Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 141/2010 du 16 décembre 2010 Numéro du rôle : 4848 En cause : le recours en annulation de la loi du 7 mai 2009 « portant assentiment à et exécution de l'Avenant, signé à Bruxelles le 12 décembre 2008, à la Convention La Cour constitutionnelle, composée du président R. Henneuse et du juge E. De Groot, faisant fon(...)"
Extrait de l'arrêt n° 141/2010 du 16 décembre 2010 Numéro du rôle : 4848 En cause : le recours en annulation de la loi du 7 mai 2009 « portant assentiment à et exécution de l'Avenant, signé à Bruxelles le 12 décembre 2008, à la Convention La Cour constitutionnelle, composée du président R. Henneuse et du juge E. De Groot, faisant fon(...) Uittreksel uit arrest nr. 141/2010 van 16 december 2010 Rolnummer 4848 In zake : het beroep tot vernietiging van de wet van 7 mei 2009 « houdende instemming met en uitvoering van het Avenant, ondertekend te Brussel op 12 december 2008, bi Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit voorzitter R. Henneuse en rechter E. De Groot, waarneme(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 141/2010 du 16 décembre 2010 Uittreksel uit arrest nr. 141/2010 van 16 december 2010
Numéro du rôle : 4848 Rolnummer 4848
En cause : le recours en annulation de la loi du 7 mai 2009 « portant In zake : het beroep tot vernietiging van de wet van 7 mei 2009 «
houdende instemming met en uitvoering van het Avenant, ondertekend te
assentiment à et exécution de l'Avenant, signé à Bruxelles le 12 Brussel op 12 december 2008, bij de Overeenkomst tussen België en
décembre 2008, à la Convention entre la Belgique et la France tendant Frankrijk tot voorkoming van dubbele belasting en tot regeling van
à éviter les doubles impositions et à établir des règles d'assistance
administrative et juridique réciproque en matière d'impôts sur les wederzijdse administratieve en juridische bijstand inzake
revenus, signée à Bruxelles le 10 mars 1964 et modifiée par les inkomstenbelastingen, ondertekend te Brussel op 10 maart 1964 en
Avenants du 15 février 1971 et du 8 février 1999 », introduit par gewijzigd door de Avenanten van 15 februari 1971 en 8 februari 1999 »,
Monique Noël, Patrick Hocepied et autres. ingesteld door Monique Noël, Patrick Hocepied en anderen.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée du président R. Henneuse et du juge E. De Groot, faisant samengesteld uit voorzitter R. Henneuse en rechter E. De Groot,
fonction de président, des juges A. Alen, J.-P. Snappe, E. Derycke et waarnemend voorzitter, de rechters A. Alen, J.-P. Snappe, E. Derycke
J. Spreutels, et, conformément à l'article 60bis de la loi spéciale du en J. Spreutels, en, overeenkomstig artikel 60bis van de bijzondere
6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, du président émérite M. wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, emeritus voorzitter
Melchior, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le M. Melchior, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder
président émérite M. Melchior, voorzitterschap van emeritus voorzitter M. Melchior,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet du recours et procédure I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 14 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 14 januari
janvier 2010 et parvenue au greffe le 15 janvier 2010, Monique Noël, 2010 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 15
januari 2010, hebben Monique Noël, Patrick Hocepied en hun kinderen
Patrick Hocepied et leurs enfants Sarah, Simon et Lilah Hocepied, Sarah, Simon en Lilah Hocepied, vertegenwoordigd door hun ouders,
représentés par leurs parents, demeurant ou élisant domicile à 7700 wonende of woonplaats kiezend te 7700 Moeskroen, Ramées erf 24, beroep
Mouscron, Clos des Ramées 24, ont introduit un recours en annulation
de la loi du 7 mai 2009 « portant assentiment à et exécution de tot vernietiging ingesteld van de wet van 7 mei 2009 « houdende
instemming met en uitvoering van het Avenant, ondertekend te Brussel
l'Avenant, signé à Bruxelles le 12 décembre 2008, à la Convention op 12 december 2008, bij de Overeenkomst tussen België en Frankrijk
entre la Belgique et la France tendant à éviter les doubles
impositions et à établir des règles d'assistance administrative et tot voorkoming van dubbele belasting en tot regeling van wederzijdse
juridique réciproque en matière d'impôts sur les revenus, signée à administratieve en juridische bijstand inzake inkomstenbelastingen,
Bruxelles le 10 mars 1964 et modifiée par les Avenants du 15 février ondertekend te Brussel op 10 maart 1964 en gewijzigd door de Avenanten
1971 et du 8 février 1999 » (publiée au Moniteur belge du 8 janvier van 15 februari 1971 en 8 februari 1999 » (bekendgemaakt in het
2010). Belgisch Staatsblad van 8 januari 2010).
(...) (...)
II. En droit II. In rechte
(...) (...)
B.1. Het beroep tot vernietiging heeft betrekking op de wet van 7 mei
B.1. Le recours en annulation porte sur la loi du 7 mai 2009 portant 2009 houdende instemming met en uitvoering van het Avenant,
assentiment à et exécution de l'Avenant, signé à Bruxelles le 12 ondertekend te Brussel op 12 december 2008, bij de Overeenkomst tussen
décembre 2008, à la Convention entre la Belgique et la France tendant België en Frankrijk tot voorkoming van dubbele belasting en tot
à éviter les doubles impositions et à établir des règles d'assistance
administrative et juridique réciproque en matière d'impôts sur les regeling van wederzijdse administratieve en juridische bijstand inzake
revenus, signée à Bruxelles le 10 mars 1964 et modifiée par les inkomstenbelastingen, ondertekend te Brussel op 10 maart 1964 en
Avenants du 15 février 1971 et du 8 février 1999. gewijzigd door de Avenanten van 15 februari 1971 en 8 februari 1999.
B.2. Il résulte des développements de la requête que les griefs des B.2. Uit de argumentatie van het verzoekschrift volgt dat de grieven
parties requérantes sont adressés à l'article 1er de l'Avenant, qui van de verzoekende partijen gericht zijn tegen artikel 1 van het
remplace l'article 11, § 2, c), de la Convention, et aux paragraphes 1er, Avenant, dat artikel 11, § 2, c), van de Overeenkomst vervangt, en
3 et 5 du « Protocole additionnel relatif aux travailleurs frontaliers tegen de paragrafen 1, 3 en 5 van het « aanvullend Protocol inzake
» figurant à l'article 2 de l'Avenant de la Convention. grensarbeiders », opgenomen in artikel 2 van het Avenant van de
Overeenkomst.
B.3. L'article 10, non modifié, et l'article 11, ainsi modifié, de la B.3. Het niet gewijzigde artikel 10 en het aldus gewijzigde artikel 11
Convention disposent : van de Overeenkomst, bepalen :
« Article 10 « Artikel 10
1. Les rémunérations allouées sous forme de traitements, salaires, appointements, soldes et pensions par l'un des Etats contractants ou par une personne morale de droit public de cet Etat ne se livrant pas à une activité industrielle ou commerciale, sont imposables exclusivement dans ledit Etat. 2. Cette disposition pourra être étendue par accord de réciprocité aux rémunérations du personnel d'organismes ou établissements publics ou d'établissements juridiquement autonomes constitués ou contrôlés par l'un des Etats contractants ou par les provinces et collectivités locales de cet Etat, même si ces organismes ou établissements se livrent à une activité industrielle ou commerciale. 1. De bezoldigingen in de vorm van salarissen, lonen, wedden, soldijen en pensioenen toegekend door één van de verdragsluitende Staten of door een publiekrechtelijke rechtspersoon van deze Staat, die geen nijverheids- of handelsactiviteit uitoefent, zijn uitsluitend in deze Staat belastbaar. 2. Met wederzijds akkoord zal deze bepaling kunnen worden uitgebreid tot de bezoldigingen van de personeelsleden van openbare lichamen of instellingen of van juridische zelfstandige instellingen, door een van de verdragsluitende Staten of door de politieke onderdelen van deze Staat opgericht of gecontroleerd, zelfs indien deze lichamen of instellingen een nijverheids- of handelsactiviteit uitoefenen.
3. Toutefois, les dispositions qui précèdent ne trouvent pas à 3. Nochtans vinden de voorafgaande bepalingen geen toepassing wanneer
s'appliquer lorsque les rémunérations sont allouées à des résidents de de bezoldigingen worden betaald aan verblijfhouders van de andere
l'autre Etat possédant la nationalité de cet Etat. Staat, die de nationaliteit van deze Staat hebben.
Article 11 Artikel 11
1. Sous réserve des dispositions des articles 9, 10 et 13 de la 1. Onder voorbehoud van de bepalingen van de artikelen 9, 10 en 13 van
présente Convention, les traitements, salaires et autres rémunérations deze Overeenkomst, zijn de salarissen, lonen en andere soortgelijke
analogues ne sont imposables que dans l'Etat contractant sur le bezoldigingen slechts belastbaar in de verdragsluitende Staat op het
territoire duquel s'exerce l'activité personnelle source de ces grondgebied waarvan de persoonlijke activiteit, die de bron van deze
revenus. inkomsten is, wordt uitgeoefend.
2. Par dérogation au paragraphe 1er ci-dessus : 2. In afwijking van paragraaf 1 hierboven :
a) Les traitements, salaires et autres rémunérations ne peuvent être a) mogen de salarissen, lonen en andere bezoldigingen slechts worden
imposés que dans l'Etat contractant dont le salarié est résident, belast in de verdragsluitende Staat waarvan de loontrekker
lorsque les trois conditions suivantes, sont réunies : 1° le bénéficiaire séjourne temporairement dans l'autre Etat contractant pendant une ou plusieurs périodes n'excédant pas cent quatre-vingt-trois jours au cours de l'année civile; 2° sa rémunération pour l'activité exercée pendant ce séjour est supportée par un employeur établi dans le premier Etat; 3° il n'exerce pas son activité à la charge d'un établissement stable ou d'une installation fixe de l'employeur, situé dans l'autre Etat; b) Les rémunérations afférentes à une activité exercée à bord d'un navire ou d'un aéronef en trafic international, ou à bord d'un bateau servant à la navigation intérieure sur le territoire des deux Etats contractants, ne sont imposables que dans celui de ces Etats où se trouve le siège de la direction effective de l'entreprise; si cet Etat ne perçoit pas l'impôt sur lesdites rémunérations, celles-ci sont imposables dans l'Etat contractant dont les bénéficiaires sont des résidents. Les rémunérations des personnes qui sont en service sur d'autres moyens de transport circulant sur le territoire des deux Etats contractants ne sont imposables que dans celui de ces Etats où est situé l'établissement stable dont ces personnes dépendent, ou, à défaut d'un tel établissement, dans l'Etat contractant dont ces personnes sont les résidentes; verblijfhouder is, indien de volgende drie voorwaarden vervuld zijn : 1° de beneficiant verblijft tijdelijk in de andere verdragsluitende Staat voor een of meer tijdvakken welke gedurende het kalenderjaar 183 dagen niet te boven gaan; 2° zijn bezoldiging voor de tijdens dit verblijf uitgeoefende activiteit wordt ten laste genomen door een in eerstgenoemde Staat gevestigde werkgever; 3° hij oefent zijn activiteit niet uit ten laste van een in de andere Staat gelegen vaste inrichting of vaste installatie van de werkgever; b) zijn de bezoldigingen met betrekking tot de activiteit uitgeoefend aan boord van een schip of een luchtvaartuig in internationaal verkeer, of aan boord van een schip dienend tot het vervoer in de binnenwateren op het grondgebied van beide verdragsluitende Staten, slechts belastbaar in diegene van deze Staten, waar de zetel van de werkelijke leiding van de onderneming is gelegen; indien deze Staat geen belasting op bedoelde bezoldigingen heeft, zijn deze belastbaar in de verdragsluitende Staat, waarvan de beneficianten verblijfhouders zijn. De bezoldigingen van personen die dienst doen op andere vervoermiddelen, welke het vervoer op het grondgebied van beide verdragsluitende Staten onderhouden, zijn slechts belastbaar in de Staat waar de vaste inrichting is gelegen waarvan deze personen afhangen of, indien dergelijke inrichting niet aanwezig is, in de verdragsluitende Staat waarvan deze personen verblijfhouders zijn;
c) Les dispositions des paragraphes 1er et 2, a) et b), s'appliquent c) De bepalingen van de paragrafen 1 en 2, a) en b), zijn van
sous réserve des dispositions du Protocole additionnel relatif aux toepassing onder voorbehoud van de bepalingen van het aanvullend
travailleurs frontaliers. Protocol inzake grensarbeiders.
3. Les dispositions du paragraphe 2 ne sont pas applicables aux 3. De bepalingen van paragraaf 2 zijn niet van toepassing op de
rémunérations visées à l'article 9 de la présente Convention ». bezoldigingen bedoeld in artikel 9 van deze Overeenkomst ».
B.4. Les paragraphes 1er, 3 et 5 du Protocole disposent : B.4. De paragrafen 1, 3 en 5 van het Protocol bepalen :
« 1. Les traitements, salaires et autres rémunérations analogues reçus « 1. Salarissen, lonen en andere soortgelijke bezoldigingen, verkregen
par un résident d'un Etat contractant qui exerce son activité dans la door een inwoner van een overeenkomstsluitende Staat die zijn
zone frontalière de l'autre Etat contractant et qui n'a un foyer werkzaamheid uitoefent in de grensstreek van de andere
permanent d'habitation que dans la zone frontalière du premier Etat ne overeenkomstsluitende Staat en die uitsluitend in de grensstreek van
de eerstgenoemde Staat een duurzaam tehuis heeft, zijn slechts in die
sont imposables que dans cet Etat ». Staat belastbaar ».
« 3. Par dérogation au paragraphe 1er, les rémunérations perçues à « 3. Bezoldigingen die vanaf 1 januari 2007 worden verkregen ter zake
compter du 1er janvier 2007 au titre d'une activité salariée exercée van een binnen de Franse grensstreek uitgeoefende werkzaamheid in
dans la zone frontalière française par des personnes ayant leur foyer loondienst door personen die hun duurzaam tehuis in de Belgische
permanent d'habitation dans la zone frontalière belge sont imposables grensstreek hebben, zijn, in afwijking van paragraaf 1, belastbaar
dans les conditions prévues aux paragraphes 1er et 2, a) et b) de onder de voorwaarden waarin is voorzien in artikel 11, paragrafen 1 en
l'article 11 de la Convention ». 2, a) en b), van de Overeenkomst ».
« 5. Le régime prévu au paragraphe 1er est applicable aux « 5. Het stelsel dat is bepaald in paragraaf 1, is van toepassing op
rémunérations perçues au cours d'une période de 22 ans, à compter du 1er bezoldigingen die in de loop van een periode van 22 jaar, die aanvangt
janvier 2012, par les seuls travailleurs qui, au 31 décembre 2011, ont op 1 januari 2012, worden ontvangen uitsluitend door werknemers die op
leur foyer permanent d'habitation dans la zone frontalière française 31 december 2011 hun duurzaam tehuis in de Franse grensstreek hebben
et exercent leur activité salariée dans la zone frontalière belge, en hun werkzaamheid in loondienst uitoefenen binnen de Belgische
sous réserve que ces derniers : grensstreek, onder voorbehoud dat deze laatsten :
a) conservent leur foyer permanent d'habitation dans la zone a) hun duurzaam tehuis in de Franse grensstreek behouden;
frontalière française; b) continuent d'exercer leur activité salariée dans la zone b) de uitoefening van hun werkzaamheid in loondienst in de Belgische
frontalière belge; grensstreek voortzetten;
c) ne sortent pas plus de 30 jours par année civile, dans l'exercice c) in de uitoefening van hun werkzaamheid niet meer dan 30 dagen per
de leur activité, de la zone frontalière belge. kalenderjaar de Belgische grensstreek verlaten.
Le non-respect de l'une de ces conditions entraîne la perte définitive Het niet-naleven van één van deze voorwaarden leidt tot het
du bénéfice du régime. Toutefois, lorsque le travailleur frontalier ne definitieve verlies van het voordeel van het stelsel. Indien de
remplit pas pour la première fois la condition visée au c) du présent grensarbeider echter een eerste maal de in punt c) van deze paragraaf
paragraphe, il ne perd le bénéfice du régime qu'au titre de l'année bedoelde voorwaarde niet vervult, verliest hij het voordeel van het
considérée. stelsel enkel voor het betrokken jaar.
Lors des absences dues à des circonstances telles que maladie, Tijdens afwezigheden voortvloeiend uit omstandigheden zoals ziekte,
accident, congés éducation payés, congé ou chômage, l'activité ongeval, betaald educatief verlof, vakantie of werkloosheid, wordt de
salariée dans la zone frontalière de la Belgique est considérée comme uitoefening van de werkzaamheid in loondienst in de Belgische
exercée de manière continue au sens du b). grensstreek beschouwd als zijnde voortgezet in de zin van punt b).
Les dispositions de ce paragraphe sont applicables aux travailleurs De bepalingen van deze paragraaf zijn van toepassing op werknemers die
ayant leur foyer permanent d'habitation dans la zone frontalière hun duurzaam tehuis in de Franse grensstreek hebben maar op 31
française mais ayant perdu leur emploi dans la zone frontalière belge december 2011 hun betrekking in de Belgische grensstreek hebben
au 31 décembre 2011 qui justifient de trois mois d'activité dans cette verloren en die aantonen dat ze in de loop van 2011 hun werkzaamheid
dernière zone frontalière au cours de l'année 2011. gedurende 3 maanden in deze laatste grensstreek hebben uitgeoefend.
Le régime n'est pas applicable aux travailleurs ayant leur foyer Het stelsel is niet van toepassing op werknemers die op 31 december
permanent d'habitation en Belgique au 31 décembre 2008 ». 2008 hun duurzaam tehuis in België hebben ».
B.5.1. La première partie requérante, de nationalité belge et résidant B.5.1. De eerste verzoekende partij, die de Belgische nationaliteit
dans la zone frontalière belge, est l'agent d'un pouvoir public heeft en in de Belgische grensstreek woont, is ambtenaar van een
français et exerce ses fonctions dans la zone frontalière française. Franse overheid en oefent haar ambt uit in de Franse grensstreek. Zij
Elle critique, en substance, le principe de l'imposition dans l'Etat bekritiseert in hoofdzaak het beginsel van belastingheffing in de woonstaat.
de résidence. B.5.2. De situatie van de overheidsambtenaren wordt geregeld door
B.5.2. La situation des agents publics est régie par l'article 10 de artikel 10 van de voormelde Overeenkomst, dat niet door de
la Convention précitée qui n'est pas modifié par les dispositions bekritiseerde bepalingen wordt gewijzigd. Het beginsel van
critiquées. Le principe de l'imposition dans l'Etat qui occupe l'agent belastingheffing in de Staat die de overheidsambtenaar in dienst
public, énoncé au paragraphe 1er de cette disposition, ne s'applique heeft, dat is uitgedrukt in paragraaf 1 van die bepaling, is niet van
pas lorsque, comme en l'espèce, cet agent réside dans l'autre Etat et toepassing wanneer, zoals te dezen, die ambtenaar in de andere Staat
possède la nationalité de celui-ci (article 10, § 3). Dans cette woont en de nationaliteit van die Staat heeft (artikel 10, § 3). In
hypothèse, le régime fiscal n'est pas déterminé, comme le soutiennent dat geval wordt de fiscale regeling niet bepaald, zoals de verzoekende
les parties requérantes, sur la base du régime défini pour les
salariés par l'article 11 de la Convention - dès lors que cette partijen beweren, op grond van de regeling die door artikel 11 van de
Overeenkomst voor de werknemers is vastgesteld - vermits die bepaling
disposition prévoit une imposition dans l'Etat où s'exerce l'activité voorziet in een belastingheffing in de Staat waar de beroepsactiviteit
professionnelle, ce qui correspond au principe de l'article 10, § 1er, wordt uitgeoefend, wat overeenstemt met het beginsel van artikel 10, §
auquel l'article 10, § 3, entend précisément déroger - mais sur la 1, waarvan artikel 10, § 3, precies wil afwijken -, maar op grond van
base de la disposition résiduaire que constitue l'article 18 de la een residuaire bepaling, met name artikel 18 van de Overeenkomst, dat
Convention, en vertu duquel « dans la mesure où les articles bepaalt dat, « voor zover de vorenstaande artikelen van deze
précédents de la Convention n'en disposent pas autrement, les revenus Overeenkomsten niet anders luiden, [...] de inkomsten van de
des résidents de l'un des Etats contractants ne sont imposables que verblijfhouders van een van beide verdragsluitende Staten slechts in
dans cet Etat ». Ce régime a d'ailleurs été confirmé par un accord deze Staten belastbaar [zijn] ». Die regeling werd overigens
conclu par les autorités fiscales belges et françaises (non daté, bekrachtigd door een akkoord dat overeenkomstig artikel 24 van de
Overeenkomst van 1964 werd gesloten door de Belgische en Franse
publié au Moniteur belge du 9 novembre 2009, p. 71774) en vertu de l'article 24 de la Convention de 1964. fiscale autoriteiten (niet gedateerd, bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 9 november 2009, p. 71774).
B.5.3. Il s'ensuit que l'annulation des dispositions attaquées B.5.3. Daaruit volgt dat een vernietiging van de bestreden bepalingen
n'aurait aucun effet sur la situation de la première partie requérante geen enkel gevolg zou hebben voor de situatie van de eerste
qui, en dépit de cette annulation, continuerait d'être soumise à la verzoekende partij die, ondanks die vernietiging, onderworpen zou
loi fiscale de son lieu de résidence. blijven aan de fiscale wet van haar woonplaats.
Le préjudice par répercussion invoqué par le compagnon et par les Het onrechtstreekse nadeel dat de partner en de kinderen van de eerste
enfants de la première partie requérante ne pourrait davantage verzoekende partij aanvoeren, zou evenmin kunnen verdwijnen door die
disparaître par le fait de cette annulation et l'intérêt qui serait vernietiging, en het zogenaamde belang van die laatsten als
celui de ces derniers en tant que candidats à un emploi dans un kandidaat-werkzoekenden bij een Franse overheid of in de Belgische
service public français ou dans la zone frontalière belge est, compte grensstreek is, gelet op de leeftijd van die kinderen - die geboren
tenu de l'âge de ces enfants, nés en 1999, 2000 et 2004, trop zijn in 1999, 2000 en 2004 - te hypothetisch. Ten slotte kan het
hypothétique. Enfin, l'intérêt des parties requérantes en tant belang van de verzoekende partijen als inwoners van Moeskroen niet
qu'habitants de Mouscron ne saurait être admis, le législateur spécial worden aangenomen, omdat de bijzondere wetgever de actio popularis
ayant écarté l'action populaire. heeft uitgesloten.
B.5.4. Les parties requérantes ne justifient pas de l'intérêt requis. B.5.4. De verzoekende partijen doen niet blijken van het vereiste
Le recours en annulation est dès lors irrecevable. belang. Het beroep tot vernietiging is derhalve niet ontvankelijk.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
rejette le recours. verwerpt het beroep.
Ainsi prononcé en langue française, en langue néerlandaise et en Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 16 décembre 2010. Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 16 december 2010.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
Le président, De voorzitter,
M. Melchior M. Melchior
^