← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 136/2011 du 27 juillet 2011 Numéro du rôle : 4994 En cause
: les questions préjudicielles relatives aux articles 127, 128 et 148, § 3, de la loi du 25 juin
1992 sur le contrat d'assurance terrestre, posées par la C La Cour
constitutionnelle, composée du président M. Bossuyt, du juge J.-P. Snappe, faisant fonct(...)"
| Extrait de l'arrêt n° 136/2011 du 27 juillet 2011 Numéro du rôle : 4994 En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 127, 128 et 148, § 3, de la loi du 25 juin 1992 sur le contrat d'assurance terrestre, posées par la C La Cour constitutionnelle, composée du président M. Bossuyt, du juge J.-P. Snappe, faisant fonct(...) | Uittreksel uit arrest nr. 136/2011 van 27 juli 2011 Rolnummer 4994 In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 127, 128 en 148, § 3, van de wet van 25 juni 1992 op de landverzekeringsovereenkomst, gesteld door het Hof van Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit voorzitter M. Bossuyt, rechter J.-P. Snappe, waarnemend(...) |
|---|---|
| COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
| Extrait de l'arrêt n° 136/2011 du 27 juillet 2011 | Uittreksel uit arrest nr. 136/2011 van 27 juli 2011 |
| Numéro du rôle : 4994 | Rolnummer 4994 |
| En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 127, | In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 127, 128 en |
| 128 et 148, § 3, de la loi du 25 juin 1992 sur le contrat d'assurance | 148, § 3, van de wet van 25 juni 1992 op de |
| terrestre, posées par la Cour d'appel de Bruxelles. | landverzekeringsovereenkomst, gesteld door het Hof van Beroep te |
| La Cour constitutionnelle, | Brussel. Het Grondwettelijk Hof, |
| composée du président M. Bossuyt, du juge J.-P. Snappe, faisant | samengesteld uit voorzitter M. Bossuyt, rechter J.-P. Snappe, |
| fonction de président, et des juges E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. | waarnemend voorzitter, en de rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. |
| Moerman, E. Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul et F. | Moerman, E. Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul en F. |
| Daoût, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président | Daoût, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder |
| M. Bossuyt, | voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, |
| après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
| I. Objet des questions préjudicielles et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging |
| Par arrêt du 30 juin 2010 en cause de J.L. contre R.V., dont | Bij arrest van 30 juni 2010 in zake J.L. tegen R.V., waarvan de |
| l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 6 juillet 2010, la | expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 6 juli 2010, heeft |
| Cour d'appel de Bruxelles a posé les questions préjudicielles | het Hof van Beroep te Brussel de volgende prejudiciële vragen gesteld |
| suivantes : | : |
| « 1. Les articles 127 et 128 de la loi du 25 juin 1992 sur le contrat | « 1. Schenden de artikelen 127 en 128 van de wet van 25 juni 1992 op |
| d'assurance terrestre violent-ils les articles 10 et 11 de la | de landverzekeringsovereenkomst de artikelen 10 en 11 van de Grondwet |
| in zoverre aldus een verschil in behandeling zou worden ingesteld | |
| Constitution en ce qu'ils feraient naître une différence de traitement | tussen de onder een stelsel van gemeenschap van goederen gehuwde |
| entre l'époux commun en biens titulaire d'une assurance-groupe | titularis van een (verplichte) groepsverzekering gesloten door diens |
| (obligatoire) souscrite par son employeur, dont la prestation est | werkgever en waarvan de uitkering aan de aangesloten werknemer toekomt |
| octroyée au travailleur affilié lorsque celui-ci atteint un âge | wanneer hij een bepaalde leeftijd bereikt wiens uitkering bestempeld |
| déterminé et est considérée comme une part de l'actif de la communauté | wordt als een onderdeel van het actief van de huwgemeenschap dat bij |
| conjugale qui, en cas de liquidation-partage de la communauté | de vereffening-verdeling van de huwgemeenschap in de te verdelen massa |
| conjugale, doit être intégrée dans la masse à partager, et l'agent de | moet worden opgenomen en de onder het wettelijk stelsel gehuwde |
| la fonction publique marié sous le régime de la communauté de biens, | openbare ambtenaar wiens uitkering ten titel van wettelijk pensioen |
| dont la prestation de pension légale est considérée comme un bien | als een eigen goed wordt beschouwd dat bij de vereffening-verdeling |
| propre qui, en cas de liquidation-partage de la communauté conjugale, | van de huwgemeenschap niet in de te verdelen massa moet worden |
| ne doit pas être intégré dans la masse à partager ? | opgenomen ? |
| 2. Les articles 127, 128 et 148, § 3, de la loi du 25 juin 1992 sur le | 2. Schenden de artikelen 127, 128 en 148, § 3, van de wet van 25 juni |
| contrat d'assurance terrestre violent-ils les articles 10 et 11 de la | 1992 op de landverzekeringsovereenkomst de artikelen 10 en 11 van de |
| Constitution s'ils sont interprétés en ce sens qu'ils ont pour effet | Grondwet aldus geïnterpreteerd dat zij tot gevolg hebben dat wanneer |
| que lorsque deux conjoints sont mariés sous un régime de communauté de | twee echtgenoten gehuwd zijn onder een stelsel van gemeenschap van |
| biens et que l'un des deux est affilié à une assurance-groupe | goederen en één van hen beiden aangesloten is bij een |
| souscrite par son employeur, cette assurance ne produit pas de capital | groepsverzekering aangegaan door diens werkgever, dit niet voor de |
| pour le conjoint du titulaire de l'assurance-groupe mais uniquement | echtgenoot van de titularis van de groepsverzekering een kapitaal |
| pour le conjoint affilié, lorsque celui-ci atteint l'âge convenu, et | oplevert maar enkel voor de aangesloten echtgenoot wanneer deze de |
| que ce capital est par conséquent propre à ce dernier et ne donne lieu | overeengekomen leeftijd bereikt, en derhalve dat kapitaal hem eigen is |
| à une récompense que si les versements effectués à titre de primes et | en slechts aanleiding geeft tot vergoeding indien de premiebetalingen |
| prélevés sur le patrimoine commun sont manifestement exagérés eu égard | die ten laste van het gemeenschappelijk vermogen zijn gedaan kennelijk |
| aux facultés de celui-ci ? ». | de mogelijkheden ervan te boven gaan ? ». |
| (...) | (...) |
| III. En droit | III. In rechte |
| (...) | (...) |
| Quant aux dispositions en cause | Ten aanzien van de in het geding zijnde bepalingen |
| B.1. Les articles 127, 128 et 148, § 3, de la loi du 25 juin 1992 sur | B.1. De artikelen 127, 128 en 148, § 3, van de wet van 25 juni 1992 op |
| le contrat d'assurance terrestre disposent : | de landverzekeringsovereenkomst bepalen : |
| « Art. 127.Prestations d'assurance |
« Art. 127.Verzekeringsprestaties |
| Le bénéfice de l'assurance contractée par un époux commun en biens au | De aanspraken ontleend aan de verzekering die een in gemeenschap van |
| profit de l'autre ou à son profit constitue un bien propre de l'époux | goederen getrouwde echtgenoot ten behoeve van de andere of van |
| zichzelf heeft bedongen is een eigen goed van de begunstigde | |
| bénéficiaire ». | echtgenoot ». |
| « Art. 128.Récompense de primes |
« Art. 128.Vergoeding van premiebetalingen |
| Une récompense n'est due au patrimoine commun que dans la mesure où | Aan het gemeenschappelijk vermogen is geen vergoeding verschuldigd |
| les versements effectués à titre de primes et prélevés sur ce | behalve voor zover de premiebetalingen die ten laste van dat vermogen |
| patrimoine sont manifestement exagérés eu égard aux facultés de celui-ci ». | zijn gedaan, kennelijk de mogelijkheden ervan te boven gaan ». |
| « Art. 148.Dispositions transitoires |
« Art. 148.Overgangsbepalingen |
| [...] | [...] |
| § 3. En matière de contrats d'assurance sur la vie, les dispositions | § 3. De bepalingen van deze wet zijn op de lopende |
| de la présente loi s'appliquent aux contrats en cours dès son entrée | levensverzekeringsovereenkomsten van toepassing vanaf de |
| en vigueur ». | inwerkingtreding van de wet ». |
| Quant à la recevabilité des questions préjudicielles B.2.1. Selon le Conseil des ministres, les dispositions en cause ne sont manifestement pas applicables au litige soumis à la juridiction a quo, qui porte sur l'imputation d'une assurance-groupe obligatoire, non convenue par un des conjoints mais par l'employeur d'un d'entre eux et dont les primes ont été payées par l'employeur. B.2.2. Il appartient en principe à la juridiction a quo de vérifier s'il est utile de poser une question préjudicielle à la Cour au sujet des dispositions qu'elle estime applicables au litige. Ce n'est que lorsque tel n'est manifestement pas le cas que la Cour peut décider de ne pas répondre à la question. | Ten aanzien van de ontvankelijkheid van de prejudiciële vragen B.2.1. Volgens de Ministerraad zijn de in het geding zijnde bepalingen klaarblijkelijk niet van toepassing op het geschil voor het verwijzende rechtscollege, dat betrekking heeft op de verrekening van een verplichte groepsverzekering, die niet wordt bedongen door één van de echtgenoten maar door de werkgever van één van hen en waarvan de premies door de werkgever zijn betaald. B.2.2. Het staat in beginsel aan het verwijzende rechtscollege om na te gaan of het nuttig is aan het Hof een prejudiciële vraag te stellen over de bepalingen die het van toepassing acht op het geschil. Slechts wanneer dit klaarblijkelijk niet het geval is, kan het Hof beslissen niet op de vraag in te gaan. |
| B.2.3. En vertu de l'article 97 de la loi précitée du 25 juin 1992, le | B.2.3. Luidens artikel 97 van de voormelde wet van 25 juni 1992 is |
| chapitre II « Des contrats d'assurance sur la vie » du titre III de | hoofdstuk II (« Levensverzekeringsovereenkomsten ») van titel III van |
| cette loi, dont font partie les articles 127 et 128 en cause, | die wet, waarvan de in het geding zijnde artikelen 127 en 128 deel |
| s'applique à « tous les contrats d'assurance de personnes dans | uitmaken, van toepassing op « alle persoonsverzekeringen waarbij het |
| lesquels la survenance de l'événement assuré ne dépend que de la durée | zich voordoen van het verzekerd voorval alleen afhankelijk is van de |
| de la vie humaine ». Une assurance-groupe est un tel contrat | menselijke levensduur ». Een groepsverzekering is een dergelijke |
| d'assurance de personnes. | persoonsverzekering. |
| B.2.4. Par voie de conséquence, il n'apparaît pas que la juridiction a | B.2.4. Bijgevolg blijkt niet dat het verwijzende rechtscollege aan het |
| quo ait posé à la Cour des questions qui seraient manifestement sans | Hof vragen heeft gesteld die klaarblijkelijk niet dienend zouden zijn |
| pertinence pour trancher le litige dont elle est saisie. | om het voorgelegde geschil te beslechten. |
| Quant à la seconde question préjudicielle | Ten aanzien van de tweede prejudiciële vraag |
| B.3.1. Selon le Conseil des ministres, la seconde question | B.3.1. Volgens de Ministerraad is de tweede prejudiciële vraag |
| préjudicielle n'est pas recevable, puisqu'elle n'indique pas quelles | niet-ontvankelijk vermits niet wordt aangegeven welke categorieën van |
| catégories de personnes sont comparées. | personen met elkaar worden vergeleken. |
| B.3.2. Il ressort des motifs de l'arrêt de renvoi ainsi que de la | B.3.2. Uit de motieven van het verwijzingsarrest en uit de tweede |
| seconde question préjudicielle qu'il est demandé à la Cour si les | prejudiciële vraag blijkt dat het Hof wordt gevraagd of de artikelen |
| articles 127, 128 et 148, § 3, de la loi du 25 juin 1992 sur le | 127, 128 en 148, § 3, van de wet van 25 juni 1992 op de |
| contrat d'assurance terrestre violent les articles 10 et 11 de la | landverzekeringsovereenkomst de artikelen 10 en 11 van de Grondwet |
| Constitution dans l'interprétation selon laquelle, lorsque deux | schenden in de interpretatie dat, wanneer twee echtgenoten gehuwd zijn |
| conjoints sont mariés sous un régime de communauté de biens, le | onder een stelsel van gemeenschap van goederen, het kapitaal van de |
| capital de l'assurance-groupe obligatoire que souscrit l'employeur de | verplichte groepsverzekering die de werkgever van één van hen aangaat |
| l'un d'eux au bénéfice de son travailleur est un bien propre et ne | ten voordele van zijn werknemer, eigen is en slechts aanleiding geeft |
| donne lieu à une récompense que si les versements effectués à titre de | tot vergoeding indien de premiebetalingen die ten laste van het |
| primes et prélevés sur le patrimoine commun « sont manifestement exagérés eu égard aux facultés de celui-ci », alors qu'il découle de l'arrêt n° 54/99 de la Cour, du 26 mai 1999, que lorsque deux époux sont communs en biens et que l'un d'eux a souscrit une assurance-vie pour garantir la bonne fin du remboursement d'emprunts communs et, ce remboursement étant fait, pour rapporter un capital, le capital d'une assurance-vie mixte doit être commun. L'exception est rejetée. B.4.1. Selon le Conseil des ministres, la seconde question préjudicielle est irrecevable en tant qu'elle porte sur l'article 148, | gemeenschappelijke vermogen zijn gedaan « kennelijk de mogelijkheden ervan te boven gaan », terwijl uit het arrest van het Hof nr. 54/99 van 26 mei 1999 voortvloeit dat, wanneer twee echtgenoten gemeenschap van goederen hebben, en één van beiden een levensverzekering heeft aangegaan om de goede afloop van de terugbetaling van gemeenschappelijke leningen te waarborgen en, nadat die terugbetaling is gedaan, om een kapitaal op te leveren, het kapitaal van een gemengde levensverzekering gemeenschappelijk dient te zijn. De exceptie is verworpen. B.4.1. Volgens de Ministerraad is de tweede prejudiciële vraag niet |
| § 3, de la loi du 25 juin 1992 sur le contrat d'assurance terrestre, | ontvankelijk in zoverre zij artikel 148, § 3, van de wet van 25 juni |
| puisqu'elle n'indique pas de quelle manière cette disposition | 1992 op de landverzekeringsovereenkomst betreft, vermits niet wordt |
| violerait les articles 10 et 11 de la Constitution. | aangegeven op welke wijze die bepaling de artikelen 10 en 11 van de |
| Grondwet zou schenden. | |
| B.4.2. Les termes de la seconde question préjudicielle et les motifs | B.4.2. De bewoordingen van de tweede prejudiciële vraag en de motieven |
| de l'arrêt de renvoi ne précisent effectivement pas de quelle manière | van het verwijzingsarrest preciseren inderdaad niet op welke wijze |
| l'article 148, § 3, de la loi du 25 juin 1992 violerait les articles | artikel 148, § 3, van de wet van 25 juni 1992 de artikelen 10 en 11 |
| 10 et 11 de la Constitution. La question préjudicielle n'est donc | van de Grondwet zou schenden. De prejudiciële vraag is dus enkel |
| recevable qu'en ce qu'elle a trait aux articles 127 et 128 de la loi | ontvankelijk in zoverre zij betrekking heeft op de artikelen 127 en |
| précitée. | 128 van de voormelde wet. |
| B.5. Il est dès lors demandé à la Cour de vérifier si les articles 127 | B.5. Het Hof wordt dan ook verzocht na te gaan of de artikelen 127 en |
| et 128 de la loi du 25 juin 1992 sur le contrat d'assurance terrestre | 128 van de wet van 25 juni 1992 op de landverzekeringsovereenkomst |
| sont compatibles avec les articles 10 et 11 de la Constitution dans | bestaanbaar zijn met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in de |
| l'interprétation selon laquelle, lorsque deux conjoints sont mariés | interpretatie dat, wanneer twee echtgenoten gehuwd zijn onder een |
| sous un régime de communauté de biens, le capital de | stelsel van gemeenschap van goederen, het kapitaal van de verplichte |
| l'assurance-groupe obligatoire que souscrit l'employeur de l'un d'eux | groepsverzekering die de werkgever van één van hen aangaat ten |
| au bénéfice de son travailleur est un bien propre. | voordele van zijn werknemer, eigen is. |
| B.6. Le litige soumis à la juridiction a quo concerne une | B.6. Het aan het verwijzende rechtscollege voorgelegde geschil heeft |
| assurance-groupe obligatoire souscrite par l'employeur d'un des | betrekking op een verplichte groepsverzekering die is gesloten door de |
| conjoints, dont les primes sont prises en charge par l'employeur. En | werkgever van één van de echtgenoten en waarvan de premies door de |
| werkgever ten laste worden genomen. Bovendien dient die | |
| outre, cette assurance-groupe sert au financement d'une pension | groepsverzekering voor de financiering van een aanvullend pensioen in |
| complémentaire au sens de l'article 3, § 1er, 1°, de la loi du 28 | de zin van artikel 3, § 1, 1°, van de wet van 28 april 2003 |
| avril 2003 relative aux pensions complémentaires et au régime fiscal | betreffende de aanvullende pensioenen en het belastingstelsel van die |
| de celles-ci et de certains avantages complémentaires en matière de | pensioenen en van sommige aanvullende voordelen inzake sociale |
| sécurité sociale. La Cour limite son examen à cette hypothèse. | zekerheid. Het Hof beperkt zijn onderzoek tot die hypothese. |
| B.7. Dans son arrêt n° 54/99 du 26 mai 1999, la Cour a jugé en ce qui | B.7. In zijn arrest nr. 54/99 van 26 mei 1999 heeft het Hof met |
| concerne les articles précités de la loi du 25 juin 1999 : | betrekking tot de voormelde artikelen van de wet van 25 juni 1999 |
| « B.3. Avant l'entrée en vigueur de la loi en cause, l'article 1400.7 | geoordeeld : « B.3. Vóór de inwerkingtreding van de in het geding zijnde wet, |
| du Code civil déclarait propres, sauf récompense s'il y a lieu, les | verklaarde artikel 1400.7 van het Burgerlijk Wetboek eigen, behoudens |
| droits résultant d'une assurance de personnes, souscrite par le | vergoeding indien daartoe aanleiding bestaat, de rechten verbonden aan |
| bénéficiaire lui-même, acquis par lui au décès de son conjoint ou | een personenverzekering door de begunstigde zelf gesloten, die hij |
| verkrijgt bij het overlijden van zijn echtgenoot of na de ontbinding | |
| après la dissolution du régime. Il s'en déduisait a contrario que, | van het stelsel. A contrario werd daaruit afgeleid dat, in het geval |
| dans l'hypothèse envisagée en B.1, le capital était commun. | beoogd in B.1, het kapitaal gemeenschappelijk was. |
| Revenant sur la position qu'il avait adoptée sur les régimes | Terugkomend van het standpunt dat hij had ingenomen betreffende de |
| matrimoniaux dans la loi du 14 juillet 1976 et l'article 1400.7 du | huwelijksvermogensstelsels in de wet van 14 juli 1976 en artikel |
| 1400.7 van het Burgerlijk Wetboek, dat die wet bevatte, heeft de | |
| Code civil que cette loi contenait, le législateur a décidé en 1992, | wetgever in 1992, zonder het voormelde artikel uitdrukkelijk op te |
| sans abroger expressément cet article, que le bénéfice de l'assurance | heffen, beslist dat het voordeel van de verzekering een eigen goed van |
| constitue un bien propre de l'époux bénéficiaire même lorsque le | de begunstigde echtgenoot is, zelfs als de verzekeringnemer die |
| souscripteur l'a contractée à son seul profit, que les époux sont | verzekering uitsluitend te zijnen bate heeft afgesloten, er tussen de |
| communs en biens et que la communauté n'est pas dissoute. Il ne s'en | echtgenoten een gemeenschap van goederen bestaat en de gemeenschap |
| niet is ontbonden. Hij heeft zich daarover niet anders verklaard dan | |
| est pas autrement expliqué que par le souci de ' mettre fin à des | door de bezorgdheid te uiten om ' een einde te maken aan de twijfels |
| hésitations qui existaient sous l'empire de la loi de 1874 ' (Doc. | die onder de gelding van de wet van 1874 opkwamen ' (Parl. St., Kamer, |
| parl., Chambre, 1990-1991, n° 1586/1, p. 104). | 1990-1991, nr. 1586/1, p. 104). |
| Il peut être pertinent de relever également le souci, exprimé à propos | Het kan pertinent zijn ook te verwijzen naar de bezorgdheid die is |
| de l'article 106 en projet de la loi en cause, de ' fixer de façon | geuit ten aanzien van het in ontwerp zijnde artikel 106 van de in het |
| geding zijnde wet om ' alle twijfels omtrent de rechten van de | |
| sûre les droits de l'assureur et du bénéficiaire désigné ' en | verzekeraar en van de aangewezen begunstigde op te heffen ' door te |
| précisant à quelles conditions le paiement fait par l'assurance est | bepalen onder welke voorwaarden de betaling door de verzekering |
| libératoire (ibid., p. 94). | bevrijdend is (ibid., p. 94). |
| B.4. Le souci de légiférer clairement, de façon que chacun connaisse à | B.4. De bezorgdheid om duidelijk wetgevend op te treden, zodat |
| tout moment l'étendue de ses droits et obligations, n'est en rien | eenieder op elk ogenblik de omvang van zijn rechten en verplichtingen |
| pertinent pour justifier une option législative plutôt qu'une autre, | kent, is geenszins pertinent om een bepaalde wetgevende keuze meer te |
| que rien n'empêcherait d'exprimer tout aussi clairement. Celle que le | verantwoorden dan een andere, waarbij niets zou beletten dat ze even |
| législateur a préférée s'explique d'autant moins par le but d'éviter | duidelijk tot uiting wordt gebracht. De optie waaraan de wetgever de |
| l'insécurité juridique qu'elle recourt, pour déterminer s'il y a lieu à récompense, à une notion aussi imprécise que celle de « versements [...] manifestement exagérés eu égard aux facultés » du patrimoine commun (article 128). B.5. Pas plus que les travaux préparatoires, les mémoires n'apportent la justification recherchée, dans le cas où l'assurance garantit le paiement d'un capital au seul souscripteur. La Cour ne l'aperçoit pas davantage dans ce même cas. Une telle assurance, en effet, ne vise en aucune manière à la subsistance de l'époux survivant. La charge qu'impose au patrimoine commun le paiement des primes d'assurance crée un déséquilibre au détriment de cet époux : une retraite est garantie au seul souscripteur bénéficiaire, aux frais de la communauté et en principe sans récompense, sans que son conjoint ait pu en accepter l'éventualité en considération de celle de sa propre survie. Par ailleurs, en inscrivant la mesure en cause dans la loi sur le contrat d'assurance terrestre, alors que l'article 1400.7 du Code civil n'est pas expressément abrogé et que ce Code indique l'économie générale des régimes matrimoniaux en leur consacrant un titre entier avec lequel une telle solution est peu cohérente, le législateur a rendu possible que ce conjoint n'ait pas eu connaissance du caractère unilatéral de | voorkeur heeft gegeven wordt des te minder verklaard door het doel rechtsonzekerheid te vermijden daar zij, om te bepalen of er aanleiding bestaat tot vergoeding, een beroep doet op een zo vaag begrip als ' betalingen die [...] kennelijk de mogelijkheden [...] te boven gaan ' van het gemeenschappelijk vermogen (artikel 128). B.5. De memories, evenmin als de parlementaire voorbereiding, leveren de gezochte verantwoording, in het geval waarin de verzekering de betaling van een kapitaal enkel aan de verzekeringnemer waarborgt. Het Hof ziet ze in hetzelfde geval evenmin. Een dergelijke verzekering beoogt immers in geen geval te voorzien in het levensonderhoud van de overlevende echtgenoot. De last die de betaling van de verzekeringspremies voor het gemeenschappelijk vermogen betekent, veroorzaakt een onevenwicht ten nadele van die echtgenoot : een pensioen wordt gegarandeerd aan de enkele verzekeringnemer-begunstigde, op kosten van de gemeenschap en in beginsel zonder vergoeding, zonder dat zijn echtgenoot de kansen ervan heeft kunnen aanvaarden, in aanmerking genomen zijn eigen kansen op overleven. Overigens, door die maatregel in te schrijven in de wet op de landverzekeringsovereenkomst, terwijl artikel 1400.7 van het Burgerlijk Wetboek niet uitdrukkelijk is opgeheven en dat Wetboek de algemene opzet van de huwelijksvermogensstelsels aangeeft door een volledige titel eraan te wijden waarmee een dergelijke oplossing weinig coherent is, heeft de wetgever het mogelijk gemaakt dat die echtgenoot geen kennis heeft gehad van het eenzijdige karakter van het voordeel dat door een dergelijk contract wordt opgeleverd na de |
| l'avantage produit par un tel contrat après le remboursement de | terugbetaling van de lening. Indien, volgens het wettelijke stelsel, |
| l'emprunt. Selon le régime légal, si l'effort de prévoyance des époux | de inspanning van voorzorg van de echtgenoten met gemeenschap van |
| communs en biens s'était plutôt manifesté par l'achat de titres ou | goederen veeleer tot uiting kwam door de aankoop van effecten of door |
| d'autres biens d'épargne, ceux-ci eussent été communs. Certes, les ' | andere spaartegoeden, dan hadden die gemeenschappelijk moeten zijn. De |
| pensions, rentes viagères ou allocations de même nature, dont un seul | ' pensioenen, lijfrenten of soortgelijke uitkeringen, die een der |
| des époux est titulaire ' sont propres (article 1401, 4°) ainsi que ' | echtgenoten alleen bezit ' zijn weliswaar eigen (artikel 1401, 4°) |
| le droit à réparation d'un préjudice corporel ou moral personnel ' | alsmede ' het recht op herstel van persoonlijke lichamelijke of morele |
| (article 1401, 3°); mais de tels avantages proviennent généralement d'une activité ou d'un préjudice qui était propre à leur bénéficiaire. Dans de telles conditions, il ne se justifie pas d'affirmer que l'assentiment et l'intention libérale de l'époux qui n'est pas bénéficiaire peuvent se présumer. Les dispositions en cause sont discriminatoires ». B.8.1. Dans le cas d'une assurance-groupe obligatoire destinée à financer une pension complémentaire payée au moment où l'affilié atteint un âge déterminé, l'assurance-groupe vise à prévoir un revenu complémentaire. Il s'agit donc d'une opération d'épargne. | schade ' (artikel 1401, 3°), maar dergelijke voordelen komen in de regel voort uit een activiteit of een nadeel dat eigen was aan de begunstigde ervan. In dergelijke omstandigheden is het niet verantwoord te beweren dat de instemming en de bedoeling van schenking van de echtgenoot die niet de begunstigde is, kunnen worden vermoed. De in het geding zijnde bepalingen zijn discriminerend ». B.8.1. In het geval van een verplichte groepsverzekering ter financiering van een aanvullend pensioen dat wordt betaald bij het bereiken van een bepaalde leeftijd door de aangeslotene beoogt de groepsverzekering in een aanvullend inkomen te voorzien. Het gaat derhalve om een spaarverrichting. |
| B.8.2. Même si les primes de l'assurance-groupe sont payées par | B.8.2. Zelfs al worden de premies van de groepsverzekering door de |
| l'employeur et ne sont pas retenues sur la rémunération, elles | werkgever betaald, en niet op het loon ingehouden, zijn ze een |
| constituent un avantage que reçoit le travailleur du chef de son | voordeel dat de werknemer uit hoofde van zijn arbeidsovereenkomst |
| contrat de travail. Les cotisations payées par l'employeur font partie | verkrijgt. De door de werkgever betaalde bijdragen maken deel uit van |
| de la rémunération au sens de la loi du 12 avril 1965 concernant la | het loon in de zin van de wet van 12 april 1965 betreffende de |
| protection de la rémunération des travailleurs et constituent des | bescherming van het loon der werknemers en zijn in geld waardeerbare |
| avantages évaluables en argent payés en contrepartie du travail | voordelen die worden betaald als tegenprestatie voor de in het kader |
| effectué dans le cadre du contrat de travail (Cass., 4 février 2002, | van de arbeidsovereenkomst verrichte arbeid (Cass., 4 februari 2002, |
| Pas., 2002, n° 78). | Arr. Cass., 2002, nr. 78). |
| B.8.3. Les prestations de cette assurance peuvent donc être | B.8.3. De prestaties van een dergelijke verzekering kunnen derhalve |
| considérées comme des revenus d'activités professionnelles, lesquels | als inkomsten uit beroepsbezigheden worden beschouwd, die luidens |
| sont communs, en vertu de l'article 1405, 1°, du Code civil. | artikel 1405, 1°, van het Burgerlijk Wetboek gemeenschappelijk zijn. |
| B.8.4. Il n'est donc pas raisonnablement justifié que, lorsque deux | B.8.4. Het is dan ook niet redelijk verantwoord dat, wanneer twee |
| conjoints sont en communauté de biens, le capital de | echtgenoten gemeenschap van goederen hebben, het kapitaal van de |
| l'assurance-groupe obligatoire que souscrit l'employeur de l'un d'eux | verplichte groepsverzekering die de werkgever van één van hen aangaat |
| au bénéfice de son travailleur en vue de financer une pension | ten voordele van zijn werknemer ter financiering van een aanvullend |
| complémentaire payée lorsque l'affilié atteint un âge déterminé, soit | pensioen dat wordt betaald bij het bereiken van een bepaalde leeftijd |
| considéré comme un bien propre qui ne donnerait lieu à une récompense | door de aangeslotene, zou worden beschouwd als een eigen goed dat |
| que si les versements effectués à titre de prime et prélevés sur le | slechts aanleiding zou geven tot vergoeding indien de premiebetalingen |
| patrimoine commun étaient « manifestement exagérés eu égard aux | die ten laste van het gemeenschappelijke vermogen zijn gedaan « |
| facultés de celui-ci ». Dans la mesure où les primes sont versées, non | kennelijk de mogelijkheden ervan te boven [zouden] gaan ». In zoverre |
| par l'un des conjoints, mais par l'employeur, il n'est d'ailleurs pas | de premies niet door één van de echtgenoten, maar door de werkgever |
| pertinent d'en estimer le caractère manifestement exagéré par rapport | worden betaald, is het overigens niet pertinent na te gaan in welke |
| mate zij de mogelijkheden van het gemeenschappelijke vermogen van die | |
| aux facultés du patrimoine commun desdits conjoints. | echtgenoten kennelijk te boven zouden gaan. |
| B.9. La seconde question préjudicielle appelle une réponse | B.9. De tweede prejudiciële vraag dient bevestigend te worden |
| affirmative. | beantwoord. |
| Quant à la première question préjudicielle | Ten aanzien van de eerste prejudiciële vraag |
| B.10. Il est demandé à la Cour si les articles 127 et 128 de la loi du | B.10. Het Hof wordt gevraagd of de artikelen 127 en 128 van de wet van |
| 25 juin 1992 sur le contrat d'assurance terrestre sont compatibles | 25 juni 1992 op de landverzekeringsovereenkomst bestaanbaar zijn met |
| avec les articles 10 et 11 de la Constitution dans l'interprétation | de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in de interpretatie dat, wanneer |
| selon laquelle, lorsque deux conjoints sont mariés sous un régime de | twee echtgenoten gehuwd zijn onder een stelsel van gemeenschap van |
| communauté de biens, le capital d'une assurance-groupe obligatoire | goederen, het kapitaal van een verplichte door de werkgever aangegane |
| souscrite par l'employeur, dont la prestation est octroyée au | groepsverzekering waarvan de uitkering aan de aangesloten werknemer |
| travailleur affilié lorsque celui-ci atteint un âge déterminé, est | toekomt wanneer hij een bepaalde leeftijd bereikt, als onderdeel van |
| considéré comme une part de l'actif de la communauté conjugale qui, en | het actief van de huwelijksgemeenschap bij de vereffening-verdeling in |
| cas de liquidation-partage de la communauté conjugale, doit être | de te verdelen massa moet worden opgenomen, terwijl het wettelijke |
| intégré dans la masse à partager, alors que la pension légale d'un | pensioen van een onder hetzelfde stelsel gehuwde openbare ambtenaar |
| agent de la fonction publique marié sous le même régime est considérée | als een eigen goed wordt beschouwd dat bij de vereffening-verdeling |
| comme un bien propre qui, en cas de liquidation-partage de la | van de huwelijksgemeenschap niet in de te verdelen massa moet worden |
| communauté conjugale, ne doit pas être intégré dans la masse à | |
| partager. | opgenomen. |
| B.11.1. Il découle de la réponse à la seconde question préjudicielle | B.11.1. Uit het antwoord op de tweede prejudiciële vraag vloeit voort |
| qu'il n'est pas compatible avec les articles 10 et 11 de la | dat het niet bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet |
| Constitution que le capital de l'assurance-groupe obligatoire que | dat het kapitaal van de verplichte groepsverzekering die de werkgever |
| souscrit l'employeur de l'un d'entre eux au bénéfice de son | van één van hen aangaat ten voordele van zijn werknemer ter |
| travailleur en vue de financer une pension complémentaire, payée | financiering van een aanvullend pensioen dat wordt betaald bij het |
| lorsque l'affilié atteint un âge déterminé, soit propre. Dès lors, ce | bereiken van een bepaalde leeftijd door de aangeslotene, eigen is. |
| capital doit être intégré dans la masse à partager en tant que partie | Bijgevolg dient dat kapitaal als onderdeel van het actief van de |
| de l'actif de la communauté conjugale lors de la liquidation-partage. | huwelijksgemeenschap bij de vereffening-verdeling in de te verdelen |
| massa te worden opgenomen. | |
| B.11.2. Compte tenu de la réponse apportée à la seconde question | B.11.2. Rekening houdend met het antwoord op de tweede prejudiciële |
| préjudicielle, l'examen par la Cour de la première question posée par le juge de renvoi n'est pas indispensable à la résolution du litige pendant devant lui. En effet, le capital dont il est question ne pouvant être considéré que comme un bien commun, la différence de traitement qui résulterait de la comparaison entre ce bien commun et le régime matrimonial de la pension légale versée à un fonctionnaire, fût-elle jugée discriminatoire, n'aboutirait pas à modifier le caractère commun dudit capital et, partant, la solution du litige pendant devant le juge a quo, qui ne concerne pas un fonctionnaire mais un employé ayant bénéficié d'une assurance-groupe collective souscrite par son employeur. B.12. La première question préjudicielle n'appelle dès lors pas de réponse. Par ces motifs, la Cour dit pour droit : Dans l'interprétation selon laquelle, lorsque deux conjoints sont mariés sous le régime de la communauté de biens, le capital de l'assurance-groupe obligatoire que souscrit l'employeur de l'un d'eux | vraag is het onderzoek, door het Hof, van de eerste vraag die door de verwijzende rechter is gesteld, niet onontbeerlijk voor de oplossing van het voor hem hangende geschil. Aangezien immers het kapitaal waarvan sprake is enkel als een gemeenschappelijk goed kan worden beschouwd, zou het verschil in behandeling dat zou voortvloeien uit de vergelijking tussen dat gemeenschappelijke goed en het huwelijksvermogensstelsel van het wettelijke pensioen dat aan een ambtenaar wordt uitgekeerd - zelfs indien het discriminerend zou worden geacht - het gemeenschappelijke karakter van dat kapitaal niet wijzigen, noch bijgevolg de oplossing van het voor de verwijzende rechter hangende geschil, dat geen betrekking heeft op een ambtenaar, maar op een bediende die het voordeel van een door zijn werkgever gesloten collectieve groepsverzekering heeft genoten. B.12. De eerste prejudiciële vraag behoeft bijgevolg geen antwoord. Om die redenen, het Hof zegt voor recht : In de interpretatie volgens welke, wanneer twee echtgenoten gehuwd zijn onder een stelsel van gemeenschap van goederen, het kapitaal van de verplichte groepsverzekering die de werkgever van één van hen |
| au bénéfice de son travailleur en vue de financer une pension | aangaat ten voordele van zijn werknemer ter financiering van een |
| complémentaire payée lorsque l'affilié atteint un âge déterminé, est | aanvullend pensioen dat wordt betaald bij het bereiken van een |
| considéré comme un bien propre, les articles 127 et 128 de la loi du | bepaalde leeftijd door de aangeslotene, als een eigen goed wordt |
| 25 juin 1992 sur le contrat d'assurance terrestre violent les articles | beschouwd, schenden de artikelen 127 en 128 van de wet van 25 juni |
| 10 et 11 de la Constitution. | 1992 op de landverzekeringsovereenkomst de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. |
| Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, | Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig |
| conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het |
| la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 27 juillet 2011. | Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 27 juli 2011. |
| Le greffier, | De griffier, |
| P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
| Le président, | De voorzitter, |
| M. Bossuyt. | M. Bossuyt. |