Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 68/2014 du 24 avril 2014 Numéros du rôle : 5619 et 5627 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 134 du Code des impôts sur les revenus 1992, posées par le Tribunal de première instance d'Arlon. L composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snapp(...)"
Extrait de l'arrêt n° 68/2014 du 24 avril 2014 Numéros du rôle : 5619 et 5627 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 134 du Code des impôts sur les revenus 1992, posées par le Tribunal de première instance d'Arlon. L composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snapp(...) Uittreksel uit arrest nr. 68/2014 van 24 april 2014 Rolnummers : 5619 en 5627 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 134 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Aarlen.
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 68/2014 du 24 avril 2014 Uittreksel uit arrest nr. 68/2014 van 24 april 2014
Numéros du rôle : 5619 et 5627 Rolnummers : 5619 en 5627
En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 134 du In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 134 van het
Code des impôts sur les revenus 1992, posées par le Tribunal de Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de Rechtbank
première instance d'Arlon. van eerste aanleg te Aarlen.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges E. De samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de
Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E.
Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R.
du greffier F. Meersschaut, présidée par le président J. Spreutels, Leysen, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
Par jugements des 20 mars 2013 et 17 avril 2013, respectivement en Bij vonnissen van 20 maart 2013 en 17 april 2013, respectievelijk in
cause de Thierry Degryse et Véronique Bocca, et en cause de Dominique zake Thierry Degryse en Véronique Bocca, en in zake Dominique Martiny
Martiny et Valérie Lambotte, contre l'Etat belge, dont les expéditions en Valérie Lambotte, tegen de Belgische Staat, waarvan de expedities
sont parvenues au greffe de la Cour le 28 mars 2013 et le 25 avril ter griffie van het Hof zijn ingekomen op 28 maart 2013 en 25 april
2013, le Tribunal de première instance d'Arlon a posé la question 2013, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te Aarlen de volgende
préjudicielle suivante : prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 134 du Code des impôts sur les revenus, éventuellement « Schendt artikel 134 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen,
combiné avec l'article 140 du même Code et avec l'article 23 par. 2 de eventueel in samenhang gelezen met artikel 140 van hetzelfde Wetboek
la convention préventive de la double imposition entre la Belgique et en met artikel 23, § 2, van de overeenkomst tussen België en Luxemburg
le Grand-Duché de Luxembourg, viole-t-il les articles 10 et 11 de la tot het vermijden van dubbele belasting, de artikelen 10 en 11 van de
Constitution; Grondwet,
en ce qu'il prévoit, pour les couples pour lesquels une imposition in zoverre het, voor de koppels voor wie een gemeenschappelijke
commune est établie, l'imputation du supplément de quotité exemptée aanslag wordt gevestigd, voorziet in de aanrekening van de toeslag op
pour enfant à charge dans le chef de celui qui a le revenu imposable de belastingvrije som voor een kind ten laste bij de persoon met het
le plus élevé, même lorsque ce revenu est exempté en application d'une hoogste belastbare inkomen, zelfs wanneer dat inkomen belastingvrij is
convention préventive de la double imposition, entraînant ainsi la perte de cet avantage fiscal; alors que, les couples vivant en ménage de fait, pour lesquels des impositions distinctes sont établies, peuvent choisir celui dans le chef duquel il y a lieu d'imputer le supplément de quotité exemptée pour enfant à charge, ce qui permet, lorsque l'un bénéficie de revenus exemptés en application d'une convention préventive de la double imposition supérieurs à ceux de son partenaire, de mettre l'enfant à charge de ce dernier évitant ainsi la perte de cet avantage fiscal ? ». met toepassing van een overeenkomst tot het vermijden van dubbele belasting, waardoor dat fiscale voordeel verdwijnt, terwijl de koppels die een feitelijk gezin vormen en voor wie afzonderlijke aanslagen worden gevestigd, kunnen kiezen bij welke persoon de toeslag op de belastingvrije som voor een kind ten laste wordt aangerekend, zodat, wanneer de ene met toepassing van een overeenkomst tot het vermijden van dubbele belasting belastingvrije inkomsten geniet die hoger liggen dan die van zijn partner, die laatstgenoemde het kind ten laste kan nemen, waardoor het verlies van dat fiscale voordeel wordt vermeden ? ».
Ces affaires, inscrites sous les numéros 5619 et 5627 du rôle de la Die zaken, ingeschreven onder de nummers 5619 en 5627 van de rol van
Cour, ont été jointes. het Hof, werden samengevoegd.
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1.1. Tel qu'il était applicable à l'exercice d'imposition 2007,
l'article 134 du Code des impôts sur les revenus 1992 (CIR 1992) B.1.1. Artikel 134 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992
(WIB 1992), zoals het van toepassing was op het aanslagjaar 2007,
disposait : bepaalde :
« § 1er. La quotité du revenu exemptée d'impôt est fixée par « § 1. De belastingvrije som wordt per belastingplichtige vastgesteld
contribuable et comprend le total du montant de base, éventuellement als het totaal van het, eventueel verhoogde, basisbedrag en de
majoré, et des suppléments visés aux articles 132 et 133. toeslagen vermeld in de artikelen 132 en 133.
Lorsqu'une imposition commune est établie, les suppléments visés à Wanneer een gemeenschappelijke aanslag wordt gevestigd, worden de
l'article 132 sont imputés dans le chef du contribuable qui a le toeslagen vermeld in artikel 132 aangerekend bij die
revenu imposable le plus élevé. Lorsque le revenu imposable de l'un belastingplichtige met het hoogste belastbare inkomen. Wanneer het
des deux contribuables est inférieur à sa quotité du revenu exemptée belastbare inkomen van één van beide belastingplichtigen lager is dan
d'impôt, la différence est ajoutée à la quotité du revenu exemptée zijn belastingvrije som, wordt het saldo bij de belastingvrije som van
d'impôt de l'autre contribuable. de andere belastingplichtige gevoegd.
§ 2. La quotité du revenu exemptée d'impôt est imputée par § 2. De belastingvrije som wordt per belastingplichtige aangerekend op
contribuable sur les tranches successives du revenu, en commençant par la première. de opeenvolgende inkomensschijven, te beginnen met de eerste.
§ 3. La partie de la quotité du revenu exemptée d'impôt qui n'est pas § 3. Het deel van de belastingvrije som dat na toepassing van de §§ 1
imputée après application des §§ 1er et 2, dans la mesure où elle en 2 niet is aangerekend, wordt in de mate dat het betrekking heeft op
concerne les suppléments visés à l'article 132, alinéa 1er, 1° à 6°, de toeslagen vermeld in artikel 132, eerste lid, 1° tot 6°, omgezet in
convertie en un crédit d'impôt remboursable. een terugbetaalbaar belastingkrediet.
Le crédit d'impôt est égal à la partie de la quotité du revenu Het belastingkrediet is gelijk aan het deel van de belastingvrije som
exemptée d'impôt qui peut être convertie en application de l'alinéa 1er, dat met toepassing van het eerste lid kan worden omgezet,
multipliée par le taux d'imposition applicable à la tranche de revenus vermenigvuldigd met het tarief van de corresponderende inkomensschijf,
correspondante, avec un maximum de 360 EUR (montant de base 250 EUR) met een maximum van 360 EUR (basisbedrag 250 EUR) per kind ten laste
par enfant à charge ». ».
Pour l'exercice d'imposition 2008, le montant visé au § 3, alinéa 2, a Voor het aanslagjaar 2008 werd het in paragraaf 3, tweede lid,
été porté à 370 euros. bedoelde bedrag op 370 euro gebracht.
B.1.2. Tel qu'il était applicable à l'exercice d'imposition 2007, l'article 140 du même Code disposait : B.1.2. Artikel 140 van hetzelfde Wetboek, zoals het van toepassing was op het aanslagjaar 2007, bepaalde :
« Lorsque plusieurs contribuables imposables distinctement font partie « Wanneer verscheidene afzonderlijk belastbare belastingplichtigen
d'un même ménage, les personnes visées à l'article 136 qui font deel uitmaken van hetzelfde gezin, worden de in artikel 136 vermelde
également partie de ce ménage sont considérées comme étant à charge du personen die eveneens van dat gezin deel uitmaken, beschouwd als ten
contribuable qui assume en fait la direction du même ménage. laste van de belastingplichtige die in feite aan het hoofd van dat
Toutefois, dans l'éventualité où le montant net des ressources de ce gezin staat. Wanneer het samengetelde nettobedrag der bestaansmiddelen van die
dernier contribuable, majorées de celles des personnes à sa charge, belastingplichtige en van de personen te zijnen laste lager is dan
n'atteint pas autant de fois 2.610 EUR (montant de base 1.800 EUR) que zoveel maal 2.610 EUR (basisbedrag 1.800 EUR) als het gezin personen
le ménage compte de personnes à charge plus une, ce contribuable peut ten laste plus één telt, mag die belastingplichtige ervan afzien als
renoncer à considérer comme étant à sa charge autant de personnes te zijnen laste te beschouwen de personen waarvoor hij over geen 2.610
qu'il lui manque de fois 2.610 EUR (montant de base 1.800 EUR) de EUR (basisbedrag 1.800 EUR) bestaansmiddelen beschikt en worden die
ressources et ces personnes sont alors considérées comme étant à personen alsdan beschouwd als ten laste van diegene van de andere van
charge de celui des autres contribuables faisant partie du ménage qui het gezin deel uitmakende belastingplichtigen die het meeste tot hun
contribue le plus à leur entretien ». onderhoud bijdraagt ».
Pour l'exercice d'imposition 2008, le montant a été porté à 2.660 Voor het aanslagjaar 2008 werd het bedrag op 2.660 euro gebracht.
euros. B.1.3. L'article 23 de la convention préventive de la double B.1.3. Artikel 23 van de overeenkomst tussen België en Luxemburg tot
imposition entre la Belgique et le Luxembourg dispose : het vermijden van dubbele belasting bepaalt :
« [...] « [...]
§ 2. En ce qui concerne les résidents de la Belgique, la double § 2. Met betrekking tot verblijfhouders van België wordt dubbele
imposition est évitée de la manière suivante : belasting op de volgende wijze voorkomen :
1° les revenus provenant du Luxembourg - à l'exclusion des revenus 1° inkomsten afkomstig uit Luxemburg met uitzondering van de in 2° en
visés aux 2° et 3° - et les éléments de fortune situés au Luxembourg, 3° bedoelde inkomsten en in Luxemburg gelegen bestanddelen van het
qui sont imposables dans cet Etat en vertu des articles précédents, vermogen, die volgens de voorgaande artikelen in die Staat belastbaar
sont exemptés d'impôts en Belgique. Cette exemption ne limite pas le zijn, zijn in België vrijgesteld van belastingen. Die vrijstelling
droit de la Belgique de tenir compte, lors de la détermination du taux beperkt niet het recht van België om met de aldus vrijgestelde
de ses impôts, des revenus et des éléments de fortune ainsi exemptés; inkomsten en bestanddelen van het vermogen rekening te houden bij de
bepaling van het tarief van zijn belastingen;
[...] ». [...] ».
B.1.4. Quant à la réduction pour revenus d'origine étrangère, B.1.4. Met betrekking tot de vermindering voor inkomsten van
l'article 155 du CIR 1992 dispose : buitenlandse oorsprong bepaalt artikel 155 van het WIB 1992 :
« Les revenus exonérés en vertu de conventions internationales « Inkomsten die krachtens internationale overeenkomsten ter voorkoming
préventives de la double imposition sont pris en considération pour la van dubbele belasting zijn vrijgesteld, komen in aanmerking voor het
détermination de l'impôt, mais celui-ci est réduit proportionnellement bepalen van de belasting, maar deze wordt verminderd naar de
à la partie des revenus exonérés dans le total des revenus. verhouding tussen de inkomsten die zijn vrijgesteld en het geheel van de inkomsten.
[...] ». [...] ».
B.2.1. Il ressort des faits des causes pendantes devant le juge a quo, B.2.1. Uit de feiten van de voor de verwijzende rechter hangende
des motifs des décisions de renvoi et des dispositions précitées que zaken, de motieven van de verwijzingsbeslissingen en de voormelde
bepalingen blijkt dat aan het Hof een vraag wordt gesteld over de
la Cour est interrogée sur la compatibilité, avec les articles 10 et bestaanbaarheid, met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van het
11 de la Constitution, de l'article 134, § 1er, précité, du CIR 1992, voormelde artikel 134, § 1, van het WIB 1992, eventueel in samenhang
éventuellement combiné avec l'article 140 du même Code et avec gelezen met artikel 140 van hetzelfde Wetboek en met het voormelde
l'article 23, § 2, 1°, précité, de la convention préventive de la artikel 23, § 2, 1°, van de overeenkomst tussen België en Luxemburg
double imposition entre la Belgique et le Luxembourg, en ce que tot het vermijden van dubbele belasting, in zoverre het voormelde
l'article 134, § 1er, précité, du CIR 1992 introduirait, même lorsque artikel 134, § 1, van het WIB 1992, zelfs wanneer het inkomen van een
le revenu d'un époux ou d'un cohabitant légal est exempté conformément echtgenoot of van een wettelijk samenwonende is vrijgesteld
à l'article 23, § 2, 1°, précité, de la convention préventive de la double imposition entre la Belgique et le Luxembourg, une différence de traitement entre les couples mariés et les cohabitants légaux, d'une part, et les couples vivant en cohabitation de fait, d'autre part. La disposition en cause a pour effet d'imputer le supplément de quotité exemptée pour enfant à charge dans le chef du contribuable qui a le revenu imposable le plus élevé, ce qui, selon le juge a quo, ferait perdre l'avantage fiscal aux couples mariés et aux cohabitants légaux en cas de revenus exemptés d'impôt en vertu d'une convention overeenkomstig het voormelde artikel 23, § 2, 1°, van de overeenkomst tussen België en Luxemburg tot het vermijden van dubbele belasting, een verschil in behandeling zou invoeren tussen de gehuwde koppels en de wettelijk samenwonenden, enerzijds, en de koppels die feitelijk samenwonen, anderzijds. De in het geding zijnde bepaling heeft tot gevolg de toeslag op de belastingvrije som voor een kind ten laste aan te rekenen bij de belastingplichtige met het hoogste belastbaar inkomen, waardoor, volgens de verwijzende rechter, de gehuwde koppels en de wettelijk samenwonenden het fiscaal voordeel zouden verliezen in geval van inkomsten die krachtens een internationale overeenkomst belastingvrij
internationale alors que, selon l'article 140 du CIR 1992, tel qu'il zijn, terwijl, luidens artikel 140 van het WIB 1992, zoals het door de
est appliqué par l'administration fiscale, les cohabitants de fait ont belastingadministratie wordt toegepast, de feitelijk samenwonenden
le choix de déterminer lequel d'entre eux prend l'enfant à charge. La kunnen bepalen wie van hen het kind ten laste neemt. Het Hof wordt dus
Cour est donc invitée à se prononcer sur la compatibilité, au regard verzocht zich uit te spreken over de bestaanbaarheid, in het licht van
du principe d'égalité et de non-discrimination, du critère retenu par het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie, van het criterium
le législateur pour déterminer lequel des conjoints ou des cohabitants dat de wetgever heeft gekozen om te bepalen wie van de echtgenoten of
légaux, d'une part, ou des cohabitants de fait, d'autre part, peut van de wettelijk samenwonenden, enerzijds, of van de feitelijk
imputer l'avantage fiscal pour enfant à charge. samenwonenden, anderzijds, het fiscaal voordeel voor een kind ten
laste kan aanrekenen.
B.2.2. Par son arrêt n° 100/2013 du 9 juillet 2013, la Cour a répondu B.2.2. Bij zijn arrest nr. 100/2013 van 9 juli 2013 heeft het Hof
par la négative à une question identique, considérant que la ontkennend geantwoord op een identieke vraag, overwegende dat het
différence de traitement dénoncée était inexistante, entre autres pour aangeklaagde verschil in behandeling niet bestond, onder meer om de
les motifs qui suivent : volgende redenen :
« Ainsi, dès lors que le choix a été opéré par le législateur de « Aldus, aangezien de wetgever ervoor heeft gekozen het genot van het
voordeel slechts aan één enkele belastingplichtige toe te kennen,
n'accorder le bénéfice de l'avantage qu'à un seul contribuable, qu'il ongeacht of die gehuwd, wettelijk samenwonend of feitelijk samenwonend
soit marié, cohabitant légal ou cohabitant de fait, toute autre is, zou elke andere oplossing in het voordeel van de gehuwde
solution en faveur des conjoints mariés ou des cohabitants légaux au echtgenoten of de wettelijk samenwonenden om reden dat, wanneer de
motif que, lorsque le conjoint ou le cohabitant légal est exempté sur echtgenoot of de wettelijk samenwonende is vrijgesteld op basis van
la base de l'article 23, § 2, 1°, précité de la convention préventive het voormelde artikel 23, § 2, 1°, van de Overeenkomst tussen België
de la double imposition entre la Belgique et le Luxembourg, le en Luxemburg tot het vermijden van dubbele belasting, de echtgenoot
conjoint qui touche le revenu le plus faible perd le bénéfice de met het laagste inkomen het voordeel van de aanrekening verliest,
l'imputation, serait discriminatoire par rapport à la situation des discriminerend zijn ten opzichte van de situatie van de gehuwde
couples mariés et des cohabitants légaux et par rapport aux autres koppels en van de wettelijk samenwonenden en ten opzichte van de
contribuables isolés, y compris les cohabitants de fait qui ne andere alleenstaande belastingplichtigen, met inbegrip van de
perçoivent que des revenus en Belgique. Il serait, en effet, contraire feitelijk samenwonenden die alleen inkomsten in België ontvangen. Het
au principe d'égalité et de non-discrimination que certains zou immers in strijd zijn met het beginsel van gelijkheid en
contribuables puissent bénéficier deux fois de la réduction pour niet-discriminatie dat sommige belastingplichtigen de vermindering
enfant à charge. voor een kind ten laste twee keer zouden kunnen genieten.
Tel n'est pas l'objet de la convention préventive de la double Dat is niet het doel van de Overeenkomst tot het vermijden van dubbele
imposition, qui vise à éviter que deux contribuables soient imposés belasting, die ertoe strekt te voorkomen dat twee belastingplichtigen
deux fois par deux Etats différents sur un même revenu mais n'a en twee keer worden belast door twee verschillende Staten op eenzelfde
aucun cas pour but de leur permettre de bénéficier de la réduction inkomen, maar die in geen geval tot doel heeft hun toe te laten de
pour enfant à charge dans chacun des deux Etats parties à la vermindering voor een kind ten laste te genieten in elk van de twee
Convention ». Staten die de Overeenkomst hebben gesloten ».
B.3.1. Il doit toutefois être relevé d'office que par un arrêt du 12 B.3.1. Er dient evenwel ambtshalve te worden opgemerkt dat het Hof van
décembre 2013 (C-303/12, G. Imfeld et N. Garcet), la Cour de justice a Justitie bij een arrest van 12 december 2013 (C-303/12, G. Imfeld en
répondu à une question préjudicielle sur l'interprétation de l'article N. Garcet) heeft geantwoord op een prejudiciële vraag over de
49 du Traité sur le fonctionnement de l'Union européenne (ci-après : uitlegging van artikel 49 van het Verdrag betreffende de werking van
TFUE) posée dans le cadre d'un litige qui opposait un couple de de Europese Unie (hierna : VWEU) gesteld in het kader van een geding
personnes résidant en Belgique à l'Etat belge au sujet de la prise en tussen een in België verblijvend koppel en de Belgische Staat over de
compte, dans le cadre du calcul de leur imposition commune en inaanmerkingneming, bij de berekening van de gemeenschappelijke
Belgique, des revenus perçus dans un autre Etat membre par l'époux, aanslag van het koppel in België, van de door de echtgenoot in een
qui sont exonérés d'impôts en Belgique mais servent d'assiette pour andere lidstaat verkregen inkomsten die in België van belasting zijn
l'octroi d'avantages fiscaux liés à la situation personnelle et vrijgesteld doch als grondslag dienen voor de toekenning van
familiale, avec pour conséquence de leur faire perdre une partie des belastingvoordelen in verband met de persoonlijke en gezinssituatie,
met als gevolg dat zij een deel verliezen van de voordelen waarop zij
avantages auxquels ils auraient eu droit en l'absence d'une telle recht zouden hebben gehad wanneer die inkomsten niet in aanmerking
prise en compte. zouden zijn genomen.
B.3.2. L'article 49 du TFUE dispose : B.3.2. Artikel 49 van het VWEU bepaalt :
« Dans le cadre des dispositions ci-après, les restrictions à la « In het kader van de volgende bepalingen zijn beperkingen van de
liberté d'établissement des ressortissants d'un Etat membre dans le vrijheid van vestiging voor onderdanen van een lidstaat op het
territoire d'un autre Etat membre sont interdites. Cette interdiction grondgebied van een andere lidstaat verboden. Dit verbod heeft
s'étend également aux restrictions à la création d'agences, de eveneens betrekking op beperkingen betreffende de oprichting van
succursales ou de filiales, par les ressortissants d'un Etat membre agentschappen, filialen of dochterondernemingen door de onderdanen van
établis sur le territoire d'un Etat membre. een lidstaat die op het grondgebied van een lidstaat zijn gevestigd.
La liberté d'établissement comporte l'accès aux activités non De vrijheid van vestiging omvat, behoudens de bepalingen van het
salariées et leur exercice, ainsi que la constitution et la gestion hoofdstuk betreffende het kapitaal, de toegang tot werkzaamheden
d'entreprises, et notamment de sociétés au sens de l'article 54, anders dan in loondienst en de uitoefening daarvan alsmede de
oprichting en het beheer van ondernemingen, en met name van
deuxième alinéa, dans les conditions définies par la législation du vennootschappen in de zin van de tweede alinea van artikel 54,
pays d'établissement pour ses propres ressortissants, sous réserve des overeenkomstig de bepalingen welke door de wetgeving van het land van
dispositions du chapitre relatif aux capitaux ». vestiging voor de eigen onderdanen zijn vastgesteld ».
B.4.1. La Cour de justice de l'Union européenne a jugé que cette B.4.1. Het Hof van Justitie van de Europese Unie heeft geoordeeld dat
disposition du Traité devait être interprétée en ce sens qu'elle die verdragsbepaling in die zin moest worden geïnterpreteerd dat zij
s'oppose à l'application d'une réglementation fiscale d'un Etat zich verzet tegen de toepassing van een belastingregeling van een
membre, telle que celle en cause au principal, ayant pour effet de lidstaat als die welke in het hoofdgeding aan de orde is, die tot
priver un couple résidant dans cet Etat et percevant à la fois des gevolg heeft dat een koppel dat in die Staat woont en zowel in die
revenus dans ledit Etat et dans un autre Etat membre du bénéfice Staat als in een andere lidstaat inkomsten verwerft, daadwerkelijk een
effectif d'un avantage fiscal déterminé, en raison de ses modalités bepaald belastingvoordeel verliest als gevolg van de wijze waarop dat
d'imputation, alors que ce couple en bénéficierait si le conjoint voordeel wordt aangerekend, terwijl dat koppel dat voordeel wel zou
ayant les revenus les plus importants ne percevait pas l'intégralité krijgen indien de echtgenoot met de hoogste inkomsten niet zijn
de ses revenus dans un autre Etat membre. volledig inkomen in een andere lidstaat zou verwerven.
Dans la motivation de cet arrêt, la Cour de justice a indiqué : In de motivering van dat arrest heeft het Hof van Justitie gesteld :
« Sur l'existence d'une restriction à la liberté d'établissement « Bestaan van een beperking van de vrijheid van vestiging
41. Il importe, d'emblée, de rappeler que, en vertu d'une 41. Vooraf zij eraan herinnerd dat volgens vaste rechtspraak de
jurisprudence constante, en l'absence de mesures d'unification ou
d'harmonisation adoptées par l'Union, les Etats membres demeurent lidstaten, bij gebreke van unificatie- of harmonisatiemaatregelen door
compétents pour déterminer les critères d'imposition des revenus et de de Unie, bevoegd blijven om de criteria voor de belasting van
la fortune en vue d'éliminer, le cas échéant par voie conventionnelle, inkomsten en vermogen vast te stellen teneinde, in voorkomend geval
les doubles impositions. Dans ce contexte, les Etats membres sont door het sluiten van een overeenkomst, dubbele belasting te voorkomen.
libres, dans le cadre de conventions bilatérales tendant à éviter les Daarbij staat het de lidstaten vrij om in het kader van bilaterale
doubles impositions, de fixer les facteurs de rattachement aux fins de verdragen tot voorkoming van dubbele belasting de aanknopingsfactoren
la répartition de la compétence fiscale (voir, notamment, arrêts de ter verdeling van de heffingsbevoegdheid vast te stellen (zie met name
Groot, précité, point 93; du 16 octobre 2008, Renneberg, C-527/06, arrest de Groot, reeds aangehaald, punt 93; arresten van 16 oktober
Rec. p. I-7735, point 48, et du 28 février 2013, Beker, C-168/11, non 2008, Renneberg, C-527/06, Jurispr. blz. I-7735, punt 48, en 28
februari 2013, Beker, C-168/11, nog niet gepubliceerd in de
encore publié au Rec., point 32). Jurisprudentie, punt 32).
42. Toutefois, cette répartition de la compétence fiscale ne permet 42. Deze verdeling van de heffingsbevoegdheid betekent echter niet dat
pas aux Etats membres d'appliquer des mesures contraires aux libertés de lidstaten maatregelen mogen treffen die in strijd zijn met de door
de circulation garanties par le traité FUE. En effet, en ce qui het VWEU gewaarborgde vrijheden van verkeer. Bij de uitoefening van de
concerne l'exercice du pouvoir d'imposition ainsi réparti dans le in bilaterale verdragen tot voorkoming van dubbele belasting aldus
cadre de conventions bilatérales préventives de la double imposition, verdeelde heffingsbevoegdheid dienen de lidstaten zich immers te
les Etats membres sont tenus de se conformer aux règles de l'Union houden aan de regels van Unierecht (reeds aangehaalde arresten de
(arrêts précités de Groot, point 94; Renneberg, points 50 et 51, ainsi Groot, punt 94; Renneberg, punten 50 en 51, en Beker, punten 33 en
que Beker, points 33 et 34). 34).
43. Il convient également de rappeler que, selon une jurisprudence 43. Tevens zij eraan herinnerd dat volgens vaste rechtspraak van het
constante de la Cour, c'est, en principe, à l'Etat membre de résidence Hof het in beginsel de woonstaat is die de belastingplichtige alle aan
qu'il incombe d'accorder au contribuable la totalité des avantages
fiscaux liés à sa situation personnelle et familiale, cet Etat membre zijn persoonlijke en gezinssituatie verbonden belastingvoordelen moet
étant, sauf exception, le mieux à même d'apprécier la capacité toekennen, omdat deze lidstaat, behoudens uitzondering, de
contributive personnelle dudit contribuable dans la mesure où ce persoonlijke draagkracht van deze belastingplichtige het best kan
dernier y dispose du centre de ses intérêts personnels et patrimoniaux beoordelen aangezien hij daar het centrum van zijn persoonlijke en
(voir, notamment, arrêts du 14 février 1995, Schumacker, C-279/93, vermogensrechtelijke belangen heeft (zie met name arresten van 14
Rec. p. I-225, point 32; du 16 mai 2000, Zurstrassen, C-87/99, Rec. p. februari 1995, Schumacker, C-279/93, Jurispr. blz. I-225, punt 32; 16
mei 2000, Zurstrassen, C-87/99, Jurispr. blz. I-3337, punt 21, en
I-3337, point 21, et Beker, précité, point 43). arrest Beker, reeds aangehaald, punt 43).
44. L'obligation de prendre en compte la situation personnelle et 44. De verplichting om de persoonlijke en gezinssituatie in aanmerking
familiale ne peut peser sur l'Etat membre d'emploi que lorsque le te nemen rust slechts op de werkstaat wanneer de belastingplichtige
contribuable tire la totalité ou la quasi-totalité de ses ressources zijn belastbaar inkomen uit een aldaar uitgeoefende activiteit geheel
imposables d'une activité exercée dans ce dernier et qu'il ne perçoit of nagenoeg geheel aldaar ontvangt en in zijn woonstaat geen inkomen
pas de revenu significatif dans son Etat de résidence, de sorte que van betekenis verwerft, zodat laatstbedoelde staat hem niet de
celui-ci n'est pas en mesure de lui accorder les avantages résultant voordelen kan toekennen die uit de inaanmerkingneming van zijn
de la prise en compte de sa situation personnelle et familiale (voir, persoonlijke en gezinssituatie voortvloeien (zie met name reeds
notamment, arrêts précités Schumacker, point 36; Gschwind, point 27; aangehaalde arresten Schumacker, punt 36; Gschwind, punt 27;
Zurstrassen, points 21 à 23, et de Groot, point 89). Zurstrassen, punten 21-23, en de Groot, punt 89).
45. C'est à la lumière de ces principes que la compatibilité avec la 45. In het licht van deze beginselen moet thans worden onderzocht of
liberté d'établissement de l'application de la réglementation belge à une situation telle que celle en cause au principal doit être examinée. 46. Les requérants au principal ont, en l'occurrence, fait l'objet d'une imposition conjointe sur leurs revenus en Belgique où ils résident, les revenus perçus par M. Imfeld en Allemagne étant exonérés, et ce dernier a fait l'objet d'une imposition individuelle sur les revenus qu'il a perçus en Allemagne où il travaille, en application de la convention de 1967. 47. Tant en Allemagne qu'en Belgique, il a été tenu compte, au moins partiellement, de leur situation personnelle et familiale. M. Imfeld a eu droit, en vertu de la réglementation fiscale allemande, à une de toepassing van de Belgische regeling op een situatie als die in het hoofdgeding verenigbaar is met de vrijheid van vestiging. 46. In casu werden verzoekers in het hoofdgeding gezamenlijk belast over hun inkomsten in België, hun woonstaat, waarbij de door Imfeld in Duitsland verworven inkomsten waren vrijgesteld, en ingevolge de overeenkomst van 1967 is Imfeld individueel belast over de inkomsten die hij heeft verkregen in Duitsland, zijn werkstaat. 47. Zowel in Duitsland als in België is, minstens gedeeltelijk, rekening gehouden met hun persoonlijke en gezinssituatie. Ingevolge de Duitse belastingwetgeving heeft Imfeld aanspraak kunnen maken op een
exemption d'impôt pour enfants à charge (' Freibetrag für Kinder '), belastingvrijstelling wegens kinderen ten laste (' Freibetrag für
sans pour autant avoir pu bénéficier du régime de l'' Kinder '), zonder dat hij evenwel in aanmerking kon komen voor de
Ehegattensplitting '. regeling van ' Ehegattensplitting '.
48. En vertu de la réglementation fiscale belge, le couple formé par 48. Overeenkomstig de Belgische belastingwetgeving heeft het echtpaar
les requérants au principal a, en principe, droit au supplément de van verzoekers in het hoofdgeding in beginsel recht op een toeslag op
quotité de revenu exemptée d'impôt pour enfants à charge. Il n'a pu de belastingvrije som voor kinderen ten laste. Dat recht heeft het
toutefois en bénéficier effectivement. La quotité de revenu echtpaar echter niet daadwerkelijk genoten. De toeslag op de
supplémentaire susceptible d'être exemptée a, en effet, été imputée belastingvrije som werd immers aangerekend op de door Imfeld in
sur les revenus de M. Imfeld perçus en Allemagne, dans la mesure où Duitsland verkregen inkomsten, aangezien zijn inkomsten het grootste
ils étaient les plus importants du couple. Toutefois, lesdits revenus inkomensdeel van het echtpaar vormden. Vervolgens werden deze
ont ensuite été retranchés de la base imposable, dans la mesure où ils inkomsten echter uit de belastbare grondslag verwijderd, aangezien zij
étaient exonérés en vertu de la convention de 1967, de sorte que, au ingevolge de overeenkomst van 1967 waren vrijgesteld, zodat
final, aucune quotité de revenu n'a été exemptée d'impôt au titre uiteindelijk geen enkel deel van het inkomen specifiek wegens de
spécifique du supplément pour enfants à charge. toeslag voor kinderen ten laste belastingvrij was.
49. Par conséquent, une réglementation fiscale telle que celle en 49. Bijgevolg is een belastingregeling als die in het hoofdgeding, en
cause au principal, et plus précisément l'application combinée de la
méthode d'exemption avec réserve de progressivité prévue à l'article meer bepaald de gecombineerde toepassing van de vrijstellingsmethode
155 du CIR de 1992 et des modalités d'imputation du supplément de met progressievoorbehoud van artikel 155 WIB 1992 en van de in artikel
quotité de revenu exemptée d'impôt pour enfant à charge établies à 134 WIB 1992 vastgelegde wijze van aanrekening van de toeslag op de
l'article 134 du CIR de 1992, désavantage les couples dans la belastingvrije som voor kinderen ten laste, in het nadeel van
situation des requérants au principal, qui se caractérise par la echtparen die in een situatie als verzoekers in het hoofdgeding
circonstance que la part la plus importante de leurs revenus est verkeren, met als kenmerk dat het grootste deel van het inkomen wordt
perçue dans un Etat membre autre que le Royaume de Belgique, par verworven in een andere lidstaat dan het Koninkrijk België, in
rapport aux couples qui perçoivent la totalité ou la part la plus vergelijking met echtparen die hun volledig inkomen of het grootste
importante de leurs revenus en Belgique. deel ervan in België verwerven.
50. Les requérants au principal ont, en tant que couple, subi un 50. Verzoekers in het hoofdgeding zijn als echtpaar benadeeld
désavantage dans la mesure où ils n'ont pas bénéficié de l'avantage aangezien zij niet in aanmerking konden komen voor het
fiscal résultant de l'application du supplément de quotité de revenu belastingvoordeel dat ontstaat door toepassing van de toeslag op de
exemptée d'impôt pour enfant à charge auquel ils auraient eu droit belastingvrije som voor kinderen ten laste waarop zij recht zouden
s'ils avaient perçu l'intégralité de leurs revenus en Belgique ou, à hebben gehad indien zij al hun inkomsten in België hadden ontvangen of
tout le moins, si les revenus perçus par Mme Garcet en Belgique althans indien het door Garcet in België verkregen inkomen groter was
avaient été supérieurs à ceux perçus par son époux en Allemagne. geweest dan het inkomen van haar echtgenoot in Duitsland.
51. La réglementation en cause au principal établit ainsi une 51. De in het hoofdgeding aan de orde zijnde regeling doet dus een
différence de traitement fiscal entre les couples de citoyens de verschil in fiscale behandeling ontstaan tussen echtparen van
l'Union résidant sur le territoire du Royaume de Belgique en fonction Unieburgers die op het grondgebied van het Koninkrijk België wonen,
de l'origine et de l'importance de leurs revenus qui est susceptible naargelang van de herkomst en de omvang van hun inkomsten, en dit
de produire un effet dissuasif sur l'exercice par ces derniers des verschil kan hen ontmoedigen om de door het Verdrag gewaarborgde
libertés garanties par le traité, et notamment de la liberté vrijheden, inzonderheid de vrijheid van vestiging, uit te oefenen (zie
d'établissement (voir, en ce sens, arrêt Beker, précité, point 52). in die zin arrest Beker, reeds aangehaald, punt 52).
52. Ladite réglementation est ainsi susceptible de dissuader les 52. Deze regeling kan aldus burgers van deze lidstaat ervan
ressortissants dudit Etat membre d'exercer leur droit à la liberté afschrikken hun recht op vrije vestiging uit te oefenen door in een
d'établissement en exerçant une activité économique dans un autre Etat andere lidstaat een economische activiteit uit te oefenen terwijl zij
membre tout en continuant à résider dans le premier Etat (voir,
notamment, arrêts du 13 avril 2000, Baars, C-251/98, Rec. p. I-2787, in eerstgenoemde staat blijven wonen (zie met name arresten van 13
points 28 et 29, ainsi que du 19 novembre 2009, Filipiak, C-314/08, april 2000, Baars, C-251/98, Jurispr. blz. I-2787, punten 28 en 29, en
Rec. p. I-11049, point 60). 19 november 2009, Filipiak, C-314/08, Jurispr. blz. I-11049, punt 60).
53. Elle est également susceptible de dissuader les ressortissants des 53. Ook kan deze regeling onderdanen van andere lidstaten ervan
Etats membres autres que le Royaume de Belgique d'exercer, en leur afschrikken om als burger van de Unie hun recht van vrij verkeer uit
qualité de citoyens de l'Union, leur droit à la libre circulation en te oefenen door in deze lidstaat te gaan wonen, met name voor
établissant leur résidence dans ledit Etat membre, notamment aux fins
du rapprochement familial, tout en continuant à exercer une activité gezinshereniging, terwijl zij duurzaam werkzaamheden blijven
économique dans l'Etat membre dont ils sont ressortissants. verrichten in de lidstaat waarvan zij onderdaan zijn.
54. Par ailleurs, la réglementation fiscale belge ne prend pas en 54. Bovendien wordt in de Belgische belastingregeling geen rekening
considération les situations transfrontalières comme celle en cause gehouden met grensoverschrijdende situaties als die in het hoofdgeding
dans les affaires au principal et ne permet donc pas de pallier les en het is dus niet mogelijk de negatieve gevolgen op te vangen die
effets négatifs qu'elle est susceptible de produire sur l'exercice des deze regeling kan hebben op de uitoefening van de door het Verdrag aan
libertés garanties aux citoyens de l'Union par le traité. de Unieburgers gewaarborgde vrijheden.
55. Ainsi que la Commission le souligne dans ses observations écrites, la règle d'imputation du supplément de quotité de revenu exemptée d'impôt pour enfant à charge sur la part la plus élevée des revenus du couple a, en principe, pour objectif de maximiser l'effet de l'avantage au profit du couple dans son ensemble, y compris le conjoint ayant des revenus inférieurs. Puisque le barème d'imposition a un caractère progressif, l'attribution du supplément au conjoint ayant les revenus les plus importants est plus favorable au couple qu'une répartition à parts égales ou encore proportionnelle. Paradoxalement, appliquée dans une situation transfrontalière telle que celle en cause au principal, ladite règle produit un effet exactement inverse dans certaines circonstances, en l'occurrence dès lors que le conjoint ayant les revenus les plus importants perçoit l'intégralité de ses revenus dans un Etat membre autre que le Royaume de Belgique. 56. Contrairement à ce que soutient le gouvernement belge, la restriction ainsi identifiée à la liberté d'établissement n'est pas la conséquence nécessaire de la disparité des réglementations nationales en cause dans les affaires au principal. 57. Le couple formé par les requérants au principal a, en effet, été 55. Zoals de Commissie in haar schriftelijke opmerkingen heeft benadrukt, strekt de regel om de toeslag op de belastingvrije som voor kinderen ten laste aan te rekenen op het grootste inkomensdeel van het echtpaar in beginsel ertoe het voordeel te maximaliseren voor het echtpaar als geheel, daaronder begrepen de echtgenoot met de laagste inkomsten. Omdat de aanslagvoet progressief is, is toekenning van de toeslag aan de echtgenoot met de hoogste inkomsten voor het echtpaar voordeliger dan een gelijke of zelfs een evenredige verdeling. Wanneer deze regel wordt toegepast in een grensoverschrijdende situatie als die in het hoofdgeding, ontstaat onder bepaalde omstandigheden paradoxalerwijs precies het omgekeerde effect, zoals in casu wanneer de echtgenoot met de hoogste inkomsten zijn volledig inkomen in een andere lidstaat dan het Koninkrijk België verwerft. 56. Anders dan de Belgische regering stelt, is de daarmee vastgestelde beperking van de vrijheid van vestiging niet het noodzakelijke gevolg van de dispariteiten tussen de in het hoofdgeding aan de orde zijnde nationale regelingen. 57. Het echtpaar dat verzoekers in het hoofdgeding vormen, heeft
privé d'une partie des exemptions prévues pour les couples de immers een deel van de vrijstellingen waarin is voorzien voor
résidents du fait de l'exercice, par l'un d'entre eux, de sa liberté ingezeten echtparen, niet ontvangen als gevolg van het feit dat een
d'établissement et en raison des modalités d'imputation du supplément van de echtgenoten zijn vrijheid van vestiging heeft uitgeoefend, en
de quotité de revenu exemptée d'impôt pour enfant à charge prévues par van de wijze waarop volgens de Belgische belastingregeling de toeslag
la réglementation fiscale belge (voir, en ce sens, arrêt de Groot, op de belastingvrije som voor kinderen ten laste wordt aangerekend
précité, point 87). 58. Le gouvernement belge ne saurait pas davantage faire valoir que la réglementation fiscale en cause au principal n'est pas constitutive d'une restriction à la liberté d'établissement car l'exercice par M. Imfeld de sa liberté d'établissement n'aurait en rien aggravé sa situation fiscale, dans la mesure où, d'une part, il n'aurait pas eu à acquitter, en Allemagne, un impôt supérieur à celui qu'il aurait acquitté en Belgique et où, d'autre part, sa situation personnelle et familiale aurait été prise en compte en Allemagne, de sorte que le Royaume de Belgique serait entièrement libéré de toute obligation à cet égard. 59. Certes, ainsi qu'il ressort de l'exposé des faits au principal, M. (zie in die zin arrest de Groot, reeds aangehaald, punt 87). 58. De Belgische regering kan evenmin stellen dat de in het hoofgeding aan de orde zijnde belastingregeling geen beperking van de vrijheid van vestiging vormt omdat Imfelds belastingsituatie geenszins is verslechterd doordat hij zijn recht op vestiging heeft uitgeoefend, aangezien, ten eerste, hij in Duitsland geen hogere belasting heeft hoeven betalen dan hij zou hebben moeten doen in België en, ten tweede, zijn persoonlijke en gezinssituatie in Duitsland in aanmerking is genomen zodat het Koninkrijk België van iedere verplichting dienaangaande zou zijn ontslagen. 59. Zoals blijkt uit de uiteenzetting van de feiten in het
Imfeld a, en l'occurrence, pu bénéficier d'une prise en compte hoofdgeding, werd voor Imfeld in casu weliswaar in Duitsland ten dele
partielle de sa situation personnelle et familiale en Allemagne, au rekening gehouden met zijn persoonlijke en gezinssituatie via
moyen de l'octroi d'une exemption d'impôt pour enfants à charge (' toekenning van een belastingvrijstelling voor kinderen ten laste ('
Freibetrag für Kinder '). Freibetrag für Kinder ').
60. Toutefois, il ne saurait être considéré que l'octroi de cet 60. Toch kan niet worden aangenomen dat toekenning van dat
avantage fiscal en Allemagne puisse compenser la perte de l'avantage belastingvoordeel in Duitsland het verlies kan compenseren van het
fiscal enregistrée par les requérants au principal en Belgique. belastingvoordeel dat verzoekers in het hoofdgeding in België hebben geleden.
61. En effet, un Etat membre ne saurait invoquer l'existence d'un 61. Een lidstaat kan zich immers niet beroepen op het bestaan van een
avantage concédé de manière unilatérale par un autre Etat membre, en voordeel dat unilateraal wordt toegekend door een andere lidstaat, in
l'occurrence l'Etat membre dans lequel M. Imfeld travaille et perçoit casu de lidstaat waar Imfeld werkt en zijn volledig inkomen verwerft,
l'intégralité de ses revenus, afin d'échapper aux obligations qui lui teneinde te ontkomen aan de verplichtingen die op hem rusten krachtens
incombent en vertu du traité, notamment au titre des dispositions de het Verdrag, inzonderheid de verdragsbepalingen inzake de vrijheid van
celui-ci relatives à la liberté d'établissement (voir en ce sens,
notamment, arrêts du 8 novembre 2007, Amurta, C-379/05, Rec. p. vestiging (zie in die zin met name arresten van 8 november 2007,
I-9569, point 78, ainsi que du 11 septembre 2008, Eckelkamp e.a., Amurta, C-379/05, Jurispr. blz. I-9569, punt 78, en 11 september 2008,
C-11/07, Rec. p. I-6845, point 69, et Arens-Sikken, C-43/07, Rec. p. Eckelkamp e.a., C-11/07, Jurispr. blz. I-6845, punt 69, en
I-6887, point 66). Arens-Sikken, C-43/07, Jurispr. blz. I-6887, punt 66).
62. Or, la réglementation fiscale en cause au principal établit un 62. De in het hoofdgeding aan de orde zijnde belastingregeling biedt
avantage fiscal en faveur des couples, sous la forme, notamment, d'un echtparen een belastingvoordeel, met name in de vorm van een toeslag
supplément de quotité de revenu exemptée d'impôt pour enfant à charge, op de belastingvrije som voor kinderen ten laste, die wordt
lequel est imputé sur les revenus du membre du couple qui perçoit la aangerekend op de inkomsten van de echtgenoot met het hoogste inkomen
part de revenus la plus importante, sans, en aucune manière, prendre zonder dat op welke wijze ook ermee rekening wordt gehouden dat deze
en compte la circonstance que ce dernier peut, consécutivement à echtgenoot als gevolg van de uitoefening van de door het Verdrag
l'exercice des libertés garanties par le traité, ne pas percevoir gewaarborgde vrijheden mogelijk individueel geen inkomsten in België
individuellement de revenus en Belgique, avec pour conséquence immédiate et automatique que le couple perd alors totalement le bénéfice dudit avantage. Indépendamment du traitement fiscal réservé à M. Imfeld en Allemagne, c'est le caractère automatique de cette perte qui porte atteinte à la liberté d'établissement. 63. Dès lors, la circonstance que, dans les affaires au principal, la situation personnelle et familiale de M. Imfeld ait été partiellement prise en compte en Allemagne dans le cadre de son imposition à titre isolé et qu'il ait donc pu y bénéficier d'un avantage fiscal ne saurait être invoquée par le gouvernement belge pour démontrer l'absence d'une restriction à la liberté d'établissement. Sur les justifications de la restriction à la liberté d'établissement 64. Il est de jurisprudence constante qu'une mesure qui est susceptible d'entraver la liberté d'établissement consacrée à verwerft, hetgeen rechtstreeks en automatisch tot gevolg heeft dat het echtpaar alsdan dit voordeel helemaal verliest. Los van de wijze waarop Imfeld in Duitsland wordt belast, is het het automatisme van dit verlies dat afbreuk doet aan de vrijheid van vestiging. 63. De omstandigheid dat in het hoofdgeding in Duitsland ten dele rekening is gehouden met Imfelds persoonlijke en gezinssituatie bij zijn aanslag als alleenstaande en dat Imfeld daar dus een belastingvoordeel heeft genoten, kan de Belgische regering bijgevolg niet aanvoeren ten bewijze dat geen sprake is van een beperking van de vrijheid van vestiging. Rechtvaardigingsgronden voor de beperking van de vrijheid van vestiging 64. Volgens vaste rechtspraak is een maatregel die mogelijkerwijs de
l'article 49 TFUE ne saurait être admise que si elle poursuit un in artikel 49 VWEU neergelegde vrijheid van vestiging beperkt, slechts
objectif légitime compatible avec le traité et est justifiée par des toelaatbaar wanneer hij een met het Verdrag verenigbaar wettig doel
raisons impérieuses d'intérêt général. Encore faut-il, en pareil cas, nastreeft en gerechtvaardigd is uit hoofde van dwingende redenen van
algemeen belang. Daarenboven moet in een dergelijk geval de toepassing
que son application soit propre à garantir la réalisation de van de betrokken maatregel geschikt zijn om de verwezenlijking van de
nagestreefde doelstelling te verzekeren en mag deze niet verder gaan
l'objectif ainsi poursuivi et n'aille pas au-delà de ce qui est dan voor de verwezenlijking van deze doelstelling noodzakelijk is (zie
nécessaire pour atteindre celui-ci (voir, notamment, arrêts de met name arrest de Lasteyrie du Saillant, reeds aangehaald, punt 49;
Lasteyrie du Saillant, précité, point 49; du 13 décembre 2005, Marks & arresten van 13 december 2005, Marks & Spencer, C-446/03, Jurispr.
Spencer, C-446/03, Rec. p. I-10837, point 35, ainsi que du 21 janvier blz. I-10837, punt 35, en 21 januari 2010, SGI, C-311/08, Jurispr.
2010, SGI, C-311/08, Rec. p. I-487, point 56). blz. I-487, punt 56).
65. Le gouvernement belge fait valoir que, à supposer même que la 65. De Belgische regering stelt dat ook al zou de in het hoofdgeding
réglementation fiscale en cause au principal constitue une restriction aan de orde zijnde belastingregeling een beperking van de vrijheid van
à la liberté d'établissement, elle serait, en tout état de cause, vestiging vormen, deze beperking in elk geval gerechtvaardigd wordt
justifiée par la nécessité de sauvegarder la répartition équilibrée du door de noodzaak om de evenwichtige verdeling van de
pouvoir d'imposition entre les Etats membres. heffingsbevoegdheid tussen de lidstaten te handhaven.
66. En particulier, ce gouvernement déduit des arrêts précités 66. Deze regering leidt uit de reeds aangehaalde arresten Schumacker
Schumacker et de Groot qu'il existe une corrélation entre l'imposition en de Groot met name af dat er een onderling verband bestaat tussen de
des revenus et la prise en compte de la situation personnelle et belasting van inkomsten en de inaanmerkingneming van de persoonlijke
familiale des contribuables, en ce sens que cette situation ne devrait en gezinssituatie, in die zin dat deze situatie in de woonstaat
être prise en compte dans l'Etat de résidence qu'en présence de slechts in aanmerking moet worden genomen wanneer in deze staat
revenus imposables dans cet Etat. Le gouvernement belge souligne que belastbare inkomsten zijn verworven. De Belgische regering benadrukt
la convention de 1967 prévoit que les revenus perçus dans l'Etat dat de overeenkomst van 1967 bepaalt dat de in de werkstaat ontvangen
d'emploi sont exonérés dans l'Etat de résidence. Or, le propre d'un inkomsten zijn vrijgesteld in de woonstaat. Een vrijstellingsregeling
système d'exonération serait de réduire la base imposable à zéro et bestaat er nu precies in dat de belastinggrondslag tot nul wordt
d'empêcher d'effectuer des déductions, qu'elles soient ou non liées à herleid en aftrekken worden verhinderd, ongeacht of zij verband houden
la situation personnelle et familiale. met de persoonlijke en gezinssituatie.
67. Selon le gouvernement belge, aller au-delà de la non-imposition en transférant à un autre contribuable les avantages fiscaux liés à la situation personnelle et familiale irait au-delà de ce qu'exige le droit de l'Union tel qu'interprété par la Cour dans l'arrêt de Groot, précité, dont il ressortirait seulement que les avantages doivent être pleinement accordés et pleinement déductibles des revenus imposables. Transférer les avantages au conjoint reviendrait à compromettre le droit du Royaume de Belgique d'exercer sa compétence fiscale en relation avec les activités réalisées sur son territoire par ce conjoint. 68. A cet égard, il convient d'observer que, certes, la préservation de la répartition du pouvoir d'imposition entre les Etats membres est susceptible de constituer une raison impérieuse d'intérêt général 67. Volgens de Belgische regering zou verder gaan dan niet-belasting door aan een andere belastingplichtige de belastingvoordelen in verband met de persoonlijke en gezinssituatie over te dragen, indruisen tegen de eisen van het Unierecht zoals door het Hof uitgelegd in het reeds aangehaalde arrest de Groot, waaruit alleen blijkt dat de voordelen volledig moeten worden toegekend en volledig van het belastbaar inkomen aftrekbaar moeten zijn. Wanneer de voordelen aan de echtgenoot worden overgedragen, zou dit erop neerkomen dat afbreuk wordt gedaan aan het recht van het Koninkrijk België om zijn heffingsbevoegdheid uit te oefenen over de door deze echtgenoot op zijn grondgebied uitgeoefende activiteiten. 68. Dienaangaande zij opgemerkt dat de handhaving van de verdeling van de heffingsbevoegdheid tussen lidstaten weliswaar een dwingende reden van algemeen belang kan vormen waarmee een beperking van een recht op
permettant de justifier une restriction à l'exercice d'une liberté de vrij verkeer binnen de Unie kan worden gerechtvaardigd (arrest Beker,
circulation au sein de l'Union (arrêt Beker, précité, point 56). reeds aangehaald, punt 56).
69. Toutefois, la Cour a déjà jugé qu'une telle justification ne peut 69. Toch heeft het Hof reeds geoordeeld dat deze rechtvaardigingsgrond
être invoquée par l'Etat membre de résidence d'un contribuable pour se niet door de woonstaat van een belastingplichtige kan worden
aangevoerd om te ontkomen aan de verantwoordelijkheid - die in
soustraire à la responsabilité qui lui incombe, en principe, beginsel op de woonstaat rust - om de met de persoonlijke en
d'accorder audit contribuable les déductions de type personnel et gezinssituatie verbonden aftrekposten toe te kennen die de
familial qui reviennent à ce dernier, à moins que cet Etat ne se voie belastingplichtige toekomen, tenzij deze staat bij overeenkomst
conventionnellement délié de son obligation d'assumer l'intégralité de ontheven is van de verplichting om de persoonlijke en gezinssituatie
la prise en considération de la situation personnelle et familiale des van de op zijn grondgebied wonende belastingplichtigen die hun
contribuables résidant sur son territoire et exerçant partiellement economische activiteit gedeeltelijk in een andere lidstaat uitoefenen,
leur activité économique dans un autre Etat membre ou qu'il ne geheel voor zijn rekening te nemen, of constateert dat een of meer
constate que, en dehors même de toute convention, un ou plusieurs werkstaten, zelfs buiten enige overeenkomst om, over de door hen
Etats d'emploi accordent, sur les revenus qu'ils taxent, des avantages belaste inkomsten voordelen verlenen die verband houden met de
liés à la prise en compte de la situation personnelle et familiale des persoonlijke en gezinssituatie van belastingplichtigen die niet op het
contribuables qui ne résident pas sur le territoire de ces Etats, mais grondgebied van deze staten wonen, maar aldaar belastbare inkomsten
qui y perçoivent des revenus taxables (voir, en ce sens, arrêts verwerven (zie in die zin reeds aangehaalde arresten de Groot, punten
précités de Groot, points 99 et 100, ainsi que Beker, point 56). 99 en 100, en Beker, punt 56).
70. Dans ce contexte, la Cour a précisé, au point 101 de l'arrêt de 70. In deze context heeft het Hof in punt 101 van het reeds
Groot, précité, que les mécanismes utilisés en vue d'éliminer la aangehaalde arrest de Groot gepreciseerd dat methoden tot voorkoming
double imposition ou les systèmes fiscaux nationaux qui ont pour effet van dubbele belastingheffing of nationale belastingregelingen die tot
de l'éliminer ou de l'atténuer doivent toutefois assurer aux gevolg hebben dat dubbele belastingheffing wordt voorkomen of
contribuables des Etats concernés que, au total, l'ensemble de leur verzacht, de belastingplichtigen van de betrokken staten echter wel
situation personnelle et familiale sera dûment prise en compte, quelle ervan moeten verzekeren dat hun gehele persoonlijke en gezinssituatie
que soit la manière dont les Etats membres concernés ont réparti cette uiteindelijk volledig en naar behoren in aanmerking wordt genomen,
obligation entre eux, sous peine de créer une inégalité de traitement ongeacht de wijze waarop de betrokken lidstaten deze verplichting
onderling hebben verdeeld, omdat daardoor anders een met de
incompatible avec les dispositions du traité sur la libre circulation verdragsbepalingen inzake het vrije verkeer van personen onverenigbare
des personnes, qui ne résulterait nullement des disparités existant ongelijke behandeling zou worden gecreëerd die niet het gevolg is van
entre les législations fiscales nationales. de tussen de nationale belastingstelsels bestaande dispariteiten.
71. Ces considérations sont transposables à la situation du couple 71. Deze overwegingen gelden ook voor de situatie van het echtpaar dat
formé par les requérants au principal. verzoekers in het hoofdgeding vormen.
72. Or, d'une part, la convention de 1967 n'impose à l'Etat membre 72. De overeenkomst van 1967 legt de werkstaat geen enkele
d'emploi aucune obligation relative à la prise en compte de la verplichting op om rekening te houden met de persoonlijke en
situation personnelle et familiale des contribuables résidant dans gezinssituatie van de belastingplichtigen die wonen in de andere
l'autre Etat membre partie à cette convention. lidstaat die partij bij deze overeenkomst is.
73. D'autre part, la réglementation fiscale en cause au principal 73. Bovendien wordt in de in het hoofdgeding aan de orde zijnde
n'établit aucune corrélation entre les avantages fiscaux qu'elle belastingregeling geen onderling verband gelegd tussen de
octroie aux résidents de l'Etat membre concerné et les avantages belastingvoordelen die worden toegekend aan de ingezetenen van de
fiscaux dont ils peuvent bénéficier dans le cadre de leur imposition betrokken lidstaat, en de belastingvoordelen die zij kunnen krijgen
dans un autre Etat membre. Les requérants au principal n'ont pu wanneer zij in een andere lidstaat worden belast. Verzoekers in het
bénéficier du supplément de quotité de revenu exemptée d'impôt pour hoofdgeding hebben de toeslag op de belastingvrije som voor kinderen
enfant à charge non pas parce qu'ils ont bénéficié d'un avantage ten laste niet kunnen krijgen, niet omdat zij een gelijkwaardig
équivalent en Allemagne, mais seulement parce que son bénéfice est voordeel in Duitsland hadden gekregen, maar enkel omdat dit voordeel
neutralisé par ses modalités d'imputation. wordt geneutraliseerd door de wijze van aanrekening ervan.
74. Le gouvernement belge relève d'ailleurs, à cet égard, que la 74. De Belgische regering merkt in dit verband trouwens op dat de
circulaire de 2008, qui s'analyse comme un mécanisme établissant une circulaire van 2008, die moet worden opgevat als een regeling waardoor
telle corrélation, n'est pas applicable à la situation de M. Imfeld. een dergelijk onderling verband wordt gelegd, niet van toepassing is
75. En tout état de cause, une justification tenant à la nécessité de op Imfelds situatie. 75. Hoe dan ook, de noodzaak om een evenwichtige verdeling van de
sauvegarder une répartition équilibrée du pouvoir d'imposition entre heffingsbevoegdheid tussen de lidstaten te handhaven kan derhalve als
les Etats membres peut être admise dès lors, notamment, que le régime rechtvaardigingsgrond worden aanvaard met name wanneer de betrokken
en cause vise à prévenir des comportements de nature à compromettre le regeling ertoe strekt gedragingen te voorkomen die afbreuk kunnen doen
droit d'un Etat membre d'exercer sa compétence fiscale en relation aan het recht van een lidstaat om zijn belastingbevoegdheid uit te
avec les activités réalisées sur son territoire (voir, en ce sens, oefenen met betrekking tot activiteiten die op zijn grondgebied worden
arrêts du 29 mars 2007, Rewe Zentralfinanz, C-347/04, Rec. p. I-2647, uitgeoefend (zie in die zin arresten van 29 maart 2007, Rewe
point 42; du 18 juillet 2007, Oy AA, C-231/05, Rec. p. I-6373, point Zentralfinanz, C-347/04, Jurispr. blz. I-2647, punt 42; 18 juli 2007,
Oy AA, C-231/05, Jurispr. blz. I-6373, punt 54; arresten SGI, reeds
54; SGI, précité, point 60, et Beker, précité, point 57). aangehaald, punt 60, en Beker, reeds aangehaald, punt 57).
76. Or, en l'occurrence, le fait pour le Royaume de Belgique de 76. In casu wordt evenwel aan dit recht geen afbreuk gedaan wanneer
het Koninkrijk België verzoekers in het hoofdgeding integraal het
reconnaître intégralement le bénéfice des déductions de type personnel voordeel van aftrekposten in verband met de persoonlijke en
et familial aux requérants au principal ne compromettrait pas ce gezinssituatie zou toekennen. Op deze wijze doet deze lidstaat geen
droit. Ce faisant, ledit Etat membre ne renoncerait pas à une partie afstand van een deel van zijn belastingbevoegdheid in het voordeel van
de sa compétence fiscale au profit d'autres Etats membres. Ainsi que andere lidstaten. Zoals de Commissie benadrukt, raakt het verlies van
le souligne la Commission, en l'occurrence, la perte de l'avantage het aan het echtpaar toegekende voordeel in casu een echtgenoot die
accordé au couple affecte un conjoint qui reste soumis à l'imposition aan de Belgische belasting onderworpen blijft. De voor het echtpaar
belge. L'effet restrictif pour le couple réside non pas dans un restrictieve gevolgen schuilen niet in een ongunstige behandeling van
traitement défavorable du revenu exonéré d'impôt de M. Imfeld, mais dans celui du revenu de son épouse, Mme Garcet, obtenu exclusivement en Belgique et intégralement soumis à l'impôt belge, sans que celle-ci bénéficie des avantages fiscaux en cause. 77. Par ailleurs, le gouvernement estonien estime que la réglementation fiscale belge en cause au principal a pour objectif d'éviter que la situation personnelle et familiale du contribuable ne soit simultanément prise en compte dans deux Etats membres et n'aboutisse, par conséquent, à l'octroi indu d'un double avantage. Il fait valoir, dans cette optique, que la Cour a admis la possibilité pour les Etats membres de faire obstacle à la double déduction des het belastingvrije inkomen van Imfeld, maar in een ongunstige behandeling van het inkomen van zijn echtgenote, Garcet, dat zij uitsluitend in België heeft verworven en dat onbeperkt aan de Belgische belasting is onderworpen, zonder dat zij de betrokken belastingvoordelen geniet. 77. De Estse regering is trouwens van mening dat de in het hoofdgeding aan de orde zijnde Belgische belastingregeling tot doel heeft te voorkomen dat de persoonlijke en gezinssituatie van de belastingplichtige in twee lidstaten tegelijkertijd in aanmerking wordt genomen en er derhalve toe leidt dat tweemaal een voordeel wordt toegekend. Zij betoogt uit dat oogpunt dat het Hof heeft erkend dat lidstaten een dubbele verliesaftrek kunnen verhinderen en zij verwijst
pertes et renvoie, à cet égard, au point 47 de l'arrêt Marks & in dit verband naar punt 47 van het reeds aangehaalde arrest Marks &
Spencer, précité. Spencer.
78. Ainsi que M. l'avocat général l'a relevé au point 82 de ses 78. Zoals de advocaat-generaal in punt 82 van zijn conclusie heeft
opgemerkt, zou gesteld dat de verschillende belastingvoordelen die
conclusions, à supposer même que les différents avantages fiscaux respectievelijk door de twee betrokken lidstaten worden toegekend,
respectivement octroyés par les deux Etats membres en cause soient vergelijkbaar zijn en kan worden geconcludeerd dat verzoekers in het
comparables et qu'il puisse être conclu que les requérants au hoofdgeding inderdaad dubbel voordeel hebben genoten, deze
principal ont effectivement bénéficié d'un double avantage, cette omstandigheid in elk geval enkel het resultaat zijn van de parallelle
circonstance ne serait, en tout état de cause, que le fruit de toepassing van de Duitse en de Belgische belastingregeling, zoals
l'application parallèle des réglementations fiscales belge et
allemande, telle que convenue entre ces deux Etats membres dans les termes fixés par la convention de 1967. tussen beide lidstaten is overeengekomen in de overeenkomst van 1967.
79. En revanche, il est loisible aux Etats membres concernés de 79. Het staat de betrokken lidstaten daarentegen vrij om rekening te
prendre en considération des avantages fiscaux éventuellement accordés houden met belastingvoordelen die een andere heffingsstaat eventueel
par un autre Etat membre d'imposition, sous la réserve, ainsi qu'il
ressort du point 70 du présent arrêt, que, quelle que soit la manière toekent, mits - zoals blijkt uit punt 70 van het onderhavige arrest -
dont ces Etats membres ont réparti entre eux cette obligation, il soit de belastingplichtige wordt verzekerd, los van de wijze waarop deze
assuré à leurs contribuables que, au total, l'ensemble de leur lidstaten deze verplichting onderling verdelen, dat hun gehele
situation personnelle et familiale sera dûment pris en compte ». persoonlijke en gezinssituatie uiteindelijk volledig en naar behoren
in aanmerking wordt genomen ».
B.4.2. Il ressort de cet arrêt de la Cour de justice que l'article 134 B.4.2. Uit dat arrest van het Hof van Justitie blijkt dat artikel 134
du CIR 1992 porte atteinte à la liberté fondamentale que constitue la van het WIB 1992 afbreuk doet aan de fundamentele vrijheid die de
liberté d'établissement, garantie par l'article 49 du TFUE. vrijheid van vestiging, gewaarborgd bij artikel 49 van het VWEU,
B.5. Par son arrêt du 8 mai 2013 (C-197/11 et C-203/11, Libert e.a.), vormt. B.5. Bij zijn arrest van 8 mei 2013 (C-197/11 en C-203/11, Libert
la Cour de justice de l'Union européenne a, en effet, rappelé : e.a.) heeft het Hof van Justitie van de Europese Unie immers eraan
« 38. [...] l'article 21 TFUE et, dans leur domaine respectif, les herinnerd dat « 38. [...] artikel 21 VWEU en binnen hun respectieve werkingssfeer de
articles 45 TFUE et 49 TFUE, ainsi que les articles 22 et 24 de la artikelen 45 VWEU en 49 VWEU, alsook de artikelen 22 en 24 van
directive 2004/38, interdisent les mesures nationales qui empêchent ou richtlijn 2004/38 nationale maatregelen verbieden die een burger van
dissuadent les ressortissants d'un Etat membre de quitter celui-ci een lidstaat beletten of ervan weerhouden deze lidstaat te verlaten om
afin d'exercer leur droit à la libre circulation à l'intérieur de zijn recht van vrij verkeer binnen de Unie uit te oefenen. Dergelijke
l'Union. De telles mesures, même si elles s'appliquent indépendamment maatregelen vormen, zelfs wanneer zij onafhankelijk van de
de la nationalité des ressortissants concernés, constituent des nationaliteit van de betrokken staatsburgers van toepassing zijn,
restrictions aux libertés fondamentales garanties par ces articles beperkingen van de door deze artikelen gewaarborgde fundamentele
(voir, en ce sens, arrêts du 17 janvier 2008, Commission/Allemagne, vrijheden (zie in die zin arresten van 17 januari 2008,
C-152/05, Rec. I-39, points 21 et 22; du 1er décembre 2011, Commissie/Duitsland, C-152/05, Jurispr. blz. I-39, punten 21 en 22; 1
Commission/Hongrie, C-253/09, non encore publié au Recueil, points 46, december 2011, Commissie/Hongarije, C-253/09, nog niet gepubliceerd in
47 et 86, ainsi que du 21 février 2013, N., C-46/12, non encore publié de Jurisprudentie, punten 46, 47 en 86, en 21 februari 2013, N.,
au Recueil, point 28) ». C-46/12, nog niet gepubliceerd in de Jurisprudentie, punt 28) ».
B.6. Comme l'a relevé le juge a quo, l'article 49 du TFUE, qui a trait B.6. Zoals de verwijzende rechter heeft opgemerkt, staat artikel 49
aux activités non salariées, est étranger au litige, les demandeurs ne van het VWEU, dat betrekking heeft op de werkzaamheden anders dan in
bénéficiant que de traitements et salaires. Le juge a quo a également loondienst, los van het geschil, daar de eisers enkel wedden en lonen
genieten. De verwijzende rechter heeft eveneens erop gewezen dat
relevé qu'il pourrait y avoir violation de l'article 45 du TFUE et de artikel 45 van het VWEU en artikel 7, lid 2, van de verordening (EEG)
l'article 7, paragraphe 2, du règlement (CEE) 1612/68 du Conseil du 15 nr. 1612/68 van de Raad van 15 oktober 1968 betreffende het vrije
octobre 1968 « relatif à la libre circulation des travailleurs à verkeer van werknemers binnen de Gemeenschap mogelijk werden
l'intérieur de la Communauté » s'il était établi qu'un travailleur geschonden indien vaststond dat een Belgische werknemer in België of
belge est pénalisé en Belgique ou au grand-duché de Luxembourg par le in het Groothertogdom Luxemburg wordt bestraft door het feit dat hij
fait qu'il travaille dans ce dernier Etat. in die laatste Staat werkt.
B.7. L'article 45 du TFUE dispose : B.7. Artikel 45 van het VWEU bepaalt :
« 1. La libre circulation des travailleurs est assurée à l'intérieur de l'Union. 2. Elle implique l'abolition de toute discrimination, fondée sur la nationalité, entre les travailleurs des Etats membres, en ce qui concerne l'emploi, la rémunération et les autres conditions de travail. 3. Elle comporte le droit, sous réserve des limitations justifiées par des raisons d'ordre public, de sécurité publique et de santé publique : a) de répondre à des emplois effectivement offerts; b) de se déplacer à cet effet librement sur le territoire des Etats membres; c) de séjourner dans un des Etats membres afin d'y exercer un emploi conformément aux dispositions législatives, réglementaires et administratives régissant l'emploi des travailleurs nationaux; d) de demeurer, dans des conditions qui feront l'objet de règlements établis par la Commission, sur le territoire d'un Etat membre, après y avoir occupé un emploi. « 1. Het verkeer van werknemers binnen de Unie is vrij. 2. Dit houdt de afschaffing in van elke discriminatie op grond van de nationaliteit tussen de werknemers der lidstaten, wat betreft de werkgelegenheid, de beloning en de overige arbeidsvoorwaarden. 3. Het houdt behoudens de uit hoofde van openbare orde, openbare veiligheid en volksgezondheid gerechtvaardigde beperkingen het recht in om, a) in te gaan op een feitelijk aanbod tot tewerkstelling; b) zich te dien einde vrij te verplaatsen binnen het grondgebied der lidstaten; c) in een der lidstaten te verblijven teneinde daar een beroep uit te oefenen overeenkomstig de wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen welke voor de tewerkstelling van nationale werknemers gelden; d) op het grondgebied van een lidstaat verblijf te houden, na er een betrekking te hebben vervuld, overeenkomstig de voorwaarden die zullen worden opgenomen in door de Commissie vast te stellen verordeningen.
4. Les dispositions du présent article ne sont pas applicables aux 4. De bepalingen van dit artikel zijn niet van toepassing op de
emplois dans l'administration publique ». betrekkingen in overheidsdienst ».
B.8. Pour des motifs identiques à ceux de l'arrêt de la Cour de B.8. Om redenen die identiek zijn aan die van het arrest van het Hof
justice de l'Union européenne du 12 décembre 2013, cités en B.4.1, il van Justitie van de Europese Unie van 12 december 2013, aangehaald in
doit être conclu que l'article 134 du CIR 1992 porte atteinte à la B.4.1, dient te worden besloten dat artikel 134 van het WIB 1992
liberté fondamentale que constitue la libre circulation des afbreuk doet aan de fundamentele vrijheid die het vrije verkeer van
travailleurs garantie par l'article 45 du Traité. werknemers, gewaarborgd bij artikel 45 van het Verdrag, vormt.
B.9. Par conséquent, la disposition en cause n'est pas compatible avec B.9. Bijgevolg is de in het geding zijnde bepaling niet bestaanbaar
les articles 10 et 11 de la Constitution. met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
Par ces motifs Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 134 du Code des impôts sur les revenus 1992 viole les Artikel 134 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 schendt
articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec l'article 45 du de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met
Traité sur le fonctionnement de l'Union européenne. artikel 45 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, Unie. Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 24 avril 2014. Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 24 april 2014.
Le greffier, De griffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
Le président, De voorzitter,
J. Spreutels J. Spreutels
^