← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 150/2012 du 13 décembre 2012 Numéro du rôle : 5255 En cause
: la question préjudicielle relative à l'article 2262bis, § 1 er , alinéas 1 er
et 2, du Code civil, posée par la Cour d'appel de Mons."
| Extrait de l'arrêt n° 150/2012 du 13 décembre 2012 Numéro du rôle : 5255 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 2262bis, § 1 er , alinéas 1 er et 2, du Code civil, posée par la Cour d'appel de Mons. | Uittreksel uit arrest nr. 150/2012 van 13 december 2012 Rolnummer : 5255 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 2262bis, § 1, eerste en tweede lid, van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door het Hof van Beroep te Bergen. He samengesteld uit rechter J.-P. Snappe, waarnemend voorzitter, voorzitter M. Bossuyt, en de rechters(...) |
|---|---|
| COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
| Extrait de l'arrêt n° 150/2012 du 13 décembre 2012 | Uittreksel uit arrest nr. 150/2012 van 13 december 2012 |
| Numéro du rôle : 5255 | Rolnummer : 5255 |
| En cause : la question préjudicielle relative à l'article 2262bis, § 1er, | In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 2262bis, § 1, |
| alinéas 1er et 2, du Code civil, posée par la Cour d'appel de Mons. | eerste en tweede lid, van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door het Hof |
| van Beroep te Bergen. | |
| La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
| composée du président J.-P. Snappe, faisant fonction de président, du | samengesteld uit rechter J.-P. Snappe, waarnemend voorzitter, |
| président M. Bossuyt, et des juges E. De Groot, A. Alen, J.-P. | voorzitter M. Bossuyt, en de rechters E. De Groot, A. Alen, J.-P. |
| Moerman, E. Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul et F. | Moerman, E. Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul en F. |
| Daoût, assistée du greffier F. Meersschaut, présidée par le juge J.-P. | Daoût, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder |
| Snappe, | voorzitterschap van rechter J.-P. Snappe, |
| après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
| I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
| Par arrêt du 21 novembre 2011 en cause de Jean-Jacques Cornillie | Bij arrest van 21 november 2011 in zake Jean-Jacques Cornillie tegen |
| contre Annick De Block et Paul Paternoster, dont l'expédition est | Annick De Block en Paul Paternoster, waarvan de expeditie ter griffie |
| parvenue au greffe de la Cour le 24 novembre 2011, la Cour d'appel de | van het Hof is ingekomen op 24 november 2011, heeft het Hof van Beroep |
| Mons a posé la question préjudicielle suivante : | te Bergen de volgende prejudiciële vraag gesteld : |
| « Les alinéas 1er et 2 du § 1er de l'article 2262bis du Code civil | « Schenden het eerste en het tweede lid van paragraaf 1 van artikel |
| violent-ils les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce qu'ils | 2262bis van het Burgerlijk Wetboek de artikelen 10 en 11 van de |
| créent une discrimination injustifiée entre : | Grondwet, in zoverre zij een onverantwoorde discriminatie in het leven roepen tussen : |
| - la victime qui réclame la réparation du dommage causé par une faute | - het slachtoffer dat het herstel vordert van de schade die door een |
| contractuelle, | contractuele fout werd berokkend, |
| - et la victime qui réclame la réparation du dommage causé par une | - en het slachtoffer dat het herstel vordert van de schade die door |
| faute extracontractuelle ? ». | een buitencontractuele fout werd berokkend ? ». |
| (...) | (...) |
| III. En droit | III. In rechte |
| (...) | (...) |
| B.1.1. La Cour est interrogée sur la compatibilité, avec les articles | B.1.1. Aan het Hof wordt een vraag gesteld over de bestaanbaarheid, |
| 10 et 11 de la Constitution, des alinéas 1er et 2 de l'article 2262bis, § 1er, du Code civil, qui dispose : « § 1er. Toutes les actions personnelles sont prescrites par dix ans. Par dérogation à l'alinéa 1er, toute action en réparation d'un dommage fondée sur une responsabilité extra-contractuelle se prescrit par cinq ans à partir du jour qui suit celui où la personne lésée a eu connaissance du dommage ou de son aggravation et de l'identité de la personne responsable. Les actions visées à l'alinéa 2 se prescrivent en tout cas par vingt ans à partir du jour qui suit celui où s'est produit le fait qui a provoqué le dommage ». B.1.2. Le litige pendant devant le juge a quo porte sur une faute reprochée à un notaire à l'occasion de l'établissement d'un acte authentique. Il y a lieu dès lors de lire la disposition en cause en combinaison avec l'article 2276quinquies du Code civil. | met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van het eerste en tweede lid van artikel 2262bis, § 1, van het Burgerlijk Wetboek, dat bepaalt : « § 1. Alle persoonlijke rechtsvorderingen verjaren door verloop van tien jaar. In afwijking van het eerste lid verjaren alle rechtsvorderingen tot vergoeding van schade op grond van buitencontractuele aansprakelijkheid door verloop van vijf jaar vanaf de dag volgend op die waarop de benadeelde kennis heeft gekregen van de schade of van de verzwaring ervan en van de identiteit van de daarvoor aansprakelijke persoon. De in het tweede lid vermelde vorderingen verjaren in ieder geval door verloop van twintig jaar vanaf de dag volgend op die waarop het feit waardoor de schade is veroorzaakt, zich heeft voorgedaan ». B.1.2. Het voor de verwijzende rechter hangende geschil heeft betrekking op een fout die een notaris wordt aangerekend naar aanleiding van het opstellen van een authentieke akte. De in het geding zijnde bepaling dient bijgevolg te worden gelezen in samenhang met artikel 2276quinquies van het Burgerlijk Wetboek. |
| L'article 2276quinquies du Code civil dispose : | Artikel 2276quinquies van het Burgerlijk Wetboek bepaalt : |
| « Les délais de prescription de droit commun sont applicables à la | « Voor de beroepsaansprakelijkheid van de notarissen gelden de |
| responsabilité professionnelle des notaires, à l'exception de la | gemeenrechtelijke verjaringstermijnen, behoudens voor de |
| responsabilité professionnelle en raison de dispositions à cause de | beroepsaansprakelijkheid betreffende de laatste wilsbeschikkingen en |
| mort et d'institutions contractuelles pour laquelle le délai de | |
| prescription ne commence à courir qu'au jour du décès de l'intéressé | de contractuele erfstellingen waarvoor de verjaringstermijn begint te |
| ayant pris des dispositions à cause de mort ou des institutions | lopen vanaf het overlijden van de betrokkene die de laatste |
| contractuelles ». | wilsbeschikking of de contractuele erfstelling deed ». |
| B.1.3. La responsabilité du notaire qui établit, à la demande de son | B.1.3. De aansprakelijkheid van de notaris die, op verzoek van zijn |
| client, un acte sous seing privé, signé par la suite en son étude, est | cliënt, een onderhandse akte opmaakt die achteraf op zijn kantoor |
| de nature contractuelle à l'égard de ce client (Cass., 23 octobre 2008, Pas., 2008, n° 576). Dans l'interprétation du juge a quo des dispositions précitées, la faute commise par le notaire à l'occasion de l'établissement d'un acte authentique engagerait sa responsabilité quasi délictuelle. Le juge a quo interroge la Cour sur la différence de traitement qu'établirait la disposition en cause entre clients victimes d'une faute commise par leur notaire, selon que celui-ci agit dans le cadre de l'établissement d'un acte sous seing privé ou d'un acte authentique. Dans le premier cas, le délai de prescription de l'action | wordt ondertekend, is ten aanzien van die cliënt van contractuele aard (Cass., 23 oktober 2008, Arr. Cass., 2008, nr. 576). In de interpretatie die de verwijzende rechter aan de voormelde bepalingen geeft, zou de notaris die naar aanleiding van het opstellen van een authentieke akte een fout heeft begaan, daarvoor buitencontractueel aansprakelijk zijn. De verwijzende rechter stelt het Hof een vraag over het verschil in behandeling dat de in het geding zijnde bepaling zou invoeren tussen cliënten die het slachtoffer zijn van een door hun notaris begane fout, naargelang deze optreedt in het kader van het opstellen van een onderhandse akte of van een authentieke akte. In het eerste geval zou de verjaringstermijn van de vordering tot vergoeding van schade tien |
| en réparation du dommage serait de dix ans, alors que dans le second, | jaar zijn, terwijl hij in het tweede geval vijf jaar zou zijn vanaf de |
| il serait de cinq ans à partir du jour qui suit celui où la victime a | dag volgend op die waarop het slachtoffer kennis heeft gekregen van de |
| eu connaissance du dommage ou de son aggravation et de l'identité de la personne responsable. B.2.1. D'après le Conseil des ministres, les deux catégories de victimes ne seraient pas comparables. A son estime, en effet, lorsque le notaire reçoit un acte authentique, il ne dispose d'aucune autonomie de volonté et agit comme officier public. En revanche, lorsqu'il participe à la conclusion d'une convention sous seing privé, le notaire agit comme tout autre professionnel du conseil juridique par l'assistance à des personnes qui ne sont nullement dans l'obligation d'y recourir pour la rédaction d'actes de cette nature. B.2.2. Bien qu'elles se trouvent dans des situations objectivement différentes, les personnes qui se prétendent victimes d'une faute commise par un notaire à l'occasion de la réception d'un acte authentique et celles qui se prétendent victimes d'une faute commise par un notaire à l'occasion de la conclusion d'un acte sous seing privé ne sont pas à ce point éloignées qu'elles ne pourraient être comparées. Il s'agit, en effet, dans les deux cas, de personnes confrontées à des délais de prescription relatifs à des actions nées à la suite de faits qui ont provoqué un dommage. | schade of van de verzwaring ervan en van de identiteit van de daarvoor aansprakelijke persoon. B.2.1. Volgens de Ministerraad zouden de twee categorieën van slachtoffers niet vergelijkbaar zijn. Volgens hem heeft een notaris, wanneer hij een authentieke akte verlijdt, immers geen enkele wilsautonomie en treedt hij op als openbaar ambtenaar. Wanneer hij daarentegen bijdraagt tot het sluiten van een onderhandse overeenkomst, handelt een notaris zoals elke andere juridisch adviseur, door het bijstaan van personen die in geen enkel opzicht verplicht zijn juridisch advies in te winnen voor het opstellen van dergelijke akten. B.2.2. Hoewel zij zich in objectief verschillende situaties bevinden, zijn de personen die zich het slachtoffer achten van een fout die door een notaris is begaan bij het verlijden van een authentieke akte, en diegenen die zich het slachtoffer achten van een fout die door een notaris is begaan bij het sluiten van een onderhandse akte, niet dermate verschillend dat zij niet vergelijkbaar zouden zijn. Het gaat immers in beide gevallen om personen die worden geconfronteerd met verjaringstermijnen betreffende rechtsvorderingen die als gevolg van schadeverwekkende feiten zijn ontstaan. |
| B.3. L'article 2276quinquies du Code civil a été introduit dans le | B.3. Artikel 2276quinquies van het Burgerlijk Wetboek werd in het |
| Code civil par la loi du 4 mai 1999 modifiant la loi du 25 ventôse an | Burgerlijk Wetboek ingevoerd bij de wet van 4 mei 1999 tot wijziging |
| XI contenant organisation du notariat (Moniteur belge, 1er octobre | van de wet van 25 ventôse jaar XI op het notarisambt (Belgisch |
| 1999). Alors que le projet initial entendait prévoir des délais de | Staatsblad, 1 oktober 1999). Terwijl het oorspronkelijke ontwerp |
| prescription particuliers en vue de s'inscrire dans la logique des | bijzondere verjaringstermijnen wilde vastleggen om binnen de logica te |
| mesures prises par le législateur pour les avocats et les experts | blijven van de maatregelen die door de wetgever werden genomen ten |
| gunste van de advocaten en de deskundigen (Parl. St., Kamer, | |
| (Doc. parl., Chambre, 1997-1998, n° 1432/1 et n° 1433/1, pp. 40-41), | 1997-1998, nrs. 1432/1 en 1433/1, pp. 40-41), werd uiteindelijk een |
| un nouveau texte a finalement été introduit par le Gouvernement par | nieuwe tekst ingediend door de Regering, via een amendement (Parl. |
| voie d'amendement (Doc. parl., Chambre, 1997-1998, n° 1432/18, p. 40) | St., Kamer, 1997-1998, nr. 1432/18, p. 40) dat de in de Commissie naar |
| destiné à traduire les points de vue exprimés en Commission (Doc. | voren gebrachte standpunten moest verwoorden (Parl. St., Kamer, |
| parl., Chambre, 1997-1998, n° 1432/19, p. 85). C'est ainsi qu'ont été | 1997-1998, nr. 1432/19, p. 85). Aldus werd geopteerd voor de |
| retenues les règles de prescription de droit commun pour la | gemeenrechtelijke verjaringsregels voor de beroepsaansprakelijkheid |
| responsabilité professionnelle des notaires. | van de notarissen. |
| B.4. En ce qui concerne ces règles de droit commun auxquelles renvoie | B.4. Wat die gemeenrechtelijke regels betreft waarnaar het voormelde |
| l'article 2276quinquies précité, avant l'entrée en vigueur de la loi | artikel 2276quinquies verwijst, bedroeg de gemeenrechtelijke |
| du 10 juin 1998 modifiant certaines dispositions en matière de | verjaringstermijn, vóór de inwerkingtreding van de wet van 10 juni |
| prescription, le délai de prescription de droit commun était de trente | 1998 tot wijziging van sommige bepalingen betreffende de verjaring, |
| ans. L'article 2262bis, § 1er, du Code civil prévoit, depuis sa modification par la loi précitée, que les actions personnelles sont prescrites par dix ans à l'exception des actions en réparation d'un dommage fondées sur une responsabilité extracontractuelle qui se prescrivent par cinq ans à partir du jour qui suit celui où la personne lésée a eu connaissance du dommage ou de son aggravation et de l'identité de la personne responsable, ces actions se prescrivant en tout état de cause par vingt ans à partir du jour qui suit celui où s'est produit le fait qui a provoqué le dommage. | dertig jaar. Artikel 2262bis, § 1, van het Burgerlijk Wetboek bepaalt, sinds de wijziging ervan bij de voormelde wet, dat persoonlijke rechtsvorderingen verjaren door verloop van tien jaar, met uitzondering van de rechtsvorderingen tot vergoeding van schade op grond van buitencontractuele aansprakelijkheid, die verjaren door verloop van vijf jaar vanaf de dag volgend op die waarop de benadeelde kennis heeft gekregen van de schade of van de verzwaring ervan en van de identiteit van de daarvoor aansprakelijke persoon, waarbij die vorderingen in ieder geval verjaren door verloop van twintig jaar vanaf de dag volgend op die waarop het feit waardoor de schade is veroorzaakt, zich heeft voorgedaan. |
| B.5. Comme l'indique l'article 1er de la loi du 25 ventôse an XI | B.5. Zoals artikel 1 van de wet van 25 ventôse jaar XI op het |
| contenant organisation du notariat, lorsque le notaire reçoit tout | notarisambt aangeeft, treedt een notaris, wanneer hij een akte of |
| acte ou contrat auquel les parties doivent ou veulent donner le | contract verlijdt waaraan partijen de authenticiteit van |
| caractère d'authenticité attaché aux actes de l'autorité publique, il | overheidsakten moeten of willen verlenen, op als openbaar ambtenaar en |
| agit en tant qu'officier public et ne dispose d'aucune autonomie de | heeft hij geen enkele autonomie op grond waarvan hij de inhoud van de |
| nature à faire varier le contenu de l'acte ou son prix. La mission que | akte of de prijs ervan kan laten veranderen. De opdracht die een |
| le notaire accomplit dans ce cadre est d'une nature différente de | notaris in dat kader volbrengt, verschilt van die van juridisch |
| celle de conseiller juridique. | adviseur. |
| B.6.1. Lors de la réforme de la loi du 25 ventôse an XI précitée par | B.6.1. Bij de hervorming van de voormelde wet van 25 ventôse jaar XI |
| la loi du 4 mai 1999, le législateur a toutefois entendu insister sur | bij de wet van 4 mei 1999, heeft de wetgever niettemin de nadruk |
| la mission d'information que le notaire est tenu de remplir, également | willen leggen op de informatieopdracht die een notaris moet vervullen, |
| lorsqu'il agit en tant qu'officier public. | ook wanneer hij als openbaar ambtenaar optreedt. |
| C'est ainsi que l'article 9 de la loi du 25 ventôse an XI précitée a | Aldus werd artikel 9 van de voormelde wet van 25 ventôse jaar XI |
| été modifié et dispose désormais, en son paragraphe 1er : | gewijzigd, en bepaalt het voortaan, in paragraaf 1 : |
| « Les actes sont reçus par un ou plusieurs notaires. Hormis les cas où | « De akten worden verleden voor een of meer notarissen. Behoudens de |
| la désignation du notaire est prévue par voie de justice, chaque | gevallen waarin is voorzien in de aanstelling van de notaris door de |
| partie a le libre choix d'un notaire. | rechtbank, kan elke partij vrij een notaris aanwijzen. |
| Lorsqu'il constate l'existence d'intérêts contradictoires ou | Wanneer een notaris tegenstrijdige belangen of de aanwezigheid van |
| d'engagements disproportionnés, le notaire attire l'attention des | onevenwichtige bedingen vaststelt, vestigt hij hierop de aandacht van |
| parties et les avise qu'il est loisible à chacune d'elles de désigner | de partijen en deelt hen mee dat elke partij de vrije keuze heeft om |
| un autre notaire ou de se faire assister par un conseil. Le notaire en | een andere notaris aan te wijzen of zich te laten bijstaan door een |
| fait mention dans l'acte notarié. | raadsman. De notaris maakt hiervan melding in de notariële akte. |
| Le notaire informe toujours entièrement chaque partie des droits, des | De notaris licht elke partij altijd volledig in over de rechten, |
| obligations et des charges découlant des actes juridiques dans | verplichtingen en lasten die voortvloeien uit de rechtshandelingen |
| lesquels elle intervient et conseille les parties en toute | waarbij zij betrokken is en geeft aan alle partijen op onpartijdige |
| impartialité ». | wijze raad ». |
| B.6.2. L'exposé des motifs du projet de loi à l'origine de la loi du 4 | B.6.2. In de memorie van toelichting bij het wetsontwerp dat ten |
| mai 1999 précise que le ministre de la Justice avait installé une | grondslag lag aan de wet van 4 mei 1999 wordt gepreciseerd dat de |
| commission consultative chargée d'étudier diverses questions relatives | minister van Justitie een adviescommissie had ingesteld, belast met |
| à l'organisation du notariat, parmi lesquelles l'éthique de la | het onderzoeken van verschillende kwesties betreffende de inrichting |
| profession de notaire. C'est ainsi qu'il a été insisté sur quatre | van het notariaat, waaronder de ethiek van het beroep van notaris. Zo |
| caractéristiques : | werden vier kenmerken beklemtoond : |
| « 1) Ils exercent un ministère de confiance et de conseil désintéressé | « 1) De notarissen vervullen een vertrouwensopdracht : ze zijn de |
| et impartial. Mis au courant par les parties des problèmes économiques | onbaatzuchtige en onpartijdige raadgevers van partijen. Ingelicht |
| et humains auxquels chacune d'entre elles est confrontée, le notaire | nopens de economische en menselijke problemen waarmee de partijen zijn |
| doit recommander un accord répondant aux intérêts légitimes de chaque | geconfronteerd, moet de notaris een overeenkomst nastreven die de |
| wettige belangen van partijen vrijwaart en die een evenwicht | |
| partie, et protecteur d'un équilibre de droits et de devoirs qui mette | bewerkstelligt tussen ieders rechten en plichten, zodat de zwakkeren |
| les plus faibles à l'abri des abus de droit et protège les tiers | beveiligd worden tegen rechtsmisbruik en derden geen nadeel wordt |
| contre toute lésion [...]. Cette mission conciliatrice, le notaire l'exerce également entre l'Etat et le citoyen. Bien qu'auxiliaire de l'Etat, il exerce sa fonction sous un statut libéral. C'est cette qualité qui incite les particuliers à voir en lui, non un fonctionnaire sous autorité administrative auquel ils pourraient hésiter à se confier, mais un représentant de la société et de ses sensibilités, conseiller pleinement indépendant. Le notaire se trouve donc à la croisée des chemins : - l'Etat trouve dans le notariat un moyen privilégié de rendre effectives ses lois, de les appliquer aux situations particulières; - le citoyen fait appel au notaire pour le conseiller et pour l'orienter dans ses rapports avec l'administration de l'Etat. C'est pourquoi cette mission médiatrice doit être impartiale. 2) Le notaire est ensuite le gardien de la sécurité juridique, donc de la validité des actes qu'il reçoit ou prépare. Cette mission impose au notaire : 1. de n'accorder son assistance qu'à des actes conformes à l'ordre public, aux bonnes moeurs, et aux règles légales impératives; | berokkend [...]. Die bemiddelende rol speelt de notaris eveneens tussen de Staat en de burgers. Hoewel drager van overheidsgezag, vervult de notaris zijn taak als titularis van een vrij beroep. Het is juist daarom dat de rechtzoekenden op hem een beroep doen : zij wensen hun belangen eerder toe te vertrouwen aan een attente vertegenwoordiger van het algemeen belang, die in alle vrijheid raad geeft, dan aan een louter vertegenwoordiger van de overheid onder administratief gezag. De notaris staat dus op het raakpunt van twee werelden : - de Staat vindt in het notariaat een gedroomde weg om de wetten doeltreffend te maken; - de rechtzoekende doet een beroep op de notaris om hem raad te geven en hem te oriënteren wanneer hij met de staatsadministratie moet handelen. Om al deze redenen dient de notaris in zijn bemiddelende rol onpartijdig te zijn. 2) De notaris staat in voor de juridische kwaliteit, dus voor de geldigheid en de rechtszekerheid van de akten die hij verlijdt of voorbereidt, Deze taak veronderstelt : 1. dat hij weigert mee te werken aan akten die strijdig zouden zijn met de openbare orde, de goede zeden of gebiedende wetsbepalingen; |
| 2. d'écarter de ses actes, toute clause susceptible de provoquer une | 2. dat hij zijn akten zuivert van alle bepalingen die aanleiding |
| action en nullité ou en rescision, qu'il s'agisse ou non de nullité | zouden kunnen geven tot nietigheid of nietigverklaring, ongeacht of de |
| d'ordre public; | openbare orde geraakt werd of niet; |
| 3. d'éviter toute clause équivoque, susceptible d'interprétation incertaine, et ne laisser sans réponse aucune interrogation juridique importante. Il doit donner une solution aux questions controversées en doctrine ou en jurisprudence. 3) L'acte que le notaire reçoit ou prépare, doit faire la synthèse de tous les aspects du droit résultant des règles, sans cesse multipliées et mouvantes du droit privé (droit civil et droits dérivés), droit national public (social, administratif, fiscal), droit international privé, droit communautaire européen, droit interne régional et des communautés. Dans des secteurs du droit non explorés par la loi, le notaire doit s'engager avec prudence mais aussi initiative. Les organes consultatifs créés par le notariat lui sont, à ce moment, particulièrement utiles. Il faut en outre retenir que les aspects juridiques de la mission des notaires ne suffisent pas à décrire cette dernière, puisqu'il doit également prendre en compte les intérêts économiques, sociaux, familiaux en présence. | 3. dat hij elke dubbelzinnige of tot onzekere interpretatie aanleiding gevende bepaling vermijdt, dat hij geen belangrijke rechtsvragen onbeantwoord laat en dat hij voor rechtsvragen die in rechtsleer en rechtspraak betwist zijn, een oplossing vindt. 3) De notaris moet ervoor zorgen dat de akten, die hij verlijdt of voorbereidt, de synthese inhouden van alle rechtsregels, hoe menigvuldig en veranderlijk ook, uit het privaatrecht (burgerlijk recht en de daaruit afgeleide rechtstakken), nationaal publiek recht (sociaal, administratief, fiscaal), internationaal privaatrecht, Europees gemeenschapsrecht, intern recht van de gewesten en gemeenschappen. In materies waarvoor een vacuüm in de wet bestaat, mag de notaris slechts met omzichtigheid handelen doch hij moet ook blijk geven van initiatief. De raadgevende instellingen die het notariaat tot stand heeft gebracht, zijn voor hem in die omstandigheden bijzonder nuttig. Men mag daarbij niet uit het oog verliezen dat de juridische facetten van de taak van de notaris geen volledig beeld van zijn opdracht geven daar hij tevens dient rekening te houden met de economische, sociale en familiale belangen van partijen. |
| 4) Enfin, s'il est vrai que les parties aux conventions privées se | 4) Ook indien partijen zich op het vlak van het privaatrecht zelf |
| condamnent elles-mêmes à ce qu'elles établissent entre elles, le | verbinden tot het nakomen van wat zij overeenkwamen, toch blijft de |
| notaire est leur ' légiste ', rédacteur et metteur en forme de la loi | notaris hun ' wetgever ', omdat hij de ' wet ' van partijen opstelt en |
| des parties. La clarté, l'adéquation des termes juridiques, | vorm geeft. Hij moet zorgen voor duidelijkheid, juiste keuze van de |
| l'ordonnance des textes lui incombent. | termen en goede ordening van de teksten. |
| Ces quatre missions quant au fond, jointes aux règles de forme de la | De bovenal juridische taak van de notaris bestaat evenzeer in het |
| vervullen van deze viervoudige fundamentele opdracht, als in het | |
| réception et de la conservation des actes notariés, constituent la | naleven van de regels die verband houden met de vormvereisten, het |
| tâche, de nature juridique, primordiale, qui ne cesse de croître au | verlijden en het bewaren van de akten. Deze juridische taak wordt |
| fur et à mesure de la multiplication et de la complexité des règles | steeds omvangrijker wegens de stijgende veelvuldigheid en complexiteit |
| normatives. | van de rechtsregels. |
| Le rôle spécifique du notaire, sa ' magistrature ' dans l'élaboration | De specifieke rol van de notaris, zijn ' magistratuur ' bij de wording |
| de la loi des parties, est de leur apporter les deux sécurités, | van de ' wet ' van partijen, bestaat in het verzekeren van een dubbele |
| externe et interne, lorsque les actes sont reçus en forme authentique, | degelijkheid, vormelijk en inhoudelijk, wanneer het authentieke akten |
| et la même sécurité interne pour les conventions sous seing privé que | betreft en in het waarborgen van inhoudelijke degelijkheid wanneer de |
| le notaire est appelé à préparer. | notaris meewerkt aan het opstellen van onderhandse overeenkomsten. |
| Ces règles éthiques constituent l'essentiel de sa mission. Toute | Deze ethische gedragsregels zijn de essentie van de opdracht van de |
| l'activité et le comportement du titulaire de la fonction notariale y | notaris. Zijn houding, alsook zijn doen en laten, worden erdoor |
| sont subordonnés ». (Doc. parl., Chambre, 1997-1998, nos 1432/1 et | gedetermineerd » (Parl. St., Kamer, 1997-1998, nrs. 1432/1 en 1433/1, |
| 1433/1, pp. 4 et 5). | pp. 4 en 5). |
| B.7. Il ressort tant de la loi relative à l'organisation du notariat | B.7. Zowel uit de wet op het notarisambt als uit haar parlementaire |
| que de ses travaux préparatoires que le devoir de conseil du notaire | voorbereiding blijkt dat de adviesplicht van een notaris niet |
| ne se distingue pas selon qu'il agit en tant qu'officier public ou en | verschilt naargelang hij optreedt als openbaar ambtenaar of als |
| tant que conseiller juridique. Quelle que soit la qualité dans | juridisch adviseur. Ongeacht de hoedanigheid waarin hij optreedt, is |
| laquelle il agit, le notaire est, en effet, tenu d'accomplir sa | een notaris immers verplicht om zijn opdracht van onderzoek en |
| mission de recherche et d'information avec la même objectivité, | |
| indépendance, probité et impartialité. Comme l'indique également | informatie met eenzelfde objectiviteit, onafhankelijkheid, integriteit |
| l'article 9 précité, la désignation du notaire par la personne qui | en onpartijdigheid te vervullen. Zoals ook het voormelde artikel 9 |
| recourt à ses services relève d'un choix guidé par la confiance | aantoont, behoort het aanwijzen van een notaris door een persoon die |
| qu'elle lui porte, y compris lorsqu'il s'agit de lui confier une | een beroep doet op zijn diensten, tot de keuzevrijheid die wordt |
| geleid door het vertrouwen dat hij in hem stelt, ook wanneer hem een | |
| mission d'authentification. | authenticatieopdracht wordt toevertrouwd. |
| B.8.1. Compte tenu des particularités liées au statut du notaire qui | B.8.1. Rekening houdend met de zopas beschreven bijzonderheden van het |
| viennent d'être relevées, les considérations émises dans l'exposé des | statuut van notaris, zijn de overwegingen die in de memorie van |
| motifs de la loi du 10 juin 1998 pour justifier la différence de délai | toelichting van de wet van 10 juni 1998 zijn aangevoerd om het |
| de prescription des actions en responsabilité contractuelle ou quasi délictuelle ne sont pas pertinentes pour justifier la différence de traitement qui existe entre les victimes d'une faute commise par un notaire selon qu'elle l'est à l'occasion de l'accomplissement d'un acte authentique ou d'un acte sous seing privé. Il n'est pas raisonnablement justifié qu'elles disposent d'un délai différent pour agir alors que dans les deux cas, elles font le choix du notaire à qui elles confient une mission et alors que dans l'un et l'autre cas, le notaire doit faire montre des mêmes qualités professionnelles, répondant ainsi à la confiance qui lui est accordée au motif, notamment, de la qualité d'officier public qu'il revêt. B.8.2. Dans l'interprétation du juge a quo, la disposition en cause, lue en combinaison avec l'article 2276quinquies, du Code civil est discriminatoire en ce qu'elle a pour effet de traiter différemment les deux catégories de victimes d'une faute commise par un notaire. B.9. Dans cette interprétation, la question préjudicielle appelle une réponse positive. B.10. La disposition en cause, lue en combinaison avec l'article | verschil in verjaringstermijn van de contractuele en buitencontractuele aansprakelijkheidsvorderingen te verantwoorden, niet pertinent om het verschil in behandeling te rechtvaardigen tussen de slachtoffers van een door een notaris begane fout naargelang die fout is begaan bij het verlijden van een authentieke dan wel een onderhandse akte. Het is niet redelijk verantwoord dat zij beschikken over een verschillende termijn om in rechte te treden terwijl zij, in beide gevallen, een notaris kiezen aan wie zij een opdracht toevertrouwen en terwijl de notaris, zowel in het ene als in het andere geval, blijk moet geven van dezelfde professionele kwaliteiten, waardoor hij beantwoordt aan het vertrouwen dat hem wordt gegeven wegens, meer bepaald, zijn hoedanigheid van openbaar ambtenaar. B.8.2. In de interpretatie van de verwijzende rechter is de in het geding zijnde bepaling, in samenhang gelezen met artikel 2276quinquies van het Burgerlijk Wetboek, discriminerend in zoverre zij tot gevolg heeft dat de twee categorieën van slachtoffers van een door een notaris begane fout verschillend worden behandeld. B.9. In die interpretatie dient de prejudiciële vraag bevestigend te worden beantwoord. B.10. De in het geding zijnde bepaling, in samenhang gelezen met |
| 2276quinquies du Code civil, est toutefois susceptible d'une autre | artikel 2276quinquies van het Burgerlijk Wetboek, kan niettemin anders |
| interprétation. En effet, rien ne permet d'exclure que, hormis le cas | worden geïnterpreteerd. Niets maakt het immers mogelijk uit te sluiten |
| où il est commis par voie de justice (Cass., 16 avril 2009, Pas., | dat, behalve wanneer hij door de rechter wordt aangesteld (Cass., 16 |
| 2009, n° 253), la responsabilité du notaire à l'égard du client qui | april 2009, Arr. Cass., 2009, nr. 253), de aansprakelijkheid van de |
| lui confie l'établissement d'un acte authentique soit de nature | notaris ten aanzien van de cliënt die hem belast met het opstellen van |
| contractuelle. | een authentieke akte, van contractuele aard is. |
| B.11. Dans cette interprétation, la différence de traitement est | B.11. In die interpretatie is het verschil in behandeling onbestaande |
| inexistante et la question préjudicielle appelle une réponse négative. | en dient de prejudiciële vraag ontkennend te worden beantwoord. |
| Par ces motifs, | Om die redenen, |
| la Cour | het Hof |
| dit pour droit : | zegt voor recht : |
| - Dans l'interprétation suivant laquelle des délais de prescription | - In de interpretatie volgens welke verschillende verjaringstermijnen |
| différents s'appliquent à l'action en réparation d'un dommage causé au | van toepassing zijn op de vordering tot vergoeding van schade die de |
| client du notaire en raison de la faute de celui-ci selon que cette | cliënt van een notaris is berokkend wegens een fout van die laatste |
| faute est commise à l'occasion de l'établissement d'un acte sous seing | naargelang die fout is begaan naar aanleiding van het opstellen van |
| een onderhandse akte of van een authentieke akte, schendt artikel | |
| privé ou d'un acte authentique, l'article 2262bis, § 1er, alinéas 1er | 2262bis, § 1, eerste en tweede lid, van het Burgerlijk Wetboek, in |
| et 2, du Code civil, lu en combinaison avec son article 2276quinquies, | samenhang gelezen met artikel 2276quinquies ervan, de artikelen 10 en |
| viole les articles 10 et 11 de la Constitution. | 11 van de Grondwet. |
| - Dans l'interprétation suivant laquelle le même délai de prescription | - In de interpretatie volgens welke eenzelfde verjaringstermijn van |
| de dix ans s'applique à l'action en réparation d'un dommage causé au | tien jaar van toepassing is op de vordering tot vergoeding van schade |
| client du notaire en raison de la faute de celui-ci lorsque cette | die de cliënt van een notaris is berokkend wegens een fout van die |
| laatste wanneer die fout is begaan naar aanleiding van het opstellen | |
| faute est commise à l'occasion de l'établissement d'un acte sous seing | van een onderhandse akte of van een authentieke akte, schendt artikel |
| privé ou d'un acte authentique, l'article 2262bis, § 1er, alinéas 1er | 2262bis, § 1, eerste en tweede lid, van het Burgerlijk Wetboek, in |
| et 2, du Code civil, lu en combinaison avec son article 2276quinquies, | samenhang gelezen met artikel 2276quinquies ervan, de artikelen 10 en |
| ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution. | 11 van de Grondwet niet. |
| Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig |
| conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het |
| la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 13 décembre 2012. | Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 13 december 2012. |
| Le greffier, | De griffier, |
| F. Meersschaut | F. Meersschaut |
| Le président f.f., | De wnd. voorzitter, |
| J.-P. Snappe | J.-P. Snappe |