Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 90/2004 du 19 mai 2004 Numéro du rôle : 2702 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 3 de la loi du 1 er mars 2002 relative au placement provisoire de mineurs ayant commis un fait qualifié i La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. François, M(...)"
Extrait de l'arrêt n° 90/2004 du 19 mai 2004 Numéro du rôle : 2702 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 3 de la loi du 1 er mars 2002 relative au placement provisoire de mineurs ayant commis un fait qualifié i La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. François, M(...) Uittreksel uit arrest nr. 90/2004 van 19 mei 2004 Rolnummer 2702 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 3 van de wet van 1 maart 2002 betreffende de voorlopige plaatsing van minderjarigen die een als misdrijf omschreven feit hebben g Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters L. Fran(...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 90/2004 du 19 mai 2004 Uittreksel uit arrest nr. 90/2004 van 19 mei 2004
Numéro du rôle : 2702 Rolnummer 2702
En cause : la question préjudicielle concernant l'article 3 de la loi In zake : de prejudiciële vraag over artikel 3 van de wet van 1 maart
du 1er mars 2002 relative au placement provisoire de mineurs ayant 2002 betreffende de voorlopige plaatsing van minderjarigen die een als
commis un fait qualifié infraction, posée par la Cour d'appel de misdrijf omschreven feit hebben gepleegd, gesteld door het Hof van
Liège. Beroep te Luik.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters
François, M. Bossuyt, A. Alen, J.-P. Moerman et E. Derycke, assistée L. François, M. Bossuyt, A. Alen, J.-P. Moerman en E. Derycke,
du greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior, bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par arrêt du 16 mai 2003 en cause du ministère public contre D.J., Bij arrest van 16 mei 2003 in zake het openbaar ministerie tegen D.J.,
waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is ingekomen op
dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 20 20 mei 2003, heeft het Hof van Beroep te Luik de volgende prejudiciële
mai 2003, la Cour d'appel de Liège a posé la question préjudicielle
suivante : vraag gesteld :
« L'article 3 de la loi du 1er mars 2002 [relative au placement « Schendt artikel 3 van de wet van 1 maart 2002 [betreffende de
provisoire de mineurs ayant commis un fait qualifié infraction] voorlopige plaatsing van minderjarigen die een als misdrijf omschreven
viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution lus conjointement feit hebben gepleegd] de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in
avec les articles 3 et 5 de la Convention européenne de sauvegarde des samenhang gelezen met de artikelen 3 en 5 van het Europees Verdrag
droits de l'homme et des libertés fondamentales, les articles 37 et 40 voor de Rechten van de Mens, de artikelen 37 en 40 van het Verdrag
de la Convention relative aux droits de l'enfant, les articles 37, 52 inzake de rechten van het kind, de artikelen 37, 52 en 52quater van de
et 52quater de la loi du 8 avril 1965 relative à la protection de la wet van 8 april 1965 betreffende de jeugdbescherming en artikel 4 van
jeunesse et l'article 4 du décret de la Communauté française du 4 mars het decreet van de Franse Gemeenschap van 4 maart 1991 inzake
1991 relatif à l'aide à la jeunesse, en soumettant les mineurs âgés de hulpverlening aan de jeugd, in zoverre het de minderjarigen ouder dan
plus de 14 ans et poursuivis pour des faits qualifiés infractions à 14 jaar die voor als misdrijf omschreven feiten worden vervolgd,
des régimes de placement différents selon qu'il existe ou non des onderwerpt aan verschillende plaatsingsregelingen naargelang er al dan
places disponibles dans un établissement approprié prévu à l'article niet plaatsen beschikbaar zijn in een geschikte inrichting in de zin
37, § 2, 3° et 4°, de la loi du 8 avril 1965 ? » van artikel 37, § 2, 3° en 4°, van de wet van 8 april 1965 ? »
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
La disposition en cause De in het geding zijnde bepaling
B.1. La loi du 1er mars 2002 « relative au placement provisoire de B.1. De wet van 1 maart 2002 betreffende de voorlopige plaatsing van
mineurs ayant commis un fait qualifié infraction » permet au tribunal minderjarigen die een als misdrijf omschreven feit hebben gepleegd,
de la jeunesse ou au juge d'instruction, dans le cadre d'une mesure voorziet in de mogelijkheid voor de jeugdrechtbank of de
provisoire de protection sociétale, de confier des mineurs d'âge ayant onderzoeksrechter om minderjarigen die een als misdrijf omschreven
commis un fait qualifié infraction à un centre de placement provisoire feit hebben gepleegd, bij voorlopige maatregel van maatschappelijke
beveiliging toe te vertrouwen aan een centrum voor voorlopige
pour mineurs, ci-après appelé le « Centre » (article 2). Cette plaatsing van minderjarigen, hierna het « Centrum » genoemd (artikel
possibilité est subordonnée à certaines conditions qui sont 2). Die mogelijkheid is onderworpen aan bepaalde voorwaarden die in
principalement énumérées par l'article 3 de la loi précitée du 1er hoofdzaak in artikel 3 van de voormelde wet van 1 maart 2002 worden
mars 2002. opgesomd.
Cette disposition qui fait l'objet de la question préjudicielle énonce Die bepaling, die het voorwerp van de prejudiciële vraag uitmaakt,
: luidt :
« L'accès au Centre est limité aux garçons et est soumis aux « De toegang tot het Centrum is tot jongens beperkt en is aan de
conditions cumulatives suivantes, décrites de façon circonstanciée volgende cumulatieve voorwaarden onderworpen, die in de beschikking
dans l'ordonnance du juge : van de rechter omstandig worden beschreven :
1° la personne est âgée de plus de quatorze ans au moment où le fait 1° de persoon is ouder dan veertien jaar op het ogenblik van het
qualifié infraction a été commis et il existe suffisamment d'indices plegen van het als misdrijf omschreven feit en er bestaan voldoende
sérieux de culpabilité; ernstige aanwijzingen van schuld;
2° le fait qualifié infraction pour lequel elle est poursuivie est de 2° het als misdrijf omschreven feit waarvoor hij vervolgd wordt kan,
nature, si elle était majeure, à entraîner, au sens du Code pénal ou mocht hij meerderjarig zijn, in de zin van het Strafwetboek of de
des lois particulières une peine : bijzondere wetten, een straf tot gevolg hebben van :
a) de réclusion de cinq ans à dix ans ou une peine plus lourde, ou a) opsluiting van vijf jaar tot tien jaar of een zwaardere straf, of
b) d'emprisonnement correctionnel principal d'un an ou une peine plus b) een correctionele hoofdgevangenisstraf van een jaar of een
lourde si elle a précédemment fait l'objet d'une mesure définitive du zwaardere straf indien de jeugdrechtbank tegenover hem een definitieve
tribunal de la jeunesse en raison d'un fait qualifié infraction puni maatregel heeft genomen als gevolg van een als misdrijf omschreven
de la même peine; feit dat strafbaar is met dezelfde straf;
3° il existe des circonstances impérieuses, graves et exceptionnelles 3° er bestaan dringende, ernstige en uitzonderlijke omstandigheden die
se rattachant aux exigences de protection de la sécurité publique; betrekking hebben op de vereisten van bescherming van de openbare veiligheid;
4° l'admission, à titre de mesure provisoire, de la personne dans un 4° de opname bij voorlopige maatregel van de persoon in een geschikte
établissement approprié prévu à l'article 37, § 2, 3°, juncto 52, de inrichting zoals bedoeld in artikel 37, § 2, 3°, juncto 52, van de wet
la loi du 8 avril 1965 relative à la protection de la jeunesse, dans van 8 april 1965 betreffende de jeugdbescherming, in een openbare
une institution publique prévue à l'article 37, § 2, 4° juncto 52, y instelling zoals bedoeld in artikel 37, § 2, 4°, juncto 52, inbegrepen
compris dans une section d'éducation fermée, conformément aux
dispositions de l'article 52quater de la même loi, est, en raison du de gesloten opvoedingsafdeling zoals bepaald in artikel 52quater van
manque de place, impossible. » dezelfde wet is, bij gebrek aan plaats, onmogelijk. »
B.2. L'article 37 de la loi du 8 avril 1965 relative à la protection B.2. Artikel 37 van de wet van 8 april 1965 betreffende de
de la jeunesse énumère les « mesures de garde, de préservation et jeugdbescherming somt de « maatregelen van bewaring, behoeding en
d'éducation » que peut ordonner le tribunal de la jeunesse notamment à opvoeding » op die de jeugdrechtbank kan bevelen ten aanzien van onder
l'égard des personnes poursuivies du chef d'un fait qualifié meer de personen die worden vervolgd wegens een als misdrijf
infraction, commis avant l'âge de dix-huit ans accomplis, et qui lui omschreven feit gepleegd vóór de volle leeftijd van achttien jaar en
sont déférées. die voor haar worden gebracht.
Le tribunal peut, entre autres, et selon les circonstances, placer ces
personnes, sous la surveillance du service social compétent, dans un « De rechtbank kan, onder meer en naar gelang van de omstandigheden, die
établissement approprié, en vue de leur hébergement, de leur personen, onder het toezicht van de bevoegde sociale dienst, plaatsen
traitement, de leur éducation, de leur instruction ou de leur in een « geschikte inrichting, met het oog op hun huisvesting,
formation professionnelle » (article 37, § 2, 3°). Le tribunal peut behandeling, opvoeding, onderricht of beroepsopleiding » (artikel 37,
aussi confier ces personnes à une « institution publique d'observation § 2, 3°). De rechtbank kan die personen ook toevertrouwen aan een «
et d'éducation sous surveillance ou au groupe des institutions openbare instelling voor observatie en opvoeding onder toezicht of aan
publiques d'observation et d'éducation sous surveillance » en de groep openbare instellingen voor observatie en opvoeding onder
prescrivant un « régime éducatif fermé » organisé par les communautés toezicht », waarbij wordt voorzien in een « opneming in een gesloten
en vertu de leur compétence pour régler la protection de la jeunesse opvoedingsafdeling » georganiseerd door de gemeenschappen op grond van
(article 37, § 2, 4°). hun bevoegdheid om de jeugdbescherming te regelen (artikel 37, § 2,
L'article 52 de la loi précitée du 8 avril 1965 autorise le tribunal 4°). Artikel 52 van de voormelde wet van 8 april 1965 staat de
de la jeunesse à prendre provisoirement, pendant la durée d'une jeugdrechtbank toe om voorlopig, gedurende een rechtspleging
procédure tendant à l'application d'une mesure de garde, de strekkende tot de toepassing van een maatregel van bewaring, behoeding
préservation et d'éducation, les mesures de garde nécessaires parmi en opvoeding, de nodige maatregelen van bewaring te nemen, waaronder
lesquelles figurent celles qui sont visées à l'article 37, § 2, 3° et 4°, de la loi du 8 avril 1965. die welke zijn bedoeld in artikel 37, § 2, 3° en 4°, van de wet van 8 april 1965.
B.3. L'article 52quater de la loi précitée du 8 avril 1965 limite à B.3. Artikel 52quater van de voormelde wet van 8 april 1965 beperkt de
trois mois la durée de la mesure de garde en régime éducatif fermé duur van de maatregel van bewaring in een gesloten opvoedingsafdeling,
ordonnée à titre provisoire sur la base de l'article 52. voorlopig bevolen op grond van artikel 52, tot drie maanden.
Er wordt voorts gepreciseerd dat een dergelijke maatregel enkel kan
Il est encore précisé qu'une telle mesure ne peut être prise « qu'en worden genomen « indien de betrokkene blijk geeft van aanhoudend
cas de mauvaise conduite persistante ou de comportement dangereux de wangedrag of zich gevaarlijk gedraagt of indien een gerechtelijk
l'intéressé ou lorsqu'une instruction judiciaire le requiert » onderzoek dit vereist » (artikel 52quater, tweede lid); dat een
(article 52quater, alinéa 2); qu'une telle mesure n'est renouvelable dergelijke maatregel slechts eenmaal kan worden verlengd (artikel
qu'une seule fois (article 52quater, alinéa 4); qu'elle peut néanmoins 52quater, vierde lid); dat die niettemin elke maand kan worden
être prolongée de mois en mois par décision motivée du juge ou du verlengd bij gemotiveerde beslissing van, naar gelang van het geval,
tribunal de la jeunesse selon le cas, étant entendu que cette décision de rechter of de jeugdrechtbank, met dien verstande dat die beslissing
« devra être justifiée par des circonstances graves et exceptionnelles « moet gegrond zijn op ernstige en uitzonderlijke omstandigheden die
se rattachant aux exigences de la sécurité publique ou propres à la betrekking hebben op de vereisten van de openbare veiligheid of eigen
personnalité de l'intéressé, et qui nécessitent le maintien » de cette zijn aan de persoonlijkheid van de betrokkene en die de handhaving van
mesure (article 52quater, alinéa 5). [die maatregel] noodzakelijk maken » (artikel 52quater, vijfde lid).
B.4.1. Il ressort du libellé de la question préjudicielle et de la B.4.1. Uit de bewoordingen van de prejudiciële vraag en de motivering
motivation du jugement a quo que la Cour est interrogée sur des van het verwijzende vonnis blijkt dat het Hof wordt ondervraagd over
différences de traitement existant entre, d'une part, le mineur âgé de verschillen in behandeling tussen, enerzijds, de minderjarige ouder
plus de 14 ans et poursuivi pour des faits qualifiés infractions qui dan 14 jaar die voor als misdrijf omschreven feiten wordt vervolgd en
est admis par mesure de garde provisoire dans un « établissement bij voorlopige maatregel van bewaring wordt opgenomen in een «
approprié » ou une « institution publique d'observation et d'éducation geschikte inrichting » of een « openbare instelling voor observatie en
sous surveillance » communautaire et, d'autre part, le mineur qui, opvoeding onder toezicht » van de gemeenschap en, anderzijds, de
dans les mêmes circonstances, est admis au Centre en raison du manque minderjarige die, in dezelfde omstandigheden, is opgenomen in het
de place dans les établissements ou institutions communautaires. Il y Centrum wegens plaatsgebrek in de gemeenschapsinrichtingen of
a lieu d'examiner successivement ces différences de traitement entre -instellingen. Die verschillen in behandeling tussen de minderjarigen
les mineurs telles qu'elles sont relevées par le juge a quo et D.J. zoals die zijn opgemerkt door de verwijzende rechter en D.J. dienen
achtereenvolgens te worden onderzocht.
B.4.2. En premier lieu, l'article 3 de la loi du 1er mars 2002 aurait B.4.2. In de eerste plaats zou artikel 3 van de wet van 1 maart 2002,
pour effet, à la différence des mesures visées à l'article 37 de la in tegenstelling tot de maatregelen bedoeld in artikel 37 van de wet
loi du 8 avril 1965, de soumettre le mineur admis au Centre à un van 8 april 1965, ertoe leiden dat de in het Centrum opgenomen
régime de placement dont l'objectif est prioritairement sécuritaire et minderjarige wordt onderworpen aan een plaatsingsregeling waarvan het
dépourvu de tout aspect éducatif. Il est encore allégué que cet doel hoofdzakelijk beveiligend is en geen enkel opvoedend aspect
vertoont. Er wordt nog aangevoerd dat die doelstelling tegengesteld is
objectif est contraire à l'objet des mesures visées à l'article 37 de aan het doel van de maatregelen bedoeld in artikel 37 van de voormelde
la loi précitée du 8 avril 1965 et en particulier les mesures wet van 8 april 1965 en in het bijzonder van de maatregelen inzake
d'hébergement. huisvesting.
B.4.3. Si la disposition en cause s'insère dans une loi dont B.4.3. Hoewel de in het geding zijnde bepaling wordt ingevoegd in een
l'objectif est de garantir la sécurité publique en protégeant la wet die ertoe strekt de openbare veiligheid te vrijwaren door de
société contre les mineurs délinquants, elle n'a pas pour autant un maatschappij tegen delinquente minderjarigen te beschermen, is haar
objectif prioritairement sécuritaire. Elle relève d'ailleurs de la voornaamste doelstelling daarom niet van beveiligende aard. Zij
politique de la protection de la jeunesse. La mesure de placement ressorteert overigens onder het beleid inzake jeugdbescherming. De bij
organisée par cette loi ne diffère en rien des mesures de garde qui die wet geregelde plaatsingsmaatregel verschilt in geen enkel opzicht
sont prévues par l'article 37 de la loi du 8 avril 1965 et que le van de maatregelen van bewaring waarin artikel 37 van de wet van 8
tribunal de la jeunesse peut prendre, en vertu de l'article 36, 4°, de april 1965 voorziet en die de jeugdrechtbank op grond van artikel 36,
la même loi, sur réquisition du ministère public. En effet, aucune distinction n'est faite dans cette loi entre les réquisitions qui poursuivraient une fin de sécurité publique et celles qui poursuivraient une fin d'assistance. La disposition en cause n'est donc pas de nature à créer la différence de traitement alléguée qui est inexistante. B.4.4. Le juge a quo relève ensuite que, à la différence du mineur placé dans une institution communautaire, celui qui est placé dans le Centre réside dans un établissement dont la gestion est principalement assurée par du personnel relevant de l'Etat fédéral qui ne dispose 4°, van dezelfde wet op vordering van het openbaar ministerie kan nemen. In die wet wordt immers geen enkel onderscheid gemaakt tussen de vorderingen die een doel van openbare veiligheid zouden nastreven en die welke een doel van bijstandsverlening zouden nastreven. De in het geding zijnde bepaling kan dus geen aanleiding geven tot het aangevoerde verschil in behandeling, dat onbestaande is. B.4.4. De verwijzende rechter merkt vervolgens op dat de in het Centrum geplaatste minderjarige, in tegenstelling tot de in een gemeenschapsinstelling geplaatste minderjarige, verblijft in een inrichting die voornamelijk wordt beheerd door personeel dat onder de federale Staat ressorteert, geen enkele opvoedende opdracht heeft en
d'aucune mission éducative et qui n'est pas tenu de respecter les niet gebonden is door de verplichtingen opgelegd aan de actoren van de
obligations faites aux intervenants du secteur de l'aide à la jeunesse sector van de hulpverlening aan de jeugd door het decreet van de
par le décret de la Communauté française du 4 mars 1991 relatif à Franse Gemeenschap van 4 maart 1991 inzake hulpverlening aan de jeugd
l'aide à la jeunesse et, en particulier, celles qui découlent du Code en, in het bijzonder, die welke voortvloeien uit de ethische
de déontologie de l'aide à la jeunesse. gedragsregels inzake hulpverlening aan de jeugd.
Sans qu'il soit nécessaire de vérifier l'exactitude de cette Zonder dat de juistheid van die beoordeling dient te worden nagegaan,
appréciation, la Cour constate que cette différence de traitement ne stelt het Hof vast dat dat verschil in behandeling niet voortvloeit
trouve pas sa source dans l'article 3 de la loi du 1er mars 2002, uit artikel 3 van de wet van 1 maart 2002, de enige in het geding
seule disposition en cause. zijnde bepaling.
B.4.5. Par conséquent, aucune des différences de traitement alléguées B.4.5. Geen enkele van de aangevoerde verschillen in behandeling die
qui sont à la base de la question préjudicielle ne résulte de la aan de prejudiciële vraag ten grondslag liggen, vloeit dus voort uit
disposition en cause. de in het geding zijnde bepaling.
B.5. La question préjudicielle n'appelle pas de réponse. B.5. De prejudiciële vraag behoeft geen antwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
La question préjudicielle n'appelle pas de réponse. De prejudiciële vraag behoeft geen antwoord.
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 19 mai 2004. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 19 mei 2004.
Le greffier, De griffier,
L. Potoms. L. Potoms.
Le président, De voorzitter,
M. Melchior. M. Melchior.
^