← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 52/2008 du 13 mars 2008 Numéro du rôle : 4176 En cause : la
question préjudicielle relative à l'article 44 de la loi du 29 juin 1976 « modifiant certaines dispositions
de la loi communale, du Code rural, de la législat La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Melchior et
M. Bossuyt, et des juges P. Ma(...)"
Extrait de l'arrêt n° 52/2008 du 13 mars 2008 Numéro du rôle : 4176 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 44 de la loi du 29 juin 1976 « modifiant certaines dispositions de la loi communale, du Code rural, de la législat La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P. Ma(...) | Uittreksel uit arrest nr. 52/2008 van 13 maart 2008 Rolnummer 4176 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 44 van de wet van 29 juni 1976 « tot wijziging van sommige bepalingen van de gemeentewet, het Veldwetboek, de wetgeving op de pe Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de rechter(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 52/2008 du 13 mars 2008 | Uittreksel uit arrest nr. 52/2008 van 13 maart 2008 |
Numéro du rôle : 4176 | Rolnummer 4176 |
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 44 de la loi | In zake : de prejudiciële vraag over artikel 44 van de wet van 29 juni |
du 29 juin 1976 « modifiant certaines dispositions de la loi | 1976 « tot wijziging van sommige bepalingen van de gemeentewet, het |
communale, du Code rural, de la législation sur le régime de pensions | Veldwetboek, de wetgeving op de pensioenregeling van het |
du personnel communal et assimilé et réglant certaines conséquences | gemeentepersoneel en het daarmee gelijkgestelde personeel en tot |
des fusions, annexions et rectifications des limites des communes | regeling van sommige gevolgen van de samenvoegingen, aanhechtingen en |
réalisées par la loi du 30 décembre 1975 » et à l'arrêté royal du 3 | wijzigingen van grenzen van gemeenten verwezenlijkt door de wet van 30 |
octobre 1975 « réglant certaines modalités et conséquences des fusions | december 1975 » en het koninklijk besluit van 3 oktober 1975 « |
de communes et modifications de limites réalisées par l'arrêté royal | houdende regeling van zekere modaliteiten en gevolgen van de |
samenvoeging van gemeenten en grenswijzigingen verwezenlijkt door het | |
du 17 septembre 1975 », ratifié par la loi du 30 décembre 1975, posée | koninklijk besluit van 17 september 1975 », bekrachtigd bij de wet van |
par le Tribunal de première instance d'Arlon. | 30 december 1975, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te |
La Cour constitutionnelle, | Aarlen. Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P. | samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de |
Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, | rechters P. Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, |
J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels et T. Merckx-Van Goey, | J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels en T. Merckx-Van |
assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. | Goey, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder |
Melchior, | voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
Par jugement du 15 mars 2007 en cause de la ville d'Arlon et autres | Bij vonnis van 15 maart 2007 in zake de stad Aarlen en anderen tegen |
contre la commune de Habay-la-Neuve et autres et en cause de la | de gemeente Habay-la-Neuve en anderen en in zake de gemeente Léglise |
commune de Léglise et la ville d'Arlon contre la Région wallonne et | en de stad Aarlen tegen het Waalse Gewest en anderen, waarvan de |
autres, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 21 mars | expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 21 maart 2007, heeft |
2007, le Tribunal de première instance d'Arlon a posé la question | de Rechtbank van eerste aanleg te Aarlen de volgende prejudiciële |
préjudicielle suivante : | vraag gesteld : |
« L'article 44 de la loi du 29 juin 1976 [modifiant certaines | « Schendt artikel 44 van de wet van 29 juni 1976 [tot wijziging van |
dispositions de la loi communale, du Code rural, de la législation sur | sommige bepalingen van de gemeentewet, het Veldwetboek, de wetgeving |
le régime de pensions du personnel communal et assimilé et réglant | op de pensioenregeling van het gemeentepersoneel en het daarmee |
certaines conséquences des fusions, annexions et rectifications des | gelijkgestelde personeel en tot regeling van sommige gevolgen van de |
samenvoegingen, aanhechtingen en wijzigingen van grenzen van gemeenten | |
limites des communes réalisées par la loi du 30 décembre 1975], ainsi | verwezenlijkt door de wet van 30 december 1975], alsook het koninklijk |
que l'arrêté royal du 3 octobre 1975 ratifié par la loi du 30 décembre | besluit van 3 oktober 1975 dat is bekrachtigd bij de wet van 30 |
1975 interprétés comme ayant pour effet que le transfert d'une partie | december 1975, in die zin geïnterpreteerd dat zij tot gevolg hebben |
de territoire, et notamment une ancienne section de commune, ne donne | dat de overdracht van een gebiedsdeel, en met name van een vroegere |
pas lieu au transfert, au profit de la commune ' absorbante ', des | gemeentesectie, geen aanleiding geeft tot de overdracht, ten behoeve |
droits de propriété et de propriété indivise acquis antérieurement par | van de gemeente waaraan het wordt overgedragen, van de vroeger door |
die gemeentesectie verworven eigendomsrechten en rechten van | |
cette section de commune, ne viole-t-il les articles 10 et 11 de la | onverdeelde eigendom, niet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, |
Constitution alors que l'article 93 de la loi du 14 février 1961 | terwijl artikel 93 van de wet van 14 februari 1961 voor economische |
d'expansion économique, de progrès social et de redressement financier | expansie, sociale vooruitgang en financieel herstel, zoals |
tel que interprété par la loi du 24 mars 1972 interprétative de | geïnterpreteerd door de wet van 24 maart 1972 tot interpretatie van |
l'article 93 de la loi du 14 février 1961 d'expansion économique, de | artikel 93 van de wet van 14 februari 1961 voor economische expansie, |
progrès social et de redressement financier prévoit que le transfert | sociale vooruitgang en financieel herstel, bepaalt dat de overdracht |
de cette même partie de territoire - ancienne section de commune -, | van datzelfde gebiedsdeel - vroegere gemeentesectie - aanleiding gaf |
donnait lieu au transfert, au profit de la commune ' absorbante ', des | tot de overdracht, ten behoeve van de gemeente waaraan het wordt |
droits de propriété et de propriété indivise acquis antérieurement par | overgedragen, van de vroeger door dat gebiedsdeel - gemeentesectie - |
cette partie de territoire - section de commune ? ». | verworven eigendomsrechten en rechten van onverdeelde eigendom ? ». |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
B.1. La Cour est invitée à se prononcer sur la compatibilité, avec les | B.1. Het Hof wordt verzocht zich uit te spreken over de |
articles 10 et 11 de la Constitution, de l'article 44 de la loi du 29 | bestaanbaarheid, met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van |
juin 1976 « modifiant certaines dispositions de la loi communale, du | artikel 44 van de wet van 29 juni 1976 « tot wijziging van sommige |
Code rural, de la législation sur le régime de pensions du personnel | bepalingen van de gemeentewet, het Veldwetboek, de wetgeving op de |
pensioenregeling van het gemeentepersoneel en het daarmee | |
communal et assimilé et réglant certaines conséquences des fusions, | gelijkgestelde personeel en tot regeling van sommige gevolgen van de |
annexions et rectifications des limites des communes réalisées par la | samenvoegingen, aanhechtingen en wijzigingen van grenzen van gemeenten |
loi du 30 décembre 1975 », ainsi que de l'arrêté royal du 3 octobre | verwezenlijkt door de wet van 30 december 1975 », alsook van het |
1975 « réglant certaines modalités et conséquences des fusions de | koninklijk besluit van 3 oktober 1975 « houdende regeling van zekere |
communes et modifications de limites réalisées par l'arrêté royal du | modaliteiten en gevolgen van de samenvoeging van gemeenten en |
17 septembre 1975 », interprétés comme ayant pour effet que le | grenswijzigingen verwezenlijkt door het koninklijk besluit van 17 |
transfert d'une partie de territoire, et notamment une ancienne | september 1975 », in die zin geïnterpreteerd dat zij tot gevolg hebben |
section de commune, ne donne pas lieu au transfert, au profit de la | dat de overdracht van een gebiedsdeel, en met name een vroegere |
commune « absorbante », des droits de propriété et de propriété | gemeentesectie, geen aanleiding geeft tot de overdracht, ten behoeve |
indivise acquis antérieurement par cette section de commune. | van de gemeente waaraan het wordt overgedragen, van de vroeger door |
Le juge a quo compare les dispositions précitées à l'article 93 de la | die gemeentesectie verworven eigendomsrechten en rechten van |
loi du 14 février 1961 d'expansion économique, de progrès social et de | onverdeelde eigendom. |
redressement financier, interprété par la loi du 24 mars 1972 | De verwijzende rechter vergelijkt de voormelde bepalingen met artikel |
interprétative de l'article 93 de la loi du 14 février 1961 | 93 van de wet van 14 februari 1961 voor economische expansie, sociale |
d'expansion économique, de progrès social et de redressement | vooruitgang en financieel herstel, zoals geïnterpreteerd door de wet |
financier, qui prévoit que le transfert d'une partie de territoire | van 24 maart 1972 tot interpretatie van artikel 93 van de wet van 14 |
februari 1961 voor economische expansie, sociale vooruitgang en | |
représentant une ancienne section de commune donne lieu au transfert, | financieel herstel, die bepaalt dat de overdracht van een gebiedsdeel |
au profit de la commune absorbante, des droits de propriété et de | dat een vroegere gemeentesectie vertegenwoordigde, aanleiding geeft |
propriété indivise acquis antérieurement par cette partie de | tot de overdracht, ten behoeve van de gemeente waaraan het wordt |
territoire-section de commune. | overgedragen, van de eigendomsrechten en rechten van onverdeelde |
eigendom die dat gebiedsdeel-gemeentesectie eerder had verworven. | |
B.2. L'article 44 de la loi du 29 juin 1976 précitée dispose : | B.2. Artikel 44 van de voormelde wet van 29 juni 1976 bepaalt : |
« § 1er. Par dérogation à l'article 152 de la loi communale, le rattachement d'une fraction du territoire d'une commune à une autre commune ne donne pas lieu à partage de patrimoine. § 2. Les biens immeubles, tant du domaine public que du domaine privé, situés sur le territoire rattaché et appartenant à la commune dont ce territoire faisait précédemment partie, sont transférés de plein droit et sans indemnité à la commune sur le territoire de laquelle ils sont désormais situés. Ce transfert de propriété emporte celui des droits et obligations attachés aux biens transférés. § 3. Lorsqu'un bien immeuble, qu'il soit ou non situé sur le territoire rattaché, est indispensable à l'exploitation d'un service public dont l'activité s'étend à l'ensemble ou à une partie de la commune démembrée, les communes intéressées s'entendent sur l'utilisation commune de ce bien. | « § 1. In afwijking van artikel 152 van de gemeentewet, geeft de toevoeging van een gebiedsdeel van een gemeente aan het grondgebied van een andere gemeente geen aanleiding tot verdeling van gemeentegoederen. § 2. De onroerende goederen, zowel van het openbaar als van het privé-domein, die op het toegevoegde grondgebied zijn gelegen en behoren tot de gemeente waarvan dat grondgebied voorheen deel uitmaakte, worden van rechtswege en zonder vergoeding overgedragen aan de gemeente op het grondgebied waarvan zij voortaan zijn gelegen. Die eigendomsoverdracht brengt de overdracht mede van de aan de overgedragen goederen verbonden rechten en verplichtingen. § 3. Wanneer een onroerend goed, al dan niet op het toegevoegde grondgebied gelegen, onontbeerlijk is voor de exploitatie van een openbare dienst waarvan de activiteit zich tot de gehele verkleinde gemeente of tot een gedeelte daarvan uitstrekt, verstaan de betrokken gemeenten zich met elkaar omtrent het gemeenschappelijk gebruik van dat goed. |
[...] ». | [...] ». |
L'article 15 de l'arrêté royal du 3 octobre 1975 réglant certaines | Artikel 15 van het koninklijk besluit van 3 oktober 1975 « houdende |
modalités et conséquences des fusions de communes et modifications de | regeling van zekere modaliteiten en gevolgen van de samenvoeging van |
limites réalisées par l'arrêté royal du 17 septembre 1975 (Moniteur | gemeenten en grenswijzigingen verwezenlijkt door het koninklijk |
belge , 15 octobre 1975), ratifié par l'article 1er, 2°, de la loi du | besluit van 17 september 1975 » (Belgisch Staatsblad , 15 oktober |
30 décembre 1975 « portant : 1° ratification d'arrêtés royaux pris en | 1975), bekrachtigd bij artikel 1, 2°, van de wet van 30 december 1975 |
« houdende : 1° bekrachtiging van koninklijke besluiten genomen in | |
exécution de la loi du 23 juillet 1971 concernant la fusion de | uitvoering van de wet van 23 juli 1971 betreffende de samenvoeging van |
communes et la modification de leurs limites; 2° suppression des | gemeenten en de wijziging van hun grenzen; 2° afschaffing van de |
fédérations périphériques créées par la loi du 26 juillet 1971 | randfederaties opgericht door de wet van 26 juli 1971 houdende |
organisant les agglomérations et les fédérations de communes » | organisatie van de agglomeraties en de federaties van gemeenten » |
(Moniteur belge , 23 janvier 1976), dispose : | (Belgisch Staatsblad , 23 januari 1976), bepaalt : |
« Les nouvelles communes créées par l'arrêté royal du 17 septembre | « De bij het koninklijk besluit van 17 september 1975 opgerichte |
nieuwe gemeenten nemen alle bezittingen, rechten, lasten en | |
1975 succèdent à tous les biens, droits, charges et obligations des | verplichtingen over van de vroegere gemeenten waaruit zij zijn |
anciennes communes dont elles se composent ». | samengesteld ». |
L'article 93 de la loi du 14 février 1961 dispose : | Artikel 93 van de wet van 14 februari 1961 bepaalt : |
« Les sections de communes sont supprimées. | « De gemeentesecties worden opgeheven. |
[...] ». | [...] ». |
Cette disposition a été interprétée par l'article 1er de la loi du 24 | Die bepaling is geïnterpreteerd door artikel 1 van de wet van 24 maart |
mars 1972, qui dispose : | 1972, dat bepaalt : |
« L'article 93 de la loi du 14 février 1961 d'expansion économique, de | « Artikel 93 van de wet van 14 februari 1961 voor economische |
progrès social et de redressement financier est interprété en ce sens | expansie, sociale vooruitgang en financieel herstel wordt |
qu'il a eu pour effet de transférer aux communes les droits de | geïnterpreteerd in die zin dat het tot gevolg heeft gehad dat de |
propriété qui appartenaient à leurs sections ». | eigendomsrechten van de secties aan de gemeenten werden overgedragen |
B.3.1. Dans leurs mémoire et mémoire en réponse, la ville d'Arlon, la | ». B.3.1. In hun memorie en memorie van antwoord betwisten de stad |
commune de Léglise ainsi que plusieurs de leurs habitants contestent | Aarlen, de gemeente Léglise en verschillende inwoners ervan de |
l'interprétation donnée par le juge a quo aux dispositions en cause, en particulier quant aux effets que celles-ci ont pu produire sur les droits des habitants des communes concernées par ces dispositions. A l'estime des parties demanderesses devant le juge a quo, le droit d'usage est « une servitude réelle établie en faveur d'une ou de plusieurs ou de l'universalité des habitants d'une communauté qui se perpétue indéfiniment pour les membres, quels qu'ils soient, de la communauté qui se succèdent dans l'occupation des fonds dominants ». Les communes concernées par ce droit d'usage ne seraient titulaires du droit que dans l'unique mesure où elles représentent les usagers lorsque ce droit est mis en question, sans que ce droit fasse partie | interpretatie die de verwijzende rechter geeft aan de in het geding zijnde bepalingen, in het bijzonder ten aanzien van de mogelijke gevolgen ervan voor de rechten van de inwoners van de bij die bepalingen betrokken gemeenten. Volgens de eisende partijen voor de verwijzende rechter is het gebruiksrecht « een zakelijke erfdienstbaarheid ten behoeve van een of meerdere of alle inwoners van een gemeenschap, die voor onbeperkte duur blijft bestaan voor de leden, wie zij ook zijn, van de gemeenschap die elkaar opvolgen in het gebruik van het heersend erf ». De bij dat gebruiksrecht betrokken gemeenten zouden slechts houder van het recht zijn in zoverre zij de gebruikers vertegenwoordigen wanneer dat recht ter discussie staat, zonder dat dat recht deel uitmaakt van hun patrimonium. |
de leur patrimoine. | De overeenkomsten die de Belgische Staat en de voormelde gemeenten op |
Les conventions conclues le 12 septembre 1952 entre l'Etat belge et | 12 september 1952 hebben gesloten, zouden dus alleen tot gevolg hebben |
lesdites communes n'auraient donc eu pour effet que de remplacer les | gehad dat de gebruiksrechten zijn vervangen door een recht van |
droits d'usage par un droit de propriété collective au profit des | collectieve eigendom ten behoeve van de gebruikers en niet een recht |
usagers et non pas un droit de propriété indivis au profit des | van onverdeelde eigendom ten behoeve van de ondertekenende gemeenten. |
communes signataires. La loi domaniale du 26 juillet 1952, qui, en son | De domaniale wet van 26 juli 1952, die in artikel 7 ervan de Regering |
article 7, habilitait le Gouvernement à conclure avec les communes | ertoe machtigde met de betrokken gemeenten de voormelde overeenkomsten |
concernées les conventions précitées, ne pouvait constituer, à | te sluiten, kon volgens de verzoekende partijen voor de verwijzende |
l'estime des parties requérantes devant le juge a quo, qu'un acte de | rechter niet meer zijn dan een handeling van zuiver toezicht die geen |
pure tutelle ne pouvant pas porter atteinte aux droits subjectifs des | afbreuk kon doen aan de subjectieve rechten van de gebruikers. |
usagers. Se fondant sur cette interprétation, les parties requérantes devant le | Op grond van die interpretatie besluiten de verzoekende partijen voor |
juge a quo concluent que la suppression des sections de commune opérée | de verwijzende rechter dat de opheffing van de gemeentesecties bij |
par l'article 93 de la loi du 14 février 1961 n'a eu aucune incidence | artikel 93 van de wet van 14 februari 1961 geen enkel gevolg heeft |
sur les droits civils reconnus aux habitants par les conventions du 12 | gehad voor de burgerlijke rechten die de overeenkomsten van 12 |
septembre 1952. | september 1952 aan de inwoners hebben toegekend. |
De même, l'article 44 de la loi du 29 juin 1976 n'aurait eu aucune | Evenzo zou artikel 44 van de wet van 29 juni 1976 geen enkel gevolg |
conséquence sur le maintien des droits de propriété collective au | hebben gehad voor het behoud van de rechten van collectieve eigendom |
profit des usagers rattachés aux territoires concernés et des | ten behoeve van de gebruikers verbonden aan de betrokken gebieden en |
habitants qui en sont les bénéficiaires. | van de inwoners die ze genieten. |
B.3.2. Contrairement à ce que les parties intervenantes soutiennent, | B.3.2. In tegenstelling tot wat de tussenkomende partijen aanvoeren, |
le juge a quo considère que la loi domaniale du 26 juillet 1952 est | is de verwijzende rechter van oordeel dat de domaniale wet van 26 juli |
non pas un acte de pure tutelle, mais une loi matérielle qui a octroyé | 1952 geen handeling van zuiver toezicht is, maar een materiële wet die |
des droits aux communes et sections de commune qui ont pu bénéficier | rechten heeft toegekend aan de gemeenten en de gemeentesecties die de |
du nouveau régime élaboré, lequel impliquait clairement la suppression | tot stand gekomen nieuwe regeling hebben kunnen genieten, welke de |
des droits d'usage. Les communes et sections de commune sont donc | opheffing van de gebruiksrechten duidelijk inhield. De gemeenten en |
devenues titulaires de droits de copropriété sur la forêt d'Anlier. | gemeentesecties zijn dus houder geworden van rechten van mede-eigendom |
op het bos van Anlier. | |
D'après le juge a quo également, les communes qui ont absorbé les | Nog volgens de verwijzende rechter zijn de gemeenten waaraan de |
sections de commune disposant d'un droit de copropriété sur la forêt | gemeentesecties met een recht van mede-eigendom op het bos van Anlier |
d'Anlier, sont elles-mêmes devenues titulaires de ce droit, du fait de | zijn overgedragen, zelf houder van dat recht geworden door de |
la suppression de ces sections par la loi du 14 février 1961. | opheffing van die secties bij de wet van 14 februari 1961. |
B.3.3. Quant à l'article 44 de la loi du 29 juin 1976 en cause, le | B.3.3. De verwijzende rechter interpreteert artikel 44 van de in het |
geding zijnde wet van 29 juni 1976 in die zin dat die bepaling het de | |
gemeenten die een recht van onverdeelde mede-eigendom op het bos van | |
juge a quo l'interprète comme ayant permis aux communes qui ont acquis | Anlier vanwege secties hebben verkregen, mogelijk heeft gemaakt om na |
de sections un droit de copropriété indivise sur la forêt d'Anlier, de | de samenvoeging houder van dat recht te blijven, ondanks de overdracht |
rester titulaires de ce droit après la fusion, malgré le transfert | van die secties naar een andere gemeente. De verwijzende rechter is |
desdites sections vers une autre commune. Le juge a quo considère | van oordeel dat het voormelde artikel 44, aldus geïnterpreteerd, een |
qu'ainsi interprété, l'article 44 précité créerait un différence de | verschil in behandeling onder gemeenten zou invoeren doordat de wet |
traitement entre communes du fait que la loi du 14 février 1961 a fait | van 14 februari 1961 inhoudt dat een gemeente die een gemeentesectie |
en sorte qu'une commune qui absorbait une section de commune recevait | heeft opgeslorpt, samen met die sectie de onverdeelde rechten verkreeg |
avec cette section les droits indivis dont elle disposait dans la | |
forêt d'Anlier en exécution de la convention de 1952, tandis que les | waarover die laatste beschikte in het bos van Anlier ter uitvoering |
lois de 1975 et 1976 ont eu pour conséquence qu'une autre commune qui se voyait rattacher le territoire d'une ancienne section de commune ne recevrait pas les droits indivis dont cette section disposait dans la forêt d'Anlier en exécution de la convention de 1952. B.3.4. C'est en règle au juge a quo qu'il appartient d'interpréter les normes qui sont applicables au litige qui lui est soumis. La Cour examinera, en conséquence, l'article 44 de la loi du 29 juin 1976 dans l'interprétation que lui donne le juge a quo. | van de overeenkomst van 1952, terwijl de wetten van 1975 en 1976 tot gevolg hebben gehad dat een andere gemeente waaraan het grondgebied van een vroegere gemeentesectie werd toegevoegd, niet de onverdeelde rechten verkreeg waarover die sectie beschikte in het bos van Anlier ter uitvoering van de overeenkomst van 1952. B.3.4. Het staat in de regel aan de verwijzende rechter de normen te interpreteren die op het aan hem voorgelegde geschil van toepassing zijn. Het Hof zal artikel 44 van de wet van 29 juni 1976 derhalve onderzoeken in de interpretatie die de verwijzende rechter eraan geeft. |
B.4.1.1. Il ressort des travaux préparatoires de la loi du 14 février | B.4.1.1. Uit de parlementaire voorbereiding van de wet van 14 februari |
1961 que le législateur a eu « pour but de réorganiser les communes | 1961 blijkt dat de wetgever « tot doel [had] de gemeenten te |
sur le plan territorial, afin d'éliminer les petites communes | reorganiseren op het territoriaal vlak, ten einde tot de uitschakeling |
non-viables qui constituent une plaie dans notre organisation | te komen van de kleine niet-leefbare gemeenten, die een wonde uitmaken |
administrative actuelle, et de réaliser des regroupements rendus | in onze huidige administratieve organisatie, en tot de verwezenlijking |
te komen van hergroeperingen die noodzakelijk worden gemaakt door | |
obligatoires par des circonstances de fait ou de nécessité économique | omstandigheden van feitelijke en economische aard » (Parl. St., Kamer, |
» (Doc. parl., Chambre, 1959-1960, n° 649/1, p. 42). | 1959-1960, nr. 649/1, p. 42). |
Pour atteindre ce but général, le législateur a supprimé les sections | Om dat algemene doel te bereiken heeft de wetgever de gemeentesecties |
de commune. Il a estimé que le maintien de ces sections s'opposait à | afgeschaft. Hij heeft geoordeeld dat de handhaving van die secties |
l'esprit de solidarité qui doit régner entre les habitants d'une | zich verzette tegen de geest van solidariteit die moet bestaan onder |
commune et créerait des situations « inextricables et même absurdes » | de inwoners van een gemeente en « onontwarbare en zelfs ongerijmde » |
toestanden in het leven zou roepen in geval van samenvoeging van | |
en cas de fusion des communes à sections (ibid., p. 44). Le | gemeenten waar secties bestaan (ibid., p. 44). De wetgever heeft dus |
législateur a donc voulu, par cette mesure, supprimer des | met die maatregel discriminaties onder de inwoners willen afschaffen |
discriminations entre les habitants (Doc. parl., Chambre, 1959-1960, | (Parl. St., Kamer, 1959-1960, nr. 649/29, p. 54, en Parl. St., Senaat, |
n° 649/29, p. 54, et Doc. parl., Sénat, 1960-1961, n° 108, p. 18). | 1960-1961, nr. 108, p. 18). |
B.4.1.2. Il ressort des travaux préparatoires de la loi interprétative | B.4.1.2. Uit de parlementaire voorbereiding van de interpretatieve wet |
du 24 mars 1972 que le législateur a voulu préciser la portée et les | van 24 maart 1972 blijkt dat de wetgever de draagwijdte en de gevolgen |
effets de la suppression des sections de commune. Il a distingué, à | van de afschaffing van de gemeentesecties heeft willen preciseren. |
cette fin, le problème du droit de propriété et du droit de | Daartoe heeft hij een onderscheid gemaakt tussen, enerzijds, het |
jouissance, d'une part, et le problème des droits d'usage, d'autre | probleem van het eigendoms- en het genotsrecht en, anderzijds, het |
part. Le législateur a confirmé son souci d'éviter les discriminations | probleem van de gebruiksrechten. De wetgever heeft zijn bezorgdheid |
entre les habitants d'une commune. Il a rappelé que l'effet de la | bevestigd om discriminaties onder de inwoners van een gemeente te |
suppression des sections de commune a été de transférer à la commune | vermijden. Hij heeft eraan herinnerd dat het gevolg van de afschaffing |
le droit de propriété et le droit de jouissance sur les biens | van de gemeentesecties is geweest het eigendomsrecht en het |
communaux de la section de commune. Il s'est opposé dès lors à une | genotsrecht op de gemeentegoederen van de gemeentesecties over te |
renaissance de ces sections sous forme de sociétés coopératives (Doc. | dragen aan de gemeente. Hij heeft zich derhalve verzet tegen een |
heropleving van die secties in de vorm van coöperatieve | |
parl., Chambre, 1968-1969, n° 468/3, p. 10) et a entendu raisonner en | vennootschappen (Parl. St., Kamer, 1968-1969, nr. 468/3, p. 10) en |
termes de droit public : « la loi peut donc supprimer la section et | heeft willen redeneren in termen van publiek recht : « de wet kan de |
régler la dévolution des biens de l'organisme supprimé comme il lui | gemeentesectie dus opheffen en de bestemming van de goederen naar |
convient » (ibid., p. 14). | believen regelen » (ibid., p. 14). |
B.4.2. Les motifs qui ont guidé l'adoption de l'article 44 de la loi | B.4.2. De motieven die hebben geleid tot de aanneming van artikel 44 |
du 29 juin 1976 sont exposés comme suit dans les travaux préparatoires | van de wet van 29 juni 1976 worden in de parlementaire voorbereiding |
: | als volgt uiteengezet : |
« Le Ministre a répondu qu'il aurait été bien plus facile d'appliquer | « De Minister antwoordt dat het veel gemakkelijker zou geweest zijn |
l'article 152 de la loi communale. Dans l'intérêt des communes, et | artikel 152 van de gemeentewet toe te passen. In het belang van de |
afin d'éviter d'interminables discussions, une solution radicale, | gemeenten, en ten einde eindeloze discussies te vermijden lijkt een |
telle qu'elle est proposée à l'article 43 [devenu l'article 44] semble | radikale oplossing zoals voorgesteld in artikel 43 [dat artikel 44 is |
préférable, d'autant plus qu'il s'agit d'une opération globale. | geworden] verkieslijker, te meer daar het om een algemene operatie |
En fait, l'article 152 est plutôt destiné à régler les transferts | gaat. Artikel 152 is in feite bedoeld om de overdrachten tussen twee |
entre deux communes. | gemeenten te regelen. |
[...] En fait, il ne s'agit pas d'expropriations, mais d'une nouvelle | [...] In wezen gaat het hier niet om een onteigening maar om een |
redistribution en vertu de la loi. | herverdeling uit kracht van de wet. |
Il a ensuite été donné connaissance à la commission d'un avis détaillé | Aan de commissie wordt vervolgens kennis gegeven van een uitgebreid |
advies dat aan de Minister is verstrekt door bevoegde juristen die | |
présenté au Ministre par certains juristes consultés par lui au sujet | door hem worden geraadpleegd omtrent de grondwettelijkheid van artikel |
de la constitutionnalité de l'article 43 : | 43 : |
' [...] | ' [...] |
L'existence des communes n'est constitutionnellement garantie que | Het bestaan van de gemeenten is grondwettelijk slechts op een algemene |
d'une façon générale; c'est le législateur qui dispose aussi bien de | manier gewaarborgd; de wetgevende macht beschikt over het bestaan |
l'existence individuelle de chaque commune que de l'étendue de son | zowel als over het grondgebied van elke gemeente afzonderlijk (art. |
territoire (art. 3). | 3). |
Lorsque le législateur fait usage de son pouvoir constitutionnel de | Wanneer de wetgevende macht gebruik maakt van haar grondwettelijk |
démembrer une commune et de régler le partage des biens, publics et | recht om een gemeente te verkavelen en om de door die verkaveling |
privés, que ce démembrement nécessite, la notion d'expropriation reste | vereiste verdeling van de openbare en particuliere goederen te |
complètement étrangère à cette opération. | regelen, doet het begrip onteigening daarbij helemaal niets terzake. |
En effet, il ne s'agit là aucunement d'une privation de propriété pour | Het betreft hier immers geenszins een ontzetting van eigendom ten |
cause d'utilité publique dans le sens de l'article 11 de la | algemenen nutte als bedoeld in artikel 11 van de Grondwet. |
Constitution. | |
Le fait que le législateur puisse faire disparaître une commune | Het feit dat de wetgevende macht een gemeente volledig kan doen |
entière avec tous ses biens, sans être constitutionnellement tenu à | verdwijnen met al haar goederen, zonder er grondwettelijk toe gehouden |
accorder une indemnisation quelconque, est la preuve la plus | te zijn enigerlei vergoeding toe te kennen, is wel het meest |
convaincante de cette thèse. | overtuigende bewijs van deze stelling. |
Le législateur agit dans tous ces cas en vertu de son pouvoir | De wetgevende macht handelt in elk van die gevallen overeenkomstig |
constitutionnel souverain de déterminer les divisions territoriales du | haar onaantastbare grondwettelijke bevoegdheid om de territoriale |
pays. | indeling van het land te bepalen. |
[...] | [...] |
C'est toujours la même thèse, mais étayée de façon un peu différente, | Steeds vindt men dezelfde thesis, zij het dan enigszins verschillend |
qu'on retrouve dans les considérations suivantes qui ont été | gestaafd, terug in de volgende overwegingen, die aanvaard werden door |
accueillies par trois commissaires nommés dans un cas d'espèce en | drie commissarissen die in een soortgelijk geval benoemd waren op |
vertu de l'article 151 de la loi communale : | grond van artikel 151 van de gemeentewet; |
' De gemeente waaraan een stuk grondgebied is ontnomen, mag niet | |
' La commune amputée ne peut tenir le raisonnement du particulier de | dezelfde redenering houden als een particulier wiens huis, waar hij |
qui un pouvoir public exproprie la maison où il est en train de | bezig is een fortuin te vergaren, door de overheid onteigend wordt. |
réaliser une fortune. Ce particulier a, en effet, le droit de se | Deze particulier heeft immers het recht zich erover te beklagen dat de |
plaindre que l'acte du pouvoir le prive d'avantages tout à fait | overheidsdaad hem geheel wettelijke voordelen ontzegt, hem een geheel |
légitimes, lui enlève son activité économique parfaitement légale, | wettelijke economische activiteit ontneemt en zijn vooruitgang naar |
l'arrête dans son progrès vers le bien-être. Mais une commune ? | welvaart in de weg staat. Maar een gemeente ? Is die er om een fortuin |
Existe-t-elle pour réaliser une fortune, pour faire commerce, pour | op te bouwen, handel te drijven, miljoenen te verdienen ? Zeker niet. |
gagner des millions ? En aucune façon. Elle existe pour les habitants | Zij bestaat ten behoeve van de inwoners en met het oog op het algemeen |
dans un intérêt général, dont le seul juge est le pouvoir législatif. | welzijn waarover alleen de wetgevende macht oordeelt. [...] '. |
[...] '. | [...] |
Nous sommes en droit de conclure que le législateur, en édictant les | Wij mogen daaruit besluiten dat de wetgever uitging van artikel 3 van |
articles 151 et 152 de la loi communale, s'est basé sur l'article 3 de | de Grondwet en niet van artikel 11, toen hij de artikelen 151 en 152 |
la Constitution et non sur l'article 11. Il est complètement libre de | van de gemeentewet uitvaardigde. Hij is volledig vrij om af te wijken |
s'écarter des règles arrêtées auxdits article 151 et 152. | van de bij die artikelen 151 en 152 bepaalde regelen. |
Ce faisant, il n'est tenu que par les exigences de l'intérêt général, | Wanneer hij dit doet, dan dient hij slechts rekening te houden met het |
d'une part, et celles de l'équité, d'autre part. Il lui revient de | algemeen belang en met de billijkheid. Hij dient het juiste evenwicht |
mettre ces exigences en balance. | tussen die beide beginselen te zoeken. |
[...] | [...] |
Cette argumentation vaut aussi pour la propriété des biens privés, | Die argumenten gelden eveneens voor de eigendom van de goederen van |
dont la nature n'est pas foncièrement différente de celle de la | het privé-domein waarvan de aard niet grondig verschilt van die van de |
propriété des biens publics, ' parce que tous les biens de toutes les | goederen van het openbaar domein ' omdat alle goederen van de |
personnes publiques sont, directement ou indirectement, affectés aux | overheidslichamen rechtstreeks of onrechtstreeks aangewend worden voor |
services publics ou à l'utilité publique ' (A. Buttgenbach, Manuel de | de openbare dienst of voor het algemeen belang ' (A. Buttgenbach, |
droit administratif, p. 357). | Manuel de droit administratif, blz. 357). |
C'est donc en réalité le législateur qui dispose souverainement de | In feite beschikt de wetgever dus op soevereine wijze over de |
l'affectation de tous ces biens » (Doc. parl., Chambre, 1975-1976, n° | aanwending van die goederen » (Parl. St., Kamer, 1975-1976, nr. |
782/15, pp. 71 à 74). | 782/15, pp. 71 tot 74). |
B.5. Pour vérifier le respect du principe d'égalité et de | B.5. Om de inachtneming van het beginsel van gelijkheid en |
non-discrimination, il n'est pas pertinent de comparer entre elles | niet-discriminatie te beoordelen, is het niet relevant twee wetgevende |
deux législations qui étaient applicables à des moments différents. Il | regelingen te vergelijken die op verschillende ogenblikken van |
relève du pouvoir d'appréciation du législateur de poursuivre un | toepassing waren. Het behoort tot de beoordelingsbevoegdheid van de |
objectif différent de celui qu'il poursuivait antérieurement et | wetgever een doelstelling na te streven die verschilt van degene die |
d'adopter des dispositions de nature à le réaliser. La seule | hij vroeger nastreefde en bepalingen aan te nemen die haar kunnen |
circonstance que le législateur ait pris une mesure différente de | verwezenlijken. De enige omstandigheid dat de wetgever een maatregel |
celle qu'il avait adoptée antérieurement n'établit en soi aucune | heeft genomen die verschilt van die welke hij vroeger heeft genomen, |
discrimination. | houdt op zich geen discriminatie in. |
Ainsi le législateur a pu légitimement considérer qu'en application de | Aldus vermocht de wetgever terecht ervan uit te gaan dat, met |
l'article 7 de la Constitution, dans le cadre de l'opération | toepassing van artikel 7 van de Grondwet, in het kader van de algemene |
généralisée de fusion des communes qu'il entendait poursuivre et | operatie inzake de samenvoeging van de gemeenten die hij wilde |
compte tenu de l'ampleur d'une telle opération, il convenait de | doorvoeren en gelet op de omvang van een dergelijke operatie, diende |
déroger aux règles traditionnelles de dévolution du patrimoine | te worden afgeweken van de traditionele regels inzake opvolging van de |
communal et d'attacher à cette opération de fusion, des effets | gemeentegoederen en dat aan die samenvoegingsoperatie bijzondere |
particuliers. | gevolgen dienden te worden gekoppeld. |
La distinction relevée par le juge a quo dans sa question, qui résulte | Het onderscheid dat de verwijzende rechter in zijn vraag opmerkt en |
de l'application de l'article 44 de la loi du 29 juin 1976, ainsi que | dat voortvloeit uit de toepassing van artikel 44 van de wet van 29 |
de l'arrêté royal du 3 octobre 1975, tels qu'il les a interprétés, | juni 1976, alsook van het koninklijk besluit van 3 oktober 1975, zoals |
hij ze heeft geïnterpreteerd, is niet onbestaanbaar met de artikelen | |
n'est pas incompatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution. | 10 en 11 van de Grondwet. Het is inherent aan een nieuwe wetgeving dat |
Le propre d'une nouvelle législation est d'établir une distinction | een onderscheid wordt gemaakt tussen personen die zijn betrokken bij |
entre les personnes relevant du champ d'application de l'ancienne | rechtstoestanden die onder het toepassingsgebied van de vroegere |
regeling vielen (wet van 1961) en personen die zijn betrokken bij | |
législation (loi de 1961) et les personnes relevant de la législation | rechtstoestanden die onder het toepassingsgebied van de latere |
ultérieure (loi de 1976). | regeling vallen (wet van 1976). |
B.6. La question préjudicielle appelle une réponse négative. | B.6. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
L'article 44 de la loi du 29 juin 1976 « modifiant certaines | Artikel 44 van de wet van 29 juni 1976 « tot wijziging van sommige |
dispositions de la loi communale, du Code rural, de la législation sur | bepalingen van de gemeentewet, het Veldwetboek, de wetgeving op de |
pensioenregeling van het gemeentepersoneel en het daarmee | |
le régime de pensions du personnel communal et assimilé et réglant | gelijkgestelde personeel en tot regeling van sommige gevolgen van de |
certaines conséquences des fusions, annexions et rectifications des | samenvoegingen, aanhechtingen en wijzigingen van grenzen van gemeenten |
limites des communes réalisées par la loi du 30 décembre 1975 », ainsi | verwezenlijkt door de wet van 30 december 1975 » alsook artikel 15 van |
que l'article 15 de l'arrêté royal du 3 octobre 1975 « réglant | het koninklijk besluit van 3 oktober 1975 « houdende regeling van |
certaines modalités et conséquences des fusions de communes et | zekere modaliteiten en gevolgen van de samenvoeging van gemeenten en |
modifications de limites réalisées par l'arrêté royal du 17 septembre | grenswijzigingen verwezenlijkt door het koninklijk besluit van 17 |
1975 », ratifié par la loi du 30 décembre 1975, interprétés comme | september 1975 », bekrachtigd bij de wet van 30 december 1975, in die |
ayant pour effet que le transfert d'une partie de territoire, et | zin geïnterpreteerd dat zij tot gevolg hebben dat de overdracht van |
een gebiedsdeel, en met name een vroegere gemeentesectie, niet leidt | |
notamment une ancienne section de commune, ne donne pas lieu au | tot de overdracht, ten behoeve van de gemeente waaraan het wordt |
transfert, au profit de la commune « absorbante », des droits de | overgedragen, van de vroeger door die gemeentesectie verworven |
propriété et de propriété indivise acquis antérieurement par cette | eigendomsrechten en rechten van onverdeelde eigendom, schenden de |
section de commune, ne violent pas les articles 10 et 11 de la | artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. |
Constitution. Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare |
l'audience publique du 13 mars 2008. | terechtzitting van 13 maart 2008. |
Le greffier, | De griffier, |
P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
Le président, | De voorzitter, |
M. Melchior. | M. Melchior. |