← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 84/2009 du 14 mai 2009 Numéro du rôle : 4542 En cause : la
question préjudicielle relative à l'article 2ter de la loi du 28 février 1882 sur la chasse, tel qu'il
a été inséré par l'article 10 du décret de la Région w La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt,
et des juges P. Ma(...)"
Extrait de l'arrêt n° 84/2009 du 14 mai 2009 Numéro du rôle : 4542 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 2ter de la loi du 28 février 1882 sur la chasse, tel qu'il a été inséré par l'article 10 du décret de la Région w La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P. Ma(...) | Uittreksel uit arrest nr. 84/2009 van 14 mei 2009 Rolnummer 4542 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 2ter van de jachtwet van 28 februari 1882, zoals ingevoegd bij artikel 10 van het decreet van het Waalse Gewest van 14 jul Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de rechter(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 84/2009 du 14 mai 2009 | Uittreksel uit arrest nr. 84/2009 van 14 mei 2009 |
Numéro du rôle : 4542 | Rolnummer 4542 |
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 2ter de la | In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 2ter van de |
loi du 28 février 1882 sur la chasse, tel qu'il a été inséré par | jachtwet van 28 februari 1882, zoals ingevoegd bij artikel 10 van het |
l'article 10 du décret de la Région wallonne du 14 juillet 1994, posée | decreet van het Waalse Gewest van 14 juli 1994, gesteld door de Raad |
par le Conseil d'Etat. | van State. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P. | samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de |
Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen et E. Derycke, assistée | rechters P. Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen en E. |
du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Melchior, | Derycke, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
Par arrêt n° 187.246 du 21 octobre 2008 en cause de l'ASBL « Syndicat | Bij arrest nr. 187.246 van 21 oktober 2008 in zake de vzw « Syndicat |
des Propriétaires ruraux en Région wallonne » et autres contre la | des Propriétaires ruraux en Région wallonne » en anderen tegen het |
Région wallonne, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour | Waalse Gewest, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is |
le 28 octobre 2008, le Conseil d'Etat a posé la question préjudicielle | ingekomen op 28 oktober 2008, heeft de Raad van State de volgende |
suivante : | prejudiciële vraag gesteld : |
« L'article 2ter de la loi du 28 février 1882 sur la chasse viole-t-il | « Schendt artikel 2ter van de jachtwet van 28 februari 1882 de |
les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il n'autorise la | artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre het de jacht op grof |
chasse au grand gibier sur un territoire clôturé ou sur une partie de | wild op een afgesloten terrein of op een deel daarvan enkel toelaat |
wanneer dat terrein of dat deel van dat terrein wordt omringd met | |
celui-ci que lorsque ce territoire ou cette partie de territoire est | afsluitingen geplaatst voor de veiligheid van mensen alsook voor de |
délimité par des clôtures installées pour la sécurité des personnes | bescherming van teelten en het houden van vee, met uitzondering van |
ainsi que pour la protection des cultures et le maintien du bétail, à | alle andere afsluitingen, zonder aldus een onderscheid te maken naar |
l'exclusion de toute autre clôture, sans ainsi opérer de distinction | gelang van het gedeeltelijk of volledig afgesloten karakter van het |
selon le caractère partiellement ou totalement clos du territoire de | jachtterrein, naar gelang van de juridische mogelijkheid om de hoogte |
chasse, selon la possibilité juridique de limiter la hauteur des | van de afsluitingen te beperken, naar gelang van de oppervlakte van |
clôtures, selon la superficie du territoire de chasse ou encore selon | het jachtterrein of nog naar gelang van de aard of de kenmerken van de |
la nature ou les caractéristiques des clôtures qui l'entourent ? ». | afsluitingen die het terrein omringen ? ». |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
B.1.1. La Cour est interrogée par le Conseil d'Etat sur la | B.1.1. Het Hof wordt door de Raad van State gevraagd naar de |
compatibilité, avec les articles 10 et 11 de la Constitution, de | bestaanbaarheid, met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van |
l'article 2ter de la loi du 28 février 1882 sur la chasse (ci-après : | artikel 2ter van de jachtwet van 28 februari 1882 (hierna : jachtwet), |
la loi sur la chasse), tel qu'il a été inséré par l'article 10 du | zoals ingevoegd bij artikel 10 van het decreet van het Waalse Gewest |
décret de la Région wallonne du 14 juillet 1994, qui dispose : | van 14 juli 1994, dat bepaalt : |
« En Région wallonne, la chasse à tout grand gibier est interdite sur | « In het Waalse Gewest is het verboden te jagen op elk grof wild |
un territoire clôturé sous peine d'une amende de 200 à 1 000 francs. | binnen een afgesloten terrein op straffe van een geldboete van BEF 200 |
La présente disposition ne s'applique pas aux territoires ou parties | tot 1 000. Deze bepaling is niet toepasselijk op terreinen of delen van terreinen |
de territoire délimités par des clôtures installées pour la sécurité | omringd met afsluitingen geplaatst voor de veiligheid van mensen, |
des personnes ainsi que pour la protection des cultures et le maintien | alsook voor de bescherming van teelten en het houden van vee, met |
du bétail, à l'exclusion de toute autre clôture. Le Gouvernement | uitzondering van alle andere afsluitingen. De Regering bepaalt de |
détermine la hauteur de ces clôtures ». | hoogte van deze afsluitingen ». |
B.1.2. L'article 1er, § 1er, 10°, de la loi sur la chasse, tel qu'il a | B.1.2. Artikel 1, § 1, 10°, van de jachtwet, zoals het werd vervangen |
été remplacé par l'article 1er du décret précité du 14 juillet 1994, | bij artikel 1 van het voormelde decreet van 14 juli 1994, definieert « |
définit le « territoire clôturé » comme « tout territoire ou partie de | afgesloten gebied » als « ieder jachtgebied of deel van jachtgebied |
territoire de chasse délimité, de manière permanente ou temporaire, | dat voortdurend of tijdelijk afgesloten is door één of meer |
par un ou plusieurs obstacles empêchant le libre parcours de toute | hindernissen die de vrije verplaatsing van ieder soort grof wild |
espèce de grand gibier ». | hindert ». |
B.2.1. En vertu de l'article 35 du décret précité du 14 juillet 1994, | B.2.1. Krachtens artikel 35 van het voormelde decreet van 14 juli |
l'article 2ter de la loi sur la chasse n'est entré en vigueur que le 1er | 1994, is artikel 2ter van de jachtwet slechts van kracht geworden op 1 |
juillet 2000 « en ce qui concerne les territoires clôturés existants | juli 2000 « wat betreft de bestaande afgesloten terreinen », omdat « |
», parce qu'« un délai suffisant s'avère nécessaire afin d'édicter les | een voldoende lange termijn noodzakelijk lijkt teneinde de diverse |
divers arrêtés d'application » (Doc. parl., Conseil régional wallon, | toepassingsbesluiten uit te vaardigen » (Parl. St., Waalse Gewestraad, |
1993-1994, n° 246/1, p. 5). | 1993-1994, nr. 246/1, p. 5). |
B.2.2. L'article 1er de l'arrêté du Gouvernement wallon du 3 juin 1999 | B.2.2. Artikel 1 van het besluit van de Waalse Regering van 3 juni |
« déterminant la hauteur des clôtures visées à l'article 2ter, alinéa | 1999 « tot bepaling van de hoogte van de afsluitingen bedoeld bij |
2, de la loi du 28 février 1882 sur la chasse » dispose : | artikel 2ter, tweede lid, van de jachtwet van 28 februari 1882 » |
« La hauteur des clôtures visées à l'article 2ter, alinéa 2, de la loi | bepaalt : « De hoogte van de in artikel 2ter, 2de lid van de jachtwet van 28 |
du 28 février 1882 sur la chasse est déterminée comme suit : | februari 1882 bedoelde afsluitingen wordt vastgesteld als volgt : |
1. pour la sécurité des personnes : 5 m maximum; | 1. voor de veiligheid van mensen : 5 meter maximum; |
2. pour la protection des cultures et le maintien du bétail : 1,2 m | 2. voor de bescherming van de teelten en het houden van vee : 1,2 |
maximum ». | meter maximum ». |
B.3. Les requérants devant le juge a quo sollicitent l'annulation de | B.3. De verzoekers voor de verwijzende rechter vorderen de |
l'arrêté précité du 3 juin 1999 en ce qu'il détermine la hauteur | vernietiging van het voormelde besluit van 3 juni 1999 in zoverre het |
maximale des clôtures, nonobstant le fait que les situations concrètes | de maximumhoogte vaststelt voor de afsluitingen, ongeacht het feit dat |
à régler sont très différentes selon les cas. | de te regelen concrete situaties zeer verschillend zijn naar gelang |
van de gevallen. | |
Dans le cadre de cette procédure, le juge a quo interroge la Cour sur | In het raam van die rechtspleging vraagt de verwijzende rechter het |
la compatibilité avec les articles 10 et 11 de la Constitution de | Hof naar de bestaanbaarheid, met de artikelen 10 en 11 van de |
l'article 2ter de la loi sur la chasse, en ce que cette disposition | Grondwet, van artikel 2ter van de jachtwet, in zoverre die bepaling de |
n'autorise la chasse sur un territoire clôturé ou sur une partie de | jacht op een afgesloten terrein of een deel daarvan enkel toestaat |
celui-ci que lorsque ces clôtures sont installées pour la sécurité des | wanneer die afsluitingen worden geplaatst voor de veiligheid van |
personnes ou pour la protection des cultures ou le maintien du bétail, | mensen of voor de bescherming van teelten of het houden van vee, met |
à l'exclusion de toute autre clôture, « sans ainsi opérer de | uitzondering van alle andere afsluitingen, « zonder aldus een |
distinction selon le caractère partiellement ou totalement clos du | onderscheid te maken naar gelang van het gedeeltelijk of volledig |
afgesloten karakter van het jachtterrein, naar gelang van de | |
territoire de chasse, selon la possibilité juridique de limiter la | juridische mogelijkheid om de hoogte van de afsluitingen te beperken, |
hauteur des clôtures, selon la superficie du territoire de chasse ou | naar gelang van de oppervlakte van het jachtterrein, of nog, naar |
encore selon la nature ou les caractéristiques des clôtures qui | gelang van de aard of de kenmerken van de afsluitingen die het terrein |
l'entourent ». | omringen ». |
B.4.1. L'article 2ter de la loi sur la chasse a été inséré par | B.4.1. Artikel 2ter van de jachtwet is ingevoegd bij artikel 10 van |
l'article 10 du décret wallon du 14 juillet 1994 « modifiant la loi du | het Waalse decreet van 14 juli 1994 « tot wijziging van de jachtwet |
28 février 1882 sur la chasse ». | van 28 februari 1882 ». |
Ce décret poursuit les objectifs suivants : | Dat decreet streeft de volgende doelstellingen na : |
« - un meilleur équilibre entre l'homme et la nature, entre la faune | « - een beter evenwicht tussen mens en natuur, tussen fauna en flora; |
et la flore; - une plus grande éthique du chasseur vis-à-vis de l'écosystème; | - een grotere ethiek vanwege de jager ten opzichte van het ecosysteem; |
- un plus grand respect de l'homme vis-à-vis de l'animal » (Doc. | - een groter respect vanwege de mens ten opzichte van het dier » |
parl., Conseil régional wallon, 1993-1994, n° 246/1, p. 2). | (Parl. St., Waalse Gewestraad, 1993-1994, nr. 246/1, p. 2). |
B.4.2. En ce qui concerne la disposition en cause, les travaux | B.4.2. Wat de in het geding zijnde bepaling betreft werd in de |
préparatoires du décret du 14 juillet 1994 exposaient : | parlementaire voorbereiding van het decreet van 14 juli 1994 |
« Un nouvel article 2ter interdit la chasse de tout grand gibier dans | uiteengezet : « Een nieuw artikel 2ter verbiedt de jacht op alle grof wild op elk |
tout territoire clôturé, essentiellement dans un objectif de | afgesloten terrein, voornamelijk met de bedoeling de fauna van het |
grof wild in stand te houden. Die wilde fauna wordt reeds voldoende | |
conservation de la faune gibier sauvage. Cette faune sauvage est déjà | gehinderd door beschermende en beveiligende afsluitingen, met name |
suffisamment entravée par les clôtures de protection et de sécurité, | langs de autowegen. Aan wild moet de mogelijkheid worden gelaten te |
notamment le long des autoroutes. Il faut lui laisser la possibilité | migreren en zich te verplaatsen volgens zijn instinct en zijn vrije |
de migrer et de se déplacer en fonction de son instinct et faciliter | verplaatsing moet worden vergemakkelijkt. Bovendien moet een einde |
son libre parcours. Par ailleurs, il faut mettre fin à un déséquilibre | worden gemaakt aan een onevenwicht tussen het dier en zijn omgeving, |
entre l'animal et son milieu, qui peut avoir des conséquences graves | dat ernstige gevolgen kan hebben zowel wat betreft de bodem als het |
tant au niveau du sol que de la pérennité de la forêt. Enfin, afin de | voortbestaan van het woud. Ten slotte is de vrije verplaatsing van de |
maintenir un patrimoine génétique diversifié, seul garant d'une | dierpopulaties een noodzaak teneinde een gediversifieerd genetisch |
pérennité des espèces, le libre parcours des populations animales est | patrimonium te handhaven, dat de enige waarborg vormt voor het |
une nécessité. | voortbestaan van de soorten. |
Il n'est pas porté atteinte au droit civil de clore, attribut direct | Er wordt geen afbreuk gedaan aan het burgerlijk recht om te omheinen, |
du droit de propriété, lequel n'est au demeurant pas absolu (voir | een rechtstreeks attribuut van het eigendomsrecht, dat overigens niet |
article 544 du Code civil), puisque ce qui est interdit, c'est de | absoluut is (zie artikel 544 van het Burgerlijk Wetboek), vermits het |
chasser sur un territoire clôturé, et non de clôturer ce territoire. | verboden is op een afgesloten terrein te jagen, maar niet om dat |
Par ailleurs, il appartient bien à la seule autorité décrétale | terrein af te sluiten. |
d'estimer que le libre parcours du gibier doit être assuré pour la | Het staat wel degelijk enkel aan de decreetgevende overheid om te |
totalité de la Région wallonne, partout et sans aucune solution de | oordelen dat de vrije verplaatsing van het wild voor de totaliteit van |
het Waalse Gewest moet worden gegarandeerd, overal en zonder enige | |
continuité, pour des raisons biologiques » (Doc. parl., Conseil | oplossing van continuïteit, om biologische redenen » (Parl. St., |
régional wallon, 1993-1994, n° 246/1, pp. 3-4). | Waalse Gewestraad, 1993-1994, nr. 46/1, pp. 3-4). |
Cette mesure s'inscrit dans l'objectif de « protéger et améliorer le | Die maatregel past in de doelstelling om « het natuurlijk milieu te |
milieu naturel et l'amener vers une plus grande biodiversité afin | beschermen en te verbeteren en er een toename van de biodiversiteit te |
d'atteindre un meilleur équilibre entre l'homme et la nature, entre la | bewerkstelligen teneinde een beter evenwicht te bereiken tussen de |
faune sauvage et son milieu » (Doc. parl., Conseil régional wallon, | mens en de natuur, tussen de wilde fauna en haar omgeving » (Parl. |
1993-1994, n° 246/21, p. 3). | St., Waalse Gewestraad, 1993-1994, nr. 246/21, p. 3). |
B.4.3. En ce qui concerne cette disposition, la section de législation | B.4.3. Wat die bepaling betreft heeft de afdeling wetgeving van de |
du Conseil d'Etat a émis les observations suivantes : | Raad van State volgende opmerkingen geformuleerd : |
« 1. L'attention du Gouvernement régional est attirée sur le fait que | « 1. De aandacht van de Gewestregering wordt gevestigd op het feit dat |
la définition du territoire clôturé, à l'article 1erbis, § 2, 10°, est | de definitie van het afgesloten gebied in artikel 1bis, § 2, 10°, van |
telle que l'application de l'article 2ter pourrait se produire dans | dusdanige aard is dat artikel 2ter zou kunnen worden toegepast in |
des conditions qui pourraient ne pas être celles qui ont été prévues | omstandigheden die wel eens niet diegene zouden kunnen zijn die werden |
par les auteurs du texte. | bedoeld door de auteurs van de tekst. |
2. Par ailleurs, on peut se demander si, eu égard à l'objectif | 2. Bovendien kan men zich afvragen of, gelet op de met de onderzochte |
poursuivi par la disposition examinée, la mesure d'interdiction ne | bepaling nagestreefde doelstelling, de maatregel van verbod geen te |
revêt pas un caractère trop absolu et ne devrait pas être déterminée | absoluut karakter heeft en niet zou moeten worden vastgesteld naar |
en fonction de la superficie du territoire de chasse clôturé. | gelang van de oppervlakte van het afgesloten jachtgebied. |
Il existe, en effet, des territoires de chasse clôturés qui s'étendent | Er bestaan immers afgesloten jachtgebieden die zich over een zeer |
sur une très grande superficie et où la chasse ne paraît pas nuire à | grote oppervlakte uitstrekken en waar de jacht de door de auteurs van |
l'objectif poursuivi par les auteurs du projet » (Doc. parl., Conseil | het ontwerp nagestreefde doelstelling niet lijkt te schaden » (Parl. |
régional wallon, 1993-1994, n° 246/1, p. 16). | St., Waalse Gewestraad, 1993-1994, nr. 246/1, p. 16). |
B.5. Le fait que ce soit au Gouvernement de déterminer la hauteur des | B.5. Het feit dat het aan de Regering toekomt om de hoogte vast te |
clôtures visées à l'article 2ter, alinéa 2, résulte d'un amendement, | stellen van de in artikel 2ter, tweede lid, bedoelde afsluitingen, |
justifié comme suit : | vloeit voort uit een amendement dat werd verantwoord als volgt : |
« Il importe de déterminer les hauteurs de clôtures visées dans cet | « De hoogten van de in dat artikel bedoelde afsluitingen moet worden |
article. On ne pourrait concevoir que la clôture destinée à faire | vastgesteld. Men zou zich niet kunnen indenken dat de afsluiting die |
obstacle aux sangliers serve aussi d'obstacle aux déplacements des | bestemd is om de everzwijnen te hinderen ook dient als hindernis voor |
cervidés. Dans ce cas, par exemple, la hauteur ne devrait pas dépasser | de verplaatsingen van de hertachtigen. In dat geval bijvoorbeeld zou |
1,25 mètre » (Doc. parl., Conseil régional wallon, 1993-1994, n° | de hoogte niet meer mogen bedragen dan 1,25 meter » (Parl. St., Waalse |
246/6, p. 2). | Gewestraad, 1993-1994, nr. 246/6, p. 2). |
Le ministre a marqué son accord sur cet amendement (Doc. parl., | De Minister heeft zijn goedkeuring gehecht aan dat amendement (Parl. |
Conseil régional wallon, 1993-1994, n° 246/21, pp. 7 et 12). | St., Waalse Gewestraad, 1993-1994, nr. 246/21, pp. 7 en 12). |
B.6.1. Dans le cadre du litige devant le juge a quo, les requérants | B.6.1. In het raam van het geschil voor de verwijzende rechter |
critiquent les hauteurs des clôtures établies par l'arrêté du | bekritiseren de verzoekers de hoogten van de afsluitingen die zijn |
Gouvernement précité du 3 juin 1999. | vastgesteld bij het voormelde besluit van de Regering van 3 juni 1999. |
Si, comme le Conseil d'Etat l'a considéré dans son arrêt n° 183.587 du | Ofschoon, zoals de Raad van State heeft geoordeeld in zijn arrest nr. |
29 mai 2008, relatif à l'affaire pendante, le Gouvernement n'a pas de | 183.587 van 29 mei 2008 in verband met de hangende zaak, de Regering |
compétence liée mais dispose d'un pouvoir discrétionnaire quant à la | niet over een gebonden bevoegdheid maar over een discretionaire |
détermination de la hauteur de ces clôtures, sa compétence est | bevoegdheid beschikt in verband met de vaststelling van de hoogte van |
cependant limitée à la détermination des hauteurs des clôtures | die afsluitingen, is haar bevoegdheid echter beperkt tot de |
installées soit pour la sécurité des personnes, soit pour la | vaststelling van de hoogten van de afsluitingen die zijn geplaatst, |
protection des cultures, soit pour le maintien du bétail (article | hetzij voor de veiligheid van personen, hetzij voor de bescherming van |
2ter, alinéa 2), ces trois motifs permettant de déroger à | teelten, hetzij voor het houden van vee (artikel 2ter, tweede lid), |
drie motieven die het mogelijk maken af te wijken van het principiële | |
l'interdiction de principe de la chasse au grand gibier sur un | verbod van de jacht op grof wild binnen een afgesloten terrein |
territoire clôturé (article 2ter, alinéa 1er). | (artikel 2ter, eerste lid). |
De ontstentenis van de in de prejudiciële vraag vermelde elementen van | |
L'absence des distinctions évoquées dans la question préjudicielle, à | onderscheid, in de veronderstelling dat ze werden aangetoond, vloeit |
les supposer établies, résulte donc bien de l'article 2ter de la loi | dus wel degelijk voort uit artikel 2ter van de jachtwet, in zoverre |
sur la chasse en ce qu'il n'autorise que dans certains cas la chasse | het slechts in bepaalde gevallen de jacht op grof wild op een |
au grand gibier sur un territoire clôturé, « à l'exclusion de toute | afgesloten terrein toestaat, « met uitzondering van alle andere |
autre clôture ». | afsluitingen ». |
B.6.2. La Cour n'examine donc pas la compatibilité avec les articles | B.6.2. Het Hof onderzoekt dus niet de bestaanbaarheid, met de |
10 et 11 de la Constitution des hauteurs des clôtures visées à | artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van de door de Regering |
l'article 2ter, alinéa 2, de la loi sur la chasse, déterminées par le | vastgestelde hoogten van de afsluitingen, bedoeld in artikel 2ter, |
Gouvernement, et qu'il appartiendra dès lors au juge a quo de | tweede lid, van de jachtwet, en die de verwijzende rechter bijgevolg |
contrôler. | zal moeten controleren. |
B.7.1. L'article 2ter, alinéa 1er, pose le principe de l'interdiction | B.7.1. Artikel 2ter, eerste lid, stelt het beginsel van verbod van |
de la chasse au grand gibier dans un territoire clôturé, définie par | jacht op grof wild binnen een afgesloten terrein, gedefinieerd in |
l'article 1er, § 1er, 10°, de la loi sur la chasse. | artikel 1, § 1, 10°, van de jachtwet. |
Le grand gibier peut toutefois être abattu lorsqu'il existe ou sont | Het grof wild kan echter worden afgeschoten wanneer er aanzienlijke |
imminents des dégâts importants à la végétation ou à l'élevage, causés | schade voor de vegetatie of de veeteelt bestaat of dreigt, en die |
par le grand gibier sur un territoire clôturé : les conditions de | wordt veroorzaakt door het grof wild binnen een afgesloten terrein : |
cette destruction du grand gibier sont prévues par l'arrêté du | de voorwaarden van die bestrijding van grof wild zijn bepaald in het |
Gouvernement wallon du 3 juin 1999 « modifiant l'arrêté du | besluit van de Waalse Regering van 3 juni 1999 « tot wijziging van het |
Gouvernement wallon du 13 juillet 1995 permettant la destruction de | besluit van de Waalse Regering van 13 juli 1995 waarbij de bestrijding |
van sommige soorten wild wordt toegelaten en de voorwaarden worden | |
certaines espèces gibier et fixant les conditions de destruction de | bepaald tot bestrijding van grof wild binnen de afgesloten gebieden |
grand gibier dans les territoires clôturés visés à l'article 2ter, | bedoeld bij artikel 2ter, eerste lid van de jachtwet van 28 februari |
alinéa 1er, de la loi du 28 février 1882 sur la chasse ». | 1882 ». |
B.7.2. La notion de « territoire clôturé », définie à l'article 1er, § | B.7.2. Het begrip « afgesloten gebied », gedefinieerd in artikel 1, § |
1er, 10°, de la loi sur la chasse, et visée à l'article 2ter en cause, | 1, 10°, van de jachtwet, en bedoeld in het in het geding zijnde |
doit s'interpréter en tenant compte de l'objectif poursuivi par la | artikel 2ter, moet worden geïnterpreteerd, rekening houdend met de |
disposition en cause, rappelé en B.4, qui est de ne pas entraver le | door de in het geding zijnde bepaling nagestreefde doelstelling, die |
libre parcours du grand gibier dans l'ensemble de la Région wallonne | in herinnering is gebracht in B.4, en die erin bestaat de vrije |
et d'améliorer ainsi l'équilibre entre l'animal et son milieu naturel. | verplaatsing van het grof wild niet te hinderen in het hele Waalse |
C'est d'ailleurs en rappelant cet objectif qu'une circulaire du 12 | Gewest en aldus het evenwicht tussen het dier en zijn natuurlijke |
omgeving te verbeteren. | |
Aan die doelstelling werd overigens herinnerd in een omzendbrief van | |
octobre 2000 (Moniteur belge , 7 novembre 2000, pp. 36916 et | 12 oktober 2000 (Belgisch Staatsblad , 7 november 2000, pp. 36 916 en |
suivantes) a précisé la notion de « territoire clôturé » visée à | volgende) waarin het begrip « afgesloten gebied » werd gepreciseerd, |
l'article 1er, § 1er, 10°, de la loi sur la chasse. | bedoeld in artikel 1, § 1, 10°, van de jachtwet. |
Il est précisé dans ce texte que le territoire clôturé « est un | In die tekst wordt gepreciseerd dat het afgesloten gebied « een |
territoire entièrement clos » et que « la notion de libre parcours | volledig omheind gebied is » en dat « het begrip 'vrije verplaatsing' |
doit être comprise dans son contexte biologique » : | in een biologische context dient te worden verstaan » : |
« Le but du législateur est de permettre aux différentes espèces de | « De wetgever wil de verschillende diersoorten de mogelijkheid geven |
pouvoir se déplacer entre les lieux de nourrissage, de repos et de | om zich te verplaatsen tussen de bijvoedings-, rust- en |
reproduction ». | voortplantingsplaatsen ». |
B.7.3. La notion de territoire de chasse clôturé, interprétée à la | B.7.3. Het begrip « afgesloten jachtgebied », geïnterpreteerd in het |
lumière de l'objectif du législateur décrétal et à la lumière de la | licht van de doelstelling van de decreetgever en in het licht van de |
circulaire précitée, n'englobe donc ni les territoires de chasse | voormelde omzendbrief, omvat dus noch de gedeeltelijk afgesloten |
partiellement clos, ni les territoires de chasse d'une superficie | jachtterreinen, noch de jachtgebieden met een dergelijke oppervlakte |
telle que le libre parcours du grand gibier - conçu comme permettant | dat de vrije verplaatsing van het grof wild - die inhoudt dat het zich |
de se déplacer entre les lieux de nourrissage, de repos et de | moet kunnen verplaatsen tussen de bijvoedings-, rust- en |
reproduction - n'est pas susceptible d'être entravé par les clôtures, | voortplantingsplaatsen - niet kan worden gehinderd door de |
ni les territoires de chasse entièrement clos par des clôtures dont la | afsluitingen, noch de jachtterreinen die volledig zijn omheind met |
nature ou les caractéristiques sont telles qu'elles ne sont pas | afsluitingen waarvan de aard of de kenmerken van dusdanige aard zijn |
susceptibles d'entraver le libre parcours du grand gibier. | dat zij de vrije verplaatsing van het grof wild niet kunnen hinderen. |
B.7.4. En ce qu'elle porte sur le fait que la disposition en cause | B.7.4. In zoverre de prejudiciële vraag betrekking heeft op het feit |
n'opérerait pas de distinction selon le caractère partiellement ou | dat de in het geding zijnde bepaling geen onderscheid zou maken naar |
totalement clos du territoire de chasse, selon la superficie du | gelang van het gedeeltelijk of volledig afgesloten karakter van het |
territoire de chasse ou selon la nature ou les caractéristiques des | jachtterrein, naar gelang van de oppervlakte van het terrein of naar |
clôtures, la question préjudicielle repose donc sur une interprétation | gelang van de aard of de kenmerken van de jachtafsluitingen, berust |
erronée de la disposition en cause. | zij dus op een verkeerde interpretatie van de in het geding zijnde |
Dans cette mesure, la question n'appelle pas de réponse. | bepaling. In die mate dient de vraag niet te worden beantwoord. |
B.8. Il convient encore d'examiner si la disposition en cause ne | B.8. Voorts dient nog te worden onderzocht of de in het geding zijnde |
méconnaît pas les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'elle | bepaling de artikelen 10 en 11 van de Grondwet schendt, in zoverre zij |
n'opérerait pas de distinction selon la possibilité juridique de | geen onderscheid zou maken naar gelang van de juridische mogelijkheid |
limiter la hauteur des clôtures. | om de hoogte van de afsluitingen te beperken. |
B.9.1. En vertu de l'article 2ter, alinéa 2, de la loi sur la chasse, | B.9.1. Krachtens artikel 2ter, tweede lid, van de jachtwet, wordt |
il est dérogé au principe d'interdiction de la chasse au grand gibier | afgeweken van het beginsel van verbod op de jacht op grof wild binnen |
sur un territoire de chasse clôturé - défini par l'article 1er, § 1er, | een afgesloten jachtterrein - gedefinieerd in artikel 1, § 1, 10°, van |
10°, de la loi sur la chasse - lorsque les clôtures sont installées | de jachtwet - wanneer de afsluitingen zijn geplaatst om drie redenen : |
pour trois motifs : (1) la sécurité des personnes, (2) la protection | (1) de veiligheid van mensen, (2) de bescherming van teelten of (3) |
des cultures ou (3) le maintien du bétail. | het houden van vee. |
Dans ces trois hypothèses, l'existence de clôtures qui n'ont pas été | In die drie gevallen kan het bestaan van afsluitingen die niet werden |
installées dans le but d'entraver le libre parcours du grand gibier ne | geplaatst met de bedoeling om de vrije verplaatsing van grof wil te |
peut donc empêcher la chasse au grand gibier sur le territoire ainsi | belemmeren, dus niet de jacht op grof wild op het aldus afgesloten |
clôturé. | terrein verhinderen. |
B.9.2. Tant la définition du territoire clôturé - examinée | B.9.2. Zowel de - eerder onderzochte - definitie van afgesloten |
précédemment - que les cas dans lesquels la chasse est autorisée sur | terrein als de gevallen waarin de jacht wordt toegestaan binnen een |
un territoire clôturé démontrent que, dans la logique de l'objectif | afgesloten terrein, tonen aan dat, in de logica van de met het decreet |
poursuivi par le décret du 14 juillet 1994, le législateur décrétal a | van 14 juli 1994 nagestreefde doelstelling, de decreetgever rekening |
pris en considération le but dans lequel les clôtures sont installées, | heeft gehouden met de bedoeling waarmee de afsluitingen zijn |
indépendamment de toute autre caractéristique des clôtures telle que | geplaatst, ongeacht alle andere kenmerken van de afsluitingen, zoals |
la possibilité juridique ou non de limiter la hauteur des clôtures. | de al dan niet bestaande juridische mogelijkheid om de hoogte van de |
afsluitingen te beperken. | |
B.9.3. A supposer que la disposition en cause traite de manière | B.9.3. In de veronderstelling dat de in het geding zijnde bepaling, |
identique, en ce qui concerne l'interdiction de chasser sur un | wat het verbod van jacht binnen een afgesloten terrein betreft, de |
territoire clôturé, les territoires sur lesquels il est possible de | gebieden waarop het mogelijk is de hoogte van de afsluitingen te |
limiter la hauteur des clôtures et les autres, ce traitement identique | beperken en de andere, op dezelfde wijze behandelt, zou die identieke |
de situations différentes ne pourrait concerner que des territoires de | behandeling van verschillende situaties enkel betrekking kunnen hebben |
chasse entièrement clos par des clôtures qui n'auraient pas été | op jachtterreinen die volledig zijn omheind met afsluitingen die niet |
installées en vue de la sécurité des personnes, de la protection des cultures ou du maintien du bétail. A supposer que de telles clôtures existent, sans avoir été installées pour entraver le libre parcours du grand gibier, le législateur décrétal a pu considérer que l'impossibilité juridique de limiter la hauteur de ces clôtures ne constituait pas un motif légitime justifiant d'autoriser la chasse au grand gibier sur ces territoires clôturés. Au contraire, si le législateur décrétal avait pris en compte la possibilité juridique ou non de limiter la hauteur des clôtures, il aurait introduit une différence de traitement entre des territoires de chasse selon le statut juridique des clôtures qui les entourent, et cette différence de traitement n'aurait pas été justifiée au regard de l'objectif de protéger le libre parcours du grand gibier et de mettre fin à certaines pratiques consistant à faciliter la chasse en « encerclant » le gibier poursuivi. | geplaatst zouden zijn geweest met het oog op de veiligheid van mensen, de bescherming van teelten of het houden van vee. In de veronderstelling dat dergelijke afsluitingen bestaan, zonder te zijn geplaatst om de vrije verplaatsing van het grof wild te belemmeren, vermocht de decreetgever te oordelen dat de juridische onmogelijkheid om de hoogte van die afsluitingen te beperken, geen wettig motief vormde dat de toelating om op die afgesloten terreinen op grof wild te jagen, verantwoordt. Indien de decreetgever rekening had gehouden met de al dan niet bestaande juridische mogelijkheid om de hoogte van de afsluitingen te beperken, zou hij daarentegen een verschil in behandeling hebben ingevoerd tussen de jachtgebieden naar gelang van het juridisch statuut van de afsluitingen waarmee ze zijn omringd, en dat verschil in behandeling zou niet verantwoord zijn geweest ten aanzien van de doelstelling om de vrije verplaatsing van het grof wild te beschermen en een einde te maken aan bepaalde praktijken die erin bestaan de jacht te vergemakkelijken door het nagejaagde wild te « omsingelen ». |
B.10. En ce qu'elle porte sur le fait que la disposition en cause | B.10. In zoverre de prejudiciële vraag betrekking heeft op het feit |
n'opérerait pas de distinction selon la possibilité juridique de | dat de in het geding zijnde bepaling geen onderscheid zou maken naar |
limiter la hauteur des clôtures, la question préjudicielle appelle une | gelang van de juridische mogelijkheid om de hoogte van de afsluitingen |
réponse négative. | te beperken, dient ze ontkennend te worden beantwoord. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
L'article 2ter de la loi du 28 février 1882 sur la chasse, tel qu'il a | Artikel 2ter van de jachtwet van 28 februari 1882, zoals het werd |
été inséré par l'article 10 du décret de la Région wallonne du 14 | ingevoegd bij artikel 10 van het decreet van het Waalse Gewest van 14 |
juillet 1994, ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution. | juli 1994, schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. |
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare |
l'audience publique du 14 mai 2009. | terechtzitting van 14 mei 2009. |
Le greffier, | De griffier, |
P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
Le président, | De voorzitter, |
M. Melchior. | M. Melchior. |