Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 17/2012 du 9 février 2012 Numéro du rôle : 5105 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 35bis, alinéas 1 er à 3, des lois relatives à la prévention des maladies professionnelles et à la rép La Cour constitutionnelle, composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De(...)"
Extrait de l'arrêt n° 17/2012 du 9 février 2012 Numéro du rôle : 5105 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 35bis, alinéas 1 er à 3, des lois relatives à la prévention des maladies professionnelles et à la rép La Cour constitutionnelle, composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De(...) Uittreksel uit arrest nr. 17/2012 van 9 februari 2012 Rolnummer 5105 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 35bis, eerste tot derde lid, van de wetten betreffende de preventie van beroepsziekten en de vergoeding van de schade die uit Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de rechter(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 17/2012 du 9 février 2012 Uittreksel uit arrest nr. 17/2012 van 9 februari 2012
Numéro du rôle : 5105 Rolnummer 5105
En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 35bis, In zake : de prejudiciële vragen over artikel 35bis, eerste tot derde
alinéas 1er à 3, des lois relatives à la prévention des maladies lid, van de wetten betreffende de preventie van beroepsziekten en de
professionnelles et à la réparation des dommages résultant de vergoeding van de schade die uit die ziekten voortvloeit,
celles-ci, coordonnées le 3 juin 1970, tel qu'il était en vigueur gecoördineerd op 3 juni 1970, zoals het van kracht was vóór de
avant sa modification par l'article 70 de la loi-programme du 23 wijziging ervan bij artikel 70 van de programmawet van 23 december
décembre 2009, posées par la Cour du travail de Bruxelles. 2009, gesteld door het Arbeidshof te Brussel.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de
Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, rechters E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P.
J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul et F. Daoût, assistée du Moerman, E. Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul en F.
greffier F. Meersschaut, présidée par le président R. Henneuse, Daoût, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter R. Henneuse,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
Par arrêt du 7 février 2011 en cause du Fonds des maladies Bij arrest van 7 februari 2011 in zake het Fonds voor de
professionnelles contre Cesira Martinelli, dont l'expédition est beroepsziekten tegen Cesira Martinelli, waarvan de expeditie ter
parvenue au greffe de la Cour le 16 février 2011, la Cour du travail griffie van het Hof is ingekomen op 16 februari 2011, heeft het
de Bruxelles a posé les questions préjudicielles suivantes : Arbeidshof te Brussel de volgende prejudiciële vragen gesteld :
« 1. L'article 35bis, alinéas 1 à 3, des lois relatives à la « 1. Schendt artikel 35bis, eerste tot derde lid, van de wetten
prévention des maladies professionnelles et à la réparation des betreffende de preventie van beroepsziekten en de vergoeding van de
dommages résultant de celles-ci, coordonnées le 3 juin 1970, tel qu'il schade die uit die ziekten voortvloeit, gecoördineerd op 3 juni 1970,
était en vigueur avant la loi-programme du 23 décembre 2009, zoals het van kracht was vóór de programmawet van 23 december 2009, de
viole-t-il les articles 10, 11 et 23 de la Constitution lus en artikelen 10, 11 en 23 van de Grondwet, in samenhang gelezen met
combinaison avec l'article 1er du 1er protocole additionnel à la artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag
Convention européenne des droits de l'homme et l'article 14 de cette voor de rechten van de mens en artikel 14 van dat Verdrag, alsook met
Convention, ainsi qu'avec l'article 1.2. de la Convention O.I.T. n°
18, en ce qu'en cas de révision du taux d'incapacité de travail après artikel 1, lid 2, van het IAO-Verdrag nr. 18, doordat het bij een
65 ans, il réduit ou supprime la prise en compte des facteurs herziening van de graad van arbeidsongeschiktheid na 65 jaar, het in
socio-économiques alors que pareille réduction n'est pas d'application aanmerking nemen van de sociaaleconomische factoren beperkt of intrekt
pour les victimes d'accidents du travail, créant ainsi une différence terwijl zulk een beperking niet geldt voor de slachtoffers van
de traitement entre deux catégories de personnes se trouvant dans une arbeidsongevallen, waardoor het aldus een verschil in behandeling
creëert tussen twee categorieën van personen die zich in een
situation comparable ? vergelijkbare situatie bevinden ?
2. L'article 35bis, alinéas 1 à 3, des lois relatives à la prévention 2. Schendt artikel 35bis, eerste tot derde lid, van de wetten
des maladies professionnelles et à la réparation des dommages betreffende de preventie van beroepsziekten en de vergoeding van de
résultant de celles-ci, coordonnées le 3 juin 1970, tel qu'il était en schade die uit die ziekten voortvloeit, gecoördineerd op 3 juni 1970,
vigueur avant la loi-programme du 23 décembre 2009, viole-t-il les zoals het van kracht was vóór de programmawet van 23 december 2009, de
articles 10, 11 et 23 de la Constitution lus en combinaison avec artikelen 10, 11 en 23 van de Grondwet, in samenhang gelezen met
l'article 1er du 1er protocole additionnel à la Convention européenne artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag
des droits de l'homme et l'article 14 de cette Convention, en ce qu'en voor de rechten van de mens en artikel 14 van dat Verdrag, doordat het
cas de révision du taux d'incapacité de travail après 65 ans, il bij een herziening van de graad van arbeidsongeschiktheid na 65 jaar,
réduit ou supprime la prise en compte des facteurs socio-économiques het in aanmerking nemen van de sociaaleconomische factoren beperkt of
alors que pareille réduction n'est pas d'application pour les victimes intrekt terwijl zulk een beperking niet geldt voor de slachtoffers van
d'une maladie professionnelle indemnisée conformément à la loi du 3 een beroepsziekte die wordt vergoed overeenkomstig de wet van 3 juli
juillet 1967 sur la prévention ou la réparation des dommages résultant 1967 betreffende de preventie van of de schadevergoeding voor
des accidents du travail, des accidents survenus sur le chemin du arbeidsongevallen, voor ongevallen op de weg naar en van het werk en
travail et des maladies professionnelles dans le secteur public, voor beroepsziekten in de overheidssector, waardoor het aldus een
créant ainsi une différence de traitement entre deux catégories de verschil in behandeling creëert tussen twee categorieën van personen
personnes se trouvant dans une situation comparable ? ». die zich in een vergelijkbare situatie bevinden ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
Quant à la disposition en cause Ten aanzien van de in het geding zijnde bepaling
B.1.1. Les questions préjudicielles portent sur l'article 35bis, B.1.1. De prejudiciële vragen hebben betrekking op artikel 35bis,
alinéas 1er à 3, des lois relatives à la prévention des maladies eerste tot derde lid, van de wetten betreffende de preventie van
professionnelles et à la réparation des dommages résultant de beroepsziekten en de vergoeding van de schade die uit die ziekten
celles-ci, coordonnées le 3 juin 1970 (ci-après : les lois coordonnées voortvloeit, gecoördineerd op 3 juni 1970 (hierna : de gecoördineerde
sur les maladies professionnelles), tel qu'il disposait, avant sa wetten op de beroepsziekten), dat vóór de wijziging ervan bij de
modification par la loi-programme du 23 décembre 2009 : programmawet van 23 december 2009 bepaalde :
« Si le taux d'incapacité permanente de travail est déterminé, modifié « Ingeval de graad van blijvende arbeidsongeschiktheid wordt
ou confirmé après l'âge de 65 ans, la diminution de la capacité de vastgesteld, gewijzigd of bevestigd na de leeftijd van 65 jaar, wordt
gain normale produite par la limitation effective des possibilités de bij de evaluatie van deze graad geen rekening gehouden met de
travail sur le marché de l'emploi n'est pas prise en considération vermindering van het normale vermogen tot verdienen veroorzaakt door
dans l'évaluation de ce taux. de feitelijke beperking van de arbeidsmogelijkheden op de
arbeidsmarkt.
Toutefois, le taux d'incapacité permanente de travail reconnu au 31 Nochtans kan de graad van blijvende arbeidsongeschiktheid die op 31
décembre 1993 à une victime de maladie professionnelle ayant atteint december 1993 toegekend was aan een slachtoffer van een beroepsziekte
l'âge de 65 ans avant le 1er janvier 1994 ne peut être diminué que si die de leeftijd van 65 jaar bereikt heeft vóór 1 januari 1994 slechts
l'invalidité physique est diminuée. verminderd worden indien de lichamelijke arbeidsongeschiktheid
Si la victime atteint l'âge de 65 ans après le 31 décembre 1993, la verminderd is. Indien de getroffene na 31 december 1993 de leeftijd van 65 jaar
diminution de la capacité de gain normale produite par la limitation bereikt, wordt de vermindering van het normale vermogen tot verdienen,
effective des possibilités de travail sur le marché de l'emploi ne veroorzaakt door de feitelijke beperking van de arbeidsmogelijkheden
op de arbeidsmarkt, van ambtswege niet meer vergoed vanaf de eerste
sera d'office plus indemnisée à partir du premier jour du mois qui dag van de maand die volgt op die waarin de gerechtigde de leeftijd
suit celui au cours duquel elle atteint l'âge de 65 ans ». van 65 jaar bereikt ».
Les dispositions contenues aux alinéas 1er et 3 ont été introduites De bepalingen vervat in het eerste en het derde lid werden ingevoegd
par l'article 59 de la loi du 30 mars 1994 portant des dispositions bij artikel 59 van de wet van 30 maart 1994 houdende sociale
sociales; la disposition contenue à l'alinéa 2 a été introduite par bepalingen; de bepaling vervat in het tweede lid werd ingevoegd bij
l'article 39 de la loi du 21 décembre 1994 portant des dispositions artikel 39 van de wet van 21 december 1994 houdende sociale en diverse
sociales et diverses. bepalingen.
B.1.2. Il ressort des motifs de l'arrêt qui interroge la Cour que la B.1.2. Uit de motivering van het arrest waarbij het Hof wordt
personne victime d'une maladie professionnelle dans le litige pendant ondervraagd, blijkt dat de persoon die het slachtoffer is van een
devant le juge a quo a atteint l'âge de 65 ans avant le 1er janvier beroepsziekte in het voor de verwijzende rechter hangende geschil, de
1994, de sorte que l'alinéa 2 de la disposition en cause lui est leeftijd van 65 jaar heeft bereikt vóór 1 januari 1994, zodat het
applicable. En application des deux premiers alinéas de cette tweede lid van de in het geding zijnde bepaling op hem van toepassing
disposition, bien que le taux de l'incapacité physique causée par la is. Met toepassing van de eerste twee leden van die bepaling, is de
maladie professionnelle contractée par cette personne ait augmenté, le totale graad van blijvende arbeidsongeschiktheid die hem naar
taux global qui lui a été reconnu suite à cette révision est demeuré aanleiding van een herziening werd toegekend, onveranderd gebleven,
inchangé, parce que la partie de ce taux représentant la limitation hoewel de graad van de lichamelijke ongeschiktheid veroorzaakt door de
beroepsziekte die hij had opgelopen, was gestegen, omdat het gedeelte
effective des possibilités de travail sur le marché de l'emploi n'a van die graad dat de effectieve beperking van de arbeidsmogelijkheden
op de arbeidsmarkt vertegenwoordigt, niet meer volledig in aanmerking
plus été prise en compte après qu'elle eut atteint l'âge de 65 ans. werd genomen nadat hij de leeftijd van 65 jaar had bereikt.
B.1.3. L'article 35bis des lois coordonnées sur les maladies B.1.3. Artikel 35bis van de gecoördineerde wetten op de beroepsziekten
professionnelles a été remplacé par l'article 70 de la loi-programme werd bij artikel 70 van de programmawet van 23 december 2009 vervangen
du 23 décembre 2009 et dispose désormais : en bepaalt voortaan :
« § 1er. Si le taux d'incapacité physique de travail est modifié ou « § 1. Ingeval de graad van lichamelijke arbeidsongeschiktheid wordt
confirmé après l'âge de 65 ans, le taux correspondant à la diminution gewijzigd of bevestigd na de leeftijd van 65 jaar, is de graad die
de la capacité de gain normale produite par la limitation effective overeenstemt met de vermindering van het normale vermogen tot
des possibilités de travail sur le marché de l'emploi, déterminée verdienen veroorzaakt door de feitelijke beperking van de
avant cet âge, n'est plus susceptible de modification. arbeidsmogelijkheden op de arbeidsmarkt, vastgesteld vóór deze
leeftijd, niet meer vatbaar voor veranderingen.
§ 2. Si le taux d'incapacité permanente de travail est déterminé après § 2. Ingeval de graad van blijvende arbeidsongeschiktheid wordt
l'âge de 65 ans, la diminution de la capacité de gain normale produite vastgesteld na de leeftijd van 65 jaar, wordt bij de evaluatie van
par la limitation effective des possibilités de travail sur le marché deze graad geen rekening gehouden met de vermindering van het normale
de l'emploi n'est pas prise en considération dans l'évaluation de ce vermogen tot verdienen veroorzaakt door de feitelijke beperking van de
taux ». arbeidsmogelijkheden op de arbeidsmarkt ».
Cette modification législative est entrée en vigueur le 1er janvier Die wetswijziging is op 1 januari 2010 in werking getreden en heeft
2010 et n'a produit d'effets qu'après cette date. Elle n'est pas pas na die datum uitwerking. Zij is niet van toepassing op het geschil
applicable au litige pendant devant la juridiction a quo, de sorte que dat voor het verwijzende rechtscollege hangende is, zodat het
l'examen de la Cour doit porter sur l'article 35bis des lois onderzoek van het Hof betrekking moet hebben op artikel 35bis van de
coordonnées sur les maladies professionnelles dans la rédaction qui
était la sienne antérieurement à l'entrée en vigueur de la gecoördineerde wetten op de beroepsziekten in de redactie ervan die
loi-programme du 23 décembre 2009. voorafgaat aan de inwerkingtreding van de programmawet van 23 december
B.1.4. La détermination du taux d'incapacité permanente consécutif à 2009. B.1.4. Voor het bepalen van de graad van blijvende ongeschiktheid als
une maladie professionnelle tient compte de deux éléments : l'atteinte gevolg van een beroepsziekte wordt rekening gehouden met twee
à l'intégrité physique de la victime d'une part et la diminution de sa elementen : de aantasting van de lichamelijke integriteit van het
capacité de gain normale sur le marché du travail général d'autre slachtoffer, enerzijds, en de vermindering van diens normale
part. Suivant la jurisprudence de la Cour de cassation, si la verdienvermogen op de algemene arbeidsmarkt, anderzijds. Hoewel,
reconnaissance d'une incapacité permanente de travail suppose, certes, volgens de rechtspraak van het Hof van Cassatie, de erkenning van een
l'existence d'une incapacité physique, le taux de cette dernière ne blijvende arbeidsongeschiktheid weliswaar het bestaan van een fysieke
constitue toutefois pas nécessairement l'élément déterminant pour ongeschiktheid veronderstelt, vormt de graad van laatstgenoemde
évaluer le degré de l'incapacité permanente, et l'étendue du dommage ongeschiktheid echter niet noodzakelijkerwijs het doorslaggevende
s'apprécie non seulement en fonction de l'incapacité physique mais gegeven voor het bepalen van de graad van blijvende ongeschiktheid, en
encore en fonction de l'âge, de la qualification professionnelle, de wordt de omvang van de schade niet alleen op grond van de fysieke
la faculté d'adaptation, de la possibilité de rééducation ongeschiktheid beoordeeld maar ook op grond van de leeftijd, de
vakbekwaamheid, het aanpassingsvermogen, de omscholingsmogelijkheden
professionnelle et de la capacité de concurrence de la victime sur le en het concurrentievermogen van de getroffene op de algemene
marché général de l'emploi (Cass., 11 septembre 2006, Pas., 2006, n° 401). arbeidsmarkt (Cass., 11 september 2006, Arr. Cass., 2006, nr. 401).
Quant à la première question préjudicielle Ten aanzien van de eerste prejudiciële vraag
B.2.1. La première question préjudicielle invite la Cour à comparer la B.2.1. In de eerste prejudiciële vraag wordt het Hof verzocht de
situatie van de slachtoffers van een beroepsziekte te vergelijken met
situation des victimes d'une maladie professionnelle avec la situation de situatie van de slachtoffers van een arbeidsongeval. Met toepassing
des victimes d'un accident du travail. En application de la van de in het geding zijnde bepaling wordt het gedeelte van de graad
disposition en cause, la partie du taux d'incapacité permanente de van blijvende arbeidsongeschiktheid dat overeenstemt met de
travail correspondant à la diminution de la capacité de gain normale vermindering van het normale verdienvermogen op de arbeidsmarkt, niet
sur le marché de l'emploi n'est plus prise en considération lorsque meer in aanmerking genomen wanneer de slachtoffers van een
les victimes d'une maladie professionnelle atteignent l'âge de 65 ans, beroepsziekte de leeftijd van 65 jaar bereiken, terwijl de
alors que les victimes d'un accident du travail n'ont pas dans les slachtoffers van een arbeidsongeval in dezelfde omstandigheden niet
mêmes circonstances à subir une diminution semblable du taux zulk een vermindering moeten ondergaan van de graad van blijvende
d'incapacité permanente qui leur a été reconnu en conséquence de ongeschiktheid die hun ingevolge het ongeval waarvan zij het
l'accident dont elles ont été victimes. slachtoffer zijn, is toegekend.
B.2.2. La Cour du travail de Bruxelles interroge la Cour sur la B.2.2. Het Arbeidshof te Brussel ondervraagt het Hof over de
compatibilité de cette différence de traitement avec les articles 10, bestaanbaarheid van dat verschil in behandeling met de artikelen 10,
11 et 23 de la Constitution, lus en combinaison avec l'article 1er du 11 en 23 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 1 van het
Premier Protocole additionnel à la Convention européenne des droits de Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten
l'homme, avec l'article 14 de cette Convention ainsi qu'avec l'article van de mens, met artikel 14 van dat Verdrag en met artikel 1, lid 2,
1er, paragraphe 2, de la convention n° 18 de l'Organisation internationale du travail. van het verdrag nr. 18 van de Internationale Arbeidsorganisatie.
B.3. Il ressort des travaux préparatoires de la loi du 30 mars 1994 B.3. Uit de parlementaire voorbereiding van de wet van 30 maart 1994
portant des dispositions sociales, dont l'article 59 a inséré houdende sociale bepalingen, waarvan artikel 59 het in het geding
l'article 35bis en cause, que, dans le but de rechercher l'équilibre zijnde artikel 35bis heeft ingevoegd, blijkt dat de wetgever, met het
financier de la sécurité sociale, le législateur a entendu limiter oog op het streven naar een financieel evenwicht in de sociale
l'indemnisation de la diminution de la capacité de gain normale zekerheid, de schadeloosstelling voor de vermindering van het normale
produite par la limitation effective des possibilités de travail sur vermogen tot verdienen, veroorzaakt door de feitelijke beperking van
le marché de l'emploi après l'âge de 65 ans pour le motif qu'après cet de arbeidsmogelijkheden op de arbeidsmarkt na de leeftijd van 65 jaar,
âge, « [les victimes] n'y sont disponibles que dans une mesure très heeft willen beperken om reden dat na die leeftijd « [de getroffenen]
slechts in zeer beperkte mate beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt »
limitée » (Doc. parl., Sénat, 1993-1994, n° 980-2, p. 75). (Parl. St., Senaat, 1993-1994, nr. 980-2, p. 75).
B.4.1. L'article 23 de la Constitution énonce que la loi, le décret et B.4.1. Artikel 23 van de Grondwet bepaalt dat de wet, het decreet en
l'ordonnance garantissent notamment le droit à l'aide sociale, afin de de ordonnantie onder meer het recht op sociale bijstand waarborgen, om
ieder in staat te stellen een menswaardig leven te leiden.
permettre à chacun de mener une vie conforme à la dignité humaine. Artikel 1 van het verdrag nr. 18 van de Internationale
L'article 1er de la convention n° 18 de l'Organisation internationale Arbeidsorganisatie verplicht de Staten die partij zijn bij het
du travail impose aux Etats parties d'assurer aux victimes de maladies Verdrag, de slachtoffers van beroepsziekten of hun rechthebbenden een
professionnelles ou à leurs ayants droit une « réparation basée sur schadeloosstelling te verzekeren die gebaseerd is op de algemene
les principes généraux de [leur] législation nationale concernant la beginselen van hun nationale wetgeving betreffende de
réparation des accidents du travail » et prévoit que « le taux de schadeloosstelling van arbeidsongevallen, en bepaalt dat het tarief
cette réparation ne sera pas inférieur à celui que prévoit la van die schadeloosstelling niet lager mag zijn dan hetwelk de
législation nationale pour les dommages résultant d'accidents du nationale wetgeving bepaalt voor schade die het gevolg is van
travail ». arbeidsongevallen.
Enfin, il se déduit de la combinaison de l'article 1er du Premier Ten slotte kan uit de combinatie van artikel 1 van het Eerste
Protocole additionnel à la Convention européenne des droits de l'homme Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten van de
et de l'article 14 de cette Convention que, dans la mesure où les mens met artikel 14 van dat Verdrag worden afgeleid dat, in zoverre
allocations sociales constituent un droit patrimonial protégé par sociale uitkeringen een vermogensrecht vormen dat is beschermd bij het
l'article 1er précité, elles doivent être accordées sans discrimination. voormelde artikel 1, zij zonder discriminatie moeten worden toegekend.
B.4.2. Ces dispositions n'interdisent toutefois pas au législateur B.4.2. Die bepalingen verbieden de wetgever echter niet verschillen in
d'établir des différences dans le mode de calcul des réparations qui te voeren in de berekeningswijze van de schadeloosstelling die
respectievelijk aan het slachtoffer van een arbeidsongeval en aan het
sont dues tant aux accidentés du travail qu'aux victimes de maladies slachtoffer van een beroepsziekte is verschuldigd, rekening houdend
professionnelles, tenant compte des spécificités des régimes qu'il met met de specifieke kenmerken van de regelingen die hij invoert, en met
en place et de la nature des dommages causés par les accidents et les de aard van de schade die door ongevallen en ziekten wordt
maladies, pour autant que les mesures qu'il adopte puissent faire veroorzaakt, voor zover de maatregelen die hij aanneemt redelijk
l'objet d'une justification raisonnable. kunnen worden verantwoord.
B.5.1. Contrairement à l'accident du travail, qui provient d'un B.5.1. In tegenstelling tot het arbeidsongeval, dat voortvloeit uit
événement soudain survenu dans le cours de l'exécution du contrat de een plotse gebeurtenis die zich voordoet tijdens de uitvoering van de
travail, la maladie professionnelle est celle dont la victime a été arbeidsovereenkomst, is de beroepsziekte een ziekte waarvan het
exposée au risque professionnel de cette maladie avec une certaine slachtoffer, met een zekere intensiteit en gedurende een bepaalde
intensité et pendant un certain temps. La maladie professionnelle tijd, werd blootgesteld aan het beroepsrisico van die ziekte. De
s'inscrit donc dans la durée et ses conséquences sur l'état de santé beroepsziekte ontwikkelt zich na verloop van tijd en de gevolgen ervan
de la personne concernée peuvent évoluer tout au long de sa vie. B.5.2. S'il est exact que tant l'indemnisation à laquelle a droit la victime d'un accident du travail que celle à laquelle a droit la victime d'une maladie professionnelle tendent notamment à compenser forfaitairement la perte ou la diminution du potentiel économique de la victime sur le marché du travail, la comparaison des deux régimes d'indemnisation fait apparaître des différences dans les procédures d'évaluation du taux d'incapacité et de la révision de ce taux en cas d'aggravation ou de diminution de l'incapacité. La révision du taux d'incapacité permanente de la victime d'un accident du travail obéit à des règles distinctes de celles qui gouvernent la révision du taux d'incapacité permanente de la victime d'une maladie professionnelle. B.6. La justification donnée à la mesure en cause, rappelée en B.3, n'apparaît pas déraisonnable. S'il se justifie que dans le secteur des maladies professionnelles, l'indemnisation soit liée à l'incapacité physique mais aussi économique de la victime, il peut également se voor de gezondheidstoestand van de betrokkene kunnen gedurende heel diens leven nog evolueren. B.5.2. Ook al is het juist dat zowel de vergoeding waarop het slachtoffer van een arbeidsongeval recht heeft, als die waarop het slachtoffer van een beroepsziekte recht heeft, onder meer ertoe strekken het verlies aan of de vermindering van het economisch potentieel van het slachtoffer op de arbeidsmarkt forfaitair te compenseren, toch blijkt uit een vergelijking van de twee vergoedingsregelingen dat er verschillen zijn in de procedures van beoordeling van de graad van ongeschiktheid en van herziening van die graad in geval van verergering of vermindering van die ongeschiktheid. De herziening van de graad van blijvende ongeschiktheid van het slachtoffer van een arbeidsongeval volgt andere regels dan de herziening van de graad van blijvende ongeschiktheid van het slachtoffer van een beroepsziekte. B.6. De in B.3 vermelde verantwoording voor de in het geding zijnde maatregel blijkt niet onredelijk. Indien het verantwoord is dat in de sector van de beroepsziekten de schadeloosstelling wordt verbonden met de lichamelijke ongeschiktheid, maar ook met de economische ongeschiktheid van het slachtoffer, kan tevens worden verantwoord dat
justifier que l'incapacité économique ne soit plus prise en de economische ongeschiktheid niet langer in aanmerking wordt genomen
considération après l'âge de 65 ans. na de leeftijd van 65 jaar.
Dès lors que la disposition en cause n'est pas en elle-même Aangezien de in het geding zijnde bepaling op zich niet onverantwoord
injustifiée, la circonstance qu'une mesure semblable n'existe pas dans is, maakt de omstandigheid dat een dergelijke maatregel niet bestaat
le régime des accidents du travail ne la rend pas incompatible avec in de regeling van de arbeidsongevallen hem niet onbestaanbaar met de
les articles 10 et 11 de la Constitution, lus isolément ou combinés artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen
avec les dispositions visées par la question préjudicielle. met de bepalingen die in de prejudiciële vraag worden beoogd.
B.7. Enfin, la circonstance que le législateur ait décidé en 2009 de B.7. De omstandigheid dat de wetgever in 2009 heeft beslist de in het
la modifier pour l'avenir ne rend pas discriminatoire la disposition geding zijnde bepaling voor de toekomst te wijzigen, maakt die
en cause, qui pouvait être justifiée à l'époque de son adoption par bepaling, die ten tijde van de aanneming ervan kon worden verantwoord
des raisons liées notamment à la nécessité de rechercher un équilibre door redenen die meer bepaald waren verbonden aan de noodzaak van een
financier de la sécurité sociale et en particulier du secteur des financieel evenwicht van de sociale zekerheid en in het bijzonder van
maladies professionnelles. de sector van de beroepsziekten, ten slotte niet discriminerend.
B.8. La première question préjudicielle appelle une réponse négative. B.8. De eerste prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Quant à la seconde question préjudicielle Ten aanzien van de tweede prejudiciële vraag
B.9.1. La seconde question préjudicielle invite la Cour à comparer la B.9.1. In de tweede prejudiciële vraag wordt het Hof verzocht de
situation des victimes d'une maladie professionnelle indemnisées sur situatie van de slachtoffers van een beroepsziekte die worden vergoed
la base des lois coordonnées sur les maladies professionnelles, soit op grond van de gecoördineerde wetten op de beroepsziekten, namelijk
dans le secteur privé, avec la situation des victimes d'une maladie in de privésector, te vergelijken met de situatie van de slachtoffers
professionnelle visées par la loi du 3 juillet 1967 sur la prévention van een beroepsziekte die worden beoogd door de wet van 3 juli 1967
ou la réparation des dommages résultant des accidents du travail, des betreffende de preventie van of de schadevergoeding voor
accidents survenus sur le chemin du travail et des maladies arbeidsongevallen, voor ongevallen op de weg naar en van het werk en
professionnelles dans le secteur public. voor beroepsziekten in de overheidssector.
En application de la disposition en cause, la partie du taux Met toepassing van de in het geding zijnde bepaling wordt het gedeelte
d'incapacité permanente de travail correspondant à la diminution de la van de graad van blijvende arbeidsongeschiktheid dat overeenstemt met
capacité de gain normale sur le marché de l'emploi n'est plus prise en de vermindering van het normale verdienvermogen op de arbeidsmarkt
considération lorsque les victimes d'une maladie professionnelle niet meer in aanmerking genomen wanneer de slachtoffers van een
relevant du secteur privé atteignent l'âge de 65 ans, alors que les beroepsziekte die tot de privésector behoren de leeftijd van 65 jaar
victimes d'une maladie professionnelle relevant du secteur public bereiken, terwijl de slachtoffers van een beroepsziekte die tot de
n'ont pas à subir une diminution semblable du taux d'incapacité overheidssector behoren niet een dergelijke vermindering moeten
permanente qui leur a été reconnu en conséquence de la maladie ondergaan van de graad van blijvende ongeschiktheid die hun is
qu'elles ont contractée. toegekend ingevolge de ziekte die zij hebben opgelopen.
B.9.2. La Cour du travail de Bruxelles interroge la Cour sur la B.9.2. Het Arbeidshof te Brussel ondervraagt het Hof over de
compatibilité de cette différence de traitement avec les articles 10, bestaanbaarheid van dat verschil in behandeling met de artikelen 10,
11 et 23 de la Constitution, lus en combinaison avec l'article 1er du 11 en 23 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 1 van het
Premier Protocole additionnel à la Convention européenne des droits de Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten
l'homme et avec l'article 14 de cette Convention. van de mens, en met artikel 14 van dat Verdrag.
B.10. La différence de traitement en cause repose sur le critère B.10. Het in het geding zijnde verschil in behandeling berust op het
objectif de la différence de régime, public ou privé, dans lequel la objectieve criterium van het verschil in regeling - voor de overheids-
victime de la maladie professionnelle doit être indemnisée. of privésector - op grond waarvan het slachtoffer van een
beroepsziekte moet worden vergoed.
B.11. Il ressort des travaux préparatoires que la loi du 3 juillet B.11. Uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat de wet van 3 juli
1967 a été adoptée « en vue d'assurer [le personnel des services 1967 werd aangenomen om personeelsleden in overheidsdienst « te
publics] contre les conséquences des accidents sur le chemin ou sur le verzekeren tegen de gevolgen van de ongevallen op de weg of de plaats
lieu du travail et des maladies professionnelles ». « L'objectif van het werk en de beroepsziekten ». « Het nagestreefde doel bestaat
poursuivi est de [lui] donner le bénéfice d'un régime comparable à erin hun een stelsel te bezorgen dat kan vergeleken worden met het
celui qui est déjà applicable dans le secteur privé ». Toutefois, « le stelsel dat reeds toegepast wordt in de privé-sector ». Nochtans «
Gouvernement n'a pas jugé possible ni souhaitable de soumettre les oordeelde [de Regering] het noch mogelijk noch wenselijk de
agents des services publics aux mêmes dispositions que les ouvriers et personeelsleden van de overheidsdiensten te onderwerpen aan dezelfde
les employés du secteur privé. Le statut des fonctionnaires comporte bepalingen als de arbeiders en de bedienden uit de privé-sector. Het
des particularités dont il convient de tenir compte et qui justifient, statuut der ambtenaren bevat particulariteiten waarmee rekening dient
dans certains cas, l'adoption de règles propres » (Doc. parl., gehouden en die in zekere gevallen, het aanvaarden van eigen regelen
Chambre, 1964-1965, n° 1023/1, pp. 3 et 4; dans le même sens, Doc. rechtvaardigen » (Parl. St., Kamer, 1964-1965, nr. 1023/1, pp. 3 en 4;
parl., Sénat, 1966-1967, n° 242, pp. 2-3). Même s'il « n'est donc in dezelfde zin : Parl. St., Senaat, 1966-1967, nr. 242, pp. 2-3). Ook
nullement question d'une extension pure et simple du régime du secteur al is er « van een eenvoudige uitbreiding van het stelsel van de
privé au secteur public » (Doc. parl., Chambre, 1966-1967, n° 339/6, privésector tot de openbare sector [...] dus geenszins sprake » (Parl.
p. 2), on relèvera qu'en ce qui concerne la définition des notions St., Kamer, 1966-1967, nr. 339/6, p. 2), toch moet worden opgemerkt
d'accident du travail, d'accident survenu sur le chemin du travail et dat wat betreft de definiëring van de begrippen arbeidsongeval,
de maladie professionnelle, le « parallélisme avec le secteur privé ongeval op de weg naar en van het werk en beroepsziekte, het «
s'y trouve réalisé complètement » (ibid., p. 5). B.12.1. Dès lors que les différences objectives entre les deux catégories de travailleurs justifient qu'elles soient soumises à des systèmes différents, il est admissible que la comparaison trait pour trait des deux systèmes fasse apparaître des différences de traitement, tantôt dans un sens, tantôt dans l'autre, sous la réserve que chaque règle doit être conforme à la logique du système auquel elle appartient. B.12.2. La logique propre des deux systèmes justifie les différences qui existent, notamment en ce qui concerne les règles de procédure, le niveau et les modalités d'indemnisation. C'est au législateur qu'il appartient de décider dans le respect de l'égalité et de la non-discrimination si une plus grande équivalence est souhaitable ou non et de déterminer, le cas échéant, à quel moment et de quelle manière une plus grande uniformité entre les deux réglementations doit se traduire par des mesures concrètes. parallellisme met de privé-sector [...] daarbij volledig [wordt] doorgetrokken » (ibid., p. 5). B.12.1. Aangezien het door de objectieve verschillen tussen beide categorieën van werknemers verantwoord is dat zij aan verschillende systemen zijn onderworpen, kan worden aanvaard dat bij een nadere vergelijking van beide systemen verschillen in behandeling aan het licht komen, nu eens in de ene zin, dan weer in de andere, onder voorbehoud dat elke regel dient overeen te stemmen met de logica van het systeem waarvan die regel deel uitmaakt. B.12.2. De eigen logica van de twee systemen verantwoordt dat er verschillen bestaan, meer bepaald wat de procedureregels, het niveau en de wijze van vergoeding betreft. Het behoort, mits het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie in acht wordt genomen, tot de bevoegdheid van de wetgever te oordelen of een grotere gelijkschakeling al dan niet wenselijk is en in voorkomend geval te bepalen op welk tijdstip en op welke wijze via concrete maatregelen vorm moet worden gegeven aan een grotere uniformiteit tussen beide regelgevingen.
B.13. Pour les motifs exprimés en B.3 et en B.6, la disposition en B.13. Om de redenen vermeld in B.3 en in B.6, is de in het geding
cause n'est pas dépourvue de justification raisonnable. Dès lors que zijnde bepaling niet zonder redelijke verantwoording. Aangezien de
les modalités d'indemnisation ne sont pas identiques dans les deux wijze van vergoeding niet identiek is in de twee systemen - wat
systèmes - ce qui n'empêche d'ailleurs pas qu'en cas de révision du overigens niet verhindert dat, in geval van herziening van de graad
taux d'incapacité, il soit également tenu compte dans le régime du van ongeschiktheid, eveneens rekening wordt gehouden, in de regeling
secteur public de l'évolution des chances de la personne concernée de van de overheidssector, met de evolutie van de kansen van de
retrouver un emploi sur le marché du travail -, il peut être admis betrokkene om opnieuw werk te vinden op de arbeidsmarkt -, kan
également que la diminution du taux global résultant de la non-prise eveneens worden aanvaard dat de vermindering van de totale graad die
en considération du facteur socio-économique après que la victime eut het gevolg is van het niet in aanmerking nemen van de
atteint l'âge de 65 ans n'ait été explicitement prévue que dans la sociaaleconomische factor nadat het slachtoffer de leeftijd van 65
jaar heeft bereikt, enkel expliciet is bepaald in de wetgeving
législation concernant le secteur privé. betreffende de privésector.
B.14. La seconde question préjudicielle appelle une réponse négative. B.14. De tweede prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 35bis, alinéas 1er à 3, des lois relatives à la prévention Artikel 35bis, eerste tot derde lid, van de wetten betreffende de
des maladies professionnelles et à la réparation des dommages preventie van beroepsziekten en de vergoeding van de schade die uit
résultant de celles-ci, coordonnées le 3 juin 1970, tel qu'il était die ziekten voortvloeit, gecoördineerd op 3 juni 1970, zoals het
rédigé avant sa modification par la loi-programme du 23 décembre 2009, geredigeerd was vóór de wijziging ervan bij de programmawet van 23
ne viole pas les articles 10, 11 et 23 de la Constitution, lus december 2009, schendt niet de artikelen 10, 11 en 23 van de Grondwet,
isolément ou en combinaison avec l'article 1er du Premier Protocole al dan niet in samenhang gelezen met artikel 1 van het Eerste
additionnel à la Convention européenne des droits de l'homme, avec Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten van de
l'article 14 de cette Convention et avec l'article 1er, paragraphe 2, mens, met artikel 14 van dat Verdrag en met artikel 1, lid 2, van het
de la convention n° 18 de l'Organisation internationale du travail. verdrag nr. 18 van de Internationale Arbeidsorganisatie.
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 9 février 2012. Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 9 februari 2012.
Le greffier, De griffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
Le président, De voorzitter,
R. Henneuse R. Henneuse
^