Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 74/2014 du 8 mai 2014 Numéros du rôle : 5591 et 5597 En cause : les recours en annulation des articles 4.8.4 et 4.8.28, § 2, du Code flamand de l'aménagement du territoire, tels qu'ils ont été remplacés par l'articl La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, des juges E. De Groo(...)"
Extrait de l'arrêt n° 74/2014 du 8 mai 2014 Numéros du rôle : 5591 et 5597 En cause : les recours en annulation des articles 4.8.4 et 4.8.28, § 2, du Code flamand de l'aménagement du territoire, tels qu'ils ont été remplacés par l'articl La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, des juges E. De Groo(...) Uittreksel uit arrest nr. 74/2014 van 8 mei 2014 Rolnummers : 5591 en 5597 In zake : de beroepen tot vernietiging van de artikelen 4.8.4 en 4.8.28, § 2, van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, zoals vervangen bij artikel 5 van het dec Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, de rechters E. (...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 74/2014 du 8 mai 2014 Uittreksel uit arrest nr. 74/2014 van 8 mei 2014
Numéros du rôle : 5591 et 5597 Rolnummers : 5591 en 5597
En cause : les recours en annulation des articles 4.8.4 et 4.8.28, § In zake : de beroepen tot vernietiging van de artikelen 4.8.4 en
2, du Code flamand de l'aménagement du territoire, tels qu'ils ont été 4.8.28, § 2, van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, zoals
remplacés par l'article 5 du décret de la Région flamande du 6 juillet vervangen bij artikel 5 van het decreet van het Vlaamse Gewest van 6
2012 modifiant diverses dispositions du Code flamand de l'Aménagement juli 2012 houdende wijziging van diverse bepalingen van de Vlaamse
du Territoire, en ce qui concerne le Conseil pour les Contestations Codex Ruimtelijke Ordening, wat de Raad voor Vergunningsbetwistingen
des Autorisations, introduits par Immanuel Thielemans et autres et par betreft, ingesteld door Immanuel Thielemans en anderen en door de vzw
l'ASBL « Straatego » et autres. « Straatego » en anderen.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, des juges E. De samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, de rechters
Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T.
Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût et T. Giet, et, conformément à Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût en T. Giet, en, overeenkomstig
l'article 60bis de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour artikel 60bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
constitutionnelle, du président émérite M. Bossuyt, assistée du Grondwettelijk Hof, emeritus voorzitter M. Bossuyt, bijgestaan door de
greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président émérite M. griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van emeritus
Bossuyt, voorzitter M. Bossuyt,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des recours et procédure I. Onderwerp van de beroepen en rechtspleging
Par requêtes adressées à la Cour par lettres recommandées à la poste Bij verzoekschriften die aan het Hof zijn toegezonden bij op 22 en 25
februari 2013 ter post aangetekende brieven en ter griffie zijn
les 22 et 25 février 2013 et parvenues au greffe les 25 et 26 février ingekomen op 25 en 26 februari 2013, zijn beroepen tot vernietiging
2013, des recours en annulation des articles 4.8.4 et 4.8.28, § 2, du ingesteld van de artikelen 4.8.4 en 4.8.28, § 2, van de Vlaamse Codex
Code flamand de l'aménagement du territoire, tels qu'ils ont été Ruimtelijke Ordening, zoals vervangen bij artikel 5 van het decreet
remplacés par l'article 5 du décret de la Région flamande du 6 juillet van het Vlaamse Gewest van 6 juli 2012 houdende wijziging van diverse
2012 modifiant diverses dispositions du Code flamand de l'Aménagement bepalingen van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, wat de Raad voor
du Territoire, en ce qui concerne le Conseil pour les Contestations Vergunningsbetwistingen betreft (bekendgemaakt in het Belgisch
des Autorisations (publié au Moniteur belge du 24 août 2012, deuxième Staatsblad van 24 augustus 2012, tweede editie), respectievelijk door
édition), ont été introduits respectivement par Immanuel Thielemans, Immanuel Thielemans, Eric Neyrinck, Annick Meurant, Jan Stevens,
Eric Neyrinck, Annick Meurant, Jan Stevens, Jacques Meyvis et Anne Jacques Meyvis en Anne Clarck en door de vzw « Straatego », de vzw «
Clarck, et par l'ASBL « Straatego », l'ASBL « Ademloos » et Frieda Ademloos » en Frieda Philips, allen bijgestaan en vertegenwoordigd
Philips, tous assistés et représentés par Me P. Vande Casteele, avocat door Mr. P. Vande Casteele, advocaat bij de balie te Antwerpen.
au barreau d'Anvers.
Ces affaires, inscrites sous les numéros 5591 et 5597 du rôle de la Die zaken, ingeschreven onder de nummers 5591 en 5597 van de rol van
Cour, ont été jointes. het Hof, werden samengevoegd.
(...) (...)
II. En droit II. In rechte
(...) (...)
Quant aux premier, deuxième et troisième moyens Ten aanzien van het eerste, tweede en derde middel
B.1. Les premier, deuxième et troisième moyens sont dirigés contre B.1. Het eerste, het tweede en het derde middel zijn gericht tegen
l'article 4.8.4 du Code flamand de l'aménagement du territoire, tel artikel 4.8.4 van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening (hierna :
qu'il a été remplacé par l'article 5 du décret de la Région flamande VCRO), zoals vervangen bij artikel 5 van het decreet van het Vlaamse
du 6 juillet 2012 modifiant diverses dispositions du Code flamand de Gewest van 6 juli 2012 houdende wijziging van diverse bepalingen van
l'aménagement du territoire, en ce qui concerne le Conseil pour les de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, wat de Raad voor
contestations des autorisations. Vergunningsbetwistingen betreft.
Les parties requérantes soutiennent que cette disposition viole les De verzoekende partijen voeren aan dat die bepaling de artikelen 10,
articles 10, 11 et 23 de la Constitution, combinés ou non avec d'autres dispositions de la Constitution, avec des principes généraux du droit et avec des dispositions de droit international. Etant donné que les griefs visant la disposition attaquée sont étroitement liés, les trois premiers moyens doivent être examinés conjointement. B.2. En tant que juridiction administrative en matière d'aménagement du territoire, le Conseil pour les contestations des autorisations statue par voie d'arrêt sur les recours en annulation introduits contre les décisions d'autorisation, les décisions de validation et les décisions d'enregistrement (article 4.8.2, alinéa 1er, du Code flamand de l'aménagement du territoire). Le Conseil annule une décision attaquée lorsqu'elle est irrégulière. Une décision est irrégulière lorsqu'elle est contraire à la réglementation, aux prescriptions urbanistiques ou aux principes de bonne administration (article 4.8.2, alinéa 2, dudit Code). B.3. L'article 4.8.4 du Code flamand de l'aménagement du territoire, 11 en 23 van de Grondwet schendt, al dan niet in samenhang gelezen met andere grondwetsbepalingen, algemene rechtsbeginselen en internationaalrechtelijke bepalingen. Aangezien de grieven tegen de bestreden bepaling nauw met elkaar verbonden zijn, dienen de eerste drie middelen samen te worden onderzocht. B.2. De Raad voor Vergunningsbetwistingen doet als administratief rechtscollege inzake ruimtelijke ordening, bij wijze van arresten, uitspraak over de beroepen tot vernietiging van vergunningsbeslissingen, valideringsbeslissingen en registratiebeslissingen (artikel 4.8.2, eerste lid, van de VCRO). De Raad vernietigt een bestreden beslissing wanneer zij onregelmatig is. Een beslissing is onregelmatig wanneer zij in strijd is met regelgeving, stedenbouwkundige voorschriften of beginselen van behoorlijk bestuur (artikel 4.8.2, tweede lid, van de VCRO).
qui figure dans la sous-section 3 (« Boucle administrative ») de la B.3. Artikel 4.8.4, dat is ondergebracht in onderafdeling 3 («
section 2 (« Compétence ») du chapitre VIII (« Conseil pour les Bestuurlijke lus ») van afdeling 2 (« Bevoegdheid ») van hoofdstuk
contestations des autorisations ») dudit Code, dispose : VIII (« Raad voor Vergunningsbetwistingen ») van de VCRO, bepaalt :
« § 1er. Concernant la résolution d'une contestation portée devant le « § 1. Ter oplossing van een voor de Raad gebrachte betwisting kan de
Conseil, le Conseil peut, par le biais d'un [arrêt] interlocutoire, Raad het vergunningverlenende bestuursorgaan in elke stand van het
offrir dans tout état de litige la possibilité à l'organe geding met een tussenuitspraak de mogelijkheid bieden om binnen de
administratif accordant l'autorisation de réparer ou de faire réparer termijn die de Raad bepaalt een onregelmatigheid in de bestreden
la décision contestée dans le délai que fixe le Conseil, à moins qu'il beslissing te herstellen of te laten herstellen, tenzij
ne puisse être porté préjudice de façon disproportionnée à des belanghebbenden, vermeld in artikel 4.8.11, daardoor onevenredig
intéressés, visés à l'article 4.8.11. kunnen worden benadeeld.
On entend par irrégularité dans la décision contestée, visée à Onder de onregelmatigheid in de bestreden beslissing, vermeld in het
l'alinéa premier, une irrégularité réparable de sorte que la décision eerste lid, wordt verstaan een onregelmatigheid die herstelbaar is
contestée ne soit plus irrégulière au sens de l'article 4.8.2, alinéa zodat de bestreden beslissing niet langer onregelmatig is in de zin
deux, et de sorte que la décision puisse être maintenue. van artikel 4.8.2, tweede lid, en de beslissing gehandhaafd kan
§ 2. Dans un délai fixé par le Conseil, l'organe administratif blijven. § 2. Het vergunningverlenende bestuursorgaan deelt de Raad binnen een
accordant l'autorisation communique au Conseil s'il fait usage de la door de Raad bepaalde termijn mee of het gebruikmaakt van de
possibilité de réparer ou de faire réparer une irrégularité dans la mogelijkheid om een onregelmatigheid in de bestreden beslissing te
décision contestée. herstellen of te laten herstellen.
Lorsque l'organe administratif accordant l'autorisation procède à la Als het vergunningverlenende bestuursorgaan overgaat tot herstel van
réparation de l'irrégularité, il communique au Conseil, par écrit et de onregelmatigheid, deelt het de Raad schriftelijk en binnen de
dans le délai de réparation, visé au paragraphe 1er, de quelle manière hersteltermijn, vermeld in paragraaf 1, mee op welke wijze de
l'irrégularité est réparée. onregelmatigheid is hersteld.
Dans les échéances fixées par le Gouvernement flamand, des parties Partijen kunnen binnen de door de Vlaamse Regering bepaalde
peuvent communiquer leur point de vue, par écrit, concernant la vervaltermijnen schriftelijk hun zienswijze meedelen over de wijze
manière dont l'irrégularité a été réparée. waarop de onregelmatigheid is hersteld.
§ 3. Le Conseil communique aux parties de quelle manière le recours § 3. De Raad deelt de partijen mee op welke wijze het beroep verder
sera traité ultérieurement après : wordt behandeld na :
1° la réception de la communication de l'organe administratif 1° ontvangst van de mededeling van het vergunningverlenende
accordant l'autorisation qu'il ne fera pas usage de la possibilité qui bestuursorgaan dat deze geen gebruikmaakt van de hem geboden
lui est offerte, conformément au paragraphe 2, alinéa premier; mogelijkheid, overeenkomstig paragraaf 2, eerste lid;
2° l'expiration inutilisée du délai fixé par le Conseil, visé au 2° het ongebruikt verstrijken van de door de Raad bepaalde termijn,
paragraphe 2, alinéa premier; vermeld in paragraaf 2, eerste lid;
3° l'expiration inutilisée du délai visé au paragraphe 2, alinéa deux; 3° het ongebruikt verstrijken van de termijn, vermeld in paragraaf 2,
ou tweede lid; of
4° la réception des points de vue, conformément au paragraphe 2, 4° ontvangst van de zienswijzen, overeenkomstig paragraaf 2, derde
alinéa trois. lid.
§ 4. Les délais de procédure sont suspendus à partir de la date de § 4. De proceduretermijnen worden geschorst vanaf de datum van het
[l'arrêt] interlocutoire, visé au paragraphe 1er, alinéa premier, tussenarrest, vermeld in paragraaf 1, eerste lid, tot de datum van
jusqu'à la date de la communication, visée au paragraphe 3. mededeling, vermeld in paragraaf 3.
§ 5. Après avoir demandé l'avis du Conseil, le Gouvernement flamand § 5. Na het advies van de Raad te hebben gevraagd, kan de Vlaamse
peut fixer des mesures complémentaires nécessaires à l'exécution de la Regering aanvullende maatregelen bepalen die voor de uitvoering van
présente sous-section ». deze onderafdeling nodig zijn ».
B.4. La disposition précitée prévoit la possibilité d'appliquer ce qui B.4. De voormelde bepaling voorziet in de mogelijkheid tot toepassing
est appelé la boucle administrative et qui consiste à « offrir dans van de zogenaamde bestuurlijke lus, waaronder wordt verstaan « het
vergunningverlenende bestuursorgaan in elke stand van het geding met
tout état de litige la possibilité à l'organe administratif accordant een tussenuitspraak de mogelijkheid bieden om binnen de termijn die de
l'autorisation de réparer ou de faire réparer la décision contestée Raad bepaalt een onregelmatigheid in de bestreden beslissing te
dans le délai que fixe le Conseil ». herstellen of te laten herstellen ».
L'instauration de cette possibilité a été justifiée dans les travaux De invoering van die mogelijkheid werd in de parlementaire
préparatoires de la manière suivante : voorbereiding als volgt verantwoord :
« Le Conseil n'a actuellement qu'une compétence d'annulation. S'il « Thans heeft de Raad enkel een vernietigingsbevoegdheid. Stelt de
constate qu'une décision attaquée devant lui est entachée d'une Raad vast dat een bij hem aangevochten beslissing door een
illégalité, il doit prononcer l'annulation. Le Conseil n'a pas d'autre onwettigheid is aangetast, dan moet hij de vernietiging uitspreken. Of
choix que d'annuler la décision, que cette dernière soit entachée d'un het nu gaat om de schending van een herstelbaar procedure- of
vice réparable de procédure ou de forme, qui n'a eu aucune incidence vormgebrek die de inhoud van de beslissing niet heeft beïnvloed dan
sur le contenu de la décision, ou qu'elle soit effectivement entachée wel een materiële onwettigheid, de Raad heeft geen andere keuze dan de
d'une illégalité matérielle. beslissing te vernietigen.
Cette situation est insatisfaisante, tant pour l'administration que Zowel voor het bestuur als voor de rechtzoekende is dat een
pour le justiciable. L'annulation de la décision d'autorisation onbevredigende situatie. Door de vernietiging van de bestreden
attaquée, sur la base d'un seul moyen, ne résout pas nécessairement le vergunningsbeslissing op grond van één middel is het geschil niet
litige, certainement pas si l'annulation est prononcée sur la base de noodzakelijk opgelost, zeker niet als de vernietiging is uitgesproken
la violation d'une formalité. La décision peut encore être entachée op grond van de schending van een vormvoorschrift. De beslissing kan
d'autres illégalités sur lesquelles le Conseil ne s'est pas prononcé. nog door andere onwettigheden zijn aangetast waarover de Raad zich
L'organe administratif qui a accordé l'autorisation et voit sa niet heeft uitgesproken. Het vergunningverlenende bestuursorgaan dat
décision annulée doit, lorsqu'il prend une nouvelle décision, zijn beslissing vernietigd ziet, moet bij het hernemen van de
respecter l'autorité de l'arrêt et au moins remédier à l'illégalité beslissing het gezag van het arrest eerbiedigen en minstens de door de
constatée par le Conseil. Les autres illégalités, qui n'ont pas été Raad vastgestelde onwettigheid herstellen. Andere onwettigheden die
abordées lorsqu'il a été fait droit au recours en annulation, peuvent bij de berechting van het vernietigingsberoep niet werden onderzocht,
donc à nouveau être commises, sans la moindre mauvaise foi du reste. kunnen dus opnieuw worden begaan, zonder dat daar overigens kwade
Il n'est souvent même pas certain que l'illégalité qui a donné lieu à trouw mee hoeft gemoeid te zijn. Niet zelden is het zelfs niet zeker
l'annulation ait été réparée à suffisance. Le requérant qui a obtenu of de onwettigheid die tot de vernietiging heeft geleid, wel afdoende
l'annulation devra dès lors introduire à nouveau un recours devant le is hersteld. De verzoeker die de vernietiging heeft verkregen, zal dus
Conseil s'il n'accepte pas la nouvelle décision. Un carrousel de opnieuw beroep moeten instellen bij de Raad als hij zich niet neerlegt
recours et d'annulations peut ainsi s'enclencher pour savoir, après bij de nieuwe beslissing. Een carrousel van beroepen en vernietigingen
des années de procédures, si la décision est admissible ou non. Tout kan zo op gang worden gebracht om na jaren van procederen te weten of
cela implique beaucoup de tracas procéduraux, de frais et de pertes de de beslissing door de beugel kan of niet. Voor alle betrokkenen
temps pour toutes les parties concernées » (Doc. parl., Parlement betekent dat procedureleed, kosten en tijdverlies » (Parl. St., Vlaams
flamand, 2011-2012, n° 1509-1, pp. 3-4). Parlement, 2011-2012, nr. 1509/1, pp. 3-4).
Il ressort de la suite des travaux préparatoires que le législateur Uit het vervolg van de parlementaire voorbereiding blijkt dat de
décrétal entendait « éviter d'inutiles nouvelles procédures, gagner du decreetgever beoogde bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen «
temps et offrir plus de sécurité juridique et ce plus rapidement » onnodige nieuwe procedures te voorkomen, tijdwinst te boeken en meer
devant le Conseil pour les contestations des autorisations (ibid., p. en sneller rechtszekerheid te bieden » (ibid., p. 9), wat zowel de
9), ce qui profiterait tant au citoyen qu'à l'autorité : burger als de overheid tot voordeel zou strekken :
« Le citoyen sait que la décision d'autorisation n'est entachée que « De burger weet dat de vergunningsbeslissing enkel door herstelbare
d'illégalités réparables et il lui est épargné de cette façon ce que onwettigheden is aangetast en blijft op die manier bespaard van wat in
la doctrine appelle une ' victoire à la Pyrrhus ', c'est-à-dire une de rechtsliteratuur een ' pyrrusoverwinning ' wordt genoemd, dat wil
annulation qui, à terme, n'apporte rien. Si, au contraire, la décision zeggen een vernietiging die op termijn niets oplevert. Als de
est entachée d'illégalités matérielles non réparables, l'autorité en beslissing integendeel door onherstelbare inhoudelijke onwettigheden
est immédiatement informée et sait donc qu'elle ne peut pas prendre à is aangetast, krijgt de overheid dat meteen te horen en weet ze dus
nouveau la même décision » (ibid., p. 4). dat ze niet opnieuw dezelfde beslissing kan nemen » (ibid., p. 4).
B.5. La boucle administrative, telle qu'elle est réglée par la disposition attaquée, ne peut être appliquée que lorsqu'il est satisfait à certaines conditions. B.6.1. Il est requis en premier lieu que les intéressés, mentionnés à l'article 4.8.11 du Code flamand de l'aménagement du territoire, ne puissent pas être préjudiciés de manière disproportionnée par l'application de la boucle administrative. Les intéressés sont ceux qui pouvaient introduire un recours devant le Conseil pour les contestations des autorisations contre la décision attaquée. L'article 4.8.11, § 1er, du Code flamand de l'aménagement du territoire dispose : B.5. De bestuurlijke lus, zoals geregeld bij de bestreden bepaling, kan slechts worden toegepast wanneer aan bepaalde voorwaarden is voldaan. B.6.1. In de eerste plaats is vereist dat de belanghebbenden, vermeld in artikel 4.8.11 van de VCRO, door de toepassing van de bestuurlijke lus niet onevenredig kunnen worden benadeeld. De belanghebbenden zijn degenen die bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen beroep konden instellen tegen de bestreden beslissing. Artikel 4.8.11, § 1, van de VCRO bepaalt :
« Les recours auprès du Conseil peuvent être introduits par les « De beroepen bij de Raad kunnen door de volgende belanghebbenden
intéressés suivants : worden ingesteld :
1° le demandeur de l'autorisation ou de l'attestation as-built, 1° de aanvrager van de vergunning of van het as-builtattest,
respectivement la personne disposant de droits réels ou personnels à respectievelijk de persoon die beschikt over zakelijke of persoonlijke
l'égard d'une construction qui fait l'objet d'une décision rechten ten aanzien van een constructie die het voorwerp uitmaakt van
d'enregistrement, ou qui utilise cette construction de fait; een registratiebeslissing, of die deze constructie feitelijk gebruikt;
2° les organes administratifs accordant l'autorisation associés au dossier; 2° de bij het dossier betrokken vergunningverlenende bestuursorganen;
3° toute personne physique ou morale à qui la décision d'autorisation, 3° elke natuurlijke persoon of rechtspersoon die rechtstreekse of
de validation ou d'enregistrement peut causer, directement ou onrechtstreekse hinder of nadelen kan ondervinden als gevolg van de
indirectement, des désagréments ou des inconvénients; vergunnings-, validerings- of registratiebeslissing;
4° des associations dotées d'une compétence procédurale qui agissent 4° procesbekwame verenigingen die optreden namens een groep wiens
au nom d'un groupe dont les intérêts collectifs sont menacés ou lésés collectieve belangen door de vergunnings-, validerings- of
par la décision d'autorisation, de validation ou d'enregistrement, registratiebeslissing zijn bedreigd of geschaad, voor zover zij
pour autant qu'elles disposent d'un fonctionnement durable et effectif beschikken over een duurzame en effectieve werking overeenkomstig de
conformément aux statuts; statuten;
5° le fonctionnaire dirigeant du département ou, en son absence, son 5° de leidend ambtenaar van het departement of, bij afwezigheid, diens
mandataire pour des autorisations délivrées selon la procédure gemachtigde voor vergunningen die afgegeven zijn binnen de reguliere
régulière, sauf dans les cas visés à l'article 4.7.19, § 1er, alinéa procedure, behalve in de gevallen, vermeld in artikel 4.7.19, § 1,
trois; derde lid;
6° le fonctionnaire dirigeant ou, en son absence, son mandataire du 6° de leidend ambtenaar of, bij afwezigheid, diens gemachtigde van het
département ou de l'agence dont relève l'instance consultative, departement of agentschap waartoe de adviserende instantie behoort,
désignée en vertu de l'article 4.7.16, § 1er, alinéa premier, aangewezen krachtens artikel 4.7.16, § 1, eerste lid, respectievelijk
respectivement l'article 4.7.26, § 4, 2°, à condition que cette artikel 4.7.26, § 4, 2°, op voorwaarde dat die instantie tijdig advies
instance ait émis son avis à temps ou que son avis n'ait, à tort, pas heeft verstrekt of ten onrechte niet om advies werd verzocht.
été sollicité.
L'intéressé à qui il peut être reproché qu'il n'a pas contesté une De belanghebbende aan wie kan worden verweten dat hij een voor hem
décision d'autorisation désavantageuse pour lui par le biais du nadelige vergunningsbeslissing niet heeft bestreden door middel van
recours administratif organisé ouvert auprès de la députation est het daartoe openstaande georganiseerd administratief beroep bij de
censé avoir renoncé au droit de s'adresser au Conseil ». deputatie, wordt geacht te hebben verzaakt aan zijn recht om zich tot de Raad te wenden ».
B.6.2. Deuxièmement, il est requis que l'irrégularité qui affecte la B.6.2. In de tweede plaats is vereist dat de onregelmatigheid in de
décision attaquée soit réparable. Les travaux préparatoires donnent bestreden beslissing herstelbaar is. In de parlementaire voorbereiding
quelques exemples d'irrégularités réparables : worden enkele voorbeelden van herstelbare onregelmatigheden gegeven :
« Le Conseil peut inviter l'administration à compléter la motivation « De Raad kan het bestuur uitnodigen de formele motivering van de
formelle de la décision, à réfuter une réclamation restée sans beslissing aan te vullen, een onbeantwoord gebleven bezwaarschrift te
réponse, à recueillir encore un avis qui, à tort, n'aurait pas été weerleggen, een ten onrechte niet gevraagd advies alsnog in te winnen
demandé ou à tenir compte, pour la décision, d'un avis déjà donné » of een al uitgebracht advies bij de beoordeling te betrekken » (Parl.
(Doc. parl., Parlement flamand, 2011-2012, n° 1509-1, p. 4). St., Vlaams Parlement, 2011-2012, nr. 1509/1, p. 4).
De wijze waarop het niet naleven van de uitdrukkelijke
Dans la suite des travaux préparatoires, il est expliqué en quoi un motiveringsplicht als een « herstelbare onregelmatigheid » wordt
manquement à l'obligation de motivation formelle est considéré comme beschouwd, is in het vervolg van de parlementaire voorbereiding als
une « irrégularité réparable » : volgt verduidelijkt :
« Une décision d'autorisation attaquée devant le Conseil peut être « Een bij de Raad bestreden vergunningsbeslissing kan formeel
motivée formellement de manière insuffisante, sans que cela signifie onvoldoende gemotiveerd zijn, maar dat wil nog niet zeggen dat er
pour autant qu'elle ne soit pas fondée matériellement sur de justes materieel geen goede motieven voor die beslissing bestaan. De
motifs. L'application de la boucle administrative évite que la toepassing van de bestuurlijke lus vermijdt dat de beslissing
décision soit immédiatement annulée pour ce vice de forme et offre à onmiddellijk wegens dat vormgebrek wordt vernietigd, maar biedt het
l'organe administratif accordant l'autorisation l'occasion d'exposer vergunningverlenend bestuursorgaan de gelegenheid om de materiële
les motifs matériels » (Doc. parl., Parlement flamand, 2011-2012, n° motieven te expliciteren » (Parl. St., Vlaams Parlement, 2011-2012,
1509/3, p. 3). nr. 1509/3, p. 3).
B.6.3. Troisièmement, la réparation de l'irrégularité doit avoir pour B.6.3. In de derde plaats moet het herstel van de onregelmatigheid tot
effet non seulement que la décision attaquée ne soit plus irrégulière gevolg hebben, niet alleen dat de bestreden beslissing niet langer
mais aussi que « la décision puisse être maintenue ». onregelmatig is, maar ook dat « de beslissing gehandhaafd kan blijven ».
Même si le maintien de la décision est formulé comme une simple Hoewel de handhaving van de beslissing in die laatste zinsnede als een
possibilité dans ce dernier membre de phrase, il ressort loutere mogelijkheid is geformuleerd, blijkt uit de parlementaire
indéniablement des travaux préparatoires que, sur la base de la voorbereiding ontegenzeglijk dat de herstelhandeling op basis van de
disposition attaquée, l'acte de réparation ne peut pas consister en bestreden bepaling niet kan bestaan in een beslissing waarvan de
une décision dont le contenu différerait de la décision attaquée : « inhoud zou verschillen van de bestreden beslissing : « Een
Une réformation matérielle de la décision d'autorisation (par exemple, inhoudelijke hervorming van de vergunningsbeslissing (bijvoorbeeld een
un refus transformé en une autorisation) excède les limites de la weigering die in een vergunning wordt omgebogen), gaat de perken van
boucle administrative » (ibid., p. 4). « Ainsi, une décision négative de bestuurlijke lus te buiten » (ibid., p. 4). « Zo blijft een
reste une décision négative, mais sa motivation peut, par exemple, negatieve beslissing een negatieve beslissing maar kan bijvoorbeeld
être adaptée » (Doc. parl., Parlement flamand, 2011-2012, n° 1509/4, wel de motivering worden aangepast » (Parl. St., Vlaams Parlement,
p. 9). 2011-2012, nr. 1509/4, p. 9).
B.6.4. Enfin, avant de proposer la boucle administrative, le Conseil B.6.4. Ten slotte dient de Raad voor Vergunningsbetwistingen, alvorens
pour les contestations des autorisations doit avoir examiné tous les de bestuurlijke lus voor te stellen, alle middelen te hebben
moyens, ainsi qu'il est précisé dans les travaux préparatoires : onderzocht, zoals in de parlementaire voorbereiding wordt gepreciseerd :
« Une application utile de la boucle administrative implique en « Een zinvolle toepassing van de bestuurlijke lus houdt in principe in
principe que le Conseil examine tous les moyens. Cela n'a clairement dat de Raad alle middelen onderzoekt. Het heeft duidelijk geen enkele
aucun sens que le Conseil ordonne de suivre la boucle administrative zin dat de Raad beveelt dat de bestuurlijke lus wordt gevolgd om
pour constater ensuite - après que l'organe administratif qui délivre vervolgens - nadat het vergunningverlenende bestuursorgaan de
les autorisations a remédié à l'illégalité - que la décision doit être onwettigheid heeft hersteld - vast te stellen dat de beslissing moet
annulée sur la base d'une illégalité qui ne peut pas être réparée. worden vernietigd op grond van een onwettigheid die niet te remediëren
L'annulation doit au moins se fonder sur un moyen tiré d'une valt. Minstens moet de vernietiging steunen op een middel dat is
illégalité non réparable, offrant le rétablissement du droit le plus ontleend aan een onherstelbare onwettigheid, waardoor het ruimste
étendu » (Doc. parl., Parlement flamand, 2011-2012, n° 1509-1, p. rechtsherstel wordt geboden » (Parl. St., Vlaams Parlement, 2011-2012,
3-4). nr. 1509/1, p. 4).
B.7.1. Les parties requérantes soutiennent que la disposition attaquée B.7.1. De verzoekende partijen voeren aan dat de bestreden bepaling op
porte une atteinte discriminatoire au principe de l'indépendance et de discriminerende wijze afbreuk doet aan het beginsel van
l'impartialité du juge. onafhankelijkheid en onpartijdigheid van de rechter.
B.7.2. Les principes de l'indépendance du juge et de la séparation des B.7.2. De beginselen van de onafhankelijkheid van de rechter en van de
pouvoirs constituent des caractéristiques fondamentales de l'Etat de droit. scheiding der machten zijn fundamentele kenmerken van de rechtsstaat.
B.7.3. Le contrôle juridictionnel qu'exerce le Conseil pour les B.7.3. Het rechterlijk toezicht dat de Raad voor
contestations des autorisations constitue un contrôle de la légalité Vergunningsbetwistingen uitoefent, betreft de externe en interne
externe et interne, qui ne va pas jusqu'à l'autoriser à substituer son wettigheidscontrole, die niet zover gaat dat hij zijn beoordeling in
appréciation au pouvoir d'appréciation discrétionnaire de de plaats zou kunnen stellen van de discretionaire
l'administration. En effet, dans le cadre de son contrôle, le juge ne beoordelingsbevoegdheid van de administratie. Bij zijn controle mag de
peut pas se placer sur le plan de l'opportunité, ce qui serait rechter zich immers niet begeven op het terrein van de opportuniteit,
inconciliable avec les principes qui régissent les rapports entre vermits dat onverenigbaar zou zijn met de beginselen die de
l'administration et les juridictions.
Il n'appartient pas au juge mais à l'administration de déterminer le verhoudingen regelen tussen het bestuur en de rechtscolleges.
contenu d'une décision discrétionnaire, plus précisément comme suite à Het vaststellen van de inhoud van een discretionaire beslissing, meer
la réparation de l'irrégularité. L'organe administratif accordant bepaald als gevolg van het herstel van de onregelmatigheid, komt niet
l'autorisation peut décider de ne pas recourir à la possibilité de rechter maar het bestuur toe. Het vergunningverlenende
d'appliquer la boucle administrative, notamment lorsqu'il estime que bestuursorgaan kan beslissen, met name wanneer het van mening is dat
la réparation de l'irrégularité est susceptible d'avoir une incidence het herstel van de onregelmatigheid een weerslag kan hebben op de
sur le contenu de la décision attaquée. inhoud van de bestreden beslissing, geen gebruik te maken van de
B.7.4. En permettant au Conseil pour les contestations des mogelijkheid tot toepassing van de bestuurlijke lus.
autorisations, lorsque celui-ci propose l'application de la boucle B.7.4. Door de Raad voor Vergunningsbetwistingen de mogelijkheid te
administrative, de faire connaître son point de vue sur l'issue du bieden, wanneer die de toepassing van de bestuurlijke lus voorstelt,
litige, qui pourtant doit mener à la même décision, la disposition zijn standpunt over de uitkomst van het geschil kenbaar te maken, dat
attaquée porte une atteinte discriminatoire au principe de nochtans tot dezelfde beslissing moet leiden, doet de bestreden
bepaling op discriminerende wijze afbreuk aan het beginsel van
l'indépendance et de l'impartialité du juge. onafhankelijkheid en onpartijdigheid van de rechter.
B.8.1. Les parties soutiennent que la disposition attaquée porte une B.8.1. De verzoekende partijen voeren aan dat de bestreden bepaling op
atteinte discriminatoire aux droits de la défense, au droit à la discriminerende wijze afbreuk doet aan de rechten van verdediging, het
contradiction et au droit d'accès à un juge. recht op tegenspraak en het recht op toegang tot de rechter.
B.8.2. En vertu de la disposition attaquée, le Conseil pour les B.8.2. Krachtens de bestreden bepaling kan de Raad voor
contestations des autorisations peut, « par le biais d'un arrêt Vergunningsbetwistingen het vergunningverlenende bestuursorgaan « in
interlocutoire », offrir à l'organe administratif accordant
l'autorisation la possibilité d'appliquer la boucle administrative « elke stand van het geding met een tussenuitspraak » de mogelijkheid
dans tout état de litige ». Les parties ne peuvent communiquer leur bieden om de bestuurlijke lus toe te passen. Pas nadat het betrokken
point de vue qu'après que l'organe administratif concerné a utilisé bestuursorgaan die mogelijkheid heeft benut, kunnen de partijen hun
cette possibilité (article 4.8.4, § 2, dernier alinéa). zienswijze meedelen (artikel 4.8.4, § 2, laatste lid).
B.8.3. Lorsqu'une juridiction, comme en l'espèce le Conseil pour les B.8.3. Wanneer een rechtscollege, zoals te dezen de Raad voor
contestations des autorisations, apporte un élément qui vise à Vergunningsbetwistingen, een element aanbrengt dat ertoe strekt de
influencer l'issue du litige, comme en l'espèce la possibilité beslechting van het geschil te beïnvloeden, zoals te dezen de
d'appliquer la boucle administrative, le droit à la contradiction mogelijkheid tot toepassing van de bestuurlijke lus, houdt het recht
implique qu'un débat doit avoir lieu à ce sujet entre les parties op tegenspraak in dat de partijen hierover debat moeten kunnen voeren
(voy., mutatis mutandis, CEDH, 16 février 2006, Prikyan et Angelova c. (zie, mutatis mutandis, EHRM, 16 februari 2006, Prikyan en Angelova t.
Bulgarie, point 42; 5 septembre 2013, Cepek c. République tchèque, Bulgarije, § 42; 5 september 2013, Cepek t. Tsjechische Republiek, §
point 45). 45).
La simple appréciation, par le Conseil pour les contestations des
autorisations, que les intéressés ne sont pas susceptibles d'être Het loutere oordeel door de Raad voor Vergunningsbetwistingen dat de
préjudiciés de manière disproportionnée par l'application de la boucle belanghebbenden door de toepassing van de bestuurlijke lus niet
administrative ne suffit pas. En effet, il revient aux parties onevenredig kunnen worden benadeeld, kan niet volstaan. Het komt
elles-mêmes, et non à la juridiction, de déterminer si un nouvel immers de partijen zelf toe, en niet het rechtscollege, om uit te
élément nécessite ou non des observations (voy., mutatis mutandis, maken of een nieuw element opmerkingen behoeft of niet (zie, mutatis
CEDH, 18 février 1997, Nideröst-Huber c. Suisse, point 29; 27 mutandis, EHRM, 18 februari 1997, Nideröst-Huber t. Zwitserland, § 29;
septembre 2011, Hrdalo c. Croatie, § 36). 27 september 2011, Hrdalo t. Kroatië, § 36).
B.8.4. L'application de la boucle administrative peut en outre avoir B.8.4. De toepassing van de bestuurlijke lus kan daarenboven gevolgen
des conséquences pour les personnes intéressées, visées à l'article
4.8.11 du Code flamand de l'aménagement du territoire, qui n'ont pas hebben voor de belanghebbenden, bedoeld in artikel 4.8.11 van de VCRO,
introduit de recours contre la décision ou ne sont pas intervenues die tegen de beslissing geen beroep hebben ingesteld en die niet zijn
dans la procédure. tussengekomen in het geding.
Le droit d'accès à un juge constitue un principe général de droit qui Het recht op toegang tot de rechter is een algemeen rechtsbeginsel dat
doit être garanti à chacun dans le respect des articles 10 et 11 de la met inachtneming van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet aan
eenieder moet worden gewaarborgd. Een beslissing die met toepassing
Constitution. Une décision prise en application de la boucle van de bestuurlijke lus is genomen, kan niet van het recht op toegang
administrative ne peut pas être exclue du droit d'accès à un juge. La tot de rechter worden uitgesloten. De beperking van dat recht, voor
limitation de ce droit, pour une catégorie d'intéressés, n'est pas een categorie van belanghebbenden, is niet evenredig met de door de
proportionnée à l'objectif poursuivi par le législateur, qui consiste decreetgever nagestreefde doelstelling die in essentie erin bestaat de
en substance à rationaliser et à accélérer le contentieux administratif. bestuurlijke geschillenbeslechting te stroomlijnen en te versnellen.
B.8.5. En ne prévoyant pas de débat contradictoire sur la possibilité B.8.5. Door niet te voorzien in een op tegenspraak gevoerd debat over
d'appliquer la boucle administrative, dans des cas où cette de mogelijkheid tot toepassing van de bestuurlijke lus, in gevallen
application n'a pas encore fait l'objet d'un débat entre les parties, waarin zulks nog niet het voorwerp was van debat tussen de partijen,
et en ne prévoyant pas la possibilité d'introduire un recours contre en door niet te voorzien in de mogelijkheid om beroep in te stellen
la décision prise en application de la boucle administrative, après la tegen de beslissing die met toepassing van de bestuurlijke lus is
notification ou publication de celle-ci, la disposition attaquée porte genomen, na de kennisgeving of de bekendmaking daarvan, doet de
une atteinte discriminatoire aux droits de la défense, au droit à la bestreden bepaling op discriminerende wijze afbreuk aan de rechten van
contradiction et au droit d'accès à un juge. verdediging, het recht op tegenspraak en het recht op toegang tot de
B.9.1. Les parties requérantes soutiennent qu'il est porté une rechter. B.9.1. De verzoekende partijen voeren aan dat op discriminerende wijze
atteinte discriminatoire à l'obligation de motivation formelle, afbreuk wordt gedaan aan de formele motiveringsplicht, zoals
garantie par la loi du 29 juillet 1991 relative à la motivation gewaarborgd in de wet van 29 juli 1991 betreffende de uitdrukkelijke
formelle des actes administratifs. motivering van de bestuurshandelingen.
B.9.2. Les articles 1er à 3 de la loi précitée du 29 juillet 1991 B.9.2. De artikelen 1 tot 3 van de wet van 29 juli 1991 bepalen :
disposent : «

Article 1.Pour l'application de la présente loi, il y a lieu

«

Artikel 1.Voor de toepassing van deze wet moeten worden verstaan

d'entendre par : onder :
- Acte administratif : - Bestuurshandeling :
L'acte juridique unilatéral de portée individuelle émanant d'une De eenzijdige rechtshandeling met individuele strekking die uitgaat
autorité administrative et qui a pour but de produire des effets van een bestuur en die beoogt rechtsgevolgen te hebben voor één of
juridiques à l'égard d'un ou de plusieurs administrés ou d'une autre
autorité administrative; meer bestuurden of voor een ander bestuur;
- Autorité administrative : - Bestuur :
Les autorités administratives au sens de l'article 14 des lois De administratieve overheden als bedoeld in artikel 14 van de
coordonnées sur le Conseil d'Etat; gecoördineerde wetten op de Raad van State;
- Administré : - Bestuurde :
Toute personne physique ou morale dans ses rapports avec les autorités Elke natuurlijke of rechtspersoon in zijn betrekkingen met het
administratives. bestuur.

Art. 2.Les actes administratifs des autorités administratives visées

Art. 2.De bestuurshandelingen van de besturen bedoeld in artikel 1

à l'article premier doivent faire l'objet d'une motivation formelle. moeten uitdrukkelijk worden gemotiveerd.

Art. 3.La motivation exigée consiste en l'indication, dans l'acte,

Art. 3.De opgelegde motivering moet in de akte de juridische en

des considérations de droit et de fait servant de fondement à la feitelijke overwegingen vermelden die aan de beslissing ten grondslag
décision. liggen.
Elle doit être adéquate ». Zij moet afdoende zijn ».
B.9.3. Ces dispositions généralisent l'obligation de motiver B.9.3. Die bepalingen veralgemenen de verplichting om de
formellement les actes administratifs de portée individuelle. La motivation formelle des actes concernés est un droit de l'administré, auquel est ainsi offerte une garantie supplémentaire contre les actes administratifs de portée individuelle qui seraient arbitraires. B.9.4. Un législateur communautaire ou régional ne pourrait, sans violer la compétence fédérale en la matière, restreindre la protection offerte par la législation fédérale aux administrés en dispensant les autorités agissant dans les matières pour lesquelles il est compétent de l'application de cette loi ou en autorisant ces autorités à y bestuurshandelingen met individuele draagwijdte uitdrukkelijk te motiveren. De uitdrukkelijke motivering van de betrokken handelingen is een recht van de bestuurde, aan wie aldus een bijkomende waarborg wordt geboden tegen bestuurshandelingen met individuele strekking die willekeurig zouden zijn. B.9.4. Een gemeenschaps- of gewestwetgever zou, zonder de federale bevoegdheid ter zake te schenden, niet vermogen de bescherming die door de federale wetgeving aan de bestuurden wordt geboden te verminderen door de overheden die optreden in de aangelegenheden waarvoor hij bevoegd is, vrij te stellen van de toepassing van de voormelde wet of door die overheden toe te staan daarvan af te wijken
déroger (voy. entre autres l'arrêt n° 91/2013 du 13 juin 2013). (zie o.a. het arrest nr. 91/2013 van 13 juni 2013).
B.9.5. En ce qu'elle autorise l'organe administratif concerné à B.9.5. Doordat zij het betrokken bestuursorgaan toestaat een
fournir, après l'application de la boucle administrative, la individuele bestuurshandeling die niet uitdrukkelijk is gemotiveerd na
motivation requise d'un acte administratif individuel qui n'était pas toepassing van de bestuurlijke lus van de vereiste motivering te
formellement motivé, la disposition attaquée porte atteinte au droit, voorzien, doet de bestreden bepaling afbreuk aan het bij de wet van 29
que la loi du 29 juillet 1991 garantit au destinataire de l'acte mais juli 1991 gewaarborgde recht van de adressaat van de handeling, maar
eveneens van elke belanghebbende derde, om onmiddellijk kennis te
aussi à tout tiers intéressé, de prendre immédiatement connaissance nemen van de motieven die de beslissing verantwoorden door de
des motifs qui justifient la décision, du fait de leur mention dans vermelding ervan in de handeling zelf. Het recht op de uitdrukkelijke
l'acte même. Le droit à la motivation formelle permet de renforcer le contrôle juridictionnel sur les actes administratifs à portée individuelle et le respect du principe de l'égalité des armes dans le cadre du contentieux administratif. L'obligation de motivation formelle, qui doit permettre à l'administré d'apprécier s'il y a lieu d'introduire les recours dont il dispose, manquerait son objectif si cet administré ne parvient à connaître les motifs qui justifient la décision qu'après qu'il a introduit un recours. Par ailleurs, l'article 6, paragraphe 9, de la Convention d'Aarhus sur l'accès à l'information, la participation du public au processus décisionnel et l'accès à la justice en matière d'environnement, signée motivering maakt het mogelijk het jurisdictionele toezicht op de bestuurshandelingen met individuele draagwijdte en de inachtneming van het beginsel van de wapengelijkheid in het kader van het administratief contentieux te versterken. De uitdrukkelijke motiveringsplicht, die de bestuurde in staat moet stellen te beoordelen of er aanleiding toe bestaat de beroepen in te stellen waarover hij beschikt, zou zijn doel voorbijschieten indien die bestuurde de motieven die de beslissing verantwoorden pas te weten kan komen nadat hij beroep heeft ingesteld. Overigens vereist artikel 6, lid 9, van het Verdrag van Aarhus,
le 25 juin 1998, exige que l'acte administratif en cause, pour autant ondertekend op 25 juni 1998, betreffende toegang tot informatie,
inspraak in besluitvorming en toegang tot de rechter inzake
qu'il relève du champ d'application de la Convention, soit communiqué milieuaangelegenheden dat de tekst van de betrokken bestuurshandeling,
voor zover zij onder het toepassingsgebied van het Verdrag valt,
au public « assorti des motifs et considérations sur lesquels ladite toegankelijk wordt gemaakt voor het publiek « tezamen met de redenen
décision est fondée ». en overwegingen waarop het besluit is gebaseerd ».
B.9.6. De surcroît, pour que l'article 10 de la loi spéciale du 8 août B.9.6. Bovendien, opdat artikel 10 van de bijzondere wet van 8
1980 puisse s'appliquer, il est requis que la réglementation adoptée augustus 1980 van toepassing kan zijn, is vereist dat de aangenomen
soit nécessaire à l'exercice des compétences de la région, que la reglementering noodzakelijk is voor de uitoefening van de bevoegdheden
matière se prête à un régime différencié et que l'incidence des van het gewest, dat de aangelegenheid zich leent tot een
dispositions en cause sur la matière ne soit que marginale. gedifferentieerde regeling en dat de weerslag van de in het geding
Or, en l'espèce, il suffit de constater que l'incidence de la disposition en cause sur la compétence fédérale en matière de motivation formelle n'est pas marginale, puisqu'elle revient à autoriser que les motifs d'une décision relative à une demande d'autorisation, de validation ou d'enregistrement puissent ne pas figurer dans l'acte lui-même et puissent n'être divulgués par l'autorité administrative compétente qu'au cours de la procédure devant le Conseil pour les contestations des autorisations. B.10. Il s'ensuit que la disposition attaquée doit être annulée. Etant donné que les autres griefs contenus dans les premier, deuxième et troisième moyens ne peuvent mener à une annulation plus étendue, il n'y a pas lieu de les examiner. Quant au quatrième moyen B.11. Le quatrième moyen est dirigé contre l'article 4.8.28, § 2, alinéa 3, du Code flamand de l'aménagement du territoire, tel qu'il a zijnde bepalingen op de aangelegenheid slechts marginaal is. Te dezen echter volstaat het vast te stellen dat de weerslag van de in het geding zijnde bepaling op de federale bevoegdheid inzake uitdrukkelijke motivering niet marginaal is aangezien zij erop neerkomt toe te staan dat de motieven van een beslissing met betrekking tot een aanvraag tot vergunning, validering of registratie niet in de handeling zelf voorkomen en door het bevoegde bestuurlijke gezag pas worden bekendgemaakt in de loop van de procedure voor de Raad voor Vergunningsbetwistingen. B.10. Uit hetgeen voorafgaat volgt dat de bestreden bepaling dient te worden vernietigd. Aangezien de overige grieven die in het eerste, tweede en derde middel zijn vervat niet tot een ruimere vernietiging kunnen leiden, dienen zij niet te worden onderzocht. Ten aanzien van het vierde middel B.11. Het vierde middel is gericht tegen artikel 4.8.28, § 2, derde
été remplacé par l'article 5 du décret du 6 juillet 2012 et qui lid, van de VCRO, zoals vervangen bij artikel 5 van het decreet van 6
dispose : juli 2012, dat bepaalt :
« Lorsque l'article 4.8.4 ou 4.8.5 s'applique, le Conseil peut, en dérogation à l'alinéa premier, porter l'ensemble ou une partie des frais à charge de l'organe administratif accordant l'autorisation ». Les frais se composent du droit de mise au rôle et, le cas échéant, des indemnités des témoins (article 4.8.28, § 2, alinéa 1er, deuxième phrase, du Code flamand de l'aménagement du territoire). L'article 4.8.4 concerne la boucle administrative. L'article 4.8.5 concerne la médiation. Les griefs des parties requérantes sont dirigés contre la disposition attaquée en tant qu'elle s'applique à la boucle administrative. B.12.1. Les parties requérantes considèrent qu'en cas d'application de « Indien toepassing wordt gemaakt van artikel 4.8.4 of artikel 4.8.5, dan kan de Raad, in afwijking van het eerste lid, de kosten geheel of gedeeltelijk ten laste van het vergunningverlenende bestuursorgaan leggen ». De kosten bestaan uit het rolrecht en, in voorkomend geval, het getuigengeld (artikel 4.8.28, § 2, eerste lid, tweede zin, van de VCRO). Artikel 4.8.4 heeft betrekking op de bestuurlijke lus. Artikel 4.8.5 heeft betrekking op de bemiddeling. De grieven van de verzoekende partijen zijn gericht tegen de bestreden bepaling in zoverre zij van toepassing is op de bestuurlijke lus. B.12.1. De verzoekende partijen zijn van oordeel dat het decreet niet
la boucle administrative, le décret ne devrait pas prévoir seulement enkel de mogelijkheid, maar de verplichting zou moeten inhouden om bij
la possibilité mais l'obligation de mettre les frais à charge de de toepassing van de bestuurlijke lus de kosten ten laste van de
l'autorité accordant l'autorisation. Elles soutiennent qu'en ce vergunningverlenende overheid te leggen. Zij voeren aan dat de
qu'elle ne prévoit pas une telle obligation, la disposition attaquée bestreden bepaling, doordat zij niet in een dergelijke verplichting
est contraire aux articles 10 et 11 de la Constitution, combinés ou voorziet, in strijd is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al
non avec des dispositions de droit international. dan niet in samenhang gelezen met internationaalrechtelijke
B.12.2. Le droit d'accès à un juge, qui doit être garanti à chacun bepalingen. B.12.2. Het recht op toegang tot de rechter, dat met inachtneming van
dans le respect des articles 10 et 11 de la Constitution, peut faire de artikelen 10 en 11 van de Grondwet aan eenieder moet worden
gewaarborgd, kan het voorwerp uitmaken van beperkingen, ook van
l'objet de limitations, y compris de nature financière, pour autant financiële aard, voor zover die beperkingen geen afbreuk doen aan de
que ces limitations ne portent pas atteinte au droit d'accès à un essentie zelf van het recht op toegang tot een rechter.
juge, dans sa substance même. Op zich doet een regeling die de kosten ten laste van een van de
En soi, des règles qui mettent des frais à charge d'une des parties ne partijen legt geen afbreuk aan dat recht (vgl. het arrest nr. 85/2013
portent pas atteinte à ce droit (cf. l'arrêt n° 85/2013 du 13 juin van 13 juni 2013, B.3).
2013, B.3). Hoewel de kosten in de regel ten laste worden gelegd van de in het
Bien qu'en règle générale, les frais soient mis à charge de la partie ongelijk gestelde partij, staat het recht op toegang tot de rechter
qui succombe, le droit d'accès à un juge ne fait pas davantage evenmin in de weg aan een regeling die de rechter in bijzondere
obstacle à des règles qui autorisent le juge, dans des circonstances omstandigheden toestaat de kosten geheel of ten dele ten laste te
particulières, à mettre les frais totalement ou partiellement à charge leggen van de partij die in het gelijk wordt gesteld (zie het arrest
de la partie qui obtient gain de cause (voy. l'arrêt n° 57/2006 du 19 nr. 57/2006 van 19 april 2006, B.6, alsook het arrest nr. 96/2012 van
avril 2006, B.6, ainsi que l'arrêt n° 96/2012 du 19 juillet 2012, B.9). 19 juli 2012, B.9). Het recht op toegang tot de rechter dient evenwel op een
Le droit d'accès à un juge doit toutefois être garanti d'une manière niet-discriminerende wijze te worden gewaarborgd (zie het arrest nr.
non discriminatoire (voy. l'arrêt n° 161/2011 du 20 octobre 2011, B.7.2). B.12.3. En vertu du premier alinéa de l'article 4.8.28, § 2, du Code flamand de l'aménagement du territoire, le Conseil pour les contestations des autorisations met, dans sa décision, « l'ensemble ou une partie des frais à charge de la partie qui a succombé sur le fond ». Le Conseil pour les contestations des autorisations annule en règle générale une décision attaquée lorsqu'elle est irrégulière. Les frais sont dans ce cas mis, en tout ou en partie, à charge de l'organe administratif qui a pris la décision irrégulière. Toutefois, lorsque le Conseil offre la possibilité à l'organe administratif d'appliquer la boucle administrative et que l'irrégularité est réparée, le recours est alors susceptible d'être rejeté. Les frais sont mis dans ce cas, totalement ou partiellement, à charge de la partie requérante, qui est effectivement « la partie qui a succombé sur le fond ». B.12.4. Le législateur décrétal instaure de cette manière une différence de traitement entre deux catégories de justiciables qui ont attaqué, devant le Conseil pour les contestations des autorisations, une décision entachée d'une illégalité dont cette juridiction fait ensuite le constat. En ce qu'il a disposé que les frais ne peuvent pas être totalement mis à charge des parties requérantes lorsque la décision attaquée est annulée sans prévoir que les frais ne peuvent pas davantage être totalement mis à charge des parties requérantes lorsque leur recours est rejeté par suite de l'application de la boucle administrative, le législateur décrétal a porté atteinte, sans justification raisonnable, au droit à un égal accès au juge. B.13. Il s'ensuit que la disposition attaquée doit être annulée en tant qu'elle s'applique à la boucle administrative. 161/2011 van 20 oktober 2011, B.7.2). B.12.3. Krachtens het eerste lid van artikel 4.8.28, § 2, van de VCRO legt de Raad voor Vergunningsbetwistingen in zijn uitspraak « het geheel of een deel van de kosten ten laste van de partij die ten gronde in het ongelijk gesteld wordt ». In de regel vernietigt de Raad voor Vergunningsbetwistingen een bestreden beslissing wanneer zij onregelmatig is. De kosten worden in dat geval geheel of gedeeltelijk ten laste gelegd van het bestuursorgaan dat de onregelmatige beslissing heeft genomen. Wanneer de Raad evenwel het bestuursorgaan de mogelijkheid biedt om de bestuurlijke lus toe te passen en de onregelmatigheid wordt hersteld, dan kan het beroep worden verworpen. De kosten worden in dat geval geheel of gedeeltelijk ten laste gelegd van de verzoekende partij, die immers « ten gronde in het ongelijk gesteld wordt ». B.12.4. De decreetgever voert op die manier een verschil in behandeling in tussen twee categorieën van rechtzoekenden die voor de Raad voor Vergunningsbetwistingen een beslissing hebben aangevochten, waarvan die Raad vervolgens heeft vastgesteld dat zij door een onwettigheid is aangetast. Doordat de decreetgever heeft bepaald dat de kosten niet volledig ten laste kunnen worden gelegd van de verzoekende partijen wanneer de bestreden beslissing wordt vernietigd, maar niet erin heeft voorzien dat de kosten evenmin volledig ten laste kunnen worden gelegd van de verzoekende partijen wanneer hun beroep als gevolg van de toepassing van de bestuurlijke wordt verworpen, heeft hij zonder redelijke verantwoording afbreuk gedaan aan het recht op gelijke toegang tot de rechter. B.13. Daaruit volgt dat de bestreden bepaling dient te worden vernietigd in zoverre zij van toepassing is op de bestuurlijke lus.
B.14. Eu égard à l'approbation que mérite le souci du législateur B.14. Aangezien de bekommernis van de decreetgever om te komen tot een
décrétal d'aboutir à un règlement efficace et définitif des litiges, effectieve en definitieve geschillenbeslechting bijval verdient, is de
la question s'est posée de savoir si les effets de l'article 4.8.4, vraag gerezen of de gevolgen van het vernietigde artikel 4.8.4 van de
annulé, du Code flamand de l'aménagement du territoire ne devaient pas Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening niet behoefden te worden
être maintenus pendant une période déterminée, afin de ne pas gehandhaafd gedurende een bepaalde periode, teneinde de
compromettre la sécurité juridique et de permettre au législateur rechtszekerheid niet in het gedrang te brengen en de decreetgever toe
décrétal d'adopter de nouvelles règles qui ne soulèvent pas les griefs te laten een nieuwe regeling aan te nemen die niet de voormelde
de constitutionnalité précités. grondwettigheidsbezwaren oproept.
Dès lors qu'il n'existe pas de nécessité impérieuse, pour le Conseil Nu er geen dringende noodzaak bestaat voor de Raad voor
pour les contestations des autorisations, de pouvoir continuer à Vergunningsbetwistingen om de bestuurlijke lus in afwachting van het
appliquer la boucle administrative dans l'attente de l'intervention du optreden van de decreetgever te kunnen blijven toepassen, dienen de
législateur décrétal, il n'y a pas lieu de maintenir les effets de la gevolgen van de vernietigde bepaling niet te worden gehandhaafd.
disposition annulée.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
- annule l'article 4.8.4 du Code flamand de l'aménagement du - vernietigt artikel 4.8.4 van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening,
territoire, tel qu'il a été remplacé par l'article 5 du décret de la zoals vervangen bij artikel 5 van het decreet van het Vlaamse Gewest
Région flamande du 6 juillet 2012 modifiant diverses dispositions du van 6 juli 2012 houdende wijziging van diverse bepalingen van de
Code flamand de l'aménagement du territoire, en ce qui concerne le Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, wat de Raad voor
Conseil pour les contestations des autorisations; Vergunningsbetwistingen betreft;
- annule l'article 4.8.28, § 2, alinéa 3, du Code flamand de - vernietigt artikel 4.8.28, § 2, derde lid, van de Vlaamse Codex
l'aménagement du territoire, tel qu'il a été remplacé par la même Ruimtelijke Ordening, zoals vervangen bij dezelfde bepaling, in
disposition, en tant qu'il s'applique à la boucle administrative. zoverre het van toepassing is op de bestuurlijke lus.
Ainsi rendu en langue néerlandaise, en langue française et en langue Aldus gewezen in het Nederlands, het Frans en het Duits,
allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op
1989 sur la Cour constitutionnelle, le 8 mai 2014. het Grondwettelijk Hof, op 8 mei 2014.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
Le président, De voorzitter,
M. Bossuyt M. Bossuyt
^
Etaamb.be utilise des cookies
Etaamb.be utilise les cookies pour retenir votre préférence linguistique et pour mieux comprendre comment etaamb.be est utilisé.
ContinuerPlus de details
x