← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 123/2004 du 7 juillet 2004 Numéro du rôle : 2750 En cause
: le recours en annulation des articles 115 à 134 de la loi-programme du 24 décembre 2002, introduit
par la « Fédération M.R.B. - Fédération mutualiste d'as(...) La Cour d'arbitrage, composée du juge R. Henneuse, faisant fonction de président,
et du présiden(...)"
Extrait de l'arrêt n° 123/2004 du 7 juillet 2004 Numéro du rôle : 2750 En cause : le recours en annulation des articles 115 à 134 de la loi-programme du 24 décembre 2002, introduit par la « Fédération M.R.B. - Fédération mutualiste d'as(...) La Cour d'arbitrage, composée du juge R. Henneuse, faisant fonction de président, et du présiden(...) | Uittreksel uit arrest nr. 123/2004 van 7 juli 2004 Rolnummer 2750 In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 115 tot 134 van de programmawet van 24 december 2002, ingesteld door het « Verbond M.R.B. - Verbond van Mutualiteit(...) Het Arbitragehof, samengesteld uit rechter R. Henneuse, waarnemend voorzitter, en voorzitter A. (...) |
---|---|
COUR D'ARBITRAGE | ARBITRAGEHOF |
Extrait de l'arrêt n° 123/2004 du 7 juillet 2004 | Uittreksel uit arrest nr. 123/2004 van 7 juli 2004 |
Numéro du rôle : 2750 | Rolnummer 2750 |
En cause : le recours en annulation des articles 115 à 134 de la | In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 115 tot 134 van |
loi-programme (I) du 24 décembre 2002, introduit par la « Fédération | de programmawet (I) van 24 december 2002, ingesteld door het « Verbond |
M.R.B. - Fédération mutualiste d'assurance maladie, Tous Risques en | M.R.B. - Verbond van Mutualiteiten, Ziekteverzekering, Alle risico's |
Belgique » et autres. | in België » en anderen. |
La Cour d'arbitrage, | Het Arbitragehof, |
composée du juge R. Henneuse, faisant fonction de président, et du | samengesteld uit rechter R. Henneuse, waarnemend voorzitter, en |
président A. Arts, et des juges E. De Groot, A. Alen, J.-P. Moerman, | voorzitter A. Arts, en de rechters E. De Groot, A. Alen, J.-P. |
E. Derycke et J. Spreutels, assistée du greffier L. Potoms, présidée | Moerman, E. Derycke en J. Spreutels, bijgestaan door de griffier L. |
par le juge R. Henneuse, | Potoms, onder voorzitterschap van rechter R. Henneuse, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet du recours et procédure | I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging |
Par requête parvenue au greffe de la Cour le 1er juillet 2003, la « | Bij verzoekschrift dat ter griffie van het Hof is ingekomen op 1 juli |
Fédération M.R.B. - Fédération mutualiste d'assurance maladie, Tous | 2003, hebben het « Verbond M.R.B. - Verbond van Mutualiteiten, |
Ziekteverzekering, Alle risico's in België », met maatschappelijke | |
Risques en Belgique », dont le siège social est établi à 1210 | zetel te 1210 Brussel, Sint-Lazaruslaan 2, de v.z.w. « Association des |
Bruxelles, boulevard Saint-Lazare 2, l'a.s.b.l. Association des | |
Supérieurs Majeurs de Belgique, dont le siège social est établi à 1030 | Supérieurs Majeurs de Belgique », met maatschappelijke zetel te 1030 |
Bruxelles, rue du Progrès 333, et M.-J. Henricot, M. de Waerseghers, | Brussel, Vooruitgangstraat 333, en M.-J. Henricot, M. de Waerseghers, |
H. Florent et A. Habaru, demeurant à 5020 Namur, place du Couvent 3, | H. Florent en A. Habaru, wonende te 5020 Namen, place du Couvent 3, |
ont introduit un recours en annulation des articles 115 à 134 de la | beroep tot vernietiging ingesteld van de artikelen 115 tot 134 van de |
loi-programme (I) du 24 décembre 2002 (publiée au Moniteur belge du 31 | programmawet (I) van 24 december 2002 (bekendgemaakt in het Belgisch |
décembre 2002). | Staatsblad van 31 december 2002). |
(...) | (...) |
II. En droit | II. In rechte |
(...) | (...) |
Quant à l'intérêt des parties requérantes | Wat het belang van de verzoekende partijen betreft |
B.1.1. La première partie requérante, la « Fédération M.R.B. - | B.1.1. De eerste verzoekende partij, het « Verbond M.R.B. - Verbond |
Fédération mutualiste d'assurance maladie, Tous Risques en Belgique », | van Mutualiteiten, Ziekteverzekering, Alle risico's in België », is |
est une fédération mutuelle réservée aux religieux et missionnaires de | een verbond van ziekenfondsen voor Belgische religieuzen en |
Belgique. | missionarissen. |
La deuxième partie requérante, « l'Association des Supérieurs Majeurs | De tweede verzoekende partij, de « Association des Supérieurs Majeurs |
de Belgique », est une association sans but lucratif qui regroupe les | de Belgique », is een vereniging zonder winstoogmerk van mannelijke |
religieux masculins vivant dans une communauté religieuse située en | religieuzen die leven in een religieuze gemeenschap in Wallonië of |
Wallonie ou à Bruxelles. | Brussel. |
B.1.2. Selon le Conseil des Ministres, les dispositions attaquées | B.1.2. Volgens de Ministerraad zouden de bestreden bepalingen geen |
n'auraient pas d'incidence directe sur la situation des affiliés de la | rechtstreekse weerslag hebben op de situatie van de leden van de |
première partie requérante. L'intérêt collectif dont celle-ci se | eerste verzoekende partij. Bovendien zou het collectieve belang waarop |
prévaut serait, en outre, limité aux intérêts individuels de ses | zij zich beroept, beperkt zijn tot de individuele belangen van haar |
membres. Le Conseil des Ministres soutient également que l'intérêt de la deuxième partie requérante ne serait pas suffisamment précis ni direct pour constituer l'intérêt requis. B.1.3. Lorsqu'une association sans but lucratif se prévaut d'un intérêt collectif, il est requis que son objet social soit d'une nature particulière et, dès lors, distinct de l'intérêt général; que l'intérêt collectif ne soit pas limité aux intérêts individuels des membres; que la norme entreprise soit susceptible d'affecter l'objet social; enfin, qu'il n'apparaisse pas que l'objet social ne soit pas ou plus réellement poursuivi. | leden. De Ministerraad voert eveneens aan dat het belang van de tweede verzoekende partij niet voldoende duidelijk zou zijn, noch voldoende rechtstreeks om het vereiste belang te vormen. B.1.3. Wanneer een vereniging zonder winstoogmerk zich op een collectief belang beroept, is vereist dat haar maatschappelijk doel van bijzondere aard is en, derhalve, onderscheiden van het algemeen belang; dat het collectief belang niet tot de individuele belangen van de leden is beperkt; dat het maatschappelijk doel door de bestreden norm kan worden geraakt; dat ten slotte niet blijkt dat het maatschappelijk doel niet of niet meer werkelijk wordt nagestreefd. |
B.1.4.1. Selon l'article 2 de ses statuts, la « Fédération M.R.B. - | B.1.4.1. Volgens artikel 2 van zijn statuten heeft het « Verbond |
Fédération mutualiste d'assurance maladie, Tous Risques en Belgique » | M.R.B. - Verbond van Mutualiteiten, Ziekteverzekering, Alle risico's |
a notamment pour tâche, outre de se porter garante du remboursement | in België » onder meer tot taak in te staan voor de terugbetaling van |
des prestations de santé, à ses membres ou aux personnes qui sont | de geneeskundige verstrekkingen aan zijn leden of de personen te |
établies à leur charge, l'octroi d'aide, d'information, de guidance et | hunnen laste, en de nodige hulp, voorlichting, begeleiding en bijstand |
d'assistance lors de l'accomplissement de sa mission. | te verlenen bij het vervullen van zijn opdracht. |
Les dispositions attaquées, qui ont pour objet de modifier plusieurs | De bestreden bepalingen, die tot doel hebben verschillende bepalingen |
dispositions de la loi du 27 février 1987 relative aux allocations aux | te wijzigen van de wet van 27 februari 1987 betreffende de |
personnes handicapées, ne sont pas étrangères à l'objet social que | tegemoetkomingen aan personen met een handicap, zijn niet vreemd aan |
poursuit l'association requérante. En modifiant la notion de ménage de | het maatschappelijk doel dat de verzoekende vereniging nastreeft. Door |
het begrip « huishouden » zo te wijzigen dat de religieuze | |
telle sorte qu'elle est susceptible d'englober les communautés | gemeenschappen waarvan haar leden deel uitmaken onder dat begrip |
religieuses dont sont membres ses affiliés, la loi en cause a une | kunnen vallen, heeft de in het geding zijnde wet een rechtstreekse en |
incidence directe et défavorable sur la situation de ces derniers, qui | ongunstige weerslag op de situatie van die laatsten, die dreigen te |
risquent de se voir exclus du bénéfice de l'allocation pour personne | worden uitgesloten van het voordeel van de tegemoetkoming voor |
handicapée qu'ils percevaient en vertu de la loi ancienne. | personen met een handicap die zij krachtens de vroegere wet ontvingen. |
B.1.4.2. L'exception est rejetée. | B.1.4.2. De exceptie wordt verworpen. |
B.1.4.3. Quant à l' « Association des Supérieurs Majeurs de Belgique | B.1.4.3. Wat de « Association des Supérieurs Majeurs de Belgique » |
», on peut lire à l'article 2 de ses statuts qu'elle poursuit comme | betreft, kan men in artikel 2 van haar statuten lezen dat haar doel |
but l'étude et la recherche de solutions concernant le développement | bestaat in de studie en het zoeken naar oplossingen met betrekking tot |
et la bonne marche de chacun des instituts religieux et des sociétés | de ontwikkeling en de goede werking van elk van de religieuze |
de vie apostolique en particulier, ainsi que la présentation à ses | instellingen en van de apostolische leefgemeenschappen in het |
bijzonder, alsook het verlenen van algemene materiële of morele | |
membres de façon générale, d'un concours matériel ou moral, pour | bijstand aan haar leden, met het oog op de oprichting, de |
fonder, développer, promouvoir et entretenir leurs instituts et leurs | ontwikkeling, de bevordering en de instandhouding van hun instellingen |
oeuvres, tant en Belgique qu'à l'étranger. | en werken, zowel in België als in het buitenland. |
Des dispositions qui concernent la situation financière de certains | Bepalingen die betrekking hebben op de financiële situatie van |
membres de l'association en raison de leur handicap ne présentent pas un lien suffisamment direct avec un concours matériel, même sous la forme de ressources financières, destiné à fonder, développer, promouvoir et entretenir des instituts religieux ou des sociétés de vie apostolique. Les allocations aux personnes handicapées, qui, comme le rappellent d'ailleurs les parties requérantes, permettent à la personne handicapée de subvenir à ses besoins de soins médicaux ou autres, générés par son handicap, ne peuvent nullement se confondre avec les ressources nécessaires aux instituts et sociétés dont sont membres des personnes handicapées pour leur fonctionnement et leur développement. | bepaalde leden van de vereniging wegens hun handicap, houden onvoldoende rechtstreeks verband met materiële bijstand - zelfs in de vorm van financiële inkomsten - die bestemd is om religieuze instellingen of apostolische leefgemeenschappen op te richten, te ontwikkelen, te bevorderen of in stand te houden. De tegemoetkomingen aan personen met een handicap die, zoals de verzoekende partijen overigens eraan herinneren, de persoon met een handicap in staat stellen in zijn behoeften aan onder meer medische zorg, die een gevolg zijn van zijn handicap, te voorzien, mogen geenszins worden verward met de middelen die de instellingen en gemeenschappen waarvan personen met een handicap deel uitmaken, nodig hebben voor hun werking en ontwikkeling. |
B.1.4.4. Le recours introduit par la deuxième partie requérante est | B.1.4.4. Het beroep dat is ingesteld door de tweede verzoekende partij |
irrecevable. | is onontvankelijk. |
B.1.5. Le Conseil des Ministres conteste l'intérêt à agir de la | B.1.5. De Ministerraad betwist het belang van de derde verzoekster, |
troisième partie requérante, M.-J. Henricot, au motif que celle-ci | M.-J. Henricot, om in rechte te treden omdat zij niet gehandicapt is |
n'est pas handicapée et ne perçoit dès lors aucune allocation visée | en bijgevolg geen aanspraak maakt op een in de in het geding zijnde |
par la loi en cause. | wet bedoelde tegemoetkoming. |
B.1.6.1. N'étant atteinte d'aucune forme de handicap, la troisième | B.1.6.1. Aangezien zij niet gehandicapt is, wordt de derde verzoekster |
partie requérante n'est pas directement affectée par les dispositions en cause. | niet rechtstreeks geraakt door de in het geding zijnde bepalingen. |
B.1.6.2. Le recours introduit par la troisième partie requérante est | B.1.6.2. Het beroep dat is ingesteld door de derde verzoekster is |
irrecevable. | onontvankelijk. |
B.1.7.1. Le Conseil des Ministres conteste également l'intérêt à agir | B.1.7.1. De Ministerraad betwist eveneens het belang van de vijfde en |
des cinquième et sixième parties requérantes au motif que celles-ci | zesde verzoekende partij om in rechte te treden omdat zij ouder zijn |
sont âgées de plus de 65 ans et ne peuvent plus prétendre à | dan 65 jaar en niet langer aanspraak kunnen maken op een |
l'allocation de remplacement de revenus et à l'allocation | inkomensvervangende tegemoetkoming, noch op een |
d'intégration. Quant à l'allocation pour l'aide aux personnes âgées, | integratietegemoetkoming. Wat de tegemoetkoming voor hulp aan |
l'article 23 de l'arrêté royal du 5 mars 1990 consacré à cette | bejaarden betreft, bepaalt artikel 23 van het koninklijk besluit van 5 |
allocation prévoit que lorsque dans un ménage, plusieurs personnes ont | maart 1990, dat betrekking heeft op die tegemoetkoming, dat, indien in |
droit à une allocation, il est tenu compte, pour chacun des | een huishouden verscheidene personen recht hebben op een |
bénéficiaires, de la totalité des revenus du ménage, divisé par le | tegemoetkoming, voor ieder van de gerechtigden rekening wordt gehouden |
met de totaliteit van het inkomen van het huishouden, gedeeld door het | |
nombre de personnes dont le revenu est pris en compte pour le calcul | aantal personen van wie het inkomen in aanmerking genomen werd voor de |
de l'allocation. | berekening van de tegemoetkoming. |
B.1.7.2. Contrairement à ce qu'affirme le Conseil des Ministres, les | B.1.7.2. In tegenstelling tot hetgeen de Ministerraad beweert, kunnen |
personnes âgées de plus de 65 ans peuvent continuer à percevoir une | bejaarden die ouder zijn dan 65 jaar een inkomensvervangende |
allocation de remplacement de revenus ou une allocation d'intégration. | tegemoetkoming of een integratietegemoetkoming blijven trekken. |
Si l'article 2, §§ 1er et 2, de la loi du 27 février 1987 prévoit que | Artikel 2, §§ 1 en 2, van de wet van 27 februari 1987 bepaalt |
la personne handicapée doit introduire sa demande d'allocation avant | weliswaar dat de persoon met een handicap zijn aanvraag voor een |
d'avoir atteint l'âge de 65 ans, l'article 5 de la même loi indique | tegemoetkoming moet indienen vóór de leeftijd van 65 jaar, maar |
que le droit à l'allocation de remplacement de revenus ou à | artikel 5 van dezelfde wet geeft aan dat het recht op een |
inkomensvervangende tegemoetkoming of een integratietegemoetkoming | |
l'allocation d'intégration continue à exister après l'âge de 65 ans | blijft bestaan na de leeftijd van 65 jaar voor zover het zonder |
pour autant qu'il reste payable sans interruption. | onderbreking betaalbaar blijft. |
B.1.7.3. L'exception est rejetée. | B.1.7.3. De exceptie wordt verworpen. |
Quant à l'étendue du recours | Wat de draagwijdte van het beroep betreft |
B.2. Les parties requérantes demandent l'annulation des articles 115 à | B.2. De verzoekende partijen vorderen de vernietiging van de artikelen |
134 de la loi-programme (I) du 24 décembre 2002. Il ressort toutefois | 115 tot 134 van de programmawet (I) van 24 december 2002. Uit het |
de la requête introduite et de l'exposé des moyens que sont seuls en | ingediende verzoekschrift en uit de uiteenzetting van de middelen |
cause les articles 121 et 134 de ladite loi. La Cour limite son examen | blijkt echter dat alleen de artikelen 121 en 134 van die wet in het |
à ces dispositions. | geding zijn. Het Hof beperkt zijn onderzoek tot die bepalingen. |
Quant au fond | Ten gronde |
B.3.1. L'article 121 de la loi-programme (I) du 24 décembre 2002 | B.3.1. Bij artikel 121 van de programmawet (I) van 24 december 2002 |
remplace l'article 7 de la loi du 27 février 1987 « relative aux | wordt artikel 7 van de wet van 27 februari 1987 « betreffende de |
allocations aux personnes handicapées » par la disposition suivante : « § 1er. Les allocations visées à l'article 1er ne peuvent être accordées que si le montant du revenu de la personne handicapée et le montant du revenu des personnes avec lesquelles elle forme un ménage ne dépasse pas le montant des allocations visé à l'article 6. Le Roi détermine par arrêté délibéré en Conseil des Ministres ce qu'il faut entendre par ' revenu ' et par qui, selon quels critères et de quelle manière le montant doit en être fixé. Le Roi peut, par arrêté délibéré en Conseil des Ministres, déterminer que certains revenus ou parties de revenus, dans les conditions qu'Il détermine, ne sont que partiellement ou ne sont pas pris en considération. Il peut opérer une distinction en fonction du fait qu'il s'agit d'une allocation de remplacement de revenus, d'une allocation d'intégration ou d'une allocation pour l'aide aux personnes âgées. Il peut aussi opérer une distinction en fonction de | tegemoetkomingen aan personen met een handicap » door de volgende bepaling vervangen : « § 1. De in artikel 1 bedoelde tegemoetkomingen kunnen enkel toegekend worden indien het bedrag van het inkomen van de persoon met een handicap en het bedrag van het inkomen van de personen met wie hij een huishouden vormt, het in artikel 6 bedoelde bedrag van de tegemoetkomingen niet overschrijdt. De Koning bepaalt bij een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad wat moet worden verstaan onder ' inkomen ' en door wie, volgens welke criteria en op welke wijze het bedrag ervan moet worden bepaald. De Koning kan, bij een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad, bepalen dat sommige inkomsten of delen van het inkomen, onder de voorwaarden die Hij bepaalt, niet of slechts gedeeltelijk in aanmerking worden genomen. Hij kan daarbij een onderscheid maken naargelang het gaat om een inkomensvervangende tegemoetkoming, een integratietegemoetkoming of een tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden. Hij kan eveneens een onderscheid maken naargelang de |
l'appartenance du bénéficiaire à la catégorie A, B ou C, en fonction | gerechtigde behoort tot categorie A, B of C, naargelang de graad van |
du degré d'autonomie de la personne handicapée, en fonction du fait | zelfredzaamheid van de persoon met een handicap, naargelang het gaat |
qu'il s'agit du revenu de la personne handicapée elle-même ou du | om het inkomen van de persoon met een handicap zelf of om het inkomen |
revenu des membres de son ménage, ou en fonction de l'origine des | van de leden van zijn huishouden, of naargelang de bron van het |
revenus. | inkomen. |
§ 2. La personne handicapée et les membres de son ménage sont tenus de | § 2. De persoon met een handicap en de leden van zijn huishouden |
faire valoir leurs droits aux prestations et indemnités auxquelles ils | moeten hun rechten laten gelden op de uitkeringen en vergoedingen |
peuvent prétendre en vertu d'une autre législation belge ou étrangère | waarop ze aanspraak kunnen maken krachtens een andere Belgische of |
ou en vertu de règles applicables au personnel d'une institution | buitenlandse wetgeving of krachtens de regels van toepassing op het |
internationale publique et qui trouvent leur fondement dans une | personeel van een internationale openbare instelling en die hun grond |
limitation de la capacité de gain ou à des prestations sociales | vinden in een beperking van het verdienvermogen of op sociale |
relatives à la maladie et l'invalidité, au chômage, aux accidents du | uitkeringen inzake ziekte en invaliditeit, werkloosheid, |
travail, aux maladies professionnelles, aux pensions de retraite et de | arbeidsongevallen, beroepsziekten, rust- en overlevingspensioenen, de |
survie, à la garantie de revenus aux personnes âgées et au revenu | inkomensgarantie voor ouderen en het gewaarborgd inkomen voor |
garanti pour personnes âgées, ou qui trouvent leur fondement dans un | bejaarden, of die hun grond vinden in een gebrek aan of vermindering |
manque ou une réduction de l'autonomie, ou dans les articles 1382 et | van de zelfredzaamheid, of in de artikelen 1382 en volgende van het |
suivants du Code civil relatif à la responsabilité civile. | Burgerlijk Wetboek betreffende de burgerlijke aansprakelijkheid. |
§ 3. Il y a lieu d'entendre par « ménage » toute cohabitation de | § 3. Onder ' huishouden ' moet worden verstaan elke samenwoning van |
personnes qui forment une entité économique du simple fait que ces | personen die een economische entiteit vormen gewoon door het feit dat |
personnes supportent en commun, principalement, les frais journaliers | deze personen de dagelijkse kosten voor hun levensonderhoud |
pour assurer leur subsistance. | hoofdzakelijk gemeenschappelijk dragen. |
L'existence d'un ménage est présumée lorsque plusieurs personnes ont | Het bestaan van een huishouden wordt vermoed wanneer meerdere personen |
leur résidence principale à la même adresse. La preuve du contraire | hun hoofdverblijfplaats op hetzelfde adres hebben. Het tegenbewijs kan |
peut être apportée par tous les moyens possibles. | met alle mogelijke middelen worden geleverd. |
§ 4. Les allocations visées à l'article 1er peuvent être accordées à | § 4. De in artikel 1 bedoelde tegemoetkomingen kunnen worden toegekend |
titre d'avance sur les prestations et indemnités auxquelles le | als voorschot op de uitkeringen en vergoedingen waarop de aanvrager |
demandeur peut prétendre en vertu d'une autre législation belge ou | aanspraak kan maken krachtens een andere Belgische of buitenlandse |
étrangère ou en vertu de règles applicables au personnel d'une | wetgeving of krachtens regels van toepassing op het personeel van een |
institution internationale publique et qui trouvent leur fondement | internationale openbare instelling en die hun grond vinden in een |
dans une limitation de la capacité de gain ou à des prestations | beperking van het verdienvermogen of op sociale uitkeringen inzake |
sociales relatives à la maladie et l'invalidité, au chômage, aux | ziekte en invaliditeit, werkloosheid, arbeidsongevallen, |
accidents du travail, aux maladies professionnelles, aux pensions de | beroepsziekten, rust- en overlevingspensioenen, de inkomensgarantie |
retraite et de survie, à la garantie de revenus aux personnes âgées et | voor ouderen en het gewaarborgd inkomen voor bejaarden, of die hun |
au revenu garanti pour personnes âgées, ou qui trouvent leur fondement | |
dans un manque ou une réduction de l'autonomie, ou dans les articles | grond vinden in een gebrek aan of vermindering van de zelfredzaamheid, |
1382 et suivants du Code civil relatif à la responsabilité civile. | of in de artikelen 1382 en volgende van het Burgerlijk Wetboek |
Le Roi détermine, par arrêté délibéré en Conseil des Ministres, dans | betreffende de burgerlijke aansprakelijkheid. |
quelles conditions, selon quelles modalités et jusqu'à concurrence de | De Koning bepaalt, bij een besluit vastgesteld na overleg in de |
quel montant ces avances peuvent être accordées, ainsi que leur mode | Ministerraad, onder welke voorwaarden, op welke wijze en tot welk |
de récupération. Le service ou l'organisme payeur est subrogé aux | bedrag deze voorschotten kunnen worden toegekend, alsmede de wijze |
droits du bénéficiaire jusqu'à concurrence du montant des avances | waarop ze kunnen worden teruggevorderd. De uitbetalingsdienst of |
-instelling treedt in de rechten van de gerechtigde tot het bedrag van | |
versées. » | de toegekende voorschotten. » |
B.3.2. Quant à l'article 134 de la même loi-programme, il disposait : | B.3.2. Artikel 134 van dezelfde programmawet bepaalde oorspronkelijk : |
« Le présent chapitre entre en vigueur le 1er juillet 2003, à | « Dit hoofdstuk treedt in werking op 1 juli 2003, met uitzondering van |
l'exception de l'article 128 qui entre en vigueur le 1er janvier 2003. » | artikel 128 dat in werking treedt op 1 januari 2003. » |
Il a toutefois été remplacé par l'article 275 de la loi-programme du | Het werd echter vervangen bij artikel 275 van de programmawet van 22 |
22 décembre 2003 prévoyant ce qui suit : | december 2003, dat luidt als volgt : |
« Les articles 115, 118, 122, 123, 125, 126, 127, 130, 131, 132 en 133 | « De artikelen 115, 118, 122, 123, 125, 126, 127, 130, 131, 132 en 133 |
entrent en vigueur le 1er juillet 2003. | treden in werking op 1 juli 2003. |
L'article 128 entre en vigueur le 1er janvier 2003. | Het artikel 128 treedt in werking op 1 januari 2003. |
Les articles 116, 117, 119, 120, 121, 124 et 129 entrent en vigueur le | De artikelen 116, 117, 119, 120, 121, 124 en 129 treden in werking op |
1er juillet 2004. » | 1 juli 2004. » |
B.4. Dès lors qu'aucun recours n'a été introduit contre l'article 275 | B.4. Aangezien geen enkel beroep is ingesteld tegen artikel 275 van de |
de la loi-programme du 22 décembre 2003 (publiée au Moniteur belge du | programmawet van 22 december 2003 (bekendgemaakt in het Belgisch |
31 décembre 2003), le troisième moyen est sans objet. | Staatsblad van 31 december 2003), is het derde middel zonder voorwerp. |
B.5. Dans un premier moyen, les parties requérantes allèguent la | B.5. In een eerste middel voeren de verzoekende partijen een schending |
violation des articles 10 et 11 de la Constitution par l'article 121, | aan van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet door artikel 121, § 3, |
§ 3, de la loi-programme (I) du 24 décembre 2002 en ce que celui-ci | van de programmawet (I) van 24 december 2002 doordat het het begrip « |
définit la notion de ménage par « toute cohabitation de personnes qui | huishouden » definieert als « elke samenwoning van personen die een |
forment une entité économique du simple fait que ces personnes | economische entiteit vormen gewoon door het feit dat deze personen de |
supportent en commun, principalement, les frais journaliers pour | dagelijkse kosten voor hun levensonderhoud hoofdzakelijk |
assurer leur subsistance ». La disposition incriminée dépasserait les | gemeenschappelijk dragen ». De bestreden bepaling zou verder gaan dan |
objectifs poursuivis par le législateur et créerait une discrimination | de doelstellingen die de wetgever heeft nagestreefd en zou aanleiding |
en traitant de manière identique, d'une part, les ménages ordinaires | geven tot discriminatie door een identieke behandeling van, enerzijds, |
et, d'autre part, ceux qui ne le sont pas, comme c'est le cas des | de gewone huishoudens en, anderzijds, de huishoudens die dat niet |
communautés religieuses ou laïques. | zijn, zoals de religieuze gemeenschappen of lekengemeenschappen. |
B.6.1. Il ressort des travaux préparatoires de la disposition | B.6.1. Uit de parlementaire voorbereiding van de aangevochten bepaling |
incriminée qu'en modifiant la définition de la notion de ménage, le | blijkt dat de wetgever, door de definitie van het begrip « huishouden |
législateur entendait adapter les critères et les modalités d'octroi | » te wijzigen, de criteria en modaliteiten voor toekenning van de |
des allocations aux personnes handicapées aux formes actuelles de | tegemoetkomingen aan personen met een handicap nauwer wilde doen |
cohabitation, en tenant compte non seulement des revenus propres de la | aansluiten bij de huidige samenlevingsvormen, door niet alleen |
personne handicapée, mais aussi de ceux des personnes avec lesquelles | rekening te houden met het eigen inkomen van de persoon met een |
la personne handicapée forme ce ménage (Doc. parl., Chambre, | handicap, maar ook met dat van de personen met wie hij een huishouden |
2002-2003, DOC 50-2124/001, pp. 86 à 88 et 92). | vormt (Parl. St., Kamer, 2002-2003, DOC 50-2124/001, pp. 86 tot 88 en |
Conscient que l'administration ne pouvait examiner chaque situation de | 92). Zich ervan bewust dat de administratie onmogelijk elke afzonderlijke |
vie particulière, le législateur a opté pour un système de présomption | feitelijke levenssituatie kon uitpluizen, heeft de wetgever geopteerd |
d'existence d'un ménage lorsque deux ou plusieurs personnes sont | voor een systeem van vermoeden van het bestaan van een huishouden |
domiciliées à la même adresse, en laissant toutefois la possibilité à | wanneer twee of meer personen op hetzelfde adres gedomicilieerd zijn, |
l'intéressé de démontrer par tous les moyens possibles que la | waarbij echter aan de betrokkene de mogelijkheid wordt gelaten om met |
situation de fait se distingue de la situation juridique dont témoigne | alle mogelijke middelen aan te tonen dat de feitelijke toestand |
le registre national (Doc. parl., Chambre, 2002-2003, DOC 50-2124/001, | afwijkt van de juridische, zoals die blijkt uit het rijksregister |
p. 92). | (Parl. St., Kamer, 2002-2003, DOC 50-2124/001, p. 92). |
Dans les travaux préparatoires, il est relevé qu'à la suite d'une | Uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat, ter gelegenheid van een |
proposition d'amendement, le ministre des Affaires sociales a déclaré | voorstel van amendement, de Minister van Sociale Zaken in de Commissie |
en Commission des affaires sociales : | voor de sociale aangelegenheden heeft verklaard : |
« [...] partager l'avis de l'auteur de l'amendement sur le fond. Il | « [...] het ten gronde eens te zijn met de indiener van de |
souligne cependant que les personnes qui pouvaient déjà bénéficier du | amendementen. Hij wijst er evenwel op dat de personen die voorheen |
revenu minimum garanti ne perdent pas leurs droits acquis. Il n'en | reeds van het gewaarborgd minimuminkomen konden genieten hun verworven |
demeure pas moins que l'on doit trouver une solution pour les | rechten niet verliezen. Dit neemt niet weg dat een oplossing moet |
religieux, bien que la discussion de la loi-programme ne paraisse pas | worden gevonden voor de kloosterlingen, maar de bespreking van de |
être le moment le plus propice » (Doc. parl., Sénat, 2002-2003, n° | programmawet lijkt hiervoor niet het juiste ogenblik » (Parl. St., |
2-1390/3, p. 63). | Senaat, 2002-2003, nr. 2-1390/3, p. 63). |
B.6.2. En disposant que toute cohabitation de personnes qui forment | B.6.2. Door te bepalen dat elke samenwoning van personen die een |
une entité économique du fait qu'elles supportent en commun, | economische entiteit vormen door het feit dat zij de dagelijkse kosten |
principalement, les frais journaliers pour assurer leur subsistance, | voor hun levensonderhoud hoofdzakelijk gemeenschappelijk dragen een « |
sans prendre en considération le nombre de ces personnes ni la nature | huishouden » is, zonder het aantal personen noch de aard van hun |
de leur cohabitation, le législateur est allé au-delà de l'objectif | samenwoning in aanmerking te nemen, is de wetgever verder gegaan dan |
qu'il poursuit. Dès lors qu'il entendait adapter la définition du | het doel dat hij nastreeft. Aangezien hij de definitie van het begrip |
ménage à l'évolution de la société pour prendre en compte d'autres formes de cohabitation que celle du mariage qui peuvent influencer les revenus de ce ménage, le critère tiré de la seule prise en charge commune des frais journaliers ne permet pas de distinguer suffisamment ces nouvelles formes de cohabitation d'autres formes de prise en charge commune de frais journaliers qui existaient avant l'adoption de la loi incriminée et qui se trouvaient exclues de la notion de ménage. Il s'ensuit qu'en ce qu'il a pour effet d'inclure les communautés religieuses ou laïques dans la notion de ménage, le critère employé en | " huishouden " nauwer wilde doen aansluiten bij de maatschappelijke ontwikkelingen om andere samenlevingsvormen dan het huwelijk - die een weerslag kunnen hebben op het inkomen van het huishouden - in aanmerking te nemen, kan louter op grond van het criterium van het gemeenschappelijk dragen van dagelijkse kosten onvoldoende onderscheid worden gemaakt tussen die nieuwe samenlevingsvormen en andere vormen van het gemeenschappelijk dragen van de dagelijkse kosten die reeds vóór de goedkeuring van de bestreden wet bestonden en die van het begrip « huishouden » waren uitgesloten. Daaruit volgt dat, in zoverre het tot gevolg heeft dat de religieuze of lekengemeenschappen onder het begrip « huishouden » vallen, het |
l'occurrence par le législateur n'est pas pertinent par rapport à | criterium dat de wetgever te dezen heeft aangewend, niet pertinent is |
l'objectif que celui-ci entendait poursuivre. | in het licht van het doel dat hij wilde nastreven. |
B.6.3. La circonstance que la présomption d'existence d'un ménage | B.6.3. Het feit dat het vermoeden van het bestaan van een huishouden |
puisse être renversée par toute voie de droit, un large pouvoir | met alle wettelijke middelen kan worden weerlegd, waarbij de |
d'appréciation étant laissé à l'administration, ne modifie rien à ce | administratie een ruime beoordelingsbevoegdheid wordt toegekend, doet |
constat. En effet, l'absence de critères précis permettant de | niets af aan die vaststelling. De ontstentenis van precieze criteria |
distinguer la cohabitation de personnes au sens que le législateur a | op grond waarvan de samenwoning van personen in de zin die de wetgever |
entendu lui donner, par rapport à d'autres formes de cohabitation | daaraan heeft willen geven, kan worden onderscheiden van andere |
qu'il n'avait manifestement pas l'intention d'inclure dans la notion | samenlevingsvormen die hij duidelijk niet tot het begrip « huishouden |
de ménage, crée dans le chef des personnes qui pourraient envisager le | » wilde rekenen, brengt immers voor de personen die het wettelijk |
renversement de la présomption légale une incertitude incompatible | vermoeden zouden willen weerleggen een onzekerheid teweeg die |
avec le principe d'égalité. | onverenigbaar is met het gelijkheidsbeginsel. |
B.7. Le moyen est fondé. | B.7. Het middel is gegrond. |
B.8. Etant donné que le deuxième moyen ne peut mener à une annulation | B.8. Aangezien het tweede middel niet tot een ruimere vernietiging kan |
plus étendue, il ne doit pas être examiné. | leiden, dient het niet te worden onderzocht. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
annule l'article 121 de la loi-programme (I) du 24 décembre 2002. | vernietigt artikel 121 van de programmawet (I) van 24 december 2002. |
Ainsi prononcé en langue française, en langue néerlandaise et en | Aldus uitgesproken in het Frans, het Nederlands en het Duits, |
langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 | overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op |
janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 7 juillet 2004. | het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 7 juli 2004. |
Le greffier, | De griffier, |
L. Potoms. | L. Potoms. |
Le président f.f., | De wnd. voorzitter, |
R. Henneuse. | R. Henneuse. |