaisant au-delà de quelques heures et la fermeture hebdomadaire slechts gedurende enkele uren fris bewaard worden en de verplichting
obligatoire entraîne nécessairement une perte importante » (Doc. om eenmaal per week te sluiten, brengt een niet onbelangrijk verlies
parl., Sénat, 1962-1963, n° 241, p. 2). met zich » (Parl. St., Senaat, 1962-1963, nr. 241, p. 2).
B.10.3. Une modification législative par la loi du 5 juillet 1973 a B.10.3. Een wetswijziging door de wet van 5 juli 1973 heeft een
instauré une exception au jour de repos hebdomadaire pour les points uitzondering op de wekelijkse rustdag ingevoerd voor verkooppunten
de vente situés sur les aires d'autoroutes. A cet égard, le gelegen op het domein van de autosnelwegen. Dienaangaande stelde de
législateur a considéré que « notre réseau d'autoroutes faisant partie wetgever dat « aangezien ons autosnelwegennet deel uitmaakt van het
du réseau européen, il est impensable d'instaurer des mesures Europees net, [...] het ondenkbaar [is] beperkende maatregelen in te
restrictives, notamment quant à l'ouverture des points de vente de stellen, met name inzake de opening van verkooppunten voor benzine »
l'essence » (Doc. parl., Sénat, 1972-1973, n° 86, p. 2). (Parl. St., Senaat, 1972-1973, nr. 86, p. 2).
B.11.1. En ce qui concerne la première branche de la question B.11.1. Het door de wet gehanteerde criterium van onderscheid, voor
préjudicielle, le critère distinctif prévu par la loi, à savoir wat betreft het eerste onderdeel van de prejudiciële vraag, te weten
l'emplacement du point de vente, est objectif et pertinent. de lokalisatie van het verkooppunt, is objectief en pertinent.
Les exceptions permettent à l'utilisateur des transports publics et à De uitzonderingen maken het de gebruiker van het openbaar vervoer en
l'utilisateur des voies aériennes et maritimes internationales de gebruiker van internationale lucht- en zeevaart mogelijk zijn weg
d'effectuer son voyage sans craindre des difficultés causées par la te volgen zonder moeilijkheden te vrezen die hun oorzaak vinden in de
fermeture des points de vente dans une gare ferroviaire ou dans une sluiting van de verkooppunten in een treinstation of vestigingseenheid
unité d'établissement de sociétés de transport public, dans un van maatschappijen voor openbaar vervoer of in een luchthaven of
aéroport ou un port ouverts au transport international, du fait de zeehaven voor internationaal transport vanwege de verplichting een
l'obligation de respecter un jour de repos hebdomadaire. wekelijkse rustdag te respecteren.
Il en est de même pour l'utilisateur d'une autoroute qui ne pourrait Hetzelfde geldt voor de gebruiker van een autosnelweg die zijn weg
pas non plus poursuivre sa route si les stations-services situées le
long de l'autoroute ne pouvaient être ouvertes en permanence. La niet zou kunnen vervolgen wanneer de langs de autosnelweg gelegen
possibilité, pour les stations-services situées le long de tankstations niet voortdurend open zouden kunnen zijn. De mogelijkheid
l'autoroute, de proposer également à la vente un assortiment de voor de tankstations gelegen langs de autosnelweg om tevens een
denrées d'alimentation générale et d'articles d'entretien est, elle assortiment algemene voedingswaren en huishoudelijke artikelen te
aussi, raisonnablement justifiée, étant donné qu'elle permet à verkopen, is eveneens in redelijkheid te verantwoorden aangezien
l'usager de l'autoroute de ne plus devoir « la quitter afin d'acheter daardoor de autoweggebruiker « niet meer verplicht wordt de
[des denrées alimentaires] » (Doc. parl., Chambre, 1997-1998, n° autosnelweg te verlaten om wat voedsel te kopen » (Parl. St., Kamer,
1308/1, p. 5). 1997-1998, nr. 1308/1, p. 5).
B.11.2. En ce qui concerne la deuxième branche de la question B.11.2. Het door de wet gehanteerde criterium van onderscheid, voor
préjudicielle, le critère distinctif utilisé par la loi, à savoir wat betreft het tweede onderdeel van de prejudiciële vraag, te weten
l'activité principale des unités d'établissement, est objectif et de door de vestigingseenheden uitgeoefende hoofdactiviteit, is
pertinent. objectief en pertinent.
Ainsi qu'il a été dit dans les travaux préparatoires de la loi du 10 Zoals aangehaald in de parlementaire voorbereiding van de wet van 10
novembre 2006, la loi en cause harmonise les listes des secteurs november 2006 harmoniseert de in het geding zijnde wet de lijsten van
bénéficiant de dérogations au repos hebdomadaire (Doc. parl., Chambre, de sectoren die afwijkingen op de wekelijkse rustdag genoten (Parl.
2005-2006, DOC 51-2486/001, p. 4), de sorte que l'on peut admettre que St., Kamer, 2005-2006, DOC 51-2486/001, p. 4), waardoor kan worden
les exceptions prévues correspondent aux exceptions qui existaient aangenomen dat de opgenomen uitzonderingen een overname zijn van de
déjà quant au jour de repos hebdomadaire. reeds bestaande uitzonderingen op de wekelijkse rustdag.
Les fédérations professionnelles des autres secteurs n'ayant pas Aangezien de beroepsfederaties van de andere sectoren onder de gelding
demandé, sous l'empire de la loi du 22 juin 1960, d'imposer un jour de van de wet van 22 juni 1960 niet hebben gevraagd om een wekelijkse
repos hebdomadaire, on peut admettre qu'elles ont considéré qu'il rustdag op te leggen, kan men aannemen dat zij ervan zijn uitgegaan
n'était pas nécessaire de pouvoir bénéficier d'un jour de repos dat het niet noodzakelijk was om een wekelijkse rustdag te kunnen
hebdomadaire. genieten.
B.12. Le législateur a consulté toutes les fédérations B.12. De wetgever heeft alle erkende beroepsfederaties en
professionnelles et interprofessionnelles agréées, dont le Conseil interprofessionele federaties, zoals daar zijn de Hoge Raad voor de
supérieur des indépendants et des PME, ainsi que le Conseil national Zelfstandigen en de Kleine en Middelgrote Ondernemingen, alsook de
du travail et le Conseil de la consommation (Doc. parl., Chambre, Nationale Arbeidsraad en de Raad voor het Verbruik, geraadpleegd
2005-2006, DOC 51-2486/005, p. 6). (Parl. St., Kamer, 2005-2006, DOC 51-2486/005, p. 6).
En outre, seule l'activité principale d'un établissement est prise en Bovendien wordt enkel de hoofdactiviteit van een zaak in overweging
considération, de sorte que les commerces qui ne relevaient pas, sur genomen, zodat zaken die sectoraal niet onder de regeling van de
le plan sectoriel, du repos hebdomadaire obligatoire peuvent verplichte wekelijkse rustdag vielen, thans ook nog andere
aujourd'hui continuer à vendre d'autres biens de consommation, sans consumptiegoederen kunnen verkopen, zonder daardoor onder de regeling
pour autant tomber sous l'application des règles du jour de repos van de wekelijkse rustdag van de wet van 10 november 2006 te vallen.
hebdomadaire prévues par la loi du 10 novembre 2006. Ten slotte kan de Koning, overeenkomstig artikel 16, § 3, van de wet
Enfin, conformément à l'article 16, § 3, de la loi du 10 novembre van 10 november 2006, op voorstel van de bevoegde minister, de lijst
2006, le Roi peut toujours, sur proposition du ministre compétent,
compléter la liste des secteurs du commerce et de l'artisanat figurant
à l'article 16, § 1er, ainsi que la liste des activités principales met de sectoren van de handel en ambacht in artikel 16, § 1, en de
figurant à l'article 16, § 2. lijst met de hoofdactiviteiten in artikel 16, § 2, aanvullen.
Par conséquent, le choix du législateur est raisonnablement justifié. Dienvolgens is de keuze van de wetgever redelijk te verantwoorden.
B.13. Quant à la liberté de commerce et d'industrie, elle n'est pas B.13. De vrijheid van handel en nijverheid is te dezen niet van
concernée en l'espèce, étant donné que les première et deuxième toepassing, aangezien het eerste en het tweede onderdeel van de
branches de la question préjudicielle portent sur les commerçants qui prejudiciële vraag betrekking hebben op handelaren die reeds de
bénéficient déjà des exceptions au jour de repos hebdomadaire et qui, uitzonderingen op de wekelijkse rustdag genieten en derhalve reeds de
par conséquent, ont déjà le choix de prévoir ou non un jour de repos. keuze hebben om al dan niet een rustdag vast te leggen.
B.14. Les dispositions en cause sont compatibles avec les articles 10 B.14. De in het geding zijnde bepalingen zijn bestaanbaar met de
et 11 de la Constitution, combinés avec la liberté de commerce et artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met de
d'industrie. vrijheid van handel en nijverheid.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
Les articles 8, 9, 16 et 17 de la loi du 10 novembre 2006 relative aux De artikelen 8, 9, 16 en 17 van de wet van 10 november 2006
heures d'ouverture dans le commerce, l'artisanat et les services ne betreffende de openingsuren in handel, ambacht en dienstverlening
violent pas les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec la schenden niet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang
liberté de commerce et d'industrie. gelezen met de vrijheid van handel en nijverheid.
Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 9 octobre 2014. op 9 oktober 2014.
Le greffier, De griffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
Le président, De voorzitter,
A. Alen A. Alen
^
Etaamb.be utilise des cookies
Etaamb.be utilise les cookies pour retenir votre préférence linguistique et pour mieux comprendre comment etaamb.be est utilisé.
ContinuerPlus de details
x