← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 176/2009 du 12 novembre 2009 Numéro du rôle : 4557 En cause
: la question préjudicielle concernant l'article 162bis du Code d'instruction criminelle, tel qu'il
a été inséré par l'article 9 de la loi du 21 avril 2007 r La Cour constitutionnelle, composée
des présidents M. Bossuyt et P. Martens, et des juges M. Mel(...)"
Extrait de l'arrêt n° 176/2009 du 12 novembre 2009 Numéro du rôle : 4557 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 162bis du Code d'instruction criminelle, tel qu'il a été inséré par l'article 9 de la loi du 21 avril 2007 r La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et P. Martens, et des juges M. Mel(...) | Uittreksel uit arrest nr. 176/2009 van 12 november 2009 Rolnummer 4557 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 162bis van het Wetboek van strafvordering, zoals ingevoegd bij artikel 9 van de wet van 21 april 2007 betreffende de verhaa Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en P. Martens, en de rechters(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 176/2009 du 12 novembre 2009 | Uittreksel uit arrest nr. 176/2009 van 12 november 2009 |
Numéro du rôle : 4557 | Rolnummer 4557 |
En cause : la question préjudicielle concernant l'article 162bis du | In zake : de prejudiciële vraag over artikel 162bis van het Wetboek |
Code d'instruction criminelle, tel qu'il a été inséré par l'article 9 | van strafvordering, zoals ingevoegd bij artikel 9 van de wet van 21 |
de la loi du 21 avril 2007 relative à la répétibilité des honoraires | april 2007 betreffende de verhaalbaarheid van de erelonen en de kosten |
et des frais d'avocat, posée par le Tribunal de la jeunesse de | verbonden aan de bijstand van een advocaat, gesteld door de |
Malines. | Jeugdrechtbank te Mechelen. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents M. Bossuyt et P. Martens, et des juges M. | samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en P. Martens, en de |
Melchior, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. | rechters M. Melchior, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, |
Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels et T. Merckx-Van Goey, | J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels en T. Merckx-Van |
assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. | Goey, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder |
Bossuyt, | voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
Par jugement du 12 novembre 2008 en cause du ministère public et | Bij vonnis van 12 november 2008 in zake het openbaar ministerie en |
autres contre R.H. et autres, dont l'expédition est parvenue au greffe | anderen tegen R.H. en anderen, waarvan de expeditie ter griffie van |
de la Cour le 14 novembre 2008, le Tribunal de la jeunesse de Malines | het Hof is ingekomen op 14 november 2008, heeft de Jeugdrechtbank te |
a posé la question préjudicielle suivante : | Mechelen de volgende prejudiciële vraag gesteld : |
« L'article 162bis du Code d'instruction criminelle viole-t-il le | « Schendt art. 162bis Sv. het gelijkheidsbeginsel, zoals vastgesteld |
principe d'égalité fixé par les articles 10 et 11 de la Constitution | in art. 10 en 11 van de Grondwet, wanneer het wordt toegepast op |
lorsqu'il est appliqué à des procédures en matière de protection de la | procedures in zaken van jeugdbescherming voor de jeugdrechtbank, |
jeunesse devant le tribunal de la jeunesse, en ce que, eu égard à | doordat, gelet op de afzonderlijke behandeling van de zaak van elke |
l'examen séparé de la cause de chaque mineur en vertu de l'article 56 | minderjarige volgens art. 56 van de wet van 8 april 1965, personen die |
de la loi du 8 avril 1965, des personnes ayant commis un fait qualifié | een als misdrijf omschreven feit hebben gepleegd elk afzonderlijk |
infraction sont condamnées chacune séparément au paiement d'une | veroordeeld worden tot betaling van een rechtsplegingsvergoeding aan |
indemnité de procédure à la partie civile, alors que les personnes | de burgerlijke partij, terwijl (meerderjarige) personen die een |
(majeures) qui ont commis une infraction peuvent être condamnées | misdrijf hebben gepleegd samen (hoofdelijk) tot deze |
ensemble (solidairement) au paiement de cette indemnité de procédure ? ». | rechtsplegingsvergoeding kunnen worden veroordeeld ? ». |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
B.1.1. La question préjudicielle concerne la compatibilité de | B.1.1. De prejudiciële vraag betreft de bestaanbaarheid van artikel |
l'article 162bis du Code d'instruction criminelle, inséré par la loi | 162bis van het Wetboek van strafvordering, ingevoegd bij de wet van 21 |
du 21 avril 2007 relative à la répétibilité des honoraires et des | april 2007 betreffende de verhaalbaarheid van de erelonen en de kosten |
frais d'avocat, avec les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce | verbonden aan de bijstand van een advocaat, met de artikelen 10 en 11 |
que les personnes mineures ayant commis un fait qualifié infraction | van de Grondwet, doordat minderjarigen die ten aanzien van eenzelfde |
envers une même partie civile peuvent être condamnées chacune | burgerlijke partij een als misdrijf omschreven feit hebben gepleegd, |
séparément au paiement d'une indemnité de procédure à cette partie | elk afzonderlijk tot de betaling van een rechtsplegingsvergoeding aan |
civile, alors que les personnes majeures qui ont commis une infraction | die burgerlijke partij kunnen worden veroordeeld, terwijl |
envers une même partie civile peuvent être condamnées ensemble au | meerderjarigen die ten aanzien van eenzelfde burgerlijke partij een |
paiement d'une indemnité de procédure à cette partie civile. | misdrijf hebben gepleegd gezamenlijk tot de betaling van een |
rechtsplegingsvergoeding aan die burgerlijke partij kunnen worden | |
B.1.2. Il ressort de la décision de renvoi du 12 novembre 2008 que le | veroordeeld. B.1.2. Uit de verwijzingsbeslissing van 12 november 2008 blijkt dat de |
juge a quo a tenu compte, en ce qui concerne la constitution de partie | verwijzende rechter rekening heeft gehouden, wat de |
burgerlijkepartijstelling betreft, met de gegevens in een andere zaak | |
civile, des éléments d'une autre affaire concernant un autre mineur au | met betrekking tot een andere minderjarige omtrent dezelfde feiten. De |
sujet des mêmes faits. Le juge a quo, statuant sur les demandes des | verwijzende rechter, rechtsprekend over de vorderingen van de |
parties civiles, dit pour droit que cette condamnation s'applique | burgerlijke partijen, zegt voor recht dat die veroordeling solidair |
solidairement avec cet autre mineur. | geldt met de andere minderjarige. |
Dans son jugement du 9 avril 2008 relatif à cet autre mineur, le juge | In zijn vonnis van 9 april 2008 omtrent de andere minderjarige heeft |
a quo, en ce qui concerne l'indemnité de procédure, a considéré qu'eu | de verwijzende rechter met betrekking tot de rechtsplegingsvergoeding |
geoordeeld dat het, gelet op de beperkte middelen van die | |
égard aux faibles moyens financiers de celui-ci, il convenait | minderjarige, het gepast voorkwam het minimumbedrag van de |
d'accorder le montant minimum de l'indemnité de procédure de 375 | rechtsplegingsvergoeding toe te kennen van 375 euro. |
euros. B.2.1. L'article 9 de la loi du 21 avril 2007 insère dans le Code | B.2.1. Artikel 9 van de wet van 21 april 2007 voegt een artikel 162bis |
d'instruction criminelle un article 162bis qui dispose : | in het Wetboek van strafvordering in, dat bepaalt : |
« Tout jugement de condamnation rendu contre le prévenu et les | « Ieder veroordelend vonnis, uitgesproken tegen de beklaagde en tegen |
personnes civilement responsables de l'infraction les condamnera | de personen die voor het misdrijf burgerrechtelijk aansprakelijk zijn, |
envers la partie civile à l'indemnité de procédure visée à l'article | veroordeelt hen tot het betalen aan de burgerlijke partij van de |
1022 du Code judiciaire. | rechtsplegingsvergoeding bedoeld in artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek. |
La partie civile qui aura lancé une citation directe et qui succombera | De burgerlijke partij die rechtstreeks heeft gedagvaard en die in het |
ongelijk wordt gesteld, zal veroordeeld worden tot het aan de | |
sera condamnée envers le prévenu à l'indemnité visée à l'article 1022 | beklaagde betalen van de vergoeding bedoeld in artikel 1022 van het |
du Code judiciaire. L'indemnité sera liquidée par le jugement ». | Gerechtelijk Wetboek. De vergoeding wordt bepaald door het vonnis ». |
Cet article fait partie du chapitre III de la loi précitée, dont les | Dat artikel maakt deel uit van hoofdstuk III van de voormelde wet, |
dispositions étendent le principe de la répétibilité aux affaires | waarvan de bepalingen het beginsel van de verhaalbaarheid uitbreiden |
pénales mais limitent cette extension aux relations entre l'inculpé ou | tot de strafzaken, maar die uitbreiding beperken tot de verhoudingen |
le prévenu et la partie civile. Ainsi, la personne condamnée par une | tussen de inverdenkinggestelde of de beklaagde en de burgerlijke |
partij. De persoon die door een strafgerecht ten aanzien van de | |
burgerlijke partij wordt veroordeeld, moet aldus aan die | |
juridiction pénale est redevable à la partie civile de l'indemnité de procédure. | laatstgenoemde de rechtsplegingsvergoeding betalen. |
B.2.2. Les travaux préparatoires indiquent que l'application de la | B.2.2. In de parlementaire voorbereiding wordt aangegeven dat in de |
répétibilité devant les juridictions répressives a été prévue parce | toepassing van de verhaalbaarheid voor de strafgerechten is voorzien |
qu'il apparaissait « plus conforme aux principes d'égalité et de | omdat het « meer conform [leek] te zijn met de principes van |
non-discrimination de traiter de manière identique les justiciables | gelijkheid en niet-discriminatie dat men de rechtsonderhorigen die het |
herstel vragen van schade voor een burgerlijke dan wel voor een | |
qui sollicitent la réparation d'un dommage devant une juridiction | strafrechtelijke rechtbank, gelijk zou behandelen », en dat het |
civile ou une juridiction répressive » et que la proposition d'étendre | voorstel om de regeling van de verhaalbaarheid uit te breiden tot de |
le système de la répétibilité dans les relations entre le prévenu et | relaties tussen de beklaagde en de burgerlijke partij in |
la partie civile était conforme à l'avis des ordres d'avocats et à | overeenstemming was met het advies van de Ordes van advocaten en dat |
celui du Conseil supérieur de la Justice (Doc. parl., Chambre, | van de Hoge Raad voor de Justitie (Parl. St., Kamer, 2006-2007, DOC |
2006-2007, DOC 51-2891/002, pp. 5-6). | 51-2891/002, pp. 5-6). |
B.3. Sur la base de l'article 62 de la loi du 8 avril 1965 relative à | B.3. Op grond van artikel 62 van de wet van 8 april 1965 betreffende |
la protection de la jeunesse, à la prise en charge des mineurs ayant | de jeugdbescherming, het ten laste nemen van minderjarigen die een als |
commis un fait qualifié infraction et à la réparation du dommage causé | misdrijf omschreven feit hebben gepleegd en het herstel van de door |
par ce fait (ci-après : la loi relative à la protection de la | dit feit veroorzaakte schade (hierna : de Jeugdbeschermingswet), |
jeunesse), les dispositions légales concernant les poursuites en | gelden, behoudens afwijking, voor de in titel II, hoofdstuk III, van |
matière correctionnelle s'appliquent, sauf dérogation, aux procédures | |
visées au titre II, chapitre III, de cette loi - à savoir les mesures | die wet bedoelde procedures - namelijk de maatregelen ter bescherming |
de protection des mineurs -, sauf si cette application devait aller à | van de minderjarigen -, de wetsbepalingen betreffende de vervolgingen |
l'encontre des principes généraux qui régissent le droit de la | in correctionele zaken, behoudens wanneer die toepassing zou indruisen |
protection de la jeunesse. | tegen de algemene beginselen die het jeugdbeschermingsrecht beheersen. |
Dans l'interprétation du juge a quo, en l'absence de dérogation dans | In de interpretatie van de verwijzende rechter is, bij ontstentenis |
la loi relative à la protection de la jeunesse, l'article 162bis du | van afwijking in de Jeugdbeschermingswet, artikel 162bis van het |
Code d'instruction criminelle s'applique aux décisions du tribunal de | Wetboek van strafvordering van toepassing op uitspraken van de |
la jeunesse relatives aux mesures de protection de la jeunesse. | jeugdrechtbank met betrekking tot jeugdbeschermingsmaatregelen. |
B.4.1. En vertu de l'article 56, alinéa 2, de la loi relative à la | B.4.1. Krachtens artikel 56, tweede lid, van de jeugdbeschermingswet |
protection de la jeunesse, « le cas de chaque mineur est examiné | wordt in de zaken betreffende maatregelen ten aanzien van |
séparément » dans les affaires concernant des mesures prises envers | minderjarigen, « het geval van elke minderjarige afzonderlijk |
des mineurs. Aucun autre mineur ne peut être présent, sauf pendant le | onderzocht ». Geen andere minderjarige mag daarbij aanwezig zijn, |
temps nécessaire à d'éventuelles confrontations. | behalve gedurende de voor eventuele confrontaties nodige tijd. |
Comme l'indique le juge a quo, cette disposition constitue une règle | Zoals de verwijzende rechter aangeeft, vormt die bepaling een |
de procédure spécifique et substantielle dans la loi relative à la | specifieke en substantiële procedureregel in de Jeugdbeschermingswet. |
protection de la jeunesse. Cette disposition vise à garantir une bonne | Die bepaling beoogt een goede rechtsbedeling voor de betrokken jongere |
administration de la justice pour le jeune concerné, aussi bien dans | te waarborgen, zowel in het belang van de jongere wiens geval wordt |
l'intérêt du jeune dont le cas est examiné que dans celui d'autres | onderzocht, als in het belang van andere bij de zaak betrokken |
jeunes impliqués dans la cause, entre autres en créant la possibilité | jongeren, onder meer door de mogelijkheid te creëren een dialoog in |
de mettre en oeuvre un dialogue de confiance entre le juge de la jeunesse et le jeune. | vertrouwen tot stand te brengen tussen de jeugdrechter en de jongere. |
B.4.2. Il découle de l'exigence selon laquelle le cas de chaque mineur | B.4.2. Uit het vereiste dat minderjarigen die ten aanzien van |
ayant commis un fait qualifié infraction envers une même partie civile | eenzelfde burgerlijke partij een als misdrijf omschreven feit hebben |
soit examiné séparément a pour conséquence que cette partie civile est | gepleegd, afzonderlijk worden behandeld, vloeit voort dat die |
contrainte de se constituer partie civile à l'égard de chaque mineur | burgerlijke partij genoodzaakt is zich ten aanzien van elke betrokken |
concerné et, en règle générale, de mener des débats séparés. | minderjarige burgerlijke partij te stellen en, in de regel, |
afzonderlijke debatten te voeren. | |
B.4.3. L'article 56, alinéa 2, précité ne s'applique cependant qu'aux | B.4.3. Het voormelde artikel 56, tweede lid, geldt evenwel slechts |
débats relatifs aux mesures de protection des mineurs. Cette | voor de debatten betreffende de maatregelen ter bescherming van de |
disposition ne s'oppose pas à ce que les débats concernant certains | minderjarigen. Die bepaling staat niet eraan in de weg dat de debatten |
aspects de l'action civile intentée contre des mineurs impliqués dans | betreffende bepaalde aspecten van de burgerlijke vordering tegen |
minderjarigen die bij eenzelfde feit zijn betrokken, gezamenlijk | |
un fait identique soient menés ensemble, de sorte que le juge de la | zouden worden gevoerd, zodat de jeugdrechter de minderjarigen in |
jeunesse puisse condamner in solidum les mineurs à payer une seule | solidum tot betaling van één rechtsplegingsvergoeding aan de |
indemnité de procédure à la partie civile. | burgerlijke partij kan veroordelen. |
Lorsque les débats sur l'action civile à l'égard des mineurs concernés | Wanneer de debatten over de burgerlijke vordering ten aanzien van de |
sont menés séparément, le juge peut prononcer une condamnation à une | betrokken minderjarigen afzonderlijk worden gevoerd, kan de rechter |
indemnité de procédure solidairement avec celle qu'il a prononcée | een veroordeling uitspreken tot de rechtsplegingsvergoeding, solidair |
précédemment. | met die welke hij voorafgaandelijk heeft uitgesproken. |
B.5. Compte tenu de ce qui précède, la disposition en cause n'est pas | B.5. Gelet op wat voorafgaat is de in het geding zijnde bepaling niet |
incompatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution. | onbestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. |
La question préjudicielle appelle une réponse négative. | De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
Compte tenu de ce qui est mentionné en B.4.3, l'article 162bis du Code | Rekening houdend met wat is vermeld in B.4.3, schendt artikel 162bis |
d'instruction criminelle, tel qu'il a été inséré par l'article 9 de la | van het Wetboek van strafvordering, zoals ingevoegd bij artikel 9 van |
loi du 21 avril 2007 relative à la répétibilité des honoraires et des | de wet van 21 april 2007 betreffende de verhaalbaarheid van de |
frais d'avocat, ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution. | erelonen en de kosten verbonden aan de bijstand van een advocaat, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. |
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, | Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare |
l'audience publique du 12 novembre 2009. | terechtzitting van 12 november 2009. |
Le greffier, | De griffier, |
P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
Le président, | De voorzitter, |
M. Bossuyt. | M. Bossuyt. |