← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 72/2009 du 5 mai 2009 Numéro du rôle : 4473 En cause : la
question préjudicielle concernant l'article 1022 du Code judiciaire, tel qu'il a été remplacé par l'article
7 de la loi du 21 avril 2007 relative à la répétibil La Cour constitutionnelle, composée
des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P. Ma(...)"
Extrait de l'arrêt n° 72/2009 du 5 mai 2009 Numéro du rôle : 4473 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 1022 du Code judiciaire, tel qu'il a été remplacé par l'article 7 de la loi du 21 avril 2007 relative à la répétibil La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P. Ma(...) | Uittreksel uit arrest nr. 72/2009 van 5 mei 2009 Rolnummer 4473 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, zoals vervangen bij artikel 7 van de wet van 21 april 2007 betreffende de verhaalbaarheid van de Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de rechter(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 72/2009 du 5 mai 2009 | Uittreksel uit arrest nr. 72/2009 van 5 mei 2009 |
Numéro du rôle : 4473 | Rolnummer 4473 |
En cause : la question préjudicielle concernant l'article 1022 du Code | In zake : de prejudiciële vraag over artikel 1022 van het Gerechtelijk |
judiciaire, tel qu'il a été remplacé par l'article 7 de la loi du 21 | Wetboek, zoals vervangen bij artikel 7 van de wet van 21 april 2007 |
avril 2007 relative à la répétibilité des honoraires et des frais | betreffende de verhaalbaarheid van de erelonen en de kosten verbonden |
d'avocat, et l'article 13 de la loi du 21 avril 2007 précitée, posée | aan de bijstand van een advocaat, en over artikel 13 van de voormelde |
par la Cour d'appel d'Anvers. | wet van 21 april 2007, gesteld door het Hof van Beroep te Antwerpen. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P. | samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de |
Martens, J.-P. Snappe, E. Derycke, J. Spreutels et T. Merckx-Van Goey, | rechters P. Martens, J.-P. Snappe, E. Derycke, J. Spreutels en T. |
assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. | Merckx-Van Goey, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder |
Bossuyt, | voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
Par arrêt du 27 mai 2008 en cause de la SA « Jan Verheyen » contre la | Bij arrest van 27 mei 2008 in zake de nv « Jan Verheyen » tegen de |
« Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij » (OVAM) (Société publique | Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM), waarvan de expeditie |
des déchets de la Région flamande), dont l'expédition est parvenue au | |
greffe de la Cour le 3 juin 2008, la Cour d'appel d'Anvers a posé la | ter griffie van het Hof is ingekomen op 3 juni 2008, heeft het Hof van |
question préjudicielle suivante : | Beroep te Antwerpen de volgende prejudiciële vraag gesteld : |
« L'article 1022 du Code judiciaire, tel qu'il a été remplacé par | « Schenden artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, zoals vervangen |
l'article 7 de la loi du 21 avril 2007 relative à la répétibilité des | bij artikel 7 van de wet van 21 april 2007 betreffende de |
honoraires et des frais d'avocat (Moniteur belge , du 31 mai 2007, | verhaalbaarheid van de erelonen en de kosten verbonden aan de bijstand |
première édition), et l'article 13 de la loi du 21 avril 2007 précitée | van een advocaat (Belgisch Staatsblad van 31 mei 2007 (eerste uitg.)), |
violent-ils les articles 10, 11 et/ou 16 de la Constitution, combinés | en artikel 13 van voormelde wet van 21 april 2007 de artikelen 10, 11 |
ou non avec l'article 1er du Premier Protocole additionnel à la | en/of 16 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel |
Convention européenne des droits de l'homme, en ce qu'ils créent une | 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de |
situation distincte pour les justiciables qui ont interjeté ou | Rechten van de Mens, doordat zij een onderscheiden toestand creëren |
interjettent appel avant ou après l'entrée en vigueur (ou la | voor rechtsonderhorigen die al dan niet vóór de inwerkingtreding (of |
publication) de la loi du 21 avril 2007, respectivement entre les | bekendmaking) van de wet van 21 april 2007 hoger beroep hebben |
justiciables qui ont interjeté appel avant l'entrée en vigueur (ou la | ingesteld of instellen resp. tussen rechtsonderhorigen die hoger |
publication) de la loi précitée et dont l'appel est encore pendant au | beroep hebben ingesteld vóór de inwerkingtreding (of bekendmaking) van |
voormelde wet en wiens hoger beroep nog hangende is op het ogenblik | |
moment de l'entrée en vigueur de celle-ci et les justiciables qui ont | van de inwerkingtreding ervan en rechtsonderhorigen die hoger beroep |
interjeté appel après l'entrée en vigueur (ou la publication) de la | hebben ingesteld na de inwerkintreding (of bekendmaking) van de wet |
loi du 21 avril 2007 ? ». | van 21 april 2007 ? ». |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
B.1.1. La loi du 21 avril 2007 relative à la répétibilité des | B.1.1. De wet van 21 april 2007 betreffende de verhaalbaarheid van de |
erelonen en de kosten verbonden aan de bijstand van een advocaat | |
honoraires et des frais d'avocat modifie certaines dispositions du | wijzigt sommige bepalingen van het Gerechtelijk Wetboek en van het |
Code judiciaire et du Code d'instruction criminelle afin de mettre à | Wetboek van strafvordering teneinde een deel van de kosten van de |
charge de la partie qui succombe une partie des frais d'avocat exposés | bijstand van de advocaat van de partij die een proces wint, ten laste |
par la partie qui gagne un procès. | te leggen van de partij die in het ongelijk wordt gesteld. |
B.1.2. Dans la version applicable à l'affaire ayant donné lieu à la | B.1.2. In de versie zoals van toepassing in het bodemgeschil, bepaalt |
question préjudicielle, l'article 1022 du Code judiciaire, tel qu'il a | artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, zoals vervangen bij artikel |
été remplacé par l'article 7 de la loi précitée du 21 avril 2007, | 7 van de voormelde wet van 21 april 2007 : |
dispose : « L'indemnité de procédure est une intervention forfaitaire dans les | « De rechtsplegingsvergoeding is een forfaitaire tegemoetkoming in de |
frais et honoraires d'avocat de la partie ayant obtenu gain de cause. | kosten en erelonen van de advocaat van de in het gelijk gestelde partij. |
Na het advies te hebben ingewonnen van de Orde van Vlaamse Balies en | |
Après avoir pris l'avis de l'Ordre des barreaux francophones et | van de Ordre des barreaux francophones et germanophone, stelt de |
Koning, bij een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad de | |
germanophone et de l'Orde van Vlaamse Balies, le Roi établit par | basis-, minimum en maximumbedragen vast van de |
arrêté délibéré en Conseil des ministres, les montants de base, minima | rechtsplegingsvergoeding, onder meer in functie van de aard van de |
et maxima de l'indemnité de procédure, en fonction notamment de la | zaak en van de belangrijkheid van het geschil. |
nature de l'affaire et de l'importance du litige. | Op verzoek van een van de partijen en op een met bijzondere redenen |
A la demande d'une des parties, et sur décision spécialement motivée, | omklede beslissing, kan de rechter ofwel de vergoeding verminderen, |
le juge peut soit réduire l'indemnité soit l'augmenter, sans pour | ofwel die verhogen, zonder de door de Koning bepaalde maximum- en |
autant dépasser les montants maxima et minima prévus par le Roi. Dans | minimumbedragen te overschrijden. Bij zijn beoordeling houdt de |
son appréciation, le juge tient compte : | rechter rekening met : |
- de la capacité financière de la partie succombante, pour diminuer le | - de financiële draagkracht van de verliezende partij, om het bedrag |
montant de l'indemnité; | van de vergoeding te verminderen; |
- de la complexité de l'affaire; | - de complexiteit van de zaak; |
- des indemnités contractuelles convenues pour la partie qui obtient | - de contractueel bepaalde vergoedingen voor de in het gelijk gestelde |
gain de cause; | partij; |
- du caractère manifestement déraisonnable de la situation. | - het kennelijk onredelijk karakter van de situatie. |
Si la partie succombante bénéficie de l'aide juridique de deuxième | Indien de in het ongelijk gestelde partij van de tweedelijns |
ligne, l'indemnité de procédure est fixée au minimum établi par le Roi, sauf en cas de situation manifestement déraisonnable. Le juge motive spécialement sa décision sur ce point. Lorsque plusieurs parties bénéficient de l'indemnité de procédure à charge d'une même partie succombante, son montant est au maximum le double de l'indemnité de procédure maximale à laquelle peut prétendre le bénéficiaire qui est fondé à réclamer l'indemnité la plus élevée. Elle est répartie entre les parties par le juge. Aucune partie ne peut être tenue au paiement d'une indemnité pour l'intervention de l'avocat d'une autre partie au-delà du montant de | juridische bijstand geniet, wordt de rechtsplegingsvergoeding vastgelegd op het door de Koning vastgestelde minimum, tenzij in geval van een kennelijk onredelijke situatie. De rechter motiveert in het bijzonder zijn beslissing op dat punt. Wanneer meerdere partijen de rechtsplegingsvergoeding ten laste van dezelfde in het ongelijk gestelde partij genieten, bedraagt het bedrag ervan maximum het dubbel van de maximale rechtsplegingsvergoeding waarop de begunstigde die gerechtigd is om de hoogste vergoeding te eisen aanspraak kan maken. Ze wordt door de rechter tussen de partijen verdeeld. Geen partij kan boven het bedrag van de rechtsplegingsvergoeding worden aangesproken tot betaling van een vergoeding voor de |
l'indemnité de procédure ». | tussenkomst van de advocaat van een andere partij ». |
La Cour ne doit pas tenir compte en l'espèce de la loi du 22 décembre | Het Hof dient te dezen geen rekening te houden met de wet van 22 |
2008 modifiant le Code judiciaire en ce qui concerne la répétibilité | december 2008 tot wijziging van het Gerechtelijk Wetboek betreffende |
des honoraires et des frais d'avocat, qui remplace, dans l'alinéa 3 de | de verhaalbaarheid van de erelonen en de kosten verbonden aan de |
bijstand van een advocaat die in het derde lid van het geciteerde | |
l'article cité, les mots « A la demande d'une des parties, et sur | artikel de woorden « Op verzoek van een van de partijen en op een met |
décision spécialement motivée, le juge peut » par les mots « A la | bijzondere redenen omklede beslissing, kan de rechter » vervangt door |
de woorden « Op verzoek van een van de partijen, dat in voorkomend | |
demande d'une des parties, éventuellement formulée sur interpellation | geval wordt gedaan na ondervraging door de rechter, kan deze bij een |
par le juge, celui-ci peut, par décision spécialement motivée, ». | met bijzondere redenen omklede beslissing ». |
B.1.3. L'article 13, également en cause, de la loi précitée du 21 | B.1.3. Het eveneens in het geding zijnde artikel 13 van de voormelde |
avril 2007 prévoit que les articles 2 à 12 de celle-ci « sont | wet van 21 april 2007 bepaalt dat de artikelen 2 tot 12 ervan « van |
applicables aux affaires en cours au moment de leur entrée en vigueur | toepassing [zijn] op de zaken die hangende zijn op het moment dat ze |
». | in werking treden ». |
En vertu de son article 14, cette loi entre en vigueur à la date fixée | Op grond van artikel 14 ervan treedt die wet in werking op de door de |
par le Roi. L'arrêté royal du 26 octobre 2007 a fixé cette date au 1er | Koning vastgestelde datum. Het koninklijk besluit van 26 oktober 2007 |
janvier 2008. | bepaalt die datum op 1 januari 2008. |
B.1.4. Le juge a quo demande à la Cour si les articles 7 et 13 de la | B.1.4. Het verwijzende rechtscollege vraagt het Hof of de artikelen 7 |
loi précitée du 21 avril 2007 sont contraires aux articles 10, 11 et | en 13 van de voormelde wet van 21 april 2007 in strijd zijn met de |
16 de la Constitution, combinés ou non avec l'article 1er du Premier | artikelen 10 en 11 en 16 van de Grondwet, al dan niet in samenhang |
Protocole additionnel à la Convention européenne des droits de l'homme. | gelezen met artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten van de mens. |
B.2.1. La loi du 21 avril 2007 est, pour l'essentiel, issue d'un | B.2.1. De wet van 21 april 2007 is in hoofdzaak het resultaat van een |
amendement du Gouvernement à l'une des propositions de loi relatives à | amendement van de Regering op een van de wetsvoorstellen betreffende |
la répétibilité des honoraires et des frais d'avocat déposées au | de verhaalbaarheid van de erelonen en de kosten van advocaten |
Sénat. Il ressort de la justification de cet amendement qu'il « s'agit | ingediend in de Senaat. Uit de verantwoording van dat amendement |
blijkt dat het « essentieel [...] de oplossing [betreft] die | |
pour l'essentiel de la solution proposée par les Ordres d'avocats, | voorgesteld werd door de Orden van advocaten, die het voorwerp was van |
laquelle a fait l'objet d'un avis favorable du Conseil Supérieur de la | een gunstig advies van de Hoge Raad voor de Justitie ». De wetgever |
Justice ». Le législateur a ancré la répétibilité « dans le droit de | heeft de verhaalbaarheid verankerd « in het procesrecht, in onderhavig |
la procédure, en l'occurrence par le biais des indemnités de | geval via de rechtsplegingsvergoedingen, namelijk de forfaitaire |
procédure, c'est-à-dire des montants forfaitaires déterminés par le | bedragen die vastgelegd zijn door de Koning, onder meer in functie van |
Roi notamment en fonction de la nature ou de l'importance du litige » | de aard of de belangrijkheid van het geschil » (Parl. St., Senaat, |
(Doc. parl., Sénat, 2006-2007, n° 3-1686/4, p. 4). | 2006-2007, nr. 3-1686/4, p. 4). |
B.2.2. Les travaux préparatoires indiquent que le législateur a estimé | B.2.2. In de parlementaire voorbereiding wordt aangegeven dat de |
nécessaire d'intervenir dans cette matière à la suite de l'arrêt rendu | wetgever het noodzakelijk heeft geacht in die aangelegenheid op te |
par la Cour de cassation le 2 septembre 2004, lequel a posé la | treden naar aanleiding van het arrest van het Hof van Cassatie van 2 |
question de la répétibilité de manière « aiguë » en admettant que les | september 2004, waardoor de kwestie van de verhaalbaarheid « acuut » |
honoraires des avocats peuvent faire partie du dommage indemnisable | werd door te erkennen dat de erelonen van de advocaten deel kunnen |
dans le cadre de la responsabilité contractuelle (Doc. parl., Sénat, | uitmaken van de vergoedbare schade in het kader van de contractuele |
2006-2007, n° 3-1686/5, p. 30; Doc. parl., Chambre, 2006-2007, DOC | aansprakelijkheid (Parl. St., Senaat, 2006-2007, nr. 3-1686/5, p. 30; |
51-2891/002, p. 3). Le législateur a constaté qu'une grande insécurité | Parl. St., Kamer, 2006-2007, DOC 51-2891/002, p. 3). De wetgever heeft |
vastgesteld dat sinds dat arrest grote rechtsonzekerheid heerste en | |
juridique régnait depuis cet arrêt et qu'il fallait y mettre fin « au | dat daaraan « zo snel mogelijk » een einde diende te worden gemaakt |
plus vite » (Doc. parl., Sénat, 2006-2007, 3-1686/5, p. 14) : | (Parl. St., Senaat, 2006-2007, nr. 3-1686/5, p. 14) : |
« La jurisprudence est très disparate, allant du rejet parfois pur et | « De rechtspraak is heel uiteenlopend en gaat van de soms eenvoudige |
simple du principe, à l'octroi de montants élevés sans motivation | verwerping van het beginsel tot de toekenning van hoge bedragen zonder |
particulière. De plus, cet arrêt a souvent pour conséquence de créer | speciale motivering. Bovendien heeft dat arrest vaak tot gevolg dat |
un procès dans le procès, tant à propos du principe même de la | het tot een proces binnen het proces komt, zowel over het beginsel van |
répétibilité dans tel ou tel cas d'espèce, que sur le montant qui peut | de verhaalbaarheid zelf in een of ander geval, als over het bedrag dat |
être octroyé à ce titre. C'est ainsi que l'on a vu des montants | hiervoor kan worden toegekend. Op die manier heeft men gezien dat een |
forfaitaires alloués à une partie, tandis que dans d'autres cas, les | partij forfaitaire bedragen toegewezen kreeg, terwijl in andere |
états de frais et honoraires détaillés des conseils sont versés aux | gevallen de gedetailleerde kostenstaten en erelonen van de raadslieden |
débats, ce qui pose des questions de principe fondamentales en ce qui | in de debatten werden gebracht, wat fundamentele principiële vragen |
concerne le secret professionnel » (ibid., p. 13). | doet rijzen over het beroepsgeheim » (ibid., p. 13). |
Dans l'avis qu'il a rendu au sujet des propositions de loi qui ont été | In het advies dat hij over de daaromtrent neergelegde wetsvoorstellen |
déposées à ce sujet, le Conseil supérieur de la justice a lui aussi | heeft uitgebracht, is ook de Hoge Raad voor de Justitie van oordeel |
estimé que « la répétibilité [devait] être réglée d'urgence par une | dat « de verhaalbaarheid dringend wettelijk moet geregeld worden » |
loi » (avis approuvé par l'assemblée générale le 25 janvier 2006, Doc. | (advies goedgekeurd door de algemene vergadering op 25 januari 2006, |
parl., Sénat, 2005-2006, n° 3-51/4, p. 4). | Parl. St., Senaat, 2005-2006, nr. 3-51/4, p. 4). |
B.2.3. Certaines juridictions, confrontées à la jurisprudence de la | B.2.3. Sommige rechtscolleges hebben, nadat zij met de rechtspraak van |
Cour de cassation, ont adressé des questions préjudicielles à la Cour, | het Hof van Cassatie werden geconfronteerd, prejudiciële vragen |
qui a dit pour droit, dans son arrêt n° 57/2006 du 19 avril 2006, que | gesteld aan het Grondwettelijk Hof, dat in zijn arrest nr. 57/2006 van |
« l'absence de dispositions législatives permettant de mettre les | 19 april 2006 voor recht heeft gezegd dat « de ontstentenis van |
honoraires et frais d'avocat à charge de la partie demanderesse dans | wettelijke bepalingen die toelaten het honorarium en de kosten van een |
une action en responsabilité civile ou de la partie civile qui | advocaat ten laste te leggen van de eisende partij of van de |
burgerlijke partij, die in het ongelijk worden gesteld bij een | |
succombent viole les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés | burgerlijke aansprakelijkheidsvordering, [...] de artikelen 10 en 11 |
avec l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme », | van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees |
Verdrag voor de Rechten van de Mens [schendt] », waarbij het heeft | |
tout en précisant que « pour mettre fin à cette discrimination, il | gepreciseerd dat « om een einde te maken aan die discriminatie, [...] |
appartient au législateur d'apprécier de quelle manière et dans quelle | het aan de wetgever [staat] te oordelen op welke wijze en in welke |
mesure la répétibilité des honoraires et frais d'avocat doit être | mate de verhaalbaarheid van het honorarium en van de kosten van een |
organisée ». | advocaat dient te worden georganiseerd ». |
B.3. Les parties devant la Cour ne peuvent modifier ou faire modifier la portée de la question préjudicielle posée. La Cour n'examine donc pas les griefs invoqués par l'appelante devant la juridiction a quo mais les termes de la question préjudicielle. B.4.1. La question invite à procéder à une double comparaison sur le plan de la répétibilité des frais et honoraires d'avocats : - premièrement, entre, d'une part, la catégorie des personnes qui n'ont pas interjeté appel dans un procès et, d'autre part, la catégorie des personnes qui ont interjeté appel avant l'entrée en | B.3. De partijen voor het Hof kunnen de draagwijdte van de gestelde prejudiciële vraag niet wijzigen of laten wijzigen. Het Hof gaat derhalve niet in op de grieven zoals aangevoerd door de appellante voor het verwijzende rechtscollege, maar op de bewoordingen van de prejudiciële vraag. B.4.1. De vraag nodigt uit tot een tweeledige vergelijking op het stuk van de verhaalbaarheid van de erelonen en kosten verbonden aan de bijstand van een advocaat : - ten eerste, tussen, enerzijds, de categorie van personen die geen hoger beroep hebben ingesteld in een rechtsgeding, en, anderzijds, de categorie van personen die wel hoger beroep hebben ingesteld vóór de |
vigueur de la loi du 21 avril 2007; | inwerkingtreding van de wet van 21 april 2007; |
- deuxièmement, entre, d'une part, la catégorie des personnes dont | - ten tweede, tussen, enerzijds, de categorie van personen van wie het |
l'appel interjeté dans un procès avant l'entrée en vigueur de la loi | |
du 21 avril 2007 était encore pendant lors de l'entrée en vigueur de | vóór de inwerkingtreding van de wet van 21 april 2007 ingestelde hoger |
la nouvelle loi et, d'autre part, la catégorie des personnes qui ont | beroep in een rechtsgeding nog hangende was bij de inwerkingtreding |
van de nieuwe wet, en, anderzijds, de categorie van personen die hoger | |
interjeté appel après l'entrée en vigueur de cette loi. | beroep hebben ingesteld na de inwerkingtreding van die wet. |
B.4.2. La différence de traitement envisagée dans la première | B.4.2. Het verschil in behandeling beoogt in de eerste vergelijking |
comparaison entre, d'une part, la catégorie des personnes qui n'ont | enerzijds de categorie van personen die geen hoger beroep hebben |
pas interjeté appel dans un procès et, d'autre part, la catégorie des | ingesteld in een rechtsgeding, en, anderzijds, de categorie van |
personnes qui ont interjeté appel, est fondée sur un critère objectif | personen die wel hoger beroep hebben ingesteld, en berust op een |
qui est pertinent par rapport au but du législateur : | objectief criterium dat pertinent is ten aanzien van de doelstelling |
- d'une part, selon un principe fondamental de notre ordre juridique, | van de wetgever : - enerzijds, geldt volgens een fundamenteel beginsel van onze |
les décisions judiciaires ne peuvent être modifiées que par la mise en | rechtsorde dat de rechterlijke beslissingen niet kunnen worden |
oeuvre de voies de recours, ce qui justifie que le législateur ne soit | gewijzigd dan ingevolge de aanwending van rechtsmiddelen, wat |
pas revenu sur la situation de la catégorie de personnes mentionnée en | verantwoordt dat de wetgever niet is teruggekomen op de situatie van |
premier lieu; | de eerstvermelde categorie van personen; |
- d'autre part, ainsi que la Cour l'a jugé en B.20.5 de son arrêt n° | - anderzijds, zoals het Hof oordeelde in B.20.5 van zijn arrest nr. |
182/2008 du 18 décembre 2008, le législateur a raisonnablement pu | 182/2008 van 18 december 2008, vermocht de wetgever in redelijkheid te |
estimer qu'il était souhaitable, par l'application immédiate de la loi | oordelen dat het aangewezen was om door de onmiddellijke toepassing |
attaquée, de mettre un terme, à l'égard de tous les justiciables - et | van de bestreden wet, ten aanzien van alle rechtzoekenden - en |
donc également à l'égard de la catégorie des personnes dont l'appel | derhalve ook ten aanzien van de categorie van personen wier hoger |
était encore pendant au moment de l'entrée en vigueur de la nouvelle | beroep nog hangende was op het tijdstip van inwerkingtreding van de |
loi -, au développement de jurisprudences divergentes et dès lors | nieuwe wet - een einde te maken aan de ontwikkeling van een |
uiteenlopende rechtspraak die derhalve ongelijkheden inhield ten | |
inégalitaires quant au principe de la répétibilité et aux montants qui | aanzien van het beginsel van de verhaalbaarheid en de bedragen die |
pouvaient être alloués. | konden worden toegewezen. |
Enfin - comme l'a également jugé la Cour en B.20.6 de l'arrêt précité | Ten slotte - zoals ook reeds door het Hof werd geoordeeld in B.20.6 |
- l'application immédiate de la législation en cause n'entraîne pas | van het voormelde arrest - heeft de onmiddellijke toepassing van de in |
het geding zijnde wetgeving geen onevenredige gevolgen voor de | |
d'effets disproportionnés pour les parties engagées dans des | partijen die op het ogenblik van de inwerkingtreding ervan bij |
procédures judiciaires au moment de son entrée en vigueur, compte tenu | gerechtelijke procedures zijn betrokken, ermee rekening houdend dat de |
de ce que le législateur a encadré la répétibilité et que le juge | wetgever de verhaalbaarheid heeft omlijnd en dat de rechter op verzoek |
peut, à la demande des parties, diminuer l'indemnité de procédure, | van de partijen de rechtsplegingsvergoeding kan verminderen, met name |
notamment lorsqu'il estime que la situation est « manifestement | wanneer hij van oordeel is dat de situatie « kennelijk onredelijk » |
déraisonnable ». | is. |
B.4.3. La seconde comparaison à laquelle invite la question | B.4.3. De tweede vergelijking waartoe de prejudiciële vraag uitnodigt, |
préjudicielle, entre, d'une part, la catégorie des personnes dont | tussen, enerzijds, de categorie van personen van wie het hoger beroep |
l'appel dans un procès était pendant avant l'entrée en vigueur de la | in een rechtsgeding hangende was vóór de inwerkingtreding van de wet |
loi du 21 avril 2007 et, d'autre part, la catégorie des personnes qui | van 21 april 2007, en, anderzijds, de categorie van personen die hoger |
ont interjeté appel après l'entrée en vigueur de cette loi, ne porte | beroep hebben ingesteld na de inwerkingtreding van die wet, betreft |
pas sur une différence de traitement mais sur un traitement identique. | niet een verschil in behandeling maar een identieke behandeling. |
Les deux catégories de personnes précitées ne se trouvent pas dans des | De twee voormelde categorieën van personen bevinden zich niet in |
situations à ce point différentes que le législateur ne pouvait les | dermate verschillende situaties dat de wetgever ze niet op identieke |
traiter de manière identique. Au contraire, il était raisonnablement | wijze mocht behandelen. Het was integendeel - zoals het Hof oordeelde |
justifié - ainsi que la Cour l'a jugé en B.20.5 de l'arrêt précité - | in B.20.5 van het voormelde arrest - in redelijkheid verantwoord om |
de mettre un terme à l'égard de tous les justiciables - en ce compris | ten aanzien van alle rechtzoekenden - met inbegrip van de beide |
les deux catégories de personnes visées dans le deuxième point de | categorieën van personen bedoeld in het tweede vergelijkingspunt van |
comparaison de la question préjudicielle - au développement de | de prejudiciële vraag - een einde te maken aan de ontwikkeling van een |
jurisprudences divergentes et dès lors inégalitaires quant au principe | uiteenlopende rechtspraak die ongelijkheden inhield ten aanzien van |
de la répétibilité et aux montants qui pouvaient être alloués. | het beginsel van de verhaalbaarheid en de bedragen die konden worden toegewezen. |
B.5.1. Il ressort de la formulation de la question préjudicielle que | B.5.1 Uit de formulering van de prejudiciële vraag blijkt dat het Hof |
la Cour est en outre invitée à contrôler les dispositions en cause au | bovendien is uitgenodigd om de in het geding zijnde bepalingen te |
regard des articles 10 et 11 de la Constitution, « et/ou » de | toetsen aan de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, « en/of » artikel |
l'article 16 de la Constitution, combinés ou non avec l'article 1er du | 16 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 1 van |
Premier Protocole additionnel à la Convention européenne des droits de | het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de |
l'homme. | rechten van de mens. |
B.5.2. Sans qu'il soit nécessaire d'examiner si la condamnation à une | B.5.2. Zonder dat dient te worden nagegaan of de veroordeling tot een |
indemnité de procédure concernerait une réglementation de la « | rechtsplegingsvergoeding een regeling zou betreffen van « eigendom » |
propriété » au sens de l'article 16 de la Constitution ou de l'article | in de zin van artikel 16 van de Grondwet of van artikel 1 van het |
1er du Premier Protocole additionnel à la Convention européenne des | Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten |
droits de l'homme, il suffit de constater - comme en B.9.5 de l'arrêt | van de mens, volstaat het vast te stellen - zoals in B.9.5 van het |
précité - qu'en choisissant de réglementer la répétibilité par la | voormelde arrest - dat de wetgever, door ervoor te kiezen de |
verhaalbaarheid te regelen met de techniek van de forfaitaire bedragen | |
technique du forfait en vue de rendre la législation conforme aux | teneinde de wetgeving in overeenstemming te brengen met de vereisten |
exigences du procès équitable et du principe d'égalité, le législateur | van het eerlijk proces en van het gelijkheidsbeginsel, geen maatregel |
n'a pas pris une mesure dépourvue de justification. | heeft genomen die zonder verantwoording is. |
B.6. La question préjudicielle appelle une réponse négative. | B.6. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
L'article 1022 du Code judiciaire, tel qu'il a été remplacé par | Artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, zoals vervangen bij artikel |
l'article 7 de la loi du 21 avril 2007 relative à la répétibilité des | 7 van de wet van 21 april 2007 betreffende de verhaalbaarheid van de |
erelonen en de kosten verbonden aan de bijstand van een advocaat, en | |
honoraires et des frais d'avocat, et l'article 13 de la même loi du 21 | artikel 13 van dezelfde wet van 21 april 2007 schenden niet de |
avril 2007 ne violent pas les articles 10, 11 et 16 de la | artikelen 10, 11 en 16 van de Grondwet, al dan niet in samenhang |
Constitution, combinés ou non avec l'article 1er du Premier Protocole | gelezen met artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het |
additionnel à la Convention européenne des droits de l'homme. | Europees Verdrag voor de rechten van de mens. |
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, | Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare |
l'audience publique du 5 mai 2009. | terechtzitting van 5 mei 2009. |
Le greffier, | De griffier, |
P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
Le président, | De voorzitter, |
M. Bossuyt. | M. Bossuyt. |