Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 154/2008 du 6 novembre 2008 Numéro du rôle : 4405 En cause : le recours en annulation partielle de la loi du 21 avril 2007 relative à l'internement des personnes atteintes d'un trouble mental, introduit par P.H. et aut La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P. Ma(...)"
Extrait de l'arrêt n° 154/2008 du 6 novembre 2008 Numéro du rôle : 4405 En cause : le recours en annulation partielle de la loi du 21 avril 2007 relative à l'internement des personnes atteintes d'un trouble mental, introduit par P.H. et aut La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P. Ma(...) Uittreksel uit arrest nr. 154/2008 van 6 november 2008 Rolnummer 4405 In zake : het beroep tot gedeeltelijke vernietiging van de wet van 21 april 2007 betreffende de internering van personen met een geestesstoornis, ingesteld door P.H. en a Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de rechter(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 154/2008 du 6 novembre 2008 Uittreksel uit arrest nr. 154/2008 van 6 november 2008
Numéro du rôle : 4405 Rolnummer 4405
En cause : le recours en annulation partielle de la loi du 21 avril In zake : het beroep tot gedeeltelijke vernietiging van de wet van 21
2007 relative à l'internement des personnes atteintes d'un trouble april 2007 betreffende de internering van personen met een
mental, introduit par P.H. et autres. geestesstoornis, ingesteld door P.H. en anderen.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P. samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de
Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. rechters P. Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen,
Moerman, E. Derycke et J. Spreutels, assistée du greffier P.-Y. J.-P. Moerman, E. Derycke en J. Spreutels, bijgestaan door de griffier
Dutilleux, présidée par le président M. Bossuyt, P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet du recours et procédure I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 2 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 2 januari
janvier 2008 et parvenue au greffe le 3 janvier 2008, un recours en 2008 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 3
januari 2008, is beroep tot gehele of gedeeltelijke vernietiging
annulation totale ou partielle de certaines dispositions (les articles ingesteld van sommige bepalingen (de artikelen 26, § 4, tweede lid,
26, § 4, alinéa 2, 27, alinéa 2, 34, alinéa 2, 38, § 2, 39, § 3, 40, 27, tweede lid, 34, tweede lid, 38, § 2, 39, § 3, 40, 42, § 3, tweede
42, § 3, alinéa 2, 43, alinéa 2, 53, § 4, alinéa 4, et § 5, alinéa 2, lid, 43, tweede lid, 53, § 4, vierde lid, en § 5, tweede lid, 55,
55, alinéa 2, 58, § 3, alinéa 2, et § 4, alinéa 3, 70, § 2, alinéa 2, tweede lid, 58, § 3, tweede lid, en § 4, derde lid, 70, § 2, tweede
et § 3, alinéa 2, 73, § 3, alinéa 2, 74, alinéa 2, 85, § 2, alinéa 2, lid, en § 3, tweede lid, 73, § 3, tweede lid, 74, tweede lid, 85, § 2,
86, § 1er, alinéa 2, 98, § 3, alinéa 2, 99, alinéa 2, 110, alinéa 2, tweede lid, 86, § 1, tweede lid, 98, § 3, tweede lid, 99, tweede lid,
et 116, § 1er, alinéa 2) de la loi du 21 avril 2007 relative à 110, tweede lid, en 116, § 1, tweede lid) van de wet van 21 april 2007
l'internement des personnes atteintes d'un trouble mental (publiée au betreffende de internering van personen met een geestesstoornis
Moniteur belge du 13 juillet 2007) a été introduit par P.H., A.C., A. (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 13 juli 2007) door P.H.,
V.H., S.P., R.L., Z.Y., R.R., A.K., J.C. et W. V.R., faisant élection A.C., A. V.H., S.P., R.L., Z.Y., R.R., A.K., J.C. en W. V.R., die
de domicile à 3945 Oostham, Heldenplein 42. keuze van woonplaats doen te 3945 Oostham, Heldenplein 42.
(...) (...)
II. En droit II. In rechte
(...) (...)
Quant à la recevabilité Wat de ontvankelijkheid betreft
B.1. Le Conseil des ministres conteste la recevabilité du recours en B.1. De Ministerraad betwist de ontvankelijkheid van het beroep tot
annulation en raison de l'absence de preuve de la capacité d'ester en vernietiging wegens het ontbreken van het bewijs van de
justice des parties requérantes. En vertu des articles 29 et 30 de la procesbekwaamheid van de verzoekende partijen. Ingevolge de artikelen
loi du 9 avril 1930 « de défense sociale à l'égard des anormaux, des 29 en 30 van de wet van 9 april 1930 « tot bescherming van de
délinquants d'habitude et des auteurs de certains délits sexuels » maatschappij tegen abnormalen, gewoontemisdadigers en plegers van
(ci-après : loi de défense sociale), telle qu'elle a été remplacée par bepaalde seksuele strafbare feiten » (hierna : Wet Bescherming
l'article 1er de la loi du 1er juillet 1964, il est possible qu'elles Maatschappij), zoals vervangen bij artikel 1 van de wet van 1 juli
ne disposent plus de la capacité d'ester elles-mêmes en justice, ce 1964, zijn zij mogelijk niet meer bekwaam om zelf in rechte te treden,
qui aurait pour conséquence que leur recours serait irrecevable. waardoor hun beroep niet ontvankelijk zou zijn.
B.2. L'article 29, § 1er, alinéa 1er, de la loi de défense sociale B.2. Artikel 29, § 1, eerste lid, van de Wet Bescherming Maatschappij
dispose qu'un inculpé qui est interné par application des articles 7 bepaalt dat een verdachte die met toepassing van de artikelen 7 of 21
ou 21 et qui n'est ni interdit ni placé sous tutelle, peut, si ses is geïnterneerd en noch onbekwaam is verklaard noch onder voogdij
intérêts le commandent, être pourvu d'un administrateur provisoire. En staat, van een voorlopige bewindvoerder kan worden voorzien indien
vertu de l'article 30, § 1er, de la même loi, l'administrateur zijn belangen zulks eisen. Op grond van artikel 30, § 1, van dezelfde
provisoire peut, en vertu d'une autorisation spéciale, accordée par le juge de paix du domicile de l'interné, représenter celui-ci en justice comme demandeur. Les dispositions précitées ne règlent que l'éventuelle représentation en droit de l'interné pour la gestion de son patrimoine. L'internement des parties requérantes ne les prive par conséquent aucunement de leur capacité d'ester en justice comme demandeur ou défendeur en ce qui concerne leur statut personnel. Les dispositions attaquées concernent la liberté personnelle des internés et les modalités selon lesquelles ceux-ci peuvent contester leur maintien en détention. Elles touchent donc au statut personnel des internés. wet kan de voorlopige bewindvoerder, krachtens bijzondere machtiging van de vrederechter van de woonplaats van de geïnterneerde, de geïnterneerde in rechte vertegenwoordigen als eiser. De voormelde bepalingen regelen slechts de mogelijke vertegenwoordiging in rechte van de geïnterneerde voor het beheer van zijn vermogen. De internering van de verzoekende partijen ontneemt hun derhalve geenszins hun bekwaamheid om als eiser of verweerder in rechte te treden met betrekking tot hun persoonlijk statuut. De bestreden bepalingen betreffen de persoonlijke vrijheid van de geïnterneerden en de modaliteiten waaronder zij hun verdere vasthouding kunnen betwisten. Zij raken aldus het persoonlijk statuut van de geïnterneerden.
B.3. Le Conseil des ministres conteste par ailleurs la recevabilité du B.3. De Ministerraad betwist voorts de ontvankelijkheid van het
recours, parce que les parties requérantes allèguent la violation des beroep, omdat de verzoekende partijen de schending aanvoeren van de
articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec les articles 5.4 artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met de
et 6 de la Convention européenne des droits de l'homme, sans indiquer artikelen 5.4 en 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de
les catégories de personnes entre lesquelles les dispositions mens, zonder aan te geven tussen welke categorieën van personen door
attaquées instaureraient une différence de traitement. Elles de bestreden bepalingen een verschil in behandeling wordt ingesteld.
inviteraient ainsi la Cour à contrôler directement les dispositions Aldus zouden zij het Hof uitnodigen de bestreden bepalingen
attaquées au regard de dispositions conventionnelles, contrôle pour rechtstreeks te toetsen aan verdragsrechtelijke bepalingen, waartoe
lequel la Cour n'est pas compétente. het Hof niet bevoegd is.
B.4. Lorsqu'une partie requérante dénonce, dans le cadre d'un recours B.4. Wanneer een verzoekende partij, in het kader van een beroep tot
en annulation, la violation des articles 10 et 11 de la Constitution, vernietiging, de schending aanvoert van de artikelen 10 en 11 van de
combinés avec une disposition conventionnelle garantissant un droit Grondwet, in samenhang gelezen met een verdragsrechtelijke bepaling
fondamental, le moyen consiste en ce que cette partie estime qu'une waarin een grondrecht wordt gewaarborgd, bestaat het middel erin dat
différence de traitement est instaurée, parce que les dispositions zij van oordeel is dat een verschil in behandeling wordt ingesteld
qu'elle attaque dans le recours la prive de l'exercice de ce droit doordat haar de uitoefening van dat grondrecht wordt ontzegd door de
fondamental, alors que ce dernier serait garanti sans restriction à bepalingen die zij met het beroep bestrijdt, terwijl dat grondrecht
tout autre citoyen. Ainsi, cette partie requérante n'invite pas la voor elke andere burger onverminderd zou zijn gewaarborgd. Aldus
Cour à contrôler directement les dispositions attaquées au regard de nodigt die verzoekende partij het Hof niet uit om de bestreden
la disposition conventionnelle visée. bepalingen rechtstreeks te toetsen aan de verdragsrechtelijke bepaling.
B.5. Les exceptions sont rejetées. B.5. De excepties worden verworpen.
Quant au fond Ten gronde
B.6. Le premier moyen, dirigé contre les articles 38, § 2, 55 et 110 B.6. Het eerste middel, gericht tegen de artikelen 38, § 2, 55 en 110
de la loi du 21 avril 2007 relative à l'internement des personnes van de wet van 21 april 2007 betreffende de internering van personen
atteintes d'un trouble mental (ci-après : la loi relative à met een geestesstoornis (hierna : de Wet betreffende de internering),
l'internement), est pris de la violation des articles 10 et 11 de la is afgeleid uit de schending van de artikelen 10 en 11 van de
Constitution, combinés avec l'article 5.4 de la Convention européenne Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 5.4 van het Europees
des droits de l'homme, en ce que les dispositions attaquées Verdrag voor de rechten van de mens, doordat de bestreden bepalingen
priveraient l'interné de la possibilité de faire examiner à bref délai de geïnterneerde de mogelijkheid zouden ontzeggen om op korte termijn
la légalité de sa détention et de faire ordonner sa mise en liberté si de wettigheid van zijn gevangenhouding te laten beoordelen en zijn
invrijheidstelling te laten bevelen indien de gevangenhouding
la détention est illégale. onrechtmatig is.
L'article 38, § 2, de la loi relative à l'internement dispose : Artikel 38, § 2, van de Wet betreffende de internering bepaalt :
« Au plus tôt dix mois et au plus tard douze mois après la première « Op zijn vroegst tien maanden en uiterlijk twaalf maanden na de
décision de placement, le directeur rend un avis sur l'éventuelle eerste beslissing tot plaatsing, brengt de directeur een advies uit
nécessité de transférer l'interné ou sur le souhait éventuel de over de eventuele noodzaak om de geïnterneerde over te plaatsen of
celui-ci d'être transféré ainsi que sur l'opportunité des modalités over diens eventuele wens om te worden overgeplaatst, en over de
prévues aux articles 18, § 2, 3°, 19, 21, 22 et 23. Les articles 39 et wenselijkheid van de bij de artikelen 18, § 2, 3°, 19, 21, 22 en 23
40 sont d'application ». bepaalde modaliteiten. De artikelen 39 en 40 zijn van toepassing ».
L'article 55 de la même loi dispose : Artikel 55 van dezelfde wet bepaalt :
« Sauf en cas d'octroi de la détention limitée ou de la surveillance « Behalve in het geval van toekenning van de beperkte detentie of het
électronique, le tribunal de l'application des peines indique elektronisch toezicht bepaalt de strafuitvoeringsrechtbank in haar
également dans son jugement la date à laquelle le directeur doit vonnis eveneens, indien zij de invrijheidstelling op proef niet
émettre un nouvel avis conformément à l'article 38 s'il n'accorde pas toekent, de datum waarop de directeur overeenkomstig artikel 38 een
la libération à l'essai. nieuw advies moet uitbrengen.
Ce délai s'élève à six mois au minimum et ne peut excéder un an à Deze termijn bedraagt minimum zes maanden en mag niet langer zijn dan
compter du jugement ». een jaar te rekenen van het vonnis ».
L'article 110 de la même loi dispose : Artikel 110 van dezelfde wet bepaalt :
« Si le tribunal de l'application des peines n'accorde pas la « Indien de strafuitvoeringsrechtbank de modaliteit niet toekent,
modalité, il indique dans son jugement la date à laquelle le directeur bepaalt zij in haar vonnis de datum waarop de directeur een nieuw
doit émettre un nouvel avis. advies dient uit te brengen.
Ce délai s'élève à six mois au minimum et ne peut excéder un an à Deze termijn bedraagt minimum zes maanden en mag niet langer zijn dan
compter du jugement ». een jaar te rekenen van het vonnis ».
B.7. La loi relative à l'internement prévoit une évaluation périodique B.7. De Wet betreffende de internering voorziet in een periodieke
de l'internement des personnes et exige à cet égard que le directeur evaluatie van de internering van personen en vereist daartoe dat de
émette un avis motivé sur chacune des diverses modalités de directeur een gemotiveerd advies uitbrengt over alle verschillende
l'internement dont le tribunal de l'application des peines peut modaliteiten van de internering waarover de strafuitvoeringsrechtbank
décider, à savoir le transfèrement, la permission de sortie en vue de kan beslissen, namelijk de overplaatsing, de uitgaansvergunning met
la réinsertion sociale, le congé, la détention limitée, la het oog op sociale reïntegratie, het verlof, de beperkte detentie, het
surveillance électronique et la libération à l'essai, qui doivent elektronisch toezicht en de invrijheidstelling op proef, die steeds
toujours précéder une libération définitive. Le directeur doit rendre een definitieve invrijheidstelling dient vooraf te gaan. De directeur
son avis au plus tôt dix mois et au plus tard douze mois après la première décision de placement et, ensuite, après chaque décision du tribunal de l'application des peines, dans le délai déterminé par celui-ci, qui est de six mois au minimum et d'un an au maximum à dater du jugement. La mesure a été expliquée ainsi dans l'exposé des motifs : « Le directeur est tenu de rendre périodiquement pareil avis jusqu'au moment où l'interné a été placé en détention limitée ou sous surveillance électronique ou qu'il a été libéré à l'essai. Ce contrôle périodique de l'état de l'interné est une recommandation de la Commission Internement qui a pour but d'éviter que les internés soient ' oubliés '. La Commission ayant constaté que certains internés moet zijn advies uitbrengen ten vroegste tien maanden en uiterlijk twaalf maanden na de eerste beslissing tot plaatsing en vervolgens, na elke beslissing ter zake van de strafuitvoeringsrechtbank, binnen de door haar bepaalde termijn, die minimum zes maanden en maximum één jaar na de datum van het vonnis bedraagt. De maatregel werd als volgt toegelicht in de memorie van toelichting : « De directeur dient op periodieke wijze telkens opnieuw een dergelijk advies uit te brengen tot op het ogenblik dat de geïnterneerde onder beperkte detentie of elektronisch toezicht is geplaatst of op proef in vrijheid is gesteld. Deze periodieke controle van de toestand van de geïnterneerde is een aanbeveling van de Commissie Internering, die beoogt te vermijden dat geïnterneerden ' vergeten ' zouden worden. Aangezien door de Commissie
ne sollicitent jamais leur comparution devant la commission de défense vastgesteld werd dat sommige geïnterneerden nooit vragen om voor de
sociale, la procédure doit obligatoirement être lancée sur CBM te verschijnen, dient de procedure verplicht te worden opgestart
l'initiative du directeur et non à la demande de l'interné ou de son op initiatief van de directeur, en niet op verzoek van de
conseil » (Doc. parl., Chambre, 2006-2007, DOC 51-2841/001, p. 40). geïnterneerde of zijn raadsman » (Parl. St., Kamer, 2006-2007, DOC 51-2841/001, p. 40).
L'affaire est examinée lors d'une audience qui doit avoir lieu au plus De zaak wordt behandeld op een zitting die moet plaatsvinden uiterlijk
tard deux mois après la réception de l'avis du directeur (article 42, twee maanden na de ontvangst van het advies van de directeur (artikel
§ 1er, de la loi relative à l'internement) et le tribunal de 42, § 1, van de Wet betreffende de internering) en de
l'application des peines rend sa décision dans les quatorze jours de strafuitvoeringsrechtbank beslist binnen de veertien dagen nadat de
la mise en délibéré (article 46 de la loi relative à l'internement). zaak in beraad is genomen (artikel 46 van de Wet betreffende de
Sans préjudice de la possibilité pour le tribunal de l'application des internering). Onverminderd de mogelijkheid dat de
peines de remettre une seule fois l'examen de l'affaire à une audience strafuitvoeringsrechtbank de behandeling van de zaak eenmaal kan
ultérieure, sans que cette audience puisse avoir lieu plus de deux uitstellen tot een latere zitting, zonder dat die zitting meer dan
mois après la remise (article 45 de la loi relative à l'internement), twee maanden na het uitstel mag plaatsvinden (artikel 45 van de Wet
il s'écoule entre deux décisions du tribunal de l'application des betreffende de internering), verlopen tussen twee beslissingen van de
peines au maximum quatorze mois et demi. strafuitvoeringsrechtbank ten hoogste veertien en een halve maand.
B.8. En vertu de l'article 5.4 de la Convention européenne des droits B.8. Op grond van artikel 5.4 van het Europees Verdrag voor de rechten
de l'homme, toute personne qui est privée de sa liberté par van de mens heeft eenieder die door arrestatie of gevangenhouding van
arrestation ou détention a le droit d'introduire un recours devant un zijn vrijheid is beroofd, het recht voorziening te vragen bij de
tribunal, afin qu'il statue à bref délai sur la légalité de sa rechter opdat deze op korte termijn beslist over de wettigheid van
détention et qu'il ordonne sa libération si la détention est illégale. zijn gevangenhouding en zijn invrijheidstelling beveelt, indien de
gevangenhouding onrechtmatig is.
Pour que la détention d'un malade mental soit légale, trois conditions Opdat de gevangenhouding van een geesteszieke rechtmatig zou zijn,
minimales doivent être remplies selon la jurisprudence de la Cour moet volgens de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van
européenne des droits de l'homme : il faut démontrer, sur la base de Mens worden voldaan aan drie minimumvoorwaarden : er moet, op basis
d'une expertise médicale objective, qu'il existe un trouble mental van een objectieve, medische expertise worden aangetoond dat er een
réel et permanent; ce trouble doit en outre être de nature à justifier reële en voortdurende mentale stoornis bestaat; die stoornis moet
bovendien van dien aard zijn dat zij de opsluiting kan rechtvaardigen;
l'internement; l'internement peut uniquement se prolonger tant que le de internering mag slechts zolang duren als de persoon geestesgestoord
trouble persiste, en ce sens que l'interné doit avoir la possibilité blijft, in die zin dat de geïnterneerde de mogelijkheid moet krijgen
d'être libéré dès qu'il est à nouveau sain d'esprit (CEDH, 24 octobre om vrij te komen zodra hij opnieuw gezond is (EHRM, 24 oktober 1979,
1979, Winterwerp c. Pays-Bas, § 37). Lorsque le législateur national Winterwerp t. Nederland, § 37). Wanneer de nationale wetgever voorziet
prévoit le contrôle automatique de la légalité de la détention - ce in de automatische herziening van de rechtmatigheid van de
qui arrive généralement lorsqu'une personne est internée pour une gevangenhouding - wat doorgaans geschiedt wanneer een persoon wegens
longue durée ou une durée indéterminée en raison d'une maladie een psychische stoornis of omwille van het gevaar dat hij voor
psychique ou en raison du danger qu'elle représente pour elle-même et zichzelf en de samenleving betekent, voor een lange of onbepaalde
pour la société, comme le détermine en l'espèce la loi relative à periode wordt geïnterneerd, zoals te dezen is bepaald in de Wet
l'internement -, ce contrôle doit intervenir à intervalles betreffende de internering -, dient die herziening binnen redelijke
raisonnables (CEDH, 24 septembre 2000, Herczegfalvy c. Autriche, § tussenpozen te geschieden (EHRM, 24 september 2000, Herczegfalvy t.
75). Oostenrijk, § 75).
Il ne peut être déduit de la jurisprudence de la Cour européenne des Uit de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens,
droits de l'homme, et notamment des arrêts de celle-ci que citent les waaronder de door de verzoekende partijen aangehaalde arresten (EHRM,
parties requérantes (CEDH, 26 septembre 2000, Oldham c. Royaume-Uni, 26 september 2000, Oldham t. Verenigd Koninkrijk, §§ 30, 31 en 37; 24
§§ 30, 31 et 37; 24 juillet 2001, Hirst c. Royaume-Uni, §§ 37, 38 et juli 2001, Hirst t. Verenigd Koninkrijk, §§ 37, 38 en 44; 21 juni
44; 21 juin 2005, Blackstock c. Royaume-Uni, § 44), que le délai 2005, Blackstock t. Verenigd Koninkrijk, § 44), kan niet worden
maximum de quatorze mois et demi prévu par les dispositions attaquées afgeleid dat de in de bestreden bepalingen voorgeschreven
maximumtermijn van veertien en een halve maand als dusdanig onredelijk
serait en soi déraisonnable à la lumière de l'article 5.4 de la zou zijn in het licht van artikel 5.4 van het Europees Verdrag voor de
Convention européenne des droits de l'homme. L'appréciation du rechten van de mens. De beoordeling van de redelijkheid van de
caractère raisonnable des intervalles, par lequel il est satisfait à tussenpozen, waardoor wordt voldaan aan het vereiste van een
l'exigence d'une décision « à bref délai », visée à l'article 5.4 beslissing « op korte termijn », zoals bedoeld in het voormelde
précité, appartient en premier lieu aux instances nationales et doit artikel 5.4, komt in eerste instantie toe aan de nationale instanties
être examinée in concreto. Les délais introduits par les dispositions en dient in concreto te worden beoordeeld. De door de bestreden
attaquées, dont les durées minimale et maximale sont fixées, bepalingen ingevoerde termijnen, waarvan de minimum- en de maximumduur
permettent au directeur, après qu'une première décision a été prise, zijn bepaald, laten de directeur, nadat een eerste beslissing is
et au tribunal de l'application des peines, à l'occasion de décisions genomen, en de strafuitvoeringsrechtbank, naar aanleiding van latere
ultérieures relatives à la gestion de l'internement, de déterminer beslissingen omtrent het beheer van de internering, toe in concreto de
concrètement la durée de ces intervalles en fonction des circonstances duur van die tussenpozen te bepalen op grond van de concrete
propres à la cause. omstandigheden van de zaak.
Il s'ensuit que les parties requérantes ne sont pas discriminées dans Daaruit volgt dat de verzoekende partijen niet worden gediscrimineerd
l'exercice du droit fondamental protégé par cette disposition. in de uitoefening van het in die bepaling beschermde grondrecht.
Le premier moyen n'est pas fondé. Het eerste middel is niet gegrond.
B.9. Le deuxième moyen, dirigé contre les articles 39, § 3, et 40 de B.9. Het tweede middel, gericht tegen de artikelen 39, § 3, en 40 van
la loi relative à l'internement, est pris de la violation des articles de Wet betreffende de internering, is afgeleid uit de schending van de
10 et 11 de la Constitution, combinés avec l'article 5.4 de la artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel
Convention européenne des droits de l'homme, en ce que les 5.4 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, doordat de
dispositions attaquées, qui prescrivent qu'une copie des avis du bestreden bepalingen, die voorschrijven dat de adviezen van de
directeur et du ministère public est communiquée à l'interné, et non à directeur en van het openbaar ministerie in afschrift worden
son conseil, ne tiendraient pas compte de la nature particulière de la meegedeeld aan de geïnterneerde, en niet aan zijn raadsman, zouden
privation de liberté des malades mentaux, qui, souvent, ne peuvent voorbijgaan aan de bijzondere aard van de vrijheidsberoving van
agir pour eux-mêmes. Pour les mêmes raisons, les parties requérantes geesteszieken, die vaak niet voor zichzelf kunnen optreden. Om
prennent un troisième moyen, de la violation des mêmes dispositions, dezelfde redenen voeren de verzoekende partijen een derde middel,
afgeleid uit de schending van dezelfde bepalingen, aan tegen de
contre les articles 26, § 4, in fine, 34, in fine, 42, § 3, in fine, artikelen 26, § 4, in fine, 34, in fine, 42, § 3, in fine, 53, § 4, in
53, § 4, in fine, 58, § 3, in fine, 70, § 2, in fine, 73, § 3, in fine, 58, § 3, in fine, 70, § 2, in fine, 73, § 3, in fine, 85, § 2,
fine, 85, § 2, in fine, et 98, § 3, in fine, de la loi relative à in fine, en 98, § 3, in fine, van de Wet betreffende de internering,
l'internement, qui tous disposent que l'interné peut obtenir, à sa die alle stellen dat de geïnterneerde, op zijn verzoek, een afschrift
demande, une copie du dossier. van het dossier kan verkrijgen.
B.10.1. Si l'article 5.4 de la Convention européenne des droits de B.10.1. Hoewel artikel 5.4 van het Europees Verdrag voor de rechten
l'homme n'oblige pas, en règle, les Etats à communiquer les avis et van de mens de Staten in de regel niet verplicht tot mededeling van
autres pièces du dossier au conseil de la personne sur la détention de adviezen en andere dossierstukken aan de raadsman van de persoon over
laquelle le juge doit statuer, il découle cependant de cette wiens gevangenhouding de rechter dient te beslissen, vloeit uit die
disposition que des garanties procédurales particulières peuvent bepaling echter voort dat bijzondere procedurele waarborgen
s'avérer nécessaires aux intérêts des personnes qui, eu égard à leurs noodzakelijk zouden kunnen blijken voor de belangen van personen die,
troubles mentaux, ne sont pas pleinement capables d'agir pour gelet op hun mentale stoornissen, niet volledig bekwaam zijn om voor
elles-mêmes (CEDH, 24 octobre 1979, Winterwerp c. Pays-Bas, § 60). Par zichzelf op te treden (EHRM, 24 oktober 1979, Winterwerp t. Nederland,
ailleurs, le principe général de droit de la défense implique le droit § 60). Het algemeen rechtsbeginsel van de verdediging houdt overigens
à l'assistance d'un avocat en vue de comparaître devant une het recht in op de bijstand van een advocaat om voor een rechtscollege
juridiction lorsqu'il ressort des circonstances qu'il est très te verschijnen wanneer uit de omstandigheden blijkt dat het zeer
improbable que la personne concernée puisse défendre utilement sa onwaarschijnlijk is dat de betrokkene zijn zaak op nuttige wijze kan
cause. Tel est le cas lorsqu'il s'agit de personnes privées de leur verdedigen. Dat is het geval wanneer het gaat om personen die wegens
liberté en raison d'un trouble mental, dont on ne peut raisonnablement een geestesstoornis van hun vrijheid zijn beroofd en van wie
attendre qu'elles soient à même de prendre elles-mêmes les décisions redelijkerwijs niet kan worden verwacht dat zij in staat zijn zelf de
qui s'imposent en matière de procédure. beslissingen te nemen die in het kader van de rechtspleging vereist zijn.
C'est dès lors à bon droit que le législateur a estimé que Het is dan ook terecht dat de wetgever heeft geoordeeld dat de
l'assistance obligatoire d'un avocat est justifiée « parce qu'il verplichte bijstand van een advocaat verantwoord is omdat het «
s'agit dans chaque cas de décisions importantes pour l'interné » et « telkens belangrijke beslissingen [zijn] voor de geïnterneerde » en «
gelet op de situatie waarin hij zich bevindt en rekening houdend dat
vu sa situation et l'impossibilité de faire appel de ces décisions » tegen deze beslissingen geen hoger beroep [...] mogelijk is » (Parl.
(Doc. parl., Chambre, 2006-2007, DOC 51-2841/001, p. 67) et qu'il a St., Kamer, 2006-2007, DOC 51-2841/001, p. 67) en dat hij in artikel
prévu, à l'article 118 de la loi relative à l'internement, que les 118 van de Wet betreffende de internering erin heeft voorzien dat de
rechtscolleges slechts over de verzoeken tot internering kunnen
juridictions ne peuvent statuer sur les demandes d'internement que si beslissen indien de betrokkenen worden bijgestaan of vertegenwoordigd
les intéressés sont assistés ou représentés par un conseil et que le door een raadsman en dat de strafuitvoeringsrechtbank en het Hof van
tribunal de l'application des peines et la Cour de cassation ne Cassatie ten aanzien van een geïnterneerde en betreffende de
peuvent statuer à l'égard d'un interné et sur l'internement d'un internering van een veroordeelde slechts kunnen beslissen indien zij
condamné que si ceux-ci sont assistés ou représentés par un conseil. worden bijgestaan of vertegenwoordigd door een raadsman.
B.10.2. En omettant de prévoir que l'avis du directeur et l'avis du B.10.2. Door niet erin te voorzien dat het advies van de directeur en
het advies van het openbaar ministerie eveneens moeten worden
ministère public sont obligatoirement communiqués également au conseil meegedeeld aan de raadsman van de geïnterneerde, plaatsen de bestreden
de l'interné, les articles 39, § 3, et 40 attaqués placent toutefois artikelen 39, § 3, en 40 die advocaat echter in de onmogelijkheid om
cet avocat dans l'impossibilité de remplir correctement sa mission de zijn opdracht als raadsman en van verdediging van de betrokkene
conseil et de défense de la personne concernée. Il ne peut en effet correct te vervullen. Gelet op de situatie van die laatste persoon kan
être présumé, en raison de la situation de celle-ci, qu'elle sera dans immers niet worden verondersteld dat hij in alle gevallen in staat zal
tous les cas à même d'apprécier la portée et l'importance des zijn de draagwijdte en het belang van de aan hem overgezonden
documents qui lui sont adressés et de les communiquer sans retard à documenten te beoordelen en die onverwijld aan zijn raadsman mee te
son conseil. delen.
Les dispositions attaquées présentent en outre une incohérence avec De bestreden bepalingen vertonen bovendien een incoherentie met de
les dispositions qui prévoient que si l'avis du directeur n'est pas bepalingen die voorschrijven dat, indien het advies van de directeur
communiqué dans le délai fixé, le président du tribunal de première niet binnen de voorgeschreven termijn wordt meegedeeld, de voorzitter
van de rechtbank van eerste aanleg, op schriftelijk verzoek van de
instance peut, à la demande écrite du conseil de l'interné, condamner raadsman van de geïnterneerde, de minister of de rechtspersoon ertoe
le ministre ou la personne morale à émettre son avis et à en kan veroordelen zijn advies uit te brengen en een afschrift ervan mee
communiquer copie à l'interné et à son conseil (article 39, § 4), et te delen aan de geïnterneerde en diens raadsman (artikel 39, § 4), en
qui disposent que le conseil est informé des lieu, jour et heure de die bepalen dat de raadsman in kennis wordt gesteld van de dag, het
l'audience (article 42, § 2). uur en de plaats van de zitting (artikel 42, § 2).
B.10.3. En ne prévoyant pas que l'avis du directeur et l'avis du B.10.3. Door niet erin te voorzien dat het advies van de directeur en
ministère public sont communiqués au conseil de l'interné, les het advies van het openbaar ministerie worden meegedeeld aan de
articles 39, § 3, et 40 de la loi attaquée privent sans justification raadsman van de geïnterneerde, ontnemen de artikelen 39, § 3, en 40
les personnes concernées de l'exercice effectif du droit garanti par van de bestreden wet de betrokkenen zonder verantwoording de
daadwerkelijke uitoefening van het recht gewaarborgd bij artikel 5.4
l'article 5.4 de la Convention européenne des droits de l'homme, de van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, zodat de
sorte que les articles 10 et 11 de la Constitution sont violés. artikelen 10 en 11 van de Grondwet zijn geschonden.
Le deuxième moyen est fondé. Il convient dès lors d'annuler les
articles 39, § 3, et 40 en ce qu'ils ne prévoient pas que l'avis du Het tweede middel is gegrond. De artikelen 39, § 3, en 40 dienen
derhalve te worden vernietigd in zoverre zij niet erin voorzien dat
directeur et l'avis du ministère public soient communiqués au conseil het advies van de directeur en het advies van het openbaar ministerie
de l'interné. worden meegedeeld aan de raadsman van de geïnterneerde.
B.11.1. Les dispositions attaquées dans le troisième moyen omettent de B.11.1. De in het derde middel bestreden bepalingen laten na erin te
prévoir que le conseil de l'interné peut obtenir une copie du dossier, voorzien dat de raadsman van de geïnterneerde een afschrift van het
ce droit n'appartenant qu'à l'interné lui-même. dossier kan verkrijgen, daar dat recht is voorbehouden aan de
geïnterneerde zelf.
B.11.2. Pour les mêmes motifs que ceux qui sont exposés en B.10.2, en B.11.2. Om dezelfde redenen als die welke in B.10.2 zijn uiteengezet,
ne prévoyant pas qu'une copie du dossier peut être demandée et obtenue beletten de bestreden bepalingen, door niet erin te voorzien dat een
par le conseil de l'interné, les dispositions attaquées empêchent afschrift van het dossier kan worden aangevraagd en verkregen door de
celui-ci de remplir efficacement la mission qui lui a été confiée. raadsman van de geïnterneerde, die raadsman om de aan hem
toevertrouwde opdracht doeltreffend te vervullen.
B.11.3. Le troisième moyen est fondé. Il convient dès lors d'annuler B.11.3. Het derde middel is gegrond. De artikelen 26, § 4, tweede lid,
les articles 26, § 4, alinéa 2, 34, alinéa 2, 42, § 3, alinéa 2, 53, § 34, tweede lid, 42, § 3, tweede lid, 53, § 4, vierde lid, 58, § 3,
4, alinéa 4, 58, § 3, alinéa 2, 70, § 2, alinéa 2, 73, § 3, alinéa 2, tweede lid, 70, § 2, tweede lid, 73, § 3, tweede lid, 85, § 2, tweede
85, § 2, alinéa 2, et 98, § 3, alinéa 2, en ce qu'ils ne prévoient pas lid, en 98, § 3, tweede lid, dienen derhalve te worden vernietigd in
qu'une copie du dossier peut être demandée et obtenue par le conseil zoverre zij niet erin voorzien dat een afschrift van het dossier kan
de l'interné. worden aangevraagd en verkregen door de raadsman van de geïnterneerde.
B.12. Le quatrième moyen, pris de la violation des articles 10 et 11 B.12. Het vierde middel, afgeleid uit de schending van de artikelen 10
de la Constitution, combinés avec l'article 5.4 de la Convention en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 5.4 van het
européenne des droits de l'homme, est dirigé contre les articles 27, Europees Verdrag voor de rechten van de mens, is gericht tegen de
43, 53, § 5, 58, § 4, 70, § 3, 74, 86, § 1er, et 99 de la loi relative artikelen 27, 43, 53, § 5, 58, § 4, 70, § 3, 74, 86, § 1, en 99 van de
à l'internement, en ce que les dispositions attaquées exigent que Wet betreffende de internering, in zoverre de bestreden bepalingen
l'interné comparaisse en personne, au motif que ces dispositions vereisen dat de geïnterneerde persoonlijk verschijnt, op grond van de
négligent elles aussi la nature particulière de la privation de overweging dat ook die bepalingen voorbijgaan aan de bijzondere aard
liberté des personnes malades mentales qui, souvent, ne peuvent agir van de vrijheidsberoving van geesteszieken die vaak niet voor zichzelf
par elles-mêmes. kunnen optreden.
B.13. L'article 5.4 de la Convention européenne des droits de l'homme B.13. Artikel 5.4 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens
n'oblige pas les Etats à dispenser ceux qui estiment être détenus verplicht de Staten niet om diegenen die menen onrechtmatig gevangen
illégalement d'une comparution en personne devant le juge qui doit gehouden te worden, vrij te stellen van een persoonlijke verschijning
décider de la légalité du maintien de la détention. Le mode spécifique voor de rechter die dient te beslissen over de wettigheid van de
verdere gevangenhouding. De specifieke wijze van gevangenhouding, die
de détention qu'est l'internement exige précisément que le juge puisse de internering is, vereist precies dat de rechter zich persoonlijk kan
s'assurer personnellement de l'état dans lequel l'interné se trouve au vergewissen van de toestand waarin de geïnterneerde zich bevindt op
het ogenblik dat door de rechter over de internering en de
moment où le juge doit décider de l'internement, du maintien ou des voortzetting of de modaliteiten ervan dient te worden beslist.
modalités de celui-ci. En outre, les dispositions législatives Bovendien houden de bestreden wetsbepalingen rekening met de
attaquées tiennent compte des problèmes spécifiques auxquels pourrait specifieke problemen waartoe een persoonlijke verschijning van de
donner lieu une comparution en personne de l'interné, notamment lors geïnterneerde aanleiding zou kunnen geven, namelijk bij de behandeling
de l'examen de questions médico-psychiatriques liées à l'état de van de medisch-psychiatrische vragen in verband met de toestand van de
l'interné, ainsi qu'il ressort entre autres des articles 43 et 86, § 1er, geïnterneerde, zoals onder meer blijkt uit de artikelen 43 en 86, § 1,
de la loi relative à l'internement. van de Wet betreffende de internering.
Le quatrième moyen n'est pas fondé. Het vierde middel is niet gegrond.
B.14. Le cinquième moyen, qui est dirigé contre l'article 116, § 1er, B.14. Het vijfde middel, dat is gericht tegen artikel 116, § 1, tweede
alinéas 2 et 3, de la loi relative à l'internement, est pris de la en derde lid, van de Wet betreffende de internering, is afgeleid uit
violation des articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec de schending van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang
l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme, en ce gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de
que le droit à un procès équitable serait violé par la limitation des mens, doordat het recht op een eerlijk proces zou zijn geschonden door
délais dans lesquels un pourvoi en cassation peut être introduit de beperking van de termijnen binnen welke een cassatieberoep tegen de
contre la décision du tribunal de l'application des peines et un beslissing van de strafuitvoeringsrechtbank kan worden ingesteld,
mémoire peut être déposé devant la Cour de cassation. respectievelijk een memorie voor het Hof van Cassatie kan worden
L'article 116, § 1er, de la loi relative à l'internement dispose : ingediend. Artikel 116, § 1, van de Wet betreffende de internering bepaalt :
« Le ministère public se pourvoit en cassation dans un délai de « Het openbaar ministerie stelt het cassatieberoep in binnen een
vingt-quatre heures à compter du jour où la décision est portée à sa termijn van vierentwintig uur, te rekenen van de dag waarop de
connaissance. beslissing hem ter kennis wordt gebracht.
Le conseil de l'interné se pourvoit en cassation dans un délai de De raadsman van de geïnterneerde stelt het cassatieberoep in binnen
vingt-quatre heures à compter du jour de la notification du jugement een termijn van vierentwintig uur, te rekenen van de dag van de
kennisgeving van het vonnis bij gerechtsbrief. De cassatiemiddelen
par pli judiciaire. Les moyens de cassation sont proposés dans un worden voorgesteld in een memorie die op de griffie van het Hof van
mémoire qui doit parvenir au greffe de la Cour de cassation au plus Cassatie moet toekomen ten laatste op de vijfde dag na de datum van
tard le cinquième jour qui suit la date du pourvoi. het cassatieberoep.
Les pourvois sont introduits par déclaration au greffe du tribunal de De beroepen worden ingediend bij een verklaring ter griffie van de
l'application des peines ». strafuitvoeringsrechtbank ».
B.15.1. Dans le système mis en place par la loi attaquée, le pourvoi B.15.1. In het bij de bestreden bepaling ingevoerde systeem vormt het
en cassation constitue l'unique recours ouvert contre les décisions du cassatieberoep het enige mogelijke beroep tegen de beslissingen van de
tribunal de l'application des peines. Il ressort de l'exposé des strafuitvoeringsrechtbank. Uit de memorie van toelichting van het
motifs du projet de loi que le législateur a entendu ouvrir largement wetsontwerp blijkt dat de wetgever de toegang tot het Hof van Cassatie
l'accès à la Cour de cassation, en compensation de la suppression du aanzienlijk heeft willen uitbreiden, als compensatie voor de
recours qui existait auparavant en cette matière : afschaffing van het beroep dat vroeger ter zake bestond :
« Actuellement, les décisions des commissions de défense sociale « Actueel staat tegen de beslissingen van de commissies tot
concernant la libération à l'essai sont susceptibles de recours devant bescherming van de maatschappij aangaande de invrijheidstelling op
la commission supérieure de défense sociale. Les décisions de la proef hoger beroep open bij de hoge commissie tot bescherming van de
commission supérieure peuvent faire l'objet d'un pourvoi en cassation. maatschappij. Tegen de beslissing van de hoge commissie is cassatieberoep mogelijk.
La possibilité de formuler un recours contre une décision du tribunal De mogelijkheid van hoger beroep tegen de beslissing van de
de l'application des peines n'est pas prévue, par analogie avec le strafuitvoeringsrechtbank wordt niet voorzien, vanuit een
statut juridique externe des condamnés à une peine privative de parallellisme met de externe rechtspositie van veroordeelden tot een
liberté. Rappelons que le dossier de l'interné fait quand même vrijheidsstraf. Er wordt benadrukt dat het dossier van de
toujours l'objet d'un examen périodique, sans que l'interné ne doive geïnterneerde wel steeds op periodieke wijze onderzocht wordt, zonder
prendre la moindre initiative à cet effet. dat de geïnterneerde daar enig initiatief toe moet nemen.
Le pourvoi en cassation dont dispose l'interné, limité aujourd'hui aux Het cassatieberoep van de geïnterneerde, dat nu slechts mogelijk is
seules décisions de la commission supérieure concernant la libération tegen de beslissingen van de hoge commissie in verband met de
à l'essai, est en revanche considérablement étendu. Il deviendra invrijheidstelling op proef, wordt wel fors uitgebreid. Cassatieberoep
possible contre toute décision du tribunal de l'application des peines zal mogelijk zijn tegen elke beslissing van de strafuitvoeringsrechtbank die betrekking heeft op een modaliteit die
portant sur une modalité qui permet à l'interné de quitter de geïnterneerde toelaat de inrichting te verlaten » (Parl. St.,
l'établissement » (Doc. parl., Chambre, 2006-2007, DOC 51-2841/001, p. Kamer, 2006-2007, DOC 51-2841/001, p. 66).
66). B.15.2. Il relève du pouvoir d'appréciation du législateur de B.15.2. Het behoort tot de beoordelingsbevoegdheid van de wetgever om
déterminer quels recours doivent être ouverts contre les décisions du te bepalen welke beroepen mogelijk moeten zijn tegen de beslissingen
tribunal de l'application des peines. van de strafuitvoeringsrechtbank.
Il peut veiller à unifier les délais de recours afin d'éviter Hij vermag de termijnen van beroep eenvormig te maken teneinde de
l'insécurité juridique qui naît de la coexistence de délais différents rechtsonzekerheid te vermijden die ontstaat uit het gelijktijdig
dans des procédures comparables. bestaan van verschillende termijnen in vergelijkbare procedures.
B.15.3. La fixation des délais extrêmement brefs prévus par l'article B.15.3. De vaststelling van de zeer korte termijnen bepaald in artikel
116, § 1er, de la loi attaquée a été justifiée par le souci de les 116, § 1, van de bestreden wet werd verantwoord door de zorg om die af
aligner, soit, ainsi qu'il fut déclaré dans les travaux préparatoires te stemmen op, ofwel, zoals in de voormelde parlementaire
précités, sur les délais qui concernent « le statut externe du voorbereiding is verklaard, de termijnen die betrekking hebben op « de
condamné à une peine privative de liberté » (article 97 de la loi du externe rechtspositie van veroordeelden tot een vrijheidsstraf »
17 mai 2006 relative au statut juridique externe des personnes (artikel 97 van de wet van 17 mei 2006 betreffende de externe
condamnées à une peine privative de liberté et aux droits reconnus à rechtspositie van de veroordeelden tot een vrijheidsstraf en de aan
het slachtoffer toegekende rechten in het raam van de
la victime dans le cadre des modalités d'exécution de la peine), soit, strafuitvoeringsmodaliteiten), ofwel, zoals de Ministerraad aanvoert,
comme le fait valoir le Conseil des ministres, sur les délais prévus de termijnen waarin is voorzien met betrekking tot de voorlopige
en matière de détention préventive (article 31 de la loi du 20 juillet 1990 relative à la détention préventive). B.15.4. Toutefois, la fixation de délais aussi courts n'est pas raisonnablement justifiée dans la matière de l'internement des personnes atteintes d'un trouble mental. Dans cette matière, le législateur a permis d'introduire un pourvoi en cassation, qui est le seul recours désormais offert par la loi, non à l'interné mais à son conseil, ce qui suppose que celui-ci prenne la décision de l'introduire dans l'intérêt d'une personne avec laquelle, en raison de son trouble mental, la communication sera souvent difficile. La fixation de tels délais ne tient ainsi pas compte « des garanties spéciales de procédure [qui] peuvent s'imposer pour protéger ceux qui, hechtenis (artikel 31 van de wet van 20 juli 1990 betreffende de voorlopige hechtenis). B.15.4. De vaststelling van dermate korte termijnen is evenwel niet redelijk verantwoord in het kader van de internering van personen met een geestesstoornis. In die materie heeft de wetgever het mogelijk gemaakt een cassatieberoep in te stellen - het enige beroep waarin de wet voortaan voorziet -, niet voor de geïnterneerde, maar voor zijn raadsman, hetgeen veronderstelt dat de laatstgenoemde de beslissing neemt om dat beroep in te stellen in het belang van een persoon met wie de communicatie, wegens diens geestesstoornis, vaak moeilijk zal verlopen. De vaststelling van dergelijke termijnen houdt aldus geen rekening met « de bijzondere procedurewaarborgen die mogelijk vereist zijn om
en raison de leurs troubles mentaux, ne sont pas entièrement capables diegenen te beschermen die, wegens hun geestesstoornis, niet volledig
d'agir pour leur propre compte » (CEDH, 24 octobre 1979, Winterwerp c. in staat zijn voor eigen rekening te handelen » (EHRM, 24 oktober
Pays-Bas, § 60). 1979, Winterwerp t. Nederland, § 60).
B.16. Le cinquième moyen est fondé. Il y a lieu d'annuler l'alinéa 2 B.16. Het vijfde middel is gegrond. Artikel 116, § 1, tweede lid,
de l'article 116, § 1er, de la loi attaquée. dient derhalve te worden vernietigd.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
1. Annule dans la loi du 21 avril 2007 relative à l'internement des 1. Vernietigt in de wet van 21 april 2007 betreffende de internering
personnes atteintes d'un trouble mental : van personen met een geestesstoornis :
- les articles 39, § 3, et 40, en ce qu'ils ne prévoient pas que - de artikelen 39, § 3, en 40, in zoverre zij niet erin voorzien dat
l'avis du directeur et l'avis du ministère public sont communiqués au het advies van de directeur en het advies van het openbaar ministerie
conseil de l'interné; worden meegedeeld aan de raadsman van de geïnterneerde;
- les articles 26, § 4, alinéa 2, 34, alinéa 2, 42, § 3, alinéa 2, 53, - de artikelen 26, § 4, tweede lid, 34, tweede lid, 42, § 3, tweede
§ 4, alinéa 4, 58, § 3, alinéa 2, 70, § 2, alinéa 2, 73, § 3, alinéa lid, 53, § 4, vierde lid, 58, § 3, tweede lid, 70, § 2, tweede lid,
2, 85, § 2, alinéa 2, et 98, § 3, alinéa 2, en ce qu'ils ne prévoient 73, § 3, tweede lid, 85, § 2, tweede lid, en 98, § 3, tweede lid, in
pas qu'une copie du dossier peut être demandée et obtenue par le zoverre zij niet erin voorzien dat een afschrift van het dossier kan
conseil de l'interné; worden aangevraagd en verkregen door de raadsman van de geïnterneerde;
- l'article 116, § 1er, alinéa 2. - artikel 116, § 1, tweede lid.
2. Rejette le recours pour le surplus. 2. Verwerpt het beroep voor het overige.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise, en langue française et en Aldus uitgesproken in het Nederlands, het Frans en het Duits,
langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op
janvier 1989, à l'audience publique du 6 novembre 2008. de openbare terechtzitting van 6 november 2008.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
4M. Bossuyt. M. Bossuyt.
^