← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 23/2007 du 25 janvier 2007 Numéro du rôle : 3982 En cause
: la question préjudicielle relative à l'article 1 er , § 4, de la loi du 22 juin
1960 instaurant le repos hebdomadaire dans l'artisanat et le com La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des
juges R. Henneuse, M(...)"
Extrait de l'arrêt n° 23/2007 du 25 janvier 2007 Numéro du rôle : 3982 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 1 er , § 4, de la loi du 22 juin 1960 instaurant le repos hebdomadaire dans l'artisanat et le com La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges R. Henneuse, M(...) | Uittreksel uit arrest nr. 23/2007 van 25 januari 2007 Rolnummer 3982 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 1, § 4, van de wet van 22 juni 1960 tot invoering van een wekelijkse rustdag in nering en ambacht, gesteld door de Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters R. Henn(...) |
---|---|
COUR D'ARBITRAGE | ARBITRAGEHOF |
Extrait de l'arrêt n° 23/2007 du 25 janvier 2007 | Uittreksel uit arrest nr. 23/2007 van 25 januari 2007 |
Numéro du rôle : 3982 | Rolnummer 3982 |
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 1er, § 4, de | In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 1, § 4, van de wet |
la loi du 22 juin 1960 instaurant le repos hebdomadaire dans | van 22 juni 1960 tot invoering van een wekelijkse rustdag in nering en |
l'artisanat et le commerce, posée par le Tribunal correctionnel de Liège. | ambacht, gesteld door de Correctionele Rechtbank te Luik. |
La Cour d'arbitrage, | Het Arbitragehof, |
composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges R. | samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters |
Henneuse, M. Bossuyt, J.-P. Snappe, E. Derycke et J. Spreutels, | R. Henneuse, M. Bossuyt, J.-P. Snappe, E. Derycke en J. Spreutels, |
assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. | bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van |
Melchior, | voorzitter M. Melchior, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
Par jugement du 4 mai 2006 en cause du ministère public contre la SA « | Bij vonnis van 4 mei 2006 in zake het openbaar ministerie tegen de NV |
EVS » et autres dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour | « EVS » en anderen, waarvan de expeditie ter griffie van het |
d'arbitrage le 9 mai 2006, le Tribunal correctionnel de Liège a posé | Arbitragehof is ingekomen op 9 mei 2006, heeft de Correctionele |
la question préjudicielle suivante : | Rechtbank te Luik de volgende prejudiciële vraag gesteld : |
« L'article 1er, § 4, de la loi du 22 juin 1960 instaurant le repos | « Schendt artikel 1, § 4, van de wet van 22 juni 1960 tot invoering |
hebdomadaire dans l'artisanat et le commerce viole-t-il les articles | |
10 et 11 de la Constitution en tant qu'il interdit aux commerçants qui | van een wekelijkse rustdag in nering en ambacht de artikelen 10 en 11 |
exercent, dans le même lieu de vente, une activité soumise à cette loi | van de Grondwet, in zoverre het de handelaars die op dezelfde |
verkoopruimte een aan die wet onderworpen activiteit en een activiteit | |
et une activité qui n'est pas soumise, de poursuivre, le jour de repos | die daaraan niet is onderworpen, uitoefenen, verbiedt op de verplichte |
hebdomadaire obligatoire, la vente de produits relevant de l'activité | wekelijkse rustdag de verkoop voort te zetten van producten die onder |
non soumise à la loi ? ». | de activiteit vallen die niet aan de wet is onderworpen ? ». |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
B.1. L'article 1er de la loi du 22 juin 1960 instaurant le repos | B.1. Artikel 1 van de wet van 22 juni 1960 tot invoering van een |
hebdomadaire dans l'artisanat et le commerce (ci-après : loi du 22 | wekelijkse rustdag in nering en ambacht (hierna : wet van 22 juni |
juin 1960) dispose : | 1960) bepaalt : |
« § 1. A la demande d'une ou de plusieurs fédérations professionnelles | « § 1. Op aanvraag van een of meerdere beroepsverbonden en op gunstig |
et sur avis favorable du Conseil supérieur des classes moyennes, le | advies van de Hoge Raad voor de Middenstand kan de Koning, wanneer het |
Roi peut, lorsque l'intérêt général et les nécessités économiques le | algemeen nut en de economische noodwendigheden het toelaten, een |
permettent, prescrire un jour de repos par semaine dans la branche de | wekelijkse rustdag verplicht stellen in de tak van handel of ambacht |
commerce ou d'artisanat qui intéresse cette ou ces fédérations. | welke dit of deze verbonden aanlangt. |
§ 2. Dans ce secteur, la vente directe au consommateur, qui nécessite | § 2. Rechtstreekse verkoop aan de verbruiker, waarvoor kontakt met de |
le contact avec la clientèle, est interdite ce jour. La même | klanten is vereist, is op die dag en in die sector verboden. Hetzelfde |
interdiction s'applique dans les mêmes conditions aux prestations de | verbod geldt onder dezelfde voorwaarden voor ambachtelijke en andere |
service artisanales et autres. | dienstprestaties. |
Sont également interdites, les livraisons à domicile. | Bestellingen ten huize zijn eveneens verboden. |
Ne tombent pas sous l'application de la présente loi, les ventes et | De verkopen en de ambachtelijke en andere dienstprestaties, die wegens |
les prestations de service artisanales et autres, effectuées dans les | geval van dringende noodzakelijkheid dienen uitgevoerd, vallen niet |
cas de nécessité urgente. | onder toepassing van deze wet. |
[...] | [...] |
§ 4. Lorsqu'il est prescrit un jour de repos par semaine dans une | § 4. Wanneer een wekelijkse rustdag verplicht is gesteld in een |
branche déterminée de commerce ou d'artisanat, l'interdiction prévue | |
au § 2 du présent article s'étend à tous les lieux de vente où cette | bepaalde tak van handel of ambacht, slaat het bij § 2 bepaald verbod |
activité est exercée, même à titre accessoire, à l'exception des lieux | op alle verkoopruimten waar deze werkzaamheid, zelfs op bijkomstige |
de vente situés sur le domaine des autoroutes. Pour l'application de | wijze, wordt uitgeoefend, met uitzondering van de verkooppunten |
la présente disposition, ne font pas partie des autoroutes les voies | gelegen op het domein der autosnelwegen. Voor de toepassing van deze |
d'accès et de sortie. Sauf si le Roi en dispose autrement à la demande de la fédération requérante, l'interdiction s'étend aux autres activités commerciales ou artisanales dans les mêmes locaux. Il est toutefois fait exception pour l'activité qui consiste à fournir au consommateur, dans des établissements spécialement aménagés à cette fin, des marchandises préalablement préparées et présentées de manière telle qu'elles doivent normalement être consommées sur place. Cette exception est applicable aussi longtemps que cette activité ne fait pas l'objet d'une réglementation prise en exécution de la présente loi. Les entreprises relevant de plusieurs secteurs commerciaux ou artisanaux ne peuvent être tenues, par l'effet de la présente disposition, d'observer plus d'un jour de repos par semaine. | bepaling maken de toe- en uitgangswegen geen deel uit van het domein der autosnelwegen. Behoudens wanneer de Koning er op aanvraag van het verzoekend verbond anders over beschikt, is het verbod insgelijks toepasselijk op alle andere in dezelfde lokalen uitgeoefende handels- of ambachtelijke werkzaamheden. Uitzondering wordt echter gemaakt voor de activiteit die erin bestaat aan de verbruiker, in speciaal daartoe uitgeruste inrichtingen, vooraf bereide waren af te leveren, op zodanige wijze aangeboden dat zij ter plaatse moeten worden verbruikt. Deze uitzondering is van toepassing zolang die activiteit niet gereglementeerd is ter uitvoering van deze wet. Door deze bepaling kunnen de ondernemingen met menigvuldige handels- of ambachtssectoren tot niet meer dan één rustdag per week worden verplicht. |
[...] ». | [...] ». |
B.2.1. Le juge a quo interroge la Cour sur la compatibilité avec les | B.2.1. De verwijzende rechter vraagt het Hof of artikel 1, § 4, van de |
articles 10 et 11 de la Constitution de l'article 1er, § 4, de la loi | wet van 22 juni 1960 bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de |
du 22 juin 1960, en ce qu'il interdit aux commerçants qui exercent, | Grondwet, in zoverre het de handelaars die op dezelfde verkoopruimte |
dans le même lieu de vente, une activité soumise à cette loi et une | een aan die wet onderworpen activiteit en een activiteit die daaraan |
activité qui n'y est pas soumise, de poursuivre, le jour de repos | niet is onderworpen, uitoefenen, verbiedt op de verplichte wekelijkse |
hebdomadaire obligatoire, la vente de produits relevant de l'activité | rustdag de verkoop voort te zetten van producten die onder de |
non soumise à la loi. | activiteit vallen die niet aan de wet is onderworpen. |
B.2.2. La question préjudicielle ne porte donc que sur la dernière | B.2.2. De prejudiciële vraag heeft dus enkel betrekking op de laatste |
phrase de l'article 1er, § 4, alinéa 1er, de la loi du 22 juin 1960, | zin van artikel 1, § 4, eerste lid, van de wet van 22 juni 1960, |
auquel la Cour limite son examen. | waartoe het Hof zijn onderzoek beperkt. |
B.3.1. Il ressort par ailleurs de la motivation du jugement et des | B.3.1. Uit de motivering van het vonnis en de feiten van de zaak |
faits de la cause que la Cour est invitée à comparer la situation des | blijkt overigens dat het Hof wordt verzocht om de situatie van de |
commerçants qui exercent exclusivement une activité non soumise à la | handelaars die uitsluitend een activiteit uitoefenen die niet is |
loi du 22 juin 1960, avec celle des commerçants qui exercent une | onderworpen aan de wet van 22 juni 1960 te vergelijken met de situatie |
van de handelaars die in dezelfde lokalen zowel een activiteit | |
activité non soumise à la loi du 22 juin 1960 dans les mêmes locaux | uitoefenen die niet is onderworpen aan de wet van 22 juni 1960 als een |
qu'une activité soumise à un jour de repos hebdomadaire. Dans le | activiteit die is onderworpen aan de wekelijkse rustdag. In het eerste |
premier cas, les commerçants peuvent poursuivre leur activité tout au | geval kunnen de handelaars hun activiteit de hele week voortzetten, |
long de la semaine, tandis que dans le second cas, ils ne peuvent | terwijl zij in het tweede geval, op de verplichte rustdag voor de aan |
poursuivre, le jour de repos obligatoire pour l'activité soumise à la | de wet onderworpen activiteit, de activiteit die nochtans niet aan |
loi, l'activité pourtant non soumise à cette même loi. | diezelfde wet is onderworpen, niet kunnen voortzetten. |
Par ailleurs, la nécessité d'une demande de la fédération | Bovendien zou de noodzaak van een aanvraag vanwege het betrokken |
professionnelle concernée pour que le Roi prévoie une dérogation à | beroepsverbond opdat de Koning in een afwijking zou voorzien van het |
l'interdiction de principe de toute activité commerciale ou artisanale | principiële verbod op elke ambachtelijke of handelsactiviteit die |
dans les mêmes locaux qu'une activité soumise à un jour de repos | wordt uitgeoefend in dezelfde lokalen als een activiteit die aan een |
hebdomadaire créerait également une discrimination entre les | wekelijkse rustdag is onderworpen eveneens een discriminatie in het |
commerçants qui adhèrent à la fédération et les autres commerçants. | leven roepen tussen de handelaars die toetreden tot het verbond en de |
andere handelaars. | |
B.3.2. Les poursuites devant le juge a quo concernent la vente de | B.3.2. De vervolgingen voor de verwijzende rechter hebben betrekking |
sandwiches garnis, activité non soumise à un jour de repos | op de verkoop van belegde broodjes, een activiteit die niet aan een |
hebdomadaire, dans les mêmes locaux que la vente de produits de | wekelijkse rustdag is onderworpen, in dezelfde lokalen als de verkoop |
boulangerie-pâtisserie, activité soumise à un jour de repos | van brood- en banketproducten, een activiteit die aan een wekelijkse |
hebdomadaire en vertu de l'arrêté royal du 8 avril 1965 « instaurant | rustdag is onderworpen krachtens het koninklijk besluit van 8 april |
le repos hebdomadaire dans les branches commerciales de la boulangerie | 1965 « tot invoering van een wekelijkse rustdag in de handelstakken |
et de la pâtisserie », pris en application de l'article 1er, § 1er, de | van de brood- en banketbakkerij », genomen met toepassing van artikel |
la loi du 22 juin 1960. | 1, § 1, van de wet van 22 juni 1960. |
La Cour limite son examen à cette situation de cumul d'activités | Het Hof beperkt zijn onderzoek tot die situatie waarin |
commerciales dans les mêmes locaux. | |
B.4. En permettant au Roi d'imposer un jour de repos hebdomadaire aux | |
secteurs qui en ont fait la demande par le biais des fédérations | handelsactiviteiten in dezelfde lokalen worden gecumuleerd. |
professionnelles concernées, la loi du 22 juin 1960 avait pour but de protéger la santé des indépendants, tout en leur laissant la liberté d'apprécier la nécessité d'instaurer un jour de repos obligatoire et de choisir ce jour de repos sans autre contrainte que celles qu'ils décident de s'imposer pour lutter contre leurs concurrents. Cette législation avait pour but de maintenir un équilibre entre la vie privée des commerçants indépendants et l'intérêt des consommateurs, en instaurant une régulation optionnelle des secteurs concernés qui n'entrave pas inutilement le jeu de la libre concurrence. En subordonnant l'instauration d'une telle régulation à l'initiative des fédérations professionnelles qui remplissent les conditions | B.4. Doordat de wet van 22 juni 1960 de Koning toestaat een wekelijkse rustdag op te leggen aan de sectoren die daartoe een aanvraag hebben ingediend via de betrokken beroepsverbonden, had zij tot doel de gezondheid van de zelfstandigen te beschermen en hun daarbij de vrijheid te laten om te oordelen of de invoering van een verplichte rustdag noodzakelijk was en die rustdag te kiezen zonder andere verplichtingen dan die welke zij beslissen zich op te leggen om met hun concurrenten te strijden. Die wetgeving had tot doel een evenwicht te bewaren tussen het privéleven van de zelfstandige handelaars en het belang van de consumenten, door voor de betrokken sectoren een optionele regeling in te voeren die niet nodeloos het spel van de vrije concurrentie ondermijnt. Door de invoering van een dergelijke regeling afhankelijk te maken van het initiatief van de beroepsverbonden die voldoen aan de voorwaarden |
prévues par l'article 5 de la loi du 22 juin 1960, le législateur a | bedoeld in artikel 5 van de wet van 22 juni 1960, heeft de wetgever |
choisi de laisser aux représentants des acteurs de la profession | ervoor geopteerd aan de vertegenwoordigers van de actoren van de |
concernée le soin de déterminer l'utilité d'un jour de repos | betrokken beroepsgroep de zorg over te laten om te bepalen of een |
hebdomadaire obligatoire dans le secteur concerné : | verplichte wekelijkse rustdag in de betrokken sector nuttig is : |
« L'intervention obligatoire du groupement professionnel est un | « Belangrijk is de noodzakelijke tussenkomst van de beroepsvereniging, |
élément important, puisque c'est à ce dernier qu'il appartient de | vermits deze het initiatief moet nemen om de wet toepasselijk te |
prendre l'initiative de la requête tendant à rendre la loi applicable | kunnen maken op alle beoefenaars van het beroep in kwestie. Indien de |
à tous ceux qui exercent la profession intéressée. Si le groupement | vereniging van oordeel is dat er geen probleem bestaat voor haar |
estime que le problème ne se pose pas pour la profession qu'il | |
représente, il n'introduira pas de demande et la situation restera ce | beroep, dan zal zij geen aanvraag doen, en blijft de toestand van vóór |
qu'elle était avant le vote de la loi » (Doc. parl., Sénat, 1959-1960, n° 364, p. 4). | de wet bestaan » (Parl. St., Senaat, 1959-1960, nr. 364, p. 4). |
B.5.1. Dans sa version originaire, l'article 1er, § 4, de la loi du 22 | B.5.1. Artikel 1, § 4, van de wet van 22 juni 1960 bepaalde in de |
juin 1960 disposait : | originele versie ervan : |
« Lorsqu'il est prescrit un jour de repos par semaine dans une branche | « Wanneer een wekelijkse rustdag verplicht is gesteld in een bepaalde |
déterminée de commerce ou d'artisanat, l'interdiction prévue au § 2 du | tak van handel of ambacht, slaat het bij § 2 bepaald verbod op alle |
présent article s'étend à tous les lieux de vente où cette activité | verkoopruimten waar deze werkzaamheid, zelfs op bijkomstige wijze, |
est exercée, même à titre accessoire. Dans ce cas, l'interdiction | wordt uitgeoefend. In dat geval is het verbod insgelijks toepasselijk |
s'étend également aux autres activités commerciales ou artisanales | op alle andere in dezelfde lokalen uitgeoefende handels- of |
exercées dans les mêmes locaux. | ambachtelijke werkzaamheden. |
Les entreprises relevant de plusieurs secteurs commerciaux ou | Door deze bepaling kunnen de ondernemingen met menigvuldige handels- |
artisanaux ne peuvent être tenues, par l'effet de la présente | of ambachtssectoren tot niet meer dan één rustdag per week worden |
disposition, d'observer plus d'un jour de repos par semaine ». | verplicht ». |
Les travaux préparatoires de la loi du 22 juin 1960 exposaient : | In de parlementaire voorbereiding van de wet van 22 juni 1960 werd |
« Il restait une question délicate à trancher, c'était celle des | uiteengezet : « Er bleef nog een netelige kwestie te beslechten, namelijk het geval |
entreprises dont l'activité s'étend à plusieurs secteurs | van de ondernemingen waarvan de werkzaamheid zich over meerdere |
professionnels différents et dont l'un ou plusieurs de ces secteurs | verschillende beroepssectoren uitstrekt en waarvan één of meer |
seraient soumis à l'obligation de fermeture. Le projet de loi tranche | sectoren aan de sluitingsverplichting zouden onderworpen zijn. Het |
cette question en prévoyant que, dès qu'un jour de fermeture est | wetsontwerp bepaalt ter zake dat, zohaast een sluitingsdag voor een |
imposé à une profession déterminée, l'ensemble des lieux de vente où | bepaald beroep wordt opgelegd, het geheel der verkoopruimten waar dit |
cette profession s'exerce, fût-ce même à titre accessoire ou | beroep wordt uitgeoefend, het weze zelfs te bijkomende of |
secondaire, est soumis à l'obligation de fermeture, avec la réserve | ondergeschikte titel, aan de sluitingsverplichting is onderworpen, met |
qu'une telle mesure ne peut jamais engendrer, pour le chef | het voorbehoud dat een dergelijke maatregel het ondernemingshoofd |
d'entreprise, l'obligation de plus d'un jour de fermeture par semaine | nooit tot meer dan één sluitingsdag per week kan verplichten » (Parl. |
» (Doc. parl., Chambre, 1959-1960, n° 470/1, p. 5). | St., Kamer, 1959-1960, nr. 470/1, p. 5). |
B.5.2. Le choix de cette extension du jour de repos hebdomadaire a été | B.5.2. De keuze voor die uitbreiding van de wekelijkse rustdag werd |
justifié comme suit : | verantwoord als volgt : |
« Il serait inconcevable que dans un même magasin où, par exemple, | « Zou het denkbaar zijn dat men bijvoorbeeld in één en dezelfde winkel |
sont vendus, des textiles et des articles de papeterie, l'on puisse | waar bijvoorbeeld textiel- en papierwaren worden verkocht de ene waren |
continuer à vendre une sorte d'articles, alors qu'un jour de repos | zou mogen blijven verkopen terwijl er een rustdag voorzien is in de |
serait prévu pour l'autre branche. Cela est inadmissible, du fait que | andere branche. Zo iets is niet mogelijk, want elke kontrole zou er |
tout contrôle deviendrait ainsi impossible » (Doc. parl., Chambre, | door uitgesloten worden » (Parl. St., Kamer, 1959-1960, nr. 470/4, p. |
1959-1960, n° 470/4, p. 8). | 8). |
Le législateur réalisait d'ailleurs que cette disposition « sera | De wetgever gaf zich overigens rekenschap ervan dat die bepaling « |
souvent d'application, étant donné que notre pays compte de nombreuses | zeer dikwijls van toepassing [zal] zijn, want ons land telt zeer |
entreprises mixtes » (ibid. ). | talrijke gemengde ondernemingen » (ibid. ). |
Ce n'est toutefois que lorsque les deux activités sont exercées dans | Het verbod om de niet aan de wekelijkse rustdag onderworpen activiteit |
le même local que l'interdiction d'exercer l'activité non soumise au | uit te oefenen, wordt echter slechts toegepast wanneer de beide |
repos hebdomadaire s'applique : | activiteiten worden uitgeoefend in hetzelfde lokaal : |
« Il en serait tout autrement si ces activités étaient exercées dans | « Anders zou het zijn wanneer deze werkzaamheden worden uitgeoefend in |
des lieux séparés l'un de l'autre; dans ce cas, l'une peut être | van elkander gescheiden ruimten; in zulk geval kan de ene stopgezet en |
arrêtée et l'autre continuée » (ibid. ). | de andere voortgezet worden » (ibid. ). |
B.6.1. L'article 1er de la loi du 30 juillet 1963 modifiant la loi du | B.6.1. Artikel 1 van de wet van 30 juli 1963 tot wijziging van de wet |
22 juin 1960 instaurant le repos hebdomadaire dans l'artisanat et le | van 22 juni 1960 tot invoering van een wekelijkse rustdag in nering en |
commerce a ensuite inséré dans l'article 1er, § 4, un nouvel alinéa | ambacht heeft vervolgens een nieuw lid ingevoegd in artikel 1, § 4, |
qui dispose : | dat bepaalt : |
« Il est toutefois fait exception pour l'activité qui consiste à fournir au consommateur, dans des établissements spécialement aménagés à cette fin, des marchandises préalablement préparées et présentées de manière telle qu'elles doivent normalement être consommées sur place. Cette exception est applicable aussi longtemps que cette activité ne fait pas l'objet d'une réglementation prise en exécution de cette loi ». B.6.2. Cette modification législative visait à prendre en considération la situation des « snack-bars » en leur accordant une dérogation à l'interdiction de principe de toute activité artisanale ou commerciale dans les mêmes locaux qu'une activité soumise à un jour de repos hebdomadaire. | « Uitzondering wordt echter gemaakt voor de activiteit die erin bestaat aan de verbruiker, in speciaal daartoe uitgeruste inrichtingen, vooraf bereide waren af te leveren, op zodanige wijze aangeboden dat zij ter plaatse moeten worden verbruikt. Deze uitzondering is van toepassing zolang die activiteit niet gereglementeerd is ter uitvoering van deze wet ». B.6.2. Die wetswijziging strekte ertoe rekening te houden met de situatie van de « snackbars » door hun een afwijking te verlenen op het principiële verbod van elke ambachtelijke of handelsactiviteit in dezelfde lokalen als die waarin een activiteit wordt uitgeoefend die is onderworpen aan een wekelijkse rustdag. De verantwoording voor dat principiële verbod werd overigens in |
La justification de cette interdiction de principe a d'ailleurs été | herinnering gebracht in de parlementaire voorbereiding van de wet van |
rappelée dans les travaux préparatoires de la loi de 1963 : | 1963 : |
« Cette disposition s'est avérée nécessaire, étant donné que la | « Deze bepaling bleek noodzakelijk omdat de grote meerderheid van onze |
majeure partie de nos entreprises commerciales ou artisanales sont des | handelsondernemingen en ambachten gemengde ondernemingen zijn waarin |
entreprises mixtes où sont exercées des activités relevant de | activiteiten worden uitgeoefend die tot verschillende handels- of |
plusieurs secteurs du commerce ou de l'artisanat et qu'il serait | ambachtssectoren behoren, en dat het onmogelijk zou zijn de toepassing |
impossible de surveiller l'application de cette législation si toutes | van de wetgeving na te gaan, indien alle gemengde ondernemingen op de |
les entreprises mixtes pouvaient, le jour de repos choisi par elles, | rustdag die zij gekozen hebben, hun andere werkzaamheden, niet door |
poursuivre l'exercice des autres activités non visées par la | een reglementering bedoeld, mochten uitoefenen » (Parl. St., Senaat, |
réglementation » (Doc. parl., Sénat, 1962-1963, n° 241, p. 1). | 1962-1963, nr. 241, p. 1). |
B.7. C'est la loi du 5 juillet 1973 « modifiant la loi du 22 juin 1960 | B.7. Het is de wet van 5 juli 1973 « tot wijziging van de wet van 22 |
instaurant le repos hebdomadaire dans l'artisanat et le commerce, | juni 1960 tot invoering van een wekelijkse rustdag in nering en |
modifiée par la loi du 30 juillet 1963 et par la loi du 6 mars 1964 » | ambacht, gewijzigd bij de wet van 30 juli 1963 en bij de wet van 6 |
qui a remplacé l'article 1er, § 4, alinéa 1er, par son texte actuel, | maart 1964 » die artikel 1, § 4, eerste lid, heeft vervangen door de |
qui fait l'objet de la question préjudicielle. | huidige tekst ervan, die het voorwerp uitmaakt van de prejudiciële |
En ce qui concerne la finalité de cette disposition, il est précisé : | vraag. Wat de doelstelling van die bepaling betreft, wordt gepreciseerd : |
« [...] le présent projet tend à annuler totalement ou partiellement | « [...] beoogt het voorliggend ontwerp het algehele verbod van |
par voie d'arrêté royal l'interdiction de vente générale qui, en vertu | verkoop, dat ingevolge de wet van 22 juni 1960 betrekking had op alle |
de la loi du 22 juin 1960, s'appliquait à toute activité commerciale | in de betrokken bedrijfsruimte verrichte handels- of ambachtelijke |
ou artisanale exercée dans le lieu d'exploitation en question. | werkzaamheden, bij middel van een koninklijk besluit geheel of |
gedeeltelijk ongedaan te maken. | |
Alors que la loi du 22 juin 1960 avait instauré cette interdiction | Terwijl de wet van 22 juni 1960 om redenen van efficiënte controle dit |
générale pour des motifs d'efficacité du contrôle, il apparut bientôt | algemeen verbod invoerde, bleek alras dat zulks tot onbillijke |
que cette même loi avait des effets inéquitables. [...] | gevolgen aanleiding gaf. [...] |
La loi du 30 juillet 1963 a adapté logiquement la réglementation par | De wet van 30 juli 1963 heeft logischerwijze de al te strakke regeling |
trop rigide prévue par la loi du 22 juin 1960. Des situations | van de wet van 22 juni 1960 aangepast. Vermits dergelijke toestanden |
similaires pouvant encore se présenter dans d'autres secteurs, une | zich nog in andere sectoren kunnen voordoen, zou telkens een |
modification de la loi s'imposerait chaque fois. Pour ces motifs, le | wetwijziging noodzakelijk zijn. Om die reden bepaalt het onderhavig |
présent projet prévoit que, pour toute activité commerciale ou | ontwerp dat een afwijking van het algemeen verbod voor elke handels- |
artisanale, une dérogation à l'interdiction générale peut être | of ambachtelijke werkzaamheid, bij middel van koninklijk besluit kan |
accordée par voie d'arrêté royal. | worden toegestaan. |
La fédération professionnelle intéressée doit, il est vrai, introduire | |
elle-même la demande de dérogation » (Doc. parl., Chambre, 1972-1973, | Weliswaar moet het betrokken beroepsverbond zelf deze aanvraag tot |
n° 488/2, p. 2). | afwijking indienen » (Parl. St., Kamer, 1972-1973, nr. 488/2, p. 2). |
B.8. Il résulte de ce qui précède que, lorsqu'un commerçant exerce | B.8. Uit wat voorafgaat blijkt dat, wanneer een handelaar verscheidene |
plusieurs activités dans les mêmes locaux, sans toutefois être visé | activiteiten uitoefent in dezelfde lokalen, zonder echter te worden |
par une des dérogations prévues par l'article 1er, § 4, de la loi du | beoogd in een van de afwijkingen bedoeld in artikel 1, § 4, van de wet |
22 juin 1960, il doit, s'il exerce une activité soumise au jour de repos hebdomadaire, respecter un jour de repos hebdomadaire à l'égard de toutes les activités qu'il exerce dans les mêmes locaux que l'activité réglementée. B.9.1. Lorsque le législateur prévoit la possibilité d'imposer un jour de repos hebdomadaire obligatoire par secteur d'activités, il est cohérent avec l'objectif poursuivi d'instaurer un système qui tende à éviter des fraudes. Le choix d'une interdiction générale de toute activité commerciale dans les mêmes locaux qu'une activité réglementée a été justifié, comme il a été rappelé en B.5.2, par l'impossibilité de contrôler efficacement le respect de la loi du 22 juin 1960. B.9.2. Quand il poursuit l'objectif d'assurer le respect d'une législation applicable dans tous les secteurs du commerce et de l'artisanat, le législateur ne peut par ailleurs envisager l'ensemble des situations particulières de cumul d'activités dans les mêmes | van 22 juni 1960, hij, wanneer hij een activiteit uitoefent die is onderworpen aan de wekelijkse rustdag, een wekelijkse rustdag in acht moet nemen ten aanzien van alle activiteiten die hij uitoefent in dezelfde lokalen als die waarin hij de gereglementeerde activiteit uitoefent. B.9.1. Wanneer de wetgever in de mogelijkheid voorziet om een verplichte wekelijkse rustdag op te leggen per activiteitensector, beantwoordt het aan de nagestreefde doelstelling dat een systeem wordt ingevoerd dat ertoe strekt fraude te vermijden. De keuze van een algemeen verbod op elke handelsactiviteit die wordt uitgeoefend in dezelfde lokalen als die waarin een gereglementeerde activiteit wordt uitgeoefend, werd, zoals in herinnering is gebracht in B.5.2, verantwoord door de onmogelijkheid om de inachtneming van de wet van 22 juni 1960 doeltreffend te controleren. B.9.2. Wanneer de wetgever ernaar streeft de inachtneming van een wetgeving die van toepassing is in alle sectoren van handel en ambacht te verzekeren, kan hij overigens geen rekening houden met alle bijzondere situaties waarin activiteiten in dezelfde lokalen worden |
locaux. | gecumuleerd. |
Lorsque le cumul d'activités concerne, comme en l'espèce, la vente de | Wanneer de gecumuleerde activiteiten, zoals te dezen, betrekking |
produits de boulangerie-pâtisserie et la vente de sandwiches garnis, | hebben op de verkoop van brood- en banketproducten en de verkoop van |
le contrôle du respect de la loi s'avère d'autant plus difficilement | belegde broodjes, blijkt de controle op de naleving van de wet des te |
concevable qu'il existe une connexité manifeste entre les activités | moeilijker denkbaar daar er een klaarblijkelijke samenhang bestaat |
cumulées. | tussen de gecumuleerde activiteiten. |
B.9.3. L'interdiction de principe prévue par la disposition en cause | B.9.3. Het in de in het geding zijnde bepaling bedoelde principiële |
est donc justifiée au regard de l'objectif poursuivi par la loi du 22 | verbod is dus verantwoord ten aanzien van de met de wet van 22 juni |
juin 1960. | 1960 nagestreefde doelstelling. |
B.10.1. Par ailleurs, lorsqu'un commerçant exerce plusieurs activités | B.10.1. Wanneer een handelaar verscheidene ambachtelijke of |
commerciales ou artisanales dans les mêmes locaux, il propose aux | handelsactiviteiten uitoefent in dezelfde lokalen, biedt hij overigens |
consommateurs des produits de différentes natures en un lieu unique de | aan de consumenten producten van verschillende aard aan op één enkele |
vente : la localisation unique de plusieurs activités lui permet ainsi | plaats van verkoop : dankzij de lokalisatie op één plaats van |
de bénéficier d'une position concurrentielle avantageuse, puisqu'il | verscheidene activiteiten geniet hij tevens een gunstige |
s'adresse à un public potentiellement plus large que celui auquel s'adresse un commerçant qui n'exerce qu'une seule activité, réglementée ou non. B.10.2. Enfin, l'interdiction de principe prévue par la disposition en cause n'est pas de nature à avoir des effets disproportionnés à l'égard des commerçants auxquels elle s'applique, puisque le commerçant qui souhaite ne pas être soumis à l'interdiction de toute activité dans les mêmes locaux dispose de la possibilité d'aménager des locaux distincts pour chaque activité. B.11.1. En outre, le système de dérogation par arrêté royal, à la | concurrentiepositie, vermits hij zich tot een publiek richt dat potentieel ruimer is dan datgene waartoe zich een handelaar richt die slechts één, al dan niet gereglementeerde activiteit uitoefent. B.10.2. Ten slotte is het in de in het geding zijnde bepaling bedoelde principiële verbod niet van dien aard dat het onevenredige gevolgen heeft ten aanzien van de handelaars waarop het van toepassing is, vermits de handelaar die niet onderworpen wenst te worden aan het verbod op enige activiteit in dezelfde lokalen over de mogelijkheid beschikt om afzonderlijke lokalen in te richten voor elke activiteit. B.11.1. Bovendien wordt het systeem waarbij, op aanvraag van het betrokken beroepsverbond, bij koninklijk besluit kan worden afgeweken |
demande de la fédération professionnelle concernée, à cette | van dat principiële verbod verantwoord door de wil om aan de |
interdiction de principe est justifié par la volonté de laisser aux | vertegenwoordigers van de betrokken actoren de zorg over te laten om |
représentants des acteurs concernés le soin d'apprécier la nécessité | te oordelen over de noodzaak van een afwijking. Dat mechanisme is |
d'une dérogation. Ce mécanisme est pleinement cohérent avec le choix | volkomen coherent met de in B.4 in herinnering gebrachte keuze van de |
du législateur, rappelé en B.4, d'entraver au minimum les règles de la | wetgever om de concurrentieregels zo min mogelijk te ondermijnen, door |
concurrence en laissant aux fédérations professionnelles le soin de | aan de beroepsverbonden de zorg over te laten om te bepalen of de |
déterminer la nécessité d'instaurer un jour de repos hebdomadaire dans | invoering van een wekelijkse rustdag in de betrokken |
le secteur d'activités concerné. | activiteitensector noodzakelijk is. |
Il résulte en effet de l'ensemble du système prévu par la loi du 22 | Uit de totaliteit van het systeem bedoeld in de wet van 22 juni 1960 |
juin 1960 que ce sont les fédérations professionnelles concernées qui | blijkt immers dat enkel de betrokken beroepsverbonden over het |
disposent seules de l'initiative tant de demander l'instauration d'un | initiatief beschikken om zowel de invoering van een wekelijkse rustdag |
jour de repos hebdomadaire que de demander une dérogation à | aan te vragen als om een afwijking aan te vragen van het principiële |
l'interdiction de principe de toute activité commerciale ou artisanale | verbod op elke ambachtelijke of handelsactiviteit in dezelfde lokalen |
dans les mêmes locaux qu'une activité réglementée. | als die waarin een gereglementeerde activiteit wordt uitgeoefend. |
Dès lors que le jour de repos hebdomadaire s'impose par secteur | Aangezien de wekelijkse rustdag wordt opgelegd per activiteitensector, |
d'activités, le législateur a pu considérer que les fédérations | vermocht de wetgever te oordelen dat de beroepsverbonden die voldoen |
professionnelles satisfaisant aux conditions de représentativité | aan de in de wet vastgestelde voorwaarden van representativiteit de |
fixées par la loi constituaient les interlocuteurs de référence | referentiegesprekspartners vormen die de belangen van de betrokken |
représentant les intérêts du secteur concerné. | sector vertegenwoordigen. |
B.11.2. La circonstance qu'un commerçant adhère ou non à la fédération | B.11.2. De omstandigheid of een handelaar al dan niet toetreedt tot |
professionnelle de son secteur d'activités est par conséquent sans | het beroepsverbond van de activiteitensector is bijgevolg niet |
pertinence au regard de l'objectif poursuivi par l'ensemble du système | relevant ten aanzien van de doelstelling die wordt nagestreefd met de |
de régulation instauré par la loi du 22 juin 1960. | hele regeling die wordt ingevoerd bij de wet van 22 juni 1960. |
B.12. La question préjudicielle appelle une réponse négative. | B.12. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
L'article 1er, § 4, de la loi du 22 juin 1960 instaurant le repos | Artikel 1, § 4, van de wet van 22 juni 1960 tot invoering van een |
hebdomadaire dans l'artisanat et le commerce ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution. | wekelijkse rustdag in nering en ambacht schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. |
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het |
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 25 janvier 2007. | Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 25 januari 2007. |
Le greffier, | De griffier, |
P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
Le président, | De voorzitter, |
M. Melchior. | M. Melchior. |