Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 176/2009 du 12 novembre 2009 Numéro du rôle : 4557 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 162bis du Code d'instruction criminelle, tel qu'il a été inséré par l'article 9 de la loi du 21 avril 2007 r La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et P. Martens, et des juges M. Mel(...)"
Extrait de l'arrêt n° 176/2009 du 12 novembre 2009 Numéro du rôle : 4557 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 162bis du Code d'instruction criminelle, tel qu'il a été inséré par l'article 9 de la loi du 21 avril 2007 r La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et P. Martens, et des juges M. Mel(...) Uittreksel uit arrest nr. 176/2009 van 12 november 2009 Rolnummer 4557 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 162bis van het Wetboek van strafvordering, zoals ingevoegd bij artikel 9 van de wet van 21 april 2007 betreffende de verhaa Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en P. Martens, en de rechters(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 176/2009 du 12 novembre 2009 Uittreksel uit arrest nr. 176/2009 van 12 november 2009
Numéro du rôle : 4557 Rolnummer 4557
En cause : la question préjudicielle concernant l'article 162bis du In zake : de prejudiciële vraag over artikel 162bis van het Wetboek
Code d'instruction criminelle, tel qu'il a été inséré par l'article 9 van strafvordering, zoals ingevoegd bij artikel 9 van de wet van 21
de la loi du 21 avril 2007 relative à la répétibilité des honoraires april 2007 betreffende de verhaalbaarheid van de erelonen en de kosten
et des frais d'avocat, posée par le Tribunal de la jeunesse de verbonden aan de bijstand van een advocaat, gesteld door de
Malines. Jeugdrechtbank te Mechelen.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents M. Bossuyt et P. Martens, et des juges M. samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en P. Martens, en de
Melchior, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. rechters M. Melchior, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen,
Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels et T. Merckx-Van Goey, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels en T. Merckx-Van
assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Goey, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder
Bossuyt, voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par jugement du 12 novembre 2008 en cause du ministère public et Bij vonnis van 12 november 2008 in zake het openbaar ministerie en
autres contre R.H. et autres, dont l'expédition est parvenue au greffe anderen tegen R.H. en anderen, waarvan de expeditie ter griffie van
de la Cour le 14 novembre 2008, le Tribunal de la jeunesse de Malines het Hof is ingekomen op 14 november 2008, heeft de Jeugdrechtbank te
a posé la question préjudicielle suivante : Mechelen de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 162bis du Code d'instruction criminelle viole-t-il le « Schendt art. 162bis Sv. het gelijkheidsbeginsel, zoals vastgesteld
principe d'égalité fixé par les articles 10 et 11 de la Constitution in art. 10 en 11 van de Grondwet, wanneer het wordt toegepast op
lorsqu'il est appliqué à des procédures en matière de protection de la procedures in zaken van jeugdbescherming voor de jeugdrechtbank,
jeunesse devant le tribunal de la jeunesse, en ce que, eu égard à doordat, gelet op de afzonderlijke behandeling van de zaak van elke
l'examen séparé de la cause de chaque mineur en vertu de l'article 56 minderjarige volgens art. 56 van de wet van 8 april 1965, personen die
de la loi du 8 avril 1965, des personnes ayant commis un fait qualifié een als misdrijf omschreven feit hebben gepleegd elk afzonderlijk
infraction sont condamnées chacune séparément au paiement d'une veroordeeld worden tot betaling van een rechtsplegingsvergoeding aan
indemnité de procédure à la partie civile, alors que les personnes de burgerlijke partij, terwijl (meerderjarige) personen die een
(majeures) qui ont commis une infraction peuvent être condamnées misdrijf hebben gepleegd samen (hoofdelijk) tot deze
ensemble (solidairement) au paiement de cette indemnité de procédure ? ». rechtsplegingsvergoeding kunnen worden veroordeeld ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1.1. La question préjudicielle concerne la compatibilité de B.1.1. De prejudiciële vraag betreft de bestaanbaarheid van artikel
l'article 162bis du Code d'instruction criminelle, inséré par la loi 162bis van het Wetboek van strafvordering, ingevoegd bij de wet van 21
du 21 avril 2007 relative à la répétibilité des honoraires et des april 2007 betreffende de verhaalbaarheid van de erelonen en de kosten
frais d'avocat, avec les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce verbonden aan de bijstand van een advocaat, met de artikelen 10 en 11
que les personnes mineures ayant commis un fait qualifié infraction van de Grondwet, doordat minderjarigen die ten aanzien van eenzelfde
envers une même partie civile peuvent être condamnées chacune burgerlijke partij een als misdrijf omschreven feit hebben gepleegd,
séparément au paiement d'une indemnité de procédure à cette partie elk afzonderlijk tot de betaling van een rechtsplegingsvergoeding aan
civile, alors que les personnes majeures qui ont commis une infraction die burgerlijke partij kunnen worden veroordeeld, terwijl
envers une même partie civile peuvent être condamnées ensemble au meerderjarigen die ten aanzien van eenzelfde burgerlijke partij een
paiement d'une indemnité de procédure à cette partie civile. misdrijf hebben gepleegd gezamenlijk tot de betaling van een
rechtsplegingsvergoeding aan die burgerlijke partij kunnen worden
B.1.2. Il ressort de la décision de renvoi du 12 novembre 2008 que le veroordeeld. B.1.2. Uit de verwijzingsbeslissing van 12 november 2008 blijkt dat de
juge a quo a tenu compte, en ce qui concerne la constitution de partie verwijzende rechter rekening heeft gehouden, wat de
burgerlijkepartijstelling betreft, met de gegevens in een andere zaak
civile, des éléments d'une autre affaire concernant un autre mineur au met betrekking tot een andere minderjarige omtrent dezelfde feiten. De
sujet des mêmes faits. Le juge a quo, statuant sur les demandes des verwijzende rechter, rechtsprekend over de vorderingen van de
parties civiles, dit pour droit que cette condamnation s'applique burgerlijke partijen, zegt voor recht dat die veroordeling solidair
solidairement avec cet autre mineur. geldt met de andere minderjarige.
Dans son jugement du 9 avril 2008 relatif à cet autre mineur, le juge In zijn vonnis van 9 april 2008 omtrent de andere minderjarige heeft
a quo, en ce qui concerne l'indemnité de procédure, a considéré qu'eu de verwijzende rechter met betrekking tot de rechtsplegingsvergoeding
geoordeeld dat het, gelet op de beperkte middelen van die
égard aux faibles moyens financiers de celui-ci, il convenait minderjarige, het gepast voorkwam het minimumbedrag van de
d'accorder le montant minimum de l'indemnité de procédure de 375 rechtsplegingsvergoeding toe te kennen van 375 euro.
euros. B.2.1. L'article 9 de la loi du 21 avril 2007 insère dans le Code B.2.1. Artikel 9 van de wet van 21 april 2007 voegt een artikel 162bis
d'instruction criminelle un article 162bis qui dispose : in het Wetboek van strafvordering in, dat bepaalt :
« Tout jugement de condamnation rendu contre le prévenu et les « Ieder veroordelend vonnis, uitgesproken tegen de beklaagde en tegen
personnes civilement responsables de l'infraction les condamnera de personen die voor het misdrijf burgerrechtelijk aansprakelijk zijn,
envers la partie civile à l'indemnité de procédure visée à l'article veroordeelt hen tot het betalen aan de burgerlijke partij van de
1022 du Code judiciaire. rechtsplegingsvergoeding bedoeld in artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek.
La partie civile qui aura lancé une citation directe et qui succombera De burgerlijke partij die rechtstreeks heeft gedagvaard en die in het
ongelijk wordt gesteld, zal veroordeeld worden tot het aan de
sera condamnée envers le prévenu à l'indemnité visée à l'article 1022 beklaagde betalen van de vergoeding bedoeld in artikel 1022 van het
du Code judiciaire. L'indemnité sera liquidée par le jugement ». Gerechtelijk Wetboek. De vergoeding wordt bepaald door het vonnis ».
Cet article fait partie du chapitre III de la loi précitée, dont les Dat artikel maakt deel uit van hoofdstuk III van de voormelde wet,
dispositions étendent le principe de la répétibilité aux affaires waarvan de bepalingen het beginsel van de verhaalbaarheid uitbreiden
pénales mais limitent cette extension aux relations entre l'inculpé ou tot de strafzaken, maar die uitbreiding beperken tot de verhoudingen
le prévenu et la partie civile. Ainsi, la personne condamnée par une tussen de inverdenkinggestelde of de beklaagde en de burgerlijke
partij. De persoon die door een strafgerecht ten aanzien van de
burgerlijke partij wordt veroordeeld, moet aldus aan die
juridiction pénale est redevable à la partie civile de l'indemnité de procédure. laatstgenoemde de rechtsplegingsvergoeding betalen.
B.2.2. Les travaux préparatoires indiquent que l'application de la B.2.2. In de parlementaire voorbereiding wordt aangegeven dat in de
répétibilité devant les juridictions répressives a été prévue parce toepassing van de verhaalbaarheid voor de strafgerechten is voorzien
qu'il apparaissait « plus conforme aux principes d'égalité et de omdat het « meer conform [leek] te zijn met de principes van
non-discrimination de traiter de manière identique les justiciables gelijkheid en niet-discriminatie dat men de rechtsonderhorigen die het
herstel vragen van schade voor een burgerlijke dan wel voor een
qui sollicitent la réparation d'un dommage devant une juridiction strafrechtelijke rechtbank, gelijk zou behandelen », en dat het
civile ou une juridiction répressive » et que la proposition d'étendre voorstel om de regeling van de verhaalbaarheid uit te breiden tot de
le système de la répétibilité dans les relations entre le prévenu et relaties tussen de beklaagde en de burgerlijke partij in
la partie civile était conforme à l'avis des ordres d'avocats et à overeenstemming was met het advies van de Ordes van advocaten en dat
celui du Conseil supérieur de la Justice (Doc. parl., Chambre, van de Hoge Raad voor de Justitie (Parl. St., Kamer, 2006-2007, DOC
2006-2007, DOC 51-2891/002, pp. 5-6). 51-2891/002, pp. 5-6).
B.3. Sur la base de l'article 62 de la loi du 8 avril 1965 relative à B.3. Op grond van artikel 62 van de wet van 8 april 1965 betreffende
la protection de la jeunesse, à la prise en charge des mineurs ayant de jeugdbescherming, het ten laste nemen van minderjarigen die een als
commis un fait qualifié infraction et à la réparation du dommage causé misdrijf omschreven feit hebben gepleegd en het herstel van de door
par ce fait (ci-après : la loi relative à la protection de la dit feit veroorzaakte schade (hierna : de Jeugdbeschermingswet),
jeunesse), les dispositions légales concernant les poursuites en gelden, behoudens afwijking, voor de in titel II, hoofdstuk III, van
matière correctionnelle s'appliquent, sauf dérogation, aux procédures
visées au titre II, chapitre III, de cette loi - à savoir les mesures die wet bedoelde procedures - namelijk de maatregelen ter bescherming
de protection des mineurs -, sauf si cette application devait aller à van de minderjarigen -, de wetsbepalingen betreffende de vervolgingen
l'encontre des principes généraux qui régissent le droit de la in correctionele zaken, behoudens wanneer die toepassing zou indruisen
protection de la jeunesse. tegen de algemene beginselen die het jeugdbeschermingsrecht beheersen.
Dans l'interprétation du juge a quo, en l'absence de dérogation dans In de interpretatie van de verwijzende rechter is, bij ontstentenis
la loi relative à la protection de la jeunesse, l'article 162bis du van afwijking in de Jeugdbeschermingswet, artikel 162bis van het
Code d'instruction criminelle s'applique aux décisions du tribunal de Wetboek van strafvordering van toepassing op uitspraken van de
la jeunesse relatives aux mesures de protection de la jeunesse. jeugdrechtbank met betrekking tot jeugdbeschermingsmaatregelen.
B.4.1. En vertu de l'article 56, alinéa 2, de la loi relative à la B.4.1. Krachtens artikel 56, tweede lid, van de jeugdbeschermingswet
protection de la jeunesse, « le cas de chaque mineur est examiné wordt in de zaken betreffende maatregelen ten aanzien van
séparément » dans les affaires concernant des mesures prises envers minderjarigen, « het geval van elke minderjarige afzonderlijk
des mineurs. Aucun autre mineur ne peut être présent, sauf pendant le onderzocht ». Geen andere minderjarige mag daarbij aanwezig zijn,
temps nécessaire à d'éventuelles confrontations. behalve gedurende de voor eventuele confrontaties nodige tijd.
Comme l'indique le juge a quo, cette disposition constitue une règle Zoals de verwijzende rechter aangeeft, vormt die bepaling een
de procédure spécifique et substantielle dans la loi relative à la specifieke en substantiële procedureregel in de Jeugdbeschermingswet.
protection de la jeunesse. Cette disposition vise à garantir une bonne Die bepaling beoogt een goede rechtsbedeling voor de betrokken jongere
administration de la justice pour le jeune concerné, aussi bien dans te waarborgen, zowel in het belang van de jongere wiens geval wordt
l'intérêt du jeune dont le cas est examiné que dans celui d'autres onderzocht, als in het belang van andere bij de zaak betrokken
jeunes impliqués dans la cause, entre autres en créant la possibilité jongeren, onder meer door de mogelijkheid te creëren een dialoog in
de mettre en oeuvre un dialogue de confiance entre le juge de la jeunesse et le jeune. vertrouwen tot stand te brengen tussen de jeugdrechter en de jongere.
B.4.2. Il découle de l'exigence selon laquelle le cas de chaque mineur B.4.2. Uit het vereiste dat minderjarigen die ten aanzien van
ayant commis un fait qualifié infraction envers une même partie civile eenzelfde burgerlijke partij een als misdrijf omschreven feit hebben
soit examiné séparément a pour conséquence que cette partie civile est gepleegd, afzonderlijk worden behandeld, vloeit voort dat die
contrainte de se constituer partie civile à l'égard de chaque mineur burgerlijke partij genoodzaakt is zich ten aanzien van elke betrokken
concerné et, en règle générale, de mener des débats séparés. minderjarige burgerlijke partij te stellen en, in de regel,
afzonderlijke debatten te voeren.
B.4.3. L'article 56, alinéa 2, précité ne s'applique cependant qu'aux B.4.3. Het voormelde artikel 56, tweede lid, geldt evenwel slechts
débats relatifs aux mesures de protection des mineurs. Cette voor de debatten betreffende de maatregelen ter bescherming van de
disposition ne s'oppose pas à ce que les débats concernant certains minderjarigen. Die bepaling staat niet eraan in de weg dat de debatten
aspects de l'action civile intentée contre des mineurs impliqués dans betreffende bepaalde aspecten van de burgerlijke vordering tegen
minderjarigen die bij eenzelfde feit zijn betrokken, gezamenlijk
un fait identique soient menés ensemble, de sorte que le juge de la zouden worden gevoerd, zodat de jeugdrechter de minderjarigen in
jeunesse puisse condamner in solidum les mineurs à payer une seule solidum tot betaling van één rechtsplegingsvergoeding aan de
indemnité de procédure à la partie civile. burgerlijke partij kan veroordelen.
Lorsque les débats sur l'action civile à l'égard des mineurs concernés Wanneer de debatten over de burgerlijke vordering ten aanzien van de
sont menés séparément, le juge peut prononcer une condamnation à une betrokken minderjarigen afzonderlijk worden gevoerd, kan de rechter
indemnité de procédure solidairement avec celle qu'il a prononcée een veroordeling uitspreken tot de rechtsplegingsvergoeding, solidair
précédemment. met die welke hij voorafgaandelijk heeft uitgesproken.
B.5. Compte tenu de ce qui précède, la disposition en cause n'est pas B.5. Gelet op wat voorafgaat is de in het geding zijnde bepaling niet
incompatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution. onbestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
La question préjudicielle appelle une réponse négative. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
Compte tenu de ce qui est mentionné en B.4.3, l'article 162bis du Code Rekening houdend met wat is vermeld in B.4.3, schendt artikel 162bis
d'instruction criminelle, tel qu'il a été inséré par l'article 9 de la van het Wetboek van strafvordering, zoals ingevoegd bij artikel 9 van
loi du 21 avril 2007 relative à la répétibilité des honoraires et des de wet van 21 april 2007 betreffende de verhaalbaarheid van de
frais d'avocat, ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution. erelonen en de kosten verbonden aan de bijstand van een advocaat, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare
l'audience publique du 12 novembre 2009. terechtzitting van 12 november 2009.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
M. Bossuyt. M. Bossuyt.
^