← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 101/2007 du 12 juillet 2007 Numéro du rôle : 4066 En cause
: la question préjudicielle relative à l'article 22, § 1 er , de la loi du 11
avril 1995 visant à instituer « la charte » de l'assuré social, pos La
Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. Marte(...)"
Extrait de l'arrêt n° 101/2007 du 12 juillet 2007 Numéro du rôle : 4066 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 22, § 1 er , de la loi du 11 avril 1995 visant à instituer « la charte » de l'assuré social, pos La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. Marte(...) | Uittreksel uit arrest nr. 101/2007 van 12 juli 2007 Rolnummer 4066 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 22, § 1, van de wet van 11 april 1995 tot invoering van het « handvest » van de sociaal verzekerde, gesteld door het Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters P(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 101/2007 du 12 juillet 2007 | Uittreksel uit arrest nr. 101/2007 van 12 juli 2007 |
Numéro du rôle : 4066 | Rolnummer 4066 |
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 22, § 1er, | In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 22, § 1, van de |
de la loi du 11 avril 1995 visant à instituer « la charte » de | wet van 11 april 1995 tot invoering van het « handvest » van de |
l'assuré social, posée par la Cour du travail de Bruxelles. | sociaal verzekerde, gesteld door het Arbeidshof te Brussel. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. | samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters |
Martens, M. Bossuyt, E. De Groot, L. Lavrysen et J.-P. Moerman, | P. Martens, M. Bossuyt, E. De Groot, L. Lavrysen en J.-P. Moerman, |
assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. | bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van |
Melchior, | voorzitter M. Melchior, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
Par arrêt du 25 octobre 2006 en cause de l'Office national de l'emploi | Bij arrest van 25 oktober 2006 in zake de Rijksdienst voor |
contre Magali Ramioulle, dont l'expédition est parvenue au greffe de | Arbeidsvoorziening tegen Magali Ramioulle, waarvan de expeditie ter |
la Cour le 8 novembre 2006, la Cour du travail de Bruxelles a posé la | griffie van het Hof is ingekomen op 8 november 2006, heeft het |
question préjudicielle suivante : | Arbeidshof te Brussel de volgende prejudiciële vraag gesteld : |
« L'article 22, § 1er, de la Charte de l'assuré social en limitant son | « Is artikel 22, § 1, van het handvest van de sociaal verzekerde, |
champ d'application, lorsqu'il existe des dispositions particulières | doordat het zijn toepassingsgebied begrenst wanneer er specifieke |
dans d'autres secteurs de la sécurité sociale, et en excluant toute | bepalingen bestaan in andere sectoren van de sociale zekerheid, en |
doordat het elke bevoegdheid van het gerecht uitsluit in verband met | |
attribution judiciaire quant au contrôle complet de décisions | de volledige controle van administratieve beslissingen waarbij wordt |
administratives refusant renonciation à récupérer des allocations | geweigerd af te zien van het terugvorderen van onterecht betaalde |
sociales indûment payées est-il contraire aux principes d'égalité et | sociale uitkeringen, strijdig met de beginselen van gelijkheid en |
de non-discrimination formulés aux articles 10 et 11 de la | niet-discriminatie die geformuleerd zijn in de artikelen 10 en 11 van |
de Grondwet, alsook met het recht op toegang tot een rechter waarin | |
Constitution ainsi qu'au droit d'accès à un juge prévu à l'article 6 | artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens |
de la Convention européenne des droits de l'homme ? ». | voorziet ? ». |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
Quant à la disposition en cause | Ten aanzien van de in het geding zijnde bepaling |
B.1. Tel qu'il a été modifié par la loi du 25 juin 1997, l'article 22 | B.1. Zoals het is gewijzigd bij de wet van 25 juni 1997, bepaalt |
de la loi du 11 avril 1995 « visant à instituer ' la charte ' de | artikel 22 van de wet van 11 april 1995 « tot invoering van het ' |
l'assuré social » dispose : | handvest ' van de sociaal verzekerde » : |
« § 1er. Sans préjudice des dispositions légales ou réglementaires | « § 1. Onverminderd de wettelijke of reglementaire bepalingen eigen |
propres aux différents secteurs de la sécurité sociale, les | aan de verschillende sectoren van de sociale zekerheid, zijn de |
dispositions des §§ 2 à 4 s'appliquent à la récupération de l'indu. | bepalingen van de §§ 2 tot 4 van toepassing op de terugvordering van |
onverschuldigd betaalde bedragen. | |
§ 2. L'institution de sécurité sociale compétente peut, dans les | § 2. De bevoegde instelling van sociale zekerheid kan, binnen de |
conditions déterminées par son Comité de gestion et approuvées par le | voorwaarden bepaald door zijn beheerscomité en goedgekeurd door de |
ministre compétent, renoncer à la récupération de l'indu : | bevoegde minister, afzien van de terugvordering van het onverschuldigde : |
a) dans des cas ou catégories de cas dignes d'intérêt et à la | a) in behartigenswaardige gevallen of categorieën van gevallen en mits |
condition que le débiteur soit de bonne foi; | de schuldenaar te goeder trouw is; |
b) lorsque la somme à récupérer est minime; | b) wanneer het terug te vorderen bedrag gering is; |
c) lorsqu'il s'avère que le recouvrement de la somme à récupérer est | c) wanneer blijkt dat de terugvordering onzeker of te duur is |
aléatoire ou trop onéreux par rapport au montant à récupérer. | vergeleken met het bedrag dat teruggevorderd moet worden. |
§ 3. Sauf en cas de dol ou de fraude, il est renoncé d'office, au | § 3. Behoudens in het geval van bedrog of arglist, wordt ambtshalve |
décès de celui à qui elles ont été payées, à la récupération des | afgezien van de terugvordering van onverschuldigd betaalde prestaties, |
prestations payées indûment si, à ce moment, la réclamation de l'indu | bij het overlijden van degene aan wie ze betaald zijn, indien hem op |
ne lui avait pas encore été notifiée. | dat ogenblik nog geen kennis was gegeven van de terugvordering. |
§ 4. Toutefois, sans préjudice de l'application de l'article 1410 du Code judiciaire, cette disposition ne fait pas obstacle à la récupération de l'indu sur les prestations qui, au moment du décès de l'intéressé étaient échues, mais ne lui avaient pas encore été versées ou n'avaient pas encore été payées à l'une des personnes suivantes : 1° au conjoint avec qui le bénéficiaire cohabitait au moment de son décès; 2° aux enfants avec qui le bénéficiaire vivait au moment de son décès; 3° à la personne avec qui le bénéficiaire vivait au moment de son décès; 4° à la personne qui est intervenue dans les frais d'hospitalisation, à concurrence de son intervention; 5° à la personne qui a payé les frais funéraires à concurrence de ces frais. § 5. Le Roi peut, par arrêté délibéré en Conseil des Ministres et après avis du Conseil national du travail, déterminer que les §§ 1er à | § 4. Onverminderd de toepassing van artikel 1410 van het Gerechtelijk Wetboek verhindert deze bepaling nochtans niet de terugvordering van onverschuldigd betaalde bedragen wanneer het gaat om prestaties die, het ogenblik van het overlijden van de belanghebbende, vervallen waren doch hem nog niet waren uitbetaald of niet waren uitbetaald aan één van de volgende personen : 1° de echtgenoot met wie de gerechtigde op het ogenblik van zijn overlijden samenleefde; 2° de kinderen met wie de gerechtigde op het ogenblik van zijn overlijden samenleefde; 3° de persoon met wie de gerechtigde op het ogenblik van zijn overlijden samenleefde; 4° de persoon die een deel betaald heeft in de ziekenhuiskosten en zulks tot beloop van het door hem betaalde bedrag; 5° de persoon die de begrafeniskosten betaald heeft en zulks tot beloop van het bedrag van die kosten. § 5. De Koning kan, bij een in ministerraad overlegd besluit en na advies van de Nationale Arbeidsraad, bepalen dat de §§ 1 tot 4 van dit |
4 ne sont pas d'application à certaines branches de la sécurité | artikel niet van toepassing zijn op bepaalde regelingen van sociale |
sociale ». | zekerheid ». |
B.2. Le juge a quo demande à la Cour si cette disposition, et plus | B.2. De verwijzende rechter vraagt het Hof of die bepaling, en meer |
particulièrement son paragraphe 1er, est compatible avec les articles | |
10 et 11 de la Constitution et avec l'article 6 de la Convention | bepaald paragraaf 1 ervan, bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 |
européenne des droits de l'homme en ce qu'elle exclut de son champ | van de Grondwet en met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de |
d'application les secteurs de la sécurité sociale pour lesquels | rechten van de mens doordat zij de sectoren van de sociale zekerheid |
waarvoor specifieke bepalingen bestaan, uit haar toepassingsgebied | |
existent des dispositions particulières (première branche) et en ce | uitsluit (eerste onderdeel) en doordat zij elke bevoegdheid van het |
qu'elle exclut toute attribution judiciaire quant au contrôle complet | gerecht uitsluit in verband met de volledige controle op de onterecht |
des allocations sociales indûment payées (deuxième branche). | betaalde sociale uitkeringen (tweede onderdeel). |
Bien que la question préjudicielle ne mentionne que l'article 22, § 1er, | Hoewel in de prejudiciële vraag enkel artikel 22, § 1, wordt vermeld, |
il ressort de la motivation de la décision a quo qu'elle concerne | blijkt uit de verwijzingsbeslissing dat zij ook betrekking heeft op de |
également l'application éventuelle de l'article 22, § 2. La Cour | mogelijke toepassing van artikel 22, § 2. Het Hof betrekt bijgevolg |
englobe cette disposition dans son examen. | beide bepalingen bij zijn onderzoek. |
B.3.1. La partie appelante devant le juge a quo et le Conseil des | B.3.1. De appellant voor de verwijzende rechter en de Ministerraad |
Ministres contestent la recevabilité de la question préjudicielle dans | betwisten de ontvankelijkheid van de prejudiciële vraag in zoverre het |
la mesure où elle demande à la Cour de se prononcer sur la | Hof wordt verzocht zich uit te spreken over de bestaanbaarheid van de |
compatibilité de la disposition litigieuse avec l'article 6 de la | in het geding zijnde bepaling met artikel 6 van het Europees Verdrag |
Convention européenne des droits de l'homme. | voor de rechten van de mens. |
B.3.2. La Cour n'est pas compétente pour contrôler directement des | B.3.2. Het Hof is niet bevoegd om wetskrachtige normen rechtstreeks te |
normes législatives au regard de dispositions conventionnelles. | toetsen aan verdragsbepalingen. |
Toutefois, dans le contrôle qu'elle exerce au regard des articles 10 | |
et 11 de la Constitution, la Cour doit prendre en considération les | Bij de toetsing aan de artikelen 10 en 11 van de Grondwet dient het |
garanties de l'article 6 de la Convention européenne des droits de | Hof evenwel rekening te houden met de waarborgen van artikel 6 van het |
l'homme, qui est expressément mentionné dans la question | Europees Verdrag voor de rechten van de mens, dat uitdrukkelijk |
préjudicielle. | vermeld is in de prejudiciële vraag. |
B.3.3. L'exception est rejetée. | B.3.3. De exceptie wordt verworpen. |
B.4.1. Il ressort des motifs de la décision de renvoi que le litige | B.4.1. Uit de motivering van de verwijzingsbeslissing blijkt dat het |
pendant devant le juge a quo concerne la récupération d'allocations | geschil dat hangende is voor de verwijzende rechter, betrekking heeft |
payées indûment dans le cadre d'une interruption de carrière pour | op de terugvordering van uitkeringen die onterecht werden uitbetaald |
congé parental. | in het kader van een loopbaanonderbreking voor ouderschapsverlof. |
B.4.2. Selon l'article 22, § 2, de la loi en cause, il peut être | B.4.2. Volgens artikel 22, § 2, van de in het geding zijnde wet kan in |
renoncé à la récupération des allocations versées indûment dans des | behartigenswaardige gevallen worden afgezien van de terugvordering van |
cas dignes d'intérêt. | onterecht betaalde uitkeringen. |
Le juge a quo estime toutefois que cette disposition ne s'applique pas | De verwijzende rechter is echter van mening dat die bepaling te dezen |
en l'espèce dès lors qu'elle a une portée supplétive et qu'une | niet van toepassing is omdat zij aanvullend is en omdat een specifieke |
réglementation particulière est fixée par l'arrêté ministériel du 17 | regeling is vastgelegd bij het ministerieel besluit van 17 december |
décembre 1991 « d'exécution des articles 13, 15, 20 et 27 de l'arrêté | 1991 « tot uitvoering van de artikelen 13, 15, 20 en 27 van het |
royal du 2 janvier 1991 relatif à l'octroi d'allocations | koninklijk besluit van 2 januari 1991 betreffende de toekenning van |
d'interruption ». | onderbrekingsuitkeringen ». |
Conformément à l'article 5 de cet arrêté ministériel, l'administrateur | Overeenkomstig artikel 5 van dat ministerieel besluit kan de |
général de l'Office national de l'emploi, ou l'agent désigné par lui, | administrateur-generaal van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening of |
peut, lorsque le délai minimum d'interruption de carrière n'a pas été | het door deze laatste aangewezen personeelslid, wanneer de |
minimumtermijn voor loopbaanonderbreking niet werd nageleefd, afzien | |
respecté, renoncer à la récupération des prestations payées indûment | van de terugvordering van de onterecht betaalde uitkeringen indien het |
en cas de force majeure dans le chef du travailleur, et si celui-ci a | een geval van overmacht betreft ten aanzien van de werknemer en deze |
introduit à cet effet une requête accompagnée des pièces | daartoe een verzoekschrift, samen met de nodige bewijsstukken, heeft |
justificatives nécessaires. | ingediend. |
B.5.1. L'amendement du Gouvernement, à l'origine du caractère | B.5.1. Het amendement van de Regering, dat ten grondslag lag aan het |
supplétif de la disposition en cause, a été explicité comme suit dans | aanvullende karakter van de in het geding zijnde bepaling, werd in de |
les travaux préparatoires : | parlementaire voorbereiding als volgt toegelicht : |
« Cet amendement est basé sur les observations du Conseil national du | « Dit amendement is gebaseerd op de opmerkingen van de Nationale |
travail qui constate que les articles 31 et 32 traitent des modalités | Arbeidsraad die constateert dat de artikelen 31 en 32 betrekking |
de renonciation et que plus précisément l'article 31 détermine la | hebben op de regels van afstand en dat artikel 31 meer bepaald |
possibilité pour l'institution de sécurité sociale de renoncer, d'une | voorziet in de mogelijkheid voor de instelling van sociale zekerheid |
part, au bénéfice de la prescription de l'action en paiement et, | om af te zien eensdeels van het voordeel van de verjaring van de |
d'autre part, à la récupération de l'indu. | rechtsvordering tot betaling en anderdeels van de terugvordering van |
onverschuldigd betaalde bedragen. | |
[...] | [...] |
En ce qui concerne la renonciation à la récupération de l'indu, le CNT | Met betrekking tot de afstand van de terugvordering van onverschuldigd |
constate que les secteurs connaissent déjà des règles dont | betaalde bedragen, constateert de NAR dat er in de sectoren reeds |
l'application ne pose, à sa connaissance, guère de problèmes. | regels bestaan waarvan, voor zover hij weet, de toepassing nauwelijks |
Dans cette mesure et compte tenu également des problèmes de lisibilité | problemen doet rijzen. Tegen deze achtergrond en gelet op de moeilijkheden inzake |
qu'il a éprouvés à l'examen de l'article 32, le CNT propose de laisser | leesbaarheid die de NAR bij de bespreking van artikel 32 heeft |
au secteur concerné le soin d'appliquer ses propres dispositions en | ondervonden, stelt hij voor het aan de betrokken sector over te laten |
matière de renonciation à la récupération de l'indu » (Doc. parl., | zijn eigen bepalingen toe te passen inzake de afstand van de |
terugvordering van onverschuldigd betaalde bedragen » (Parl. St., | |
Chambre, 1991-1992, n° 353/5, p. 21). | Kamer, 1991-1992, nr. 353/5, p. 21). |
B.5.2. L'article 22, § 1er, de la loi en cause se borne à exprimer le caractère supplétif de cet article. L'habilitation qu'il contient ne peut en aucune façon déroger au principe selon lequel, lorsqu'une norme établit une différence de traitement entre certaines catégories de personnes, celle-ci doit se fonder sur une justification raisonnable qui s'apprécie par rapport au but et aux effets de la norme considérée. B.5.3. C'est au juge administratif et au juge judiciaire qu'il appartient d'apprécier si, en limitant la renonciation à la récupération des allocations payées indûment à la seule hypothèse d'un cas de force majeure, le ministre a pris une mesure qui est raisonnablement justifiée par la nature particulière des allocations d'interruption de carrière. B.6. La question préjudicielle, en sa première branche, appelle une réponse négative. | B.5.2. Artikel 22, § 1, van de in het geding zijnde wet is louter de uitdrukking van het aanvullende karakter van dat artikel. De machtiging die het omvat, laat geenszins toe af te wijken van het beginsel volgens hetwelk een verschil in behandeling dat door een norm tussen bepaalde categorieën van personen wordt ingevoerd, dient te berusten op een redelijke verantwoording in het licht van het doel en de gevolgen van de betrokken norm. B.5.3. Het komt de administratieve en de justitiële rechter toe te beoordelen of de minister, door de afstand van de terugvordering van onterecht betaalde uitkeringen te beperken tot het geval van overmacht, een maatregel heeft genomen die redelijk verantwoord is door de specifieke aard van de loopbaanonderbrekingsuitkeringen. B.6. Wat het eerste onderdeel ervan betreft, dient de prejudiciële vraag ontkennend te worden beantwoord. |
B.7.1. Dès lors que l'article 22, § 2, de la loi en cause pourrait | B.7.1. Aangezien artikel 22, § 2, van de in het geding zijnde wet zou |
s'appliquer au litige pendant devant le juge a quo, la Cour répond à | kunnen worden toegepast op het geschil dat voor de verwijzende rechter |
la seconde branche de la question préjudicielle. | hangende is, antwoordt het Hof op het tweede onderdeel van de |
prejudiciële vraag. | |
B.7.2. Le juge a quo s'interroge sur la constitutionnalité de la | B.7.2. De verwijzende rechter vraagt zich af of de in het geding |
disposition en cause, en ce qu'elle ne lui permettrait pas d'exercer | zijnde bepaling grondwettig is in zoverre zij hem niet in staat zou |
un contrôle complet sur une décision refusant de renoncer à la | stellen een volledige controle uit te oefenen op een beslissing |
récupération de prestations sociales indues. | waarbij wordt geweigerd af te zien van de terugvordering van onterecht |
B.7.3. En ce que l'article 22, § 2, précité autorise l'institution de | betaalde sociale uitkeringen. B.7.3. In zoverre het voormelde artikel 22, § 2, de bevoegde |
sécurité sociale compétente à renoncer à la récupération des | instelling van sociale zekerheid toestaat af te zien van de |
allocations payées indûment lorsque la somme à récupérer est minime ou | terugvordering van de onverschuldigd betaalde uitkeringen wanneer het |
lorsqu'il s'avère que son recouvrement est aléatoire ou trop onéreux, | terug te vorderen bedrag gering is of wanneer blijkt dat de |
il accorde à cette institution une liberté d'appréciation qui est | terugvordering ervan onzeker is of te duur, kent het die instelling |
établie dans le seul intérêt de l'autorité et sur laquelle le juge ne | een beoordelingsvrijheid toe die enkel in het belang van de overheid |
peut exercer aucun contrôle. Il est raisonnablement justifié de ne pas | is vastgesteld en waarop de rechter geen enkele controle kan |
permettre qu'un recours puisse être exercé contre la décision par | uitoefenen. Het is redelijk verantwoord niet toe te staan dat beroep |
laquelle le ministre fait usage de cette liberté d'appréciation. | kan worden ingesteld tegen de beslissing waarbij de minister gebruik |
maakt van die beoordelingsvrijheid. | |
B.7.4. En revanche, en ce que le même article 22, § 2, autorise | B.7.4. In zoverre hetzelfde artikel 22, § 2, de bevoegde instelling |
l'institution de sécurité sociale compétente à renoncer à la | van sociale zekerheid daarentegen toestaat af te zien van de |
récupération des prestations indûment payées « dans des cas ou | terugvordering van onverschuldigd betaalde uitkeringen « in |
catégories de cas dignes d'intérêt et à la condition que le débiteur | behartigenswaardige gevallen of categorieën van gevallen en mits de |
schuldenaar te goeder trouw is », stelt het, in het belang van de | |
soit de bonne foi », il établit, dans l'intérêt de l'administré, un | bestuurde, een criterium vast waarvan de toepassing door de rechter |
critère sur l'application duquel le juge, sans qu'il puisse se | moet kunnen worden gecontroleerd op de interne en externe wettigheid |
substituer au ministre, doit pouvoir exercer un contrôle de légalité | ervan, zonder dat hij zich evenwel in de plaats van de minister kan |
interne et externe. | stellen. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
Sous réserve de ce qui est mentionné en B.7.4., l'article 22, §§ 1er | Onder voorbehoud van hetgeen is vermeld in B.7.4, schendt artikel 22, |
et 2, de la loi du 11 avril 1995 visant à instituer « la charte » de | §§ 1 en 2, van de wet van 11 april 1995 tot invoering van het « |
l'assuré social ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution. | handvest » van de sociaal verzekerde de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. |
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare |
l'audience publique du 12 juillet 2007. | terechtzitting van 12 juli 2007. |
Le greffier, | De griffier, |
P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
Le président, | De voorzitter, |
M. Melchior. | M. Melchior. |