Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 201/2005 du 21 décembre 2005 Numéro du rôle : 3247 En cause : le recours en annulation de l'article 189 de la loi-programme du 9 juillet 2004, introduit par le « Nationaa(...) La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges R. Henneuse, E(...)"
Extrait de l'arrêt n° 201/2005 du 21 décembre 2005 Numéro du rôle : 3247 En cause : le recours en annulation de l'article 189 de la loi-programme du 9 juillet 2004, introduit par le « Nationaa(...) La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges R. Henneuse, E(...) Uittreksel uit arrest nr. 201/2005 van 21 december 2005 Rolnummer 3247 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 189 van de programmawet van 9 juli 2004, ingesteld door het Nationaal V(...) Het Arbitragehof, Samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters R. Henn(...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 201/2005 du 21 décembre 2005 Uittreksel uit arrest nr. 201/2005 van 21 december 2005
Numéro du rôle : 3247 Rolnummer 3247
En cause : le recours en annulation de l'article 189 (concernant les In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 189 (met betrekking
professions des soins de santé) de la loi-programme du 9 juillet 2004, tot de gezondheidszorgberoepen) van de programmawet van 9 juli 2004,
introduit par le « Nationaal Verbond van Katholieke Vlaamse ingesteld door het Nationaal Verbond van Katholieke Vlaamse
Verpleegkundigen en Vroedvrouwen ». Verpleegkundigen en Vroedvrouwen.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges R. Samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters
Henneuse, E. De Groot, A. Alen, J.-P. Snappe et E. Derycke, assistée R. Henneuse, E. De Groot, A. Alen, J.-P. Snappe en E. Derycke,
du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. Arts, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Arts,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet du recours et procédure I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 22 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 22 december
décembre 2004 et parvenue au greffe le 23 décembre 2004, le « 2004 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 23
Nationaal Verbond van Katholieke Vlaamse Verpleegkundigen en december 2004, heeft het Nationaal Verbond van Katholieke Vlaamse
Vroedvrouwen », dont le siège est établi à 1030 Bruxelles, square Verpleegkundigen en Vroedvrouwen, met zetel te 1030 Brussel,
Vergote 43, a introduit un recours en annulation de l'article 189 Vergoteplein 43, beroep tot vernietiging ingesteld van artikel 189
(concernant les professions des soins de santé) de la loi-programme du (met betrekking tot de gezondheidszorgberoepen) van de programmawet
9 juillet 2004 (publiée au Moniteur belge du 15 juillet 2004, deuxième van 9 juli 2004 (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 15 juli
édition). 2004, tweede editie).
(...) (...)
II. En droit II. In rechte
(...) (...)
B.1. Le « Nationaal Verbond van Katholieke Vlaamse Verpleegkundigen en B.1. Het Nationaal Verbond van Katholieke Vlaamse Verpleegkundigen en
Vroedvrouwen » (N.V.K.V.V.), une association professionnelle Vroedvrouwen (N.V.K.V.V.), een beroepsvereniging opgericht in de vorm
constituée sous la forme d'une association sans but lucratif, demande van een vereniging zonder winstoogmerk, vordert de vernietiging van
l'annulation de l'article 189 de la loi-programme du 9 juillet 2004 artikel 189 van de programmawet van 9 juli 2004 wegens schending van
pour cause de violation des articles 10, 11 et 23 de la Constitution. de artikelen 10, 11 en 23 van de Grondwet.
La disposition entreprise énonce : De bestreden bepaling luidt :
« L'article 5, § 1er, de l'arrêté royal n° 78 du 10 novembre 1967 « Artikel 5, § 1, van het koninklijk besluit nr. 78 van 10 november
relatif à l'exercice des professions des soins de santé, modifié par 1967 betreffende de uitoefening van de gezondheidsberoepen [lees :
les lois du 20 décembre 1974 et du 19 décembre 1990, est complété par gezondheidszorgberoepen], gewijzigd bij de wetten van 20 december 1974
l'alinéa suivant : en 19 december 1990, wordt aangevuld met het volgende lid :
' De Koning kan, bij een besluit vastgesteld na overleg in de
' Le Roi peut fixer, par arrêté délibéré en Conseil des Ministres et Ministerraad en na advies van de Koninklijke Academiën voor
après avis des Académies Royales de Médecine, la liste des activités Geneeskunde, de lijst van activiteiten vaststellen die tot het
qui ont trait à la vie quotidienne et qui ne relèvent pas de dagelijkse leven behoren en die niet tot de uitoefening van de
l'exercice de l'art de guérir, de l'art infirmier, de la geneeskunst, de verpleegkunde, de kinesitherapie of een paramedisch
kinésithérapie ou d'une profession paramédicale. Il peut, en outre, beroep behoren. Hij kan daarenboven de voorwaarden vaststellen waaraan
fixer les conditions auxquelles ces activités doivent répondre pour deze activiteiten moeten beantwoorden om als dusdanig te worden
être considérées comme telles; ' ». beschouwd; ' ».
Quant à l'exception de non-recevabilité Ten aanzien van de exceptie van niet-ontvankelijkheid
B.2. La partie requérante, une association professionnelle reconnue, B.2. Volgens de verzoekende partij, een erkende beroepsvereniging,
estime justifier de l'intérêt requis, parce que la disposition doet zij van het vereiste belang blijken, aangezien de bestreden
entreprise peut affecter directement et défavorablement la situation bepaling de situatie van haar leden, verpleegkundigen, rechtstreeks en
de ses membres, des infirmiers, et ce pour deux raisons : d'une part, ongunstig kan raken en zulks om twee redenen : enerzijds, ondermijnt
la disposition entreprise sape la protection légale de la profession de bestreden bepaling de wettelijke bescherming van het beroep van
d'infirmier et, d'autre part, cette disposition permet d'éluder le verpleegkundige en, anderzijds, kan ten gevolge van die bepaling de
régime d'avis établi par la loi dans le cadre du Conseil national de wettelijk vastgestelde adviesregeling in het kader van de Nationale
l'art infirmier et de la Commission technique de l'art infirmier. Raad voor verpleegkunde en van de Technische Commissie voor
La partie requérante estime que la disposition entreprise constitue la verpleegkunde worden omzeild. De verzoekende partij is van oordeel dat de bestreden bepaling de
base légale permettant au Roi d'excepter des soins de santé des actes wettelijke grondslag vormt voor de Koning om de door Hem aan te wijzen
qu'il Lui appartient de désigner, alors qu'il s'agit pourtant handelingen uit de gezondheidszorg te halen, terwijl het nochtans
d'activités qui « ont trait à la vie quotidienne » et qui, sans la activiteiten betreft die « tot het dagelijkse leven behoren » en die
disposition entreprise, peuvent exclusivement être accomplis par des zonder de bestreden bepaling uitsluitend door beoefenaars van een
praticiens d'une profession des soins de santé, en l'espèce, des gezondheidszorgberoep, te dezen verpleegkundigen, mogen worden
infirmiers. verricht.
B.3. Le Conseil des Ministres soutient que le recours n'est pas B.3. De Ministerraad betoogt dat het beroep niet ontvankelijk is
recevable faute pour la partie requérante de disposer de l'intérêt requis. Le Conseil des Ministres souligne que la disposition entreprise n'a aucun rapport avec la protection de la profession d'infirmier mais porte uniquement sur le pouvoir de délégation des médecins. Selon lui, la disposition entreprise n'a pas pour effet d'éluder les avis du Conseil national de l'art infirmier et de la Commission technique de l'art infirmier. Le Conseil des Ministres considère que le point de vue de la partie requérante est purement hypothétique, puisque son argumentation se fonde sur un arrêté d'exécution de la disposition entreprise qui n'a pas encore été pris. Or, le contenu de cet arrêté n'est actuellement pas encore déterminé, et il ne peut pas non plus l'être sur la base du texte de la disposition entreprise. S'il devait apparaître ultérieurement que le Roi, en prenant l'arrêté d'exécution en question, aurait pris des mesures inconstitutionnelles ou n'aurait pas recueilli certains avis, la partie requérante pourra, le cas échéant, s'adresser aux instances compétentes. Le Conseil des Ministres conclut que l'intérêt de la partie requérante est purement potentiel et n'est pas direct. B.4.1. Lorsqu'une association sans but lucratif se prévaut d'un intérêt collectif, il est requis que son objet social soit d'une nature particulière et, dès lors, distinct de l'intérêt général; que l'intérêt collectif ne soit pas limité aux intérêts individuels de ses membres; que la norme entreprise soit susceptible d'affecter l'objet social; qu'il n'apparaisse pas, enfin, que cet objet social n'est pas ou n'est plus réellement poursuivi. wegens ontstentenis van het vereiste belang van de verzoekende partij. De Ministerraad wijst erop dat de bestreden bepaling niets uit te staan heeft met de bescherming van het beroep van verpleegkundige, maar enkel betrekking heeft op de delegatiebevoegdheid van artsen. Volgens hem vloeit uit de bestreden bepaling niet voort dat de adviesverlening door de Nationale Raad voor verpleegkunde en de Technische Commissie voor verpleegkunde wordt omzeild. De Ministerraad is van mening dat de zienswijze van de verzoekende partij louter hypothetisch is, aangezien haar argumentatie op een nog niet genomen uitvoeringsbesluit van de bestreden bepaling is gesteund. De inhoud van dat besluit is evenwel geenszins nu reeds bepaald, noch bepaalbaar op basis van de tekst van de bestreden bepaling. Indien later zou blijken dat de Koning bij het nemen van het desbetreffende uitvoeringsbesluit, ongrondwettige maatregelen zou hebben genomen of bepaalde adviezen niet zou hebben ingewonnen, kan de verzoekende partij zich in voorkomend geval tot de bevoegde instanties wenden. De Ministerraad besluit dat het belang van de verzoekende partij louter potentieel en niet rechtstreeks is. B.4.1. Wanneer een vereniging zonder winstoogmerk zich op een collectief belang beroept, is vereist dat haar maatschappelijk doel van bijzondere aard is en, derhalve, onderscheiden van het algemeen belang; dat het collectief belang niet tot de individuele belangen van haar leden is beperkt; dat het maatschappelijk doel door de bestreden norm kan worden geraakt; dat ten slotte niet blijkt dat dit maatschappelijk doel niet of niet meer werkelijk wordt nagestreefd.
B.4.2. L'objet social de la partie requérante est décrit comme suit à B.4.2. Het maatschappelijk doel van de verzoekende partij wordt in
l'article 3, § 1er, de ses statuts : artikel 3, § 1, van haar statuten als volgt omschreven :
« L'association a pour objet la défense de l'ensemble des intérêts des « De vereniging heeft tot doel alle belangen van verpleegkundigen en
infirmiers et des accoucheuses, sur le plan professionnel, social, vroedvrouwen te behartigen, zowel op professioneel, sociaal,
juridique, moral et religieux, matériel et culturel. Elle peut juridisch, moreel-godsdienstig, materieel en cultureel vlak. Zij mag
entreprendre toute activité susceptible de favoriser cet objet [...] alle activiteiten ondernemen die dit doel bevorderen [...] ».
». B.4.3. Par la disposition entreprise, le législateur habilite le Roi à B.4.3. Met de bestreden bepaling machtigt de wetgever de Koning de
dresser la liste des activités qui ont trait à la vie quotidienne et lijst van activiteiten vast te stellen die tot het dagelijkse leven
qui ne relèvent pas de l'exercice de l'art de guérir, de l'art behoren en die niet tot de uitoefening van de geneeskunst, de
infirmier, de la kinésithérapie ou d'une profession paramédicale. verpleegkunde, de kinesitherapie of een paramedisch beroep behoren.
Il n'appartient pas à la Cour de présumer de quelle manière sera mise Het staat niet aan het Hof de wijze te vermoeden waarop de in de
en oeuvre l'habilitation contenue dans la disposition entreprise. bestreden bepaling vervatte machtiging in werking zal worden gesteld.
Lorsque le législateur confère une habilitation, il faut supposer Indien de wetgever een machtiging verleent, dient ervan te worden
qu'il n'entend habiliter le délégué qu'à faire de son pouvoir un usage uitgegaan dat hij de gemachtigde enkel de bevoegdheid wil verlenen om
compatible avec les articles 10, 11 et 23 de la Constitution. die machtiging aan te wenden op een wijze die bestaanbaar is met de artikelen 10, 11 en 23 van de Grondwet.
C'est au juge administratif et au juge judiciaire qu'il appartient de Het staat aan de administratieve en aan de justitiële rechter toezicht
contrôler la mesure dans laquelle le délégué aurait excédé les termes uit te oefenen op de mate waarin de gemachtigde de hem toegekende
de l'habilitation qui lui a été conférée, notamment en permettant sans machtiging te buiten zou zijn gegaan, onder meer door zonder redelijke
justification suffisante, compte tenu en particulier de leur niveau de verantwoording toe te staan dat zorgkundigen bepaalde verpleegkundige
formation, que des aides-soignants accomplissent certaines activités activiteiten zouden kunnen uitoefenen, inzonderheid rekening houdend
de l'art infirmier. met hun opleidingsniveau.
B.4.4. Il y a lieu, pour apprécier les éléments apportés par la partie B.4.4. Bij de beoordeling van de elementen die de verzoekende partij
requérante à l'appui de son intérêt, de prendre en considération le aanbrengt om haar belang te staven, dient in aanmerking te worden
fait que la disposition entreprise : genomen dat de bestreden bepaling :
- ne modifie pas le chapitre Iter « L'exercice de l'art infirmier » de - hoofdstuk Iter « De uitoefening van de verpleegkunde » van het
l'arrêté royal n° 78 précité. Ce chapitre comprend notamment l'article voormelde koninklijk besluit nr. 78 niet wijzigt. In dat hoofdstuk
21quater, § 1er, et l'article 21quinquies, § 1er; la protection légale zijn onder meer artikel 21quater, § 1, en artikel 21quinquies, § 1,
de la profession d'infirmier est inscrite en particulier dans ces opgenomen; de wettelijke bescherming van het beroep van
dispositions; - exclut expressément de la liste à dresser, répertoriant les verpleegkundige is inzonderheid in die bepalingen neergelegd;
activités qui ont trait à la vie quotidienne, les actes qui relèvent - uitdrukkelijk de handelingen die tot de uitoefening van onder meer
de l'exercice, notamment, de l'art infirmier; de verpleegkunde behoren uitsluit van de op te stellen lijst van
activiteiten die tot het dagelijkse leven behoren;
- n'exclut nullement que l'arrêté d'exécution à adopter soit, le cas - geenszins uitsluit dat het te nemen uitvoeringsbesluit in voorkomend
échéant, soumis aux organes d'avis prévus par la loi, tels le Conseil geval aan de wettelijk vastgestelde adviesorganen, zoals de Nationale
national de l'art infirmier ou la Commission technique de l'art Raad voor verpleegkunde of de Technische Commissie voor verpleegkunde,
infirmier. zou worden voorgelegd.
B.4.5. Dès lors que le Conseil des Ministres considère lui aussi que B.4.5. Nu ook de Ministerraad aanneemt dat het verplicht overleg met
la concertation obligatoire avec l'Académie royale de médecine de Koninklijke Academiën voor Geneeskunde een vorm van overleg inhoudt
constitue une forme de concertation qui vient s'ajouter aux procédures die bovenop de in het koninklijk besluit nr. 78 voorgeschreven
prévues par l'arrêté royal n° 78, le fait d'invoquer l'article 23 de la Constitution ne saurait, sur ce point, fonder l'intérêt requis de la partie requérante. B.5. Il résulte de ce qui précède que l'intérêt de la partie requérante à l'annulation de la disposition entreprise est trop hypothétique et trop indirect pour pouvoir être pris en considération. Seul l'arrêté royal qui sera pris sur la base de la disposition entreprise pourra, le cas échéant, faire apparaître que l'objet social de la partie requérante est affecté. En reconnaissant d'ores et déjà l'intérêt de la partie requérante à l'annulation de la disposition entreprise, la Cour préjugerait de la manière dont le Roi mettra en oeuvre l'habilitation qui Lui est conférée. B.6. L'exception de non-recevabilité est fondée. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi prononcé en langue néerlandaise, en langue française et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 21 décembre 2005. Le greffier, P.-Y. Dutilleux. Le président, procedures komt, kan op dat punt het aanvoeren van artikel 23 van de Grondwet geen aanleiding geven tot het ten aanzien van de verzoekende partij vereiste belang. B.5. Uit wat voorafgaat volgt dat het belang van de verzoekende partij bij de vernietiging van de bestreden bepaling te hypothetisch en te onrechtstreeks is om in aanmerking te kunnen worden genomen. Enkel uit het koninklijk besluit dat op grond van de bestreden bepaling zal worden genomen, zal in voorkomend geval kunnen blijken dat het maatschappelijk doel van de verzoekende partij wordt geraakt. Nu reeds het belang van de verzoekende partij bij de vernietiging van de bestreden bepaling erkennen, zou inhouden dat het Hof vooruitloopt op de wijze waarop de Koning de Hem verleende machtiging in werking zal stellen. B.6. De exceptie van niet-ontvankelijkheid is gegrond. Om die redenen, het Hof verwerpt het beroep. Aldus uitgesproken in het Nederlands, het Frans en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 21 december 2005. De griffier, P.-Y. Dutilleux. De voorzitter,
A. Arts. A. Arts.
^