Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 86/2012 du 28 juin 2012 Numéros du rôle : 5228 et 5256 En cause : les recours en annulation totale ou partielle du décret flamand du 8 juillet 2011 « portant organisation des élections locales et provinciales et portant La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges E. De(...)"
Extrait de l'arrêt n° 86/2012 du 28 juin 2012 Numéros du rôle : 5228 et 5256 En cause : les recours en annulation totale ou partielle du décret flamand du 8 juillet 2011 « portant organisation des élections locales et provinciales et portant La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges E. De(...) Uittreksel uit arrest nr. 86/2012 van 28 juni 2012 Rolnummers 5228 en 5256 In zake : de beroepen tot gehele of gedeeltelijke vernietiging van het Vlaamse decreet van 8 juli 2011 « houdende de organisatie van de lokale en provinciale verkiezi Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de rechter(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 86/2012 du 28 juin 2012 Uittreksel uit arrest nr. 86/2012 van 28 juni 2012
Numéros du rôle : 5228 et 5256 Rolnummers 5228 en 5256
En cause : les recours en annulation totale ou partielle du décret In zake : de beroepen tot gehele of gedeeltelijke vernietiging van het
flamand du 8 juillet 2011 « portant organisation des élections locales Vlaamse decreet van 8 juli 2011 « houdende de organisatie van de
et provinciales et portant modification du décret communal du 15 lokale en provinciale verkiezingen en houdende wijziging van het
juillet 2005, du décret provincial du 9 décembre 2005 et du décret du Gemeentedecreet van 15 juli 2005, het Provinciedecreet van 9 december
19 décembre 2008 relatif à l'organisation des centres publics d'aide 2005 en het decreet van 19 december 2008 betreffende de organisatie
sociale », introduits par Jean Marie de Meester et par l'association van de openbare centra voor maatschappelijk welzijn », ingesteld door
de fait « Groen! » et autres. Jean Marie de Meester en door de feitelijke vereniging « Groen! » en
La Cour constitutionnelle, anderen. Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges E. De samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de
Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, rechters E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P.
J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul et F. Daoût, assistée du Moerman, E. Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul en F.
greffier F. Meersschaut, présidée par le président M. Bossuyt, Daoût, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des recours et procédure I. Onderwerp van de beroepen en rechtspleging
a. Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le a. Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 27 oktober
27 octobre 2011 et parvenue au greffe le 28 octobre 2011, Jean Marie 2011 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 28
de Meester, demeurant à 8020 Oostkamp, Stationsstraat 212, a introduit oktober 2011, heeft Jean Marie de Meester, wonende te 8020 Oostkamp,
un recours en annulation des articles 165 à 169 du décret flamand du 8 Stationsstraat 212, beroep tot vernietiging ingesteld van de artikelen
juillet 2011 « portant organisation des élections locales et 165 tot 169 van het Vlaamse decreet van 8 juli 2011 « houdende de
organisatie van de lokale en provinciale verkiezingen en houdende
provinciales et portant modification du décret communal du 15 juillet wijziging van het Gemeentedecreet van 15 juli 2005, het
2005, du décret provincial du 9 décembre 2005 et du décret du 19 Provinciedecreet van 9 december 2005 en het decreet van 19 december
décembre 2008 relatif à l'organisation des centres publics d'aide 2008 betreffende de organisatie van de openbare centra voor
sociale » (publié au Moniteur belge du 25 août 2011). maatschappelijk welzijn » (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 25 augustus 2011).
Par la même requête, la partie requérante demandait également la Bij hetzelfde verzoekschrift vorderde de verzoekende partij eveneens
suspension des mêmes dispositions. de schorsing van dezelfde bepalingen.
b. Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le b. Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 24
24 novembre 2011 et parvenue au greffe le 25 novembre 2011, un recours november 2011 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen
en annulation du décret flamand du 8 juillet 2011, précité, a été op 25 november 2011, is beroep tot vernietiging ingesteld van het
introduit par l'association de fait « Groen! », dont le siège est voormelde Vlaamse decreet van 8 juli 2011 door de feitelijke
établi à 1070 Anderlecht, rue Sergent De Bruyne 78-82, Kathleen vereniging « Groen! », met zetel te 1070 Brussel, Sergeant De
Bevernage, demeurant à 8900 Ypres, Capucienenstraat 16, Remi Heylen, Bruynestraat 78-82, Kathleen Bevernage, wonende te 8900 Ieper,
demeurant à 2260 Westerlo, Olenseweg 261, Stan Scholiers, demeurant à Capucienenstraat 16, Remi Heylen, wonende te 2260 Westerlo, Olenseweg
2627 Schelle, Rubensstraat 54, Chris Habraken, demeurant à 3900 261, Stan Scholiers, wonende te 2627 Schelle, Rubensstraat 54, Chris
Habraken, wonende te 3900 Overpelt, Heesakkerstraat 143, Jackie
Overpelt, Heesakkerstraat 143, Jackie Timmers, demeurant à 3910 Timmers, wonende te 3910 Neerpelt, Geerkensstraat 26, Jaak Billiet,
Neerpelt, Geerkensstraat 26, Jaak Billiet, demeurant à 8700 Tielt, wonende te 8700 Tielt, Wingensesteenweg 108, Carlo De Winter, wonende
Wingensesteenweg 108, Carlo De Winter, demeurant à 8560 Wevelgem,
Guido Gezellestraat 21, Lut Dornez, demeurant à 8700 Tielt, te 8560 Wevelgem, Guido Gezellestraat 21, Lut Dornez, wonende te 8700
Wingensesteenweg 108, et Frank Douchy, demeurant à 9620 Zottegem, Tielt, Wingensesteenweg 108, en Frank Douchy, wonende te 9620
Haagkouter 10. Zottegem, Haagkouter 10.
Par la même requête, les parties requérantes demandaient également la Bij hetzelfde verzoekschrift vorderden de verzoekende partijen
suspension du même décret. eveneens de schorsing van hetzelfde decreet.
Ces affaires, inscrites sous les numéros 5228 et 5256 du rôle de la Die zaken, ingeschreven onder de nummers 5228 en 5256 van de rol van
Cour, ont été jointes. het Hof, werden samengevoegd.
(...) (...)
II. En droit II. In rechte
(...) (...)
Quant à la recevabilité Ten aanzien van de ontvankelijkheid
B.1.1. Le requérant dans l'affaire n° 5228 demande l'annulation des B.1.1. De verzoeker in de zaak nr. 5228 vordert de vernietiging van de
articles 165 à 169 du décret flamand du 8 juillet 2011 « portant artikelen 165 tot 169 van het Vlaamse decreet van 8 juli 2011 «
organisation des élections locales et provinciales et portant houdende de organisatie van de lokale en provinciale verkiezingen en
modification du décret communal du 15 juillet 2005, du décret houdende wijziging van het Gemeentedecreet van 15 juli 2005, het
provincial du 9 décembre 2005 et du décret du 19 décembre 2008 relatif Provinciedecreet van 9 december 2005 en het decreet van 19 december
à l'organisation des centres publics d'aide sociale » (ci-après : le 2008 betreffende de organisatie van de openbare centra voor
décret du 8 juillet 2011). maatschappelijk welzijn » (hierna : het decreet van 8 juli 2011).
Il fait valoir que les dispositions attaquées violent les articles 10 Hij voert aan dat de bestreden bepalingen de artikelen 10 en 11 van de
et 11 de la Constitution en ce qu'elles prévoient, pour les prochaines Grondwet schenden doordat zij voor de komende
élections communales en Région flamande, le recours au « système gemeenteraadsverkiezingen in het Vlaamse Gewest voorzien in het «
Imperiali » à la place du « système D'Hondt », qui est utilisé pour systeem Imperiali » in plaats van het « systeem D'Hondt », dat wordt
les élections des conseils provinciaux et des conseils de district gehanteerd voor de verkiezingen van de provincieraden en van de
urbain en Région flamande. stadsdistrictsraden in het Vlaamse Gewest.
Le « système Imperiali » est formulé à l'article 166, alinéa 1er, du Het « systeem Imperiali » wordt verwoord in artikel 166, eerste lid,
décret du 8 juillet 2011, qui dispose : van het decreet van 8 juli 2011, dat bepaalt :
« Le bureau principal communal divise successivement le chiffre « Het gemeentelijk hoofdbureau deelt het stemcijfer van iedere lijst
électoral de chaque liste par 1; 1 1/2; 2; 2 1/2; 3; 3 1/2; 4; 4 1/2; achtereenvolgens door 1; 1 1/2; 2; 2 1/2; 3; 3 1/2; 4; 4 1/2 enzovoort
etc., et classe les quotients dans l'ordre de leur importance jusqu'à en rangschikt de quotiënten in de volgorde van belangrijkheid, tot er
concurrence d'un nombre total de quotients égal à celui des membres à voor alle lijsten samen zoveel quotiënten worden bereikt als er leden
élire ». te kiezen zijn ».
Pour les prochaines élections provinciales, l'article 181, § 2, alinéa Voor de eerstkomende provincieraadsverkiezingen bepaalt artikel 181, §
5, du décret du 8 juillet 2011 dispose : 2, vijfde lid, van het decreet van 8 juli 2011 :
« Le bureau principal provincial divise successivement les chiffres « Het provinciaal hoofdbureau deelt de stemcijfers, bedoeld in het
électoraux visés au deuxième alinéa par 1, 2, 3, etc., si la liste ne tweede lid achtereenvolgens door 1, 2, 3 enzovoort, indien de lijst
comptait encore aucun siège définitivement acquis; par 2, 3, 4, etc., nog geen enkele zetel definitief heeft verkregen; door 2, 3, 4
si elle n'en avait acquis qu'un seul; par 3, 4, 5, etc., si elle en enzovoort, indien zij slechts één zetel heeft verkregen; door 3, 4, 5
enzovoort, indien zij reeds twee zetels heeft verkregen en zo
avait déjà acquis deux, et ainsi de suite, la première division se vervolgens, zodat bij de eerste deling telkens gedeeld wordt door een
faisant chaque fois par un chiffre égal au total des sièges que le cijfer gelijk aan het totaal van de zetels dat de groep of de lijst
groupement ou la liste obtiendraient si le premier des sièges encore zou verkrijgen indien de eerste van de nog beschikbare zetels haar
disponibles lui était attribué ». toegekend werd ».
En vertu de l'article 175, 5°, du décret du 8 juillet 2011, le « Het aldus verwoorde « systeem D'Hondt » geldt krachtens artikel 175,
système D'Hondt » ainsi formulé s'applique également à l'élection des 5°, van het decreet van 8 juli 2011 eveneens voor de verkiezing van de
conseils de district urbain. stadsdistrictsraden.
B.1.2. Les parties requérantes dans l'affaire n° 5256 demandent B.1.2. De verzoekende partijen in de zaak nr. 5256 vorderen de
l'annulation de l'ensemble du décret du 8 juillet 2011. vernietiging van het gehele decreet van 8 juli 2011.
Le premier moyen mentionne en particulier les articles 166, 175, 5°, In een eerste middel worden inzonderheid de voormelde artikelen 166,
et 181, § 2, précités, du décret du 8 juillet 2011. 175, 5°, en 181, § 2, van het decreet van 8 juli 2011 vermeld.
Le second moyen dans l'affaire n° 5256 est plus précisément dirigé Het tweede middel in de zaak nr. 5256 is meer bepaald gericht tegen
contre l'article 7, § 1er, alinéa 2, du décret du 8 juillet 2011, qui artikel 7, § 1, tweede lid, van het decreet van 8 juli 2011, dat
fait référence à la liste des districts électoraux provinciaux annexée verwijst naar de lijst van de provinciekiesdistricten als bijlage bij
à ce décret, et contre l'article 181, § 2, alinéas 1er à 3, du même dat decreet, en tegen artikel 181, § 2, eerste tot derde lid, van dat
décret, ces alinéas étant ainsi rédigés : « Le bureau principal provincial arrête le chiffre électoral de chaque groupement de listes en additionnant les chiffres électoraux des listes qui en font partie. Les autres listes conservent leurs chiffres électoraux. Le bureau principal provincial détermine, par circonscription électorale provinciale, en totalisant les unités des quotients établis par application du paragraphe 1, le nombre de sièges déjà acquis aux différents groupes de listes et aux listes isolées pour l'ensemble de la circonscription électorale provinciale, ainsi que le nombre de sièges à répartir complémentairement. Le bureau principal provincial admet à cette répartition complémentaire tous les groupements de listes, qui satisfont aux conditions suivantes : - avoir obtenu, dans au moins un district provincial de la circonscription électorale provinciale dont le groupement fait partie, un nombre de voix qui est au moins égal à soixante-six pour cent du diviseur électoral, fixé conformément au paragraphe 1, premier alinéa ». B.2.1. Dans une première exception, le Gouvernement flamand fait valoir que les recours sont partiellement irrecevables, pour cause de decreet, die bepalen : « Het provinciaal hoofdbureau stelt het stemcijfer van iedere lijstengroep vast door een optelling van de stemcijfers van de lijsten die er deel van uitmaken. De andere lijsten behouden hun stemcijfers. Het provinciaal hoofdbureau bepaalt per provinciaal kiesarrondissement door samentelling van de eenheden van de ingevolge paragraaf 1 vastgestelde quotiënten hoeveel zetels de verschillende lijstengroepen en de alleenstaande lijsten voor het gehele provinciaal kiesarrondissement reeds hebben verkregen en hoeveel zetels aanvullend te verdelen zijn. Tot die aanvullende verdeling laat het provinciaal hoofdbureau alle lijstengroepen toe, die voldoen aan de volgende voorwaarden : - in minstens één provinciedistrict van het provinciaal kiesarrondissement waartoe het provinciedistrict behoort een aantal stemmen hebben verkregen dat ten minste gelijk is aan 66 percent van de kiesdeler, vastgesteld overeenkomstig paragraaf 1, eerste lid ». B.2.1. De Vlaamse Regering voert in een eerste exceptie aan dat de beroepen gedeeltelijk niet-ontvankelijk zijn wegens laattijdigheid, nu
tardiveté, étant donné que, en ce qui concerne une série de matières de decreetgever met betrekking tot een aantal van de bij de bestreden
réglées par les dispositions attaquées, le législateur décrétal n'a bepalingen geregelde aangelegenheden geenszins blijk heeft gegeven van
manifestement pris aucune nouvelle décision. een nieuwe beslissing.
B.2.2.1. Il ressort des travaux préparatoires que le législateur B.2.2.1. Uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat de decreetgever
décrétal poursuivait plusieurs objectifs. diverse doelstellingen voor ogen had.
Il y avait lieu notamment de donner suite à l'arrêt de la Cour n° Er moest onder meer gevolg worden gegeven aan het arrest van het Hof
149/2007 du 5 décembre 2007, qui a annulé la répartition des districts nr. 149/2007 van 5 december 2007, waarbij de indeling van de
électoraux pour les élections provinciales, telle qu'elle était réglée kiesdistricten voor de provincieraadsverkiezingen, zoals geregeld in
à l'article 2 et à l'annexe au décret de la Région flamande du 2 juin artikel 2 en de bijlage van het decreet van het Vlaamse Gewest van 2
2006 modifiant le décret provincial du 9 décembre 2005 (Doc. parl., juni 2006 tot wijziging van het provinciedecreet van 9 december 2005,
werd vernietigd (Parl. St., Vlaams Parlement, 2010-2011, nr. 1084/1,
Parlement flamand, 2010-2011, n° 1084/1, pp. 4 et 9, n° 1084/8, pp. pp. 4 en 9, nr. 1084/8, pp. 5-6 en 21-22, en Hand., Vlaams Parlement,
5-6 et 21-22, et Ann., Parlement flamand, 2010-2011, n° 43, 29 juin 2011, pp. 109 et 132). 2010-2011, nr. 43, 29 juni 2011, pp. 109 en 132).
Le législateur décrétal voulait aussi, en ce qui concerne les De decreetgever wilde inzake de lokale en provinciale verkiezingen,
élections locales et provinciales - matière pour laquelle il est
devenu compétent à la suite du remplacement de l'article 6, § 1er, waarvoor hij ingevolge de vervanging van artikel 6, § 1, VIII, van de
VIII, de la loi spéciale du 8 août 1980 de réformes institutionnelles bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen bij
par l'article 4 de la loi du 13 juillet 2001 portant transfert de artikel 4 van de bijzondere wet van 13 juli 2001 houdende overdracht
diverses compétences aux régions et communautés -, parvenir à « une van diverse bevoegdheden aan de gewesten en de gemeenschappen bevoegd
réglementation intégrée pour les élections locales, réunissant la is geworden, ook komen tot « een geïntegreerde regelgeving voor de
réglementation de manière claire et cohérente dans un seul décret lokale verkiezingen in één omvattend kiesdecreet, waarin de
regelgeving op een overzichtelijke en samenhangende wijze wordt
électoral global » (ibid., n° 1084/1, p. 4, et n° 1084/8, pp. 5 et 21, gebundeld » (ibid., nr. 1084/1, p. 4, en nr. 1084/8, pp. 5 en 21, en
et Ann., Parlement flamand, 2010-2011, n° 43, 29 juin 2011, pp. 108, Hand., Vlaams Parlement, 2010-2011, nr. 43, 29 juni 2011, pp. 108,
110, 122 et 123). 110, 122 en 123).
En outre, il entendait concrétiser certains points de l'accord de Bovendien werd beoogd een aantal afspraken over aanpassingen in de
gouvernement relatifs à des adaptations de la législation électorale kieswetgeving in het regeerakkoord te implementeren (ibid., nr.
(ibid., n° 1084/1, p. 4, et n° 1084/8, pp. 6 et 8, et Ann., Parlement 1084/1, p. 4, en nr. 1084/8, pp. 6 en 8, en Hand., Vlaams Parlement,
flamand, 2010-2011, n° 43, 29 juin 2011, pp. 109, 111, 113, 114 et 2010-2011, nr. 43, 29 juni 2011, pp. 109, 111, 113, 114 en 132).
132). B.2.2.2. Le décret attaqué ne se réduit donc pas à une simple B.2.2.2. Het bestreden decreet beperkt zich derhalve niet tot een
confirmation ou à une reprise formelle de dispositions existantes mais loutere bekrachtiging of formele overname van bestaande bepalingen,
témoigne de la volonté du législateur décrétal de légiférer à nouveau maar geeft blijk van de wil van de decreetgever om opnieuw in deze
dans cette matière. aangelegenheid te legifereren.
Du reste, en ce qui concerne plus particulièrement le « système Overigens, wat inzonderheid het « systeem Imperiali » (artikel 166,
Imperiali » (article 166, alinéa 1er) et le quorum (article 181, § 2, eerste lid) en het quorum (artikel 181, § 2, derde lid) betreft,
alinéa 3), les recours visent précisément le maintien des dispositions bestrijden de beroepen precies het behoud van de soortgelijke
similaires issues de la législation fédérale, malgré les propositions d'amendement de ces dispositions. Par conséquent, l'on ne saurait considérer que les recours en annulation sont en fait dirigés contre des dispositions qui ont été publiées au Moniteur belge plus de six mois auparavant. B.2.2.3. L'exception d'irrecevabilité ratione temporis est rejetée. B.3.1. Dans une deuxième exception, le Gouvernement flamand fait valoir que les recours sont partiellement irrecevables, faute de griefs. bepalingen uit de federale wetgeving, niettegenstaande voorstellen tot amendering daarvan. Er kan derhalve niet worden aangenomen dat de beroepen tot vernietiging in werkelijkheid zijn gericht tegen bepalingen die meer dan zes maanden voordien in het Belgisch Staatsblad werden bekendgemaakt. B.2.2.3. De exceptie van niet-ontvankelijkheid ratione temporis wordt verworpen. B.3.1. De Vlaamse Regering voert in een tweede exceptie aan dat de beroepen gedeeltelijk niet ontvankelijk zijn bij gebrek aan grieven.
B.3.2. La Cour, qui doit déterminer l'étendue des recours sur la base B.3.2. Het Hof, dat de omvang van de beroepen dient te bepalen aan de
du contenu des requêtes, constate que les moyens dans l'affaire n° hand van de inhoud van de verzoekschriften, stelt vast dat de middelen
5228 et le premier moyen dans l'affaire n° 5256 sont uniquement in de zaak nr. 5228 en het eerste middel in zaak nr. 5256 enkel zijn
dirigés contre l'article 166, alinéa 1er, du décret du 8 juillet 2011, gericht tegen artikel 166, eerste lid, van het decreet van 8 juli
lequel applique le « système Imperiali » pour l'attribution des sièges 2011, dat het « systeem Imperiali » aanwendt voor de toewijzing van de
à répartir lors des élections communales. te verdelen zetels bij de gemeenteraadsverkiezingen.
Les parties requérantes dans l'affaire n° 5256 reconnaissent que leur De verzoekende partijen in de zaak nr. 5256 erkennen dat hun tweede
deuxième moyen est dirigé uniquement contre les articles 7, § 1er, middel enkel is gericht tegen de artikelen 7, § 1, tweede lid, en 181,
alinéa 2, et 181, § 2, alinéa 3, du décret du 8 juillet 2011, dans la § 2, derde lid, van het decreet van 8 juli 2011, in zoverre die
mesure où ceux-ci concernent la division en districts pour les betrekking hebben op de indeling in districten voor de
élections provinciales et le quorum pour le groupement de listes pour provincieraadsverkiezingen en op het quorum voor de verbinding tussen
ces districts. de lijsten voor die districten.
La Cour limite donc son examen à ces dispositions. Het Hof beperkt derhalve zijn onderzoek tot die bepalingen.
B.4.1. Dans une dernière exception, le Gouvernement flamand fait B.4.1. De Vlaamse Regering voert in een laatste exceptie aan dat de
valoir que les recours en annulation sont irrecevables, faute beroepen tot vernietiging niet ontvankelijk zijn bij gebrek aan
d'intérêt. belang.
B.4.2.1. Om zijn belang te staven, beroept de verzoeker in de zaak nr.
B.4.2.1. Pour étayer son intérêt, le requérant dans l'affaire n° 5228 5228 zich op zijn hoedanigheid van kandidaat voor de
se prévaut de sa qualité de candidat aux élections communales de 2006 gemeenteraadsverkiezingen van 2006 en van lid van de raad voor
et de membre du conseil de l'aide sociale de la commune d'Oostkamp. Il maatschappelijk welzijn van de gemeente Oostkamp. Hij verklaart dat
déclare qu'il entend se porter candidat, à titre individuel ou sur une hij zich individueel of op een nog te creëren lijst kandidaat wil
liste encore à créer, aux futures élections communales. Il soutient stellen voor de komende gemeenteraadsverkiezingen. Hij betoogt dat de
que les dispositions attaquées l'affectent en ce que le « système bestreden bepalingen hem raken doordat het « systeem Imperiali » de
Imperiali » lèse les petits partis ou les candidats individuels lors kleine partijen of individuele kandidaten benadeelt bij die
de ces élections. verkiezingen.
B.4.2.2. La première partie requérante dans l'affaire n° 5256 B.4.2.2. De eerste verzoekende partij in de zaak nr. 5256 neemt als de
participe aux élections en tant que parti « Groen! ». partij « Groen! » deel aan de verkiezingen.
Les deuxième à dixième parties requérantes dans cette affaire se De tweede tot en met de tiende verzoekende partij in die zaak beroepen
prévalent de leur qualité d'électeur et de candidat aux élections zich op hun hoedanigheid van kiezer en kandidaat bij de gemeente- en
communales et provinciales. Elles déclarent qu'elles étaient déjà des provincieraadsverkiezingen. Zij stellen dat zij reeds kandidaat voor
candidats du parti « Groen! » aux élections communales ou provinciales de partij « Groen! » waren voor de gemeente- of
mais qu'elles n'ont pas été élues en raison de l'application du « provincieraadsverkiezingen, maar dat zij niet zijn verkozen vanwege de
système Imperiali ». Les neuvième et dixième parties requérantes toepassing van het « systeem Imperiali ». De negende en de tiende
ajoutent que le seuil électoral pour l'apparentement au niveau verzoekende partij voegen eraan toe dat de kiesdrempel voor de
provincial compromet leurs chances. apparentering op het provinciale niveau hun kansen in het gedrang
B.4.3. La Constitution et la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la brengt. B.4.3. De Grondwet en de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
Cour constitutionnelle imposent à toute personne physique ou morale Grondwettelijk Hof vereisen dat elke natuurlijke persoon of
qui introduit un recours en annulation de justifier d'un intérêt. Ne rechtspersoon die een beroep tot vernietiging instelt, doet blijken
justifient de l'intérêt requis que les personnes dont la situation van een belang. Van het vereiste belang doen slechts blijken de
pourrait être affectée directement et défavorablement par la norme personen wier situatie door de bestreden norm rechtstreeks en
attaquée. ongunstig zou kunnen worden geraakt.
B.4.4. Le droit de vote est le droit politique fondamental de la B.4.4. Het kiesrecht is het fundamentele politieke recht in de
démocratie représentative. Tout électeur ou candidat justifie de representatieve democratie. Elke kiezer of kandidaat doet blijken van
l'intérêt requis pour demander l'annulation de dispositions het vereiste belang om de vernietiging te vorderen van bepalingen die
susceptibles d'affecter défavorablement son vote ou sa candidature. zijn stem of zijn kandidatuur ongunstig kunnen beïnvloeden.
B.4.5. Le fait que l'article 166, alinéa 1er, du décret du 8 juillet B.4.5. Het gegeven dat artikel 166, eerste lid, van het decreet van 8
2011 confirme les règles de l'article 56 de la loi électorale juli 2011 de regeling bevestigt van artikel 56 van de bij het
communale, coordonnée par l'arrêté royal du 4 août 1932, ne prive pas koninklijk besluit van 4 augustus 1932 gecoördineerde gemeentekieswet,
les requérants de leur intérêt puisque c'est précisément le maintien ontneemt de verzoekers niet hun belang, nu juist het behoud van die
de cette réglementation qui fait l'objet de leur critique. regeling het voorwerp is van hun kritiek.
Il en va de même en ce qui concerne le quorum prévu à l'article 181, § Hetzelfde geldt ten aanzien van het in de zaak nr. 5256 bovendien
2, alinéa 3, également attaqué dans l'affaire n° 5256, lequel article bestreden quorum van artikel 181, § 2, derde lid, dat grotendeels de
confirme en grande partie le régime de l'article 20, § 2, alinéa 3, de regeling bevestigt van artikel 20, § 2, derde lid, van de wet van 19
la loi du 19 octobre 1921 organique des élections provinciales, tel oktober 1921 tot regeling van de provincieraadsverkiezingen, zoals
qu'il a été remplacé par l'article 267 de la loi ordinaire du 16 juillet 1993 visant à achever la structure fédérale de l'Etat. Il n'est en outre pas nécessaire qu'une éventuelle annulation procure aux parties requérantes un avantage immédiat. La circonstance que les requérants obtiendraient une chance que leur situation soit réglée plus favorablement à la suite de l'annulation des dispositions attaquées suffit à justifier leur intérêt à attaquer ces dispositions. Enfin, le simple fait que, par le passé, les parties requérantes n'aient pas dénoncé ou alors seulement partiellement des dispositions analogues à celles du décret attaqué en l'espèce n'enlève rien à leur intérêt au présent recours. B.4.6. L'exception est rejetée. vervangen bij artikel 267 van de gewone wet van 16 juli 1993 tot vervollediging van de federale staatsstructuur. Het is bovendien niet vereist dat een eventuele vernietiging de verzoekende partijen een onmiddellijk voordeel zou opleveren. De omstandigheid dat zij, als gevolg van de vernietiging van de bestreden bepalingen opnieuw een kans zouden krijgen dat hun situatie in een gunstigere zin wordt geregeld, volstaat om hun belang bij het bestrijden van die bepalingen te verantwoorden. Ten slotte kan het enkele gegeven dat de verzoekende partijen in het verleden niet of slechts ten dele tegen analoge bepalingen als die van het thans bestreden decreet zijn opgekomen, hun niet het belang ontnemen bij hun huidige beroep. B.4.6. De exceptie wordt verworpen.
Quant aux moyens relatifs au « système Imperiali » (premier, deuxième Ten aanzien van de middelen met betrekking tot het « systeem Imperiali
et troisième moyens dans l'affaire n° 5228 et premier moyen dans » (eerste, tweede en derde middel in de zaak nr. 5228 en eerste middel
l'affaire n° 5256) in de zaak nr. 5256)
B.5.1. Le requérant dans l'affaire n° 5228 fait valoir, dans un B.5.1. De verzoeker in de zaak nr. 5228 voert in een eerste middel aan
premier moyen, que les dispositions attaquées violent les articles 10 dat de bestreden bepalingen de artikelen 10 en 11 van de Grondwet
et 11 de la Constitution en ce que le « système Imperiali » privilégie schenden doordat het « systeem Imperiali » voor de
les grands partis pour les élections communales.
Selon lui, le principe de la représentation proportionnelle serait gemeenteraadsverkiezingen de grote partijen bevoordeelt.
violé. La différence de méthode de calcul pour la répartition des Volgens hem zou het beginsel van de evenredige vertegenwoordiging zijn
sièges au conseil communal et pour la répartition aux autres niveaux geschonden. Het verschil in berekeningsmethode voor de verdeling van
de pouvoir ne poursuivrait pas un but légitime et ne serait pas fondée de gemeenteraadszetels en die van andere bestuursniveaus zou geen
sur des critères objectifs. En outre, une part considérable des wettig doel nastreven en zou niet berusten op objectieve criteria.
électeurs ne serait pas représentée au conseil communal en raison du Bovendien zou een aanzienlijk deel van de kiezers door het gehanteerde
système appliqué. stelsel niet zijn vertegenwoordigd in de gemeenteraad.
B.5.2. Selon les parties requérantes dans l'affaire n° 5256, il B.5.2. Volgens de verzoekende partijen in de zaak nr. 5256 bestaat er
n'existe pas de critère objectif ni de justification raisonnable à geen objectief criterium, noch enige redelijke verantwoording voor het
l'utilisation, d'une part, du « système Imperiali » pour les élections gebruik, enerzijds, van het « systeem Imperiali » voor de
communales et, d'autre part, du « système D'Hondt » pour les élections gemeenteraadsverkiezingen en, anderzijds, van het « systeem D'Hondt »
provinciales et des conseils de district. voor de provincie- en districtsraadsverkiezingen.
B.6.1. A la différence de ce qui est le cas pour les élections de la B.6.1. In tegenstelling tot wat geldt voor de verkiezingen van de
Chambre des représentants et du Sénat (articles 62, alinéa 2, et 68, § Kamer van volksvertegenwoordigers en de Senaat (artikelen 62, tweede
1er, de la Constitution), la Constitution ne précise pas, pour les lid, en 68, § 1, van de Grondwet) is voor de verkiezingen van de
élections provinciales et communales, que celles-ci se déroulent selon provincie- en gemeenteraden niet grondwettelijk bepaald dat zij
le système de la représentation proportionnelle. volgens het stelsel van de evenredige vertegenwoordiging geschieden.
Le choix de ce système, qui implique que les mandats soient répartis De keuze voor dat stelsel, dat inhoudt dat de mandaten over de
entre les listes de candidats et les candidats proportionnellement au kandidatenlijsten en kandidaten worden verdeeld in verhouding tot het
nombre de votes recueillis, découle des articles 19 et 20 de la loi aantal stemmen dat ze behaalden, vloeit voort uit de artikelen 19 en
électorale provinciale du 19 octobre 1921 et des articles 56 et 20 van de provinciekieswet van 19 oktober 1921 en uit de artikelen 56
suivants de la loi électorale communale coordonnée par l'arrêté royal en volgende van de bij het koninklijk besluit van 4 augustus 1932
du 4 août 1932 dont le décret du 8 juillet 2011 s'inspire également. gecoördineerde gemeentekieswet, waarop ook het decreet van 8 juli 2011
Le principe de l'application de la représentation proportionnelle pour is geïnspireerd. Het beginsel van de toepassing van de evenredige vertegenwoordiging
les élections provinciales et communales a du reste été confirmé par bij de provincie- en gemeenteraadsverkiezingen werd overigens
l'article 6, § 1er, VIII, alinéa 1er, 4°, c), de la loi spéciale du 8 bevestigd door artikel 6, § 1, VIII, eerste lid, 4°, c), van de
août 1980 de réformes institutionnelles, aux termes duquel une bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen,
majorité des deux tiers est requise lorsque les régions souhaitent naar luid waarvan een tweederdemeerderheid vereist is wanneer de
modifier la réglementation en la matière dans un sens moins gewesten de regelgeving ter zake in minder evenredige zin zouden
proportionnel. wensen te wijzigen.
B.6.2. Pour la réglementation des opérations électorales sur la base B.6.2. Bij de regeling van de kiesverrichtingen op basis van het
du principe de la représentation proportionnelle, le législateur beginsel van de evenredige vertegenwoordiging heeft de decreetgever
décrétal n'a pas voulu toucher à l'option historique consistant à niet willen raken aan de historische optie om de beschikbare plaatsen
répartir les sièges disponibles en fonction des voix obtenues par les te verdelen over de stemmen die de partijen en lijsten hebben behaald
partis et par les listes selon, respectivement, le « système Imperiali aan de hand van respectievelijk het « systeem Imperiali » voor de
» pour les élections communales et le « système D'Hondt » pour les gemeenteraadsverkiezingen en het « systeem D'Hondt » voor de
élections provinciales et, plus récemment, pour l'élection des provincieraadsverkiezingen en, meer recent, voor de verkiezing van de
conseils de districts. districtsraden.
Les deux systèmes font appel à une série de diviseurs, le résultat In beide systemen wordt gebruik gemaakt van een reeks delers waarbij
électoral de chaque parti ou liste (c'est-à-dire le total des votes voor elke partij of lijst het stemcijfer (dit is het totaal van de
valables émis en faveur de ce parti ou de cette liste) étant
successivement divisé par un dénominateur progressif. Le « système geldige stemmen voor die partij of lijst) telkens wordt gedeeld door
D'Hondt » utilise une série de diviseurs ayant comme dénominateurs een oplopende noemer. In het « systeem D'Hondt » wordt een delerreeks
successifs 1, 2, 3, 4, etc. Le « système Imperiali » utilise une série gehanteerd met als opeenvolgende noemers 1, 2, 3, 4, enz. In het «
de diviseurs ayant comme dénominateurs successifs 1; 1 1/2; 2; 2 1/2; systeem Imperiali » wordt een delerreeks gehanteerd met als
3; 3 1/2; 4; 4 1/2; etc. Dans les deux systèmes, le premier siège est opeenvolgende noemers 1; 1 1/2; 2; 2 1/2; 3; 3 1/2; 4; 4 1/2, enz. In
attribué au parti ou à la liste qui a obtenu le quotient le plus élevé beide systemen gaat de eerste zetel naar de partij of lijst die het
et les sièges suivants - autant qu'il y en a à répartir - sont ensuite hoogste quotiënt heeft behaald en de volgende zetels - zoveel als er
attribués au parti ou à la liste ayant le quotient suivant, classé en te verdelen zijn - komen vervolgens toe aan de partij of lijst met het
ordre décroissant. daaropvolgende quotiënt gerangschikt in een aflopende orde.
Le fait, souligné par les parties requérantes dans l'affaire n° 5256, Het door de verzoekende partijen in de zaak nr. 5256 benadrukte
que l'objectif poursuivi par le législateur décrétal consistait à gegeven dat de doelstelling van de decreetgever erin bestond de
simplifier la réglementation des élections locales en prenant comme regelgeving voor de lokale verkiezingen te vereenvoudigen met de
référence la réglementation des élections du conseil communal regeling van de gemeenteraadsverkiezingen als uitgangspunt, staat er
n'empêche pas que le législateur décrétal - qui poursuivait du reste niet aan in de weg dat de decreetgever - die overigens verscheidene
divers objectifs, ainsi qu'il est dit en B.2.2.1 - pouvait choisir de doelstellingen had zoals vermeld in B.2.2.1 - wat de delerreeksen
reprendre la réglementation existante en ce qui concerne les séries de betreft ervoor kon opteren de bestaande regelgeving over te nemen.
diviseurs. B.6.3. Même si les élections ont lieu suivant un système de B.6.3. Zelfs indien de verkiezingen volgens een stelsel van volstrekt
représentation strictement proportionnelle, on ne saurait éviter le evenredige vertegenwoordiging plaatsvinden, kan het verschijnsel van
phénomène des « voix perdues ». Il s'ensuit que chaque suffrage n'a de « verloren stemmen » niet worden vermeden. Daaruit volgt dat niet
pas un poids égal dans l'attribution des sièges et que chaque candidat elke stem hetzelfde gewicht heeft in de zeteltoewijzing en dat niet
n'a pas les mêmes chances d'être élu. iedere kandidaat dezelfde kans heeft om te worden verkozen.
En outre, aucune disposition de droit international ou de droit Bovendien staat geen enkele bepaling van internationaal recht of van
interne n'interdit au législateur qui a opté pour un système de intern recht eraan in de weg dat de wetgever die voor een stelsel van
représentation proportionnelle de prévoir des limitations raisonnables evenredige vertegenwoordiging heeft gekozen, daarop redelijke
afin de garantir le bon fonctionnement des institutions démocratiques. beperkingen aanbrengt, teneinde de goede werking van de democratische
instellingen te waarborgen.
B.6.4. En ce qui concerne le choix des règles déterminant le poids des B.6.4. Wat betreft de keuze van de regels die het gewicht bepalen van
votes exprimés dans le résultat des élections, la Cour ne dispose pas de uitgebrachte stemmen in de uitslag van de verkiezingen, beschikt
de la liberté d'appréciation du législateur décrétal. het Hof niet over de beoordelingsruimte van de decreetgever.
L'examen par la Cour de la compatibilité de la disposition attaquée Het onderzoek door het Hof van de verenigbaarheid met het beginsel van
avec le principe d'égalité et de non-discrimination doit dès lors se gelijkheid en niet-discriminatie van de bestreden bepaling moet
limiter à vérifier si le législateur décrétal n'a pas pris une mesure derhalve worden beperkt tot het nagaan of de decreetgever al dan niet
qui ne peut être raisonnablement justifiée. een maatregel heeft genomen die in redelijkheid kan worden
verantwoord.
B.6.5. Même s'il peut être admis - comme le soutiennent les B.6.5. Ook indien - zoals de verzoekers aanvoeren en de Vlaamse
requérants, et le Gouvernement flamand ne le contredit pas - que le « Regering niet tegenspreekt - kan worden aangenomen dat het « systeem
système Imperiali » confère un avantage relatif aux « grands partis », Imperiali » een relatief voordeel toekent aan de « grotere partijen »,
il convient d'observer tout d'abord que ce sont les élections mêmes dient in eerste instantie te worden opgemerkt dat naar aanleiding van
qui font apparaître les partis ou les listes qui sont « plus grands » de verkiezing zelf blijkt welke partijen of lijsten de « grotere »
et que les rapports peuvent être modifiés à chaque nouvelle élection. zijn en dat de verhoudingen bij elke nieuwe verkiezing kunnen veranderen.
En outre, les rapports proportionnels entre les listes ne sont pas Bovendien worden de proportionele verhoudingen tussen de lijsten niet
seulement déterminés par la formule mathématique du « système enkel bepaald door de wiskundige formule van het « systeem Imperiali
Imperiali » ou par celle du « système D'Hondt » mais également par une », respectievelijk die van het « systeem D'Hondt », maar ook door een
série d'autres facteurs comme le nombre de mandats à attribuer au sein reeks andere factoren zoals het aantal te begeven mandaten binnen elke
de chaque circonscription électorale, le nombre de listes participantes et les rapports réciproques entre les résultats électoraux des diverses listes. B.6.6. La volonté d'instaurer ou de maintenir un système de représentation proportionnelle n'empêche pas de tenir également compte des avantages d'une politique suffisamment stable et claire pendant la législature. Dans le cadre de son pouvoir d'appréciation étendu quant au mode d'organisation de la représentation proportionnelle, le législateur décrétal peut prendre des mesures destinées à éviter un morcellement du paysage politique, en favorisant, au sein des organes kieskring, het aantal deelnemende lijsten en de onderlinge verhouding tussen de stemcijfers van de diverse lijsten. B.6.6. De wil om een stelsel van evenredige vertegenwoordiging in te voeren of te behouden, verhindert niet dat ook rekening wordt gehouden met de voordelen van een voldoende stabiel en duidelijk beleid tijdens de zittingsperiode. In het kader van zijn ruime beleidsvrijheid wat betreft de wijze waarop de evenredige vertegenwoordiging wordt georganiseerd, vermag de decreetgever maatregelen te nemen om een versnippering van het politieke landschap te voorkomen, door binnen de vertegenwoordigende
représentatifs, la formation de groupes politiques suffisamment organen de vorming van voldoende coherente politieke groepen te
cohérents. bevorderen.
Par ailleurs, le « système Imperiali » contient une forme de seuil Overigens houdt het « systeem Imperiali » een vorm van natuurlijke
électoral naturel qui s'aligne sur les rapports réciproques au sein de kiesdrempel in, die is afgestemd op de onderlinge verhoudingen binnen
chaque circonscription électorale et qui, à cet égard, est donc plus elke kieskring, en die in dat opzicht dus meer flexibel is dan de
flexible que le seuil électoral absolu de 5 % qui est appliqué pour absolute kiesdrempel van 5 pct. die geldt voor de federale en
les élections fédérales et régionales et, conformément au décret
spécial du 8 juillet 2011, également pour les élections provinciales regionale verkiezingen en, overeenkomstig het bijzonder decreet van 8
dans la Région flamande. juli 2011, ook voor de provincieraadsverkiezingen in het Vlaamse
B.6.7. En outre, le législateur décrétal a pu raisonnablement admettre Gewest. B.6.7. Voorts vermocht de decreetgever redelijkerwijze aan te nemen
que la représentation proportionnelle s'effectue comme auparavant, dat de evenredige vertegenwoordiging zoals voorheen geschiedt
conformément au « système Imperiali » pour les élections communales overeenkomstig het « systeem Imperiali » voor de
tandis que le « système D'Hondt » est utilisé à d'autres niveaux de pouvoir. Le principe d'égalité n'exige pas que la répartition des sièges à attribuer entre les listes ou les partis s'effectue selon les mêmes modalités aux divers niveaux de pouvoir. Le législateur décrétal a pu raisonnablement estimer que c'est surtout pour les élections communales, où les candidats sont plus proches de la population et où la volonté de se porter candidat est généralement plus importante, que les risques de morcellement et, par conséquent, d'une politique moins stable sont également plus grands. Bien qu'un même système aurait pu être utilisé pour les élections des gemeenteraadsverkiezingen, terwijl op de andere beleidsniveaus het « systeem D'Hondt » wordt gehanteerd. Het gelijkheidsbeginsel gebiedt niet dat de verdeling van de toe te wijzen zetels tussen de deelnemende partijen of lijsten op de diverse beleidsniveaus zou geschieden volgens dezelfde modaliteiten. De decreetgever is er redelijkerwijze van kunnen uitgaan dat vooral voor de verkiezingen voor de gemeenten, waar de kandidaten dichter bij de bevolking staan, en waar de wil om zich kandidaat te stellen doorgaans groter is, de risico's op versnippering en, derhalve, op een minder stabiel beleid groter zijn. Hoewel eenzelfde systeem had kunnen worden gehanteerd voor de
conseils de districts, qui sont des organes territoriaux verkiezingen van de districtsraden, die binnengemeentelijke
intracommunaux, le législateur décrétal n'est pas revenu sur territoriale organen zijn, is de decreetgever niet teruggekomen van de
l'application déjà en vigueur du « système D'Hondt ». Mais, dans le daarvoor reeds geldende toepassing van het « systeem D'Hondt ». Maar
cadre de son pouvoir d'appréciation, il n'est pas manifestement binnen het kader van zijn beleidsvrijheid is het niet kennelijk
déraisonnable que le législateur décrétal ait considéré que onredelijk dat de decreetgever ervan is uitgegaan dat de inrichting in
l'organisation en districts de zones urbaines composée de communes districten van verstedelijkte gebieden met gemeenten van meer dan 100
comptant plus de 100 000 habitants est destinée à permettre une 000 inwoners is bedoeld om een betere betrokkenheid van de kiezers bij
meilleure participation des électeurs à la politique intracommunale et het binnengemeentelijke beleid mogelijk te maken en niet om de
non à contrer le risque de morcellement (voy. Doc. parl., Sénat, risico's van een versnippering tegen te gaan (Parl. St., Senaat,
1997-1998, n° 1-907/1, p. 9; ibid., n° 1-907, p. 2). 1997-1998, nr. 1-907/1, p. 9; ibid., nr. 1-907/7, p. 2).
B.6.8. Le premier moyen dans l'affaire n° 5228 et le premier moyen B.6.8. Het eerste middel in de zaak nr. 5228 en het eerste middel in
dans l'affaire n° 5256 ne sont pas fondés. de zaak nr. 5256 zijn niet gegrond.
B.7. Le requérant dans l'affaire n° 5228 allègue dans un deuxième B.7. De verzoeker in de zaak nr. 5228 voert in een tweede middel ook
moyen également la violation de l'article 14 de la Convention de schending aan van artikel 14 van het Europees Verdrag voor de
européenne des droits de l'homme et de l'article 3 du Premier rechten van de mens en van artikel 3 van het Eerste Aanvullend
Protocole additionnel à cette Convention. Protocol bij dat Verdrag.
B.8. Même en admettant que la violation de ces dispositions B.8. Zelfs indien wordt aangenomen dat de schending van die
conventionnelles est invoquée en combinaison avec les articles 10 et verdragsbepalingen wordt aangevoerd in samenhang gelezen met de
11 de la Constitution, le moyen n'est pas fondé. artikelen 10 en 11 van de Grondwet, dan nog is het middel niet
En effet, l'article 3 du Premier Protocole additionnel à la Convention gegrond. Artikel 3 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag
européenne des droits de l'homme n'est pas d'application en l'espèce, voor de rechten van de mens is te dezen immers niet van toepassing, nu
dès lors que les élections communales ne concernent pas le « choix du de gemeenteraadsverkiezingen geen betrekking hebben op « het kiezen
corps législatif » au sens de cette disposition. De même, l'article 14 van de wetgevende macht » in de zin van die bepaling. Ook artikel 14
de la Convention n'est pas d'application, dès lors qu'il ne peut être van dat Verdrag is niet van toepassing, nu dat enkel kan worden
invoqué qu'en combinaison avec un droit ou une liberté garantis par aangevoerd in samenhang met een van de bij dat Verdrag gewaarborgde
cette Convention. rechten en vrijheden.
B.9.1. Le requérant dans l'affaire n° 5228 allègue un troisième moyen B.9.1. De verzoeker in de zaak nr. 5228 voert in een derde middel nog
pris de la violation de l'article 25 du Pacte international relatif de schending aan van artikel 25 van het Internationaal Verdrag inzake
aux droits civils et politiques, en ce que la répartition des sièges burgerrechten en politieke rechten in zoverre de zetelverdeling op
sur la base des dispositions attaquées ne procurerait pas un droit de grond van de bestreden bepalingen niet voorziet in een gelijkwaardig
suffrage égal à tous les électeurs. kiesrecht voor alle kiezers.
B.9.2. L'article 25 du Pacte international relatif aux droits civils B.9.2. Artikel 25 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten
et politiques dispose : en politieke rechten bepaalt :
« Tout citoyen a le droit et la possibilité, sans aucune des « Elke burger heeft het recht en dient in de gelegenheid te worden
discriminations visées à l'article 2 et sans restrictions gesteld, zonder dat het onderscheid bedoeld in artikel 2 wordt gemaakt
déraisonnables : a) de prendre part à la direction des affaires publiques, soit directement, soit par l'intermédiaire de représentants librement choisis; b) de voter et d'être élu, au cours d'élections périodiques, honnêtes, au suffrage universel et égal et au scrutin secret, assurant l'expression libre de la volonté des électeurs; c) d'accéder, dans des conditions générales d'égalité, aux fonctions publiques de son pays ». B.10. Même en admettant que la violation de cette disposition en zonder onredelijke beperkingen : a) deel te nemen aan de behandeling van openbare aangelegenheden, hetzij rechtstreeks of door middel van vrijelijk gekozen vertegenwoordigers; b) te stemmen en gekozen te worden door middel van betrouwbare periodieke verkiezingen die gehouden worden krachtens algemeen en gelijkwaardig kiesrecht en bij geheime stemming, waardoor het vrijelijk tot uitdrukking brengen van de wil van de kiezers wordt verzekerd; c) op algemene voet van gelijkheid te worden toegelaten tot de overheidsdiensten van zijn land ». B.10. Zelfs indien wordt aangenomen dat de schending van die verdragsbepaling wordt aangevoerd in samenhang gelezen met de
conventionnelle est invoquée en combinaison avec les articles 10 et 11 artikelen 10 en 11 van de Grondwet, dan nog is het middel niet
de la Constitution, le moyen n'est pas fondé. gegrond.
Le grief du requérant, selon lequel il est porté atteinte à la De grief van de verzoeker dat afbreuk wordt gedaan aan de waarborg van
garantie du « suffrage égal » visé à l'article 25 du Pacte een « gelijkwaardig kiesrecht » zoals bepaald in artikel 25 van het
international relatif aux droits civils et politiques, se confond avec Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten valt
le grief relatif au traitement inégal des électeurs et des candidats, samen met de grief over de ongelijke behandeling van kiezers en
qu'il a déjà exposé dans le cadre du premier moyen. kandidaten die hij reeds naar aanleiding van het eerste middel heeft
Quant au moyen relatif à la répartition en districts électoraux pour uiteengezet. Ten aanzien van het middel met betrekking tot de indeling in
les élections provinciales et au quorum pour le groupement de listes kiesdistricten voor de provincieraadsverkiezingen en het quorum voor
pour ces districts (second moyen dans l'affaire n° 5256) de verbinding tussen de lijsten voor die districten (tweede middel in
B.11.1. Les parties requérantes dans l'affaire n° 5256 prennent un de zaak nr. 5256) B.11.1. De verzoekende partijen in de zaak nr. 5256 voeren in een
second moyen de la violation des articles 10 et 11 de la Constitution tweede middel de schending aan van de artikelen 10 en 11 van de
par l'article 7, § 1er, alinéa 2, et par l'article 181, § 2, alinéas 1er Grondwet door artikel 7, § 1, tweede lid, en artikel 181, § 2, eerste
à 3, du décret du 8 juillet 2011, en ce que la division en tot derde lid, van het decreet van 8 juli 2011, doordat de als bijlage
circonscriptions électorales pour les élections provinciales, annexée bij het decreet gevoegde indeling in kieskringen voor de
au décret et à laquelle renvoie l'article 7, § 1er, alinéa 2, du provincieraadsverkiezingen waarnaar artikel 7, § 1, tweede lid, van
décret du 8 juillet 2011, entraîne de grandes différences en matière het decreet van 8 juli 2011 verwijst, leidt tot grote verschillen op
de seuil électoral naturel, ayant pour effet de créer des différences het vlak van de natuurlijke kiesdrempel, waardoor er verschillen in
de traitement entre les électeurs, les candidats et les partis behandeling ontstaan tussen kiezers, kandidaten en politieke partijen
politiques, selon la province, l'arrondissement administratif et le naar gelang van de provincie, het administratief arrondissement en het
district électoral, et en ce que, en vertu de l'article 181, § 2, kiesdistrict en doordat krachtens artikel 181, § 2, derde lid, enkel
alinéa 3, seuls sont admis à participer à la répartition
complémentaire les groupements de listes qui ont obtenu, dans au moins die lijstenverbindingen worden toegelaten tot de aanvullende verdeling
une circonscription électorale de la province, un nombre de voix égal die in minstens één kieskring van de provincie een verkiezingscijfer
ou supérieur à 66 % du diviseur électoral - ce que l'on appelle le van 66 pct. of meer van de kiesdeler - dit is het zogenaamde quorum -
quorum. Combiné à la fixation des arrondissements électoraux hebben behaald. In combinatie met de vaststelling van de provinciale
provinciaux et des districts électoraux, cet élément conduirait à une kiesarrondissementen en kiesdistricten, zou dat leiden tot een
répartition disproportionnée et inégale des sièges complémentaires, au onevenredige en ongelijke verdeling van de aanvullende zetels, in het
détriment des plus petits partis et de leurs candidats. nadeel van de kleinere partijen en hun kandidaten.
Dans une première branche du moyen, les parties requérantes opèrent In een eerste onderdeel van dat middel wordt de vergelijking gemaakt
une comparaison avec le quorum requis lors des élections du Parlement met het quorum voor de verkiezingen voor het Vlaams Parlement en voor
flamand et de la Chambre des représentants. de Kamer van volksvertegenwoordigers.
La seconde branche établit une comparaison au sein de la Région In een tweede onderdeel wordt de vergelijking gemaakt binnen het
flamande et au sein d'une même province, où le seuil électoral naturel Vlaamse Gewest en binnen eenzelfde provincie, waar de natuurlijke
varierait entre 3,14 % et 11 %. kiesdrempel zou variëren tussen 3,14 pct. en 11 pct.
B.11.2. Contrairement à ce que le Gouvernement flamand persiste à B.11.2. In tegenstelling tot wat de Vlaamse Regering volhoudt, is dat
soutenir, ce moyen est suffisamment clair, également en ce qu'il est middel voldoende duidelijk, ook in zoverre het is gericht tegen
dirigé contre l'article 7, § 1er, alinéa 2, et dénonce les différences relatives au seuil électoral naturel entre les districts pour les élections du conseil provincial. B.12.1. Il appartient en principe au législateur décrétal d'apprécier s'il est souhaitable d'organiser les élections provinciales sur la base d'une seule ou de plusieurs circonscriptions électorales. Toutefois, lorsqu'il opte pour un système électoral basé sur plusieurs circonscriptions électorales, il doit prendre en considération le fait que le chiffre de la population d'une circonscription électorale détermine le seuil électoral naturel qui doit être atteint afin d'obtenir un siège. Le seuil naturel est intrinsèquement lié au nombre de sièges à pourvoir dans une circonscription électorale et au chiffre de la population de cette circonscription électorale. La hauteur du seuil naturel est inversement proportionnelle au nombre de sièges à pourvoir et aussi au chiffre de la population de la circonscription électorale. artikel 7, § 1, tweede lid, en het de verschillen inzake de natuurlijke kiesdrempel tussen de districten voor de provincieraadsverkiezingen aanklaagt. B.12.1. Het komt in beginsel de decreetgever toe te beoordelen of het wenselijk is de provincieraadsverkiezingen te organiseren op grond van één of meer kieskringen. Wanneer hij opteert voor een op meerdere kieskringen gebaseerd kiessysteem, dient hij evenwel rekening ermee te houden dat het bevolkingscijfer van een kieskring de natuurlijke kiesdrempel bepaalt die moet worden bereikt om een zetel te behalen. De natuurlijke drempel is intrinsiek verbonden met het aantal in een kieskring te begeven zetels en het bevolkingscijfer van die kieskring. De hoogte van de natuurlijke drempel is omgekeerd evenredig met het aantal te begeven zetels en met het bevolkingscijfer van de kieskring.
B.12.2. Il ressort des travaux préparatoires du décret du 8 juillet B.12.2. Uit de parlementaire voorbereiding van het decreet van 8 juli
2011 que le législateur décrétal a voulu donner suite à l'arrêt n° 2011 blijkt dat de decreetgever gevolg heeft willen geven aan het
149/2007 du 5 décembre 2007, par lequel la Cour a annulé l'annexe au arrest nr. 149/2007 van 5 december 2007, waarbij het Hof de bijlage
décret du 2 juin 2006 modifiant le décret provincial du 9 décembre bij het decreet van 2 juni 2006 tot wijziging van het provinciedecreet
2005 (Doc. parl., Parlement flamand, 2010-2011, n° 1084/1, pp. 4 et 9, van 9 december 2005 heeft vernietigd (Parl. St., Vlaams Parlement,
n° 1084/8, pp. 5-6, et Ann., Parlement flamand, 2010-2011, n° 43, 29 2010-2011, nr. 1084/1, pp. 4 en 9, nr. 1084/8, pp. 5-6, en Hand.,
juin 2011, pp. 109 et 132). Vlaams Parlement, 2010-2011, nr. 43, 29 juni 2011, pp. 109 en 132).
Dans cet arrêt, la Cour a jugé ce qui suit : In dat arrest oordeelde het Hof :
« B.24.7. Bien qu'il puisse être admis qu'un district électoral où « B.24.7. Ofschoon kan worden aanvaard dat een kiesdistrict waar vier
quatre mandats sont à répartir est compatible avec le système de la ' mandaten zijn te verdelen verenigbaar is met het bij de
représentation proportionnelle ' utilisé aux élections provinciales, provincieraadsverkiezingen gehanteerde stelsel van de ' evenredige
tel n'est pas le cas pour les districts où seuls deux ou trois mandats vertegenwoordiging ', is dit niet het geval voor districten waar
sont à répartir et où le seuil électoral naturel est, pour cette slechts twee of drie mandaten zijn te verdelen en waar de natuurlijke
raison, déraisonnablement élevé ». kiesdrempel om die reden onredelijk hoog is ».
Selon les travaux préparatoires du décret du 8 juillet 2011, les Volgens de parlementaire voorbereiding van het decreet van 8 juli 2011
nouvelles règles visent à garantir qu'il y ait, dans la nouvelle beoogt de nieuwe regeling te waarborgen dat er in de nieuwe indeling
division en districts électoraux, au moins six sièges à répartir par in kiesdistricten minstens zes zetels per district te verdelen zijn
district (Doc. parl., Parlement flamand, 2010-2011, n° 1084/1, pp. 4, (Parl. St., Vlaams Parlement, 2010-2011, nr. 1084/1, pp. 4, 9 en 10;
9 et 10; ibid., n° 1084/8, pp. 6, 8, 11, 14, 17, 22, 26 et 51; Ann., ibid., nr. 1084/8, pp. 6, 8, 11, 14, 17, 22, 26 en 51; Hand., Vlaams
Parlement flamand, 2010-2011, n° 43, 29 juin 2011, pp. 113 et 131). Parlement, 2010-2011, nr. 43, 29 juni 2011, pp. 113 en 131).
B.12.3. En donnant ainsi suite à l'arrêt n° 149/2007 précité, le B.12.3. Door op die wijze gevolg te geven aan het voormelde arrest nr.
législateur décrétal a garanti que les différences entre les candidats 149/2007, heeft de decreetgever gewaarborgd dat de verschillen die
des différents districts provinciaux, qui découlent du seuil électoral tussen de kandidaten van de verschillende provinciedistricten
naturel, restent dans des limites raisonnables et soient compatibles voortvloeien uit de natuurlijke kiesdrempel binnen redelijke grenzen
avec le système de la représentation proportionnelle applicable aux blijven en verenigbaar zijn met het op de provincieraden toepasselijke
conseils provinciaux. stelsel van evenredige vertegenwoordiging.
B.12.4. Dans la mesure où il est dirigé contre l'article 7, § 1er, B.12.4. In zoverre het middel is gericht tegen artikel 7, § 1, tweede
alinéa 2, du décret du 8 juillet 2011 et contre l'annexe à laquelle lid, van het decreet van 8 juli 2011 en de bijlage waarnaar dat lid
cet alinéa fait référence, le moyen n'est pas fondé. verwijst, is het niet gegrond.
B.13.1. Pour le surplus, le moyen est dirigé contre la disposition de B.13.1. Het middel is voor het overige gericht tegen de bepaling van
l'article 181, § 2, alinéa 3, qui a pour effet que seuls sont admis à artikel 181, § 2, derde lid, die tot gevolg heeft dat enkel die
la répartition complémentaire des sièges les groupements de listes qui lijstenverbindingen worden toegelaten tot de aanvullende
ont atteint, dans au moins un district électoral provincial de zetelverdeling die in minstens één provinciaal kiesdistrict van het
l'arrondissement électoral provincial concerné, le quorum de 66 % du betrokken provinciaal kiesarrondissement het quorum van 66 pct. van de
diviseur électoral. kiesdeler hebben behaald.
B.13.2. L'article 101 du décret du 8 juillet 2011 offre la possibilité B.13.2. Artikel 101 van het decreet van 8 juli 2011 biedt de
aux candidats d'une liste de déclarer - avec l'assentiment des kandidaten van een lijst de mogelijkheid om - mits de instemming van
électeurs ou des conseillers provinciaux sortant qui les ont présentés de kiezers of de aftredende provincieraadsleden die hen hebben
- qu'ils forment un groupe avec : voorgedragen - te verklaren dat zij zich verbinden met :
« 1° [...]; « 1° [...];
2° les candidats nominativement désignés des listes portant le même 2° de bij name aan te wijzen kandidaten van lijsten met dezelfde
nom qui sont présentées dans d'autres districts provinciaux du même benaming die in andere provinciedistricten van hetzelfde provinciale
arrondissement électoral provincial en vue de la répartition kiesarrondissement zijn voorgedragen met het oog op de aanvullende
complémentaire de sièges, visée à l'article 181, § 2 à § 4 inclus ». zetelverdeling, bedoeld in artikel 181, § 2 tot en met § 4 ».
Lorsqu'il n'a pas été fait usage de cette possibilité, la répartition Wanneer geen gebruik is gemaakt van die mogelijkheid, geschiedt de
des sièges s'opère conformément aux articles 179 et 180 du décret du 8 verdeling van de zetels overeenkomstig de artikelen 179 en 180 van het
juillet 2011. decreet van 8 juli 2011.
L'article 181 du décret du 8 juillet 2011, dont fait partie la Artikel 181 van het decreet van 8 juli 2011, waarvan de bestreden
disposition attaquée, règle la répartition des sièges lorsqu'il a été bepaling deel uitmaakt, regelt de zetelverdeling wanneer wel gebruik
fait usage de la possibilité dite d'apparentement de listes. is gemaakt van de mogelijkheid tot zogenaamde apparentering van lijsten.
Ce régime s'inspire de celui de l'article 20 de la loi du 19 octobre Die regeling is geïnspireerd op die van artikel 20 van de wet van 19
1921 organique des élections provinciales, remplacé par l'article 267 oktober 1921 tot regeling van de provincieraadsverkiezingen, zoals
de la loi ordinaire du 16 juillet 1993 visant à achever la structure vervangen bij artikel 267 van de gewone wet van 16 juli 1993 tot
de l'Etat fédéral. vervollediging van de federale staatsstructuur.
Lors de la première répartition, on détermine le diviseur électoral en Bij de eerste verdeling wordt de kiesdeler bepaald door het algemeen
divisant le total général des votes valables par le nombre de sièges à totaal van de geldige stemmen te delen door het getal van de in het
attribuer dans le district provincial. Ensuite, pour chaque district provinciedistrict toe te kennen zetels. Vervolgens wordt voor ieder
provincial, le chiffre électoral de chaque liste est divisé par ce provinciedistrict het stemcijfer van elke lijst gedeeld door die
diviseur électoral. Le quotient entier ainsi obtenu détermine le kiesdeler. Het op een geheel getal vastgestelde quotiënt bepaalt het
nombre de sièges qui peut déjà être attribué. Pour chaque liste, on aantal zetels dat reeds kan worden toegekend. Voor elke lijst wordt
inscrit le nombre de voix non encore utilisées (article 181, § 1er, du het aantal nog niet gebruikte stemmen bijgehouden (artikel 181, § 1,
décret du 8 juillet 2011). van het decreet van 8 juli 2011).
Pour la répartition complémentaire des sièges, le chiffre électoral de Voor de verdeling van de aanvullende zetels wordt het stemcijfer van
chaque groupement de listes est établi par addition des chiffres iedere lijstengroep vastgesteld door een optelling van de stemcijfers
électoraux des listes qui font partie du groupe. Les autres listes van de lijsten die er deel van uitmaken. De andere lijsten behouden
conservent leur chiffre électoral. Par arrondissement électoral hun stemcijfers. Per provinciaal kiesarrondissement wordt door
provincial, on détermine, en totalisant les unités des quotients samentelling van de eenheden van de eerder vastgestelde quotiënten
établis auparavant, le nombre de sièges que les différents groupements bepaald hoeveel zetels de verschillende lijstengroepen en de
de listes et les listes isolées ont déjà obtenu pour l'ensemble de alleenstaande lijsten voor het gehele provinciale kiesarrondissement
l'arrondissement électoral provincial et le nombre de sièges reeds hebben verkregen en hoeveel zetels aanvullend te verdelen zijn
complémentaires encore à attribuer (article 181, § 2, du décret du 8 (artikel 181, § 2, van het decreet van 8 juli 2011).
juillet 2011). Enfin, à la lumière des chiffres électoraux visés dans l'alinéa Ten slotte wordt aan de hand van de stemcijfers, bedoeld in de vorige
précédent, on détermine dans quel ordre les sièges successifs alinea, bepaald in welke volgorde de opeenvolgende zetels aan de
reviennent aux listes et dans quel district provincial le ou les lijsten toekomen en in welk provinciedistrict de aanvullende zetel of
sièges complémentaires peuvent être attribués aux listes apparentées zetels aan verbonden lijsten kunnen worden toegekend (artikel 181, §
(article 181, § 2, in fine, et § 3, du décret du 8 juillet 2011). 2, in fine, en § 3, van het decreet van 8 juli 2011).
B.13.3. Dans le cadre du premier moyen, il a déjà été observé (B.6.3) B.13.3. Naar aanleiding van het eerste middel is reeds opgemerkt
que, même dans un système de représentation strictement proportionnel, (B.6.3) dat zelfs in een stelsel van volstrekt evenredige
on ne saurait éviter le phénomène des « voix perdues » et que le vertegenwoordiging, het verschijnsel van de « verloren stemmen » niet
législateur qui a choisi un système de représentation proportionnelle kan worden vermeden en dat de wetgever die voor een stelsel van
evenredige vertegenwoordiging heeft gekozen, daarop redelijke
peut y apporter des limitations raisonnables afin de garantir le bon beperkingen vermag aan te brengen om de goede werking van de
fonctionnement des institutions démocratiques. democratische instellingen te waarborgen.
Ainsi qu'il a aussi été observé dans le cadre du premier moyen Zoals eveneens is opgemerkt naar aanleiding van het eerste middel
(B.6.4), la Cour ne dispose pas de la marge d'appréciation du (B.6.4), beschikt het Hof niet over de beoordelingsruimte van de
législateur décrétal quant au choix des règles déterminant le poids decreetgever wat betreft de keuze van de regels die het gewicht van de
des votes exprimés dans le résultat des élections. uitgebrachte stemmen in de uitslag van de verkiezingen bepalen.
B.13.4. Le décret du 8 juillet 2011 coordonne la réglementation électorale pour les niveaux de pouvoir pour lesquels la Région flamande est devenue compétente. Néanmoins, plusieurs adaptations ont été effectuées, notamment pour les élections provinciales. C'est ainsi que, d'une part, le nombre de membres des conseils provinciaux a été réduit et que, d'autre part, il est garanti qu'au moins six sièges seront à répartir par district provincial. En ce qui concerne le groupement de listes au niveau provincial, le législateur décrétal a en grande partie repris la réglementation existante. A cet égard, il a, d'une part, conservé la possibilité pour les candidats de différentes listes d'augmenter leurs chances en groupant des listes présentées sous une même dénomination dans différents districts provinciaux. Grâce à cet apparentement, les voix restantes des divers districts provinciaux peuvent en effet être additionnées et utilisées. D'autre part, il a limité cette possibilité dans une certaine mesure - comme c'était aussi le cas auparavant - en prévoyant, dans la disposition attaquée, que seules les listes isolées ou apparentées B.13.4. Het decreet van 8 juli 2011 vormt een coördinatie van de regelgeving voor de verkiezingen voor de niveaus waarvoor het Vlaamse Gewest bevoegd is geworden. Niettemin zijn met name voor de provincieraadsverkiezingen een reeks aanpassingen doorgevoerd. Zo wordt aan de ene kant het aantal provincieraadsleden verminderd, en wordt aan de andere kant gewaarborgd dat per provinciedistrict minstens zes zetels te verdelen zijn. Wat de verbinding van lijsten op het provinciale niveau betreft, heeft de decreetgever grotendeels de bestaande regeling overgenomen. Daarbij heeft hij, enerzijds, de mogelijkheid behouden voor kandidaten van verschillende lijsten om hun kansen te verhogen door gebruik te maken van de mogelijkheid om lijsten die met een zelfde benaming in verscheidene provinciedistricten opkomen, te verbinden. Door die zogenaamde apparentering kunnen immers de reststemmen van de diverse provinciedistricten worden samengeteld en benut. Anderzijds, heeft hij die mogelijkheid tot op zekere hoogte beperkt - zoals ook voorheen het geval was - door in de bestreden bepaling voor te schrijven dat enkel de alleenstaande of verbonden lijsten die
ayant atteint réellement 66 % du diviseur électoral sont prises en daadwerkelijk 66 pct. van de kiesdeler hebben behaald, in aanmerking
compte pour l'attribution des sièges complémentaires. Alors que ce worden genomen bij de toewijzing van de aanvullende zetels. Terwijl
quorum devait auparavant être atteint dans un seul des districts au dat quorum voorheen moest worden behaald in één van de districten
sein de la province concernée, il est dorénavant requis qu'il soit binnen de betrokken provincie, moet dat voortaan worden behaald binnen
atteint au sein d'un même arrondissement électoral provincial. eenzelfde provinciaal kiesarrondissement.
B.13.5. Confronté à une multitude de facteurs parfois contradictoires, B.13.5. Geconfronteerd met een veelheid van soms tegenstrijdige
le législateur décrétal a tenu compte à la fois de la possibilité factoren, heeft de decreetgever zowel rekening gehouden met de
existante d'une représentation davantage proportionnée, au niveau des bestaande mogelijkheid van een meer evenredige vertegenwoordiging op
conseils provinciaux, grâce à l'apparentement, et du souhait tout het niveau van de provincieraden door middel van de apparentering, als
aussi légitime d'éviter le morcellement du paysage politique. Il met de even legitieme wens om de versnippering van het politieke
n'apparaît pas qu'il ait fait, à cet égard, des choix excédant son landschap te voorkomen. Er blijkt niet dat hij daarbij keuzes heeft
pouvoir d'appréciation. gemaakt die zijn beleidsvrijheid te buiten gaan.
B.13.6. Les parties requérantes dans l'affaire n° 5256 font observer B.13.6. De verzoekende partijen in zaak nr. 5256 doen opmerken dat het
que le quorum requis pour l'apparentement lors de l'élection des quorum voor de apparentering voor de verkiezing van de leden van de
membres de la Chambre des Représentants s'élève à 33 % et non à 66 %, Kamer van volksvertegenwoordigers 33 pct. bedraagt in plaats van 66
et que le quorum requis pour l'apparentement lors de l'élection du pct. te dezen, en dat het quorum voor de apparentering voor de
Parlement flamand s'élève certes à 66 %, mais alors sur la totalité de la province. Ainsi qu'il a déjà été dit dans le cadre du premier moyen (B.6.7), le principe d'égalité n'exige pas que les élections organisées à différents niveaux de pouvoir aient lieu selon les mêmes modalités, en ce qui concerne la répartition des sièges à attribuer entre les partis ou listes ayant pris part aux élections. En ce qui concerne la comparaison avec le système d'apparentement pour la Chambre des représentants, il y a lieu d'ajouter qu'une telle différence, qui est le fruit de l'exercice autonome, par la Région, de ses propres compétences, n'est pas, pour cette seule raison, contraire au principe constitutionnel d'égalité. B.13.7. Il n'apparaît pas qu' en adoptant l'article 181, § 2, alinéa 3, le législateur décrétal ait pris une mesure manifestement déraisonnable. Dans la mesure où il est dirigé contre cette disposition, le moyen n'est pas fondé. Par ces motifs, la Cour rejette les recours. Ainsi prononcé en langue néerlandaise, en langue française et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du verkiezing van het Vlaams Parlement weliswaar 66 pct. is, maar dan toegepast op de gehele provincie. Zoals reeds gesteld naar aanleiding van het eerste middel (B.6.7), gebiedt het gelijkheidsbeginsel niet dat de verkiezingen op de diverse beleidsniveaus zouden geschieden volgens dezelfde modaliteiten wat de verdeling van de toe te wijzen zetels onder de deelnemende partijen of lijsten betreft. Wat de vergelijking met het stelsel van de apparentering voor de Kamer van volksvertegenwoordigers betreft, moet daaraan worden toegevoegd dat een zodanig verschil, dat het gevolg is van de autonome uitoefening van de eigen bevoegdheden van het Gewest, alleen daarom nog niet in strijd is met het grondwettelijk gelijkheidsbeginsel. B.13.7. Er blijkt niet dat de decreetgever met artikel 181, § 2, derde lid, een kennelijk onredelijke maatregel heeft genomen. In zoverre het is gericht tegen die bepaling is het middel niet gegrond. Om die redenen, het Hof verwerpt de beroepen. Aldus uitgesproken in het Nederlands, het Frans en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op
28 juin 2012. het Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 28 juni 2012.
Le greffier, De griffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
Le président, De voorzitter,
M. Bossuyt M. Bossuyt
^