← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 99/2005 du 1 er juin 2005 Numéro du rôle : 3038 En
cause : le recours en annulation de l'article 501 du Code judiciaire, tel qu'il a été remplacé par l'article
20 de la loi du 22 décembre 2003 portant des dis La
Cour d'arbitrage, composée du juge R. Henneuse, faisant fonction de président, du président
(...)"
| Extrait de l'arrêt n° 99/2005 du 1 er juin 2005 Numéro du rôle : 3038 En cause : le recours en annulation de l'article 501 du Code judiciaire, tel qu'il a été remplacé par l'article 20 de la loi du 22 décembre 2003 portant des dis La Cour d'arbitrage, composée du juge R. Henneuse, faisant fonction de président, du président (...) | Uittreksel uit arrest nr. 99/2005 van 1 juni 2005 Rolnummer 3038 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 501 van het Gerechtelijk Wetboek, zoals vervangen bij artikel 20 van de wet van 22 december 2003 houdende diverse bepalingen, Het Arbitragehof, samengesteld uit rechter R. Henneuse, waarnemend voorzitter, voorzitter A. Art(...) |
|---|---|
| COUR D'ARBITRAGE | ARBITRAGEHOF |
| Extrait de l'arrêt n° 99/2005 du 1er juin 2005 | Uittreksel uit arrest nr. 99/2005 van 1 juni 2005 |
| Numéro du rôle : 3038 | Rolnummer 3038 |
| En cause : le recours en annulation de l'article 501 du Code | In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 501 van het |
| judiciaire, tel qu'il a été remplacé par l'article 20 de la loi du 22 | Gerechtelijk Wetboek, zoals vervangen bij artikel 20 van de wet van 22 |
| décembre 2003 portant des dispositions diverses, introduit par J.-M. | december 2003 houdende diverse bepalingen, ingesteld door J.-M. |
| Arnould et autres. | Arnould en anderen. |
| La Cour d'arbitrage, | Het Arbitragehof, |
| composée du juge R. Henneuse, faisant fonction de président, du | samengesteld uit rechter R. Henneuse, waarnemend voorzitter, |
| président A. Arts et des juges L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. | voorzitter A. Arts en de rechters L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. |
| Moerman, E. Derycke et J. Spreutels, assistée du greffier P.-Y. | Moerman, E. Derycke en J. Spreutels, bijgestaan door de griffier P.-Y. |
| Dutilleux, présidée par le juge R. Henneuse, | Dutilleux, onder voorzitterschap van rechter R. Henneuse, |
| après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
| I. Objet du recours et procédure | I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging |
| Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 29 | Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 29 juni 2004 |
| juin 2004 et parvenue au greffe le 30 juin 2004, un recours en | ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 30 juni |
| annulation de l'article 501 du Code judiciaire, tel qu'il a été | 2004, is beroep tot vernietiging ingesteld van artikel 501 van het |
| remplacé par l'article 20 de la loi du 22 décembre 2003 portant des | Gerechtelijk Wetboek, zoals vervangen bij artikel 20 van de wet van 22 |
| december 2003 houdende diverse bepalingen (bekendgemaakt in het | |
| dispositions diverses (publiée au Moniteur belge du 31 décembre 2003) | Belgisch Staatsblad van 31 december 2003) door J.-M. Arnould, wonende |
| a été introduit par J.-M. Arnould, demeurant à 7000 Mons, rue de la | |
| Biche 18, E. Balate, demeurant à 7190 Ecaussinnes, avenue de la | te 7000 Bergen, rue de la Biche 18, E. Balate, wonende te 7190 |
| Déportation 31, J.-P. Brilmaker, demeurant à 4000 Liège, rue Rouveroy | Ecaussinnes, avenue de la Déportation 31, J.-P. Brilmaker, wonende te |
| 5, J.-M. Dermagne, demeurant à 5580 Rochefort, rue de Ciney 105, J.-L. | 4000 Luik, rue Rouveroy 5, J.-M. Dermagne, wonende te 5580 Rochefort, |
| Dessy, demeurant à 4520 Wanze, place Faniel 13, M. Ellouze, demeurant | rue de Ciney 105, J.-L. Dessy, wonende te 4520 Wanze, place Faniel 13, |
| à 4000 Liège, rue de la Préfecture 34, J. Pierre, demeurant à 4000 | M. Ellouze, wonende te 4000 Luik, rue de la Préfecture 34, J. Pierre, |
| Liège, Quai Van Hoegaerden 2/146F, et M. Uyttendaele, demeurant à 1200 Bruxelles, avenue de Broqueville 127. | wonende te 4000 Luik, Quai Van Hoegaerden 2/146F, en M. Uyttendaele, wonende te 1200 Brussel, de Broquevillelaan 127. |
| (...) | (...) |
| II. En droit | II. In rechte |
| (...) | (...) |
| Quant à la disposition entreprise | Ten aanzien van de bestreden bepaling |
| B.1.1. L'article 501 du Code judiciaire, remplacé par l'article 20 de | B.1.1. Artikel 501 van het Gerechtelijk Wetboek, vervangen bij artikel |
| la loi du 22 décembre 2003 portant des dispositions diverses, prévoit | 20 van de wet van 22 december 2003 houdende diverse bepalingen, luidt |
| : | : |
| « § 1er. Le recours prévu à l'article 611 est introduit dans les trois | « § 1. De in artikel 611 bedoelde vordering wordt binnen drie maanden |
| mois de la publication visée à l'article 497 par le procureur général | na de in artikel 497 bedoelde bekendmaking ingesteld door de |
| procureur-generaal bij het Hof van Cassatie. | |
| près la Cour de cassation. | Zij wordt ter kennis gebracht aan de Orde van Vlaamse Balies en aan de |
| Il est notifié à l'Ordre des Barreaux francophones et germanophone et | ' Ordre des Barreaux francophones et germanophone '. |
| Dezelfde vordering kan eveneens worden ingesteld, binnen de termijn | |
| à l'' Orde van Vlaamse Balies '. Ce même recours peut également être formé, dans le délai prévu à | voorzien in het eerste lid, door een advocaat van de Orde van Vlaamse |
| l'alinéa 1er, par un avocat de l'Ordre des Barreaux francophones et | Balies of van de ' Ordre des Barreaux francophones et germanophone ' |
| germanophone ou de l'' Orde van Vlaamse Balies ' ou par toute personne | of door iedere persoon die de hoedanigheid en het belang heeft om te |
| ayant qualité et intérêt pour agir au sens des articles 17 et 18. Dans | vorderen in de zin van de artikelen 17 en 18. In dit geval wordt de |
| ce cas, le recours est introduit par requête, adressée par pli | vordering ingeleid bij verzoekschrift bij ter post aangetekende brief |
| recommandé à la poste au greffe de la Cour de cassation ou déposée au | aan de griffie van het Hof van Cassatie of neergelegd ter griffie. Op |
| greffe. A peine de nullité, la requête contient l'exposé des moyens et | straffe van nietigheid bevat het verzoekschrift de middelen en is het |
| est signée par un avocat à la Cour de cassation. Le recours est | ondertekend door een advocaat bij het Hof van Cassatie. De vordering |
| préalablement notifié par pli recommandé à la poste à l'Ordre des | wordt vooraf bij ter post aangetekende brief ter kennis gebracht aan |
| Barreaux francophones et germanophone et à l'' Orde van Vlaamse Balies | de Orde van Vlaamse Balies en aan de ' Ordre des Barreaux francophones |
| '. La preuve de cette notification est, à peine de nullité, jointe à | et germanophone '. Het bewijs van deze kennisgeving wordt op straffe |
| la requête. | van nietigheid aan het verzoekschrift toegevoegd. |
| § 2. Durant le délai prévu au § 1er et, si le procureur général près | § 2. Tijdens de in § 1 bedoelde termijn en, indien de |
| la Cour de cassation introduit le recours prévu à l'article 611, | procureur-generaal bij het Hof van Cassatie de vordering instelt |
| jusqu'au prononcé de l'arrêt, l'application d'un règlement et le délai | bedoeld in artikel 611, tot de uitspraak van het arrest worden de |
| d'introduction du recours, visé à l'article 502, § 1er, alinéa 1er, | toepassing van een reglement en van de in artikel 502, § 1, eerste |
| sont suspendus. | lid, bedoelde termijn voor het instellen van de vordering geschorst. |
| § 3. Lorsque le recours, visé au § 1er, est introduit, l'Ordre des | § 3. Wanneer de in § 1 bedoelde vordering is ingesteld, kunnen de Orde |
| Barreaux francophones et germanophone et l'' Orde van Vlaamse Balies ' | van Vlaamse Balies en de ' Ordre des Barreaux francophones et |
| peuvent intervenir à la procédure par requête, conformément à | germanophone ' in de procedure tussenkomen door middel van een |
| l'article 813. Cette intervention doit se faire dans les deux mois de | verzoekschrift, overeenkomstig artikel 813. Deze tussenkomst moet |
| la notification visée au § 1er, alinéa 2 ou 3. | binnen twee maanden na de in § 1, tweede of derde lid, bedoelde |
| Dans ce cas, l'Ordre des Barreaux francophones et germanophone et l'' | kennisgeving plaatsvinden. |
| Orde van Vlaamse Balies ' peuvent soulever de nouveaux moyens pris du | In dat geval, kunnen de Orde van Vlaamse Balies en de ' Ordre des |
| Barreaux francophones et germanophone ' nieuwe middelen aanvoeren | |
| chef d'excès de pouvoir, de la contrariété aux lois ou de l'adoption | gegrond op een bevoegdheidsoverschrijding, de strijdigheid met de |
| irrégulière du règlement litigieux ». | wetten of de onregelmatige aanneming van het bestreden reglement ». |
| Cette disposition constitue l'objet du recours en annulation. | Die bepaling maakt het voorwerp uit van het beroep tot vernietiging. |
| B.1.2. Quant à l'article 611 du Code judiciaire, il dispose, depuis sa | B.1.2. Artikel 611 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt sinds de |
| modification par la loi du 4 juillet 2001, que : | wijziging ervan bij de wet van 4 juli 2001 : |
| « Het Hof van Cassatie neemt ook kennis van vorderingen tot | |
| « La Cour de cassation connaît aussi des demandes d'annulation des | nietigverklaring van de reglementen van de Orde van Vlaamse balies en |
| règlements de l'Ordre des barreaux francophones et germanophone et de | de Ordre des barreaux francophones et germanophone die door |
| l'Orde van Vlaamse balies qui seraient entachés d'excès de pouvoir, | overschrijding van bevoegdheid zijn aangetast, tegen de wetten |
| seraient contraires aux lois ou auraient été irrégulièrement adoptés | indruisen of op onregelmatige wijze zijn aangenomen ». |
| ». B.1.3. Il résulte de la disposition attaquée que seul un avocat à la | B.1.3. Uit de aangevochten bepaling blijkt dat enkel een advocaat bij |
| het Hof van Cassatie, op straffe van nietigheid, het verzoekschrift | |
| Cour de cassation peut signer, sous peine de nullité, la requête en | tot nietigverklaring kan ondertekenen dat is ingediend door een |
| annulation introduite par un avocat ou par toute personne ayant | advocaat of door iedere persoon die de hoedanigheid en het belang |
| qualité et intérêt à agir contre un règlement de l'Ordre des barreaux | heeft om op te komen tegen een reglement van de Ordre des barreaux |
| francophones et germanophone ou de l'Orde van Vlaamse balies. | francophones et germanophone of van de Orde van Vlaamse balies. |
| Quant au désistement de J.-L. Dessy | Ten aanzien van de afstand van J.-L. Dessy |
| B.2. Par lettre recommandée du 2 décembre 2004, J.-L. Dessy demande le | B.2. Bij aangetekende brief van 2 december 2004 vordert J.-L. Dessy de |
| désistement de son recours en annulation, en raison de son élection au | afstand van zijn beroep tot vernietiging vanwege zijn verkiezing tot |
| bâtonnat du barreau de Huy. | stafhouder van de balie te Hoei. |
| Rien ne s'oppose en l'espèce à ce que la Cour décrète le désistement. | Niets verzet zich te dezen ertegen dat het Hof de afstand toewijst. |
| Quant à la recevabilité | Ten aanzien van de ontvankelijkheid |
| B.3. Tous les requérants exercent la profession d'avocat et sont | B.3. Alle verzoekers oefenen het beroep uit van advocaat en zijn |
| rattachés à l'Ordre des barreaux francophones et germanophone. Ils | verbonden aan de Ordre des barreaux francophones et germanophone. Zij |
| risquent d'être affectés directement et défavorablement dans leurs | dreigen in hun beroepsactiviteiten rechtstreeks en ongunstig te worden |
| activités professionnelles par une disposition qui instaure une | geraakt door een bepaling die een specifieke |
| condition de recevabilité spécifique au recours qu'ils sont | ontvankelijkheidsvoorwaarde invoert voor de vordering die zij zouden |
| susceptibles d'introduire contre un règlement de leur ordre | kunnen instellen tegen een reglement van hun beroepsorde. |
| professionnel. | |
| Les parties requérantes justifient dès lors de l'intérêt requis. | De verzoekende partijen doen bijgevolg blijken van het vereiste belang. |
| Quant au fond | Ten gronde |
| B.4.1. Dans le premier moyen, les parties requérantes allèguent une | B.4.1. In het eerste middel voeren de verzoekende partijen een |
| violation des articles 10 et 11 de la Constitution, lus ou non en | schending aan van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet |
| combinaison avec les articles 6, 13 et 14 de la Convention européenne | in samenhang gelezen met de artikelen 6, 13 en 14 van het Europees |
| des droits de l'homme, en ce que l'article 501 du Code judiciaire | Verdrag voor de Rechten van de Mens, in zoverre artikel 501 van het |
| impose que la requête en annulation d'un règlement d'un ordre | Gerechtelijk Wetboek de verplichting oplegt dat het verzoekschrift tot |
| communautaire d'avocats soit signée par un avocat à la Cour de | nietigverklaring van een reglement van een gemeenschapsorde van |
| cassation alors que les titulaires d'autres professions libérales | advocaten moet worden ondertekend door een advocaat bij het Hof van |
| peuvent agir, seuls ou assistés de tout avocat, devant le Conseil | Cassatie, terwijl de beoefenaars van andere vrije beroepen, alleen of |
| bijgestaan door om het even welke advocaat, in rechte kunnen treden | |
| d'Etat pour obtenir l'annulation d'un règlement de leur ordre | voor de Raad van State teneinde de nietigverklaring te verkrijgen van |
| professionnel qui leur cause préjudice. | een reglement van hun beroepsorde dat hun nadeel berokkent. |
| B.4.2. Les parties requérantes invoquent par ailleurs, dans leur | B.4.2. De verzoekende partijen voeren bovendien in hun memorie van |
| mémoire en réponse, la violation des articles 10 et 11 de la | antwoord de schending aan van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, |
| Constitution, combinés avec le principe de la liberté de commerce et | in samenhang gelezen met het beginsel van vrijheid van handel en |
| d'industrie et avec l'article 23 de la Constitution. En tant qu'il | nijverheid en met artikel 23 van de Grondwet. In zoverre het om een |
| constitue un moyen nouveau, celui-ci ne peut toutefois être examiné | |
| par la Cour, conformément à l'article 85, alinéa 2, de la loi spéciale | nieuw middel gaat, kan het echter niet worden onderzocht door het Hof, |
| du 6 janvier 1989. | overeenkomstig artikel 85, tweede lid, van de bijzondere wet van 6 |
| B.4.3. Contrairement à ce que soutient le Conseil des Ministres, et | januari 1989. B.4.3. In tegenstelling tot wat de Ministerraad betoogt, en ofschoon |
| bien qu'ils se trouvent dans des situations objectivement différentes | ze zich in objectief verschillende situaties bevinden om reden van de |
| en raison de la nature de la juridiction devant laquelle ils demandent | aard van het rechtscollege waarvoor zij de nietigverklaring vorderen |
| l'annulation du règlement adopté par leur ordre professionnel, les | van het reglement dat door hun beroepsorde is aangenomen, bevinden de |
| avocats et les titulaires d'autres professions libérales ne sont pas | advocaten en de beoefenaars van andere vrije beroepen zich niet in |
| dans des situations à ce point éloignées qu'elles ne pourraient être | situaties die dermate uiteenlopend zijn dat ze niet vergelijkbaar |
| comparées. | zouden zijn. |
| B.4.4. En remplaçant l'ancien article 501 du Code judiciaire, le | B.4.4. Door het vroegere artikel 501 van het Gerechtelijk Wetboek te |
| vervangen, heeft de wetgever zich willen conformeren aan het arrest | |
| législateur a voulu se conformer à l'arrêt n° 16/2003 du 28 janvier | nr. 16/2003 van 28 januari 2003 van het Hof, waarbij die bepaling werd |
| 2003 de la Cour qui avait annulé cette disposition tout en maintenant | vernietigd maar de gevolgen ervan in de tijd werden gehandhaafd. |
| ses effets dans le temps. | |
| Les travaux préparatoires de la loi du 22 décembre 2003 justifient la | In de parlementaire voorbereiding van de wet van 22 december 2003 |
| modification intervenue comme suit : | wordt die wijziging verantwoord als volgt : |
| « Dans son arrêt du 28 janvier 2003, la Cour d'arbitrage a jugé que | « In zijn arrest van 28 januari 2003 heeft het Arbitragehof geoordeeld |
| les articles 501 et 502 du Code judiciaire violaient les articles 10 | dat de artikelen 501 en 502 van het Gerechtelijk Wetboek de artikelen |
| et 11 de la Constitution. Dans ses considérants B.13 et B.14, la Cour | 10 en 11 van de Grondwet schenden. Het Arbitragehof stelde in zijn |
| d'arbitrage estimait ce qui suit : | overwegingen B.13 en B.14 : |
| ' En ce que le législateur a directement associé la profession | ' Doordat de wetgever het beroep van advocaat heeft gekoppeld aan de |
| d'avocat au service public de la justice et en ce qu'il a entendu | openbare dienst van de rechtsbedeling en doordat hij de |
| garantir l'indépendance de l'avocat et assurer la qualité de ses | onafhankelijkheid van de advocaat en de kwaliteit van zijn diensten |
| services, il a pu attribuer non au Conseil d'Etat mais à la Cour de | heeft willen garanderen, vermocht hij, niet aan de Raad van State, |
| cassation ou à un tribunal arbitral la compétence de connaître des | maar aan het Hof van Cassatie of aan een scheidsgerecht de bevoegdheid |
| recours en annulation contre les règlements adoptés par les ordres communautaires. En revanche, en réservant le droit d'exercer ces recours au procureur général près la Cour de cassation et à l'autre ordre communautaire et en n'organisant pas un recours au bénéfice de l'avocat ou de celui qui souhaite le devenir, qui s'estimerait personnellement lésé par le règlement d'un ordre communautaire, le législateur a porté atteinte de manière injustifiée au principe constitutionnel d'égalité et de non-discrimination en vertu duquel tous les citoyens ont un droit égal | verlenen om kennis te nemen van de beroepen tot vernietiging tegen de reglementen die door de gemeenschapsorden zijn genomen. Door het recht om dat beroep in te stellen, voor te behouden aan de procureur-generaal bij het Hof van Cassatie en aan de andere gemeenschapsorde, en door geen beroep te organiseren ten voordele van de advocaat of van diegene die het wenst te worden, die zich persoonlijk benadeeld zou achten door het reglement van een gemeenschapsorde, heeft de wetgever daarentegen op een onverantwoorde wijze inbreuk gemaakt op het grondwettelijk beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie krachtens hetwelk alle burgers een gelijk recht op |
| à une protection juridictionnelle '. | een jurisdictionele bescherming hebben. '. |
| La Cour d'arbitrage ajoutait que l'annulation des articles 501 et 502 | Het Arbitragehof voegt daar aan toe dat de vernietiging van 501 en 502 |
| du Code judiciaire était motivée uniquement par l'absence d'un recours | enkel gemotiveerd is door de ontstentenis van een beroepsmogelijkheid |
| dans le chef de l'avocat ou de celui qui souhaite le devenir, sans | voor de advocaat of diegene die het wenst te worden, zonder diezelfde |
| mettre en cause d'un autre point de vue ces mêmes articles. | artikelen vanuit een ander standpunt in het geding te brengen. |
| Il était par conséquent nécessaire de modifier l'article 501, § 1er, | Bijgevolg was het noodzakelijk het artikel 501, § 1, eerste lid van |
| het Gerechtelijk Wetboek te wijzigen aan de hand van de invoeging van | |
| alinéa 1er, du Code judiciaire en y ajoutant la possibilité pour un | de mogelijkheid voor een advocaat van de Orde van Vlaamse Balies of |
| avocat de l'Ordre des Barreaux francophones et germanophone ou de | van de Ordre des Barreaux francophones et germanophone of voor ieder |
| l'Orde van Vlaamse Balies ou pour toute autre personne qui a qualité | ander persoon die de hoedanigheid en het belang heeft om te vorderen |
| et intérêt à agir au sens des articles 17 et 18 du Code judiciaire, | in de zin van de artikelen 17 en 18 van het Gerechtelijk Wetboek, tot |
| d'introduire une demande d'annulation d'un règlement auprès de la Cour de cassation. Afin d'éviter la prolifération de recours manifestement non fondés, il est utile de prévoir que ces recours seront signés par un avocat à la Cour de cassation, lesquels constituent, en matière civile du moins, les premiers juges de la recevabilité d'un recours auprès de la Cour de cassation. Leur intervention apparaît dès lors tout à fait justifiée dans ce contentieux particulier soumis à la Cour de cassation. Le formalisme du recours a cependant été allégé en comparaison aux règles applicables au pourvoi en matière civile, et ce afin de tenir compte du caractère objectif du contentieux, où les règles de | instellen van een vordering bij het Hof van Cassatie tot vernietiging van een reglement. Teneinde de wildgroei van klaarblijkelijk ongegronde vorderingen te vermijden, is het nuttig te voorzien dat de vorderingen zullen ondertekend worden door een advocaat bij het Hof van Cassatie, die althans in de burgerlijke zaken de eerste rechter van de ontvankelijkheid van een vordering bij het Hof van Cassatie vormt. Zijn tussenkomst blijkt derhalve volledig gerechtvaardigd binnen het karakteristieke geschillencomplex van het Hof van Cassatie. Het formeel karakter van de vordering is evenwel verlicht in vergelijking met de regels toepasbaar op de voorziening in burgerlijke zaken, en dit teneinde rekening te houden met de objectieve aard van het geschillencomplex, waarin de procedureregels voor de Raad van |
| procédure en vigueur devant le Conseil d'Etat sont moins exigeantes » | State minder veeleisend zijn » (Parl. St., Kamer, 2003-2004, DOC |
| (Doc. Parl., Chambre, 2003-2004, DOC 51-0473/001, pp. 247-249). | 51-0473/001, pp. 247-249). |
| B.4.5. En imposant de recourir au ministère d'un avocat à la Cour de | B.4.5. Doordat de wetgever de verplichting oplegt om een beroep te |
| doen op de ambtelijke tussenkomst van een advocaat bij het Hof van | |
| Cassatie teneinde op geldige wijze een verzoekschrift tot | |
| cassation pour pouvoir déposer valablement une requête en annulation | nietigverklaring te kunnen neerleggen tegen een reglement van de Ordre |
| contre un règlement de l'Ordre des barreaux francophones et | des barreaux francophones et germanophone of van de Orde van Vlaamse |
| germanophone ou de l'Orde van Vlaamse balies, le législateur a adopté | balies, heeft hij een maatregel genomen die in verband staat met de |
| une mesure en rapport avec l'objectif qu'il poursuit et qui consiste à | door hem nagestreefde doelstelling die erin bestaat een toevloed van |
| kennelijk niet-gegronde beroepen te verhinderen. | |
| empêcher l'afflux de recours manifestement non fondés. | Het staat niet aan het Hof zijn beoordeling in de plaats te stellen |
| Il n'appartient pas à la Cour de substituer son appréciation à celle | van die van de wetgever wat betreft het meest geëigende instrument om |
| du législateur quant à l'instrument le plus approprié pour éviter la | een overbelasting bij het Hof van Cassatie te vermijden. De wetgever |
| surcharge de la Cour de cassation. Le législateur a pu conclure de | vermocht op basis van de opgedane ervaring te besluiten dat dankzij de |
| l'expérience acquise que le ministère d'un avocat à la Cour de | ambtelijke tussenkomst van een advocaat bij het Hof van Cassatie het |
| cassation permettait de limiter adéquatement les pourvois intempestifs. | aantal ongepaste voorzieningen op adequate wijze kon worden beperkt. |
| B.4.6. La Cour doit cependant examiner si la mesure en cause | B.4.6. Het Hof moet echter onderzoeken of de in het geding zijnde |
| n'entraîne pas une atteinte disproportionnée au droit d'accès à un | maatregel geen onevenredige aantasting teweegbrengt van het recht op |
| juge, tel qu'il est consacré par l'article 6.1 de la Convention | toegang tot een rechter, zoals dat is verankerd in artikel 6.1 van het |
| européenne des droits de l'homme. B.4.7. Le pourvoi en cassation est une voie de recours extraordinaire qui permet à une partie de demander l'annulation, pour contravention à la loi ou pour violation des formes, soit substantielles, soit prescrites à peine de nullité, de décisions rendues en dernier ressort. L'obligation de recourir au ministère d'un avocat inscrit au tableau de l'Ordre des avocats à la Cour de cassation pour introduire un tel pourvoi en matière civile peut se justifier tant en raison du caractère extraordinaire que de la portée spécifique et des effets particuliers de cette voie de recours. La Cour européenne des droits de l'homme a, elle aussi, considéré que, s'agissant d'une procédure civile devant une juridiction supérieure, | Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. B.4.7. Het cassatieberoep is een buitengewoon rechtsmiddel waardoor een partij in de mogelijkheid wordt gesteld om, wegens schending van de wet of wegens verzuim van substantiële of op straffe van nietigheid voorgeschreven vormen, de vernietiging te vragen van een beslissing gewezen in laatste aanleg. De verplichting om een beroep te doen op de ambtelijke tussenkomst van een advocaat die is ingeschreven op het tableau van de Orde van advocaten bij het Hof van Cassatie teneinde een dergelijke voorziening in civiele zaken in te stellen, kan zowel worden verantwoord door het buitengewone karakter van het rechtsmiddel als door de specifieke draagwijdte en de bijzondere gevolgen van dat rechtsmiddel. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens is eveneens van oordeel dat, wat betreft een burgerlijke rechtspleging voor een hoger rechtscollege, de verplichting om te worden vertegenwoordigd door een |
| l'obligation d'être représenté par un avocat admis à cette juridiction | advocaat die tot dat rechtscollege wordt toegelaten, op zich niet |
| n'est pas en elle-même incompatible avec les exigences de l'article | onbestaanbaar is met de vereisten van artikel 6.1 van het Europees |
| 6.1 de la Convention européenne des droits de l'homme (Déc. Cour | Verdrag voor de Rechten van de Mens (E.H.R.M., Emma Vogl t/ Duitsland, |
| eur.D.H., Emma Vogl c/ Allemagne, 5 décembre 2002, rôle 65.863/01) | 5 december 2002, rolnr. 65.863/01). |
| B.4.8. En revanche, lorsque, en vertu de l'article 611 du Code | B.4.8. Wanneer daarentegen het Hof van Cassatie, krachtens artikel 611 |
| van het Gerechtelijk Wetboek, uitspraak doet, niet op grond van een | |
| judiciaire, la Cour de cassation statue, non sur la base d'un recours | buitengewoon rechtsmiddel en binnen de strikte perken die aan het |
| extraordinaire et dans les strictes limites dévolues à son contrôle de | cassatietoezicht zijn gesteld, maar in het raam van een « objectief |
| cassation, mais dans le cadre d'un « contentieux objectif », porté en | contentieux », dat in eerste en laatste aanleg voor dat Hof is |
| premier et dernier ressort devant elle, le droit d'accès au juge ne saurait subir une restriction aussi importante. Le législateur lui-même a entendu limiter au maximum les différences procédurales qui existent entre le recours en annulation d'un règlement émanant d'un ordre communautaire d'avocats, et qui est porté devant la Cour de cassation, et le recours en annulation contre tout autre acte administratif dont connaît le Conseil d'Etat. B.4.9. La faculté qui serait laissée à l'avocat ou au tiers intéressé de soulever, soit directement, soit à titre d'exception, l'irrégularité d'un tel règlement devant un juge n'est pas de nature à fournir à la différence de traitement évoquée une justification raisonnable. Sans se prononcer sur le point de savoir si cette voie de droit est | gebracht, kan het recht op toegang tot rechter niet aan een dermate aanzienlijke beperking worden onderworpen. De wetgever zelf heeft de bestaande procedureverschillen tussen de vordering tot nietigverklaring van een reglement dat uitgaat van een gemeenschapsorde van advocaten, die voor het Hof van Cassatie wordt gebracht, en het beroep tegen elke andere administratieve handeling waarvan de Raad van State kennis neemt, maximaal willen beperken. B.4.9. De mogelijkheid die aan de advocaat of aan de derde belanghebbende zou worden gelaten om, hetzij rechtstreeks, hetzij bij wijze van exceptie, de onregelmatigheid van zulk een reglement op te werpen voor een rechter, is niet van dien aard dat ze een redelijke verantwoording verschaft voor het aangevoerde verschil in behandeling. Zonder zich uit te spreken over de vraag of dat rechtsmiddel vergelijkbaar is met het rechtsmiddel dat wordt ingevoerd bij artikel |
| comparable à celle qui est instaurée par l'article 611 du Code | 611 van het Gerechtelijk Wetboek, beperkt het Hof zich ertoe vast te |
| judiciaire, la Cour se borne à constater que lorsqu'il instaure une | stellen dat wanneer de wetgever in een bijzondere jurisdictionele |
| garantie juridictionnelle particulière, le législateur ne peut le | waarborg voorziet, hij dat niet op discriminerende wijze mag doen. |
| faire de façon discriminatoire. | |
| Puisqu'elle est ouverte à tout justiciable qui désire contester un | Vermits dat rechtsmiddel openstaat voor elke rechtzoekende die een |
| acte réglementaire, et donc également aux autres titulaires de | reglementaire handeling wenst te betwisten, en dus tevens voor de |
| professions libérales, cette voie de droit ne saurait constituer, à | andere beoefenaars van vrije beroepen, kan het, louter op zichzelf, |
| elle seule, une justification raisonnable à la limitation du droit | geen redelijke verantwoording vormen voor de beperking van het recht |
| d'accès à un juge en raison de l'intervention obligatoire d'un avocat | op toegang tot een rechter door de verplichte tussenkomst van een |
| à la Cour de cassation. | advocaat bij het Hof van Cassatie. |
| Il s'ensuit que l'article 501 du Code judiciaire, tel qu'il a été | Daaruit volgt dat artikel 501 van het Gerechtelijk Wetboek, zoals |
| modifié par la loi du 22 décembre 2003 portant des dispositions | gewijzigd bij de wet van 22 december 2003 houdende diverse bepalingen, |
| diverses, établit une différence de traitement injustifiée entre les | een onverantwoord verschil in behandeling in het leven roept tussen de |
| avocats et les titulaires d'une autre profession libérale. | advocaten en de beoefenaars van een ander vrij beroep. |
| B.4.10. A titre subsidiaire, le Conseil des Ministres demande | B.4.10. In ondergeschikte orde vraagt de Ministerraad echter aan het |
| toutefois à la Cour de limiter son constat d'inconstitutionnalité aux | Hof om zijn vaststelling van ongrondwettigheid te beperken tot de |
| termes « à la Cour de cassation », repris à l'article 501 du Code judiciaire. Cette disposition aurait alors pour effet d'imposer à l'avocat requérant de s'adresser à l'un de ses confrères pour signer la requête en annulation ou de contraindre tout autre intéressé de recourir à un avocat. B.4.11. La règle déontologique qui empêcherait un avocat de défendre sa propre cause ne saurait raisonnablement justifier, à elle seule, que la requête en annulation introduite en violation d'une telle règle soit frappée de nullité. La Cour n'aperçoit pas en quoi une telle différence de traitement quant à la recevabilité du recours en annulation, selon qu'il est porté devant la Cour de cassation ou devant le Conseil d'Etat, bénéficierait d'une justification objective et raisonnable. La Cour constate également que la solution subsidiaire du Conseil des Ministres aurait en tout cas pour conséquence de maintenir une différence de traitement entre le justiciable ayant qualité et intérêt pour agir devant la Cour de cassation en annulation d'un règlement d'un ordre communautaire d'avocats, et qui ne pourrait le faire qu'en étant assisté ou représenté par un avocat, et le justiciable qui peut agir seul devant le Conseil d'Etat pour obtenir l'annulation de tout acte administratif quelconque. B.4.12. Le premier moyen est fondé. B.5.1. Les parties requérantes invoquent, dans un second moyen, la violation par l'article 501 du Code judiciaire des articles 10 et 11 | woorden « bij het Hof van Cassatie », vermeld in artikel 501 van het Gerechtelijk Wetboek. Die bepaling zou dan tot gevolg hebben dat ze de advocaat-verzoeker de verplichting oplegt om zich tot een van zijn confraters te wenden om het verzoekschrift tot nietigverklaring te ondertekenen of iedere andere belanghebbende ertoe verplicht een beroep te doen op een advocaat. B.4.11. De deontologische regel waarbij een advocaat zou worden verhinderd zijn eigen zaak te verdedigen, kan op zichzelf niet redelijkerwijze verantwoorden dat het verzoekschrift tot nietigverklaring dat met schending van een dergelijke regel is ingediend, nietig wordt verklaard. Het Hof ziet niet in hoe een dergelijk verschil in behandeling in verband met de ontvankelijkheid van de vordering tot nietigverklaring, naargelang zij voor het Hof van Cassatie of voor de Raad van State wordt gebracht, een objectieve en redelijke verantwoording zou genieten. Het Hof stelt eveneens vast dat de oplossing in ondergeschikte orde van de Ministerraad hoe dan ook tot gevolg zou hebben dat een verschil in behandeling wordt gehandhaafd tussen de rechtzoekende die de hoedanigheid en het belang heeft om voor het Hof van Cassatie de nietigverklaring te vorderen van een reglement van een gemeenschapsorde van advocaten, en die dat enkel zou kunnen doen indien hij wordt bijgestaan of vertegenwoordigd door een advocaat, en de rechtzoekende die alleen in rechte kan treden voor de Raad van State teneinde de nietigverklaring te verkrijgen van om het even welke administratieve handeling. B.4.12. Het eerste middel is gegrond. B.5.1. De verzoekende partijen voeren, in een tweede middel, de schending aan door artikel 501 van het Gerechtelijk Wetboek van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen |
| de la Constitution, lus ou non en combinaison avec les articles 6, 13 | met de artikelen 6, 13 en 14 van het Europees Verdrag voor de Rechten |
| et 14 de la Convention européenne des droits de l'homme, en ce que le | van de Mens, in zoverre de vordering tot nietigverklaring tegen een |
| recours en annulation contre un règlement d'un ordre communautaire | reglement van een gemeenschapsorde van advocaten het enige |
| d'avocats constitue la seule voie de droit pour contester un tel | rechtsmiddel vormt om een dergelijk reglement te betwisten, terwijl de |
| règlement alors que les autres justiciables sont en mesure de faire | andere rechtzoekenden in staat zijn hun betwistingen van |
| trancher leurs contestations de nature civile, en premier ressort, par | burgerrechtelijke aard in eerste aanleg te laten beslechten door de |
| le tribunal de première instance et que les titulaires d'autres | rechtbank van eerste aanleg, en de beoefenaars van andere vrije |
| professions libérales disposent, en cas d'urgence, d'une procédure | beroepen, in spoedeisende gevallen, over een versnelde |
| accélérée de suspension devant le Conseil d'Etat. | schorsingsprocedure voor de Raad van State beschikken. |
| B.5.2. L'article 501 du Code judiciaire s'inscrit dans un ensemble de | B.5.2. Artikel 501 van het Gerechtelijk Wetboek past in een geheel van |
| dispositions qui ont trait aux compétences de l'Ordre des barreaux | bepalingen die betrekking hebben op de bevoegdheden van de Ordre des |
| francophones et germanophone et de l'Orde van Vlaamse Balies. Cet | barreaux francophones et germanophone en van de Orde van Vlaamse |
| article détermine les conditions de recevabilité du recours en | balies. Dat artikel stelt de voorwaarden van ontvankelijkheid vast van |
| annulation contre un règlement adopté par l'un de ces ordres | een vordering tot nietigverklaring die wordt ingesteld tegen een |
| communautaires. | reglement dat door een van die gemeenschapsorden is aangenomen. |
| Le principe du recours en annulation est, quant à lui, établi par | Het beginsel van een vordering tot nietigverklaring is, zijnerzijds, |
| l'article 611 du Code judiciaire, auquel renvoie explicitement | vastgesteld in artikel 611 van het Gerechtelijk Wetboek, waarnaar |
| l'article 501 du même Code, et qui n'a pas été modifié par la loi du | artikel 501 van hetzelfde Wetboek expliciet verwijst en dat niet is |
| 22 décembre 2003. | gewijzigd bij de wet van 22 december 2003. |
| B.5.3. Daaruit volgt dat het mogelijke verschil in behandeling niet | |
| B.5.3. Il s'ensuit que l'éventuelle différence de traitement ne trouve | zijn oorsprong vindt in de aangevochten wetsbepaling, waarvan het doel |
| pas sa source dans la disposition législative attaquée, dont l'objet | zich ertoe beperkt de voorwaarden van ontvankelijkheid vast te stellen |
| se limite à fixer les conditions de recevabilité du recours en | van de vordering tot nietigverklaring, maar wel degelijk in artikel |
| annulation, mais bien dans l'article 611 du Code judiciaire qui en | 611 van het Gerechtelijk Wetboek, dat het principe ervan vaststelt. |
| établit le principe. B.5.4. Le second moyen ne peut être accueilli. | B.5.4. Het tweede middel kan niet worden aangenomen. |
| Par ces motifs, | Om die redenen, |
| la Cour | het Hof |
| - décrète le désistement du recours introduit par J.-L. Dessy; - annule, à l'article 501, § 1er, alinéa 3, du Code judiciaire, les mots « par un avocat à la Cour de cassation »; - rejette le recours pour le surplus. Ainsi prononcé en langue française, en langue néerlandaise et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 1er juin 2005. Le greffier, P.-Y. Dutilleux. Le président f.f., | - wijst de afstand toe van het beroep ingesteld door J.-L. Dessy; - vernietigt in artikel 501, § 1, derde lid, van het Gerechtelijk Wetboek de woorden « door een advocaat bij het Hof van Cassatie »; - verwerpt het beroep voor het overige. Aldus uitgesproken in het Frans, het Nederlands en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 1 juni 2005. De griffier, P.-Y. Dutilleux. De wnd. voorzitter, |
| R. Henneuse. | R. Henneuse. |