Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 143/2005 du 21 septembre 2005 Numéros du rôle : 3112 et 3142 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 11 de la loi générale sur les douanes et accises, coordonnée par l'arrêté royal du 18 juillet 19 La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P. Martens, R.(...)"
Extrait de l'arrêt n° 143/2005 du 21 septembre 2005 Numéros du rôle : 3112 et 3142 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 11 de la loi générale sur les douanes et accises, coordonnée par l'arrêté royal du 18 juillet 19 La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P. Martens, R.(...) Uittreksel uit arrest nr. 143/2005 van 21 september 2005 Rolnummers 3112 en 3142 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 11 van de algemene wet inzake douane en accijnzen, gecoördineerd bij koninklijk besluit van 18 juli 1977, en arti Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters P. Mart(...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 143/2005 du 21 septembre 2005 Uittreksel uit arrest nr. 143/2005 van 21 september 2005
Numéros du rôle : 3112 et 3142 Rolnummers 3112 en 3142
En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 11 de la In zake : de prejudiciële vragen over artikel 11 van de algemene wet
loi générale sur les douanes et accises, coordonnée par l'arrêté royal inzake douane en accijnzen, gecoördineerd bij koninklijk besluit van
du 18 juillet 1977, et l'article 43 de la loi du 10 juin 1997 relative 18 juli 1977, en artikel 43 van de wet van 10 juni 1997 betreffende de
au régime général, à la détention, à la circulation et aux contrôles algemene regeling voor accijnsproducten, het voorhanden hebben en het
des produits soumis à accise, posées par les Tribunaux correctionnels verkeer daarvan en de controles daarop, gesteld door de Correctionele
de Turnhout et de Termonde. Rechtbanken te Turnhout en te Dendermonde.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P. samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters
Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. Lavrysen, A.
J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke et J. Spreutels, assistée du Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke en J. Spreutels,
greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. Arts, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Arts,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
a. Par jugement du 18 octobre 2004 en cause du ministère public et du a. Bij vonnis van 18 oktober 2004 in zake het openbaar ministerie en
ministre des Finances contre M. De Schutter et autres, dont de Minister van Financiën tegen M. De Schutter en anderen, waarvan de
l'expédition est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 2 expeditie ter griffie van het Arbitragehof is ingekomen op 2 november
novembre 2004, le Tribunal correctionnel de Turnhout a posé la 2004, heeft de Correctionele Rechtbank te Turnhout de volgende
question préjudicielle suivante : prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 11, §§ 1er et 2, de la loi générale sur les douanes et « Schenden artikel 11, §§ 1 en 2, van de algemene wet inzake douane en
accises du 18 juillet 1977 (modifié par l'article 2 de la loi du 30 accijnzen van 18 juli 1977 (zoals gewijzigd bij artikel 2 van de wet
novembre 1979 et par l'article 75 de la loi du 22 décembre 1989) et/ou van 30 november 1979 en artikel 75 van de wet van 22 december 1989)
l'article 43 de la loi du 10 juin 1997 'relative au régime général, à en/of artikel 43 van de wet van 10 juni 1997 'betreffende de algemene
la détention, à la circulation et aux contrôles des produits soumis à regeling voor accijnsproducten, het voorhanden hebben, en het verkeer
accise' violent-ils les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés daarvan en de controles daarop' de artikelen 10 en 11 van de Grondwet
avec les articles 170 et 172 de la Constitution, et sont-ils, dès in combinatie met de artikelen 170 en 172 van de Grondwet, en maken
lors, constitutifs d'une violation du principe d'égalité et de zij derhalve een schending uit van het grondwettelijk beginsel van
non-discrimination, en ce qu'en vertu de l'article 11, § 1er, précité, gelijkheid en niet-discriminatie, doordat krachtens het voormeld
le Roi est habilité à prendre certaines mesures en matière de douanes artikel 11, § 1, de Koning wordt gemachtigd om bepaalde maatregelen te
et accises, lesquelles font apparaître une différence de traitement treffen inzake douane en accijnzen waaruit een niet te verantwoorden
non justifiée entre, d'une part, la catégorie des contribuables qui verschil in behandeling voortvloeit tussen enerzijds de categorie van
bénéficient de la garantie constitutionnelle que les impôts et les belastingplichtigen die de grondwettelijke waarborg genieten dat
éventuelles exemptions ou modérations d'impôt sont établis par une belastingen en eventuele vrijstellingen of verminderingen daarvan door
assemblée délibérante démocratiquement élue et, d'autre part, la een democratisch verkozen beraadslagende vergadering worden
catégorie des contribuables en matière de douanes et accises qui est vastgesteld en anderzijds de categorie van belastingplichtigen inzake
privée de cette garantie constitutionnelle, en ce que l'arrêté royal douane en accijnzen aan wie die grondwettelijke waarborg is ontzegd,
doordat het krachtens de voormelde machtiging door de Koning getroffen
du 29 décembre 1992 'relatif au régime général, à la détention, à la koninklijk besluit van 29 december 1992 'betreffende de algemene
circulation et aux contrôles des produits soumis à accise' pris par le regeling voor accijnsproducten, het voorhanden hebben, en het verkeer
Roi en vertu de l'habilitation précitée a manifestement été confirmé daarvan en de controles daarop' manifest laattijdig werd bekrachtigd
tardivement par l'article 43 précité et en méconnaissance des door het voormeld artikel 43 en met miskenning van de bepalingen van
dispositions de l'article 11, § 2, précité et/ou en ce que l'arrêté het voormeld artikel 11, § 2, en/of doordat het krachtens de voormelde
royal du 29 décembre 1992 'relatif au régime général, à la détention, machtiging door de Koning getroffen koninklijk besluit van 29 december
à la circulation et aux contrôles des produits soumis à accise' pris 1992 'betreffende de algemene regeling voor accijnsproducten, het
par le Roi en vertu de l'habilitation précitée établit à partir du 1er voorhanden hebben, en het verkeer daarvan en de controles daarop' met
janvier 1993 un nouveau régime général d'imposition en matière ingang van 1 januari 1993 een nieuwe algemene belastingregeling inzake
d'accises qui ne peut aucunement être considéré comme la transposition accijnzen tot stand brengt die geenszins kan worden aangemerkt als het
en droit interne d'un certain nombre de prescriptions techniques d'une in het interne recht omzetten van een aantal technische voorschriften
directive C.E. et qui ne peut davantage être considéré comme la van een E.G.-richtlijn en die evenmin kan worden aangemerkt als het in
transposition en droit interne de dispositions d'une directive C.E. en het interne recht omzetten van bepalingen van een E.G.-richtlijn
vertu de laquelle le Roi serait dans une large mesure lié par le waarbij de Koning in hoge mate gebonden zou zijn door de inhoud van de
contenu desdites dispositions, à transposer, de la directive C.E. en kwestieuze om te zetten bepalingen van de desbetreffende
question ? ». E.G.-richtlijn ? ».
b. Par jugement du 18 octobre 2004 en cause du ministère public et du b. Bij vonnis van 18 oktober 2004 in zake het openbaar ministerie en
ministre des Finances contre L. Enderli et autres, dont l'expédition de Minister van Financiën tegen L. Enderli en anderen, waarvan de
est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 24 novembre 2004, le expeditie ter griffie van het Arbitragehof is ingekomen op 24 november
Tribunal correctionnel de Termonde a posé la question préjudicielle 2004, heeft de Correctionele Rechtbank te Dendermonde de volgende
suivante : prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 11, §§ 1er et 2, de la loi générale sur les douanes et « Schenden artikel 11, §§ 1 en 2, van de algemene wet inzake douane en
accises (modifié par l'article 2 de la loi du 30 novembre 1979 et par accijnzen (zoals gewijzigd bij artikel 2 van de wet van 30 november
l'article 75 de la loi du 22 décembre 1989) et/ou l'article 43 de la 1979 en bij artikel 75 van de wet van 22 december 1989) en/of artikel
loi du 10 juin 1997 relative au régime général, à la détention, à la 43 van de wet van 10 juni 1997 betreffende de algemene regeling voor
circulation et aux contrôles des produits soumis à accise violent-ils accijnsproducten, het voorhanden hebben en het verkeer daarvan en de
les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec les articles controles daarop, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in combinatie
170 et 172 de la Constitution, et sont-ils, dès lors, constitutifs met de artikelen 170 en 172 van de Grondwet en maken zij derhalve een
d'une violation du principe d'égalité et de non-discrimination, en ce schending uit van het grondwettelijk beginsel van gelijkheid en
qu'en vertu de l'article 11, § 1er, précité, le Roi est habilité à niet-discriminatie, doordat krachtens het voormeld artikel 11, § 1, de
prendre certaines mesures en matière de douanes et accises, lesquelles Koning wordt gemachtigd om bepaalde maatregelen te treffen inzake
font apparaître une différence de traitement non justifiée entre, douane en accijnzen waaruit een niet te verantwoorden verschil in
d'une part, la catégorie des contribuables qui bénéficient de la behandeling voortvloeit tussen enerzijds de categorie van
garantie constitutionnelle que les impôts et les éventuelles belastingplichtigen die de grondwettelijke waarborg genieten dat
exemptions ou modérations d'impôt sont établis par une assemblée belastingen en eventuele vrijstellingen of verminderingen daarvan door
délibérante démocratiquement élue et, d'autre part, la catégorie des een democratisch verkozen beraadslagende vergadering worden
contribuables en matière de douanes et accises qui est privée de cette vastgesteld en anderzijds de categorie van belastingplichtigen inzake
garantie constitutionnelle, en ce que l'arrêté royal du 29 décembre douane en accijnzen aan wie die grondwettelijke waarborg is ontzegd,
doordat het krachtens de voormelde machtiging door de Koning getroffen
1992 relatif au régime général, à la détention, à la circulation et koninklijk besluit van 29 december 1992 betreffende de algemene
aux contrôles des produits soumis à accise pris par le Roi en vertu de regeling voor accijnsproducten, het voorhanden hebben, en het verkeer
l'habilitation précitée a manifestement été confirmé tardivement par daarvan en de controles daarop, manifest laattijdig werd bekrachtigd
l'article 43 précité et en méconnaissance des dispositions de door het voormeld artikel 43 en met miskenning van de bepalingen van
het voormeld artikel 11, § 2, en/of doordat het krachtens de voormelde
l'article 11, § 2, précité et/ou en ce que l'arrêté royal du 29 machtiging door de Koning getroffen koninklijk besluit van 29 december
décembre 1992 relatif au régime général, à la détention, à la 1992 betreffende de algemene regeling voor accijnsproducten, het
circulation et aux contrôles des produits soumis à accise pris par le
Roi en vertu de l'habilitation précitée semble établir à partir du 1er voorhanden hebben, en het verkeer daarvan en de controle daarop, met
janvier 1993 un nouveau régime général d'imposition en matière ingang van 1 januari 1993 een nieuwe algemene belastingregeling inzake
d'accises qui ne peut être considéré comme la transposition en droit accijnzen tot stand lijkt te brengen die niet kan worden aangemerkt
interne d'un certain nombre de prescriptions techniques d'une als het in het interne recht omzetten van een aantal technische
directive C.E. ? ». voorschriften van een E.G.-richtlijn ? ».
Ces affaires, inscrites sous les numéros 3112 et 3142 du rôle de la Die zaken, ingeschreven onder de nummers 3112 en 3142 van de rol van
Cour, ont été jointes. het Hof, werden samengevoegd.
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. La Cour est interrogée au sujet de la compatibilité avec les B.1. Het Hof wordt ondervraagd over de bestaanbaarheid met de
articles 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison avec ses artikelen 10 en 11, in samenhang met de artikelen 170 en 172, van de
articles 170 et 172, de l'article 11 de la loi générale sur les Grondwet, van artikel 11 van de algemene wet inzake douane en
douanes et accises, coordonnée par l'arrêté royal du 18 juillet 1977 accijnzen, gecoördineerd bij koninklijk besluit van 18 juli 1977
(ci-après : L.G.D.A.), et de l'article 43 de la loi du 10 juin 1997 (hierna : A.W.D.A.), en van artikel 43 van de wet van 10 juni 1997
relative au régime général, à la détention, à la circulation et aux betreffende de algemene regeling voor accijnsproducten, het voorhanden
contrôles des produits soumis à accise. hebben en het verkeer daarvan en de controles daarop.
B.2. Les dispositions litigieuses énoncent : B.2. De in het geding zijnde bepalingen luiden :
- L'article 11 de la L.G.D.A. : - Artikel 11 van de A.W.D.A. :
« § 1er. Sans préjudice des règlements et des décisions de caractère « § 1. Onverminderd de verordeningen en beschikkingen van algemene
général du Conseil ou de la Commission des Communautés européennes aard, door de Raad of door de Commissie van de Europese Gemeenschappen
pris en matière de douane, le Roi peut, par arrêté délibéré en Conseil genomen inzake douane, mag de Koning, bij wege van een besluit
waarover door de in Raad vergaderde Ministers is beraadslaagd, alle
des ministres, prendre toutes mesures en matière de douane et maatregelen treffen inzake douane en accijnzen om de goede uitvoering
d'accise, propres à assurer la bonne exécution d'actes, décisions, te verzekeren van internationale akten, beslissingen, aanbevelingen en
recommandations ou arrangements internationaux, ces mesures pouvant afspraken, hieronder begrepen zijnde het opheffen of het wijzigen van
comprendre l'abrogation ou la modification de dispositions légales. wetsbepalingen. § 2. De besluiten, die in de loop van een jaar zijn getroffen bij
§ 2. L'ensemble des arrêtés pris au cours d'une année par application toepassing van § 1, maken tezamen het voorwerp uit van een ontwerp van
du § 1er, fait l'objet d'un projet de loi de confirmation dont les bekrachtigingswet dat, bij het begin van het volgende jaar, bij de
Chambres législatives sont saisies au début de l'année suivante ». wetgevende Kamers wordt ingediend. »
- L'article 43 de la loi du 10 juin 1997 relative au régime général, à - Artikel 43 van de wet van 10 juni 1997 betreffende de algemene
la détention, à la circulation et au contrôle des produits soumis à regeling voor accijnsproducten, het voorhanden hebben en het verkeer
accise : daarvan en de controles daarop :
« L'arrêté royal du 29 décembre 1992 relatif au régime général, à la « Het koninklijk besluit van 29 december 1992 betreffende de algemene
détention, à la circulation et aux contrôles des produits soumis à regeling voor accijnsproducten, het voorhanden hebben en het verkeer
accise, modifié par l'arrêté royal du 29 décembre 1992 et par l'arrêté daarvan en de controles daarop, gewijzigd bij het koninklijk besluit
royal du 30 juin 1995, est confirmé pour la période pendant laquelle van 29 december 1992 en bij het koninklijk besluit van 30 juni 1995,
il a été en vigueur ». wordt bekrachtigd voor de periode dat het uitwerking had ».
B.3.1. Il se déduit des articles 170, § 1er, et 172, alinéa 2, de la B.3.1. Uit de artikelen 170, § 1, en 172, tweede lid, van de Grondwet
Constitution qu'aucun impôt ne peut être levé et qu'aucune exemption kan worden afgeleid dat geen enkele belasting kan worden geheven en
d'impôt ne peut être accordée sans qu'ait été recueilli le dat geen enkele vrijstelling van belasting kan worden verleend zonder
consentement des contribuables, exprimé par leurs représentants. Il instemming van de belastingplichtigen, uitgedrukt door hun
s'ensuit que la matière fiscale est une compétence que la Constitution vertegenwoordigers. Daaruit volgt dat de fiscale aangelegenheid een
réserve à la loi et que toute délégation qui porte sur la bevoegdheid is die door de Grondwet aan de wet wordt voorbehouden en
détermination de l'un des éléments essentiels de l'impôt est, en dat elke delegatie die betrekking heeft op het bepalen van één van de
principe, inconstitutionnelle. essentiële elementen van de belasting in beginsel ongrondwettig is.
Le manquement à ces dispositions est, en outre, constitutif d'une De niet-inachtneming van die bepalingen impliceert bovendien een
violation des articles 10 et 11 de la Constitution. Il implique en schending van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. Zij houdt immers
effet une différence de traitement injustifiable entre deux catégories een niet te verantwoorden verschil in behandeling in tussen twee
de contribuables : ceux qui bénéficient de la garantie que nul ne peut être soumis à un impôt si celui-ci n'a pas été décidé par une assemblée délibérante démocratiquement élue et ceux qui sont privés de cette garantie constitutionnelle. B.3.2. Toutefois, lorsque le législateur se trouve dans l'impossibilité d'établir lui-même tous les éléments essentiels d'un impôt parce que le respect de la procédure parlementaire ne lui permettrait pas d'agir avec la promptitude voulue pour réaliser un objectif d'intérêt général, il peut être admis qu'il habilite le Roi à le faire, pour autant qu'il détermine explicitement et sans équivoque l'objet de cette délégation et que les mesures prises par le Roi soient examinées par le pouvoir législatif dans un délai relativement categorieën van belastingplichtigen : degenen die de waarborg genieten dat niemand kan worden onderworpen aan een belasting indien daartoe niet is beslist door een democratisch verkozen beraadslagende vergadering en degenen aan wie die grondwettelijke waarborg wordt ontzegd. B.3.2. Wanneer de wetgever zich evenwel in de onmogelijkheid bevindt om zelf alle essentiële elementen van een belasting vast te stellen omdat de inachtneming van de parlementaire procedure hem niet ertoe in staat zou stellen met de vereiste spoed te handelen om een doelstelling van algemeen belang te verwezenlijken, kan worden aanvaard dat hij de Koning ertoe machtigt zulks te doen op voorwaarde dat die machtiging uitdrukkelijk en ondubbelzinnig is en dat de door de Koning genomen maatregelen door de wetgevende macht worden
court, fixé dans la loi d'habilitation. onderzocht binnen een relatief korte termijn, vastgesteld in de
machtigingswet.
Quant à l'article 11 de la L.G.D.A. Ten aanzien van artikel 11 van de A.W.D.A.
B.4.1. Le pouvoir que l'article 11, § 1er, de la L.G.D.A. confère au B.4.1. Uit de machtiging, in artikel 11, § 1, van de A.W.D.A., aan de
Roi de « prendre toutes mesures en matières de douanes et d'accise, Koning om « alle maatregelen [te] treffen inzake douane en accijnzen
propres à assurer la bonne exécution d'actes, décisions, om de goede uitvoering te verzekeren van internationale akten,
recommandations ou arrangements internationaux, ces mesures pouvant beslissingen, aanbevelingen en afspraken, hieronder begrepen zijnde
comprendre l'abrogation ou la modification de dispositions légales », het opheffen of het wijzigen van wetsbepalingen », vloeit een verschil
fait naître une différence de traitement entre la catégorie des in behandeling voort tussen de categorie van belastingplichtigen die
redevables qui bénéficient de la garantie constitutionnelle précitée de voormelde grondwettelijke waarborg genieten, en de categorie van
et celle des redevables de douanes et accises, qui se voient privés de belastingplichtigen inzake douane en accijnzen, aan wie die
cette garantie. Cette différence de traitement n'est en principe pas grondwettelijke waarborg is ontzegd. Een dergelijk verschil in
justifiable. behandeling is in beginsel niet te verantwoorden.
B.4.2. L'article 11, § 2, de la L.G.D.A. a toutefois prévu que les B.4.2. Artikel 11, § 2, van de A.W.D.A. heeft evenwel erin voorzien
arrêtés ainsi pris par le Roi devaient faire l'objet d'une loi de dat de aldus door de Koning genomen besluiten het voorwerp dienen uit
confirmation. Selon cette disposition législative, l'ensemble des te maken van een bekrachtigingswet. Volgens die wetsbepaling moet,
arrêtés pris au cours d'une année fait l'objet d'un projet de loi de telkens bij het begin van het jaar dat volgt op het jaar waarin de
desbetreffende koninklijke besluiten zijn genomen, een ontwerp van
confirmation dont les Chambres législatives sont saisies au début de bekrachtigingswet bij de wetgevende Kamers worden ingediend.
l'année suivante.
B.4.3. Dès lors que l'habilitation contenue dans l'article 11 de la B.4.3. Nu de machtiging vervat in artikel 11 van de A.W.D.A. voldoet
L.G.D.A. satisfait aux conditions exposées au B.3.2, cette disposition aan de voorwaarden uiteengezet in B.3.2, is die bepaling bestaanbaar
est compatible avec les articles 170, § 1er, et 172, lus en met de artikelen 170, § 1, en 172, al dan niet in samenhang gelezen
combinaison ou non avec les articles 10 et 11, de la Constitution. met de artikelen 10 en 11, van de Grondwet.
B.5. En tant qu'elles portent sur l'article 11 de la L.G.D.A., les B.5. In zoverre de prejudiciële vragen betrekking hebben op artikel 11
questions préjudicielles appellent une réponse négative. van de A.W.D.A. dienen zij ontkennend te worden beantwoord.
Quant à l'article 43 de la loi du 10 juin 1997 Ten aanzien van artikel 43 van de wet van 10 juni 1997
B.6. L'article 43 de la loi du 10 juin 1997 confirme l'arrêté royal du B.6. Artikel 43 van de wet van 10 juni 1997 bekrachtigt het koninklijk
29 décembre 1992 relatif au régime général, à la détention, à la besluit van 29 december 1992 betreffende de algemene regeling voor
circulation et aux contrôles des produits soumis à accise. accijnsproducten, het voorhanden hebben en het verkeer daarvan en de
controles daarop.
L'arrêté royal précité du 29 décembre 1992, pris sur la base de Het voormelde koninklijk besluit van 29 december 1992, genomen op
l'habilitation conférée au Roi par l'article 11, § 1er, de la L.G.D.A. grond van de bij artikel 11, § 1, van de A.W.D.A. aan de Koning
et entré en vigueur au 1er janvier 1993, visait à transposer en temps verleende machtiging en in werking getreden op 1 januari 1993, strekte
utile dans le droit interne la directive 92/12/CEE du Conseil du 25 tot de tijdige omzetting in het interne recht van de richtlijn
février 1992 relative au régime général, à la détention, à la 92/12/EEG van de Raad van 25 februari 1992 betreffende de algemene
circulation et aux contrôles des produits soumis à accise. En vertu de regeling voor accijnsprodukten, het voorhanden hebben en het verkeer
l'article 31, paragraphe 1, première phrase, de cette directive, les daarvan en de controles daarop. Krachtens artikel 31, lid 1, eerste
Etats membres mettent en vigueur les dispositions législatives, zin, van die richtlijn doen de lidstaten de nodige wettelijke en
réglementaires et administratives nécessaires pour se conformer à bestuursrechtelijke bepalingen in werking treden om op 1 januari 1993
cette directive au 1er janvier 1993. aan die richtlijn te voldoen.
Les travaux préparatoires de la loi du 10 juin 1997 mentionnent à ce De parlementaire voorbereiding van de wet van 10 juni 1997 vermeldt
sujet : daaromtrent :
« Dans le contexte de l'abolition des frontières fiscales inhérente à « In samenhang met de afschaffing van de fiscale grenzen naar
l'établissement et au fonctionnement du marché intérieur du 1er aanleiding van de oprichting en de werking van de interne markt op 1
janvier 1993, lequel implique la libre circulation des marchandises januari 1993 en het ermee gepaard gaande vrij verkeer van goederen bij
dans le trafic intracommunautaire, la directive 92/12/CEE du Conseil intracommunautair vervoer, handelt Richtlijn 92/12/EEG van de Raad van
des Communautés européennes du 25 février 1992 [...] traite de de Europese Gemeenschappen van 25 februari 1992 [...] over de algemene
l'harmonisation des règles régissant le régime général, la détention,
la circulation et les contrôles des produits soumis à accise au niveau regeling, het voorhanden hebben, het verkeer en de controle van de
communautaire [...]. produkten onderworpen aan communautaire accijnzen [...].
Aux fins d'optimaliser le plein effet des dispositions susvisées dès Om de volledige uitwerking van de bovenvermelde bepalingen vanaf hun
leur entrée en vigueur, l'article 1er de la directive 92/108/CEE du inwerkingtreding te optimaliseren werd met artikel 1 van Richtlijn
Conseil du 14 décembre 1992 [...] a modifié la directive 92/12 92/108/EEG van de Raad van 14 december 1992 [...] Richtlijn 92/12
précitée. gewijzigd.
Les Etats membres de la CEE devaient se conformer à ces deux premières De lidstaten van de EG dienden zich ten laatste op 31 december 1992 te
directives au plus tard le 31 décembre 1992. Aussi, furent-elles schikken naar deze eerste twee richtlijnen. Zij werden tevens in
transposées dans le droit interne par l'arrêté royal du 29 décembre nationaal recht omgezet bij koninklijk besluit van 29 december 1992
1992 relatif au régime général, à la détention, à la circulation et betreffende de algemene regeling voor accijnsprodukten, het voorhanden
aux contrôles des produits soumis à accise et par l'arrêté royal du 29 hebben en het verkeer daarvan en de controles daarop en bij koninklijk
décembre 1992 concernant les accises [...] » (Doc. parl. Chambre, besluit van 29 december 1992 betreffende de accijnzen [...] » (Parl.
1996-1997, n° 781/1, pp. 1-2; voir également : avis du Conseil d'Etat, St., Kamer, 1996-1997, nr. 781/1, pp. 1-2; zie ook : advies van de
ibid., p. 36). Raad van State, ibid., p. 36).
B.7. En vertu de l'article 11, § 2, de la L.G.D.A., l'arrêté royal du B.7. Krachtens artikel 11, § 2, van de A.W.D.A. diende het koninklijk
29 décembre 1992 devait faire l'objet d'un projet de loi de besluit van 29 december 1992 het voorwerp uit te maken van een ontwerp
confirmation qui devait être introduit auprès des Chambres van bekrachtigingswet dat, « bij het begin van het volgende jaar », -
législatives « au début de l'année suivante », en l'espèce, début 1993. te dezen begin 1993 - bij de wetgevende Kamers moest worden ingediend.
Le projet de loi de confirmation de l'arrêté royal du 29 décembre 1992 Het ontwerp van bekrachtigingswet van het koninklijk besluit van 29
n'a été déposé que le 22 novembre 1996 (Doc. parl., Chambre, december 1992 werd pas op 22 november 1996 ingediend (Parl. St.,
1996-1997, n° 781/1), soit plus de trois ans après la date prévue par Kamer, 1996-1997, nr. 781/1), dit is ruim drie jaar na het in artikel
l'article 11, § 2, de la L.G.D.A. Cet arrêté royal fut ensuite 11, § 2, van de A.W.D.A. bepaalde tijdstip. Dat koninklijk besluit
confirmé, avec effet au 11 août 1997 - plus de quatre ans après son werd vervolgens met ingang van 11 augustus 1997 - ruim vier jaar na de
entrée en vigueur -, par l'article 43 de la loi du 10 juin 1997 « pour inwerkingtreding ervan - bekrachtigd bij artikel 43 van de wet van 10
la période pendant laquelle il a été en vigueur ». juni 1997 « voor de periode dat het uitwerking had ».
B.8.1. Les questions préjudicielles portent en réalité sur la B.8.1. De prejudiciële vragen hebben in wezen betrekking op de
confirmation tardive de l'arrêté royal du 29 décembre 1992 par laattijdige bekrachtiging van het koninklijk besluit van 29 december
l'article 43 de la loi du 10 juin 1997, de sorte que l'examen, par les 1992 bij artikel 43 van de wet van 10 juni 1997, zodat het onderzoek
Chambres législatives, de l'arrêté royal du 29 décembre 1992, pris en door de wetgevende Kamers van het koninklijk besluit van 29 december
vertu de l'article 11, § 1er, de la L.G.D.A., n'a pas eu lieu dans le 1992, genomen op grond van artikel 11, § 1, van de A.W.D.A., niet
délai relativement court fixé par l'article 11, § 2, de la L.G.D.A. heeft plaatsgevonden binnen de relatief korte termijn vastgesteld in artikel 11, § 2, van de A.W.D.A.
B.8.2. Dans l'arrêt n° 60/2002, la Cour s'est prononcée comme suit au B.8.2. In het arrest nr. 60/2002 heeft het Hof zich over een
sujet d'un problème analogue : soortgelijke problematiek uitgesproken als volgt :
« Compte tenu en particulier du fait que le Roi S'est borné à « Inzonderheid gelet op het feit dat de Koning Zich ertoe heeft
transposer dans le droit interne un certain nombre de prescriptions beperkt een aantal technische voorschriften van E.G.-richtlijnen in
techniques de directives C.E., en étant dans une large mesure lié - het interne recht om te zetten waarbij - zoals dit overigens ook het
comme cela aurait du reste aussi été le cas pour le législateur geval zou zijn voor de wetgever zelf -, Hij in hoge mate gebonden is
lui-même - par le contenu des dispositions des directives en cause qui door de inhoud van de om te zetten bepalingen van de desbetreffende
devaient être transposées, une telle confirmation tardive ne constitue richtlijnen, maakt zulk een laattijdige bekrachtiging te dezen geen
pas en l'espèce une violation du principe constitutionnel d'égalité et schending uit van het grondwettelijk beginsel van gelijkheid en
de non-discrimination ». niet-discriminatie ».
B.9. La formulation des questions préjudicielles fait cependant B.9. Uit de formulering van de prejudiciële vragen blijkt evenwel dat
apparaître que les considérations de l'arrêt n° 60/2002 ne pourraient van die overwegingen van het arrest nr. 60/2002 in de thans
s'appliquer à l'affaire présentement soumise à la Cour, parce que, voorliggende zaak geen toepassing zou kunnen worden gemaakt, om reden
d'une part, la directive 92/12/CEE, qui a été transposée en droit dat, enerzijds, de richtlijn 92/12/EEG, in het interne recht omgezet
interne par l'arrêté royal du 29 décembre 1992, n'aurait pas pour bij het koninklijk besluit van 29 december 1992, geen louter
objet des prescriptions purement techniques, mais fixerait plusieurs technische voorschriften zou betreffen, maar een aantal essentiële
éléments essentiels d'une perception et que, d'autre part, en vue de elementen van de belastingheffing zou bepalen en, anderzijds, de
la transposition en droit interne de la directive 92/12/CEE, le Roi ne Koning bij de omzetting in het interne recht van de richtlijn
serait pas lié dans une large mesure par le contenu des dispositions à 92/12/EEG niet in hoge mate gebonden zou zijn door de inhoud van de om
transposer de cette directive. te zetten bepalingen van die richtlijn.
B.10.1. La directive 92/12/CEE indique les produits qui, dans le cadre B.10.1. De richtlijn 92/12/EEG bepaalt welke producten in het kader
du droit communautaire, sont soumis à accise (article 3, paragraphe van het gemeenschapsrecht aan accijns zijn onderworpen (artikel 3, lid
1), précise à quel moment intervient le fait imposable (article 5, 1), geeft aan wanneer het belastbare feit zich voordoet (artikel 5,
paragraphe 1) et à partir de quand l'accise est exigible (article 6, lid 1) en stelt het tijdstip vast waarop de accijns verschuldigd wordt
paragraphe 1). Elle dit également dans quel Etat membre l'accise doit (artikel 6, lid 1). Zij bepaalt ook in welke lidstaat de accijns moet
être perçue (article 7, paragraphe 1, et articles 8 et 9) et, pour worden geheven (artikel 7, lid 1, en de artikelen 8 en 9) en, voor
certains cas, quelle personne doit la payer (article 7, paragraphe 2 enkele gevallen, door wie de accijns verschuldigd is (artikel 7, lid
juncto, le paragraphe 3, article 9, paragraphe 1, deuxième alinéa, et 2juncto, lid 3, artikel 9, lid 1, tweede alinea, en artikel 20, lid
article 20, paragraphe 1). 1).
Ces dispositions contiennent donc plusieurs éléments essentiels de la Die bepalingen omvatten aldus een aantal essentiële elementen van de
perception - en l'espèce de l'accise - qui vont au-delà de la fixation belastingheffing - te dezen de accijnsheffing - die verder reiken dan
de prescriptions techniques. Il s'ensuit que le Roi, lors de la het vaststellen van technische voorschriften. Daaruit volgt dat de
transposition de cette directive en droit interne par l'arrêté royal Koning bij de omzetting in het interne recht van die richtlijn bij het
du 29 décembre 1992, n'a pas transposé des prescriptions purement koninklijk besluit van 29 december 1992 niet louter technische
techniques. voorschriften heeft omgezet.
B.10.2. La directive 92/12/CEE relative aux accises ne constitue B.10.2. Met de accijnsrichtlijn 92/12/EEG heeft slechts een
qu'une harmonisation partielle. En effet, cette directive se limite gedeeltelijke harmonisering plaatsgevonden. Die richtlijn beperkt zich
essentiellement à classer les produits sur la base de critères in wezen immers tot indeling van de producten aan de hand van
objectifs - compte tenu notamment des procédés de production appliqués objectieve criteria - onder meer verband houdend met de toegepaste
-, à définir les conditions d'exigibilité de l'accise, à organiser un productieprocédés -, omschrijving van de voorwaarden voor de
régime de circulation des produits assujettis à l'accise, à déterminer verschuldigdheid van de accijns, regulering van het verkeer van
la base d'imposition des accises et à fixer les taux minimaux. accijnsproducten en vaststelling van de maatstaf van heffing en de
minimumtarieven.
Sans se prononcer sur la question de savoir s'il peut se déduire d'une Zonder uitspraak te doen over de vraag of uit zulk een gedeeltelijke
telle harmonisation partielle que le Roi, lors de la transposition en harmonisering kan worden afgeleid dat de Koning bij de omzetting in
droit interne de la directive précitée relative aux accises, était het interne recht van de voormelde accijnsrichtlijn in hoge mate
dans une large mesure lié par le contenu des dispositions de cette gebonden was door de inhoud van de om te zetten bepalingen van die
directive à transposer, la Cour constate, en l'espèce, qu'une richtlijn, stelt het Hof te dezen vast dat uit een inhoudelijke
comparaison du contenu des dispositions de l'arrêté royal du 29 vergelijking van de bepalingen van het koninklijk besluit van 29
décembre 1992 avec celles de la directive 92/12/CEE relative aux december 1992 met die van de accijnsrichtlijn 92/12/EEG blijkt dat de
accises fait apparaître que le Roi S'est contenté de reprendre pour Koning zich ertoe heeft beperkt die Europeesrechtelijke normen zo goed
ainsi dire littéralement ces normes européennes. La circonstance que als letterlijk over te nemen. Het gegeven dat de huidige wetgever de
l'actuel législateur a adopté la loi-programme du 22 décembre 2003, programmawet van 22 december 2003 heeft aangenomen, waaruit een andere
qui dénote un autre choix politique, n'y change rien. beleidskeuze blijkt, doet daaraan niets af.
B.10.3. L'arrêté royal du 29 décembre 1992 relatif au régime général, B.10.3. Het koninklijk besluit van 29 december 1992 betreffende de
à la détention, à la circulation et aux contrôles des produits soumis algemene regeling voor accijnsproducten, het voorhanden hebben en het
verkeer daarvan en de controles daarop werd bekendgemaakt in het
à accise a été publié au Moniteur belge du 31 décembre 1992. Belgisch Staatsblad van 31 december 1992.
Si l'on peut regretter que la confirmation de cet arrêté par l'article Hoewel kan worden betreurd dat de bekrachtiging van dat besluit bij
43 de la loi du 10 juin 1997 soit tardive, il ne s'agissait pas, en artikel 43 van de wet van 10 juni 1997 laattijdig heeft
plaatsgevonden, ging het te dezen niet erom, in
l'espèce, d'introduire un élément imprévisible en matière d'accises, accijnsaangelegenheden, een onvoorspelbaar element in te voeren, nu
dès lors qu'à partir du 31 décembre 1992, les justiciables vanaf 31 december 1992 de rechtzoekenden over de betrokken regelgeving
connaissaient la réglementation en question. waren ingelicht.
B.10.4. De surcroît, l'arrêté royal du 29 décembre 1992 a été B.10.4. Bovendien werd het koninklijk besluit van 29 december 1992
confirmé, de sorte que le législateur doit être réputé s'être bekrachtigd, zodat de wetgever moet worden geacht zich de bepalingen
approprié les dispositions de cet arrêté royal à partir du 1er janvier van dat koninklijk besluit te hebben toegeëigend vanaf 1 januari 1993,
1993, date d'entrée en vigueur dudit arrêté royal (article 31 de cet datum van inwerkingtreding van dat koninklijk besluit (artikel 31 van
arrêté). dat besluit).
B.10.5. Compte tenu de tous ces éléments spécifiques, et en B.10.5. Gelet op al die specifieke elementen, inzonderheid de zo goed
particulier de la reprise presque textuelle d'une directive als letterlijke overname van een dwingende richtlijn die zelf
contraignante contenant elle-même plusieurs éléments essentiels d'un verscheidene essentiële elementen van een belasting bevat, kan de
impôt, la confirmation tardive ne peut être considérée comme portant laattijdige bekrachtiging niet worden aangemerkt als een niet te
une atteinte injustifiée aux garanties inscrites aux articles 170, § 1er, verantwoorden aantasting van de waarborgen vervat in de artikelen 170,
et 172, lus en combinaison ou non avec les articles 10 et 11, de la § 1, en 172, al dan niet in samenhang gelezen met de artikelen 10 en
Constitution. 11, van de Grondwet.
B.11. En tant qu'elles portent sur l'article 43 de la loi du 10 juin B.11. In zoverre de prejudiciële vragen betrekking hebben op artikel
1997, les questions préjudicielles appellent une réponse négative. 43 van de wet van 10 juni 1997 dienen zij ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 11 de la loi générale relative aux douanes et accises, Artikel 11 van de algemene wet inzake douane en accijnzen,
coordonnée par l'arrêté royal du 18 juillet 1977, et l'article 43 de gecoördineerd bij koninklijk besluit van 18 juli 1977, en artikel 43
la loi du 10 juin 1997 relative au régime général, à la détention, à van de wet van 10 juni 1997 betreffende de algemene regeling voor
la circulation et aux contrôles des produits soumis à accise ne accijnsproducten, het voorhanden hebben en het verkeer daarvan en de
violent pas les articles 170, § 1er, et 172, lus en combinaison ou non controles daarop, schenden niet de artikelen 170, § 1, en 172, al dan
avec les articles 10 et 11, de la Constitution. niet in samenhang gelezen met de artikelen 10 en 11, van de Grondwet.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 21 septembre 2005. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 21 september 2005.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
Le président, De voorzitter,
A. Arts A. Arts
^