Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 129/2011 du 14 juillet 2011 Numéros du rôle : 5003 et 5005 En cause : les recours en annulation de : - la loi du 30 décembre 2009 « mettant en équivalence le grade de master en droit, master en notariat, master en - la loi du 30 décembre 2009 « mettant en équivalence le grade de master en droit, master en notar(...)"
Extrait de l'arrêt n° 129/2011 du 14 juillet 2011 Numéros du rôle : 5003 et 5005 En cause : les recours en annulation de : - la loi du 30 décembre 2009 « mettant en équivalence le grade de master en droit, master en notariat, master en - la loi du 30 décembre 2009 « mettant en équivalence le grade de master en droit, master en notar(...) Uittreksel uit arrest nr. 129/2011 van 14 juli 2011 Rolnummers 5003 en 5005 In zake : de beroepen tot vernietiging van : - de wet van 30 december 2009 « tot gelijkstelling van de graad van master in de rechten, master in het notariaat en - de wet van 30 december 2009 « tot gelijkstelling van de graad van master in de rechten, master in(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 129/2011 du 14 juillet 2011 Uittreksel uit arrest nr. 129/2011 van 14 juli 2011
Numéros du rôle : 5003 et 5005 Rolnummers 5003 en 5005
En cause : les recours en annulation de : In zake : de beroepen tot vernietiging van :
- la loi du 30 décembre 2009 « mettant en équivalence le grade de - de wet van 30 december 2009 « tot gelijkstelling van de graad van
master en droit, master en notariat, master en droit social et master in de rechten, master in het notariaat en master in het sociaal
respectivement une licence ou un doctorat en droit, une licence en recht met respectievelijk een licentiaat of doctor in de rechten, een
notariat, une licence en droit social en ce qui concerne les exigences licentiaat in het notariaat en een licentiaat in het sociaal recht wat
de diplôme pour les professions juridiques dans les lois et règlements betreft de diplomavereisten voor juridische beroepen in wetten en
qui règlent une matière visée à l'article 77 de la Constitution »; reglementen die een aangelegenheid regelen als bedoeld in artikel 77
van de Grondwet »;
- la loi du 30 décembre 2009 « mettant en équivalence le grade de - de wet van 30 december 2009 « tot gelijkstelling van de graad van
master en droit, master en notariat, master en droit social et master in de rechten, master in het notariaat en master in het sociaal
respectivement une licence ou un doctorat en droit, une licence en recht met respectievelijk een licentiaat of doctor in de rechten, een
notariat, une licence en droit social en ce qui concerne les exigences licentiaat in het notariaat en een licentiaat in het sociaal recht wat
de diplôme pour les professions juridiques dans les lois et règlements betreft de diplomavereisten voor juridische beroepen in wetten en
qui règlent une matière visée à l'article 78 de la Constitution », reglementen die een aangelegenheid regelen als bedoeld in artikel 78
van de Grondwet »,
introduits par Sven Jans et par Josepha Braam. ingesteld door Sven Jans en door Josepha Braam.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée du président M. Bossuyt, du juge J.-P. Snappe, faisant samengesteld uit voorzitter M. Bossuyt, rechter J.-P. Snappe,
fonction de président, et des juges E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. waarnemend voorzitter, en de rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P.
Moerman, E. Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul et F. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul en F.
Daoût, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président Daoût, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder
M. Bossuyt, voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des recours et procédure I. Onderwerp van de beroepen en rechtspleging
Par requêtes adressées à la Cour par lettres recommandées à la poste Bij verzoekschriften die aan het Hof zijn toegezonden bij op 12 juli
le 12 juillet 2010 et parvenues au greffe les 13 et 14 juillet 2010, 2010 ter post aangetekende brieven en ter griffie zijn ingekomen op 13
des recours en annulation de : en 14 juli 2010, zijn beroepen tot vernietiging ingesteld van
- la loi du 30 décembre 2009 « mettant en équivalence le grade de - de wet van 30 december 2009 « tot gelijkstelling van de graad van
master en droit, master en notariat, master en droit social et master in de rechten, master in het notariaat en master in het sociaal
respectivement une licence ou un doctorat en droit, une licence en recht met respectievelijk een licentiaat of doctor in de rechten, een
notariat, une licence en droit social en ce qui concerne les exigences licentiaat in het notariaat en een licentiaat in het sociaal recht wat
de diplôme pour les professions juridiques dans les lois et règlements betreft de diplomavereisten voor juridische beroepen in wetten en
qui règlent une matière visée à l'article 77 de la Constitution »; reglementen die een aangelegenheid regelen als bedoeld in artikel 77
van de Grondwet »;
- la loi du 30 décembre 2009 « mettant en équivalence le grade de - de wet van 30 december 2009 « tot gelijkstelling van de graad van
master en droit, master en notariat, master en droit social et master in de rechten, master in het notariaat en master in het sociaal
respectivement une licence ou un doctorat en droit, une licence en recht met respectievelijk een licentiaat of doctor in de rechten, een
notariat, une licence en droit social en ce qui concerne les exigences licentiaat in het notariaat en een licentiaat in het sociaal recht wat
de diplôme pour les professions juridiques dans les lois et règlements betreft de diplomavereisten voor juridische beroepen in wetten en
qui règlent une matière visée à l'article 78 de la Constitution » reglementen die een aangelegenheid regelen als bedoeld in artikel 78
(toutes deux publiées au Moniteur belge du 18 janvier 2010), ont été van de Grondwet » (allebei bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 18 januari
introduits respectivement par Sven Jans, demeurant à 3770 Riemst, 2010), door respectievelijk Sven Jans, wonende te 3770 Riemst,
Panoramalaan 21, et Josepha Braam, demeurant à 3010 Kessel-Lo, Koetweg Panoramalaan 21, en Josepha Braam, wonende te 3010 Kessel-Lo, Koetweg
35. 35.
Ces affaires, inscrites sous les numéros 5003 et 5005 du rôle de la Die zaken, ingeschreven onder de nummers 5003 en 5005 van de rol van
Cour, ont été jointes. het Hof, werden samengevoegd.
(...) (...)
II. En droit II. In rechte
(...) (...)
B.1. Les lois attaquées du 30 décembre 2009 visent à adapter à la B.1. De bestreden wetten van 30 december 2009 beogen de
structure bachelier-master de l'enseignement supérieur les conditions diplomavereisten voor de toegang tot juridische beroepen aan te passen
de diplôme pour l'accès aux professions juridiques. La première loi aan de bachelor-masterstructuur van het hoger onderwijs. De eerste wet
vise les exigences de diplôme fixées dans des lois et règlements regelt de diplomavereisten in wetten en reglementen die een
réglant une matière visée à l'article 77 de la Constitution, qui aangelegenheid regelen als bedoeld in artikel 77 van de Grondwet, dat
énumère les matières totalement bicamérales. La seconde loi vise les de volledig bicamerale aangelegenheden aangeeft. De tweede wet regelt
exigences de diplôme fixées dans des lois et règlements réglant une de diplomavereisten in wetten en reglementen die een aangelegenheid
matière visée à l'article 78 de la Constitution, qui concerne la regelen als bedoeld in artikel 78 van de Grondwet, dat de gedeeltelijk
procédure partiellement bicamérale. bicamerale procedure betreft.
A l'exception de la référence aux dispositions constitutionnelles Op de verwijzing naar de voormelde grondwetsbepalingen na, is de
précitées, le contenu des deux lois attaquées est identique : inhoud van beide bestreden wetten identiek :
«

Article 1er.La présente loi règle une matière visée à l'article

«

Artikel 1.Deze wet regelt een aangelegenheid als bedoeld in artikel

[respectivement 77 et 78] de la Constitution. [77, respectievelijk 78] van de Grondwet.

Art. 2.Pour l'application des exigences de diplôme, dans les lois et

Art. 2.Voor de toepassing van diplomavereisten in wetten of

règlements qui règlent une matière visée à l'article [respectivement reglementen die een aangelegenheid regelen als bedoeld in artikel [77,
77 et 78] de la Constitution, est mis en équivalence d'un licencié ou respectievelijk 78] van de Grondwet, wordt met een licentiaat of
docteur en droit, le titulaire du diplôme de master en droit qui, dans doctor in de rechten gelijkgesteld de houder van het diploma van
le cadre de l'obtention du diplôme de bachelier ou de master, a passé master in de rechten die, bij het behalen van het bachelor- of
un examen auprès d'une institution belge d'enseignement supérieur pour masterdiploma, aan een Belgische instelling van hoger onderwijs examen
les matières suivantes : heeft afgelegd over :
- le droit constitutionnel; - staatsrecht;
- le droit des obligations; - verbintenissenrecht;
- le droit de la procédure civile; - burgerlijk procesrecht;
- le droit pénal; - strafrecht;
- le droit de la procédure pénale; - strafprocesrecht;
- et au moins quatre branches parmi celles qui suivent : les droits - en ten minste vier van de volgende opleidingsonderdelen :
réels, le droit des personnes et de la famille, le droit des contrats zakenrecht, personen- en familierecht, bijzondere overeenkomstenrecht,
spéciaux, le droit administratif, le droit du travail, le droit de la administratief recht, arbeidsrecht, sociale zekerheidsrecht,
handelsrecht, fiscaal recht.
sécurité sociale, le droit commercial, le droit fiscal. Voor de toepassing van wettelijke of reglementaire diplomavereisten
Pour l'application d'exigences légales ou réglementaires, visées à bedoeld in het eerste lid, wordt onder de woorden ' doctor in de
l'alinéa 1er, les mots ' docteur en droit ' désignent ' docteur en rechten ' verstaan ' doctor in de rechten zoals bedoeld voor de wet
droit tel que stipulé avant la loi du 31 mai 1972 relative aux effets van 31 mei 1972 betreffende de wettelijke gevolgen verbonden aan de
légaux du grade de licencié en droit '. graad van licentiaat in de rechten '.
Pour l'application des exigences de diplôme légales ou réglementaires, Voor de toepassing van wettelijke of reglementaire diplomavereisten
on entend par ' master en droit ' le titulaire du diplôme de master en wordt onder een master in de rechten begrepen de houder van het
droit visé à l'alinéa 1er. diploma van master in de rechten bedoeld in het eerste lid.

Art. 3.Pour l'application d'exigences légales ou règlementaires,

Art. 3.Voor de toepassing van wettelijke of reglementaire

visées à l'article 2, est mis en équivalence d'un licencié en diplomavereisten bedoeld in artikel 2, wordt met een licentiaat in het
notariat, le titulaire du diplôme de master en notariat obtenu auprès notariaat gelijkgesteld de houder van het diploma van master in het
d'une université belge. notariaat behaald aan een Belgische universiteit.

Art. 4.Pour l'application d'exigences légales ou règlementaires,

Art. 4.Voor de toepassing van wettelijke of reglementaire

visées à l'article 2, est mis en équivalence d'un licencié en droit diplomavereisten bedoeld in artikel 2, wordt met een licentiaat in het
social, le titulaire du diplôme de master après master en droit social sociaal recht gelijkgesteld de houder van het diploma van master na
obtenu auprès d'une université belge. master in het sociaal recht behaald aan een Belgische universiteit.

Art. 5.La présente loi entre en vigueur le 1er juillet 2009 ».

Art. 5.Deze wet treedt in werking op 1 juli 2009 ».

B.2.1. Le Conseil des ministres conteste l'intérêt des parties B.2.1. De Ministerraad betwist het belang van de verzoekende partijen
requérantes à l'annulation des lois attaquées. bij de vernietiging van de bestreden wetten.
B.2.2. La Constitution et la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la B.2.2. De Grondwet en de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
Cour constitutionnelle imposent à toute personne physique ou morale Grondwettelijk Hof vereisen dat elke natuurlijke persoon of
qui introduit un recours en annulation de justifier d'un intérêt. Ne rechtspersoon die een beroep tot vernietiging instelt, doet blijken
justifient de l'intérêt requis que les personnes dont la situation van een belang. Van het vereiste belang doen slechts blijken de
pourrait être affectée directement et défavorablement par la norme personen wier situatie door de bestreden norm rechtstreeks en
attaquée. ongunstig zou kunnen worden geraakt.
B.2.3. Les parties requérantes ont suivi un programme d'équivalence à B.2.3. De verzoekende partijen volgden in het academiejaar 2009-2010
la « Katholieke Universiteit Leuven » au cours de l'année académique een gelijkwaardigheidsprogramma aan de Katholieke Universiteit Leuven
2009-2010 en vue d'obtenir l'assimilation de leur diplôme de master teneinde hun aan de Universiteit van Maastricht behaalde juridisch
juridique, obtenu auprès de l'Université de Maastricht, au diplôme masterdiploma te laten gelijkstellen met het Belgisch diploma van
belge de master en droit. master in de rechten.
Les parties requérantes n'étant pas titulaires du diplôme de master en Aangezien de verzoekende partijen geen houder zijn van het diploma van
notariat obtenu auprès d'une université belge ou du diplôme de master master in het notariaat behaald aan een Belgische universiteit of van
après master en droit social obtenu auprès d'une université belge, het diploma van master na master in het sociaal recht behaald aan een
elles ne justifient pas de l'intérêt requis à l'annulation des Belgische universiteit, doen zij niet blijken van het vereiste belang
articles 3 et 4 des lois attaquées. bij de vernietiging van de artikelen 3 en 4 van de bestreden wetten.
B.2.4. Pour l'exercice de certaines professions juridiques (avocat, B.2.4. Voor de uitoefening van sommige juridische beroepen (advocaat,
magistrat, notaire, huissier de justice, ...), la loi exige un diplôme magistraat, notaris, gerechtsdeurwaarder, enz.) vereist de wet een
de licencié ou de docteur en droit. diploma van licentiaat of doctor in de rechten.
Ainsi qu'il est observé dans les travaux préparatoires des lois Zoals in de parlementaire voorbereiding van de bestreden wetten werd
attaquées, « l'assimilation des grades de licencié et de master en opgemerkt, wordt « de gelijkstelling van de graden van licentiaat en
droit a été réalisée par un arrêté de la Communauté française du 19 master in de rechten verwezenlijkt door een Vlaams decreet van 4 april
mai 2004 et par un décret flamand du 4 avril 2003 » (Doc. parl., 2003 en een besluit van de Franse Gemeenschap van 19 mei 2004 » (Parl.
Sénat, 2008-2009, n° 4-1377/2, p. 2). Sur la base de cette St., Senaat, 2008-2009, nr. 4-1377/2, p. 2). Op grond van die
assimilation, les parties requérantes pouvaient raisonnablement gelijkstelling konden de verzoekende partijen, na de voltooiing van
s'attendre, après avoir achevé le programme d'équivalence précité, à het voormelde gelijkwaardigheidsprogramma, redelijkerwijze verwachten
avoir accès aux professions juridiques mentionnées ci-dessus. toegang te verkrijgen tot de voormelde juridische beroepen.
B.2.5. L'article 2 des lois attaquées ne se borne pas à confirmer B.2.5. Artikel 2 van de bestreden wetten beperkt zich niet ertoe die
cette assimilation pour ce qui concerne l'exigence de diplôme gelijkstelling te bevestigen wat het voormelde diplomavereiste
précitée. Il contient également « une nouvelle liste de matières betreft. Dat artikel bevat tevens « een nieuwe lijst met vakken die
distillées parmi celles qui, selon des représentants du monde door academici en vertegenwoordigers van de balies van de beide
académique et des représentants des barreaux des deux parties du pays, landsdelen als noodzakelijk worden beschouwd om voldoende kennis te
constituent le bagage indispensable pour avoir une connaissance
suffisante du droit belge en vue de satisfaire aux exigences posées en hebben van het Belgisch recht om in aanmerking te komen voor de
matière de diplôme pour les différentes professions juridiques dans diplomavereisten voor de verschillende juridische beroepen in ons land
notre pays, sans préjudice des conditions d'accès spécifiques imposées en zonder afbreuk te doen aan specifieke toelatingsvoorwaarden die
pour les différentes professions » (Doc. parl., Chambre, 2009-2010, voor de verschillende beroepen worden opgelegd » (Parl. St., Kamer,
DOC 52-2107/003 et DOC 52-2108/003, p. 2). 2009-2010, DOC 52-2107/003 en DOC 52-2108/003, p. 2).
B.2.6. Les parties requérantes sont titulaires du diplôme de master en B.2.6. De verzoekende partijen zijn houder van het diploma van master
droit belge, mais, dans le cadre de l'obtention de ce diplôme, elles in het Belgisch recht, doch bij het behalen van dat diploma hebben zij
n'ont pas passé un examen sur toutes les matières mentionnées à
l'article 2 auprès d'un institut belge d'enseignement supérieur. En ce niet over alle in artikel 2 vermelde opleidingsonderdelen examen
que cet article leur interdit l'accès à certaines professions afgelegd aan een Belgische instelling van hoger onderwijs. In zoverre
juridiques, elles sont directement et défavorablement affectées par dat artikel hun de toegang tot bepaalde juridische beroepen ontzegt,
worden zij rechtstreeks en ongunstig door dat artikel geraakt. Zij
cet article. Dans cette mesure, elles justifient dès lors de l'intérêt doen derhalve in die mate blijken van het vereiste belang bij de
requis à l'annulation de l'article 2 des lois attaquées. vernietiging van artikel 2 van de bestreden wetten.
B.2.7. L'intérêt à agir suppose que le résultat du recours soit B.2.7. Het belang veronderstelt dat de uitkomst van het beroep in het
susceptible de procurer un bénéfice à la partie qui l'a intenté. voordeel kan zijn van de partij die het heeft ingesteld.
Le constat que les parties requérantes peuvent passer l'épreuve De vaststelling dat de verzoekende partijen de bekwaamheidsproef,
d'aptitude visée à l'article 428quater du Code judiciaire pour être bedoeld in artikel 428quater van het Gerechtelijk Wetboek, kunnen
admises à la profession d'avocat ne fait pas disparaître leur intérêt. afleggen om tot het beroep van advocaat te worden toegelaten, doet hun
En effet, la profession d'avocat n'est qu'une des professions belang niet verdwijnen. Het beroep van advocaat is immers slechts een
juridiques visées par les lois attaquées. van de juridische beroepen die met de bestreden wetten worden beoogd.
B.3. Par ordonnance du 27 avril 2011, la Cour a soulevé d'office le B.3. Het Hof heeft bij beschikking van 27 april 2011 het volgende
moyen suivant : ambtshalve middel opgeworpen :
« L'article 2 des lois attaquées est-il conforme à l'article 127, § 1er, « Is artikel 2 van de bestreden wetten in overeenstemming met artikel
alinéa 1er, 2°, de la Constitution, en ce qu'il subordonne 127, § 1, eerste lid, 2°, van de Grondwet in zoverre het de
l'assimilation du grade de master en droit à la licence ou au doctorat gelijkstelling van de graad van master in de rechten met een
en droit à la condition que, dans le cadre de l'obtention du diplôme licentiaat of doctor in de rechten afhankelijk stelt van de voorwaarde
de bachelier ou de master, le titulaire du diplôme de master en droit dat de houder van het diploma van master in de rechten bij het behalen
van het bachelor- of masterdiploma aan een Belgische instelling van
doit avoir passé un examen sur des matières déterminées auprès d'une hoger onderwijs examen moet hebben afgelegd over welbepaalde
institution belge d'enseignement supérieur ? ». opleidingsonderdelen ? ».
B.4.1. Il y a lieu de faire une distinction entre, d'une part, la B.4.1. Er dient een onderscheid te worden gemaakt tussen, enerzijds,
législation sur l'enseignement, pour laquelle les communautés sont onderwijswetgeving, waarvoor de gemeenschappen bevoegd zijn, en,
compétentes, et, d'autre part, la réglementation de l'accès à une anderzijds, een regeling inzake de toegang tot een beroep, waarvoor de
profession, pour laquelle le législateur fédéral est compétent. La federale wetgever bevoegd is. Het vaststellen van een leerprogramma op
fixation d'un programme d'études sur la base duquel un diplôme peut basis waarvan een diploma kan worden verworven, is een aangelegenheid
être obtenu est une matière d'enseignement. Faire dépendre l'accès à van onderwijs. De toegang tot een beroep afhankelijk maken van het
une profession de la possession d'un diplôme ou d'autres exigences bezit van een diploma of van andere vereisten, komt neer op het
revient à régler les conditions d'accès à la profession. regelen van vestigingsvoorwaarden.
B.4.2. La compétence de régler les conditions d'accès à la profession, B.4.2. De door artikel 6, § 1, VI, vijfde lid, 6°, van de bijzondere
que l'article 6, § 1er, VI, alinéa 5, 6°, de la loi spéciale du 8 août wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen aan de
1980 de réformes institutionnelles réserve au législateur fédéral, federale wetgever voorbehouden bevoegdheid om de vestigingsvoorwaarden
comprend le pouvoir de fixer les règles en matière d'accès à certaines te regelen, omvat de bevoegdheid om regels vast te stellen inzake de
professions. Le fait que ces règles, comme c'est l'usage, contiennent toegang tot bepaalde beroepen. Dat die regels, zoals gebruikelijk is,
des exigences de formation et de diplôme n'en fait pas une matière vereisten van opleiding en van diploma omvatten, maakt van de
d'enseignement au sens de l'article 127, § 1er, alinéa 1er, 2°, de la aangelegenheid geen zaak van onderwijs in de zin van artikel 127, § 1,
Constitution. eerste lid, 2°, van de Grondwet.
B.4.3. Il appartient dès lors au législateur fédéral d'établir quels B.4.3. Het staat bijgevolg aan de federale wetgever uit te maken welke
diplômes il prend en compte pour régler l'accès à une profession, à diploma's hij in aanmerking neemt bij het regelen van de toegang tot
condition de traiter à cet égard de manière identique les diplômes een beroep, op voorwaarde dat hij daarbij gelijkwaardige diploma's op
équivalents et de tenir compte de la réglementation adoptée par les dezelfde wijze behandelt en hij rekening houdt met de door de
communautés. gemeenschappen aangenomen regelgeving.
B.4.4. Comme il a déjà été constaté en B.2.5, l'article 2 des lois B.4.4. Zoals reeds is vastgesteld in B.2.5, beperkt artikel 2 van de
attaquées ne se borne pas, en ce qui concerne les exigences de diplôme bestreden wetten zich niet, wat de diplomavereisten voor de toegang
pour l'accès aux professions juridiques, à assimiler le grade de tot juridische beroepen betreft, tot de gelijkstelling van de graad
master en droit à celui de licencié ou de docteur en droit. Il ajoute van master in de rechten met een licentiaat of doctor in de rechten.
que le titulaire du diplôme de master en droit doit, dans le cadre de Het voegt eraan toe dat de houder van het diploma van master in de
l'obtention du diplôme de bachelier ou de master, avoir passé un rechten bij het behalen van het bachelor- of masterdiploma aan een
examen sur des branches déterminées auprès d'une institution belge Belgische instelling van hoger onderwijs examen moet hebben afgelegd
d'enseignement supérieur. over welbepaalde opleidingsonderdelen.
Cette condition concerne le programme d'études sur la base duquel le Die voorwaarde heeft betrekking op het leerprogramma op basis waarvan
diplôme de master en droit peut être obtenu. L'ajout de cette het diploma van master in de rechten kan worden verworven. De
condition ne peut être interprété que comme une reconnaissance toevoeging van die voorwaarde kan niet anders worden opgevat dan als
d'équivalence de diplômes, laquelle est réservée aux communautés, en een gelijkwaardigheidserkenning van diploma's, die op grond van
vertu de l'article 127, § 1er, alinéa 1er, 2°, de la Constitution. artikel 127, § 1, eerste lid, 2°, van de Grondwet aan de
Sans doute le législateur fédéral est-il demeuré compétent, en vertu gemeenschappen is voorbehouden. Weliswaar is de federale wetgever
de cette disposition, pour fixer les conditions minimales de krachtens die bepaling bevoegd gebleven voor de minimale voorwaarden
délivrance des diplômes, mais ces dernières ne concernent pas le voor het uitreiken van de diploma's, maar die minimale voorwaarden
contenu de l'enseignement et en particulier le programme d'études. hebben geen betrekking op de inhoud van het onderwijs en met name op het leerprogramma.
B.5. Il découle de ce qui précède que l'article 2 des lois attaquées B.5. Uit hetgeen voorafgaat volgt dat artikel 2 van de bestreden
viole l'article 127, § 1er, alinéa 1er, 2°, de la Constitution en ce wetten artikel 127, § 1, eerste lid, 2°, van de Grondwet schendt in
qu'il subordonne l'assimilation du grade de master en droit à celui de zoverre het de gelijkstelling van de graad van master in de rechten
licencié ou docteur en droit à la condition que le titulaire du met die van een licentiaat of doctor in de rechten afhankelijk stelt
diplôme de master en droit ait, dans le cadre de l'obtention du van de voorwaarde dat de houder van het diploma van master in de
rechten bij het behalen van het bachelor- of masterdiploma aan een
diplôme de bachelier ou de master, passé un examen sur des branches Belgische instelling van hoger onderwijs examen moet hebben afgelegd
déterminées auprès d'une institution belge d'enseignement supérieur. over welbepaalde opleidingsonderdelen.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
annule, dans l'article 2 de la loi du 30 décembre 2009 « mettant en vernietigt in artikel 2 van de wet van 30 december 2009 « tot
équivalence le grade de master en droit, master en notariat, master en gelijkstelling van de graad van master in de rechten, master in het
droit social et respectivement une licence ou un doctorat en droit, notariaat en master in het sociaal recht met respectievelijk een
une licence en notariat, une licence en droit social en ce qui licentiaat of doctor in de rechten, een licentiaat in het notariaat en
concerne les exigences de diplôme pour les professions juridiques dans een licentiaat in het sociaal recht wat betreft de diplomavereisten
voor juridische beroepen in wetten en reglementen die een
les lois et règlements qui règlent une matière visée à l'article 77 de aangelegenheid regelen als bedoeld in artikel 77 van de Grondwet » en
la Constitution » et dans l'article 2 de la loi la loi du 30 décembre in artikel 2 van de wet van 30 december 2009 « tot gelijkstelling van
2009 « mettant en équivalence le grade de master en droit, master en de graad van master in de rechten, master in het notariaat en master
notariat, master en droit social et respectivement une licence ou un in het sociaal recht met respectievelijk een licentiaat of doctor in
doctorat en droit, une licence en notariat, une licence en droit de rechten, een licentiaat in het notariaat en een licentiaat in het
social en ce qui concerne les exigences de diplôme pour les sociaal recht wat betreft de diplomavereisten voor juridische beroepen
professions juridiques dans les lois et règlements qui règlent une in wetten en reglementen die een aangelegenheid regelen als bedoeld in
matière visée à l'article 78 de la Constitution », les mots : artikel 78 van de Grondwet » de woorden :
« qui, dans le cadre de l'obtention du diplôme de bachelier ou de « die, bij het behalen van het bachelor- of masterdiploma, aan een
master, a passé un examen auprès d'une institution belge
d'enseignement supérieur pour les matières suivantes : Belgische instelling van hoger onderwijs examen heeft afgelegd over :
- le droit constitutionnel; - staatsrecht;
- le droit des obligations; - verbintenissenrecht;
- le droit de la procédure civile; - burgerlijk procesrecht;
- le droit pénal; - strafrecht;
- le droit de la procédure pénale; - strafprocesrecht;
- et au moins quatre branches parmi celles qui suivent : les droits - en ten minste vier van de volgende opleidingsonderdelen :
réels, le droit des personnes et de la famille, le droit des contrats zakenrecht, personen- en familierecht, bijzondere overeenkomstenrecht,
spéciaux, le droit administratif, le droit du travail, le droit de la administratief recht, arbeidsrecht, sociale zekerheidsrecht,
sécurité sociale, le droit commercial, le droit fiscal ». handelsrecht, fiscaal recht ».
Ainsi prononcé en langue néerlandaise, en langue française et en Aldus uitgesproken in het Nederlands, het Frans en het Duits,
langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op
janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 14 juillet 2011. het Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 14 juli 2011.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
M. Bossuyt. M. Bossuyt.
^