Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 77/2012 du 14 juin 2012 Numéro du rôle : 5192 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 58, § 2, alinéa 6, du décret de la Région flamande du 7 mai 2004 relatif à l'organisation matérielle et au fonc La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges E. De(...)"
Extrait de l'arrêt n° 77/2012 du 14 juin 2012 Numéro du rôle : 5192 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 58, § 2, alinéa 6, du décret de la Région flamande du 7 mai 2004 relatif à l'organisation matérielle et au fonc La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges E. De(...) Uittreksel uit arrest nr. 77/2012 van 14 juni 2012 Rolnummer 5192 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 58, § 2, zesde lid, van het decreet van het Vlaamse Gewest van 7 mei 2004 betreffende de materiële organisatie en werking van Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de rechter(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 77/2012 du 14 juin 2012 Uittreksel uit arrest nr. 77/2012 van 14 juni 2012
Numéro du rôle : 5192 Rolnummer 5192
En cause : la question préjudicielle concernant l'article 58, § 2, In zake : de prejudiciële vraag over artikel 58, § 2, zesde lid, van
alinéa 6, du décret de la Région flamande du 7 mai 2004 relatif à het decreet van het Vlaamse Gewest van 7 mei 2004 betreffende de
l'organisation matérielle et au fonctionnement des cultes reconnus, materiële organisatie en werking van de erkende erediensten, gesteld
posée par le Conseil d'Etat. door de Raad van State.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges E. De samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de
Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, E. Derycke, J. Spreutels, rechters E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, E. Derycke,
P. Nihoul et F. Daoût, assistée du greffier F. Meersschaut, présidée J. Spreutels, P. Nihoul en F. Daoût, bijgestaan door de griffier F.
par le président M. Bossuyt, Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par arrêt n° 214.697 du 19 juillet 2011 en cause de Guido Robeyns Bij arrest nr. 214.697 van 19 juli 2011 in zake Guido Robeyns tegen
contre la Région flamande, avec comme partie intervenante Jo het Vlaamse Gewest, met als tussenkomende partij Jo Vermaelen, waarvan
Vermaelen, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 29 de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 29 juli 2011,
juillet 2011, le Conseil d'Etat a posé la question préjudicielle heeft de Raad van State de volgende prejudiciële vraag gesteld :
suivante : « L'article 58, § 2, alinéa 6, du décret du 7 mai 2004 relatif à « Schendt artikel 58, § 2, zesde lid, van het decreet van 7 mei 2004
l'organisation matérielle et au fonctionnement des cultes reconnus betreffende de materiële organisatie en werking van de erkende
viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec erediensten, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, gelezen in
l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme samenhang met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van
garantissant l'accès à un juge, en ce que cette disposition prévoit, de mens dat de toegang tot de rechter waarborgt, doordat deze bepaling
en cas d'envoi tardif de la décision de maintien par le ' conseil bij het laattijdig versturen van het handhavingsbesluit door de
d'église ', une nullité intervenant d'office, plus précisément sans kerkraad voorziet in een nietigheid die van rechtswege tot stand komt,
décision d'annulation dont le bénéficiaire de la décision originaire meer bepaald zonder vernietigingsbesluit waarvan de begunstigde van de
suspendue puisse demander l'annulation en justice, alors que cette oorspronkelijke, geschorste beslissing in rechte de vernietiging kan
personne intéressée dispose d'une faculté de recours devant le Conseil vragen, terwijl deze belanghebbende wel over een beroepsmogelijkheid
d'Etat dans l'hypothèse où la décision de maintien a été envoyée en bij de Raad van State beschikt in het geval dat het handhavingsbesluit
temps utile et que la décision originaire suspendue est annulée par un tijdig wordt verstuurd en de oorspronkelijke, geschorste beslissing
arrêté motivé du Gouvernement flamand ? ». bij een gemotiveerd besluit van de Vlaamse regering wordt vernietigd ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. En vertu de l'article 58, § 2, du décret de la Région flamande du B.1. Krachtens artikel 58, § 2, van het decreet van het Vlaamse Gewest
7 mai 2004 relatif à l'organisation matérielle et au fonctionnement van 7 mei 2004 betreffende de materiële organisatie en werking van de
des cultes reconnus, le gouverneur de province peut, par arrêté motivé, suspendre l'exécution d'une décision par laquelle le « conseil d'église » ou l'administration fabricienne centrale viole la loi ou porte préjudice à l'intérêt général. L'arrêté de suspension doit être envoyé à la fabrique d'église et à l'administration fabricienne centrale dans un délai de trente jours qui prend cours le jour qui suit la réception du procès-verbal par le gouverneur de province. Le procès-verbal fait mention de la suspension en marge de la décision en question. Le « conseil d'église » ou l'administration fabricienne centrale peut retirer ou maintenir la décision suspendue régulièrement. erkende erediensten kan de provinciegouverneur, bij een gemotiveerd besluit, de uitvoering schorsen van een besluit waarbij de kerkraad of het centraal kerkbestuur de wet schendt of het algemeen belang schaadt. Het schorsingsbesluit moet aan de kerkfabriek en het centraal kerkbestuur worden verstuurd binnen een termijn van dertig dagen die ingaat op de dag nadat de notulen bij de provinciegouverneur zijn ingekomen. Van de schorsing wordt in de notulen melding gemaakt in de rand van het desbetreffende besluit. De kerkraad of het centraal kerkbestuur kan het regelmatig geschorste besluit intrekken of handhaven.
L'article 58, § 2, alinéa 6, du décret du 7 mai 2004 règle le maintien Artikel 58, § 2, zesde lid, van het decreet van 7 mei 2004 regelt de
de la décision suspendue; il dispose : handhaving van het geschorste besluit; het bepaalt :
« Le conseil d'église ou l'administration [fabricienne] centrale, « De kerkraad of het centraal kerkbestuur, naar gelang van het geval,
selon le cas, peut par décision motivée maintenir la décision kan het geschorste besluit gemotiveerd handhaven binnen een termijn
suspendue dans un délai de cent jours qui prend cours le jour qui suit van honderd dagen die ingaat op de dag na het versturen van het
l'envoi de la décision de suspension. Dans ce cas, la décision de schorsingsbesluit. In dit geval wordt het handhavingsbesluit, op
maintien sera envoyée, sous peine de nullité de la décision suspendue, straffe van nietigheid van het geschorste besluit, uiterlijk de
au plus tard le dernier jour de ce délai au Gouvernement flamand laatste dag van die termijn naar de Vlaamse Regering gestuurd met een
moyennant copie au collège des bourgmestre et échevins, au gouverneur afschrift aan het college van burgemeester en schepenen, de
de province et à l'organe représentatif agréé ». provinciegouverneur en het erkend representatief orgaan ».
B.2.1. Lorsque le « conseil d'église » ou l'administration fabricienne B.2.1. Wanneer de kerkraad of het centraal kerkbestuur het geschorste
centrale ne maintient pas dans les délais la décision suspendue, ou besluit niet tijdig handhaaft, of zijn handhavingsbesluit niet tijdig
communique tardivement sa décision de maintien, la décision suspendue meedeelt, is het geschorste besluit derhalve van rechtswege nietig.
est par conséquent nulle de plein droit. Volgens de interpretatie van de verwijzende rechter, zoals zij uit de
Selon l'interprétation de la juridiction a quo, telle qu'elle ressort prejudiciële vraag voortvloeit, kan de begunstigde van het geschorste
de la question préjudicielle, le bénéficiaire de la décision suspendue besluit van de kerkraad of het centraal kerkbestuur de nietigheid van
du « conseil d'église » ou de l'administration fabricienne centrale ne
peut pas contester la nullité de plein droit de celle-ci devant le rechtswege ervan niet voor de Raad van State betwisten.
Conseil d'Etat. B.2.2. L'article 59 du décret du 7 mai 2004 dispose : B.2.2. Artikel 59 van het decreet van 7 mei 2004 bepaalt :
« Le Gouvernement flamand peut, par arrêté motivé, annuler la décision « De Vlaamse Regering kan, bij een gemotiveerd besluit, het besluit
du conseil d'église ou de l'administration [fabricienne] centrale sur vernietigen van de kerkraad of het centraal kerkbestuur op de gronden,
la base des motifs définis à l'article 58. bepaald in artikel 58.
La décision d'annulation doit être transmise à la fabrique d'église et
à l'administration [fabricienne] centrale dans un délai de trente Het vernietigingsbesluit moet aan de kerkfabriek en het centraal
jours qui prend cours le jour qui suit la réception du procès-verbal kerkbestuur worden verstuurd binnen een termijn van dertig dagen die
par le gouverneur de province ou, le cas échéant, dans un délai de ingaat op de dag nadat de notulen bij de provinciegouverneur zijn
trente jours qui prend cours le jour qui suit la réception de la ingekomen of, in voorkomend geval, binnen een termijn van dertig dagen
décision de maintien par le Gouvernement flamand. die ingaat op de dag nadat het handhavingsbesluit bij de Vlaamse
Regering is ingekomen.
Le procès-verbal fera mention de l'annulation en marge de la décision Van de vernietiging wordt in de notulen melding gemaakt in de rand van
en question. het desbetreffende besluit.
Le Gouvernement flamand notifiera sans délai la décision d'annulation Van het vernietigingsbesluit wordt door de Vlaamse Regering dadelijk
au gouverneur de province, à l'autorité communale et à l'organe kennisgegeven aan de provinciegouverneur, de gemeenteoverheid en het
représentatif agréé. erkend representatief orgaan.
A l'expiration du délai visé à l'alinéa deux, la suspension est Na het verstrijken van de termijn, bedoeld in het tweede lid, is de
abrogée d'office ». Lorsque le « conseil d'église » ou l'administration fabricienne centrale maintient la décision suspendue et envoie sa décision de maintien dans les délais, le Gouvernement flamand peut sur la base de cette disposition, par arrêté motivé, annuler la décision maintenue pour avoir enfreint la loi ou avoir porté préjudice à l'intérêt général. Le bénéficiaire de la décision suspendue mais maintenue du « conseil d'église » ou de l'administration fabricienne centrale peut, dans ce cas, contester l'arrêté d'annulation du Gouvernement flamand devant le Conseil d'Etat. B.2.3. La question préjudicielle porte sur la compatibilité avec les schorsing ambtshalve opgeheven ». Wanneer de kerkraad of het centraal kerkbestuur het geschorste besluit handhaaft en zijn handhavingsbesluit tijdig verstuurt, kan de Vlaamse Regering het gehandhaafde besluit op grond van die bepaling, bij een gemotiveerd besluit, vernietigen omdat het de wet schendt of het algemeen belang schaadt. De begunstigde van het geschorste doch gehandhaafde besluit van de kerkraad of het centraal kerkbestuur kan in dat geval het vernietigingsbesluit van de Vlaamse Regering voor de Raad van State betwisten. B.2.3. De prejudiciële vraag strekt ertoe van het Hof te vernemen of het verschil in toegang tot de rechter, dat uit artikel 58, § 2, zesde lid, van het decreet van 7 mei 2004 voortvloeit, zoals het door de verwijzende rechter wordt geïnterpreteerd, strijdig is met de
articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme, de la différence de traitement, quant à l'accès à la justice, qui résulte de l'article 58, § 2, alinéa 6, du décret du 7 mai 2004, tel qu'il est interprété par le juge a quo. La Cour examine, en règle, la disposition en cause dans l'interprétation qu'en donne le juge a quo. S'il s'avère que, dans cette interprétation, la disposition viole la Constitution, la Cour peut examiner si elle est compatible avec la Constitution dans une autre interprétation. B.3.1. Le droit d'accès au juge, qui constitue un aspect essentiel du droit à un procès équitable, est fondamental dans un Etat de droit. Par conséquent, une différence de traitement en matière d'accès au juge doit être raisonnablement justifiée. Les personnes qui se trouvent dans la même situation ont en principe le droit d'être jugées selon les mêmes règles en ce qui concerne la compétence et la procédure. B.3.2. Si elle est interprétée en ce sens qu'elle ne permet pas au bénéficiaire de la décision suspendue d'en contester la nullité de plein droit devant le Conseil d'Etat lorsque le « conseil d'église » ou l'administration fabricienne centrale ne maintient pas dans les délais la décision suspendue, ou a envoyé tardivement sa décision de maintien, la disposition en cause porte atteinte de manière discriminatoire au droit fondamental d'accès à la justice. Dans cette interprétation, la question préjudicielle appelle une réponse affirmative. B.4.1. La disposition en cause peut aussi être interprétée autrement. La nullité de plein droit de la décision suspendue constitue un effet différé de la décision du gouverneur de province de suspendre, par arrêté motivé, l'exécution d'une décision par laquelle le « conseil d'église » ou l'administration fabricienne centrale enfreint la loi ou porte préjudice à l'intérêt général. Le « conseil d'église » ou l'administration fabricienne centrale peut éviter cette nullité en maintenant la décision suspendue dans un délai artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens. In de regel onderzoekt het Hof de in het geding zijnde bepaling in de interpretatie die de verwijzende rechter eraan geeft. Indien blijkt dat de bepaling, in die interpretatie, de Grondwet schendt, dan vermag het Hof na te gaan of ze in een andere interpretatie bestaanbaar is met de Grondwet. B.3.1. Het recht op toegang tot de rechter, dat een wezenlijk aspect van het recht op een eerlijk proces vormt, is fundamenteel in een rechtsstaat. Een verschil in behandeling inzake toegang tot de rechter dient derhalve redelijk te worden verantwoord. Personen die zich in dezelfde toestand bevinden, hebben in beginsel het recht om volgens dezelfde regels inzake bevoegdheid en rechtspleging te worden berecht. B.3.2. Indien de in het geding zijnde bepaling aldus wordt geïnterpreteerd dat zij de begunstigde van het geschorste besluit niet toestaat de nietigheid van rechtswege ervan voor de Raad van State te betwisten wanneer de kerkraad of het centraal kerkbestuur het geschorste besluit niet tijdig heeft gehandhaafd, of zijn handhavingsbesluit niet tijdig heeft verstuurd, doet zij op discriminerende wijze afbreuk aan het fundamentele recht op toegang tot de rechter. In die interpretatie dient de prejudiciële vraag bevestigend te worden beantwoord. B.4.1. De in het geding zijnde bepaling kan ook anders worden geïnterpreteerd. De nietigheid van rechtswege van het geschorste besluit is een uitgesteld gevolg van de beslissing van de provinciegouverneur om, bij gemotiveerd besluit, de uitvoering te schorsen van een besluit waarbij de kerkraad of het centraal kerkbestuur de wet schendt of het algemeen belang schaadt. Die nietigheid kan door de kerkraad of het centraal kerkbestuur worden afgewend indien zij het geschorste besluit binnen een termijn van
de cent jours et en envoyant sa décision de maintien au plus tard le honderd dagen handhaven en hun handhavingsbesluit uiterlijk de laatste
dernier jour de ce délai. Le bénéficiaire de la décision suspendue ne dag van die termijn versturen. De begunstigde van het besluit dat is
peut pas lui-même en empêcher la nullité de plein droit. geschorst, kan de nietigheid van rechtswege ervan zelf niet
B.4.2. Toutefois, le bénéficiaire peut contester devant le Conseil verhinderen. B.4.2. De begunstigde kan de nietigheid van rechtswege van het
d'Etat la nullité de plein droit de la décision suspendue, dès geschorste besluit evenwel voor de Raad van State betwisten, vanaf het
l'expiration du délai de cent jours dans lequel la décision suspendue verstrijken van de termijn van honderd dagen waarbinnen het geschorste
pouvait être maintenue. besluit kon worden gehandhaafd.
Lorsque la décision suspendue a été maintenue par une décision envoyée Wanneer het geschorste besluit werd gehandhaafd bij een niet tijdig
tardivement et que le bénéficiaire de la décision suspendue est, comme verstuurd besluit en de begunstigde van het geschorste besluit, zoals
en l'espèce, déjà requérant devant le Conseil d'Etat à l'encontre de in het geding voor de verwijzende rechter het geval is, reeds
l'arrêté d'annulation du Gouvernement flamand qui se révèle sans objet verzoeker voor de Raad van State is tegen het vernietigingsbesluit van
en raison de la nullité de plein droit de la décision suspendue, ce de Vlaamse Regering dat wegens de nietigheid van rechtswege van het
bénéficiaire peut prendre connaissance de cette nullité de plein droit geschorste besluit zonder voorwerp blijkt te zijn, kan de begunstigde
par la consultation du dossier administratif et des pièces de procédure. Etant donné que la nullité, qui s'applique de plein droit, ne constitue rien d'autre que l'effet différé de la décision précitée du gouverneur de province, cette décision peut être contestée devant le Conseil d'Etat dans les soixante jours de cette prise de connaissance, soit par un recours distinct, soit en étendant l'objet du recours initial. La différence de traitement est dans ce cas inexistante. B.5. Dans cette interprétation, la question préjudicielle appelle une réponse négative. van dat besluit kennisnemen van die nietigheid van rechtswege door het administratieve dossier en de procedurestukken te raadplegen. Aangezien de nietigheid, die van rechtswege intreedt, niets anders is dan het uitgestelde gevolg van de voormelde beslissing van de provinciegouverneur, kan die beslissing binnen zestig dagen na die kennisname voor de Raad van State worden betwist, hetzij in een afzonderlijk beroep, hetzij door het onderwerp van het oorspronkelijk beroep uit te breiden. Het verschil in behandeling is in dat geval onbestaande. B.5. In die interpretatie dient de prejudiciële vraag ontkennend te worden beantwoord.
B.6. Il appartient au Conseil d'Etat d'apprécier si la possibilité de B.6. Het staat aan de Raad van State om te oordelen of de in B.4.2
recours mentionnée en B.4.2 était en l'occurrence suffisamment vermelde beroepsmogelijkheid in het voorliggende geval voldoende
prévisible pour que le droit fondamental d'accès à la justice soit voorzienbaar was om het fundamentele recht op toegang tot de rechter
garanti au bénéficiaire de la décision suspendue. voor de begunstigde van het geschorste besluit te waarborgen.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
- Interprété en ce sens qu'il ne permet pas au bénéficiaire de la - In die zin geïnterpreteerd dat het de begunstigde van het geschorste
décision suspendue d'en contester la nullité de plein droit devant le besluit niet toestaat de nietigheid van rechtswege ervan voor de Raad
Conseil d'Etat lorsque le « conseil d'église » ou l'administration van State te betwisten indien de kerkraad of het centraal kerkbestuur
fabricienne centrale n'a pas maintenu dans les délais la décision het geschorste besluit niet tijdig heeft gehandhaafd, of zijn
suspendue, ou a envoyé sa décision de maintien tardivement, l'article handhavingsbesluit niet tijdig heeft verstuurd, schendt artikel 58, §
58, § 2, alinéa 6, du décret de la Région flamande du 7 mai 2004 2, zesde lid, van het decreet van het Vlaamse Gewest van 7 mei 2004
relatif à l'organisation matérielle et au fonctionnement des cultes betreffende de materiële organisatie en werking van de erkende
reconnus viole les articles 10 et 11 de la Constitution. erediensten de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
- Interprétée en ce sens qu'elle autorise le bénéficiaire de la - In die zin geïnterpreteerd dat zij de begunstigde van het geschorste
décision suspendue à en contester la nullité de plein droit devant le besluit toestaat de nietigheid van rechtswege ervan voor de Raad van
Conseil d'Etat lorsque le « conseil d'église » ou l'administration State te betwisten indien de kerkraad of het centraal kerkbestuur het
fabricienne centrale n'a pas maintenu dans les délais la décision geschorste besluit niet tijdig heeft gehandhaafd, of zijn
suspendue, ou a envoyé sa décision de maintien tardivement, la même handhavingsbesluit niet tijdig heeft verstuurd, schendt dezelfde
disposition ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution. bepaling de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 14 juin 2012. Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 14 juni 2012.
Le greffier, De griffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
Le président, De voorzitter,
M. Bossuyt M. Bossuyt
^