← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 17/2012 du 9 février 2012 Numéro du rôle : 5105 En cause : les
questions préjudicielles concernant l'article 35bis, alinéas 1 er à 3, des lois relatives
à la prévention des maladies professionnelles et à la rép La Cour constitutionnelle, composée
des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De(...)"
Extrait de l'arrêt n° 17/2012 du 9 février 2012 Numéro du rôle : 5105 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 35bis, alinéas 1 er à 3, des lois relatives à la prévention des maladies professionnelles et à la rép La Cour constitutionnelle, composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De(...) | Uittreksel uit arrest nr. 17/2012 van 9 februari 2012 Rolnummer 5105 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 35bis, eerste tot derde lid, van de wetten betreffende de preventie van beroepsziekten en de vergoeding van de schade die uit Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de rechter(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 17/2012 du 9 février 2012 | Uittreksel uit arrest nr. 17/2012 van 9 februari 2012 |
Numéro du rôle : 5105 | Rolnummer 5105 |
En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 35bis, | In zake : de prejudiciële vragen over artikel 35bis, eerste tot derde |
alinéas 1er à 3, des lois relatives à la prévention des maladies | lid, van de wetten betreffende de preventie van beroepsziekten en de |
professionnelles et à la réparation des dommages résultant de | vergoeding van de schade die uit die ziekten voortvloeit, |
celles-ci, coordonnées le 3 juin 1970, tel qu'il était en vigueur | gecoördineerd op 3 juni 1970, zoals het van kracht was vóór de |
avant sa modification par l'article 70 de la loi-programme du 23 | wijziging ervan bij artikel 70 van de programmawet van 23 december |
décembre 2009, posées par la Cour du travail de Bruxelles. | 2009, gesteld door het Arbeidshof te Brussel. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De | samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de |
Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, | rechters E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. |
J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul et F. Daoût, assistée du | Moerman, E. Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul en F. |
greffier F. Meersschaut, présidée par le président R. Henneuse, | Daoût, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter R. Henneuse, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet des questions préjudicielles et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging |
Par arrêt du 7 février 2011 en cause du Fonds des maladies | Bij arrest van 7 februari 2011 in zake het Fonds voor de |
professionnelles contre Cesira Martinelli, dont l'expédition est | beroepsziekten tegen Cesira Martinelli, waarvan de expeditie ter |
parvenue au greffe de la Cour le 16 février 2011, la Cour du travail | griffie van het Hof is ingekomen op 16 februari 2011, heeft het |
de Bruxelles a posé les questions préjudicielles suivantes : | Arbeidshof te Brussel de volgende prejudiciële vragen gesteld : |
« 1. L'article 35bis, alinéas 1 à 3, des lois relatives à la | « 1. Schendt artikel 35bis, eerste tot derde lid, van de wetten |
prévention des maladies professionnelles et à la réparation des | betreffende de preventie van beroepsziekten en de vergoeding van de |
dommages résultant de celles-ci, coordonnées le 3 juin 1970, tel qu'il | schade die uit die ziekten voortvloeit, gecoördineerd op 3 juni 1970, |
était en vigueur avant la loi-programme du 23 décembre 2009, | zoals het van kracht was vóór de programmawet van 23 december 2009, de |
viole-t-il les articles 10, 11 et 23 de la Constitution lus en | artikelen 10, 11 en 23 van de Grondwet, in samenhang gelezen met |
combinaison avec l'article 1er du 1er protocole additionnel à la | artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag |
Convention européenne des droits de l'homme et l'article 14 de cette | voor de rechten van de mens en artikel 14 van dat Verdrag, alsook met |
Convention, ainsi qu'avec l'article 1.2. de la Convention O.I.T. n° | |
18, en ce qu'en cas de révision du taux d'incapacité de travail après | artikel 1, lid 2, van het IAO-Verdrag nr. 18, doordat het bij een |
65 ans, il réduit ou supprime la prise en compte des facteurs | herziening van de graad van arbeidsongeschiktheid na 65 jaar, het in |
socio-économiques alors que pareille réduction n'est pas d'application | aanmerking nemen van de sociaaleconomische factoren beperkt of intrekt |
pour les victimes d'accidents du travail, créant ainsi une différence | terwijl zulk een beperking niet geldt voor de slachtoffers van |
de traitement entre deux catégories de personnes se trouvant dans une | arbeidsongevallen, waardoor het aldus een verschil in behandeling |
creëert tussen twee categorieën van personen die zich in een | |
situation comparable ? | vergelijkbare situatie bevinden ? |
2. L'article 35bis, alinéas 1 à 3, des lois relatives à la prévention | 2. Schendt artikel 35bis, eerste tot derde lid, van de wetten |
des maladies professionnelles et à la réparation des dommages | betreffende de preventie van beroepsziekten en de vergoeding van de |
résultant de celles-ci, coordonnées le 3 juin 1970, tel qu'il était en | schade die uit die ziekten voortvloeit, gecoördineerd op 3 juni 1970, |
vigueur avant la loi-programme du 23 décembre 2009, viole-t-il les | zoals het van kracht was vóór de programmawet van 23 december 2009, de |
articles 10, 11 et 23 de la Constitution lus en combinaison avec | artikelen 10, 11 en 23 van de Grondwet, in samenhang gelezen met |
l'article 1er du 1er protocole additionnel à la Convention européenne | artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag |
des droits de l'homme et l'article 14 de cette Convention, en ce qu'en | voor de rechten van de mens en artikel 14 van dat Verdrag, doordat het |
cas de révision du taux d'incapacité de travail après 65 ans, il | bij een herziening van de graad van arbeidsongeschiktheid na 65 jaar, |
réduit ou supprime la prise en compte des facteurs socio-économiques | het in aanmerking nemen van de sociaaleconomische factoren beperkt of |
alors que pareille réduction n'est pas d'application pour les victimes | intrekt terwijl zulk een beperking niet geldt voor de slachtoffers van |
d'une maladie professionnelle indemnisée conformément à la loi du 3 | een beroepsziekte die wordt vergoed overeenkomstig de wet van 3 juli |
juillet 1967 sur la prévention ou la réparation des dommages résultant | 1967 betreffende de preventie van of de schadevergoeding voor |
des accidents du travail, des accidents survenus sur le chemin du | arbeidsongevallen, voor ongevallen op de weg naar en van het werk en |
travail et des maladies professionnelles dans le secteur public, | voor beroepsziekten in de overheidssector, waardoor het aldus een |
créant ainsi une différence de traitement entre deux catégories de | verschil in behandeling creëert tussen twee categorieën van personen |
personnes se trouvant dans une situation comparable ? ». | die zich in een vergelijkbare situatie bevinden ? ». |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
Quant à la disposition en cause | Ten aanzien van de in het geding zijnde bepaling |
B.1.1. Les questions préjudicielles portent sur l'article 35bis, | B.1.1. De prejudiciële vragen hebben betrekking op artikel 35bis, |
alinéas 1er à 3, des lois relatives à la prévention des maladies | eerste tot derde lid, van de wetten betreffende de preventie van |
professionnelles et à la réparation des dommages résultant de | beroepsziekten en de vergoeding van de schade die uit die ziekten |
celles-ci, coordonnées le 3 juin 1970 (ci-après : les lois coordonnées | voortvloeit, gecoördineerd op 3 juni 1970 (hierna : de gecoördineerde |
sur les maladies professionnelles), tel qu'il disposait, avant sa | wetten op de beroepsziekten), dat vóór de wijziging ervan bij de |
modification par la loi-programme du 23 décembre 2009 : | programmawet van 23 december 2009 bepaalde : |
« Si le taux d'incapacité permanente de travail est déterminé, modifié | « Ingeval de graad van blijvende arbeidsongeschiktheid wordt |
ou confirmé après l'âge de 65 ans, la diminution de la capacité de | vastgesteld, gewijzigd of bevestigd na de leeftijd van 65 jaar, wordt |
gain normale produite par la limitation effective des possibilités de | bij de evaluatie van deze graad geen rekening gehouden met de |
travail sur le marché de l'emploi n'est pas prise en considération | vermindering van het normale vermogen tot verdienen veroorzaakt door |
dans l'évaluation de ce taux. | de feitelijke beperking van de arbeidsmogelijkheden op de |
arbeidsmarkt. | |
Toutefois, le taux d'incapacité permanente de travail reconnu au 31 | Nochtans kan de graad van blijvende arbeidsongeschiktheid die op 31 |
décembre 1993 à une victime de maladie professionnelle ayant atteint | december 1993 toegekend was aan een slachtoffer van een beroepsziekte |
l'âge de 65 ans avant le 1er janvier 1994 ne peut être diminué que si | die de leeftijd van 65 jaar bereikt heeft vóór 1 januari 1994 slechts |
l'invalidité physique est diminuée. | verminderd worden indien de lichamelijke arbeidsongeschiktheid |
Si la victime atteint l'âge de 65 ans après le 31 décembre 1993, la | verminderd is. Indien de getroffene na 31 december 1993 de leeftijd van 65 jaar |
diminution de la capacité de gain normale produite par la limitation | bereikt, wordt de vermindering van het normale vermogen tot verdienen, |
effective des possibilités de travail sur le marché de l'emploi ne | veroorzaakt door de feitelijke beperking van de arbeidsmogelijkheden |
op de arbeidsmarkt, van ambtswege niet meer vergoed vanaf de eerste | |
sera d'office plus indemnisée à partir du premier jour du mois qui | dag van de maand die volgt op die waarin de gerechtigde de leeftijd |
suit celui au cours duquel elle atteint l'âge de 65 ans ». | van 65 jaar bereikt ». |
Les dispositions contenues aux alinéas 1er et 3 ont été introduites | De bepalingen vervat in het eerste en het derde lid werden ingevoegd |
par l'article 59 de la loi du 30 mars 1994 portant des dispositions | bij artikel 59 van de wet van 30 maart 1994 houdende sociale |
sociales; la disposition contenue à l'alinéa 2 a été introduite par | bepalingen; de bepaling vervat in het tweede lid werd ingevoegd bij |
l'article 39 de la loi du 21 décembre 1994 portant des dispositions | artikel 39 van de wet van 21 december 1994 houdende sociale en diverse |
sociales et diverses. | bepalingen. |
B.1.2. Il ressort des motifs de l'arrêt qui interroge la Cour que la | B.1.2. Uit de motivering van het arrest waarbij het Hof wordt |
personne victime d'une maladie professionnelle dans le litige pendant | ondervraagd, blijkt dat de persoon die het slachtoffer is van een |
devant le juge a quo a atteint l'âge de 65 ans avant le 1er janvier | beroepsziekte in het voor de verwijzende rechter hangende geschil, de |
1994, de sorte que l'alinéa 2 de la disposition en cause lui est | leeftijd van 65 jaar heeft bereikt vóór 1 januari 1994, zodat het |
applicable. En application des deux premiers alinéas de cette | tweede lid van de in het geding zijnde bepaling op hem van toepassing |
disposition, bien que le taux de l'incapacité physique causée par la | is. Met toepassing van de eerste twee leden van die bepaling, is de |
maladie professionnelle contractée par cette personne ait augmenté, le | totale graad van blijvende arbeidsongeschiktheid die hem naar |
taux global qui lui a été reconnu suite à cette révision est demeuré | aanleiding van een herziening werd toegekend, onveranderd gebleven, |
inchangé, parce que la partie de ce taux représentant la limitation | hoewel de graad van de lichamelijke ongeschiktheid veroorzaakt door de |
beroepsziekte die hij had opgelopen, was gestegen, omdat het gedeelte | |
effective des possibilités de travail sur le marché de l'emploi n'a | van die graad dat de effectieve beperking van de arbeidsmogelijkheden |
op de arbeidsmarkt vertegenwoordigt, niet meer volledig in aanmerking | |
plus été prise en compte après qu'elle eut atteint l'âge de 65 ans. | werd genomen nadat hij de leeftijd van 65 jaar had bereikt. |
B.1.3. L'article 35bis des lois coordonnées sur les maladies | B.1.3. Artikel 35bis van de gecoördineerde wetten op de beroepsziekten |
professionnelles a été remplacé par l'article 70 de la loi-programme | werd bij artikel 70 van de programmawet van 23 december 2009 vervangen |
du 23 décembre 2009 et dispose désormais : | en bepaalt voortaan : |
« § 1er. Si le taux d'incapacité physique de travail est modifié ou | « § 1. Ingeval de graad van lichamelijke arbeidsongeschiktheid wordt |
confirmé après l'âge de 65 ans, le taux correspondant à la diminution | gewijzigd of bevestigd na de leeftijd van 65 jaar, is de graad die |
de la capacité de gain normale produite par la limitation effective | overeenstemt met de vermindering van het normale vermogen tot |
des possibilités de travail sur le marché de l'emploi, déterminée | verdienen veroorzaakt door de feitelijke beperking van de |
avant cet âge, n'est plus susceptible de modification. | arbeidsmogelijkheden op de arbeidsmarkt, vastgesteld vóór deze |
leeftijd, niet meer vatbaar voor veranderingen. | |
§ 2. Si le taux d'incapacité permanente de travail est déterminé après | § 2. Ingeval de graad van blijvende arbeidsongeschiktheid wordt |
l'âge de 65 ans, la diminution de la capacité de gain normale produite | vastgesteld na de leeftijd van 65 jaar, wordt bij de evaluatie van |
par la limitation effective des possibilités de travail sur le marché | deze graad geen rekening gehouden met de vermindering van het normale |
de l'emploi n'est pas prise en considération dans l'évaluation de ce | vermogen tot verdienen veroorzaakt door de feitelijke beperking van de |
taux ». | arbeidsmogelijkheden op de arbeidsmarkt ». |
Cette modification législative est entrée en vigueur le 1er janvier | Die wetswijziging is op 1 januari 2010 in werking getreden en heeft |
2010 et n'a produit d'effets qu'après cette date. Elle n'est pas | pas na die datum uitwerking. Zij is niet van toepassing op het geschil |
applicable au litige pendant devant la juridiction a quo, de sorte que | dat voor het verwijzende rechtscollege hangende is, zodat het |
l'examen de la Cour doit porter sur l'article 35bis des lois | onderzoek van het Hof betrekking moet hebben op artikel 35bis van de |
coordonnées sur les maladies professionnelles dans la rédaction qui | |
était la sienne antérieurement à l'entrée en vigueur de la | gecoördineerde wetten op de beroepsziekten in de redactie ervan die |
loi-programme du 23 décembre 2009. | voorafgaat aan de inwerkingtreding van de programmawet van 23 december |
B.1.4. La détermination du taux d'incapacité permanente consécutif à | 2009. B.1.4. Voor het bepalen van de graad van blijvende ongeschiktheid als |
une maladie professionnelle tient compte de deux éléments : l'atteinte | gevolg van een beroepsziekte wordt rekening gehouden met twee |
à l'intégrité physique de la victime d'une part et la diminution de sa | elementen : de aantasting van de lichamelijke integriteit van het |
capacité de gain normale sur le marché du travail général d'autre | slachtoffer, enerzijds, en de vermindering van diens normale |
part. Suivant la jurisprudence de la Cour de cassation, si la | verdienvermogen op de algemene arbeidsmarkt, anderzijds. Hoewel, |
reconnaissance d'une incapacité permanente de travail suppose, certes, | volgens de rechtspraak van het Hof van Cassatie, de erkenning van een |
l'existence d'une incapacité physique, le taux de cette dernière ne | blijvende arbeidsongeschiktheid weliswaar het bestaan van een fysieke |
constitue toutefois pas nécessairement l'élément déterminant pour | ongeschiktheid veronderstelt, vormt de graad van laatstgenoemde |
évaluer le degré de l'incapacité permanente, et l'étendue du dommage | ongeschiktheid echter niet noodzakelijkerwijs het doorslaggevende |
s'apprécie non seulement en fonction de l'incapacité physique mais | gegeven voor het bepalen van de graad van blijvende ongeschiktheid, en |
encore en fonction de l'âge, de la qualification professionnelle, de | wordt de omvang van de schade niet alleen op grond van de fysieke |
la faculté d'adaptation, de la possibilité de rééducation | ongeschiktheid beoordeeld maar ook op grond van de leeftijd, de |
vakbekwaamheid, het aanpassingsvermogen, de omscholingsmogelijkheden | |
professionnelle et de la capacité de concurrence de la victime sur le | en het concurrentievermogen van de getroffene op de algemene |
marché général de l'emploi (Cass., 11 septembre 2006, Pas., 2006, n° 401). | arbeidsmarkt (Cass., 11 september 2006, Arr. Cass., 2006, nr. 401). |
Quant à la première question préjudicielle | Ten aanzien van de eerste prejudiciële vraag |
B.2.1. La première question préjudicielle invite la Cour à comparer la | B.2.1. In de eerste prejudiciële vraag wordt het Hof verzocht de |
situatie van de slachtoffers van een beroepsziekte te vergelijken met | |
situation des victimes d'une maladie professionnelle avec la situation | de situatie van de slachtoffers van een arbeidsongeval. Met toepassing |
des victimes d'un accident du travail. En application de la | van de in het geding zijnde bepaling wordt het gedeelte van de graad |
disposition en cause, la partie du taux d'incapacité permanente de | van blijvende arbeidsongeschiktheid dat overeenstemt met de |
travail correspondant à la diminution de la capacité de gain normale | vermindering van het normale verdienvermogen op de arbeidsmarkt, niet |
sur le marché de l'emploi n'est plus prise en considération lorsque | meer in aanmerking genomen wanneer de slachtoffers van een |
les victimes d'une maladie professionnelle atteignent l'âge de 65 ans, | beroepsziekte de leeftijd van 65 jaar bereiken, terwijl de |
alors que les victimes d'un accident du travail n'ont pas dans les | slachtoffers van een arbeidsongeval in dezelfde omstandigheden niet |
mêmes circonstances à subir une diminution semblable du taux | zulk een vermindering moeten ondergaan van de graad van blijvende |
d'incapacité permanente qui leur a été reconnu en conséquence de | ongeschiktheid die hun ingevolge het ongeval waarvan zij het |
l'accident dont elles ont été victimes. | slachtoffer zijn, is toegekend. |
B.2.2. La Cour du travail de Bruxelles interroge la Cour sur la | B.2.2. Het Arbeidshof te Brussel ondervraagt het Hof over de |
compatibilité de cette différence de traitement avec les articles 10, | bestaanbaarheid van dat verschil in behandeling met de artikelen 10, |
11 et 23 de la Constitution, lus en combinaison avec l'article 1er du | 11 en 23 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 1 van het |
Premier Protocole additionnel à la Convention européenne des droits de | Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten |
l'homme, avec l'article 14 de cette Convention ainsi qu'avec l'article | van de mens, met artikel 14 van dat Verdrag en met artikel 1, lid 2, |
1er, paragraphe 2, de la convention n° 18 de l'Organisation internationale du travail. | van het verdrag nr. 18 van de Internationale Arbeidsorganisatie. |
B.3. Il ressort des travaux préparatoires de la loi du 30 mars 1994 | B.3. Uit de parlementaire voorbereiding van de wet van 30 maart 1994 |
portant des dispositions sociales, dont l'article 59 a inséré | houdende sociale bepalingen, waarvan artikel 59 het in het geding |
l'article 35bis en cause, que, dans le but de rechercher l'équilibre | zijnde artikel 35bis heeft ingevoegd, blijkt dat de wetgever, met het |
financier de la sécurité sociale, le législateur a entendu limiter | oog op het streven naar een financieel evenwicht in de sociale |
l'indemnisation de la diminution de la capacité de gain normale | zekerheid, de schadeloosstelling voor de vermindering van het normale |
produite par la limitation effective des possibilités de travail sur | vermogen tot verdienen, veroorzaakt door de feitelijke beperking van |
le marché de l'emploi après l'âge de 65 ans pour le motif qu'après cet | de arbeidsmogelijkheden op de arbeidsmarkt na de leeftijd van 65 jaar, |
âge, « [les victimes] n'y sont disponibles que dans une mesure très | heeft willen beperken om reden dat na die leeftijd « [de getroffenen] |
slechts in zeer beperkte mate beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt » | |
limitée » (Doc. parl., Sénat, 1993-1994, n° 980-2, p. 75). | (Parl. St., Senaat, 1993-1994, nr. 980-2, p. 75). |
B.4.1. L'article 23 de la Constitution énonce que la loi, le décret et | B.4.1. Artikel 23 van de Grondwet bepaalt dat de wet, het decreet en |
l'ordonnance garantissent notamment le droit à l'aide sociale, afin de | de ordonnantie onder meer het recht op sociale bijstand waarborgen, om |
ieder in staat te stellen een menswaardig leven te leiden. | |
permettre à chacun de mener une vie conforme à la dignité humaine. | Artikel 1 van het verdrag nr. 18 van de Internationale |
L'article 1er de la convention n° 18 de l'Organisation internationale | Arbeidsorganisatie verplicht de Staten die partij zijn bij het |
du travail impose aux Etats parties d'assurer aux victimes de maladies | Verdrag, de slachtoffers van beroepsziekten of hun rechthebbenden een |
professionnelles ou à leurs ayants droit une « réparation basée sur | schadeloosstelling te verzekeren die gebaseerd is op de algemene |
les principes généraux de [leur] législation nationale concernant la | beginselen van hun nationale wetgeving betreffende de |
réparation des accidents du travail » et prévoit que « le taux de | schadeloosstelling van arbeidsongevallen, en bepaalt dat het tarief |
cette réparation ne sera pas inférieur à celui que prévoit la | van die schadeloosstelling niet lager mag zijn dan hetwelk de |
législation nationale pour les dommages résultant d'accidents du | nationale wetgeving bepaalt voor schade die het gevolg is van |
travail ». | arbeidsongevallen. |
Enfin, il se déduit de la combinaison de l'article 1er du Premier | Ten slotte kan uit de combinatie van artikel 1 van het Eerste |
Protocole additionnel à la Convention européenne des droits de l'homme | Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten van de |
et de l'article 14 de cette Convention que, dans la mesure où les | mens met artikel 14 van dat Verdrag worden afgeleid dat, in zoverre |
allocations sociales constituent un droit patrimonial protégé par | sociale uitkeringen een vermogensrecht vormen dat is beschermd bij het |
l'article 1er précité, elles doivent être accordées sans discrimination. | voormelde artikel 1, zij zonder discriminatie moeten worden toegekend. |
B.4.2. Ces dispositions n'interdisent toutefois pas au législateur | B.4.2. Die bepalingen verbieden de wetgever echter niet verschillen in |
d'établir des différences dans le mode de calcul des réparations qui | te voeren in de berekeningswijze van de schadeloosstelling die |
respectievelijk aan het slachtoffer van een arbeidsongeval en aan het | |
sont dues tant aux accidentés du travail qu'aux victimes de maladies | slachtoffer van een beroepsziekte is verschuldigd, rekening houdend |
professionnelles, tenant compte des spécificités des régimes qu'il met | met de specifieke kenmerken van de regelingen die hij invoert, en met |
en place et de la nature des dommages causés par les accidents et les | de aard van de schade die door ongevallen en ziekten wordt |
maladies, pour autant que les mesures qu'il adopte puissent faire | veroorzaakt, voor zover de maatregelen die hij aanneemt redelijk |
l'objet d'une justification raisonnable. | kunnen worden verantwoord. |
B.5.1. Contrairement à l'accident du travail, qui provient d'un | B.5.1. In tegenstelling tot het arbeidsongeval, dat voortvloeit uit |
événement soudain survenu dans le cours de l'exécution du contrat de | een plotse gebeurtenis die zich voordoet tijdens de uitvoering van de |
travail, la maladie professionnelle est celle dont la victime a été | arbeidsovereenkomst, is de beroepsziekte een ziekte waarvan het |
exposée au risque professionnel de cette maladie avec une certaine | slachtoffer, met een zekere intensiteit en gedurende een bepaalde |
intensité et pendant un certain temps. La maladie professionnelle | tijd, werd blootgesteld aan het beroepsrisico van die ziekte. De |
s'inscrit donc dans la durée et ses conséquences sur l'état de santé | beroepsziekte ontwikkelt zich na verloop van tijd en de gevolgen ervan |
de la personne concernée peuvent évoluer tout au long de sa vie. B.5.2. S'il est exact que tant l'indemnisation à laquelle a droit la victime d'un accident du travail que celle à laquelle a droit la victime d'une maladie professionnelle tendent notamment à compenser forfaitairement la perte ou la diminution du potentiel économique de la victime sur le marché du travail, la comparaison des deux régimes d'indemnisation fait apparaître des différences dans les procédures d'évaluation du taux d'incapacité et de la révision de ce taux en cas d'aggravation ou de diminution de l'incapacité. La révision du taux d'incapacité permanente de la victime d'un accident du travail obéit à des règles distinctes de celles qui gouvernent la révision du taux d'incapacité permanente de la victime d'une maladie professionnelle. B.6. La justification donnée à la mesure en cause, rappelée en B.3, n'apparaît pas déraisonnable. S'il se justifie que dans le secteur des maladies professionnelles, l'indemnisation soit liée à l'incapacité physique mais aussi économique de la victime, il peut également se | voor de gezondheidstoestand van de betrokkene kunnen gedurende heel diens leven nog evolueren. B.5.2. Ook al is het juist dat zowel de vergoeding waarop het slachtoffer van een arbeidsongeval recht heeft, als die waarop het slachtoffer van een beroepsziekte recht heeft, onder meer ertoe strekken het verlies aan of de vermindering van het economisch potentieel van het slachtoffer op de arbeidsmarkt forfaitair te compenseren, toch blijkt uit een vergelijking van de twee vergoedingsregelingen dat er verschillen zijn in de procedures van beoordeling van de graad van ongeschiktheid en van herziening van die graad in geval van verergering of vermindering van die ongeschiktheid. De herziening van de graad van blijvende ongeschiktheid van het slachtoffer van een arbeidsongeval volgt andere regels dan de herziening van de graad van blijvende ongeschiktheid van het slachtoffer van een beroepsziekte. B.6. De in B.3 vermelde verantwoording voor de in het geding zijnde maatregel blijkt niet onredelijk. Indien het verantwoord is dat in de sector van de beroepsziekten de schadeloosstelling wordt verbonden met de lichamelijke ongeschiktheid, maar ook met de economische ongeschiktheid van het slachtoffer, kan tevens worden verantwoord dat |
justifier que l'incapacité économique ne soit plus prise en | de economische ongeschiktheid niet langer in aanmerking wordt genomen |
considération après l'âge de 65 ans. | na de leeftijd van 65 jaar. |
Dès lors que la disposition en cause n'est pas en elle-même | Aangezien de in het geding zijnde bepaling op zich niet onverantwoord |
injustifiée, la circonstance qu'une mesure semblable n'existe pas dans | is, maakt de omstandigheid dat een dergelijke maatregel niet bestaat |
le régime des accidents du travail ne la rend pas incompatible avec | in de regeling van de arbeidsongevallen hem niet onbestaanbaar met de |
les articles 10 et 11 de la Constitution, lus isolément ou combinés | artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen |
avec les dispositions visées par la question préjudicielle. | met de bepalingen die in de prejudiciële vraag worden beoogd. |
B.7. Enfin, la circonstance que le législateur ait décidé en 2009 de | B.7. De omstandigheid dat de wetgever in 2009 heeft beslist de in het |
la modifier pour l'avenir ne rend pas discriminatoire la disposition | geding zijnde bepaling voor de toekomst te wijzigen, maakt die |
en cause, qui pouvait être justifiée à l'époque de son adoption par | bepaling, die ten tijde van de aanneming ervan kon worden verantwoord |
des raisons liées notamment à la nécessité de rechercher un équilibre | door redenen die meer bepaald waren verbonden aan de noodzaak van een |
financier de la sécurité sociale et en particulier du secteur des | financieel evenwicht van de sociale zekerheid en in het bijzonder van |
maladies professionnelles. | de sector van de beroepsziekten, ten slotte niet discriminerend. |
B.8. La première question préjudicielle appelle une réponse négative. | B.8. De eerste prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. |
Quant à la seconde question préjudicielle | Ten aanzien van de tweede prejudiciële vraag |
B.9.1. La seconde question préjudicielle invite la Cour à comparer la | B.9.1. In de tweede prejudiciële vraag wordt het Hof verzocht de |
situation des victimes d'une maladie professionnelle indemnisées sur | situatie van de slachtoffers van een beroepsziekte die worden vergoed |
la base des lois coordonnées sur les maladies professionnelles, soit | op grond van de gecoördineerde wetten op de beroepsziekten, namelijk |
dans le secteur privé, avec la situation des victimes d'une maladie | in de privésector, te vergelijken met de situatie van de slachtoffers |
professionnelle visées par la loi du 3 juillet 1967 sur la prévention | van een beroepsziekte die worden beoogd door de wet van 3 juli 1967 |
ou la réparation des dommages résultant des accidents du travail, des | betreffende de preventie van of de schadevergoeding voor |
accidents survenus sur le chemin du travail et des maladies | arbeidsongevallen, voor ongevallen op de weg naar en van het werk en |
professionnelles dans le secteur public. | voor beroepsziekten in de overheidssector. |
En application de la disposition en cause, la partie du taux | Met toepassing van de in het geding zijnde bepaling wordt het gedeelte |
d'incapacité permanente de travail correspondant à la diminution de la | van de graad van blijvende arbeidsongeschiktheid dat overeenstemt met |
capacité de gain normale sur le marché de l'emploi n'est plus prise en | de vermindering van het normale verdienvermogen op de arbeidsmarkt |
considération lorsque les victimes d'une maladie professionnelle | niet meer in aanmerking genomen wanneer de slachtoffers van een |
relevant du secteur privé atteignent l'âge de 65 ans, alors que les | beroepsziekte die tot de privésector behoren de leeftijd van 65 jaar |
victimes d'une maladie professionnelle relevant du secteur public | bereiken, terwijl de slachtoffers van een beroepsziekte die tot de |
n'ont pas à subir une diminution semblable du taux d'incapacité | overheidssector behoren niet een dergelijke vermindering moeten |
permanente qui leur a été reconnu en conséquence de la maladie | ondergaan van de graad van blijvende ongeschiktheid die hun is |
qu'elles ont contractée. | toegekend ingevolge de ziekte die zij hebben opgelopen. |
B.9.2. La Cour du travail de Bruxelles interroge la Cour sur la | B.9.2. Het Arbeidshof te Brussel ondervraagt het Hof over de |
compatibilité de cette différence de traitement avec les articles 10, | bestaanbaarheid van dat verschil in behandeling met de artikelen 10, |
11 et 23 de la Constitution, lus en combinaison avec l'article 1er du | 11 en 23 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 1 van het |
Premier Protocole additionnel à la Convention européenne des droits de | Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten |
l'homme et avec l'article 14 de cette Convention. | van de mens, en met artikel 14 van dat Verdrag. |
B.10. La différence de traitement en cause repose sur le critère | B.10. Het in het geding zijnde verschil in behandeling berust op het |
objectif de la différence de régime, public ou privé, dans lequel la | objectieve criterium van het verschil in regeling - voor de overheids- |
victime de la maladie professionnelle doit être indemnisée. | of privésector - op grond waarvan het slachtoffer van een |
beroepsziekte moet worden vergoed. | |
B.11. Il ressort des travaux préparatoires que la loi du 3 juillet | B.11. Uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat de wet van 3 juli |
1967 a été adoptée « en vue d'assurer [le personnel des services | 1967 werd aangenomen om personeelsleden in overheidsdienst « te |
publics] contre les conséquences des accidents sur le chemin ou sur le | verzekeren tegen de gevolgen van de ongevallen op de weg of de plaats |
lieu du travail et des maladies professionnelles ». « L'objectif | van het werk en de beroepsziekten ». « Het nagestreefde doel bestaat |
poursuivi est de [lui] donner le bénéfice d'un régime comparable à | erin hun een stelsel te bezorgen dat kan vergeleken worden met het |
celui qui est déjà applicable dans le secteur privé ». Toutefois, « le | stelsel dat reeds toegepast wordt in de privé-sector ». Nochtans « |
Gouvernement n'a pas jugé possible ni souhaitable de soumettre les | oordeelde [de Regering] het noch mogelijk noch wenselijk de |
agents des services publics aux mêmes dispositions que les ouvriers et | personeelsleden van de overheidsdiensten te onderwerpen aan dezelfde |
les employés du secteur privé. Le statut des fonctionnaires comporte | bepalingen als de arbeiders en de bedienden uit de privé-sector. Het |
des particularités dont il convient de tenir compte et qui justifient, | statuut der ambtenaren bevat particulariteiten waarmee rekening dient |
dans certains cas, l'adoption de règles propres » (Doc. parl., | gehouden en die in zekere gevallen, het aanvaarden van eigen regelen |
Chambre, 1964-1965, n° 1023/1, pp. 3 et 4; dans le même sens, Doc. | rechtvaardigen » (Parl. St., Kamer, 1964-1965, nr. 1023/1, pp. 3 en 4; |
parl., Sénat, 1966-1967, n° 242, pp. 2-3). Même s'il « n'est donc | in dezelfde zin : Parl. St., Senaat, 1966-1967, nr. 242, pp. 2-3). Ook |
nullement question d'une extension pure et simple du régime du secteur | al is er « van een eenvoudige uitbreiding van het stelsel van de |
privé au secteur public » (Doc. parl., Chambre, 1966-1967, n° 339/6, | privésector tot de openbare sector [...] dus geenszins sprake » (Parl. |
p. 2), on relèvera qu'en ce qui concerne la définition des notions | St., Kamer, 1966-1967, nr. 339/6, p. 2), toch moet worden opgemerkt |
d'accident du travail, d'accident survenu sur le chemin du travail et | dat wat betreft de definiëring van de begrippen arbeidsongeval, |
de maladie professionnelle, le « parallélisme avec le secteur privé | ongeval op de weg naar en van het werk en beroepsziekte, het « |
s'y trouve réalisé complètement » (ibid., p. 5). B.12.1. Dès lors que les différences objectives entre les deux catégories de travailleurs justifient qu'elles soient soumises à des systèmes différents, il est admissible que la comparaison trait pour trait des deux systèmes fasse apparaître des différences de traitement, tantôt dans un sens, tantôt dans l'autre, sous la réserve que chaque règle doit être conforme à la logique du système auquel elle appartient. B.12.2. La logique propre des deux systèmes justifie les différences qui existent, notamment en ce qui concerne les règles de procédure, le niveau et les modalités d'indemnisation. C'est au législateur qu'il appartient de décider dans le respect de l'égalité et de la non-discrimination si une plus grande équivalence est souhaitable ou non et de déterminer, le cas échéant, à quel moment et de quelle manière une plus grande uniformité entre les deux réglementations doit se traduire par des mesures concrètes. | parallellisme met de privé-sector [...] daarbij volledig [wordt] doorgetrokken » (ibid., p. 5). B.12.1. Aangezien het door de objectieve verschillen tussen beide categorieën van werknemers verantwoord is dat zij aan verschillende systemen zijn onderworpen, kan worden aanvaard dat bij een nadere vergelijking van beide systemen verschillen in behandeling aan het licht komen, nu eens in de ene zin, dan weer in de andere, onder voorbehoud dat elke regel dient overeen te stemmen met de logica van het systeem waarvan die regel deel uitmaakt. B.12.2. De eigen logica van de twee systemen verantwoordt dat er verschillen bestaan, meer bepaald wat de procedureregels, het niveau en de wijze van vergoeding betreft. Het behoort, mits het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie in acht wordt genomen, tot de bevoegdheid van de wetgever te oordelen of een grotere gelijkschakeling al dan niet wenselijk is en in voorkomend geval te bepalen op welk tijdstip en op welke wijze via concrete maatregelen vorm moet worden gegeven aan een grotere uniformiteit tussen beide regelgevingen. |
B.13. Pour les motifs exprimés en B.3 et en B.6, la disposition en | B.13. Om de redenen vermeld in B.3 en in B.6, is de in het geding |
cause n'est pas dépourvue de justification raisonnable. Dès lors que | zijnde bepaling niet zonder redelijke verantwoording. Aangezien de |
les modalités d'indemnisation ne sont pas identiques dans les deux | wijze van vergoeding niet identiek is in de twee systemen - wat |
systèmes - ce qui n'empêche d'ailleurs pas qu'en cas de révision du | overigens niet verhindert dat, in geval van herziening van de graad |
taux d'incapacité, il soit également tenu compte dans le régime du | van ongeschiktheid, eveneens rekening wordt gehouden, in de regeling |
secteur public de l'évolution des chances de la personne concernée de | van de overheidssector, met de evolutie van de kansen van de |
retrouver un emploi sur le marché du travail -, il peut être admis | betrokkene om opnieuw werk te vinden op de arbeidsmarkt -, kan |
également que la diminution du taux global résultant de la non-prise | eveneens worden aanvaard dat de vermindering van de totale graad die |
en considération du facteur socio-économique après que la victime eut | het gevolg is van het niet in aanmerking nemen van de |
atteint l'âge de 65 ans n'ait été explicitement prévue que dans la | sociaaleconomische factor nadat het slachtoffer de leeftijd van 65 |
jaar heeft bereikt, enkel expliciet is bepaald in de wetgeving | |
législation concernant le secteur privé. | betreffende de privésector. |
B.14. La seconde question préjudicielle appelle une réponse négative. | B.14. De tweede prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
L'article 35bis, alinéas 1er à 3, des lois relatives à la prévention | Artikel 35bis, eerste tot derde lid, van de wetten betreffende de |
des maladies professionnelles et à la réparation des dommages | preventie van beroepsziekten en de vergoeding van de schade die uit |
résultant de celles-ci, coordonnées le 3 juin 1970, tel qu'il était | die ziekten voortvloeit, gecoördineerd op 3 juni 1970, zoals het |
rédigé avant sa modification par la loi-programme du 23 décembre 2009, | geredigeerd was vóór de wijziging ervan bij de programmawet van 23 |
ne viole pas les articles 10, 11 et 23 de la Constitution, lus | december 2009, schendt niet de artikelen 10, 11 en 23 van de Grondwet, |
isolément ou en combinaison avec l'article 1er du Premier Protocole | al dan niet in samenhang gelezen met artikel 1 van het Eerste |
additionnel à la Convention européenne des droits de l'homme, avec | Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten van de |
l'article 14 de cette Convention et avec l'article 1er, paragraphe 2, | mens, met artikel 14 van dat Verdrag en met artikel 1, lid 2, van het |
de la convention n° 18 de l'Organisation internationale du travail. | verdrag nr. 18 van de Internationale Arbeidsorganisatie. |
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het |
la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 9 février 2012. | Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 9 februari 2012. |
Le greffier, | De griffier, |
F. Meersschaut | F. Meersschaut |
Le président, | De voorzitter, |
R. Henneuse | R. Henneuse |