Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 191/2004 du 24 novembre 2004 Numéro du rôle : 2891 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 17, § 1 er , des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat, posée par le Conseil d'Etat. La Co composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. Martens, R. Henneuse, E. De Groot, (...)"
Extrait de l'arrêt n° 191/2004 du 24 novembre 2004 Numéro du rôle : 2891 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 17, § 1 er , des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat, posée par le Conseil d'Etat. La Co composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. Martens, R. Henneuse, E. De Groot, (...) Uittreksel uit arrest nr. 191/2004 van 24 november 2004 Rolnummer 2891 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 17, § 1, van de gecoördineerde wetten op de Raad van State, gesteld door de Raad van State. Het Arbitragehof, sa wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 191/2004 du 24 novembre 2004 Uittreksel uit arrest nr. 191/2004 van 24 november 2004
Numéro du rôle : 2891 Rolnummer 2891
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 17, § 1er, In zake : de prejudiciële vraag over artikel 17, § 1, van de
des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat, posée par le Conseil gecoördineerde wetten op de Raad van State, gesteld door de Raad van
d'Etat. State.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters
Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen et J.-P. Snappe, P. Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen en J.-P. Snappe,
assistée du greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior, bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par arrêt n° 127.040 du 13 janvier 2004 en cause de E. Servais contre Bij arrest nr. 127.040 van 13 januari 2004 in zake E. Servais tegen de
l'Etat belge, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour Belgische Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof
d'arbitrage le 22 janvier 2004, le Conseil d'Etat a posé la question is ingekomen op 22 januari 2004, heeft de Raad van State de volgende
préjudicielle suivante : prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 17, § 1er, des lois sur le Conseil d'Etat, coordonnées le « Schendt artikel 17, § 1, van de wetten op de Raad van State,
12 janvier 1973, qui porte que ' Lorsqu'un acte ou un règlement d'une gecoördineerd op 12 januari 1973, dat bepaalt dat ' wanneer een akte
autorité administrative est susceptible d'être annulé en vertu de of een reglement van een administratieve overheid vatbaar is voor
l'article 14, § 1er, le Conseil d'Etat est seul compétent pour vernietiging krachtens artikel 14, § 1, [...] de Raad van State als
ordonner la suspension de son exécution ', ne viole-t-il pas les enige de schorsing van de tenuitvoerlegging ervan [kan] bevelen ', de
articles 10 et 11 de la Constitution, en ce qu'il exclut que soit artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doordat het uitsluit dat de
ordonnée la suspension de l'exécution d'une décision implicite de schorsing wordt bevolen van de tenuitvoerlegging van een impliciete
rejet fondée sur l'article 14, § 3, des mêmes lois ? » afwijzende beslissing, gegrond op artikel 14, § 3, van dezelfde wetten ? »
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1.1. L'article 14 des lois sur le Conseil d'Etat, coordonnées le 12 B.1.1. Artikel 14 van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op
janvier 1973, dispose : 12 januari 1973, bepaalt :
« § 1er. La section statue par voie d'arrêts sur les recours en « § 1. De afdeling doet uitspraak, bij wijze van arresten, over de
annulation pour violation des formes soit substantielles, soit beroepen tot nietigverklaring wegens overtreding van hetzij
prescrites à peine de nullité, excès ou détournement de pouvoir, substantiële, hetzij op straffe van nietigheid voorgeschreven vormen,
formés contre les actes et règlements des diverses autorités overschrijding of afwending van macht, ingesteld tegen de akten en
administratives, ainsi que contre les actes administratifs des reglementen van de onderscheiden administratieve overheden, alsook
assemblées législatives ou de leurs organes, en ce compris les tegen de administratieve handelingen van wetgevende vergaderingen of
médiateurs institués auprès de ces assemblées, de la Cour des comptes van hun organen, daarbij inbegrepen de ombudsmannen ingesteld bij deze
et de la Cour d'arbitrage, ainsi que des organes du pouvoir judiciaire assemblées, van het Rekenhof en van het Arbitragehof, evenals van
et du Conseil supérieur de la justice relatifs aux marchés publics et organen van de rechterlijke macht en van de hoge Raad van de Justitie
aux membres de leur personnel. met betrekking tot overheidsopdrachten en leden van hun personeel.
[...] [...]
§ 3. Lorsqu'une autorité administrative est tenue de statuer et qu'à § 3. Wanneer een administratieve overheid verplicht is te beschikken
l'expiration d'un délai de quatre mois prenant cours à la mise en en er bij het verstrijken van een termijn van vier maanden te rekenen
demeure de statuer qui lui est notifiée par un intéressé, il n'est pas vanaf de haar daartoe door een belanghebbende betekende aanmaning geen
intervenu de décision, le silence de l'autorité est réputé constituer beslissing is getroffen, wordt het stilzwijgen van de overheid geacht
une décision de rejet susceptible de recours. Cette disposition ne een afwijzende beslissing te zijn waartegen beroep kan worden
préjudicie pas aux dispositions spéciales qui établissent un délai ingesteld. Deze bepaling doet geen afbreuk aan de bijzondere
différent ou qui attachent des effets différents au silence de bepalingen die een andere termijn vaststellen of aan het stilzwijgen
l'autorité administrative. » van de administratieve overheid andere gevolgen verbinden. »
B.1.2. L'article 17, § 1er, alinéa 1er, des mêmes lois dispose : B.1.2. Artikel 17, § 1, eerste lid, van dezelfde wetten bepaalt :
« Lorsqu'un acte ou un règlement d'une autorité administrative est « Wanneer een akte of een reglement van een administratieve overheid
susceptible d'être annulé en vertu de l'article 14, § 1er, le Conseil vatbaar is voor vernietiging krachtens artikel 14, § 1, kan de Raad
d'Etat est seul compétent pour ordonner la suspension de son van State als enige de schorsing van de tenuitvoerlegging ervan
exécution. » bevelen. »
B.2. Le Conseil d'Etat interprète cette disposition comme excluant B.2. De Raad van State interpreteert die bepaling zo dat ze uitsluit
qu'il puisse ordonner la suspension de l'exécution d'une décision dat hij de schorsing van de tenuitvoerlegging van een impliciete
weigeringsbeslissing die voortvloeit uit de toepassing van artikel 14,
implicite de refus qui découle de l'application de l'article 14, § 3, § 3, kan gelasten en vraagt het Hof naar de bestaanbaarheid ervan met
et interroge la Cour sur sa compatibilité avec les articles 10 et 11 de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre, in die
de la Constitution, en ce qu'est créée, dans cette interprétation, une interpretatie, een verschil in behandeling in het leven wordt geroepen
différence de traitement entre les justiciables qui ont obtenu une tussen de rechtzoekenden die een expliciete weigeringsbeslissing
décision de refus explicite et ceux qui ont obtenu une décision de hebben verkregen en diegenen die een impliciete weigeringsbeslissing
refus implicite en vertu de l'article 14, § 3, ainsi qu'entre les hebben verkregen krachtens artikel 14, § 3, alsmede onder de
justiciables ayant obtenu une décision implicite de refus, selon que rechtzoekenden die een impliciete weigeringsbeslissing hebben
cette décision est acquise dans les conditions de l'article 14, § 3, verkregen, naargelang die beslissing verkregen is onder de voorwaarden
ou en vertu d'une autre disposition, seules les demandes de suspension van artikel 14, § 3, of krachtens een andere bepaling, waarbij enkel
d'une décision implicite de refus issue de la procédure établie par de vorderingen tot schorsing van een impliciete weigeringsbeslissing
l'article 14, § 3, devant être déclarées irrecevables. ingevolge de procedure vastgesteld in artikel 14, § 3, onontvankelijk
moeten worden verklaard.
B.3. Aucune disposition de la Constitution n'oblige le législateur à B.3. Geen enkele bepaling van de Grondwet verplicht de wetgever ertoe
instaurer de manière générale une procédure de référé administratif. op algemene wijze een procedure van administratief kort geding in te
Toutefois, lorsque le législateur décide d'offrir la possibilité voeren. Wanneer evenwel de wetgever beslist om de mogelijkheid te
d'obtenir la suspension d'actes administratifs, il ne peut refuser bieden tot het verkrijgen van de schorsing van bestuurshandelingen,
cette possibilité à certaines catégories de sujets de droit s'il kan hij die mogelijkheid niet ontzeggen aan bepaalde categorieën van
n'existe pas pour ce faire une justification raisonnable. rechtssubjecten indien daarvoor geen redelijke verantwoording bestaat.
B.4. La différence de traitement repose sur un critère objectif tiré B.4. Het verschil in behandeling berust op een objectief criterium
de la procédure d'obtention de la décision de refus attaquée. La Cour afgeleid uit de procedure tot verkrijging van de bestreden
doit examiner cependant si ce critère est pertinent, compte tenu de weigeringsbeslissing. Het Hof moet echter onderzoeken of dat criterium
l'objet de la mesure examinée. relevant is, rekening houdend met het onderwerp van de onderzochte
B.5. Les travaux préparatoires ne contiennent aucune explication de la maatregel. B.5. De parlementaire voorbereiding bevat geen verklaring voor het in
différence de traitement exposée en B.2, créée par le renvoi exclusif, B.2 uiteengezette verschil in behandeling, dat in het leven wordt
dans l'article 17, § 1er, au premier paragraphe de l'article 14 des geroepen doordat in artikel 17, § 1, uitsluitend wordt verwezen naar §
lois coordonnées précitées. Alors qu'il était invité par la section de
législation du Conseil d'Etat, lors des travaux préparatoires de la 1 van artikel 14 van de voormelde gecoördineerde wetten. Terwijl de
loi du 25 mai 1999 modifiant notamment les lois sur le Conseil d'Etat, wetgever bij de parlementaire voorbereiding van de wet van 25 mei 1999
waarbij met name de wetten op de Raad van State werden gewijzigd, door
de afdeling wetgeving van de Raad van State werd verzocht « na te gaan
« à apprécier l'opportunité de se prononcer sur » la controverse of het raadzaam is zich [...] uit te spreken [over] » de controverse
constatée au sein même de la jurisprudence du Conseil d'Etat, section die binnen de rechtspraak zelf van de Raad van State, afdeling
d'administration, en ce qui concerne la recevabilité des demandes de administratie, was vastgesteld in verband met de ontvankelijkheid van
suspension de décisions implicites de refus acquises en vertu de de vorderingen tot schorsing van impliciete weigeringsbeslissingen
l'article 14, § 3, « en adoptant une règle claire en cette matière » verkregen krachtens artikel 14, § 3, « door ter zake een duidelijke
(Doc. parl., Chambre, 1998-1999, n° 1960/1, p. 22), le législateur n'a regel uit te vaardigen » (Parl. St., Kamer, 1998-1999, nr. 1960/1, p.
22), heeft hij noch uitspraak gedaan over de vraag zelf, noch het
ni tranché la question, ni justifié la différence de traitement créée verschil in behandeling verantwoord dat in een van de betwiste
dans l'une des interprétations controversées. interpretaties in het leven is geroepen.
B.6. La procédure de suspension d'un acte administratif est un B.6. De procedure tot schorsing van een administratieve handeling is
accessoire du recours en annulation de cet acte. Comme le contentieux een accessorium van het beroep tot vernietiging van die akte. Zoals
objectif d'annulation auquel elle est essentiellement liée, la het objectief vernietigingscontentieux, waarmee zij wezenlijk
procédure de suspension a pour seul objectif de permettre d'éviter verbonden is, heeft de schorsingsprocedure als enig doel de
qu'un acte administratif qui est litigieux ne produise des effets de mogelijkheid te bieden te vermijden dat een administratieve handeling
droit aux conséquences irréversibles alors même que des moyens sérieux die wordt betwist, onomkeerbare rechtsgevolgen zou hebben, terwijl,
d'annulation sont, dès l'introduction de la demande de suspension, reeds bij de instelling van de vordering tot schorsing, ernstige
invoqués et établis.
B.7. S'il est exact que les décisions implicites visées à l'article vernietigingsmiddelen worden aangevoerd en aangetoond.
14, § 3 précité, les décisions implicites visées par d'autres B.7. Ofschoon het juist is dat de in het voormelde artikel 14, § 3,
dispositions et les décisions explicites de refus sont acquises dans bedoelde impliciete beslissingen, de in andere bepalingen bedoelde
des conditions différentes, elles sont toutes susceptibles de faire impliciete beslissingen en de expliciete weigeringsbeslissingen zijn
l'objet d'une annulation par le Conseil d'Etat et peuvent entraîner verkregen onder verschillende voorwaarden, kunnen zij evenwel alle
des conséquences identiques pour les administrés qui peuvent avoir un door de Raad van State worden vernietigd en kunnen zij identieke
intérêt égal à en obtenir la suspension. gevolgen teweegbrengen voor de bestuurden die eenzelfde belang kunnen
Le fait que la décision de refus soit déduite du silence de l'autorité tenue de statuer et non d'une décision explicite de celle-ci ne présente pas de lien avec la possibilité pour le Conseil d'Etat d'en ordonner la suspension et ne peut dès lors justifier que les administrés concernés soient privés de la possibilité de demander la suspension de l'acte, alors qu'ils pourraient l'obtenir si l'autorité avait pris une décision explicite qui aurait le même contenu. La différence de traitement ne repose sur aucun critère pertinent. B.8. La question appelle une réponse affirmative. B.9. La Cour observe cependant que les dispositions en cause peuvent être interprétées comme n'excluant pas la possibilité pour le Conseil d'Etat d'ordonner la suspension d'une décision implicite de refus acquise dans les conditions fixées par l'article 14, § 3. Ce dernier, en effet, peut être considéré comme se limitant à définir les conditions du recours dirigé contre le silence gardé par une hebben bij het verkrijgen van de schorsing ervan. Het feit dat de weigeringsbeslissing wordt afgeleid uit het stilzwijgen van de overheid die uitspraak moet doen en niet uit een expliciete beslissing van die overheid vertoont geen verband met de mogelijkheid voor de Raad van State om de schorsing ervan te gelasten en kan bijgevolg niet verantwoorden dat de betrokken bestuurden de mogelijkheid wordt ontzegd om de schorsing van de akte te vorderen, terwijl zij die wel zouden kunnen verkrijgen indien de overheid een expliciete beslissing had genomen die dezelfde inhoud zou hebben gehad. Het verschil in behandeling berust op geen enkel relevant criterium. B.8. De vraag dient bevestigend te worden beantwoord. B.9. Het Hof merkt echter op dat de in het geding zijnde bepalingen zo kunnen worden geïnterpreteerd dat zij niet de mogelijkheid uitsluiten voor de Raad van State om de schorsing te gelasten van een impliciete weigeringsbeslissing die is verkregen onder de voorwaarden vastgesteld in artikel 14, § 3. Dat artikel kan immers zo worden beschouwd dat het zich ertoe beperkt de voorwaarden te bepalen voor het beroep dat is gericht tegen het stilzwijgen van een administratie die verplicht is
administration qui est tenue de statuer, de telle sorte que le rejet te beschikken, zodat de impliciete verwerping die uit het stilzwijgen
implicite déduit du silence de l'administration constitue, en vertu de van de administratie wordt afgeleid, krachtens die bepaling een
cette disposition, un acte administratif au sens de l'article 14, § 1er, administratieve handeling vormt in de zin van artikel 14, § 1, die
susceptible de suspension en vertu de l'article 17, § 1er. vatbaar is voor schorsing krachtens artikel 17, § 1.
B.10. Dans cette interprétation, les dispositions concernées ne B.10. In die interpretatie geven de betrokken bepalingen geen
donnent pas lieu aux différences de traitement énoncées en B.2, de aanleiding tot de in B.2 vermelde verschillen in behandeling, zodat de
sorte que les articles 10 et 11 de la Constitution ne sont pas violés. artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet worden geschonden.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
- Dans l'interprétation selon laquelle il exclut que soit ordonnée la - In de interpretatie volgens welke artikel 17, § 1, van de
suspension de l'exécution d'une décision implicite de rejet visée à gecoördineerde wetten op de Raad van State uitsluit dat de schorsing
wordt gelast van de tenuitvoerlegging van een impliciete afwijzende
l'article 14, § 3, des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat, beslissing bedoeld in artikel 14, § 3, van dezelfde wetten, schendt
l'article 17, § 1er, des mêmes lois viole les articles 10 et 11 de la het de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
Constitution. - Dans l'interprétation selon laquelle elle n'exclut pas que soit - In de interpretatie volgens welke diezelfde bepaling niet uitsluit
ordonnée la suspension de l'exécution d'une décision implicite de dat de schorsing wordt gelast van de tenuitvoerlegging van een
rejet visée à l'article 14, § 3, des lois coordonnées sur le Conseil impliciete afwijzende beslissing bedoeld in artikel 14, § 3, van de
d'Etat, la même disposition ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution. gecoördineerde wetten op de Raad van State, schendt zij de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet.
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 24 novembre 2004. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 24 november 2004.
Le greffier, De griffier,
L. Potoms. L. Potoms.
Le président, De voorzitter,
M. Melchior. M. Melchior.
^