Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 163/2011 du 20 octobre 2011 Numéro du rôle : 5082 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 2276ter du Code civil, posée par la Cour d'appel de Mons. La Cour constitutionnelle, composée des présid après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle et procéd(...)"
Extrait de l'arrêt n° 163/2011 du 20 octobre 2011 Numéro du rôle : 5082 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 2276ter du Code civil, posée par la Cour d'appel de Mons. La Cour constitutionnelle, composée des présid après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle et procéd(...) Uittreksel uit arrest nr. 163/2011 van 20 oktober 2011 Rolnummer 5082 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 2276ter van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door het Hof van Beroep te Bergen. Het Grondwettelijk Hof, samengest wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 163/2011 du 20 octobre 2011 Uittreksel uit arrest nr. 163/2011 van 20 oktober 2011
Numéro du rôle : 5082 Rolnummer 5082
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 2276ter du In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 2276ter van het
Code civil, posée par la Cour d'appel de Mons. Burgerlijk Wetboek, gesteld door het Hof van Beroep te Bergen.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges L. samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de
Lavrysen, A. Alen, E. Derycke, J. Spreutels et P. Nihoul, assistée du rechters L. Lavrysen, A. Alen, E. Derycke, J. Spreutels en P. Nihoul,
greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président R. Henneuse, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter R. Henneuse,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par arrêt du 10 janvier 2011 en cause de la SPRL « Bureau d'études M. Bij arrest van 10 januari 2011 in zake de bvba « Bureau d'études M.A.
A. Cantillon » contre la SPRL « Couscous Chez Vous », en présence de Cantillon » tegen de bvba « Couscous Chez Vous », in aanwezigheid van
la SA « Ethias », partie intervenante volontaire, dont l'expédition de nv « Ethias », vrijwillig tussenkomende partij, waarvan de
est parvenue au greffe de la Cour le 13 janvier 2011, la Cour d'appel expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 13 januari 2011,
de Mons a posé la question préjudicielle suivante : heeft het Hof van Beroep te Bergen de volgende prejudiciële vraag
« L'article 2276ter du Code civil ne viole-t-il pas les articles 10 et gesteld : « Schendt artikel 2276ter van het Burgerlijk Wetboek niet de artikelen
11 de la Constitution, en ce qu'il institue, en son § 2, un délai de 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre het, in paragraaf 2 ervan, één
prescription unique de 5 ans pour l'action en paiement des frais et enkele verjaringstermijn van vijf jaar invoert voor de vordering tot
honoraires des experts, alors que, en son § 1er, il opère une betaling van de kosten en erelonen van de deskundigen, terwijl
distinction, en ce que les experts auxquels une mission a été confiée paragraaf 1 ervan een onderscheid maakt, waarbij de deskundigen aan
wie krachtens de wet een taak is opgedragen, zijn ontlast van hun
en vertu de la loi sont déchargés de leur responsabilité beroepsaansprakelijkheid en niet meer verantwoordelijk zijn voor de
professionnelle et de la conservation des pièces, cinq ans après le bewaring van de stukken, vijf jaar na de indiening van hun verslag,
dépôt de leur rapport, alors que les autres experts ne le sont que dix terwijl de andere deskundigen dat pas tien jaar na de beëindiging van
ans après l'achèvement de leur mission ? ». hun taak zijn ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. La question préjudicielle porte sur l'article 2276ter du Code B.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 2276ter van het
civil, qui dispose : Burgerlijk Wetboek, dat bepaalt :
« § 1er. Les experts sont déchargés de leur responsabilité « § 1. Deskundigen zijn ontlast van hun beroepsaansprakelijkheid en
professionnelle et de la conservation des pièces dix ans après zijn niet meer verantwoordelijk voor de bewaring van de stukken tien
l'achèvement de leur mission ou, si celle-ci leur a été confiée en jaar na het beëindigen van hun taak of, als deze hun krachtens de wet
vertu de la loi, cinq ans après le dépôt de leur rapport. werd opgedragen, vijf jaar na de indiening van hun verslag.
Cette prescription n'est pas applicable lorsque l'expert a été Deze verjaring is niet van toepassing wanneer een deskundige
constitué expressément dépositaire de pièces déterminées. uitdrukkelijk met het bewaren van bepaalde stukken is belast.
§ 2. L'action des experts en paiement de leurs frais et honoraires se § 2. De vordering van deskundigen tot betaling van kosten en ereloon
prescrit par cinq ans ». verjaart na verloop van vijf jaar ».
B.2.1. La Cour est interrogée sur la compatibilité, avec les articles B.2.1. Aan het Hof wordt gevraagd of de gelijkheid van behandeling die
artikel 2276ter, § 2, invoert tussen de deskundigen aan wie krachtens
de wet een taak is opgedragen en de andere deskundigen, bestaanbaar is
10 et 11 de la Constitution, de l'identité de traitement que l'article met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre de
2276ter, § 2, instaure entre les experts auxquels une mission a été
confiée en vertu de la loi et les autres experts en ce que le délai de verjaringstermijn van de vordering tot betaling van de kosten en
prescription de l'action en paiement des frais et honoraires est fixé erelonen voor beiden is vastgesteld op vijf jaar, terwijl de termijn
à cinq ans pour les uns et les autres, alors que celui au cours duquel waarbinnen hun beroepsaansprakelijkheid in het geding kan worden
leur responsabilité professionnelle peut être engagée et l'obligation gebracht en zij ertoe verplicht zijn de stukken te bewaren, is
de conserver des pièces leur est imposée est fixé à cinq ans pour les vastgesteld op vijf jaar voor de eerstgenoemden en op tien jaar voor
premiers et à dix ans pour les seconds, à compter, selon le cas, du de laatstgenoemden, te rekenen vanaf, naar gelang van het geval, de
dépôt de leur rapport ou de l'achèvement de leur mission (article indiening van hun verslag of de beëindiging van hun taak (artikel
2276ter, § 1er). 2276ter, § 1).
B.2.2. Il apparaît des faits de l'espèce, où est en cause B.2.2. Uit de feiten van de zaak, waarin de toepassing van artikel
l'application de l'article 2276ter, § 2, que la question préjudicielle 2276ter, § 2, in het geding is, blijkt dat de prejudiciële vraag
betrekking heeft op de identieke termijn die geldt voor de verjaring
porte sur le délai identique prévu pour la prescription des actions en van de vorderingen tot betaling van de kosten en erelonen en niet op
paiement des frais et honoraires et non sur le délai différent prévu de verschillende termijn die geldt voor de vordering waarbij de
pour l'action engageant la responsabilité des experts ou pour deskundigen aansprakelijk worden gesteld of voor de verplichting die
l'obligation qui leur est faite de conserver des pièces. Cette hun is opgelegd om de stukken te bewaren. Dat gegeven is niet van dien
circonstance n'est pas de nature à mettre en cause la recevabilité de aard dat het de ontvankelijkheid van de prejudiciële vraag in het
la question préjudicielle, contrairement à ce que soutient le Conseil geding kan brengen, in tegenstelling tot wat de Ministerraad beweert,
des ministres, puisqu'une relation entre ces différents délais est vermits niet alleen de verwijzende rechter maar ook de parlementaire
établie non seulement par le juge a quo mais aussi par les travaux voorbereiding van de in het geding zijnde bepaling een verband tussen
préparatoires de la disposition en cause (Doc. parl., Chambre, S.E. die verschillende termijnen legt (Parl. St., Kamer, B.Z. 1988, nr.
1988, n° 367/1, pp. 1 et 2; n° 367/2, p. 2). 367/1, pp. 1 en 2; nr. 367/2, p. 2).
B.2.3. Bien qu'ils se trouvent dans des situations objectivement B.2.3. Ofschoon zij zich in objectief verschillende situaties
différentes, les experts auxquels une mission est confiée en vertu de bevinden, bevinden de deskundigen aan wie een taak krachtens de wet is
la loi et les autres experts se trouvent, quand ils agissent en opgedragen en de andere deskundigen zich, wanneer zij een vordering
paiement de frais et honoraires, dans des situations qui, tot betaling van kosten en erelonen instellen, in situaties die, in
contrairement à ce que soutient le Conseil des ministres, ne sont pas tegenstelling tot wat de Ministerraad beweert, niet in die mate van
à ce point éloignées qu'elles ne pourraient être comparées. elkaar verschillen dat zij niet met elkaar zouden kunnen worden
B.3. L'article 2276ter du Code civil a été inséré dans ce Code par la vergeleken. B.3. Artikel 2276ter van het Burgerlijk Wetboek is in dat Wetboek
loi du 19 février 1990. Les développements de la proposition de loi, ingevoegd bij de wet van 19 februari 1990. Nadat is herinnerd aan
après avoir rappelé diverses dispositions limitant dans le temps la verschillende bepalingen die de beroepsaansprakelijkheid van bepaalde
responsabilité professionnelle de certaines professions libérales et vrije en intellectuele beroepen in de tijd beperken, wordt in de
toelichting bij het wetsvoorstel aangegeven dat tegenover die
intellectuelles, indiquent que cette limitation a « souvent pour beperking « vaak als compensatie een korte of zeer korte verjaring
contrepartie une prescription courte ou très courte pour la [staat] voor vorderingen in verband met de vergoeding van de
rémunération des actes posés par les titulaires de ces professions » handelingen die door beoefenaars van die beroepen gesteld worden »
(Doc. parl., Chambre, S.E. 1988, n° 367/1, pp. 1 et 2; n° 367/2, p. (Parl. St., Kamer, B.Z. 1988, nr. 367/1, pp. 1 en 2; nr. 367/2, p. 2).
2). Certes, comme l'indiquent la partie intimée devant le juge a quo Zoals de geïntimeerde partij voor de verwijzende rechter en de
et le Conseil des ministres, ces deux limitations n'ont pas de lien Ministerraad aangeven, bestaat tussen die twee beperkingen weliswaar
nécessaire entre elles; il n'est cependant pas manifestement geen noodzakelijk verband; het is echter niet kennelijk onredelijk
déraisonnable de tenir compte de l'une pour établir l'autre, en rekening te houden met het bestaan van de ene om de andere in te
particulier lorsque tel est déjà le cas pour d'autres professions. voeren, in het bijzonder wanneer dat reeds het geval is voor andere
Le législateur a justifié la limitation dans le temps de la beroepen. De wetgever heeft de beperking in de tijd van de
responsabilité professionnelle et de l'obligation de conserver des beroepsaansprakelijkheid en de verplichting om de stukken te bewaren,
pièces par un souci de prévenir l'insécurité juridique, de ne pas verantwoord door een zorg om rechtsonzekerheid te voorkomen, de
contraindre les experts à encombrer leurs locaux professionnels et de deskundigen niet ertoe te verplichten hun bedrijfslokalen te overladen
protéger leurs héritiers, ainsi que par la considération que les met dossiers en hun erfgenamen te beschermen, alsook door de
actions en justice sont engagées plus rapidement aujourd'hui qu'elles overweging dat de rechtsvorderingen vandaag sneller worden ingesteld
ne l'étaient dans le passé (ibid., n° 367/1, pp. 2 et 3; n° 367/2, p. dan in het verleden (ibid., nr. 367/1, pp. 2 en 3; nr. 367/2, p. 2).
2). Il n'a cependant pas indiqué pourquoi cette limitation dans le Hij heeft evenwel niet aangegeven waarom die beperking in de tijd
temps diffère suivant que l'expert accomplit sa mission en vertu de la verschilt naargelang de deskundige zijn taak al dan niet krachtens de
loi ou non. wet volbrengt.
B.4. En ce qui concerne le délai de prescription de l'action en B.4. In verband met de verjaringstermijn van de vordering tot betaling
paiement des frais et honoraires, les développements de la proposition van de kosten en erelonen luidt de toelichting bij het voorstel dat de
qui est devenue la loi précitée indiquent : voormelde wet is geworden :
« Par souci d'équilibre, il apparaît aussi opportun et équitable de « Om het evenwicht te waarborgen lijkt het tevens opportuun en billijk
limiter à cinq ans le délai pendant lequel les experts peuvent om de termijn tijdens welke de deskundigen de betaling van hun kosten
réclamer en justice le paiement de leurs frais et honoraires » (ibid., en erelonen in rechte kunnen vorderen, tot vijf jaar te beperken »
n° 367/1, p. 4; dans le même sens, n° 367/2, p. 2). (ibid., nr. 367/1, p. 4; in dezelfde zin, nr. 367/2, p. 2).
B.5. En matière de prescription, la diversité des situations est telle B.5. Inzake verjaring is er een zodanige verscheidenheid aan situaties
que des règles uniformes ne seraient généralement pas praticables et dat uniforme regels in het algemeen niet haalbaar zouden zijn en dat
que le législateur doit pouvoir disposer d'un large pouvoir de wetgever moet kunnen beschikken over een ruime
d'appréciation lorsqu'il règle cette matière. La différence de beoordelingsbevoegdheid wanneer hij die aangelegenheid regelt. Het
traitement entre certaines catégories de personnes qui découle de verschil in behandeling tussen bepaalde categorieën van personen dat
l'application de délais de prescription différents dans des voortvloeit uit de toepassing van verschillende verjaringstermijnen in
circonstances différentes n'est pas discriminatoire en soi. Il ne verschillende omstandigheden, houdt op zich geen discriminatie in. Van
discriminatie zou slechts sprake zijn indien het verschil in
pourrait être question de discrimination que si la différence de behandeling dat voortvloeit uit de toepassing van die
traitement qui découle de l'application de ces délais de prescription verjaringstermijnen, een onevenredige beperking van de rechten van de
entraînait une limitation disproportionnée des droits des personnes daarbij betrokken personen met zich zou meebrengen.
concernées. B.6. En l'espèce, le législateur a pu considérer que le souci B.6. Te dezen vermocht de wetgever ervan uit te gaan dat de zorg om
d'équilibre auquel il est fait référence en B.4 n'était pas à ce point een evenwicht tot stand te brengen waarnaar in B.4 wordt verwezen,
contraignant que le délai de prescription prévu pour l'action en niet dermate dwingend was dat de verjaringstermijn die geldt voor de
paiement de frais et d'honoraires devrait être le reflet exact de vordering tot betaling van de kosten en erelonen de exacte
celui prévu en matière de responsabilité professionnelle et de weerspiegeling zou moeten zijn van die welke geldt inzake de
conservation de pièces, quelle que soit la catégorie de personnes beroepsaansprakelijkheid en de bewaring van stukken, ongeacht de
concernée. La cause des obligations concernées par ces prescriptions betrokken categorie van personen. De reden van de verplichtingen
et délais est en effet différente, de sorte que la loi peut, suivant waarop die verjaringen en termijnen betrekking hebben, is immers
les catégories de personnes qui sont intéressées, prévoir des délais verschillend, zodat de wet, naar gelang van de categorieën van
personen die betrokken zijn, kan voorzien in identieke of
identiques ou différents. verschillende termijnen.
On peut admettre, d'une part, que la complexité des matières faisant Er kan, enerzijds, worden aanvaard dat het ingewikkelde karakter van
l'objet d'une expertise puisse justifier que la mise en oeuvre de la de materies die het voorwerp uitmaken van een expertise, kan
responsabilité de ceux qui l'ont réalisée - avec le corollaire que verantwoorden dat de toepassing van de aansprakelijkheid van diegenen
constitue, pour ceux-ci, l'obligation de conserver des pièces - die ze hebben uitgevoerd - met als gevolg, voor hen, de verplichting
justifie un délai plus long que celui qui peut raisonnablement être om de stukken te bewaren - een langere termijn verantwoordt dan die
considéré comme leur étant nécessaire pour réclamer les sommes qui welke redelijkerwijze voor hen noodzakelijk kan worden geacht om de
leur sont dues; on peut admettre, d'autre part, compte tenu des aan hen verschuldigde bedragen te vorderen; men kan, anderzijds,
prescriptions quinquennales prévues en matière de responsabilité rekening houdend met de vijfjarige verjaringen waarin artikel 2262bis,
§ 1, van het Burgerlijk Wetboek inzake buitencontractuele
extracontractuelle par l'article 2262bis, § 1er, du Code civil et en aansprakelijkheid voorziet en waarin de artikelen 2276, 2276bis en
ce qui concerne la décharge des juges, des avocats et des médiateurs 2276quater van het Burgerlijk Wetboek voorzien met betrekking tot het
de dettes par les articles 2276, 2276bis et 2276quater du Code civil ontlasten van de rechters, advocaten en schuldbemiddelaars, aanvaarden
que le législateur ait estimé qu'une telle prescription ne s'imposait, dat de wetgever ervan is uitgegaan dat een dergelijke verjaring, om
pour des raisons de cohérence, que pour ceux des experts qui redenen van samenhang, alleen nodig was voor de deskundigen die taken
accomplissent des missions en vertu de la loi, les autres experts - krachtens de wet volbrengen, waarbij de andere deskundigen - die
agissant sur une base contractuelle et en dehors du cadre judiciaire - handelen op een contractuele basis en buiten het gerechtelijk kader -
étant soumis à une prescription décennale qui correspond aujourd'hui à onderworpen zijn aan een tienjarige verjaring die vandaag overeenstemt
la prescription de droit commun pour les actions personnelles (article met de gemeenrechtelijke verjaring voor de persoonlijke
2262bis du Code civil). rechtsvorderingen (artikel 2262bis van het Burgerlijk Wetboek).
Sans doute la SA « Ethias » fait-elle valoir que les dispositions en De nv « Ethias » voert weliswaar aan dat de in het geding zijnde
cause peuvent aboutir, en ce qui concerne les experts qui ne sont pas bepalingen, voor de deskundigen aan wie geen taak krachtens de wet is
ceux auxquels la mission est confiée en vertu de la loi, à ce que leur opgedragen, ertoe kunnen leiden dat hun aansprakelijkheid in het
responsabilité puisse être mise en cause à un moment où il ne peuvent geding wordt gebracht op een ogenblik dat zij geen vordering meer
plus agir pour obtenir le paiement des sommes qui leur sont dues. Les kunnen instellen tot betaling van de aan hen verschuldigde bedragen.
articles 10 et 11 de la Constitution n'exigent cependant pas du De artikelen 10 en 11 van de Grondwet verplichten de wetgever echter
législateur qu'il permette à l'expert de réclamer ces sommes aussi niet ertoe dat hij het de deskundige mogelijk maakt die bedragen te
longtemps que sa responsabilité peut être engagée dès lors qu'il n'y a vorderen zolang die laatste aansprakelijk kan worden gesteld, daar er
pas de lien nécessaire entre les deux actions et que des éléments geen noodzakelijk verband bestaat tussen de twee vorderingen en
mettant en cause la responsabilité de l'expert peuvent apparaître bien elementen die de aansprakelijkheid van de deskundige in het geding
plus tard que le moment auquel il doit raisonnablement être considéré brengen, mogelijk veel later verschijnen dan het ogenblik waarop
comme en mesure de réclamer les somme qui lui sont dues. redelijkerwijs moet worden aangenomen dat hij in staat is de aan hem
verschuldigde bedragen te vorderen.
Compte tenu de ces éléments, la disposition en cause ne porte pas Gelet op die elementen, houdt de in het geding zijnde bepaling geen
d'atteinte disproportionnée aux droits des intéressés. onevenredige aantasting van de rechten van de betrokkenen in.
B.7. La question préjudicielle appelle une réponse négative. B.7. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 2276ter du Code civil ne viole pas les articles 10 et 11 de Artikel 2276ter van het Burgerlijk Wetboek schendt de artikelen 10 en
la Constitution. 11 van de Grondwet niet.
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 20 octobre 2011. Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 20 oktober 2011.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
R. Henneuse. R. Henneuse.
^