Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 146/2010 du 16 décembre 2010 Numéro du rôle : 4892 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 4 de la loi du 14 juin 2004 modifiant les articles 213 et 223 du Code des sociétés, posée par la Cour d'appel La Cour constitutionnelle, composée du président R. Henneuse et du juge E. De Groot, faisant fon(...)"
Extrait de l'arrêt n° 146/2010 du 16 décembre 2010 Numéro du rôle : 4892 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 4 de la loi du 14 juin 2004 modifiant les articles 213 et 223 du Code des sociétés, posée par la Cour d'appel La Cour constitutionnelle, composée du président R. Henneuse et du juge E. De Groot, faisant fon(...) Uittreksel uit arrest nr. 146/2010 van 16 december 2010 Rolnummer 4892 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 4 van de wet van 14 juni 2004 « tot wijziging van artikelen 213 en 223 van het Wetboek van vennootschappen », gesteld Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit voorzitter R. Henneuse en rechter E. De Groot, waarneme(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 146/2010 du 16 décembre 2010 Uittreksel uit arrest nr. 146/2010 van 16 december 2010
Numéro du rôle : 4892 Rolnummer 4892
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 4 de la loi In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 4 van de wet van
du 14 juin 2004 modifiant les articles 213 et 223 du Code des 14 juni 2004 « tot wijziging van artikelen 213 en 223 van het Wetboek
sociétés, posée par la Cour d'appel de Liège. van vennootschappen », gesteld door het Hof van Beroep te Luik.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée du président R. Henneuse et du juge E. De Groot, faisant samengesteld uit voorzitter R. Henneuse en rechter E. De Groot,
fonction de président, des juges L. Lavrysen, J.-P. Moerman, E. waarnemend voorzitter, de rechters L. Lavrysen, J.-P. Moerman, E.
Derycke et P. Nihoul, et, conformément à l'article 60bis de la loi Derycke en P. Nihoul, en, overeenkomstig artikel 60bis van de
spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, du président bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, emeritus
émérite M. Melchior, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée voorzitter M. Melchior, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux,
par le président émérite M. Melchior, onder voorzitterschap van emeritus voorzitter M. Melchior,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par arrêt du 4 mars 2010 en cause de Filippo Virone contre Me Béatrice Bij arrest van 4 maart 2010 in zake Filippo Virone tegen Mr. Béatrice
Versie, agissant en qualité de curateur à la faillite de la SPRL « Versie, handelend in haar hoedanigheid van curator van het
Café Services », dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour faillissement van de bvba « Café Services », waarvan de expeditie ter
le 10 mars 2010, la Cour d'appel de Liège a posé la question griffie van het Hof is ingekomen op 10 maart 2010, heeft het Hof van
préjudicielle suivante : Beroep te Luik de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« La loi du 14 juin 2004 [modifiant les articles 213 et 223 du Code « Schendt de wet van 14 juni 2004 [tot wijziging van artikelen 213 en
des sociétés], spécialement en son article 4, viole-t-elle les 223 van het Wetboek van vennootschappen], in het bijzonder artikel 4
articles 10 et 11 de la Constitution, en ce qu'elle crée une ervan, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doordat zij een
discrimination entre les associés des sociétés privées à discriminatie teweegbrengt tussen de vennoten van besloten
responsabilité limitée selon qu'elles sont ordinaires ou vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid naargelang deze gewone
unipersonnelles en imposant à l'associé unique comme sanction du of eenhoofdige vennootschappen zijn, door aan de enige vennoot als
défaut de libération majorée du capital social à 12.400 euro le fait sanctie voor de ontstentenis van verhoogde volstorting van het
d'être réputé caution personnelle de toutes les obligations de la maatschappelijk kapitaal ten belope van 12.400 euro op te leggen dat
société alors que la responsabilité pour faute grave de gestion des hij wordt geacht persoonlijk borg te staan voor alle verbintenissen
gérants de ce même type de sociétés ne peut être recherchée sur pied van de vennootschap, terwijl de zaakvoerders van datzelfde type van
de l'article 265 du Code des sociétés qu'à la condition que les seuils vennootschappen, op grond van artikel 265 van het Wetboek van
vennootschappen, enkel aansprakelijk kunnen worden gesteld wegens een
relativement élevés de chiffre d'affaires (620.000 euro en moyenne des grove bestuursfout indien de relatief hoge drempelwaarden inzake omzet
trois dernières années) et de total de bilan (375.000 euro ) soient (gemiddeld 620.000 euro over de laatste drie jaar) en balanstotaal
atteints ? ». (375.000 euro) worden bereikt ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. La loi du 14 juin 2004 modifiant les articles 213 et 223 du Code B.1. De wet van 14 juni 2004 « tot wijziging van artikelen 213 en 223
des sociétés (ci-après : la loi du 14 juin 2004) a instauré, à l'égard van het Wetboek van vennootschappen » (hierna : de wet van 14 juni
des sociétés privées à responsabilité limitée unipersonnelles (SPRLU), 2004) heeft, voor de eenhoofdige besloten vennootschappen met beperkte
une augmentation du capital minimum à libérer, portant celui-ci de aansprakelijkheid (ebvba), het vol te storten minimumkapitaal verhoogd
6.200 euros à 12.400 euros. van 6.200 euro tot 12.400 euro.
L'article 2 de la loi du 14 juin 2004 a inséré dans l'article 213 du Artikel 2 van de wet van 14 juni 2004 heeft in artikel 213 van het
Code des sociétés, dont le texte actuel formera le paragraphe 2, un Wetboek van vennootschappen, waarvan de bestaande tekst paragraaf 2 is
paragraphe 1er rédigé comme suit : geworden, de volgende paragraaf 1 ingevoegd :
« Lorsqu'une société privée à responsabilité limitée devient « Indien een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
unipersonnelle, le montant libéré du capital doit, dans un délai d'un eenhoofdig wordt, moet het gestorte bedrag van het kapitaal binnen één
an, atteindre 12.400 euros au moins, sauf si, dans ce même délai, un jaar ten minste 12.400 euro bereiken, tenzij binnen dezelfde termijn
nouvel associé entre dans la société ou celle-ci est dissoute. een nieuwe vennoot in de vennootschap wordt opgenomen of de
vennootschap ontbonden wordt.
A défaut, l'associé unique est réputé caution solidaire de toutes les Gebeurt dit niet, dan wordt de enige vennoot geacht hoofdelijk borg te
obligations de la société nées depuis que la société est devenue staan voor alle verbintenissen van de vennootschap die ontstaan zijn
unipersonnelle, et ce, jusqu'à l'entrée d'un nouvel associé dans la sinds het eenhoofdig worden van de vennootschap, en wel tot een nieuwe
société, la publication de la dissolution de celle-ci ou la libération vennoot in de vennootschap wordt opgenomen, tot de ontbinding van de
vennootschap wordt bekendgemaakt of tot het kapitaal werkelijk ten
effective du capital à concurrence de 12.400 euros ». belope van 12.400 euro wordt gestort ».
L'article 3 de la loi du 14 juin 2004 a complété l'article 223 du Code Artikel 3 van de wet van 14 juni 2004 heeft artikel 223 van het
des sociétés par l'alinéa suivant : Wetboek van vennootschappen aangevuld met het volgende lid :
« Dans le cas visé à l'article 211, le montant prévu à l'alinéa 1er « In het in artikel 211 bedoelde geval wordt het in het eerste lid
est fixé à 12 400 euros ». vastgestelde bedrag bepaald op 12.400 euro ».
L'article 4 de la loi du 14 juin 2004 dispose : Artikel 4 van de wet van 14 juni 2004 bepaalt :
« Toute société privée à responsabilité limitée unipersonnelle « De eenhoofdige besloten vennootschappen met beperkte
existant au moment de l'entrée en vigueur de la présente loi libère aansprakelijkheid die op het tijdstip van de inwerkingtreding van deze
son capital à concurrence de 12.400 euros au moins dans un délai d'un wet bestaan, storten hun kapitaal ten belope van ten minste 12.400
an à compter de cette entrée en vigueur, sauf si elle est dissoute euro binnen één jaar vanaf deze inwerkingtreding, tenzij ze binnen
dans ce même délai. dezelfde termijn ontbonden worden.
A défaut, l'associé unique est réputé caution solidaire de toutes les Doen ze dit niet, dan wordt de enige vennoot geacht hoofdelijk borg te
obligations de la société jusqu'à la publication de la dissolution de staan voor alle verbintenissen van de vennootschap tot de ontbinding
celle-ci ou la libération effective du capital à concurrence de 12.400 van de vennootschap wordt bekendgemaakt of tot het kapitaal werkelijk
euros ». ten belope van 12.400 euro wordt gestort ».
En vertu de son article 5, la loi du 14 juin 2004 est entrée en Op grond van artikel 5 ervan is de wet van 14 juni 2004 in werking
vigueur le jour de sa publication au Moniteur belge , soit le 2 août 2004. getreden de dag waarop zij in het Belgisch Staatsblad is bekendgemaakt, namelijk op 2 augustus 2004.
B.2. La Cour est interrogée sur la compatibilité, avec les articles 10 B.2. Het Hof wordt ondervraagd over de bestaanbaarheid, met de
et 11 de la Constitution, de l'article 4 de la loi du 14 juin 2004 en artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van artikel 4 van de wet van 14
juni 2004, in zoverre die bepaling een onverantwoord verschil in
ce que cette disposition créerait une différence de traitement behandeling zou invoeren onder de vennoten van de besloten
injustifiée entre les associés des sociétés privées à responsabilité vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid naargelang die laatste
limitée selon qu'elles sont ordinaires ou unipersonnelles, en imposant gewone of eenhoofdige vennootschappen zijn, door aan de enige vennoot
à l'associé unique comme sanction du défaut de libération majorée du als sanctie voor de ontstentenis van de verhoogde volstorting van het
capital social à 12.400 euros le fait d'être réputé caution maatschappelijk kapitaal ten belope van 12.400 euro op te leggen dat
personnelle de toutes les obligations de la société. hij wordt geacht persoonlijk borg te staan voor alle verbintenissen van de vennootschap.
Il ressort de la formulation de la question préjudicielle et du Uit de formulering van de prejudiciële vraag en uit het dossier van de
dossier de la procédure devant le juge a quo que le caractère rechtspleging voor de verwijzende rechter blijkt dat het onevenredige
disproportionné de cette sanction apparaîtrait accentué quand on la karakter van die sanctie zou worden versterkt wanneer die wordt
compare avec la responsabilité pour faute grave de gestion des gérants vergeleken met de aansprakelijkheid wegens een grove beheersfout
de ce même type de sociétés, qui ne peut être engagée, conformément à begaan door de zaakvoerders van datzelfde type van vennootschappen,
l'article 265 du Code des sociétés, qu'à la condition que des seuils die, overeenkomstig artikel 265 van het Wetboek van vennootschappen,
slechts aansprakelijk kunnen worden gesteld indien relatief hoge
relativement élevés de chiffre d'affaires (620.000 euros en moyenne drempelwaarden inzake omzet (gemiddeld 620.000 euro over de laatste
des trois dernières années) et de total de bilan (375.000 euros) drie jaar) en balanstotaal (375.000 euro) worden bereikt.
soient atteints. B.3. L'exposé des motifs de la loi du 14 juin 2004 explique que B.3. In de memorie van toelichting van de wet van 14 juni 2004 wordt
uitgelegd dat de verhoging van het vol te storten kapitaal van de
l'augmentation du capital à libérer des sociétés unipersonnelles tend eenhoofdige vennootschappen concreet gestalte moet geven aan het
à concrétiser l'accord de gouvernement visant à « intensifier la lutte regeerakkoord teneinde « de strijd tegen de fiscale fraude op te
contre la fraude fiscale » et à « assurer une meilleure perception de voeren » en « te zorgen voor een betere inning van de belastingen »
l'impôt » (Doc. parl., Chambre, 2003-2004, DOC 51-0735/001, p. 4). (Parl. St., Kamer, 2003-2004, DOC 51-0735/001, p. 4).
Il a également été précisé que cette disposition s'inscrit dans la Er is eveneens gepreciseerd dat die bepaling past in het kader van de
volonté de prévenir les faillites : preventie van faillissementen :
« La mesure en projet doit aussi être envisagée dans le cadre de la « De ontworpen maatregel dient ook beschouwd te worden in het kader
prévention des faillites. Une des causes principales des faillites des van de preventie van faillissementen. Een van de belangrijkste
sociétés est en effet précisément leur sous-capitalisation. Lorsqu'une oorzaken van faillissementen bij vennootschappen ligt immers precies
société ne compte qu'un associé, celui-ci sera le seul à fournir les in de onderkapitalisatie. Bij vennootschappen met slechts één vennoot
moyens auxquels il devra éventuellement être fait appel au cours de staat deze alleen in voor de middelen waarop eventueel tijdens het
l'existence de la société. bestaan van de vennootschap beroep moet worden gedaan.
Pour ce type de sociétés, il est sans doute plus intéressant de Voor dit soort vennootschappen is het wellicht interessanter om vanaf
disposer dès la constitution de moyens propres suffisants, ce qui de oprichting over voldoende eigen middelen te beschikken wat
permet en outre d'assurer une meilleure continuité de l'activité bovendien een betere continuïteit van de commerciële activiteit van de
commerciale de la société » (Doc. parl., Chambre, 2003-2004, DOC vennootschap waarborgt » (Parl. St., Kamer, 2003-2004, DOC
51-0735/003, p. 3). 51-0735/003, p. 3).
Il a été également remarqué que cette augmentation du capital à Er is eveneens opgemerkt dat die verhoging van het vol te storten
libérer « sensibilise davantage les entrepreneurs qui souhaitent kapitaal tot gevolg heeft « dat ondernemers die een EBVBA wensen op te
constituer une SPRLU et les rend plus attentifs en ce qui concerne le richten meer gesensibiliseerd worden en meer aandacht zouden hebben
capital requis et les garanties des tiers. En cas de faillite, les voor het vereiste kapitaal en voor de waarborgen van de derden. Bij
associés ne sont en effet pas les seuls concernés, l'Etat et des tiers een faillissement zijn immers niet enkel de vennoten betrokken, maar
(sous-traitants, fournisseurs, etc.) le sont aussi » (ibid., p. 9). ook de staat en derden (onderaannemers, leveranciers e.d.) » (ibid., p. 9).
Le capital minimum à libérer lors de la constitution d'une SPRLU est Het bij de oprichting van een ebvba vol te storten minimumkapitaal is
ainsi doublé, à savoir porté de 6.200 euros à 12.400 euros; par aldus verdubbeld, namelijk van 6.200 euro tot 12.400 euro; het
contre, le montant minimum du capital pour constituer cette société minimumbedrag van het kapitaal om die vennootschap op te richten, is
reste inchangé. daarentegen onveranderd gebleven.
B.4. Dans son avis sur l'avant-projet devenu la loi du 14 juin 2004, B.4. In haar advies over het voorontwerp dat de wet van 14 juni 2004
is geworden, heeft de afdeling wetgeving van de Raad van State
la section de législation du Conseil d'Etat a constaté qu'en doublant vastgesteld dat de ontwerptekst, met het verdubbelen van het bedrag
le montant du capital minimum qui doit être libéré lors de la van het minimumkapitaal dat bij de oprichting van een ebvba moet
constitution d'une SPRLU, le texte en projet établit « une différence worden volgestort, voorziet in « een verschil in behandeling
de traitement avec les autres sociétés commerciales pour lesquelles le vergeleken met de andere handelsvennootschappen, waarvoor het minimale
capital libéré minimum reste fixé à 6.200 euros, telles que la société volgestorte kapitaal ongewijzigd blijft op 6.200 euro, zoals geldt
privée à responsabilité limitée constituée par plusieurs personnes voor de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid opgericht
(article 223 du Code des sociétés), mais également la société door verschillende personen (artikel 223 van het Wetboek van
Vennootschappen), maar ook voor de coöperatieve vennootschap met
coopérative à responsabilité limitée (article 397 du Code des beperkte aansprakelijkheid (artikel 397 van het Wetboek van
sociétés) » (Doc. parl., Chambre, 2003-2004, DOC 51-0735/001, p. 8). La section de législation du Conseil d'Etat a dès lors considéré : « Les règles constitutionnelles de l'égalité et de la non-discrimination n'excluent pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes morales, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la nature des principes en cause; le principe d'égalité est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. Vennootschappen) » (Parl. St., Kamer, 2003-2004, DOC 51-0735/001, p. 8). De afdeling wetgeving van de Raad van State heeft bijgevolg geoordeeld : « De grondwettelijke regels inzake gelijkheid en non-discriminatie sluiten niet uit dat voor verschillende categorieën van rechtspersonen een verschillende behandeling wordt ingevoerd, voor zover die op een objectief criterium berust en redelijk verantwoord is. Het voorhanden zijn van zulk een verantwoording moet beoordeeld worden rekening houdend met de doelstelling en de gevolgen van de omstreden maatregel en met de aard van de in het geding zijnde beginselen; het gelijkheidsbeginsel is geschonden wanneer vaststaat dat er geen redelijk proportionaliteitsverband bestaat tussen de gebruikte middelen en het nagestreefde doel. Hoewel de verschillende behandeling berust op een objectief criterium
Si la différence de traitement se fonde sur un critère objectif et que en ofschoon de bedoeling, die erin bestaat de strijd tegen fiscale
le but d'intensifier la lutte contre la fraude fiscale et d'assurer fraude op te voeren en te zorgen voor een betere inning van de
une meilleure perception de l'impôt est légitime, encore faudrait-il belastingen, gerechtvaardigd is, zou in de memorie van toelichting het
justifier dans l'exposé des motifs le rapport raisonnable de bestaan van een redelijk proportionaliteitsverband tussen de gebruikte
proportionnalité entre les moyens employés et le but visé » (ibid. ). middelen en het nagestreefde doel moeten worden aangetoond » (ibid.).
B.5. En réponse aux observations de la section de législation du B.5. In antwoord op de opmerkingen van de afdeling wetgeving van de
Conseil d'Etat quant au rapport raisonnable de proportionnalité entre Raad van State over het redelijk verband van evenredigheid tussen de
les moyens employés et le but visé, la ministre de la Justice a aangewende middelen en het beoogde doel, heeft de minister van
expliqué qu'« en ne modifiant pas le montant qui doit être souscrit Justitie uitgelegd dat, « door het bedrag dat moet worden volgestort
pour constituer une SPRLU, on ne rend pas plus complexe la voor het oprichten door één enkele persoon van een besloten
vennootschap met beperkte aansprakelijkheid niet te wijzigen, men de
constitution de ce type de sociétés » (ibid., p. 5) : oprichting van dit soort vennootschappen niet bemoeilijkt » (ibid., p.
« Par contre, en augmentant le montant minimum à libérer, on accroît à 5) : « Door daarentegen het minimale volgestorte kapitaal te verhogen,
due concurrence le gage commun des créanciers sur lequel ils pourront verhoogt men in dezelfde mate het gemeenschappelijke onderpand van de
en cas de défaillance du débiteur recouvrer leurs créances. Ceci schuldeisers, waarop ze hun vorderingen zouden kunnen doen gelden
concerne tant l'administration fiscale que d'autres créanciers. De la indien de schuldenaar in gebreke blijft. Dit belangt zowel de fiscale
même manière, en augmentant ce montant, on exige de l'investisseur un effort financier qui tend à démontrer sa volonté durable de mettre sur pied une activité économique tout en lui offrant la possibilité de mettre son patrimoine personnel à l'abri du risque entrepreneurial. Si on limite cet accroissement aux sociétés constituées sous la forme de SPRLU, c'est qu'il a été observé que des personnes faisaient usage de cette forme sociétale particulière dans le seul but d'éluder l'impôt, ou de mettre sur pied des mécanismes d'évitement ou de fraude aux impôts, notamment en matière de carrousel TVA. Pour les autres sociétés, ce phénomène n'ayant pas été observé, l'exigence de la présence de plusieurs actionnaires a été jugée suffisante pour prévenir la constitution de sociétés dans le seul but d'évasion fiscale. Enfin, on relèvera que si le capital minimum à libérer est effectivement doublé et qu'il passe à 12.400 EUR, ce montant n'est pas un obstacle infranchissable pour les candidats au développement d'une administratie als de andere schuldeisers aan. Door dit bedrag te verhogen eist men eveneens van de investeerder een financiële inspanning die bewijst dat hij de vaste wil heeft om een economische activiteit op te zetten en tegelijk biedt men hem de mogelijkheid om zijn persoonlijk patrimonium af te schermen voor de ondernemingsrisico's. De verhoging werd beperkt tot de door één enkele persoon opgerichte besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid, omdat men gemerkt heeft dat er personen zijn die van deze bijzondere vennootschapsvorm gebruik maken, met als enige bedoeling om belastingen te ontwijken of om een mechanisme op te zetten, bedoeld om belastingsontwijking of -fraude te organiseren, onder meer wat betreft de BTW-carrousels. Bij de andere vennootschappen werd dit fenomeen niet vastgesteld. De vereiste van de aanwezigheid van meerdere aandeelhouders werd voldoende geacht om de oprichting te voorkomen van vennootschappen die belastingsontwijking als enig doel hebben. Tot slot moet men de aandacht vestigen op het feit dat [, hoewel] het minimum volgestorte kapitaal inderdaad verdubbeld werd en aldus op 12.400 EUR werd gebracht, dit bedrag geen onoverkomelijk obstakel is voor de kandidaten die een gezonde en duurzame economische activiteit
activité économique saine et durable » (ibid., pp. 5-6). willen ontwikkelen » (ibid., pp. 5-6).
La ministre de la Justice a également expliqué : De minister van Justitie heeft eveneens uitgelegd :
« Le projet de loi à l'examen vise à lutter contre la fraude fiscale « De doelstellingen van het wetsontwerp zijn de strijd tegen de
et à assurer une meilleure perception de l'impôt. La fraude fiscale fiscale fraude en een betere inning van de belastingen. De fiscale
qui est dans la ligne de mire est celle qui consiste à utiliser la fraude die in het vizier wordt genomen is die waarbij de EBVBA wordt
SPRLU comme instrument et comme couverture pour exercer des activités gebruikt als vehikel en scherm voor illegale activiteiten strijdig met
illégales contraires à la législation fiscale. La SPRLU permet, de fiscale wetgeving. De EBVBA laat, juist door haar eenhoofdig
précisément du fait de son caractère unipersonnel, à une personne de karakter, aan één persoon toe volledig meesterschap te bezitten over
maîtriser totalement la société : cette personne fait à la fois office de vennootschap : hij vervult tegelijk de rol van zaakvoerder én van
de gérant et d'assemblée générale, de contrôlé et de contrôleur. Dans algemene vergadering, van gecontroleerde én van controleur. In dat
ce cas, il n'est pas nécessaire d'avoir des complices ou des hommes de geval is er dan ook geen behoefte aan medeplichtigen of stromannen,
paille, qui pourraient faire valoir leurs scrupules ou révéler la vérité. Le gouvernement constate que la société n'est dans ce cas qu'un outil pour les fraudeurs, un moyen de se livrer à des pratiques illégales. Au demeurant, les sociétés concernées n'exercent bien souvent aucune activité commerciale. Par conséquent, il a été décidé de prendre une mesure qui rendra plus difficile le recours à cette forme de société (entre autres parce que cela sera plus cher), sans pénaliser outre mesure les personnes qui souhaitent réellement exercer une activité commerciale par le biais d'une SPRLU. [...] La souscription au capital d'une société engage le souscripteur de manière inconditionnelle à concurrence du montant die scrupules zouden kunnen laten gelden of de werkelijke toedracht uitbrengen. De regering stelt vast dat de vennootschap op die manier voor fraudeurs slechts een werktuig is, een middel om hun illegale praktijken uit te voeren. De betrokken bedrijven verrichten overigens heel vaak geen enkele commerciële activiteit. Er is bijgevolg besloten een maatregel uit te vaardigen waardoor het beroep op deze vennootschapsvorm moeilijker zou worden (onder meer omdat het duurder wordt) zonder diegenen die echt handel willen drijven via een EBVBA overdreven te benadelen. [...] Het intekenen op het kapitaal van een vennootschap legt de intekenaar een onvoorwaardelijke verbintenis ten belope van het onderschreven bedrag
souscrit vis-à-vis de la société. Tôt ou tard, le souscripteur sera ten opzichte van de vennootschap, op. Vroeg of laat zal de intekenaar
contraint, en fonction des besoins de la société, de libérer in functie van de noden van de vennootschap verplicht zijn het
l'intégralité du capital. [...] volledig bedrag volledig te storten. [...]
[...] En fait, la mesure ne fait qu'anticiper sur l'exécution d'une [...] De maatregel loopt in feite alleen vooruit op de uitvoering van
obligation à laquelle les associés ne peuvent aucunement se een verplichting waaraan de vennoten zich op geen enkele manier kunnen
soustraire. onttrekken.
Le montant qui est proposé n'est, en outre, pas particulièrement élevé Het bedrag dat wordt voorgesteld is bovendien niet bijzonder hoog :
: la personne qui débute une activité commerciale a, en tout état de iemand die een commerciële activiteit begint heeft in elk geval
cause, besoin d'une base solide. Tôt ou tard, la société aura besoin behoefte aan een solide basis. Vroeg of laat zal de vennootschap toch
de moyens financiers et la mesure projetée évitera qu'un entrepreneur middelen nodig hebben en de ontworpen maatregel zal verhinderen dat
n'invoque un capital libéré insuffisant pour ne pas respecter ses ondernemers een te laag volgestort kapitaal zouden inroepen om hun
engagements (surtout parce qu'il est associé unique dans une SPRLU). verbintenissen niet na te komen (vooral omdat zij in een EBVBA enige
L'obligation de libérer un montant plus élevé dissuadera les fraudeurs vennoot zijn). Voor fraudeurs zal de vereiste van meer middelen de
toegang tot die vennootschapsvorm moeilijker maken.
de constituer cette forme de société. Tenslotte staat de ontworpen maatregel niet in een onevenredige
Enfin, la mesure à l'examen n'est pas disproportionnée par rapport à verhouding tot de nagestreefde doelstelling en zal hij de financiële
l'objectif poursuivi et elle renforcera la solidité financière de soliditeit van deze vennootschapsvorm nog meer verstevigen. Het
cette forme de société. Son effet négatif sur la constitution de negatief effect op de oprichting van dergelijke vennootschappen en de
telles sociétés et la crainte qu'elle ait moins de succès (du fait que vrees dat er minder beroep zal worden op gedaan (doordat de oprichter
le fondateur devra verser un montant plus élevé) sont négligeables. een groter bedrag moet storten) zijn verwaarloosbaar. [...]
[...] [...] Le phénomène des faillites dans les sociétés sous-capitalisées [...] Het fenomeen van de faillissementen (meer in het bijzonder de
(plus particulièrement des faillites en cascade) est loin d'être casscade-faillissementen) bij ondergekapitaliseerde vennootschappen
négligeable, avec toutes les conséquences négatives qu'il implique valt, met al zijn nefaste gevolgen voor de economie, niet te
pour l'économie » (Doc. parl., Chambre, 2003-2004, DOC 51-0735/003, verwaarlozen » (Parl. St., Kamer, 2003-2004, DOC 51-0735/003, pp.
pp. 11-13). 11-13).
B.6. Afin d'appréhender la situation des sociétés constituées B.6. Teneinde de situatie te regelen van de vennootschappen die zijn
antérieurement à l'entrée en vigueur de la loi en projet, la opgericht vóór de inwerkingtreding van de ontwerpwet, kent de in het
disposition en cause, issue d'un amendement du Gouvernement, octroie geding zijnde bepaling, die voortvloeit uit een amendement van de
aux SPRLU existantes un délai d'un an afin de satisfaire à Regering, aan de bestaande ebvba's een termijn van één jaar toe om te
l'augmentation du capital minimum à libérer : voldoen aan de verhoging van het vol te storten minimumkapitaal :
« Toutes les SPRL pourvues d'un associé unique existant au moment de « Alle BVBA's met een enige vennoot op het tijdstip van de
l'entrée en vigueur de la loi en projet seront tenues de libérer leur inwerkingtreding van het ontwerp van wet, moeten hun kapitaal storten
capital à concurrence de 12.400 euros au moins ou de se dissoudre. ten belope van ten minste 12.400 euro of in ontbinding gaan.
Bij het verstrijken van deze termijn is in een sanctie voorzien ten
A l'expiration de ce délai, il est prévu une sanction à l'encontre de aanzien van de zaakvoerders en de vennoten van de vennootschappen die
l'associé unique des sociétés visées qui ne satisferaient pas au niet aan deze wettelijke voorschriften zouden hebben voldaan » (Parl.
prescrit légal » (Doc. parl., Chambre, 2003-2004, DOC 51-0735/002, p. St., Kamer, 2003-2004, DOC 51-0735/002, p. 3).
3). Les sociétés visées disposent néanmoins d'une solution de rechange : De beoogde vennootschappen beschikken niettemin over een alternatief :
« A compter de l'entrée en vigueur de la loi, ces sociétés disposent « Vanaf de inwerkingtreding van de wet beschikken die vennootschappen
over één jaar om het kapitaal [vol te storten] ten belope van ten
d'un délai d'un an pour libérer leur capital à concurrence de 12.400 minste 12.400 euro, tenzij de vennootschap tijdens die periode wordt
euros au moins, à moins qu'elles ne se dissolvent au cours de cette ontbonden. Niets belet immers dat de zaakvoerder tot de ontbinding
période. Rien n'empêche en effet le gérant d'opérer la dissolution de besluit of ze voorstelt aan de andere venno(o)t(en) om te ontsnappen
la société ou de la proposer à un (des) autre(s) associé(s) pour se aan de nieuwe bepaling.
soustraire à la nouvelle disposition. Indien tegen het einde van die periode de vennootschap niet ontbonden
Si la société n'a pas été dissoute ni le capital libéré à concurrence is of het kapitaal niet volgestort ten belope van 12.400 euro, wordt
de 12.400 EUR à la fin de cette période, l'associé unique est réputé de enige vennoot geacht hoofdelijk borg te staan voor alle
caution solidaire de toutes les obligations de la société jusqu'à la verplichtingen van de vennootschap tot aan het ogenblik van de
publication de la dissolution de la société ou de la libération bekendmaking van de ontbinding of de effectieve storting van het
effective du capital à concurrence de 12.400 EUR » (Doc. parl., kapitaal ten belope van 12.400 euro » (Parl. St., Kamer, 2003-2004,
Chambre, 2003-2004, DOC 51-0735/003, p. 4). DOC 51-0735/003, p. 4).
B.7.1. En ce qui concerne la mesure prévue en cas d'absence de B.7.1. Ten aanzien van de maatregel waarin is voorzien bij
libération du capital à concurrence de 12.400 euros, les travaux ontstentenis van volstorting van het kapitaal te belope van 12.400
préparatoires expliquent : euro, wordt in de parlementaire voorbereiding uitgelegd :
« En ce qui concerne la caution solidaire, on se reportera à « Wat de hoofdelijke borg betreft, kan worden verwezen naar de in het
l'augmentation, réalisée dans le passé, du capital social requis de la verleden doorgevoerde verhoging van het vereiste maatschappelijk
SPRL et à l'adaptation des règles statutaires des sociétés kapitaal van de BVBA en de aanpassing van de statutaire regels bij de
coopératives : il a également été disposé à cette occasion que la CV's : bij die gelegenheid werd ook bepaald dat, indien er geen
non-adaptation du capital social dans le délai imparti par le aanpassing was van het maatschappelijk kapitaal, binnen de door de
législateur entraînait la constitution d'une caution solidaire dans le wetgever vastgestelde termijn, er een hoofdelijk borgstelling ontstond
chef des actionnaires et même du gérant. Il s'agit dès lors, ni plus in hoofde van de aandeelhouders en zelfs van de zaakvoerder. Het
ni moins, de l'application des dispositions qui s'appliquent en betreft dan ook niets meer dan de toepassing van bepalingen die in het
général dans le cadre de la législation sur les sociétés commerciales. kader van de vennootschapswetgeving in het algemeen gelden. Het gaat
Le but est d'inciter les intéressés à respecter la législation, et, erom de betrokkenen aan te sporen zich naar de wetgeving te schikken
dans le cas contraire, à en assumer les conséquences. Le délai d'une en zoniet daar de gevolgen van te dragen. De termijn van één jaar om
année qui est accordé pour s'adapter après l'entrée en vigueur de la zich aan te passen na de inwerkingtreding van de wet, op de dag van de
loi, le jour de sa publication au Moniteur belge, paraît bekendmaking in het Belgisch Staatsblad , lijkt bijzonder redelijk
particulièrement raisonnable (cf. l'amendement n° 4 du gouvernement). (cf. regeringsamendement nr. 4). Het wetsontwerp vindt dan ook een
Le projet de loi à l'examen trouve dès lors sa justification dans la terechte verantwoording in de bestrijding van de fiscale fraude en,
lutte contre la fraude fiscale et, certes, dans une moindre mesure, weliswaar minder, in het vermijden van faillissementen. Het draagt bij
dans le souci d'éviter des faillites. Il contribue à responsabiliser tot de responsabilisering van diegenen die willen investeren » (ibid.,
les candidats investisseurs » (ibid., p. 9). p. 9).
B.7.2. La caution solidaire que prévoit la disposition en cause est en B.7.2. De hoofdelijke borg waarin de in het geding zijnde bepaling
effet la même mesure que celle que prévoit l'article 213, § 1er, tel voorziet, is immers dezelfde maatregel als die waarin artikel 213, §
qu'il a été inséré dans le Code des sociétés, par l'article 2 de la 1, zoals ingevoegd in het Wetboek van vennootschappen bij artikel 2
loi du 14 juin 2004, dans l'hypothèse dans laquelle une société privée van de wet van 14 juni 2004, voorziet wanneer een besloten
à responsabilité limitée devient unipersonnelle. vennootschap met beperkte aansprakelijkheid eenhoofdig wordt.
L'article 213, § 1er, précité, a été introduit par la loi du 14 juin Het voormelde artikel 213, § 1, is bij de wet van 14 juni 2004
2004, afin de « prévenir toute manoeuvre visant à contourner ingevoegd « ter voorkoming van enige handeling waardoor het doel van
l'objectif de la présente loi par la constitution d'une SPRL non deze wet wordt omzeild via de oprichting van een niet-eenhoofdige BVBA
unipersonnelle mais qui le deviendrait ensuite par la réunion de die vervolgens eenhoofdig wordt door de vereniging van alle aandelen
toutes les parts dans les mains de l'associé unique » (Doc. parl., in de handen van de enige vennoot » (Parl. St., Kamer, 2003-2004, DOC
Chambre, 2003-2004, DOC 51-0735/002, p. 4). 51-0735/002, p. 4).
La caution solidaire prévue par l'article 213, § 1er, alinéa 2, du De hoofdelijke borg waarin artikel 213, § 1, tweede lid, van het
Code des sociétés est « une mesure inspirée de l'article 213, alinéa Wetboek van vennootschappen voorziet, is een maatregel « gegrond op
2, du Code des sociétés » (ibid. ), dans le but « de prévenir toute artikel 213, tweede lid, van het Wetboek van Vennootschappen » (ibid.
), « teneinde enige nalatigheid te voorkomen en alles in het werk te
négligence et d'assurer une pleine effectivité à la mesure en projet » stellen opdat het ontwerp van maatregel doeltreffend zou zijn » (ibid.
(ibid. ). ).
B.8. Compte tenu de ce qui précède, la différence de traitement, en ce B.8. Rekening houdend met hetgeen voorafgaat, berust het verschil in
qui concerne le capital minimum à libérer, entre les sociétés privées behandeling, ten aanzien van het vol te storten minimumkapitaal, onder
à responsabilité limitée, selon qu'elles sont ordinaires ou de besloten vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid, naargelang
unipersonnelles, repose sur un critère objectif, à savoir l'existence, zij gewoon dan wel eenhoofdig zijn, op een objectief criterium,
pour la SPRLU, d'un associé unique pouvant exercer seul les pouvoirs namelijk het bestaan, voor de ebvba, van een enige vennoot die de
de gestion et de décision au sein de la société. La mesure en cause bevoegdheden inzake het beheer en de besluitvorming binnen de
est donc justifiée par le constat, étayé par les travaux préparatoires cités en B.4, que cette forme sociétale peut présenter, par son caractère unipersonnel, davantage de risques au regard des objectifs légitimes poursuivis par la mesure en cause, mentionnés en B.3, de lutte contre la fraude fiscale, d'une meilleure perception de l'impôt et de prévention des faillites. La caution solidaire, prévue par la disposition en cause, n'est pas disproportionnée, compte tenu de la volonté d'assurer l'effectivité de l'augmentation du capital minimum libéré. vennootschap alleen kan uitoefenen. De in het geding zijnde maatregel is dus verantwoord door de vaststelling, gestaafd door de in B.4 aangehaalde parlementaire voorbereiding, dat die vennootschapsvorm, vanwege het eenhoofdige karakter ervan, meer risico's kan inhouden in het licht van de met de in het geding zijnde maatregel nagestreefde wettige doelstellingen, vermeld in B.3, om fiscale fraude te bestrijden, de belasting beter te innen en faillissementen te voorkomen. De hoofdelijke borg waarin de in het geding zijnde bepaling voorziet, is niet onevenredig, gelet op de wil om het effectieve karakter van de verhoging van het volgestorte minimumkapitaal te verzekeren.
Pour le surplus, l'article 265 du Code des sociétés concerne la mise Voor het overige heeft artikel 265 van het Wetboek van vennootschappen
betrekking op het aansprakelijk stellen van de zaakvoerders wegens
en oeuvre de la responsabilité des gérants, pour des fautes de beheersfouten, en kan het dus niet worden vergeleken met de regels die
gestion, et ne peut donc être comparé aux règles s'imposant à gelden voor de enige vennoot van een ebvba en betrekking hebben op de
l'associé unique d'une SPRLU et concernant le respect d'une condition naleving van een wettelijke voorwaarde in verband met de oprichting
légale relative à la constitution de la société, cette condition étant van de vennootschap, waarbij die voorwaarde wordt opgelegd aan de
exigée des sociétés existantes, dans un délai raisonnable. bestaande vennootschappen, binnen een redelijke termijn.
B.9. La question préjudicielle appelle une réponse négative. B.9. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 4 de la loi du 14 juin 2004 modifiant les articles 213 et Artikel 4 van de wet van 14 juni 2004 « tot wijziging van artikelen
223 du Code des sociétés ne viole pas les articles 10 et 11 de la 213 en 223 van het Wetboek van vennootschappen » schendt de artikelen
Constitution. 10 en 11 van de Grondwet niet.
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 16 décembre 2010. Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 16 december 2010.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
M. Melchior. M. Melchior.
^