← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 165/2008 du 20 novembre 2008 Numéro du rôle : 4419 En cause
: la question préjudicielle relative aux articles 333, alinéas 1 er et 2, 339 et 346
du Code des impôts sur les revenus 1992, posée par le Tribunal La
Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P. Ma(...)"
Extrait de l'arrêt n° 165/2008 du 20 novembre 2008 Numéro du rôle : 4419 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 333, alinéas 1 er et 2, 339 et 346 du Code des impôts sur les revenus 1992, posée par le Tribunal La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P. Ma(...) | Uittreksel uit arrest nr. 165/2008 van 20 november 2008 Rolnummer 4419 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 333, eerste en tweede lid, 339 en 346 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de Rechtba Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de rechter(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 165/2008 du 20 novembre 2008 | Uittreksel uit arrest nr. 165/2008 van 20 november 2008 |
Numéro du rôle : 4419 | Rolnummer 4419 |
En cause : la question préjudicielle relative aux articles 333, | In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 333, eerste |
alinéas 1er et 2, 339 et 346 du Code des impôts sur les revenus 1992, | en tweede lid, 339 en 346 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen |
posée par le Tribunal de première instance de Bruges. | 1992, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Brugge. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P. | samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de |
Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen et J.-P. Snappe, | rechters P. Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen en J.-P. |
assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. | Snappe, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder |
Bossuyt, | voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
Par jugement du 16 janvier 2008 en cause de Laurent Vandemaele et | Bij vonnis van 16 januari 2008 in zake Laurent Vandemaele en Greta |
Greta Vervaeke contre l'Etat belge, dont l'expédition est parvenue au | Vervaeke tegen de Belgische Staat, waarvan de expeditie ter griffie |
greffe de la Cour le 25 janvier 2008, le Tribunal de première instance | van het Hof is ingekomen op 25 januari 2008, heeft de Rechtbank van |
de Bruges a posé la question préjudicielle suivante : | eerste aanleg te Brugge de volgende prejudiciële vraag gesteld : |
« Les articles 333, alinéas 1er et 2, 339 et 346 du Code des impôts | « Schenden de artikelen 333, al. 1 en 2, 339 en 346 W.I.B. 1992 het |
sur les revenus 1992 violent-ils le principe d'égalité et de | gelijkheids- en niet-discriminatiebeginsel in de (administratieve) |
non-discrimination dans l'interprétation (administrative) selon | interpretatie dat zij aan de administratie het recht geven de |
laquelle ils donnent à l'administration le droit de contrôler, même en | belastingplichtige die de door hen geleden verliezen enkel kan |
dehors du délai de contrôle de l'article 333, alinéa 2, du Code des | recupereren op de resultaten van de laatste aanslagjaren, te |
impôts sur les revenus 1992, le contribuable qui ne peut récupérer les | controleren zelfs buiten de controletermijn van artikel 333, al. 2, |
pertes qu'il a subies que sur les résultats des derniers exercices | W.I.B. 1992, daar waar dezelfde artikelen dit controlerecht niet |
d'imposition, alors que ces mêmes articles n'accordent pas ce droit de | toekennen aan de administratie voor de belastingplichtige die de door |
contrôle à l'administration pour le contribuable qui peut récupérer | |
immédiatement les pertes qu'il a subies sur les autres résultats | hem geleden verliezen onmiddellijk kan recupereren op de andere |
positifs du même exercice d'imposition ? ». | positieve resultaten van hetzelfde aanslagjaar ? ». |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
B.1.1. Les dispositions en cause font partie du titre VII « | B.1.1. De in het geding zijnde bepalingen maken deel uit van titel VII |
Etablissement et recouvrement des impôts » du Code des impôts sur les | « Vestiging en invordering van de belastingen » van het Wetboek van de |
revenus 1992 (CIR 1992). | inkomstenbelastingen 1992 (WIB 1992). |
B.1.2. L'article 333 fait partie du chapitre III « Investigations et | B.1.2. Artikel 333 maakt deel uit van hoofdstuk III « Onderzoek en |
contrôle », section IV « Dispositions communes aux investigations à | controle », afdeling IV « Gemene bepalingen inzake recht van onderzoek |
l'égard du contribuable et des tiers », du titre VII du CIR 1992. Cet | ten aanzien van de belastingplichtige en van derden », van titel VII |
article dispose : | van het WIB 1992. Het bepaalt : |
« Sans préjudice des pouvoirs conférés à l'administration par les articles 351 à 354, celle-ci peut procéder aux investigations visées au présent chapitre et à l'établissement éventuel d'impôts ou de suppléments d'impôts, même lorsque la déclaration du contribuable a déjà été admise et que les impôts y afférents ont été payés. Les investigations susvisées peuvent être effectuées sans préavis, dans le courant de la période imposable ainsi que dans le délai prévu à l'article 354, alinéa 1er et dans le délai prévu à l'article 354, alinéa 4. Elles peuvent en outre être exercées pendant le délai supplémentaire | « Onverminderd de bevoegdheden die haar bij de artikelen 351 tot 354 zijn toegekend, kan de administratie de in dit hoofdstuk bedoelde onderzoekingen verrichten en belastingen of aanvullende aanslagen eventueel vestigen, zelfs wanneer de aangifte van de belastingplichtige reeds werd aangenomen en de desbetreffende belastingen reeds werden betaald. Bedoelde onderzoekingen mogen zonder voorafgaande kennisgeving worden verricht gedurende het belastbaar tijdperk evenals in de termijn bedoeld in artikel 354, eerste lid en in de termijn bedoeld in artikel 354, vierde lid. |
de deux ans prévu à l'article 354, alinéa 2, à condition que | Zij mogen bovendien worden verricht gedurende de in artikel 354, |
l'administration ait notifié préalablement au contribuable, par écrit | tweede lid, bedoelde aanvullende termijn van twee jaar, op voorwaarde |
et de manière précise, les indices de fraude fiscale qui existent, en | dat de administratie de belastingplichtige vooraf schriftelijk en op |
ce qui le concerne, pour la période considérée. Cette notification | nauwkeurige wijze kennis heeft gegeven van de aanwijzingen inzake |
belastingontduiking die te zijnen aanzien bestaan voor het bedoeld | |
préalable est prescrite à peine de nullité de l'imposition ». | tijdperk. Die voorafgaande kennisgeving is voorgeschreven op straffe van nietigheid van de aanslag ». |
B.1.3. L'article 339 fait partie du chapitre IV « Moyens de preuve de | B.1.3. Artikel 339 maakt deel uit van hoofdstuk IV « Bewijsmiddelen |
l'administration » du titre VII du CIR 1992. Cet article dispose : | van de administratie » van titel VII van het WIB 1992. Het bepaalt : |
« La déclaration est vérifiée et la cotisation est établie par | « De aangifte wordt onderzocht en de aanslag wordt gevestigd door de |
l'administration des contributions directes. Celle-ci prend pour base | administratie der directe belastingen. Deze neemt als |
de l'impôt les revenus et les autres éléments déclarés, à moins | belastinggrondslag de aangegeven inkomsten en andere gegevens, tenzij |
qu'elle ne les reconnaisse inexacts. | zij die onjuist bevindt. |
Lorsque le contribuable est dispensé de l'obligation de déclaration en | Wanneer de belastingplichtige ingevolge artikel 306 van aangifteplicht |
exécution de l'article 306, l'imposition est établie sur la base des | is vrijgesteld, wordt de aanslag gevestigd op de in het voorstel van |
éléments mentionnés dans la proposition d'imposition, celle-ci étant | aanslag vermelde gegevens, desgevallend verbeterd aan de hand van de |
corrigée, le cas échéant, en fonction des remarques du contribuable ». | opmerkingen van de belastingplichtige ». |
B.1.4. L'article 346 fait partie du chapitre V « Procédure de taxation | B.1.4. Artikel 346 maakt deel uit van hoofdstuk V « Aanslagprocedure |
», section I « Rectification de la déclaration », du titre VII du CIR | », afdeling I « Wijziging van de aangifte », van titel VII van het WIB |
1992. Cet article dispose : | 1992. Het bepaalt : |
« Lorsque l'administration estime devoir rectifier les revenus et les | « Indien ze meent de inkomsten en andere gegevens te moeten wijzigen |
autres éléments que le contribuable a soit mentionnés dans une | |
déclaration répondant aux conditions de forme et de délais prévues aux | welke de belastingplichtige heeft vermeld in een aangifte die voldoet |
articles 307 à 311 ou aux dispositions prises en exécution de | aan de vorm- en termijnvereisten van de artikelen 307 tot 311 of van |
l'article 312, soit admis par écrit, elle fait connaître à celui-ci, par lettre recommandée à la poste, les revenus et autres éléments qu'elle se propose de substituer à ceux qui ont été déclarés ou admis par écrit en indiquant les motifs qui lui paraissent justifier la rectification. Lorsque l'administration fait usage du moyen de preuve prévu à l'article 342, § 1er, alinéa premier, elle communique de la même manière le montant des bénéfices ou profits de trois contribuables similaires ainsi que les éléments nécessaires pour établir proportionnellement le montant des bénéfices ou profits du contribuable concerné. | ter uitvoering van artikel 312 genomen bepalingen, dan wel schriftelijk heeft erkend, stelt de administratie hem bij een ter post aangetekende brief in kennis van de inkomsten en andere gegevens die zij voornemens is in de plaats te stellen van die welke zijn aangegeven of schriftelijk erkend, en vermeldt zij de redenen die naar haar oordeel de wijziging rechtvaardigen. Wanneer de administratie gebruik maakt van het bewijsmiddel bedoeld in artikel 342, § 1, eerste lid, deelt zij op dezelfde wijze het bedrag mede van de winst of baten van drie soortgelijke belastingplichtigen, alsmede de gegevens die nodig zijn voor het verhoudingsgewijs bepalen |
Un délai d'un mois à compter de l'envoi de cet avis, ce délai pouvant | van de winst of baten van de betrokken belastingplichtige. |
être prolongé pour de justes motifs, est laisse au contribuable pour faire valoir ses observations par écrit; la cotisation ne peut être établie avant l'expiration de ce délai, éventuellement prolongé, sauf si le contribuable a marqué son accord par écrit sur la rectification de sa déclaration ou si les droits du Trésor sont en péril pour une cause autre que l'expiration des délais d'imposition. Les alinéas précédents sont également applicables aux revenus et autres éléments qui sont repris dans la proposition d'imposition visée à l'article 306, lorsque ladite proposition d'imposition, complétée par les éléments qui ont été communiqués par le contribuable dans le délai mentionné à l'article 306, § 3, est inexacte ou incomplète ou lorsque l'Administration marque son désaccord sur les remarques dont le contribuable lui fait par dans le délai de l'article 306, § 3. Au plus tard le jour de l'établissement de la cotisation, l'administration fait connaître au contribuable, par lettre recommandée a la poste, les observations que celui-ci a formulées conformément à l'alinéa 3 du présent article, et dont elle n'a pas tenu compte, en indiquant les motifs qui justifient sa décision ». B.2. Le juge a quo interroge la Cour pour savoir si les articles cités violent le principe d'égalité et de non-discrimination « dans | Binnen de termijn van een maand na de verzending van dat bericht, welke termijn wegens wettige redenen kan worden verlengd, kan de belastingplichtige schriftelijk zijn opmerkingen inbrengen; de aanslag mag niet worden gevestigd voor die, eventueel verlengde, termijn verstreken is, behoudens indien de belastingplichtige met de wijziging van zijn aangifte schriftelijk instemt of indien de rechten van de Schatkist in gevaar verkeren wegens een andere oorzaak dan het verstrijken van de aanslagtermijn. De vorige leden zijn eveneens van toepassing op de inkomsten en andere gegevens die zijn vermeld in een in artikel 306 bedoeld voorstel van aanslag, wanneer hetzij dat voorstel van aanslag, aangevuld met de gegevens die de belastingplichtige binnen de in artikel 306, § 3, vermelde termijn heeft ter kennis gebracht, onjuist of onvolledig is, hetzij de administratie niet akkoord gaat met de haar binnen de termijn van artikel 306, § 3, ter kennis gebrachte opmerkingen van de belastingplichtige. Ten laatste de dag van de vestiging van de aanslag, stelt de administratie de belastingplichtige bij ter post aangetekende brief in kennis van de opmerkingen die hij heeft gemaakt overeenkomstig het derde lid van dit artikel, en waarmee zij geen rekening heeft gehouden, met vermelding van de motieven die haar beslissing rechtvaardigen ». B.2. De verwijzende rechter wenst van het Hof te vernemen of de aangehaalde artikelen het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie schenden « in de (administratieve) interpretatie |
l'interprétation (administrative) selon laquelle ils donnent à | dat zij aan de administratie het recht geven de belastingplichtige die |
l'administration le droit de contrôler, même en dehors du délai de | de door hem geleden verliezen enkel kan recupereren op de resultaten |
contrôle de l'article 333, alinéa 2, du Code des impôts sur les | van de laatste aanslagjaren, te controleren zelfs buiten de |
revenus 1992, le contribuable qui ne peut récupérer les pertes qu'il a | controletermijn van artikel 333, al. 2, W.I.B. 1992, daar waar |
subies que sur les résultats des derniers exercices d'imposition, | |
alors que ces mêmes articles n'accordent pas ce droit de contrôle à | dezelfde artikelen dit controlerecht niet toekennen aan de |
l'administration pour le contribuable qui peut récupérer immédiatement | administratie voor de belastingplichtige die de door hem geleden |
les pertes qu'il a subies sur les autres résultats positifs du même | verliezen onmiddellijk kan recupereren op de andere positieve |
exercice d'imposition ». | resultaten van hetzelfde aanslagjaar ». |
B.3. L'article 333 du CIR 1992 a pour but de préciser les périodes et | B.3. Artikel 333 van het WIB 1992 strekt ertoe de perioden en |
délais pendant lesquels l'administration peut exercer ses pouvoirs | termijnen te preciseren waarin de administratie haar |
d'investigation. | onderzoeksbevoegdheid mag uitoefenen. |
L'administration peut exercer ses droits d'investigation pendant la | De administratie mag haar onderzoeksrechten uitoefenen tijdens het |
période imposable, laquelle, à l'impôt des personnes physiques, | belastbaar tijdperk, dat in de personenbelasting in de regel samenvalt |
coïncide en règle générale avec l'année précédant celle dont le | met het jaar vóór datgene waarnaar het aanslagjaar wordt genoemd, |
millésime désigne l'exercice d'imposition, pendant le délai de trois | tijdens de termijn van drie jaar waarvan sprake is in artikel 354, |
ans dont il est question à l'article 354, alinéa 1er, du même Code - | eerste lid, van hetzelfde Wetboek - dit is indien niet of laattijdig |
c'est-à-dire en cas d'absence de déclaration, de remise tardive de | aangifte wordt gedaan of indien de verschuldigde belasting hoger is |
celle-ci, ou lorsque l'impôt dû est supérieur à celui qui se rapporte | dan de belasting met betrekking tot de belastbare inkomsten en de |
aux revenus imposables et aux autres éléments mentionnés sous les | andere gegevens vermeld in de daartoe bestemde rubrieken van een |
rubriques à ce destinées d'une déclaration régulière - et pendant le | geldige aangifte - en tijdens de aanvullende termijn van twee jaar |
délai supplémentaire de deux ans dont il est question à l'article 354, | waarvan sprake is in artikel 354, tweede lid, van hetzelfde Wetboek - |
alinéa 2, du même Code - c'est-à-dire en cas d'infraction aux | |
dispositions du CIR 1992 ou des arrêtés pris pour son exécution, | dit is in geval van inbreuk op de bepalingen van het WIB 1992 of van |
commise dans une intention frauduleuse ou à dessein de nuire. | ter uitvoering daarvan genomen besluiten, gedaan met bedrieglijk opzet |
of met het oogmerk te schaden. | |
B.4. Ainsi qu'il ressort des faits de la cause et de la formulation de | B.4. Zoals blijkt uit de feiten van de zaak en de bewoordingen van de |
la question préjudicielle, qui porte en substance sur l'article 333 du | prejudiciële vraag, die in essentie betrekking heeft op artikel 333 |
CIR 1992, cette disposition crée une différence de traitement entre deux catégories de contribuables qui, dans leur déclaration à l'impôt des personnes physiques, portent en déduction une perte professionnelle, selon que celle-ci se rapporte à la même période imposable ou à une période imposable antérieure. Lorsqu'il s'agit d'une perte professionnelle relative à la même période imposable, les investigations de l'administration, et en particulier celles concernant la perte professionnelle, doivent être effectuées dans le délai fixé à l'article 333, alinéa 2. Lorsqu'il s'agit d'une perte professionnelle d'une période imposable antérieure, les investigations pourraient être effectuées par | van het WIB 1992, doet die bepaling een verschil in behandeling ontstaan tussen twee categorieën van belastingplichtigen die in hun aangifte in de personenbelasting een beroepsverlies in mindering brengen, naargelang het een beroepsverlies van hetzelfde belastbaar tijdperk of van een vorig belastbaar tijdperk betreft. Wanneer het gaat om een beroepsverlies van hetzelfde belastbaar tijdperk, dan dient het onderzoek door de administratie, met name van het beroepsverlies, plaats te vinden binnen de in artikel 333, tweede lid, bepaalde termijn. Wanneer het gaat om een beroepsverlies van een vorig belastbaar tijdperk, dan zou het onderzoek door de administratie kunnen |
l'administration en dehors du délai fixé à l'article 333, alinéa 2. | plaatsvinden buiten de in artikel 333, tweede lid, bepaalde termijn. |
B.5. Lorsqu'une perte professionnelle d'une période imposable antérieure est portée en déduction, les investigations effectuées par l'administration se rapportent à l'exercice d'imposition pour lequel cette perte a été déclarée. Sauf en cas de contestation dans les délais de la déclaration des exercices d'imposition antérieurs, les investigations ne peuvent mettre en cause la déduction faite au cours d'un exercice d'imposition antérieur. B.6. Etant donné que la déduction d'une perte professionnelle relative à une période imposable antérieure influence la détermination du revenu imposable de l'exercice d'imposition visé, il n'est pas manifestement déraisonnable que le contrôle pour cet exercice d'imposition s'étende à cette déduction. B.7. Le fait que la déduction d'une perte professionnelle soit répartie sur plusieurs années fournit dès lors une justification objective et raisonnable au fait que le contrôle de cette déduction s'étende sur plusieurs années. | B.5. Wanneer een beroepsverlies van een vorig belastbaar tijdperk in mindering wordt gebracht, slaat het onderzoek door de administratie op het aanslagjaar waarvoor dat verlies werd aangegeven. Behoudens in geval van tijdige betwisting van de aangifte van de vorige aanslagjaren, kan het onderzoek de aftrek in een vorig aanslagjaar niet in het geding brengen. B.6. Aangezien de aftrek van een beroepsverlies van een vorig belastbaar tijdperk de vaststelling van het belastbaar inkomen in het betreffende aanslagjaar beïnvloedt, is het niet kennelijk onredelijk dat de controle voor dat aanslagjaar zich tot die aftrek uitstrekt. B.7. Het feit dat de aftrek van een beroepsverlies over meerdere jaren wordt gespreid, biedt derhalve een objectieve en redelijke verantwoording voor het feit dat de controle op die aftrek zich over meerdere jaren uitstrekt. |
B.8. La question préjudicielle appelle une réponse négative. | B.8. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
Les articles 333, 339 et 346 du Code des impôts sur les revenus 1992 | De artikelen 333, 339 en 346 van het Wetboek van de |
ne violent pas les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'ils | inkomstenbelastingen 1992 schenden de artikelen 10 en 11 van de |
permettent que les investigations effectuées par l'administration | Grondwet niet in zoverre zij toestaan dat het onderzoek door de |
concernant la déclaration d'un exercice d'imposition donné s'étendent | administratie van een aangifte voor een gegeven aanslagjaar zich |
à la perte professionnelle d'une période imposable antérieure, portée | uitstrekt tot het in die aangifte in mindering gebrachte |
en déduction dans cette déclaration. | beroepsverlies van een vorig belastbaar tijdperk. |
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, | Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare |
l'audience publique du 20 novembre 2008. | terechtzitting van 20 november 2008. |
Le greffier, | De griffier, |
P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
Le président, | De voorzitter, |
M. Bossuyt | M. Bossuyt |