Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 123/2004 du 7 juillet 2004 Numéro du rôle : 2750 En cause : le recours en annulation des articles 115 à 134 de la loi-programme du 24 décembre 2002, introduit par la « Fédération M.R.B. - Fédération mutualiste d'as(...) La Cour d'arbitrage, composée du juge R. Henneuse, faisant fonction de président, et du présiden(...)"
Extrait de l'arrêt n° 123/2004 du 7 juillet 2004 Numéro du rôle : 2750 En cause : le recours en annulation des articles 115 à 134 de la loi-programme du 24 décembre 2002, introduit par la « Fédération M.R.B. - Fédération mutualiste d'as(...) La Cour d'arbitrage, composée du juge R. Henneuse, faisant fonction de président, et du présiden(...) Uittreksel uit arrest nr. 123/2004 van 7 juli 2004 Rolnummer 2750 In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 115 tot 134 van de programmawet van 24 december 2002, ingesteld door het « Verbond M.R.B. - Verbond van Mutualiteit(...) Het Arbitragehof, samengesteld uit rechter R. Henneuse, waarnemend voorzitter, en voorzitter A. (...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 123/2004 du 7 juillet 2004 Uittreksel uit arrest nr. 123/2004 van 7 juli 2004
Numéro du rôle : 2750 Rolnummer 2750
En cause : le recours en annulation des articles 115 à 134 de la In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 115 tot 134 van
loi-programme (I) du 24 décembre 2002, introduit par la « Fédération de programmawet (I) van 24 december 2002, ingesteld door het « Verbond
M.R.B. - Fédération mutualiste d'assurance maladie, Tous Risques en M.R.B. - Verbond van Mutualiteiten, Ziekteverzekering, Alle risico's
Belgique » et autres. in België » en anderen.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée du juge R. Henneuse, faisant fonction de président, et du samengesteld uit rechter R. Henneuse, waarnemend voorzitter, en
président A. Arts, et des juges E. De Groot, A. Alen, J.-P. Moerman, voorzitter A. Arts, en de rechters E. De Groot, A. Alen, J.-P.
E. Derycke et J. Spreutels, assistée du greffier L. Potoms, présidée Moerman, E. Derycke en J. Spreutels, bijgestaan door de griffier L.
par le juge R. Henneuse, Potoms, onder voorzitterschap van rechter R. Henneuse,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet du recours et procédure I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging
Par requête parvenue au greffe de la Cour le 1er juillet 2003, la « Bij verzoekschrift dat ter griffie van het Hof is ingekomen op 1 juli
Fédération M.R.B. - Fédération mutualiste d'assurance maladie, Tous 2003, hebben het « Verbond M.R.B. - Verbond van Mutualiteiten,
Ziekteverzekering, Alle risico's in België », met maatschappelijke
Risques en Belgique », dont le siège social est établi à 1210 zetel te 1210 Brussel, Sint-Lazaruslaan 2, de v.z.w. « Association des
Bruxelles, boulevard Saint-Lazare 2, l'a.s.b.l. Association des
Supérieurs Majeurs de Belgique, dont le siège social est établi à 1030 Supérieurs Majeurs de Belgique », met maatschappelijke zetel te 1030
Bruxelles, rue du Progrès 333, et M.-J. Henricot, M. de Waerseghers, Brussel, Vooruitgangstraat 333, en M.-J. Henricot, M. de Waerseghers,
H. Florent et A. Habaru, demeurant à 5020 Namur, place du Couvent 3, H. Florent en A. Habaru, wonende te 5020 Namen, place du Couvent 3,
ont introduit un recours en annulation des articles 115 à 134 de la beroep tot vernietiging ingesteld van de artikelen 115 tot 134 van de
loi-programme (I) du 24 décembre 2002 (publiée au Moniteur belge du 31 programmawet (I) van 24 december 2002 (bekendgemaakt in het Belgisch
décembre 2002). Staatsblad van 31 december 2002).
(...) (...)
II. En droit II. In rechte
(...) (...)
Quant à l'intérêt des parties requérantes Wat het belang van de verzoekende partijen betreft
B.1.1. La première partie requérante, la « Fédération M.R.B. - B.1.1. De eerste verzoekende partij, het « Verbond M.R.B. - Verbond
Fédération mutualiste d'assurance maladie, Tous Risques en Belgique », van Mutualiteiten, Ziekteverzekering, Alle risico's in België », is
est une fédération mutuelle réservée aux religieux et missionnaires de een verbond van ziekenfondsen voor Belgische religieuzen en
Belgique. missionarissen.
La deuxième partie requérante, « l'Association des Supérieurs Majeurs De tweede verzoekende partij, de « Association des Supérieurs Majeurs
de Belgique », est une association sans but lucratif qui regroupe les de Belgique », is een vereniging zonder winstoogmerk van mannelijke
religieux masculins vivant dans une communauté religieuse située en religieuzen die leven in een religieuze gemeenschap in Wallonië of
Wallonie ou à Bruxelles. Brussel.
B.1.2. Selon le Conseil des Ministres, les dispositions attaquées B.1.2. Volgens de Ministerraad zouden de bestreden bepalingen geen
n'auraient pas d'incidence directe sur la situation des affiliés de la rechtstreekse weerslag hebben op de situatie van de leden van de
première partie requérante. L'intérêt collectif dont celle-ci se eerste verzoekende partij. Bovendien zou het collectieve belang waarop
prévaut serait, en outre, limité aux intérêts individuels de ses zij zich beroept, beperkt zijn tot de individuele belangen van haar
membres. Le Conseil des Ministres soutient également que l'intérêt de la deuxième partie requérante ne serait pas suffisamment précis ni direct pour constituer l'intérêt requis. B.1.3. Lorsqu'une association sans but lucratif se prévaut d'un intérêt collectif, il est requis que son objet social soit d'une nature particulière et, dès lors, distinct de l'intérêt général; que l'intérêt collectif ne soit pas limité aux intérêts individuels des membres; que la norme entreprise soit susceptible d'affecter l'objet social; enfin, qu'il n'apparaisse pas que l'objet social ne soit pas ou plus réellement poursuivi. leden. De Ministerraad voert eveneens aan dat het belang van de tweede verzoekende partij niet voldoende duidelijk zou zijn, noch voldoende rechtstreeks om het vereiste belang te vormen. B.1.3. Wanneer een vereniging zonder winstoogmerk zich op een collectief belang beroept, is vereist dat haar maatschappelijk doel van bijzondere aard is en, derhalve, onderscheiden van het algemeen belang; dat het collectief belang niet tot de individuele belangen van de leden is beperkt; dat het maatschappelijk doel door de bestreden norm kan worden geraakt; dat ten slotte niet blijkt dat het maatschappelijk doel niet of niet meer werkelijk wordt nagestreefd.
B.1.4.1. Selon l'article 2 de ses statuts, la « Fédération M.R.B. - B.1.4.1. Volgens artikel 2 van zijn statuten heeft het « Verbond
Fédération mutualiste d'assurance maladie, Tous Risques en Belgique » M.R.B. - Verbond van Mutualiteiten, Ziekteverzekering, Alle risico's
a notamment pour tâche, outre de se porter garante du remboursement in België » onder meer tot taak in te staan voor de terugbetaling van
des prestations de santé, à ses membres ou aux personnes qui sont de geneeskundige verstrekkingen aan zijn leden of de personen te
établies à leur charge, l'octroi d'aide, d'information, de guidance et hunnen laste, en de nodige hulp, voorlichting, begeleiding en bijstand
d'assistance lors de l'accomplissement de sa mission. te verlenen bij het vervullen van zijn opdracht.
Les dispositions attaquées, qui ont pour objet de modifier plusieurs De bestreden bepalingen, die tot doel hebben verschillende bepalingen
dispositions de la loi du 27 février 1987 relative aux allocations aux te wijzigen van de wet van 27 februari 1987 betreffende de
personnes handicapées, ne sont pas étrangères à l'objet social que tegemoetkomingen aan personen met een handicap, zijn niet vreemd aan
poursuit l'association requérante. En modifiant la notion de ménage de het maatschappelijk doel dat de verzoekende vereniging nastreeft. Door
het begrip « huishouden » zo te wijzigen dat de religieuze
telle sorte qu'elle est susceptible d'englober les communautés gemeenschappen waarvan haar leden deel uitmaken onder dat begrip
religieuses dont sont membres ses affiliés, la loi en cause a une kunnen vallen, heeft de in het geding zijnde wet een rechtstreekse en
incidence directe et défavorable sur la situation de ces derniers, qui ongunstige weerslag op de situatie van die laatsten, die dreigen te
risquent de se voir exclus du bénéfice de l'allocation pour personne worden uitgesloten van het voordeel van de tegemoetkoming voor
handicapée qu'ils percevaient en vertu de la loi ancienne. personen met een handicap die zij krachtens de vroegere wet ontvingen.
B.1.4.2. L'exception est rejetée. B.1.4.2. De exceptie wordt verworpen.
B.1.4.3. Quant à l' « Association des Supérieurs Majeurs de Belgique B.1.4.3. Wat de « Association des Supérieurs Majeurs de Belgique »
», on peut lire à l'article 2 de ses statuts qu'elle poursuit comme betreft, kan men in artikel 2 van haar statuten lezen dat haar doel
but l'étude et la recherche de solutions concernant le développement bestaat in de studie en het zoeken naar oplossingen met betrekking tot
et la bonne marche de chacun des instituts religieux et des sociétés de ontwikkeling en de goede werking van elk van de religieuze
de vie apostolique en particulier, ainsi que la présentation à ses instellingen en van de apostolische leefgemeenschappen in het
bijzonder, alsook het verlenen van algemene materiële of morele
membres de façon générale, d'un concours matériel ou moral, pour bijstand aan haar leden, met het oog op de oprichting, de
fonder, développer, promouvoir et entretenir leurs instituts et leurs ontwikkeling, de bevordering en de instandhouding van hun instellingen
oeuvres, tant en Belgique qu'à l'étranger. en werken, zowel in België als in het buitenland.
Des dispositions qui concernent la situation financière de certains Bepalingen die betrekking hebben op de financiële situatie van
membres de l'association en raison de leur handicap ne présentent pas un lien suffisamment direct avec un concours matériel, même sous la forme de ressources financières, destiné à fonder, développer, promouvoir et entretenir des instituts religieux ou des sociétés de vie apostolique. Les allocations aux personnes handicapées, qui, comme le rappellent d'ailleurs les parties requérantes, permettent à la personne handicapée de subvenir à ses besoins de soins médicaux ou autres, générés par son handicap, ne peuvent nullement se confondre avec les ressources nécessaires aux instituts et sociétés dont sont membres des personnes handicapées pour leur fonctionnement et leur développement. bepaalde leden van de vereniging wegens hun handicap, houden onvoldoende rechtstreeks verband met materiële bijstand - zelfs in de vorm van financiële inkomsten - die bestemd is om religieuze instellingen of apostolische leefgemeenschappen op te richten, te ontwikkelen, te bevorderen of in stand te houden. De tegemoetkomingen aan personen met een handicap die, zoals de verzoekende partijen overigens eraan herinneren, de persoon met een handicap in staat stellen in zijn behoeften aan onder meer medische zorg, die een gevolg zijn van zijn handicap, te voorzien, mogen geenszins worden verward met de middelen die de instellingen en gemeenschappen waarvan personen met een handicap deel uitmaken, nodig hebben voor hun werking en ontwikkeling.
B.1.4.4. Le recours introduit par la deuxième partie requérante est B.1.4.4. Het beroep dat is ingesteld door de tweede verzoekende partij
irrecevable. is onontvankelijk.
B.1.5. Le Conseil des Ministres conteste l'intérêt à agir de la B.1.5. De Ministerraad betwist het belang van de derde verzoekster,
troisième partie requérante, M.-J. Henricot, au motif que celle-ci M.-J. Henricot, om in rechte te treden omdat zij niet gehandicapt is
n'est pas handicapée et ne perçoit dès lors aucune allocation visée en bijgevolg geen aanspraak maakt op een in de in het geding zijnde
par la loi en cause. wet bedoelde tegemoetkoming.
B.1.6.1. N'étant atteinte d'aucune forme de handicap, la troisième B.1.6.1. Aangezien zij niet gehandicapt is, wordt de derde verzoekster
partie requérante n'est pas directement affectée par les dispositions en cause. niet rechtstreeks geraakt door de in het geding zijnde bepalingen.
B.1.6.2. Le recours introduit par la troisième partie requérante est B.1.6.2. Het beroep dat is ingesteld door de derde verzoekster is
irrecevable. onontvankelijk.
B.1.7.1. Le Conseil des Ministres conteste également l'intérêt à agir B.1.7.1. De Ministerraad betwist eveneens het belang van de vijfde en
des cinquième et sixième parties requérantes au motif que celles-ci zesde verzoekende partij om in rechte te treden omdat zij ouder zijn
sont âgées de plus de 65 ans et ne peuvent plus prétendre à dan 65 jaar en niet langer aanspraak kunnen maken op een
l'allocation de remplacement de revenus et à l'allocation inkomensvervangende tegemoetkoming, noch op een
d'intégration. Quant à l'allocation pour l'aide aux personnes âgées, integratietegemoetkoming. Wat de tegemoetkoming voor hulp aan
l'article 23 de l'arrêté royal du 5 mars 1990 consacré à cette bejaarden betreft, bepaalt artikel 23 van het koninklijk besluit van 5
allocation prévoit que lorsque dans un ménage, plusieurs personnes ont maart 1990, dat betrekking heeft op die tegemoetkoming, dat, indien in
droit à une allocation, il est tenu compte, pour chacun des een huishouden verscheidene personen recht hebben op een
bénéficiaires, de la totalité des revenus du ménage, divisé par le tegemoetkoming, voor ieder van de gerechtigden rekening wordt gehouden
met de totaliteit van het inkomen van het huishouden, gedeeld door het
nombre de personnes dont le revenu est pris en compte pour le calcul aantal personen van wie het inkomen in aanmerking genomen werd voor de
de l'allocation. berekening van de tegemoetkoming.
B.1.7.2. Contrairement à ce qu'affirme le Conseil des Ministres, les B.1.7.2. In tegenstelling tot hetgeen de Ministerraad beweert, kunnen
personnes âgées de plus de 65 ans peuvent continuer à percevoir une bejaarden die ouder zijn dan 65 jaar een inkomensvervangende
allocation de remplacement de revenus ou une allocation d'intégration. tegemoetkoming of een integratietegemoetkoming blijven trekken.
Si l'article 2, §§ 1er et 2, de la loi du 27 février 1987 prévoit que Artikel 2, §§ 1 en 2, van de wet van 27 februari 1987 bepaalt
la personne handicapée doit introduire sa demande d'allocation avant weliswaar dat de persoon met een handicap zijn aanvraag voor een
d'avoir atteint l'âge de 65 ans, l'article 5 de la même loi indique tegemoetkoming moet indienen vóór de leeftijd van 65 jaar, maar
que le droit à l'allocation de remplacement de revenus ou à artikel 5 van dezelfde wet geeft aan dat het recht op een
inkomensvervangende tegemoetkoming of een integratietegemoetkoming
l'allocation d'intégration continue à exister après l'âge de 65 ans blijft bestaan na de leeftijd van 65 jaar voor zover het zonder
pour autant qu'il reste payable sans interruption. onderbreking betaalbaar blijft.
B.1.7.3. L'exception est rejetée. B.1.7.3. De exceptie wordt verworpen.
Quant à l'étendue du recours Wat de draagwijdte van het beroep betreft
B.2. Les parties requérantes demandent l'annulation des articles 115 à B.2. De verzoekende partijen vorderen de vernietiging van de artikelen
134 de la loi-programme (I) du 24 décembre 2002. Il ressort toutefois 115 tot 134 van de programmawet (I) van 24 december 2002. Uit het
de la requête introduite et de l'exposé des moyens que sont seuls en ingediende verzoekschrift en uit de uiteenzetting van de middelen
cause les articles 121 et 134 de ladite loi. La Cour limite son examen blijkt echter dat alleen de artikelen 121 en 134 van die wet in het
à ces dispositions. geding zijn. Het Hof beperkt zijn onderzoek tot die bepalingen.
Quant au fond Ten gronde
B.3.1. L'article 121 de la loi-programme (I) du 24 décembre 2002 B.3.1. Bij artikel 121 van de programmawet (I) van 24 december 2002
remplace l'article 7 de la loi du 27 février 1987 « relative aux wordt artikel 7 van de wet van 27 februari 1987 « betreffende de
allocations aux personnes handicapées » par la disposition suivante : « § 1er. Les allocations visées à l'article 1er ne peuvent être accordées que si le montant du revenu de la personne handicapée et le montant du revenu des personnes avec lesquelles elle forme un ménage ne dépasse pas le montant des allocations visé à l'article 6. Le Roi détermine par arrêté délibéré en Conseil des Ministres ce qu'il faut entendre par ' revenu ' et par qui, selon quels critères et de quelle manière le montant doit en être fixé. Le Roi peut, par arrêté délibéré en Conseil des Ministres, déterminer que certains revenus ou parties de revenus, dans les conditions qu'Il détermine, ne sont que partiellement ou ne sont pas pris en considération. Il peut opérer une distinction en fonction du fait qu'il s'agit d'une allocation de remplacement de revenus, d'une allocation d'intégration ou d'une allocation pour l'aide aux personnes âgées. Il peut aussi opérer une distinction en fonction de tegemoetkomingen aan personen met een handicap » door de volgende bepaling vervangen : « § 1. De in artikel 1 bedoelde tegemoetkomingen kunnen enkel toegekend worden indien het bedrag van het inkomen van de persoon met een handicap en het bedrag van het inkomen van de personen met wie hij een huishouden vormt, het in artikel 6 bedoelde bedrag van de tegemoetkomingen niet overschrijdt. De Koning bepaalt bij een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad wat moet worden verstaan onder ' inkomen ' en door wie, volgens welke criteria en op welke wijze het bedrag ervan moet worden bepaald. De Koning kan, bij een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad, bepalen dat sommige inkomsten of delen van het inkomen, onder de voorwaarden die Hij bepaalt, niet of slechts gedeeltelijk in aanmerking worden genomen. Hij kan daarbij een onderscheid maken naargelang het gaat om een inkomensvervangende tegemoetkoming, een integratietegemoetkoming of een tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden. Hij kan eveneens een onderscheid maken naargelang de
l'appartenance du bénéficiaire à la catégorie A, B ou C, en fonction gerechtigde behoort tot categorie A, B of C, naargelang de graad van
du degré d'autonomie de la personne handicapée, en fonction du fait zelfredzaamheid van de persoon met een handicap, naargelang het gaat
qu'il s'agit du revenu de la personne handicapée elle-même ou du om het inkomen van de persoon met een handicap zelf of om het inkomen
revenu des membres de son ménage, ou en fonction de l'origine des van de leden van zijn huishouden, of naargelang de bron van het
revenus. inkomen.
§ 2. La personne handicapée et les membres de son ménage sont tenus de § 2. De persoon met een handicap en de leden van zijn huishouden
faire valoir leurs droits aux prestations et indemnités auxquelles ils moeten hun rechten laten gelden op de uitkeringen en vergoedingen
peuvent prétendre en vertu d'une autre législation belge ou étrangère waarop ze aanspraak kunnen maken krachtens een andere Belgische of
ou en vertu de règles applicables au personnel d'une institution buitenlandse wetgeving of krachtens de regels van toepassing op het
internationale publique et qui trouvent leur fondement dans une personeel van een internationale openbare instelling en die hun grond
limitation de la capacité de gain ou à des prestations sociales vinden in een beperking van het verdienvermogen of op sociale
relatives à la maladie et l'invalidité, au chômage, aux accidents du uitkeringen inzake ziekte en invaliditeit, werkloosheid,
travail, aux maladies professionnelles, aux pensions de retraite et de arbeidsongevallen, beroepsziekten, rust- en overlevingspensioenen, de
survie, à la garantie de revenus aux personnes âgées et au revenu inkomensgarantie voor ouderen en het gewaarborgd inkomen voor
garanti pour personnes âgées, ou qui trouvent leur fondement dans un bejaarden, of die hun grond vinden in een gebrek aan of vermindering
manque ou une réduction de l'autonomie, ou dans les articles 1382 et van de zelfredzaamheid, of in de artikelen 1382 en volgende van het
suivants du Code civil relatif à la responsabilité civile. Burgerlijk Wetboek betreffende de burgerlijke aansprakelijkheid.
§ 3. Il y a lieu d'entendre par « ménage » toute cohabitation de § 3. Onder ' huishouden ' moet worden verstaan elke samenwoning van
personnes qui forment une entité économique du simple fait que ces personen die een economische entiteit vormen gewoon door het feit dat
personnes supportent en commun, principalement, les frais journaliers deze personen de dagelijkse kosten voor hun levensonderhoud
pour assurer leur subsistance. hoofdzakelijk gemeenschappelijk dragen.
L'existence d'un ménage est présumée lorsque plusieurs personnes ont Het bestaan van een huishouden wordt vermoed wanneer meerdere personen
leur résidence principale à la même adresse. La preuve du contraire hun hoofdverblijfplaats op hetzelfde adres hebben. Het tegenbewijs kan
peut être apportée par tous les moyens possibles. met alle mogelijke middelen worden geleverd.
§ 4. Les allocations visées à l'article 1er peuvent être accordées à § 4. De in artikel 1 bedoelde tegemoetkomingen kunnen worden toegekend
titre d'avance sur les prestations et indemnités auxquelles le als voorschot op de uitkeringen en vergoedingen waarop de aanvrager
demandeur peut prétendre en vertu d'une autre législation belge ou aanspraak kan maken krachtens een andere Belgische of buitenlandse
étrangère ou en vertu de règles applicables au personnel d'une wetgeving of krachtens regels van toepassing op het personeel van een
institution internationale publique et qui trouvent leur fondement internationale openbare instelling en die hun grond vinden in een
dans une limitation de la capacité de gain ou à des prestations beperking van het verdienvermogen of op sociale uitkeringen inzake
sociales relatives à la maladie et l'invalidité, au chômage, aux ziekte en invaliditeit, werkloosheid, arbeidsongevallen,
accidents du travail, aux maladies professionnelles, aux pensions de beroepsziekten, rust- en overlevingspensioenen, de inkomensgarantie
retraite et de survie, à la garantie de revenus aux personnes âgées et voor ouderen en het gewaarborgd inkomen voor bejaarden, of die hun
au revenu garanti pour personnes âgées, ou qui trouvent leur fondement
dans un manque ou une réduction de l'autonomie, ou dans les articles grond vinden in een gebrek aan of vermindering van de zelfredzaamheid,
1382 et suivants du Code civil relatif à la responsabilité civile. of in de artikelen 1382 en volgende van het Burgerlijk Wetboek
Le Roi détermine, par arrêté délibéré en Conseil des Ministres, dans betreffende de burgerlijke aansprakelijkheid.
quelles conditions, selon quelles modalités et jusqu'à concurrence de De Koning bepaalt, bij een besluit vastgesteld na overleg in de
quel montant ces avances peuvent être accordées, ainsi que leur mode Ministerraad, onder welke voorwaarden, op welke wijze en tot welk
de récupération. Le service ou l'organisme payeur est subrogé aux bedrag deze voorschotten kunnen worden toegekend, alsmede de wijze
droits du bénéficiaire jusqu'à concurrence du montant des avances waarop ze kunnen worden teruggevorderd. De uitbetalingsdienst of
-instelling treedt in de rechten van de gerechtigde tot het bedrag van
versées. » de toegekende voorschotten. »
B.3.2. Quant à l'article 134 de la même loi-programme, il disposait : B.3.2. Artikel 134 van dezelfde programmawet bepaalde oorspronkelijk :
« Le présent chapitre entre en vigueur le 1er juillet 2003, à « Dit hoofdstuk treedt in werking op 1 juli 2003, met uitzondering van
l'exception de l'article 128 qui entre en vigueur le 1er janvier 2003. » artikel 128 dat in werking treedt op 1 januari 2003. »
Il a toutefois été remplacé par l'article 275 de la loi-programme du Het werd echter vervangen bij artikel 275 van de programmawet van 22
22 décembre 2003 prévoyant ce qui suit : december 2003, dat luidt als volgt :
« Les articles 115, 118, 122, 123, 125, 126, 127, 130, 131, 132 en 133 « De artikelen 115, 118, 122, 123, 125, 126, 127, 130, 131, 132 en 133
entrent en vigueur le 1er juillet 2003. treden in werking op 1 juli 2003.
L'article 128 entre en vigueur le 1er janvier 2003. Het artikel 128 treedt in werking op 1 januari 2003.
Les articles 116, 117, 119, 120, 121, 124 et 129 entrent en vigueur le De artikelen 116, 117, 119, 120, 121, 124 en 129 treden in werking op
1er juillet 2004. » 1 juli 2004. »
B.4. Dès lors qu'aucun recours n'a été introduit contre l'article 275 B.4. Aangezien geen enkel beroep is ingesteld tegen artikel 275 van de
de la loi-programme du 22 décembre 2003 (publiée au Moniteur belge du programmawet van 22 december 2003 (bekendgemaakt in het Belgisch
31 décembre 2003), le troisième moyen est sans objet. Staatsblad van 31 december 2003), is het derde middel zonder voorwerp.
B.5. Dans un premier moyen, les parties requérantes allèguent la B.5. In een eerste middel voeren de verzoekende partijen een schending
violation des articles 10 et 11 de la Constitution par l'article 121, aan van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet door artikel 121, § 3,
§ 3, de la loi-programme (I) du 24 décembre 2002 en ce que celui-ci van de programmawet (I) van 24 december 2002 doordat het het begrip «
définit la notion de ménage par « toute cohabitation de personnes qui huishouden » definieert als « elke samenwoning van personen die een
forment une entité économique du simple fait que ces personnes economische entiteit vormen gewoon door het feit dat deze personen de
supportent en commun, principalement, les frais journaliers pour dagelijkse kosten voor hun levensonderhoud hoofdzakelijk
assurer leur subsistance ». La disposition incriminée dépasserait les gemeenschappelijk dragen ». De bestreden bepaling zou verder gaan dan
objectifs poursuivis par le législateur et créerait une discrimination de doelstellingen die de wetgever heeft nagestreefd en zou aanleiding
en traitant de manière identique, d'une part, les ménages ordinaires geven tot discriminatie door een identieke behandeling van, enerzijds,
et, d'autre part, ceux qui ne le sont pas, comme c'est le cas des de gewone huishoudens en, anderzijds, de huishoudens die dat niet
communautés religieuses ou laïques. zijn, zoals de religieuze gemeenschappen of lekengemeenschappen.
B.6.1. Il ressort des travaux préparatoires de la disposition B.6.1. Uit de parlementaire voorbereiding van de aangevochten bepaling
incriminée qu'en modifiant la définition de la notion de ménage, le blijkt dat de wetgever, door de definitie van het begrip « huishouden
législateur entendait adapter les critères et les modalités d'octroi » te wijzigen, de criteria en modaliteiten voor toekenning van de
des allocations aux personnes handicapées aux formes actuelles de tegemoetkomingen aan personen met een handicap nauwer wilde doen
cohabitation, en tenant compte non seulement des revenus propres de la aansluiten bij de huidige samenlevingsvormen, door niet alleen
personne handicapée, mais aussi de ceux des personnes avec lesquelles rekening te houden met het eigen inkomen van de persoon met een
la personne handicapée forme ce ménage (Doc. parl., Chambre, handicap, maar ook met dat van de personen met wie hij een huishouden
2002-2003, DOC 50-2124/001, pp. 86 à 88 et 92). vormt (Parl. St., Kamer, 2002-2003, DOC 50-2124/001, pp. 86 tot 88 en
Conscient que l'administration ne pouvait examiner chaque situation de 92). Zich ervan bewust dat de administratie onmogelijk elke afzonderlijke
vie particulière, le législateur a opté pour un système de présomption feitelijke levenssituatie kon uitpluizen, heeft de wetgever geopteerd
d'existence d'un ménage lorsque deux ou plusieurs personnes sont voor een systeem van vermoeden van het bestaan van een huishouden
domiciliées à la même adresse, en laissant toutefois la possibilité à wanneer twee of meer personen op hetzelfde adres gedomicilieerd zijn,
l'intéressé de démontrer par tous les moyens possibles que la waarbij echter aan de betrokkene de mogelijkheid wordt gelaten om met
situation de fait se distingue de la situation juridique dont témoigne alle mogelijke middelen aan te tonen dat de feitelijke toestand
le registre national (Doc. parl., Chambre, 2002-2003, DOC 50-2124/001, afwijkt van de juridische, zoals die blijkt uit het rijksregister
p. 92). (Parl. St., Kamer, 2002-2003, DOC 50-2124/001, p. 92).
Dans les travaux préparatoires, il est relevé qu'à la suite d'une Uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat, ter gelegenheid van een
proposition d'amendement, le ministre des Affaires sociales a déclaré voorstel van amendement, de Minister van Sociale Zaken in de Commissie
en Commission des affaires sociales : voor de sociale aangelegenheden heeft verklaard :
« [...] partager l'avis de l'auteur de l'amendement sur le fond. Il « [...] het ten gronde eens te zijn met de indiener van de
souligne cependant que les personnes qui pouvaient déjà bénéficier du amendementen. Hij wijst er evenwel op dat de personen die voorheen
revenu minimum garanti ne perdent pas leurs droits acquis. Il n'en reeds van het gewaarborgd minimuminkomen konden genieten hun verworven
demeure pas moins que l'on doit trouver une solution pour les rechten niet verliezen. Dit neemt niet weg dat een oplossing moet
religieux, bien que la discussion de la loi-programme ne paraisse pas worden gevonden voor de kloosterlingen, maar de bespreking van de
être le moment le plus propice » (Doc. parl., Sénat, 2002-2003, n° programmawet lijkt hiervoor niet het juiste ogenblik » (Parl. St.,
2-1390/3, p. 63). Senaat, 2002-2003, nr. 2-1390/3, p. 63).
B.6.2. En disposant que toute cohabitation de personnes qui forment B.6.2. Door te bepalen dat elke samenwoning van personen die een
une entité économique du fait qu'elles supportent en commun, economische entiteit vormen door het feit dat zij de dagelijkse kosten
principalement, les frais journaliers pour assurer leur subsistance, voor hun levensonderhoud hoofdzakelijk gemeenschappelijk dragen een «
sans prendre en considération le nombre de ces personnes ni la nature huishouden » is, zonder het aantal personen noch de aard van hun
de leur cohabitation, le législateur est allé au-delà de l'objectif samenwoning in aanmerking te nemen, is de wetgever verder gegaan dan
qu'il poursuit. Dès lors qu'il entendait adapter la définition du het doel dat hij nastreeft. Aangezien hij de definitie van het begrip
ménage à l'évolution de la société pour prendre en compte d'autres formes de cohabitation que celle du mariage qui peuvent influencer les revenus de ce ménage, le critère tiré de la seule prise en charge commune des frais journaliers ne permet pas de distinguer suffisamment ces nouvelles formes de cohabitation d'autres formes de prise en charge commune de frais journaliers qui existaient avant l'adoption de la loi incriminée et qui se trouvaient exclues de la notion de ménage. Il s'ensuit qu'en ce qu'il a pour effet d'inclure les communautés religieuses ou laïques dans la notion de ménage, le critère employé en " huishouden " nauwer wilde doen aansluiten bij de maatschappelijke ontwikkelingen om andere samenlevingsvormen dan het huwelijk - die een weerslag kunnen hebben op het inkomen van het huishouden - in aanmerking te nemen, kan louter op grond van het criterium van het gemeenschappelijk dragen van dagelijkse kosten onvoldoende onderscheid worden gemaakt tussen die nieuwe samenlevingsvormen en andere vormen van het gemeenschappelijk dragen van de dagelijkse kosten die reeds vóór de goedkeuring van de bestreden wet bestonden en die van het begrip « huishouden » waren uitgesloten. Daaruit volgt dat, in zoverre het tot gevolg heeft dat de religieuze of lekengemeenschappen onder het begrip « huishouden » vallen, het
l'occurrence par le législateur n'est pas pertinent par rapport à criterium dat de wetgever te dezen heeft aangewend, niet pertinent is
l'objectif que celui-ci entendait poursuivre. in het licht van het doel dat hij wilde nastreven.
B.6.3. La circonstance que la présomption d'existence d'un ménage B.6.3. Het feit dat het vermoeden van het bestaan van een huishouden
puisse être renversée par toute voie de droit, un large pouvoir met alle wettelijke middelen kan worden weerlegd, waarbij de
d'appréciation étant laissé à l'administration, ne modifie rien à ce administratie een ruime beoordelingsbevoegdheid wordt toegekend, doet
constat. En effet, l'absence de critères précis permettant de niets af aan die vaststelling. De ontstentenis van precieze criteria
distinguer la cohabitation de personnes au sens que le législateur a op grond waarvan de samenwoning van personen in de zin die de wetgever
entendu lui donner, par rapport à d'autres formes de cohabitation daaraan heeft willen geven, kan worden onderscheiden van andere
qu'il n'avait manifestement pas l'intention d'inclure dans la notion samenlevingsvormen die hij duidelijk niet tot het begrip « huishouden
de ménage, crée dans le chef des personnes qui pourraient envisager le » wilde rekenen, brengt immers voor de personen die het wettelijk
renversement de la présomption légale une incertitude incompatible vermoeden zouden willen weerleggen een onzekerheid teweeg die
avec le principe d'égalité. onverenigbaar is met het gelijkheidsbeginsel.
B.7. Le moyen est fondé. B.7. Het middel is gegrond.
B.8. Etant donné que le deuxième moyen ne peut mener à une annulation B.8. Aangezien het tweede middel niet tot een ruimere vernietiging kan
plus étendue, il ne doit pas être examiné. leiden, dient het niet te worden onderzocht.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
annule l'article 121 de la loi-programme (I) du 24 décembre 2002. vernietigt artikel 121 van de programmawet (I) van 24 december 2002.
Ainsi prononcé en langue française, en langue néerlandaise et en Aldus uitgesproken in het Frans, het Nederlands en het Duits,
langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op
janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 7 juillet 2004. het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 7 juli 2004.
Le greffier, De griffier,
L. Potoms. L. Potoms.
Le président f.f., De wnd. voorzitter,
R. Henneuse. R. Henneuse.
^