Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 15/2014 du 29 janvier 2014 Numéro du rôle : 5551 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 12 du décret de la Région flamande du 2 juillet 1981 relatif à la prévention et à la gestion des déchets La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, des juges E. De Groo(...)"
Extrait de l'arrêt n° 15/2014 du 29 janvier 2014 Numéro du rôle : 5551 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 12 du décret de la Région flamande du 2 juillet 1981 relatif à la prévention et à la gestion des déchets La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, des juges E. De Groo(...) Uittreksel uit arrest nr. 15/2014 van 29 januari 2014 Rolnummer : 5551 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 12 van het decreet van het Vlaamse Gewest van 2 juli 1981 betreffende de voorkoming en het beheer van afvalstoffen Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, de rechters E. (...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 15/2014 du 29 janvier 2014 Uittreksel uit arrest nr. 15/2014 van 29 januari 2014
Numéro du rôle : 5551 Rolnummer : 5551
En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 12 du In zake : de prejudiciële vragen over artikel 12 van het decreet van
décret de la Région flamande du 2 juillet 1981 relatif à la prévention het Vlaamse Gewest van 2 juli 1981 betreffende de voorkoming en het
et à la gestion des déchets (avant sa modification par l'article 21 du beheer van afvalstoffen (vóór de wijziging ervan bij artikel 21 van
décret du 22 avril 2005), posées par la Cour d'appel de Bruxelles. het decreet van 22 april 2005), gesteld door het Hof van Beroep te
La Cour constitutionnelle, Brussel. Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, des juges E. De samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, de rechters
Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T.
Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût et T. Giet, et, conformément à Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût en T. Giet, en, overeenkomstig
l'article 60bis de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour artikel 60bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
constitutionnelle, du président émérite M. Bossuyt, assistée du Grondwettelijk Hof, emeritus voorzitter M. Bossuyt, bijgestaan door de
greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président émérite M. griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van emeritus
Bossuyt, voorzitter M. Bossuyt,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
Par arrêt du 18 décembre 2012 en cause de la SCRL « Haras » contre la Bij arrest van 18 december 2012 in zake de cvba « Haras » tegen de «
« Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij », dont l'expédition est Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij », waarvan de expeditie ter
parvenue au greffe de la Cour le 11 janvier 2013, la Cour d'appel de griffie van het Hof is ingekomen op 11 januari 2013, heeft het Hof van
Bruxelles a posé les questions préjudicielles suivantes : Beroep te Brussel de volgende prejudiciële vragen gesteld :
« 1. L'article 12 du décret sur les déchets (décret du Conseil flamand « 1. Schendt artikel 12 Afvalstoffendecreet (Decr. Vl. R. 2 juli 1981
du 2 juillet 1981 relatif à la prévention et à la gestion des déchets,
tel qu'il a été modifié ultérieurement), dans la version antérieure à betreffende de voorkoming en het beheer van afvalstoffen, zoals later
la modification décrétale apportée par l'article 21 du décret du 22 gewijzigd) in de versie zoals die luidde voor de decreetwijziging bij
avril 2005 (Moniteur belge, 13 mai 2005), entré en vigueur au 1er artikel 21 van het decreet van 22 april 2005 (B.S. 13 mei 2005), in
janvier 1995, viole-t-il le principe de légalité, consacré par les werking getreden op 1 januari 1995, het legaliteitsbeginsel zoals
articles 12, alinéa 2, et 14 de la Constitution et par l'article 7 de gewaarborgd door de artikelen 12, tweede lid, en 14 van de Grondwet
la Convention européenne des droits de l'homme, en ce que la notion d' alsook artikel 7 van het E.V.R.M. in zover het begrip ' achterlaten
' abandon de déchets ' figurant dans cette disposition est interprétée van afvalstoffen ' uit deze bepaling zo ruim geïnterpreteerd wordt dat
de manière à ce point large qu'une personne qui n'a pas elle-même een persoon die zelf geen afvalstoffen (op actieve wijze) heeft
abandonné des déchets (de manière active) mais est seulement devenue achtergelaten maar enkel eigenaar is geworden van een terrein waarop
propriétaire d'un terrain sur lequel un tiers a abandonné des déchets iemand anders afvalstoffen heeft achtergelaten en die niet
et qui ne procède pas immédiatement à l'exécution d'un ordre onmiddellijk ingaat op een bevel tot verwijdering van de aangetroffen
d'élimination des déchets découverts peut faire l'objet de poursuites afvalstoffen, strafrechtelijk kan worden aangesproken op grond van dat
pénales en vertu de cet article, combiné avec l'article 56 du décret artikel in samenlezing met artikel 56 Afvalstoffendecreet en in
sur les déchets, et peut, en combinaison avec l'article 37 du décret samenlezing met artikel 37 Afvalstoffendecreet gehouden kan worden tot
sur les déchets, être tenue de rembourser les frais exposés par l'OVAM terugbetaling van de door OVAM gemaakte kosten voor ambtshalve
pour l'élimination d'office ? verwijdering ?
2. L'article 12 du décret sur les déchets, dans la version antérieure 2. Schendt artikel 12 Afvalstoffendecreet in de versie zoals die
à la modification décrétale apportée par l'article 21 du décret du 22 luidde voor de decreetwijziging bij artikel 21 van het decreet van 22
avril 2005 (Moniteur belge, 13 mai 2005), entré en vigueur au 1er april 2005 (B.S. 13 mei 2005), in werking getreden op 1 januari 1995,
janvier 1995, viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution en de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre deze bepaling dermate
ce que cette disposition est interprétée de manière à ce point large ruim geïnterpreteerd wordt dat twee fundamenteel onderscheiden
que deux situations fondamentalement différentes sont traitées de situaties gelijk worden behandeld, te weten de situatie waarin een
manière égale, à savoir la situation dans laquelle une personne persoon afvalstoffen actief achterlaat op een terrein en naderhand
abandonne activement des déchets sur un terrain et omet par la suite nalaat om deze afvalstoffen te verwijderen overeenkomstig de
d'éliminer ces déchets conformément à la réglementation, d'une part, reglementering, enerzijds, en de situatie waarin een persoon [...]
et la situation dans laquelle une personne n'a pas abandonné elle-même zelf geen afvalstoffen actief heeft achtergelaten maar [...] zonder op
activement des déchets mais, ignorant la présence de déchets, est de hoogte te zijn van de aanwezigheid van afvalstoffen, eigenaar is
devenue propriétaire d'un terrain sur lequel un tiers a abandonné des geworden van een terrein waarop een andere persoon afvalstoffen heeft
déchets, et ne donne pas suite à un ordre d'élimination des déchets, achtergelaten en [...] geen gevolg geeft aan een bevel tot
d'autre part ? ». verwijdering van afvalstoffen, anderzijds ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. La Cour d'appel de Bruxelles demande à la Cour si l'article 12 du B.1. Het Hof van Beroep te Brussel vraagt het Hof of artikel 12 van
décret de la Région flamande du 2 juillet 1981 relatif à la prévention het decreet van het Vlaamse Gewest van 2 juli 1981 betreffende de
et à la gestion des déchets (ci-après : le décret sur les déchets), voorkoming en het beheer van afvalstoffen (hierna :
tel qu'il a été remplacé par le décret du 20 avril 1994 et avant sa Afvalstoffendecreet), zoals vervangen bij het decreet van 20 april
modification par le décret du 22 avril 2005, est compatible, d'une 1994 en vóór de wijziging ervan bij het decreet van 22 april 2005,
part, avec les articles 12 et 14 de la Constitution et avec l'article verenigbaar is met, enerzijds, de artikelen 12 en 14 van de Grondwet
7 de la Convention européenne des droits de l'homme (première question en artikel 7 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens
préjudicielle) et, d'autre part, avec les articles 10 et 11 de la (eerste prejudiciële vraag) en, anderzijds, de artikelen 10 en 11 van
Constitution (seconde question préjudicielle). de Grondwet (tweede prejudiciële vraag).
Tel qu'il s'applique au litige dont le juge a quo est saisi, l'article Zoals het van toepassing is op het voor het verwijzende rechtscollege
12 du décret sur les déchets disposait : hangende geschil bepaalde artikel 12 van het Afvalstoffendecreet :
« Il est interdit d'abandonner ou d'éliminer des déchets en violation « Het is verboden afvalstoffen achter te laten of te verwijderen in
des prescriptions du présent décret ou de ses arrêtés d'exécution ». strijd met de voorschriften van dit decreet of de uitvoeringsbesluiten ».
La Cour est invitée à contrôler cette disposition dans une lecture Het Hof wordt verzocht die bepaling te toetsen, in samenhang gelezen
combinée avec les articles 56 et 37 du décret sur les déchets, qui, met de artikelen 56 en 37 van het Afvalstoffendecreet, die, in de
dans leur rédaction telle que modifiée par le décret du 20 avril 1994, redactie zoals gewijzigd bij het decreet van 20 april 1994, bepaalden
disposaient : :
«

Art. 56.Est puni d'un emprisonnement d'un mois à cinq ans et d'une

«

Art. 56.Met een gevangenisstraf van één maand tot vijf jaar en met

amende de 100 francs à 10 millions [de] francs ou de l'une de ces een geldboete van 100 frank tot 10 miljoen frank of met één van die
peines seulement : straffen allen, wordt gestraft :
1. quiconque contrevient aux dispositions du présent décret ou aux 1. hij die de voorschriften, vastgesteld door of krachtens dit decreet
prescriptions de l'autorisation accordée; of de voorschriften van de verleende vergunning overtreedt;
[...] ». [...] ».
«

Art. 37.Lorsque des déchets sont abandonnés ou éliminés en

«

Art. 37.Wanneer afvalstoffen worden achtergelaten of verwijderd in

violation de l'article 12 du présent décret et qu'il existe un risque overtreding van artikel 12 van dit decreet, en er hierdoor risico
d'incommodité ou de préjudice pour l'homme ou l'environnement, l'OVAM bestaat van hinder of schade voor de mens of het leefmilieu, kan de
peut faire éliminer d'office ces déchets. A cet effet, l'OVAM peut se OVAM deze afvalstoffen ambtshalve verwijderen. De OVAM kan hiertoe de
faire assister par la gendarmerie, la police, le service d'incendie, bijstand vorderen van de rijkswacht, de politie, de brandweer, de
la protection civile et d'autres administrations. civiele bescherming en andere besturen.
Dans la mesure du possible, le contrevenant est préalablement entendu. Zo mogelijk wordt de overtreder vooraf gehoord. In ieder geval worden
En tout cas, la mesure et ses motifs sont notifiés par lettre de maatregel en de motieven ervan ter kennis gebracht van de
recommandée au contrevenant. overtreder bij aangetekend schrijven.
L'élimination d'office s'effectue aux frais du contrevenant ». De ambtshalve verwijdering vindt plaats op kosten van de overtreder ».
B.2. Le juge a quo demande si l'article 12 du décret sur les déchets B.2. De verwijzende rechter vraagt of artikel 12 van het
est compatible avec les articles 12 et 14 de la Constitution, ainsi Afvalstoffendecreet bestaanbaar is met de artikelen 12 en 14 van de
qu'avec l'article 7 de la Convention européenne des droits de l'homme, Grondwet alsook met artikel 7 van het Europees Verdrag voor de rechten
en ce que l'expression « abandonner des déchets » contenue dans cette van de mens, in zoverre de uitdrukking « achterlaten van afvalstoffen
disposition est interprétée « de manière à ce point large qu'une » in die bepaling « zo ruim geïnterpreteerd wordt dat een persoon die
personne qui n'a pas elle-même abandonné des déchets (de manière zelf geen afvalstoffen (op actieve wijze) heeft achtergelaten maar
active) mais est seulement devenue propriétaire d'un terrain sur enkel eigenaar is geworden van een terrein waarop iemand anders
lequel un tiers a abandonné des déchets et qui ne procède pas afvalstoffen heeft achtergelaten en die niet onmiddellijk ingaat op
immédiatement à l'exécution d'un ordre d'élimination des déchets een bevel tot verwijdering van de aangetroffen afvalstoffen,
découverts peut faire l'objet de poursuites pénales en vertu de cet strafrechtelijk kan worden aangesproken op grond van dat artikel in
article, combiné avec l'article 56 du décret sur les déchets, et peut, samenlezing met artikel 56 Afvalstoffendecreet en in samenlezing met
en combinaison avec l'article 37 du décret sur les déchets, être tenue artikel 37 Afvalstoffendecreet gehouden kan worden tot terugbetaling
de rembourser les frais exposés par l'OVAM pour l'élimination d'office van de door OVAM gemaakte kosten voor ambtshalve verwijdering ».
des déchets ». B.3. Ainsi qu'il ressort des travaux préparatoires, l'article 12 du B.3. Zoals blijkt uit de parlementaire voorbereiding is artikel 12 van
décret sur les déchets, dans sa version établie par le décret du 20 het Afvalstoffendecreet, in de versie ingevoerd bij het decreet van 20
avril 1994 modifiant le décret du 2 juillet 1981, s'inspire d'une april 1994 tot wijziging van het decreet van 2 juli 1981 betreffende
directive européenne : het beheer van afvalstoffen, geïnspireerd op een Europese richtlijn :
« L'article 11 [du projet - devenu l'article 12] comporte deux « Artikel 11 [van het ontwerp - later artikel 12] omvat twee
interdictions : verbodsbepalingen :
- il est interdit d'abandonner des déchets; - het is verboden afvalstoffen achter te laten;
- il est interdit d'éliminer des déchets en violation des dispositions - het is verboden afvalstoffen te verwijderen in strijd met de
du présent décret ou de ses arrêtés d'exécution. voorschriften van dit decreet of met de uitvoeringsbesluiten ervan.
L'article 4, alinéa 2, de la Directive 75/442/CEE, tel que modifié par Artikel 4, tweede lid van de Richtlijn 75/442/EEG, zoals gewijzigd
la Directive 91/156/CEE, dispose que les Etats membres prennent les door Richtlijn 91/156/EEG, bepaalt dat de Lid-Staten de nodige
mesures nécessaires pour interdire l'abandon, le rejet et maatregelen moeten nemen om het onbeheerd achterlaten en het
ongecontroleerd lozen of verwijderen van afvalstoffen te verbieden.
l'élimination incontrôlée des déchets. L'article 11 vise à réaliser Artikel 11 beoogt dit te verwezenlijken door het onbeheerd
cette obligation en interdisant l'abandon, ainsi que l'élimination des achterlaten, evenals het verwijderen van afvalstoffen in strijd met de
déchets en violation des dispositions du décret sur les déchets ou de voorschriften van het Afvalstoffendecreet of de uitvoeringsbesluiten
ses arrêtés d'exécution. Des interdictions analogues figuraient déjà ervan te verbieden. Gelijkaardige verbodsbepalingen waren reeds
dans l'article 2 de la loi du 22 juillet 1974 sur les déchets toxiques opgenomen in artikel 2 van de wet van 22 juli 1974 op de giftige afval
et dans les articles 5 et 6 du décret du 2 juillet 1981 » (Doc. parl., en artikel 5 en 6 van het decreet van 2 juli 1981 » (Parl. St., Vlaams
Parlement flamand, 1993-1994, n° 485/1, p. 41). Parlement, 1993-1994, nr. 485/1, p. 41).
Dans le rapport fait au nom de la Commission pour l'Environnement et In het verslag namens de Commissie voor Leefmilieu en Natuurbehoud is
la Préservation de la nature, il est indiqué : gesteld :
« Il est interdit d'abandonner ou d'éliminer des déchets en violation « Het is verboden afvalstoffen achter te laten of te verwijderen in
des dispositions du présent décret ou de ses arrêtés d'exécution. strijd met de voorschriften van dit decreet of de uitvoeringsbesluiten ervan.
Nonobstant ce qui précède, il n'est pas suffisant de satisfaire Ondanks het voorgaande is louter voldoen aan de wettelijke bepalingen
simplement aux dispositions légales. En effet, au-delà du respect des ontoereikend. De persoon die afvalstoffen beheert of verwijdert wordt
obligations légales, la personne qui gère ou élimine ces déchets est
obligée de faire tout ce qui est raisonnable pour prévenir ou limiter immers verplicht naast de wettelijke verplichtingen al het redelijke
autant que faire se peut tout risque pour l'homme et pour te doen om elk risico ten opzichte van mens en milieu te voorkomen of
l'environnement » (Doc. parl., Parlement flamand, 1993-1994, n° 485/6, zoveel mogelijk te beperken » (Parl. St., Vlaams Parlement, 1993-1994,
p. 14). nr. 485/3, p. 14).
En ce qui concerne plus spécifiquement l'élimination d'office des Meer specifiek met betrekking tot het ambtshalve verwijderen van
déchets, visée dans l'article 37 du décret sur les déchets, il est afvalstoffen bedoeld in artikel 37 van het Afvalstoffendecreet is in
indiqué dans l'exposé des motifs : de memorie van toelichting bij het ontwerp van decreet gesteld :
« Cet article remplace les dispositions existantes du décret sur les « Dit artikel komt in de plaats van de bestaande bepalingen van het
déchets en ce qui concerne l'' élimination d'office ' des déchets. Ces Afvalstoffendecreet i.v.m. de ' ambtshalve verwijdering ' van
dispositions confèrent à l'OVAM le pouvoir d'éliminer d'office les afvalstoffen. Deze bepalingen verlenen aan de OVAM de bevoegdheid om
déchets d'une entreprise qui, après avoir été mise en demeure, ambtshalve de afvalstoffen van een onderneming te verwijderen die na
s'abstient d'éliminer elle-même ces déchets, conformément aux ingebrekestelling nalaat om zelf deze afvalstoffen overeenkomstig de
dispositions du décret. L'article 21, § 2, c), du décret dispose que voorschriften van het decreet te verwijderen. Art. 21, § 2, c) van het
l'élimination d'office assurée par l'OVAM a lieu aux frais de decreet bepaalt dat de ambtshalve verwijdering door OVAM gebeurt op
l'entreprise défaillante. kosten van de in gebreke blijvende onderneming.
La Commission interuniversitaire de révision du droit de De Interuniversitaire Commissie tot Herziening van het Milieurecht
l'environnement a élaboré une proposition de dispositions générales heeft een voorstel van algemene bepalingen met betrekking tot de
relatives aux mesures de sécurité, qui est appelée à remplacer les veiligheidsmaatregelen uitgewerkt, dat in de plaats zou komen van de
différentes réglementations existantes figurant dans des lois et décrets environnementaux sectoriels. En attendant l'adoption d'une telle réglementation générale, il reste nécessaire que le décret sur les déchets prévoie la possibilité, pour l'OVAM, d'éliminer d'office des déchets qui sont abandonnés ou éliminés illégalement et qui constituent un risque d'incommodité ou de préjudice pour l'homme ou l'environnement. Comme le prévoit la proposition de dispositions générales élaborée par la Commission Bocken, il est précisé que le contrevenant doit, si possible, être entendu préalablement et que les mesures de sécurité motivées lui seront en toute hypothèse notifiées. verschillende bestaande regelingen in sectoriële milieuwetten en -decreten. In afwachting van de totstandkoming van een dergelijke algemene regeling, blijft het noodzakelijk om in het Afvalstoffendecreet een mogelijkheid te voorzien voor OVAM om ambtshalve afvalstoffen te verwijderen die worden achtergelaten of op een onwettige manier verwijderd en die een risico vormen van hinder of schade voor de mens of het leefmilieu. Zoals voorzien in het voorstel van algemene bepalingen van de Commissie-Bocken, wordt bepaald dat de overtreder zo mogelijk vooraf dient te worden gehoord en dat de met redenen omklede veiligheidsmaatregelen hem in ieder geval ter kennis [zullen] worden gebracht.
La problématique de la responsabilité pour les frais de l'élimination De problematiek van de aansprakelijkheid voor de kosten van de
d'office, qui est abordée de manière très sommaire dans les ambtshalve verwijdering, die op zeer summiere wijze geregeld is in de
dispositions décrétales existantes, n'est pas réglée dans l'article 36 bestaande decretale bepalingen, wordt in het ontworpen artikel 36 niet
en projet, parce que l'on entend régler cette question par des geregeld, omdat het de bedoeling is deze kwestie te regelen d.m.v.
dispositions générales relatives à la responsabilité du fait des algemene bepalingen m.b.t. aansprakelijkheid voor milieuschade, zoals
dommages environnementaux, telles que proposées par la Commission voorgesteld door de Commissie-Bocken. Inmiddels blijft uiteraard het
Bocken. Dans l'intervalle, le droit commun de la responsabilité reste gemeenrechtelijk aansprakelijkheidsrecht van toepassing, wat in casu
évidemment d'application, ce qui ne devrait pas générer des geen bijzondere moeilijkheden zou moeten opleveren vermits het
difficultés particulières en l'espèce, puisque l'abandon ou achterlaten of verwijderen van afvalstoffen in strijd met het decreet
l'élimination des déchets en violation du décret constitue une faute » een fout uitmaakt » (Parl. St., Vlaams Parlement, 1993-1994, nr.
(Doc. parl., Parlement flamand, 1993-1994, n° 485/1, pp. 55-56). 485/1, pp. 55-56). B.4. Zonder dat het nodig is zich uit te spreken over het
B.4. Sans qu'il soit nécessaire de se prononcer sur le caractère pénal strafrechtelijke karakter van de ambtshalve verwijdering van de
de l'élimination d'office des déchets aux frais du contrevenant, il y afvalstoffen op kosten van de overtreder, dient te worden vastgesteld
a lieu de constater que l'article 37 du décret sur les déchets prévoit dat artikel 37 van het Afvalstoffendecreet bepaalt dat die maatregel
que cette mesure peut être ordonnée par l'OVAM lorsque des déchets ont door de OVAM kan worden bevolen wanneer afvalstoffen zijn
été abandonnés en violation de l'article 12 de ce décret, sans distinction selon que le contrevenant, qui n'a pas donné immédiatement suite à un ordre d'élimination des déchets et à l'égard duquel la mesure est ordonnée, est ou non l'auteur de l'infraction pénale d'abandon de ces déchets, visée par l'article 12, en cause, du même décret. B.5. En conséquence, il n'est pas nécessaire de déterminer si la personne qui n'aurait pas abandonné des déchets de manière active mais serait seulement devenue propriétaire d'un terrain sur lequel un tiers a abandonné des déchets peut être poursuivie pénalement sur la base de achtergelaten met schending van artikel 12 van dat decreet, zonder onderscheid naargelang de overtreder, die geen onmiddellijk gevolg heeft gegeven aan een bevel tot verwijdering van de afvalstoffen en ten aanzien van wie de maatregel is bevolen, al dan niet de dader is van het strafrechtelijk misdrijf bestaande in het achterlaten van die afvalstoffen, beoogd in het in het geding zijnde artikel 12 van hetzelfde decreet. B.5. Het is bijgevolg niet nodig te bepalen of de persoon die geen afvalstoffen op actieve wijze zou hebben achtergelaten, maar uitsluitend eigenaar zou zijn geworden van een terrein waarop een derde afvalstoffen heeft achtergelaten, strafrechtelijk kan worden
l'article 12 du décret sur les déchets. vervolgd op grond van artikel 12 van het Afvalstoffendecreet.
B.6. La première question préjudicielle n'appelle dès lors pas de B.6. De eerste prejudiciële vraag behoeft geen antwoord.
réponse. B.7. Le juge a quo demande également si l'article 12 du décret sur les B.7. De verwijzende rechter vraagt ook of artikel 12 van het
déchets, dans la version antérieure à sa modification par l'article 21 Afvalstoffendecreet, in de versie vóór de wijziging ervan bij artikel
du décret du 22 avril 2005, viole les articles 10 et 11 de la 21 van het decreet van 22 april 2005, de artikelen 10 en 11 van de
Constitution « en ce que cette disposition est interprétée de manière Grondwet schendt « in zoverre deze bepaling dermate ruim
à ce point large que deux situations fondamentalement différentes sont geïnterpreteerd wordt dat twee fundamenteel onderscheiden situaties
traitées de manière égale, à savoir la situation dans laquelle une gelijk worden behandeld, te weten de situatie waarin een persoon
personne abandonne activement des déchets sur un terrain et omet par afvalstoffen actief achterlaat op een terrein en naderhand nalaat om
la suite d'éliminer ces déchets conformément à la réglementation, deze afvalstoffen te verwijderen overeenkomstig de reglementering,
d'une part, et la situation dans laquelle une personne n'a pas enerzijds, en de situatie waarin een persoon [...] zelf geen
abandonné elle-même activement des déchets mais, ignorant la présence afvalstoffen actief heeft achtergelaten maar [...] zonder op de hoogte
de déchets, est devenue propriétaire d'un terrain sur lequel un tiers te zijn van de aanwezigheid van afvalstoffen, eigenaar is geworden van
een terrein waarop een andere persoon afvalstoffen heeft achtergelaten
a abandonné des déchets, et ne donne pas suite à un ordre en [...] geen gevolg geeft aan een bevel tot verwijdering van
d'élimination des déchets, d'autre part ». afvalstoffen, anderzijds ».
B.8. L'article 12 du décret sur les déchets, dans sa version établie B.8. Artikel 12 van het Afvalstoffendecreet, in de versie ingevoerd
par le décret du 20 avril 1994, interdit d'abandonner des déchets ou bij het decreet van 20 april 1994, verbiedt het achterlaten van
de les éliminer en violation des prescriptions du décret sur les afvalstoffen of het verwijderen ervan in strijd met de voorschriften
déchets ou de ses arrêtés d'exécution. van het Afvalstoffendecreet of van de uitvoeringsbesluiten ervan.
A la lumière du contexte de la question préjudicielle, la disposition De in het geding zijnde bepaling moet, in het licht van de context van
en cause doit être combinée avec l'article 37 du décret sur les de prejudiciële vraag, in samenhang worden gelezen met artikel 37 van
déchets, qui prévoit que lorsque l'abandon ou l'élimination de déchets het Afvalstoffendecreet, dat voorschrijft dat de ambtshalve
verwijdering, door de OVAM, wanneer door het achterlaten of
en violation de l'article 12 dudit décret fait naître un risque verwijderen van afvalstoffen met overtreding van artikel 12 van dat
d'incommodité ou de préjudice pour l'homme ou pour l'environnement, decreet een risico bestaat van hinder of schade voor de mens of het
l'élimination d'office par l'OVAM s'effectue aux frais du « contrevenant ». leefmilieu, plaatsvindt op kosten van « de overtreder ».
Il y a lieu de tenir compte également de l'article 13, § 1er, de ce Er dient tevens rekening te worden gehouden met artikel 13, § 1, van
décret, qui dispose : dat decreet, dat bepaalt :
« Sans préjudice de l'application des autres dispositions du présent « Onverminderd de toepassing van andere bepalingen van dit decreet en
décret et de ses arrêtés d'exécution, la personne physique ou la zijn uitvoeringsbesluiten is de natuurlijke persoon of rechtspersoon
personne morale qui gère ou élimine des déchets, est tenu à prendre die afvalstoffen beheert of verwijdert, verplicht alle maatregelen te
toutes les mesures qu'on peut raisonnablement demander à lui, pour nemen die redelijkerwijs van hem kunnen worden gevraagd om gevaar voor
prévenir ou réduire autant que possible les risques pour la santé de de gezondheid van de mens of voor het leefmilieu, meer bepaald risico
l'homme et pour l'environnement, notamment les risques pour l'air, voor water, lucht, bodem, fauna en flora, geluids- of stankhinder,
l'eau, le sol, la faune et la flore, les incommodités par le bruit ou schade aan natuur- en landschapsschoon te voorkomen of zoveel mogelijk
les odeurs et les atteintes aux paysages et aux sites. Le Gouvernement te beperken. De Vlaamse regering kan deze maatregelen nader
flamand peut préciser ces mesures ». omschrijven ».
B.9. Selon le décret sur les déchets, tel que le Gouvernement flamand B.9. Volgens het Afvalstoffendecreet, zoals de Vlaamse Regering en de
et l'OVAM l'interprètent, le propriétaire d'un terrain sur lequel se OVAM het interpreteren, moet de eigenaar van een terrein waarop zich
trouvent des déchets doit prendre des mesures lorsqu'il existe un afvalstoffen bevinden maatregelen nemen wanneer een risico bestaat van
risque d'incommodité ou de préjudice pour l'homme ou pour hinder of schade voor de mens of het leefmilieu, en dient hij de
l'environnement et il doit en supporter lui-même le coût, à défaut de quoi les frais d'une élimination d'office à laquelle l'OVAM aura procédé peuvent lui être réclamés. Le cas échéant, le propriétaire peut récupérer ces frais sur les personnes qui sont, selon lui, responsables de la pollution. Dans ce cadre, il n'est fait aucune distinction entre les personnes selon qu'elles avaient ou non, ou auraient dû avoir, connaissance de la présence de déchets sur le terrain lorsqu'elles en sont devenues propriétaires. B.10. Si le propriétaire d'un bien immobilier à qui l'OVAM s'adresse pour éliminer de manière légale des déchets et qui, faute de s'exécuter, est poursuivi pour supporter les frais d'une élimination d'office, ne savait pas ni n'aurait dû savoir que le bien immobilier était pollué par des déchets au moment où il en est devenu propriétaire, il serait déraisonnable de l'obliger, malgré sa bonne foi, à supporter les frais d'une élimination d'office. kosten daarvan zelf te dragen, bij ontstentenis waarvan de kosten van een ambtshalve verwijdering door de OVAM op hem kunnen worden verhaald. In voorkomend geval kan de eigenaar die kosten verhalen op de personen die volgens hem aansprakelijk zijn voor de vervuiling. Daarbij wordt geen onderscheid gemaakt tussen personen al naargelang zij wel of geen weet hadden of behoorden te hebben van de aanwezigheid van afvalstoffen op het terrein toen zij daarvan eigenaar zijn geworden. B.10. Indien de eigenaar van een onroerend goed die wordt aangesproken door de OVAM om afvalstoffen op legale wijze te verwijderen en die bij ontstentenis daarvan wordt aangesproken om de kosten van een ambtshalve verwijdering te dragen, niet wist en niet behoorde te weten dat het onroerend goed verontreinigd was met afvalstoffen op het ogenblik dat hij eigenaar is geworden, zou het onredelijk zijn hem ertoe te verplichten ondanks zijn goede trouw de kosten van de ambtshalve verwijdering voor eigen rekening te nemen.
B.11. Dans la mesure où le législateur décrétal met à charge du B.11. In zoverre de decreetgever de kostprijs van een ambtshalve
propriétaire d'un bien immobilier qui est pollué par des déchets le verwijdering van afvalstoffen door de OVAM ten laste legt van de
coût d'une élimination d'office de déchets effectuée par l'OVAM, eigenaar van een onroerend goed dat is verontreinigd door
nonobstant le fait que ce propriétaire ne savait ni ne devait savoir afvalstoffen, niettegenstaande die eigenaar niet wist en niet behoorde
que le bien immobilier était pollué par des déchets au moment où il en te weten dat het onroerend goed was verontreinigd met afvalstoffen op
est devenu propriétaire, les articles 12 et 37 du décret sur les het ogenblik dat hij eigenaar is geworden, schenden de artikelen 12 en
déchets, violent les articles 10 et 11 de la Constitution. 37 van het Afvalstoffendecreet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
Dans cette interprétation, la question préjudicielle appelle une In die interpretatie dient de prejudiciële vraag bevestigend te worden
réponse positive. beantwoord.
B.12. Si le propriétaire d'un bien immobilier à qui l'OVAM s'adresse B.12. Indien de eigenaar van een onroerend goed die wordt aangesproken
pour éliminer de manière légale des déchets et qui, faute de door de OVAM om afvalstoffen op legale wijze te verwijderen en die bij
s'exécuter, est poursuivi pour supporter les frais d'une élimination ontstentenis daarvan wordt aangesproken om de kosten van een
d'office, savait ou aurait dû savoir que le bien immobilier était ambtshalve verwijdering te dragen, wist of behoorde te weten dat het
pollué par des déchets au moment où il en est devenu propriétaire, il onroerend goed was verontreinigd met afvalstoffen op het ogenblik dat
peut raisonnablement être admis que lors de l'acquisition du bien, il hij eigenaar is geworden, kan redelijkerwijze worden aangenomen dat
a pris le risque d'engager sa responsabilité en premier recours en ce hij bij de overname van dat goed het risico heeft genomen om als
qui concerne les frais supportés par l'OVAM pour éliminer d'office les eerste aansprakelijk te worden gesteld voor de kosten die de OVAM
déchets qui avaient été abandonnés ou éliminés en violation de heeft moeten maken om de afvalstoffen ambtshalve te verwijderen die
l'article 12 du décret sur les déchets, lorsque ces déchets ont fait werden achtergelaten of verwijderd met overtreding van artikel 12 van
naître un risque d'incommodité ou de préjudice pour l'homme ou het Afvalstoffendecreet, wanneer hierdoor een risico bestaat van
l'environnement. hinder of schade voor de mens of het leefmilieu.
Dans cette interprétation, les articles 12 et 37 du décret sur les In die interpretatie schenden de artikelen 12 en 37 van het
déchets ne violent pas les articles 10 et 11 de la Constitution, Afvalstoffendecreet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet, ermee
compte tenu de ce que ni les dispositions en cause ni une autre rekening houdend dat noch die bepalingen, noch een andere bepaling
disposition n'empêchent le propriétaire qui est poursuivi en paiement eraan in de weg staan dat de eigenaar die wordt aangesproken voor de
des frais de l'assainissement d'office d'un terrain pollué par des kosten van de ambtshalve sanering van een met afvalstoffen vervuild
déchets d'introduire, le cas échéant, une action récursoire contre terrein, in voorkomend geval een regresvordering instelt tegen diegene
celui qui est responsable, selon lui, de l'abandon des déchets en die volgens hem aansprakelijk is voor het achterlaten van afvalstoffen
violation du décret sur les déchets ou des arrêtés d'exécution de in strijd met het Afvalstoffendecreet of de uitvoeringsbesluiten
celui-ci. daarvan.
Dans cette interprétation, la question préjudicielle appelle une In die interpretatie dient de prejudiciële vraag ontkennend te worden
réponse négative. beantwoord.
B.13. Il appartient au juge a quo d'apprécier si, en l'espèce, la B.13. Het staat aan de verwijzende rechter te beoordelen of te dezen
bonne foi du propriétaire, au moment de l'acquisition du bien de goede trouw van de eigenaar ten tijde van de overname van het
immobilier concerné, peut être admise. betrokken onroerend goed kan worden aangenomen.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
1. La première question préjudicielle n'appelle pas de réponse. 1. De eerste prejudiciële vraag behoeft geen antwoord.
2. - Les articles 12 et 37 du décret de la Région flamande du 2 2. - De artikelen 12 en 37 van het decreet van het Vlaamse Gewest van
juillet 1981 relatif à la prévention et à la gestion des déchets, tel 2 juli 1981 betreffende de voorkoming en het beheer van afvalstoffen,
qu'ils ont été remplacés par le décret du 20 avril 1994 et avant la vervangen bij het decreet van 20 april 1994 en vóór de wijziging bij
modification apportée par l'article 21 du décret du 22 avril 2005, artikel 21 van het decreet van 22 april 2005, schenden de artikelen 10
violent les articles 10 et 11 de la Constitution dans l'interprétation en 11 van de Grondwet in de interpretatie dat zij de kostprijs van een
selon laquelle ils mettent à charge du propriétaire d'un bien ambtshalve verwijdering van afvalstoffen door de OVAM ten laste leggen
immobilier pollué par des déchets le coût d'une élimination d'office van de eigenaar van een onroerend goed dat is verontreinigd door
des déchets effectuée par l'OVAM, nonobstant le fait que ce afvalstoffen, niettegenstaande die eigenaar niet wist en niet behoorde
propriétaire ne savait ni ne devait savoir que le bien immobilier te weten dat het onroerend goed was verontreinigd met afvalstoffen op
était pollué par des déchets au moment où il en est devenu het ogenblik dat hij eigenaar is geworden.
propriétaire. - Les mêmes dispositions ne violent pas les articles 10 et 11 de la - Dezelfde bepalingen schenden de artikelen 10 en 11 van de Grondwet
niet in de interpretatie dat de eigenaar van een onroerend goed dat is
Constitution dans l'interprétation selon laquelle le propriétaire d'un verontreinigd door afvalstoffen, die wist of behoorde te weten dat het
bien immobilier pollué par des déchets, qui savait ou devait savoir onroerend goed was verontreinigd met afvalstoffen op het ogenblik dat
que le bien était pollué par des déchets au moment où il en est devenu hij eigenaar is geworden, als eerste aansprakelijk wordt gesteld voor
propriétaire, est tenu d'assumer en premier recours les coûts de kosten die de OVAM heeft moeten maken om de afvalstoffen ambtshalve
supportés par l'OVAM pour éliminer d'office les déchets qui avaient te verwijderen die werden achtergelaten of verwijderd met overtreding
été abandonnés ou éliminés en violation de l'article 12 du décret sur van artikel 12 van het Afvalstoffendecreet, wanneer die afvalstoffen
les déchets, lorsque ces déchets ont fait naître un risque
d'incommodité ou de préjudice pour l'homme ou l'environnement. een risico hebben doen ontstaan van hinder of schade voor de mens of
het leefmilieu.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 29 janvier 2014. Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 29 januari 2014.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
Le président, De voorzitter,
M. Bossuyt M. Bossuyt
^