Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 96/2006 du 14 juin 2006 Numéro du rôle : 3761 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 6 de la loi du 21 février 2003 créant un Service des créances alimentaires au sein du SPF Finances, tel qu'il a ét La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P. Martens, E.(...)"
Extrait de l'arrêt n° 96/2006 du 14 juin 2006 Numéro du rôle : 3761 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 6 de la loi du 21 février 2003 créant un Service des créances alimentaires au sein du SPF Finances, tel qu'il a ét La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P. Martens, E.(...) Uittreksel uit arrest nr. 96/2006 van 14 juni 2006 Rolnummer 3761 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 6 van de wet van 21 februari 2003 tot oprichting van een Dienst voor alimentatievorderingen bij de FOD Financiën, zoals ve Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters P. Mart(...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 96/2006 du 14 juin 2006 Uittreksel uit arrest nr. 96/2006 van 14 juni 2006
Numéro du rôle : 3761 Rolnummer 3761
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 6 de la loi In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 6 van de wet van
du 21 février 2003 créant un Service des créances alimentaires au sein 21 februari 2003 tot oprichting van een Dienst voor
du SPF Finances, tel qu'il a été remplacé par l'article 331 de la alimentatievorderingen bij de FOD Financiën, zoals vervangen bij
loi-programme du 22 décembre 2003, posée par le Juge des saisies du artikel 331 van de programmawet van 22 december 2003, gesteld door de
Tribunal de première instance de Bruges. beslagrechter in de Rechtbank van eerste aanleg te Brugge.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P. samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters
Martens, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen et J.-P. Moerman, assistée P. Martens, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen en J.-P. Moerman,
du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. Arts, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Arts,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par ordonnance du 1er juillet 2005 en cause de M. Dupon contre le SPF Bij beschikking van 1 juli 2005 in zake M. Dupon tegen de FOD
Finances, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour Financiën, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is
d'arbitrage le 8 août 2005, le Juge des saisies du Tribunal de ingekomen op 8 augustus 2005, heeft de beslagrechter in de Rechtbank
première instance de Bruges a posé la question préjudicielle suivante van eerste aanleg te Brugge de volgende prejudiciële vraag gesteld :
: « L'article 6 de la loi du 21 février 2003 [créant un Service des « Schendt artikel 6 van de wet van 21 februari 2003 [tot oprichting
créances alimentaires au sein du SPF Finances], tel qu'il a été van een Dienst voor alimentatievorderingen bij de FOD Financiën],
modifié par l'article 331 de la loi-programme du 22 décembre 2003, zoals het werd gewijzigd door artikel 331 van de programmawet van 22
viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il december 2003, artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doordat het bepaalt
dispose que le Service des créances alimentaires doit octroyer son dat de Dienst voor alimentatievorderingen haar tegemoetkoming moet
intervention à la catégorie des créanciers d'aliments dont les verlenen aan de categorie van onderhoudsgerechtigden van wie de
débiteurs d'aliments sont domiciliés en Belgique ou y perçoivent des onderhoudsplichtigen hun woonplaats hebben in België of er inkomen
revenus, alors qu'il dispose que ce service ne doit pas octroyer son verwerven, terwijl het bepaalt dat deze dienst haar tegemoetkoming
intervention à la catégorie des créanciers d'aliments dont les niet moet toekennen aan de categorie van onderhoudsgerechtigden van
débiteurs d'aliments ne sont pas domiciliés en Belgique ou n'y wie de onderhoudsplichtigen niet in België wonen of er geen inkomen
perçoivent pas de revenus ? ». verwerven ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. La question préjudicielle concerne l'article 6 de la loi du 21 B.1. De prejudiciële vraag betreft artikel 6 van de wet van 21
février 2003 créant un Service des créances alimentaires au sein du februari 2003 tot oprichting van een Dienst voor
SPF Finances (ci-après : la loi du 21 février 2003), tel qu'il a été alimentatievorderingen bij de FOD Financiën (hierna : de wet van 21
remplacé par l'article 331 de la loi-programme du 22 décembre 2003, qui énonce : « Le créancier d'aliments peut demander l'intervention du Service des créances alimentaires lorsque le débiteur d'aliments s'est soustrait à l'obligation de paiement des aliments en tout ou en partie, pour deux termes consécutifs ou non, au cours des douze mois qui précèdent la demande. Le Service des créances alimentaires octroie son intervention si le créancier d'aliments est domicilié en Belgique et si le débiteur d'aliments est domicilié en Belgique ou y perçoit des revenus ». B.2. Le juge a quo demande à la Cour si cette disposition viole les februari 2003), zoals vervangen bij artikel 331 van de programmawet van 22 december 2003, dat luidt : « De onderhoudsgerechtigde kan de tegemoetkoming van de Dienst voor alimentatievorderingen aanvragen indien de onderhoudsplichtige zich gedurende twee, al dan niet opeenvolgende termijnen in de loop van de twaalf maanden die aan de aanvraag voorafgaan, geheel of ten dele onttrokken heeft aan de verplichting tot betaling van het onderhoudsgeld. De Dienst voor alimentatievorderingen verleent haar tegemoetkoming indien de onderhoudsgerechtigde zijn woonplaats in België heeft en indien de onderhoudsplichtige zijn woonplaats in België heeft of er een inkomen verwerft ». B.2. De verwijzende rechter wenst te vernemen of die bepaling de
articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'elle dispose que le artikelen 10 en 11 van de Grondwet schendt doordat ze erin voorziet
Service des créances alimentaires doit octroyer son intervention à la dat de Dienst voor alimentatievorderingen zijn tegemoetkoming moet
catégorie des créanciers d'aliments dont les débiteurs sont domiciliés verlenen aan de categorie van onderhoudsgerechtigden van wie de
en Belgique ou y perçoivent des revenus, alors que cette intervention onderhoudsplichtigen hun woonplaats hebben in België of er een inkomen
ne doit pas être octroyée à la catégorie des créanciers d'aliments verwerven, terwijl die tegemoetkoming niet moet worden verleend aan de
dont les débiteurs ne sont pas domiciliés en Belgique ou n'y categorie van onderhoudsgerechtigden van wie de onderhoudsplichtigen
perçoivent pas de revenus. Cette dernière catégorie ne relèverait niet in België wonen of er geen inkomen hebben. Deze laatste categorie
ainsi pas du champ d'application de la loi du 21 février 2003. zou aldus buiten het toepassingsgebied van de wet van 21 februari 2003 vallen.
Il s'ensuit que la question préjudicielle porte sur l'alinéa 2 de Hieruit blijkt dat de prejudiciële vraag betrekking heeft op het
l'article 6 de la loi du 21 février 2003, de sorte que la Cour limite tweede lid van artikel 6 van de wet van 21 februari 2003 zodat het Hof
son examen à cet alinéa. zijn onderzoek hiertoe beperkt.
Quant à la loi du 21 février 2003 Ten aanzien van de wet van 21 februari 2003
B.3.1. Par la loi du 21 février 2003, le législateur a entendu B.3.1. Met de wet van 21 februari 2003 wilde de wetgever een adequate
apporter une solution adéquate à un problème de société qui oplossing bieden voor een maatschappelijk probleem dat reeds jarenlang
s'éternisait, à savoir la problématique du non-paiement des pensions aansleepte, namelijk de problematiek van de niet-betaling van
alimentaires (Doc. parl., Chambre, 2001-2002, DOC 50-1627/001, pp. onderhoudsgelden (Parl. St., Kamer, 2001-2002, DOC 50-1627/001, pp.
4-11) : 4-11) :
« Au delà de l'aspect formel du droit à bénéficier d'une pension « Naast het formele aspect van het recht op een alimentatievergoeding
alimentaire et de l'obligation d'assistance entre parents et enfants en van de verplichting tot bijstand tussen ouders en kinderen en
et entre ex-époux, au delà de la question économique que représente le tussen gewezen echtgenoten, naast het economisch aspect van het bedrag
montant de la pension alimentaire pour garantir un niveau de vie van de alimentatie om een decent levenspeil te garanderen, is de
décent, le respect de l'obligation alimentaire constitue aussi un inachtneming van de verplichting tot levensonderhoud ook een
enjeu important dans le maintien des relations parentales (continuité belangrijk gegeven in de handhaving van de relaties tussen de ouders
des relations après le divorce). Il s'agit aussi, et nous le rappelons (voortzetting van de betrekkingen na de echtscheiding). Wij herinneren
avec insistance, de faire respecter un jugement et l'état de droit » er met aandrang aan dat het ook gaat om de inachtneming van een vonnis
(ibid., p. 5). en van de rechtstaat » (ibid., p. 5).
C'est ainsi qu'a été créé un Service des créances alimentaires, ayant Aldus werd een Dienst voor alimentatievorderingen opgericht, die zou
pour mission, d'une part, d'octroyer des avances sur les pensions instaan zowel voor de uitkering van voorschotten op onderhoudsgelden
alimentaires dues pour les enfants et entre époux ou cohabitants et, verschuldigd voor de kinderen en tussen echtgenoten of samenwonenden
d'autre part, de percevoir et de recouvrer les pensions alimentaires als voor de inning en de invorderingen van lopende onderhoudsgelden en
en cours et les arriérés éventuels (article 3, § 1er, de la loi du 21 eventuele achterstallen (artikel 3, § 1, van de wet van 21 februari
février 2003). Le droit à des avances n'a à cet égard pas été 2003). Het recht op voorschotten werd daarbij niet afhankelijk gesteld
subordonné à un plafond de revenus déterminé. L'objectif du van een bepaalde inkomensgrens. De bedoeling van de wetgever was dat
législateur était que tous les créanciers d'aliments, enfants et époux alle onderhoudsgerechtigde kinderen en echtgenoten of partners een
ou partenaires, puissent faire appel à l'intervention du Service des beroep zouden kunnen doen op de tegemoetkoming van de Dienst voor
créances alimentaires. alimentatievorderingen.
B.3.2. L'entrée en vigueur de la loi du 21 février 2003, fixée à B.3.2. De inwerkingtreding van de wet van 21 februari 2003,
l'origine au 1er septembre 2003, a été reportée au 1er septembre 2004 aanvankelijk vastgesteld op 1 september 2003, werd bij artikel 19 van
par l'article 19 de la loi-programme du 5 août 2003, et ce de programmawet van 5 augustus 2003 uitgesteld tot 1 september 2004 en
principalement pour des motifs budgétaires (Doc. parl., Chambre, 2003, dit voornamelijk om budgettaire redenen (Parl. St., Kamer, 2003, DOC
DOC 51-0102/12, pp. 33-41). 51-0102/12, pp. 33-41).
B.3.3. Les articles 328 à 342 de la loi-programme du 22 décembre 2003 B.3.3. Bij de artikelen 328 tot 342 van de programmawet van 22
ont modifié la loi du 21 février 2003, au motif que : december 2003 werd de wet van 21 februari 2003 gewijzigd, waarbij :
« [le] Gouvernement désire rencontrer certains souhaits formulés « de regering wenst tegemoet te komen aan sommige wensen die tijdens
durant les débats et est d'accord d'avancer l'entrée en vigueur du deze debatten werden geformuleerd en [...] akkoord [gaat] om de Dienst
Service des créances alimentaires. Il s'est fondé pour cela sur deux voor alimentatievorderingen op een vroeger tijdstip in werking te
principes, notamment, d'une part, des considérations budgétaires et stellen. Zij laat zich daarbij leiden door twee principes, namelijk
d'autre part, le principe que le créancier d'aliments a droit à enerzijds budgettaire overwegingen en anderzijds het principe dat de
l'exécution du jugement ou de l'acte par lequel la pension alimentaire onderhoudsgerechtigde recht heeft op de tenuitvoerlegging van het
a été fixée. vonnis of de akte waarin het onderhoudsgeld werd vastgesteld.
Dans le but de concilier les deux principes précités, le Gouvernement Om de twee genoemde principes met elkaar te verzoenen, wenst de
souhaite : regering :
1° un échelonnement de l'entrée en vigueur par lequel le recouvrement 1° een fasering van de inwerkingtreding, waarbij met de invordering
de la pension alimentaire peut commencer à partir du 1er juin 2004; van het onderhoudsgeld kan worden gestart vanaf 1 juni 2004;
2° que, si dans une phase ultérieure le Service des créances 2° dat, indien in een latere fase wordt overgegaan tot uitbetaling van
alimentaires est appelée à effectuer le paiement des avances sur voorschotten door de Dienst voor Alimentatievorderingen, dit voorlopig
pension alimentaire, celui-ci sera provisoirement limité aux avances zal worden beperkt tot voorschotten aan kinderen;
attribuées aux enfants;
3° que les avances soient attribuées uniquement si le parent non 3° dat de voorschotten enkel zullen worden toegekend indien de
débiteur chez qui l'enfant vit ou l'enfant lui-même s'il ne cohabite ouder-niet-onderhoudsplichtige bij wie het kind woont of het kind zelf
pas avec le parent ci-dessus visé, dispose de moyens d'existence qui indien het niet samenleeft met de zojuist genoemde ouder, over
ne dépassent pas 1 111 euros (44 818 BEF). Ce montant est augmenté de bestaansmiddelen beschikt die niet hoger zijn dan 1 111 euro (44 818
53 euros (2 138 BEF) par enfant à charge. BEF). Dit bedrag wordt verhoogd met 53 euro (2 138 BEF) per kind ten
4° que tant le débiteur que le créancier d'aliments soient domiciliés laste. 4° dat als voorwaarde wordt gesteld dat zowel de onderhoudsgerechtigde
als de onderhoudsplichtige hun domicilie in België moeten hebben of
en Belgique ou que le débiteur d'aliments y perçoive des revenus » dat de onderhoudsplichtige er een inkomen moet verwerven » (Parl. St.,
(Doc. parl., Chambre, 2003-2004, DOC 51-0473/001, pp. 165-166). Kamer, 2003-2004, DOC 51-0473/001, pp. 165-166).
Concernant l'entrée en vigueur de la loi du 21 février 2003, un Wat de inwerkingtreding van de wet van 21 februari 2003 betreft wordt
échelonnement des tâches du Service des créances alimentaires a été een fasering aangebracht binnen de taken van de Dienst voor
prévu. Alors que la mission de perception ou de recouvrement des alimentatievorderingen. Terwijl de opdracht tot inning of invordering
pensions alimentaires à charge du débiteur d'aliments est entrée en van het onderhoudsgeld ten laste van de onderhoudsplichtige in werking
vigueur le 1er juin 2004, la mission d'octroyer des avances sur les treedt op 1 juni 2004, wordt de opdracht om voorschotten uit te
pensions alimentaires a été reportée pour une durée indéterminée. Il a betalen op onderhoudsgelden voor onbepaalde tijd uitgesteld.
en outre été précisé, à l'article 3, § 2, alinéa 1er, que, lorsque Daarenboven wordt in artikel 3, § 2, eerste lid, aangegeven dat,
cette dernière mission entrera quand même en vigueur, le paiement de wanneer deze laatste opdracht toch in werking zal treden, de
ces avances sera, dans une première phase, limité aux pensions uitbetaling van die voorschotten in een eerste fase beperkt zal worden
alimentaires dues pour les enfants, et que ce n'est que dans une phase tot de onderhoudsgelden verschuldigd voor de kinderen, terwijl pas in
ultérieure que le régime des avances pourra être étendu par le Roi, een latere fase de voorschottenregeling door de Koning, bij een in
par arrêté délibéré en Conseil des Ministres, aux pensions Ministerraad overlegd besluit, kan worden uitgebreid tot de
alimentaires entre époux ou cohabitants (article 3, § 2, dernier onderhoudsgelden tussen echtgenoten of samenwonenden (artikel 3, § 2,
alinéa). laatste lid).
Un plafond de revenus a également été instauré, au-dessus duquel il ne Tevens wordt een inkomensgrens ingevoerd boven welke geen aanspraak op
sera pas possible de prétendre à des avances (article 4 de la loi du voorschotten zal kunnen worden gemaakt (artikel 4 van de wet van 21
21 février 2003, tel qu'il a été remplacé par l'article 329 de la februari 2003, zoals vervangen bij artikel 329 van de programmawet van
loi-programme du 22 décembre 2003). 22 december 2003).
B.3.4. La loi-programme du 11 juillet 2005 (articles 45 à 47) a créé B.3.4. Bij de programmawet van 11 juli 2005 (artikelen 45 tot 47)
un fonds budgétaire relatif au paiement des avances en matière de wordt een begrotingsfonds betreffende de betaling van voorschotten op
créances alimentaires, afin de permettre au Service des créances onderhoudsgeld opgericht, met als doel de Dienst voor
alimentatievorderingen ertoe in staat te stellen vanaf 1 oktober 2005
alimentaires de commencer le 1er octobre 2005 à payer des avances sur te starten met de uitbetaling van voorschotten op onderhoudsgeld
les pensions alimentaires dues pour les enfants (Doc. parl., Chambre, verschuldigd voor de kinderen (Parl. St., Kamer, 2004-2005, DOC
2004-2005, DOC 51-1820/012, p. 7). 51-1820/012, p. 7).
B.3.5. L'arrêté royal du 10 août 2005 fixant la date d'entrée en B.3.5. Bij koninklijk besluit van 10 augustus 2005 tot bepaling van de
vigueur des articles 3, § 2, 4 et 30 de la loi du 21 février 2003 datum van inwerkingtreding van de artikelen 3, § 2, 4 en 30 van de wet
(Moniteur belge du 30 août 2005) a fixé la date d'entrée en vigueur van 21 februari 2003 (Belgisch Staatsblad , 30 augustus 2005) wordt de
des articles précités au 1er octobre 2005. Depuis cette date, le inwerkingtreding van voormelde artikelen bepaald op 1 oktober 2005.
Vanaf die datum betaalt de Dienst voor alimentatievorderingen
Service des créances alimentaires octroie des avances afférentes à un voorschotten op één of verscheidene en welbepaalde termijnen van de
ou plusieurs termes déterminés de pensions alimentaires dues pour les onderhoudsgelden die verschuldigd zijn voor de kinderen en die werden
enfants et fixées soit par une décision judiciaire exécutoire, soit vastgesteld hetzij bij een uitvoerbare gerechtelijke beslissing,
dans une convention visée à l'article 1288, 3°, du Code judiciaire, hetzij in een overeenkomst als bedoeld in artikel 1288, 3°, van het
Gerechtelijk Wetboek, hetzij bij een uitvoerbare schikking bedoeld in
soit dans un accord exécutoire visé aux articles 731 à 734 du Code de artikelen 731 tot 734 van het Gerechtelijk Wetboek, tenminste
judiciaire, du moins si la condition relative aux moyens d'existence indien aan de voorwaarde inzake bestaansmiddelen bepaald in artikel 4,
fixée à l'article 4, § 1er, de la loi du 21 février 2003 est remplie. § 1, van de wet van 21 februari 2003 is voldaan.
B.4. Compte tenu des faits de l'instance principale, il convient B.4. Rekening houdend met de feiten in het bodemgeschil, dient uit het
d'inférer de ce qui précède que la question du juge a quo ne peut voorgaande te worden afgeleid dat de vraag van de verwijzende rechter
porter que sur l'article 6, alinéa 2, avant sa modification par la enkel betrekking kan hebben op artikel 6, tweede lid, vóór de
loi-programme du 11 juillet 2005 et avant l'entrée en vigueur de wijziging ervan bij de programmawet van 11 juli 2005 en vóór de
l'arrêté royal visé en B.3.5, et donc sur la situation dans laquelle inwerkingtreding van het in B.3.5 genoemde koninklijk besluit, en dus
le créancier d'aliments ne peut s'adresser au Service des créances op de situatie waarbij de onderhoudsgerechtigde zich enkel tot de
alimentaires que concernant la perception et le recouvrement des Dienst voor alimentatievorderingen kan richten voor wat betreft de
pensions alimentaires dues pour les enfants et entre époux ou inning en de invordering van de onderhoudsgelden verschuldigd voor de
cohabitants et le paiement de ces pensions lorsqu'elles ont été kinderen en tussen echtgenoten of samenwonenden en de uitbetaling van
recouvrées. Pour le paiement des avances sur pensions alimentaires die gelden, wanneer ze ingevorderd zijn. Voor de uitbetaling van
dues pour les enfants, c'étaient à ce moment, et plus précisément du 1er voorschotten op onderhoudsgelden verschuldigd voor de kinderen zijn op
juin 2004 au 1er octobre 2005, les articles 68bis à 68quater de la loi dat ogenblik, en meer bepaald van 1 juni 2004 tot 1 oktober 2005, de
du 8 juillet 1976 organique des centres publics d'action sociale, tels artikelen 68bis tot 68quater van de organieke wet van 8 juli 1976
betreffende de openbare centra voor maatschappelijk welzijn, zoals
qu'ils ont été modifiés par la loi-programme du 22 décembre 2003, qui gewijzigd bij de programmawet van 22 december 2003, van toepassing.
s'appliquaient. Quant à la disposition en cause Ten aanzien van de in het geding zijnde bepaling
B.5.1. L'article 6, alinéa 2, de la loi du 21 février 2003 a été B.5.1. Artikel 6, tweede lid, van de wet van 21 februari 2003, werd
modifié à plusieurs reprises. diverse malen gewijzigd.
A l'origine, cet article énonçait : « L'application de la présente loi est limitée aux créanciers d'aliments ayant leur domicile ou leur résidence habituelle en Belgique ». Il ressort des travaux préparatoires de cette disposition, auquel se réfère également le juge a quo, que le législateur a consacré un débat de fond à la question de l'instauration ou non d'une double condition de domicile. L'objectif de venir en aide à tous les créanciers d'aliments l'a amené, au départ, à décider de n'imposer une condition de domicile qu'aux créanciers d'aliments et non aux débiteurs d'aliments. « Le Ministre reconnaît qu'en termes de recouvrement, le problème se pose davantage en ce qui concerne le domicile du débiteur d'aliments. Cela étant, il va de soi que le Fonds est au moins tenu de venir en aide à tous les créanciers d'aliments domiciliés en Belgique. Il serait en effet inacceptable d'opérer une discrimination sur le territoire belge sous prétexte que le débiteur aurait décidé non seulement de ne pas payer les aliments dus mais aussi de partir à l'étranger. Il s'agit donc de trouver un juste équilibre entre, d'une part, la notion de recouvrement qui devrait nous faire tenir compte davantage du domicile du débiteur et, d'autre part, la notion de non-discrimination à l'égard des créanciers. Oorspronkelijk luidde het artikel : « De toepassing van deze wet is beperkt tot onderhoudsgerechtigden die hun woonplaats of verblijfplaats in België hebben ». Uit de parlementaire voorbereiding van die bepaling, waarnaar de verwijzende rechter eveneens verwijst, blijkt dat de wetgever aan het vraagstuk van de al dan niet dubbele domicilievoorwaarde, een grondige bespreking heeft gewijd. De doelstelling om steun te verlenen aan alle onderhoudsgerechtigden, heeft hem aanvankelijk ertoe doen beslissen enkel aan de onderhoudsgerechtigde en niet aan de onderhoudsplichtige een woonplaatsvereiste op te leggen. « De Minister geeft toe dat er inzake invordering meer moeilijkheden rijzen in verband met de woonplaats van de onderhoudsplichtige. Voor het overige ligt het voor de hand dat het Fonds op zijn minst verplicht is steun te verlenen aan alle in België gedomicilieerde onderhoudsgerechtigden. Het ware immers onaanvaardbaar op Belgisch grondgebied tot een ongelijke behandeling te komen, onder het voorwendsel dat de onderhoudsplichtige zou beslist hebben niet alleen de verschuldigde onderhoudsgelden niet te betalen maar ook naar het buitenland te vertrekken. Het is er dus om te doen een juist evenwicht te vinden tussen eensdeels het begrip terugvordering (dat ons ertoe zou moeten aanzetten meer rekening te houden met de woonplaats van de onderhoudsplichtige) en anderdeels het begrip non-discriminatie ten aanzien van de onderhoudsgerechtigden.
[...] [...]
Le Ministre fait remarquer qu'en sens inverse, la double condition de De Minister merkt op dat de dubbele domicilievoorwaarde daarentegen
domiciliation a aussi pour conséquence que si le débiteur décide de ook meebrengt dat indien de onderhoudsplichtige beslist het Belgisch
quitter le territoire belge, le créancier d'aliments n'aura plus droit grondgebied te verlaten, de onderhoudsgerechtigde niet langer recht
à une avance. heeft op een voorschot.
Vu l'objectif poursuivi, qui est de venir en aide aux créanciers Gelet op de nagestreefde doelstelling, die erin bestaat steun te
d'aliments, il est préférable de limiter le critère de domiciliation verlenen aan de onderhoudsgerechtigden, verdient het de voorkeur de
au seul créancier même si, pour des raisons de sécurité de domicilievoorwaarde te beperken tot de onderhoudsgerechtigde, ook al
recouvrement, il serait préférable d'imposer également un critère de zou de zekerheid inzake terugvordering gebieden ook een
domiciliation au débiteur de la créance alimentaire. Ce choix mettrait domiciliecriterium op te leggen aan de onderhoudsplichtige. Die keuze
néanmoins fin à la possibilité d'obtenir une aide pour beaucoup de zou het voor veel onderhoudsgerechtigden echter onmogelijk maken steun
créanciers d'aliments » (Doc. parl., Chambre, 2002-2003, DOC te verkrijgen » (Parl. St., Kamer, 2002-2003, DOC 50-1627/018, pp.
50-1627/018, pp. 47-48). 47-48).
Il y a lieu d'observer que cette version de l'article 6, alinéa 2, Er dient te worden opgemerkt dat die versie van artikel 6, tweede lid,
n'est jamais entrée en vigueur de manière effective. nooit effectief in werking is getreden.
B.5.2. Comme cela a été exposé en B.3.3, des préoccupations B.5.2. Zoals is uiteengezet in B.3.3 hebben budgettaire bekommernissen
budgétaires ont incité le législateur à modifier l'article 6, alinéa de wetgever ertoe aangezet artikel 6, tweede lid, te wijzigen bij
2, par l'article 331 de la loi-programme du 22 décembre 2003. Outre la artikel 331 van de programmawet van 22 december 2003. Naast de
condition que le créancier d'aliments soit domicilié en Belgique, il a voorwaarde dat de onderhoudsgerechtigde in België woont, werd ook
également été requis que le débiteur d'aliments soit domicilié en vereist dat de onderhoudsplichtige zijn woonplaats in België heeft of
Belgique ou y perçoive des revenus. er een inkomen verwerft.
B.5.3. La loi-programme du 11 juillet 2005 a modifié l'article 6, B.5.3. Bij de programmawet van 11 juli 2005 is artikel 6, tweede lid,
alinéa 2, une troisième fois en supprimant les termes « et si le voor een derde maal gewijzigd en vervallen de woorden « en indien de
débiteur d'aliments est domicilié en Belgique ou y perçoit des revenus onderhoudsplichtige zijn woonplaats in België heeft of er een inkomen
», et ce « afin de pallier à une éventuelle forme de discrimination » verwerft » en dit « ten einde een mogelijke vorm van discriminatie te
(Doc. parl., Chambre, 2004-2005, DOC 51-1820/012, p. 7). verhelpen » (Parl. St., Kamer, 2004-2005, DOC 51-1820/012, p. 7).
Cette modification ne présente toutefois pas d'intérêt pour l'examen Die wijziging heeft echter geen belang voor het onderzoek van de
de la présente question préjudicielle. huidige prejudiciële vraag.
Quant aux articles 10 et 11 de la Constitution Ten aanzien van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet
B.6. Alors que l'article 6, alinéa 2, originel, de la loi du 21 B.6. Terwijl het oorspronkelijke artikel 6, tweede lid, van de wet van
février 2003 vise à atteindre l'objectif du législateur de régler 21 februari 2003 beoogt de doelstelling van de wetgever te bereiken om
l'ensemble de la problématique du non-paiement des pensions de gehele problematiek van de niet-betaling van onderhoudsgelden te
alimentaires par la création du Service des créances alimentaires et regelen door de oprichting van de Dienst voor alimentatievorderingen
que le législateur a entendu, à ce propos, permettre à tous les en de wetgever in dat verband alle onderhoudsgerechtigden woonachtig
créanciers d'aliments domiciliés en Belgique de bénéficier de in België de tegemoetkoming van die dienst wilde laten genieten, is
l'intervention de ce service, le remplacement de l'article 6, alinéa artikel 6, tweede lid, van de wet van 21 februari 2003, zoals
2, de la loi du 21 février 2003 par la loi-programme du 22 décembre vervangen bij de programmawet van 22 december 2003, ingegeven door
2003 a quant à lui été inspiré par des préoccupations budgétaires, en budgettaire bekommernissen, waardoor het noodzakelijk bleek niet
conséquence desquelles il est apparu nécessaire non seulement de alleen de betaling van voorschotten op onderhoudsgelden door de Dienst
reporter le paiement par le Service des créances alimentaires des voor alimentatievorderingen uit te stellen en een inkomensgrens in te
avances sur pensions alimentaires et d'instaurer un plafond de voeren, maar ook het toepassingsgebied van de wet te beperken. Door
revenus, mais également de limiter le champ d'application de la loi. zich te beperken tot de categorie van de onderhoudsgerechtigden
En se limitant à la catégorie des créanciers d'aliments domiciliés en woonachtig in België van wie de onderhoudsplichtige eveneens in België
Belgique dont le débiteur d'aliments est également domicilié en
Belgique ou y perçoit des revenus, le législateur entendait tenir woont of er een inkomen verwerft, wilde de wetgever rekening houden
compte des difficultés de recouvrement auprès du débiteur d'aliment met de moeilijkheden van invordering bij de onderhoudsplichtige
lorsque celui-ci est domicilié à l'étranger. wanneer die in het buitenland woont.
B.7. L'article 6, alinéa 2, de la loi du 21 février 2003, tel qu'il a B.7. Artikel 6, tweede lid, van de wet van 21 februari 2003, zoals
été remplacé par la loi-programme du 22 décembre 2003, a pour effet l'apparition d'une distinction entre deux catégories de créanciers d'aliments domiciliés en Belgique, selon que le débiteur d'aliments est ou non domicilié en Belgique ou qu'il y perçoit ou non des revenus. Le créancier d'aliments ne peut faire appel à l'intervention du Service des créances alimentaires en vue de la perception, du recouvrement et du versement des pensions alimentaires dues que dans la première hypothèse, et ce à compter du 1er juin 2004. A cet égard, il convient d'observer qu'au sein de cette première catégorie, tous les créanciers d'aliments, indépendamment de leurs revenus ou moyens d'existence, peuvent faire appel au Service des vervangen bij de programmawet van 22 december 2003, heeft tot gevolg dat er een onderscheid bestaat tussen twee categorieën van onderhoudsgerechtigden woonachtig in België, naargelang de onderhoudsplichtige al dan niet in België woont of er een inkomen verwerft. Enkel in het eerste geval kan de onderhoudsgerechtigde een beroep doen op de tegemoetkoming van de Dienst voor alimentatievorderingen voor de inning, de invordering en de doorstorting van de verschuldigde onderhoudsgelden en dit vanaf 1 juni 2004. Daarbij moet worden opgemerkt dat, binnen die eerste categorie, alle onderhoudsgerechtigden ongeacht hun inkomen of bestaansmiddelen een
créances alimentaires en vue de la perception et du recouvrement tant beroep kunnen doen op de Dienst voor alimentatievorderingen en dit
des pensions alimentaires en cours que des arriérés sur celles-ci. Il s'agit en outre non seulement des pensions alimentaires dues pour les enfants mais également de celles dues aux époux ou cohabitants. B.8. Il n'appartient qu'au législateur, compte tenu des marges budgétaires, de décider si, pour quelles personnes et dans quelle mesure l'intervention du Service des créances alimentaires peut être demandée, sans que la Cour puisse en la matière substituer son appréciation à celle du législateur. A cet égard, il est loisible à l'autorité de modifier sa politique et de poursuivre un objectif d'économie budgétaire. Il revient néanmoins à la Cour d'apprécier si le choix du législateur n'a pas d'effets manifestement déraisonnables au préjudice d'une voor de inning en invordering zowel van de lopende onderhoudsgelden als van de achterstallen hierop. Het betreft daarbij niet alleen de onderhoudsgelden voor kinderen maar ook voor echtgenoten of samenwonenden. B.8. Het komt enkel aan de wetgever toe om, rekening houdend met de budgettaire marges, te beslissen of, voor welke personen en in welke mate tegemoetkoming aan de Dienst voor alimentatievorderingen kan worden gevraagd, zonder dat het Hof zijn beoordeling ter zake in de plaats vermag te stellen van die van de wetgever. Daarbij staat het de overheid vrij haar beleid te wijzigen en daarbij een budgettaire doelstelling na te streven. Niettemin staat het aan het Hof te oordelen of uit de keuze van de wetgever geen kennelijk onredelijke gevolgen voortvloeien ten nadele
catégorie de personnes déterminée. van een bepaalde categorie van personen.
B.9.1. En l'espèce, il n'y a pas de lien raisonnable de B.9.1. Te dezen is er geen redelijk verband van evenredigheid tussen
proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. de aangewende middelen en het beoogde doel.
L'exclusion hors du champ d'application de la loi du 21 février 2003 De uitsluiting uit het toepassingsgebied van de wet van 21 februari
de la catégorie des créanciers d'aliments dont le débiteur d'aliments 2003 van de categorie van onderhoudsgerechtigden van wie de
n'est pas domicilié en Belgique ou n'y perçoit pas de revenus a, en onderhoudsplichtige niet in België woont of er geen inkomen heeft,
premier lieu, pour effet d'exclure ces personnes d'un système global heeft allereerst tot gevolg dat zij verstoken zijn van een alomvattend
de recouvrement dans lequel le Service des créances alimentaires a systeem van invordering waarbij de Dienst voor alimentatievorderingen
pour mission de recouvrer toutes les pensions alimentaires au sens de instaat voor de invordering van alle onderhoudsgelden in de zin van
l'article 2 de la loi du 21 février 2003; il agit pour le compte et au artikel 2 van de wet van 21 februari 2003; hij treedt op voor rekening
nom de tous les créanciers d'aliments sans que le moindre plafond de en uit naam van alle onderhoudsgerechtigden zonder dat dienaangaande
revenus ait été fixé à ce propos et il procède au recouvrement tant enige inkomensgrens is bepaald en hij vordert zowel de achterstallen
des arriérés que des pensions alimentaires en cours. als de lopende onderhoudsgelden in.
Ensuite, ces personnes ne peuvent plus faire appel à la possibilité Vervolgens kunnen zij niet langer een beroep doen op de beperkte
limitée de recouvrement par les C.P.A.S. dans le cadre des articles mogelijkheid tot invordering door de O.C.M.W.'s in het kader van de
68bis à 68quater de la loi du 8 juillet 1976 organique des centres artikelen 68bis tot 68quater van de organieke wet van 8 juli 1976
publics d'action sociale. En effet, aux termes de l'article 341 de la betreffende de openbare centra voor maatschappelijk welzijn. Immers,
loi-programme du 22 décembre 2003, l'article 68ter, § 2, alinéa 1er, luidens artikel 341 van de programmawet van 22 december 2003 zijn
§§ 3 à 9, ainsi que l'article 68quater, alinéas 1er et 2, de la loi du artikel 68ter, § 2, eerste lid, §§ 3 tot 9, en artikel 68quater,
8 juillet 1976 sont abrogés au 1er juin 2004, de sorte qu'à partir de eerste en tweede lid, van de wet van 8 juli 1976 opgeheven op 1 juni
cette date, les C.P.A.S. ne peuvent plus procéder au recouvrement des
termes en cours des pensions alimentaires sur lesquels des avances ont
été payées, et ce tant avant qu'après le 1er juin 2004 (article 29bis 2004 zodat de O.C.M.W.'s vanaf die datum niet langer kunnen overgaan
tot invordering van de lopende termijnen van het onderhoudsgeld waarop
voorschotten werden betaald en dit zowel voor de periode vóór als na 1
de la loi du 21 février 2003, inséré par l'article 339 de la juni 2004 (artikel 29bis van de wet van 21 februari 2003, zoals
loi-programme du 22 décembre 2003). A ce propos, il convient par ingevoegd bij artikel 339 van de programmawet van 22 december 2003).
ailleurs d'observer que les articles 68bis et suivants de la loi du 8 In dat verband dient overigens te worden opgemerkt dat de artikelen
juillet 1976 n'imposaient aucune condition de domicile à l'égard du 68bis en volgende van de wet van 8 juli 1976 geen domicilievoorwaarde
débiteur d'aliments. ten opzichte van de onderhoudsplichtige stelden.
Les créanciers d'aliments dont le débiteur d'aliments n'est pas Onderhoudsgerechtigden van wie de onderhoudsplichtige niet in België
domicilié en Belgique ou n'y perçoit pas de revenus ne peuvent par woont of er geen inkomen verwerft, kunnen zich bijgevolg tot geen
conséquent s'adresser à aucun organisme en vue du recouvrement et de enkele instantie wenden voor de invordering en de inning van de
la perception des pensions alimentaires dues : ni au Service des créances alimentaires, parce qu'ils ne relèvent pas du champ d'application de la loi du 21 février 2003, ni au C.P.A.S. en ce qui concerne les pensions alimentaires à l'égard des enfants et sur lesquelles les C.P.A.S. ont payé des avances, parce que ces dispositions ont été abrogées. B.9.2. Lorsque le législateur déclare à l'origine entendre apporter une solution à tous les créanciers d'aliments en Belgique dont le débiteur d'aliments ne paie pas les pensions alimentaires dues, voulant ainsi régler un problème social préoccupant, des considérations de nature purement budgétaire ne peuvent suffire à exclure une catégorie déterminée de personnes du champ d'application de la loi, et ce au seul motif que le débiteur d'aliments est domicilié à l'étranger. Des préoccupations budgétaires peuvent d'autant moins justifier cette exclusion que le législateur avait à ce moment, plus précisément entre le 1er juin 2004 et le 1er octobre 2005, limité la mission du Service des créances alimentaires au recouvrement, à la perception et au versement des pensions verschuldigde onderhoudsgelden : noch tot de Dienst voor alimentatievorderingen, vermits zij niet onder het toepassingsgebied van de wet van 21 februari 2003 vallen, noch tot het O.C.M.W. voor wat betreft de onderhoudsgelden ten aanzien van de kinderen waarop de O.C.M.W.'s voorschotten hebben betaald, vermits die bepalingen zijn opgeheven. B.9.2. Wanneer de wetgever aanvankelijk aankondigt een oplossing te willen bieden voor alle onderhoudsgerechtigden in België van wie de onderhoudsplichtige de verschuldigde onderhoudsgelden niet betaalt, waarmee hij een prangend maatschappelijk probleem wil regelen, kunnen overwegingen van louter budgettaire aard niet volstaan om één bepaalde categorie uit te sluiten van het toepassingsgebied van de wet en dit om de enkele reden dat de onderhoudsplichtige in het buitenland woont. Budgettaire bekommernissen kunnen die uitsluiting des te minder verantwoorden nu de opdracht van de Dienst voor alimentatievorderingen op dat ogenblik, meer bepaald tussen 1 juni 2004 en 1 oktober 2005, door de wetgever beperkt is tot de invordering, de inning en de
alimentaires dues, de sorte que les conséquences financières pour doorstorting van het verschuldigde onderhoudsgeld, zodat de financiële
l'Etat ne sauraient être considérées comme étant à ce point gevolgen voor de Staat niet dermate zwaar kunnen worden geacht dat zij
importantes qu'elles puissent l'emporter sur les préjudices subis par vermogen op te wegen tegen de nadelen die de uitgesloten categorie van
la catégorie de créanciers d'aliments exclue. onderhoudsgerechtigden ondervindt.
B.10. La question préjudicielle appelle une réponse affirmative. B.10. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 6, alinéa 2, de la loi du 21 février 2003 créant un Service Artikel 6, tweede lid, van de wet van 21 februari 2003 tot oprichting
des créances alimentaires au sein du SPF Finances, tel qu'il a été van een Dienst voor alimentatievorderingen bij de FOD Financiën, zoals
remplacé par l'article 331 de la loi-programme du 22 décembre 2003 et vervangen bij artikel 331 van de programmawet van 22 december 2003 en
avant sa modification par la loi-programme du 11 juillet 2005, viole vóór de wijziging ervan bij de programmawet van 11 juli 2005, schendt
les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il dispose que le de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre het bepaalt dat de
Service des créances alimentaires n'octroie son intervention que si le Dienst voor alimentatievorderingen enkel zijn tegemoetkoming verleent
débiteur d'aliments est domicilié en Belgique ou y perçoit des indien de onderhoudsplichtige zijn woonplaats heeft in België of er
revenus. een inkomen verwerft.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 14 juin 2006. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 14 juni 2006.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
A. Arts. A. Arts.
^