← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 114/2003 du 17 septembre 2003 Numéro du rôle : 2501 En cause
: la question préjudicielle concernant l'article 48bis de la loi sur le bail à ferme La Cour d'arbitrage, composée
des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P. Martens, R.(...)"
Extrait de l'arrêt n° 114/2003 du 17 septembre 2003 Numéro du rôle : 2501 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 48bis de la loi sur le bail à ferme La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P. Martens, R.(...) | Uittreksel uit arrest nr. 114/2003 van 17 september 2003 Rolnummer 2501 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 48bis van de pachtwet Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters P. Mart(...) |
---|---|
COUR D'ARBITRAGE | ARBITRAGEHOF |
Extrait de l'arrêt n° 114/2003 du 17 septembre 2003 | Uittreksel uit arrest nr. 114/2003 van 17 september 2003 |
Numéro du rôle : 2501 | Rolnummer 2501 |
En cause : la question préjudicielle concernant l'article 48bis de la | In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 48bis van de |
loi sur le bail à ferme (article 31 de la loi du 7 novembre 1988 | pachtwet (artikel 31 van de wet van 7 november 1988 tot wijziging van |
modifiant la législation sur le bail à ferme et la limitation des | de wetgeving betreffende de pacht en de beperking van de |
fermages), posée par le Tribunal de première instance de Bruges. | pachtprijzen), gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Brugge. |
La Cour d'arbitrage, | Het Arbitragehof, |
composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P. | samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters |
Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot et J.-P. Moerman, | P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot en J.-P. Moerman, |
assistée du greffier L. Potoms, présidée par le président A. Arts, | bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter A. Arts, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
Par jugement du 28 juin 2002 en cause de A. Lust et M. Traen contre P. | Bij vonnis van 28 juni 2002 in zake A. Lust en M. Traen tegen P. |
Mouriau de Meulenacker, dont l'expédition est parvenue au greffe de la | Mouriau de Meulenacker, waarvan de expeditie ter griffie van het |
Cour d'arbitrage le 19 juillet 2002, le Tribunal de première instance | Arbitragehof is ingekomen op 19 juli 2002, heeft de Rechtbank van |
de Bruges a posé la question préjudicielle suivante : | eerste aanleg te Brugge de volgende prejudiciële vraag gesteld : |
« L'article 48bis de la loi sur le bail à ferme viole-t-il les | |
articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il dispose que le | « Schendt artikel 48bis van de pachtwet de artikelen 10 en 11 van de |
preneur qui a cédé son droit de préemption conformément à l'article | Grondwet alwaar het bepaalt dat de pachter die zijn voorkooprecht |
48bis de la loi sur le bail à ferme est traité différemment du preneur | heeft overgedragen overeenkomstig artikel 48bis van de pachtwet anders |
qui a lui-même exercé son droit de préemption conformément à l'article | wordt behandeld dan de pachter die zelf zijn voorkooprecht heeft |
47 de la loi sur le bail à ferme ? Le traitement inégal réside dans le | uitgeoefend overeenkomstig artikel 47 van de pachtwet ? De ongelijke |
fait que l'indemnité que doit payer le preneur s'élève dans le premier | behandeling bestaat erin dat de schadevergoeding die de pachter in het |
cas à 50 p.c. (article 48bis de la loi sur le bail à ferme) et dans le | eerste geval moet betalen 50 % (artikel 48bis van de pachtwet) en in |
deuxième cas à 20 p.c. (article 54 de la loi sur le bail à ferme) du | het andere geval 20 % (artikel 54 van de pachtwet) van de verkoopprijs |
prix de vente et que dans le premier cas une interdiction de cession | bedraagt en dat in het eerste geval een verbod van overdracht van |
de l'exploitation de neuf ans est imposée, alors que dans le deuxième | exploitatie van negen jaar wordt opgelegd terwijl in het andere geval |
cas une interdiction de cession de l'exploitation de cinq ans | een verbod van overdracht van exploitatie van slechts vijf jaar wordt |
seulement est imposée. » | opgelegd. » |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
B.1.1. La question préjudicielle porte sur l'article 48bis de la loi | B.1.1. De prejudiciële vraag betreft artikel 48bis van de pachtwet van |
du 4 novembre 1969 sur le bail à ferme, inséré par la loi du 12 juin | 4 november 1969, zoals ingevoegd bij de wet van 12 juni 1975 en |
1975 et remplacé par la loi du 7 novembre 1988, lequel dispose : | vervangen bij de wet van 7 november 1988, dat luidt : |
« Le preneur peut céder son droit de préemption pour la totalité du | « De pachter kan zijn recht van voorkoop voor het gehele goed, of voor |
bien, ou pour partie s'il l'exerce lui-même pour le surplus, à un ou | een deel ervan indien hij het voor het overige deel zelf uitoefent, |
plusieurs tiers aux conditions suivantes. | aan één of meer derden overdragen tegen de volgende voorwaarden. |
En cas de vente de gré à gré, le preneur et le ou les tiers notifient | Bij verkoop uit de hand geven de pachter en de derden gezamenlijk |
ensemble la cession et l'acceptation au notaire, selon l'article 48, | kennis van de overdracht en van de aanvaarding aan de notaris, |
1, alinéa 2. | overeenkomstig artikel 48, 1, tweede lid. |
En cas de vente publique, le preneur déclare céder le droit de | Bij openbare verkoping verklaart de pachter het recht van voorkoop |
préemption et le tiers déclare exercer ce droit, à la séance d'adjudication, selon l'article 48, 2, alinéa 2, ou à l'occasion de la notification de l'acquiescement dans le délai de dix jours. Le vendeur peut exiger que le tiers fournisse caution. En cas d'application du présent article, le bail est renouvelé de plein droit au profit du preneur à dater du jour anniversaire de l'entrée en jouissance du preneur suivant la date d'acquisition par le tiers. Le preneur qui a cédé son droit de préemption dans les conditions prévues par le présent article ne peut, pendant une période de neuf ans à dater de l'entrée en vigueur du nouveau bail visé au troisième alinéa, céder l'exploitation du bien à des personnes autres que son conjoint, ses descendants ou enfants adoptifs ou ceux de son conjoint ou aux conjoints desdits descendants ou enfants adoptifs. En cas d'inobservation de cette disposition, le preneur est tenu de | over te dragen en de derde verklaart dit recht uit te oefenen tijdens de toewijzingszitting, overeenkomstig artikel 48, 2, tweede lid of naar aanleiding van de kennisgeving van de instemming binnen de termijn van tien dagen. De verkoper kan eisen dat de derde waarborg stelt. In geval van toepassing van dit artikel ontstaat er van rechtswege pachtvernieuwing ten voordele van de pachter, ingaande op de verjaardag van de ingenottreding van de pachter die volgt op de datum van aankoop door de derde. De pachter die zijn recht van voorkoop heeft overgedragen onder de in dit artikel gestelde voorwaarden, mag gedurende een periode van negen jaar te rekenen vanaf het begin van de nieuwe pachtperiode, bedoeld in het derde lid, de exploitatie van het goed niet overdragen aan andere personen dan zijn echtgenoot, zijn afstammelingen of aangenomen kinderen of die van zijn echtgenoot of aan de echtgenoten van de voormelde afstammelingen of aangenomen kinderen. Bij overtreding van deze bepaling is hij aan de verkoper een |
payer au vendeur une indemnité correspondant à 50 % du prix de vente | schadevergoeding, gelijk aan 50 % van de verkoopprijs van de betrokken |
des parcelles en question, sauf s'il a obtenu, au préalable et pour | percelen, verschuldigd, tenzij hij vooraf, op grond van ernstige |
des motifs sérieux, l'autorisation du juge de paix. » | redenen, machtiging van de vrederechter heeft verkregen. » |
B.1.2. La disposition en cause figure au paragraphe 11 de ladite loi, | B.1.2. De in het geding zijnde bepaling is vervat in paragraaf 11 van |
traitant « de l'aliénation du bien loué et du droit de préemption du | de pachtwet inzake « de vervreemding van het gepachte goed en het |
preneur », et concerne plus spécifiquement la cession par le preneur | recht van voorkoop van de pachter » en betreft meer specifiek de |
de son droit de préemption. | overdracht van het voorkooprecht door de pachter. |
Aux termes de l'article 47 de la loi sur le bail à ferme, en cas de | Luidens artikel 47 van de pachtwet geniet de pachter bij verkoop van |
vente d'un bien rural loué, le preneur jouit du droit de préemption | een in pacht gegeven landeigendom het recht van voorkoop hetzij voor |
pour lui-même ou pour les membres de sa famille bénéficiaires énumérés | zichzelf, hetzij voor de in dat artikel opgesomde begunstigde |
dans cet article, qui participent effectivement à l'exploitation de ce | familieleden die daadwerkelijk aan de exploitatie van het goed |
bien. L'article 48 de la même loi règle le droit de préemption en cas | deelnemen. Artikel 48 van de pachtwet regelt het recht van voorkoop |
de vente de gré à gré (article 48.1) et en cas de vente publique | bij verkoop uit de hand (artikel 48.1) en bij openbare verkoping |
(article 48.2). L'article 48bis de la même loi autorise le preneur qui | (artikel 48.2). Artikel 48bis van de pachtwet staat aan de pachter die |
ne souhaite pas faire lui-même usage de son droit de préemption à | niet zelf het voorkooprecht wenst te benutten, toe zijn voorkooprecht |
céder celui-ci à un tiers (article 48bis , alinéa 1er) et règle les | over te dragen aan een derde (artikel 48bis , eerste lid) en regelt de |
modalités de cette cession en cas de vente de gré à gré (alinéa 2) et | modaliteiten ervan bij verkoop uit de hand (tweede lid) en bij |
en cas de vente publique (alinéa 3). | openbare verkoping (derde lid). |
B.1.3. Les effets de l'exercice du droit de préemption et de la | B.1.3. De gevolgen van de uitoefening van het recht van voorkoop |
cession de ce droit sont réglés respectivement aux articles 54, alinéa | respectievelijk de overdracht ervan zijn geregeld in de artikelen 54, |
1er, et 48bis , alinéas 4 et 5, de la même loi. | eerste lid, van de pachtwet, respectievelijk 48bis , vierde en vijfde |
Selon l'article 54, alinéa 1er, le preneur qui a fait usage de son | lid, van dezelfde wet. Op grond van artikel 54, eerste lid, mag de pachter die zijn |
voorkooprecht zelf heeft uitgeoefend gedurende een periode van vijf | |
droit de préemption ne peut, pendant une période de cinq ans à dater | jaar te rekenen van de aankoop het goed niet vervreemden noch mag hij |
de l'acquisition, céder le bien ni son exploitation. Il existe | gedurende die periode de exploitatie van het goed overdragen. Op dat |
toutefois des exceptions à cette interdiction (article 54, alinéa 1er, | verbod bestaan evenwel een aantal uitzonderingen (artikel 54, eerste |
in fine ; article 54, alinéa 2; article 54, alinéa 3, in fine ). | lid, in fine ; artikel 54, tweede lid; artikel 54, derde lid, in fine |
L'article 48bis , alinéa 4, de la loi sur le bail à ferme dispose | ). Artikel 48bis , vierde lid, van de pachtwet bepaalt dat in geval van |
overdracht van het recht van voorkoop aan een derde, van rechtswege | |
qu'en cas de cession du droit de préemption à un tiers, le bail est | pachtvernieuwing ten voordele van de pachter ontstaat, die ingaat op |
renouvelé de plein droit au profit du preneur à dater du jour | de verjaardag van de ingenottreding van de pachter die volgt op de |
anniversaire de l'entrée en jouissance du preneur suivant la date | datum van aankoop door de derde. Luidens het vijfde lid mag de pachter |
d'acquisition par le tiers. Aux termes de l'alinéa 5, le preneur qui a | die zijn recht van voorkoop heeft overgedragen, de exploitatie van het |
cédé son droit de préemption ne peut, pendant une période de neuf ans | goed niet overdragen gedurende een periode van negen jaar te rekenen |
à dater de l'entrée en vigueur du nouveau bail, céder l'exploitation | vanaf het begin van de nieuwe pachtperiode. Ook op dat verbod bestaan |
du bien. Cette interdiction est également assortie d'exceptions | een aantal uitzonderingen (artikel 48bis , vijfde lid, in fine ; |
(article 48bis , alinéa 5, in fine ; article 48bis , alinéa 6, in fine ). | artikel 48bis , zesde lid, in fine ). B.1.4. De voorkoper die zich niet houdt aan de verplichtingen opgelegd |
B.1.4. En cas d'inobservation des obligations fixées à l'article 54 de | door artikel 54 van de pachtwet moet aan de verkoper een |
la loi sur le bail à ferme, le preneur qui a exercé son droit de | |
préemption est tenu de payer au vendeur une indemnité correspondant à | |
20 p.c. du prix de vente des parcelles en question (article 54, alinéa | schadevergoeding betalen gelijk aan 20 pct. van de verkoopprijs van de |
3, de la loi sur le bail à ferme). En cas d'infraction aux | betrokken percelen (artikel 54, derde lid, van de pachtwet). In geval |
dispositions de l'article 48bis , alinéa 5, le preneur qui a cédé son | van overtreding van het bepaalde in artikel 48bis , vijfde lid, is de |
droit de préemption à un tiers est tenu de payer au vendeur une | pachter die zijn recht van voorkoop heeft overgedragen aan een derde |
indemnité correspondant à 50 p.c. du prix de vente des parcelles en | een schadevergoeding gelijk aan 50 pct. van de verkoopprijs van de |
question (article 48bis , alinéa 6, de la loi sur le bail à ferme). | betrokken percelen aan de verkoper verschuldigd (artikel 48bis , zesde |
B.2. Le juge a quo interroge la Cour sur la différence de traitement | lid, van de pachtwet). B.2. De verwijzende rechter legt aan het Hof het verschil in |
entre la catégorie des preneurs qui exercent eux-mêmes leur droit de | behandeling voor tussen de categorie van pachters die hun recht van |
préemption, d'une part, et celle des preneurs qui cèdent leur droit de | voorkoop zelf uitoefenen, enerzijds, en de categorie van pachters die |
préemption à un tiers, d'autre part, tant en ce qui concerne la | hun recht van voorkoop aan een derde overdragen, anderzijds, zowel op |
période - selon le juge a quo obligatoire - d'exploitation | vlak van de - volgens de verwijzende rechter verplichte - |
(respectivement cinq et neuf ans) qu'en ce qui concerne l'indemnité | exploitatieduur (respectievelijk vijf en negen jaar) als op vlak van |
de schadevergoeding die aan de verkoper dient te worden betaald (20 | |
due au vendeur (20 p.c. contre 50 p.c. du prix de vente des parcelles concernées). | pct. van de verkoopprijs van de betrokken percelen tegenover 50 pct. |
B.3. Les règles constitutionnelles de l'égalité et de la | van de verkoopprijs van de betrokken percelen). |
non-discrimination n'excluent pas qu'une différence de traitement soit | B.3. De grondwettelijke regels van de gelijkheid en de |
établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose | niet-discriminatie sluiten niet uit dat een verschil in behandeling |
sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. | tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voorzover dat |
L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant | verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. |
compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la | Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld |
nature des principes en cause; le principe d'égalité est violé | rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel |
lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de | en met de aard van de terzake geldende beginselen; het |
proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. | gelijkheidsbeginsel is geschonden wanneer vaststaat dat er geen |
B.4. Le droit de préemption a été instauré par la loi du 1er février | redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende |
1963, en vue de favoriser l'acquisition de propriété par le preneur et | middelen en het beoogde doel. B.4. Het voorkooprecht werd bij wet van 1 februari 1963 ingevoegd om |
de garantir ainsi la continuité et la stabilité des entreprises | de eigendomsverwerving door de pachter te bevorderen en om aldus de |
agricoles et de combattre la spéculation foncière (Doc. parl. , Sénat, | continuïteit en de stabiliteit van landbouwbedrijven te verzekeren |
1961-1962, no 196/2, pp. 1-10; Doc. parl. , Chambre, 1961-1962, no | alsook om grondspeculatie tegen te gaan (Parl. St., Senaat, 1961-1962, |
400/3, p. 2). | nr. 196/2, pp. 1-10; Parl. St., Kamer, 1961-1962, nr. 400/3, p. 2). |
L'article 48bis a été inséré dans la loi sur le bail à ferme par la | Artikel 48bis werd door de wet van 12 juni 1975 in de pachtwet |
loi du 12 juin 1975, en vue de permettre au preneur qui n'a pas | ingevoegd met de bedoeling om de pachter die niet zelf over de |
lui-même la possibilité d'acheter ou qui, pour d'autres raisons, ne | mogelijkheid beschikt te kopen of om een andere reden niet wenst te |
souhaite pas acheter, de chercher quelqu'un qui souhaite investir dans | |
des biens agricoles et lui assure ainsi la continuité de son | kopen, toe te staan een belegger te zoeken die wil investeren in |
entreprise. Dans le même temps, le législateur craignait la | landbouwgoederen en hem op die manier bedrijfszekerheid te bieden. |
spéculation foncière et les abus en cas de cession du droit de | Tegelijk was de wetgever beducht voor grondspeculatie en misbruiken |
préemption à un tiers. Il était dit dans les développements | bij de overdracht van het recht van voorkoop aan een derde. De |
accompagnant la proposition de loi : | toelichting bij het voorstel van wet luidde : |
« La loi du 4 novembre 1969 confère le droit de préemption en cas de | « De wet van 4 november 1969 kent, bij verkoop van een in pacht |
vente d'un bien rural loué, au preneur ou à ses descendants qui | gegeven landeigendom, het recht van voorkoop toe aan de pachter of aan |
participent effectivement à l'exploitation de ce bien (art. 47). | zijn afstammelingen die daadwerkelijk aan de exploitatie van dat goed deelnemen (art. 47). |
[...] | [...] |
Cependant, on peut se demander si la législation actuelle permet de poursuivre efficacement le but fixé. A quoi sert-il, en effet, d'accorder un tel avantage à l'agriculteur s'il ne dispose pas des moyens financiers nécessaires pour exercer ce droit ? Un investisseur bien intentionné ne pourrait même pas venir en aide à un agriculteur en acquérant ce bien au prix proposé au preneur tout en étant prêt à le laisser exploiter le bien en question, car il s'agirait en fait d'une cession du droit de préemption dont il est question à l'article 54. Les conséquences de ces dispositions sont néfastes. Ainsi, il peut arriver qu'un agriculteur se voit littéralement chassé de son exploitation par un autre agriculteur dont l'offre est d'ailleurs souvent anormalement élevée. Pour mettre fin à de telles situations et pour donner plus d'efficacité à la législation actuelle, il conviendrait d'organiser la cession du droit de préemption. Afin que celle-ci ne soit pas exercée abusivement, il faudrait toutefois qu'elle soit [assortie de conditions]. » (Doc. parl. , Chambre, S.E. 1974, no 151/1, p. 1). L'article 48bis de la loi sur le bail à ferme a été adapté par la loi | De vraag kan echter worden gesteld of de huidige wet het mogelijk maakt dit doel te bereiken. Tot wat dient het immers een dergelijk voordeel aan een landbouwer toe te staan, indien hij niet over de nodige middelen beschikt om dat recht uit te oefenen ? Een welmenende belegger zou die landbouwer zelfs niet kunnen ter hulp komen door het goed te kopen tegen de aan de pachter voorgesteld prijs en het hem verder te laten exploiteren, want dat zou feitelijk een overdracht zijn van het recht van voorkoop waarvan sprake in artikel 54. Die bepalingen kunnen nadelige gevolgen hebben. Zo kan het gebeuren dat een landbouwer van zijn bedrijf letterlijk wordt weggejaagd door een andere landbouwer, die vaak een abnormaal hoog bod heeft gedaan. Om aan dergelijke toestanden een einde te maken en de wet meer effect te doen sorteren, moet de overdracht van het recht van voorkoop worden georganiseerd. Opdat die overdracht echter geen aanleiding zou geven tot misbruiken, moeten er bepaalde voorwaarden aan verbonden worden [...]. » (Parl. St ., Kamer, B.Z. 1974, nr. 151/1, p. 1) |
du 7 novembre 1988 afin notamment « d'augmenter le caractère dissuasif | Bij wet van 7 november 1988 werd artikel 48bis van de pachtwet |
aangepast onder meer om « het afschrikkend karakter van die bepaling | |
de cette disposition » (Doc. parl. , Chambre, 1981-1982, no 171/40, p. | te verhogen » (Parl. St. , Kamer, 1981-1982, nr. 171/40, p. 112). Het |
112). Le montant de l'indemnité a ainsi été porté de 20 à 50 p.c. du | bedrag van de schadevergoeding werd aldus opgetrokken van 20 pct. van |
prix de vente des parcelles concernées. | de verkoopprijs van de betrokken percelen naar 50 pct. |
B.5. La distinction entre les deux catégories de preneurs visées dans | B.5. Het onderscheid tussen de twee in de prejudiciële vraag bedoelde |
la question préjudicielle repose sur un critère objectif. Le preneur | categorieën van pachters berust op een objectief criterium. De pachter |
qui exerce lui-même son droit de préemption devient propriétaire des | die zelf zijn recht van voorkoop uitoefent wordt eigenaar van de |
terres tandis que le preneur qui cède son droit de préemption à un | gronden, terwijl de pachter die zijn recht van voorkoop aan een derde |
tiers demeure preneur des biens loués. | overdraagt pachter van de verpachte gronden blijft. |
B.6. Ce critère de distinction est pertinent par rapport au but du | B.6. Het criterium van onderscheid is pertinent ten aanzien van het |
législateur d'obliger le preneur qui cède à un tiers son droit de | doel van de wetgever om de pachter die zijn recht van voorkoop |
overdraagt aan een derde te verplichten zelf en op daadwerkelijke | |
préemption à exploiter lui-même de manière effective le bien durant | wijze het goed gedurende negen jaar uit te baten. Aldus wordt aan de |
neuf ans. Une telle mesure offre ainsi une garantie de stabilité | pachter die om financiële redenen de verpachte goederen niet kan of |
niet wenst aan te kopen, gedurende een voldoende lange tijd - | |
pendant une période suffisamment longue - correspondant à la durée de | overeenstemmende met de normale minimale pachttijd van negen jaar |
bail minimale normale de neuf ans (article 4 de la loi sur le bail à | (artikel 4 van de pachtwet) - bedrijfszekerheid verschaft. Doordat de |
ferme) - au preneur qui, pour des raisons financières, ne peut ou ne | negenjarige exploitatieplicht zowel de pachter als de derde-koper |
souhaite pas acheter les biens loués. Parce qu'elle lie tout autant le | bindt, wordt hierdoor tevens vermeden dat de pachter misbruik zou |
preneur que le tiers acheteur, cette obligation d'exploitation durant | maken van zijn recht tot overdracht van zijn voorkooprecht door al dan |
une période de neuf ans évite également que le preneur abuse du droit | niet in samenspraak met de door hem uitgekozen derde te speculeren op |
de céder son droit de préemption en spéculant, en connivence ou non | de eventuele meerwaarde van de goederen indien deze voortijdig |
avec le tiers choisi par lui, sur une éventuelle plus-value des biens | |
lorsque ceux-ci seront prématurément libres de bail. Le régime sévère | pachtvrij zouden worden. Ook de strenge sanctieregeling, waarbij aan |
de sanction obligeant à payer au vendeur une indemnité forfaitaire de | |
50 p.c. du prix de vente des parcelles concernées est lui aussi | de verkoper een forfaitaire schadevergoeding van 50 pct. van de |
verkoopprijs van de betrokken percelen moet worden betaald, past in | |
adéquat. | dat kader. |
B.7. Le législateur pouvait régler de façon plus contraignante le | B.7. De wetgever vermocht de rechtsverhouding tussen de |
rapport juridique entre le bailleur vendeur et le preneur qui cède son | verpachter-verkoper en de pachter die zijn recht van voorkoop |
droit de préemption à un tiers acquéreur que le rapport juridique | overdraagt aan een derde-koper stringenter te regelen dan de |
entre ce même bailleur vendeur et le preneur qui exerce lui-même son | rechtsverhouding tussen de verpachter-verkoper en de pachter die zelf |
droit de préemption, tant en ce qui concerne l'obligation d'exploiter | zijn recht van voorkoop uitoefent, zowel op het vlak van de |
imposée au preneur qu'en ce qui concerne le régime des sanctions. A | exploitatieverplichting die aan de pachter wordt opgelegd als op vlak |
cet égard, il convient de renvoyer à la déclaration faite par le | van de sanctieregeling. Dienaangaande dient te worden gewezen op de |
ministre au Sénat, disant qu' « [il] avait précisément [été] prévu un | verklaring van de Minister in de Senaat die stelde dat « een langere |
délai plus long parce que les possibilités de spéculation seront sans | termijn precies voorzien was omdat er wellicht meer kans op speculatie |
doute plus grandes en cas de cession [du droit de préemption] à un | bestaat bij overdracht van het voorkooprecht aan een derde-koper » |
tiers acquéreur » (Doc. parl. , Sénat, 1974-1975, no 593/2, p. 3). En | (Parl. St. , Senaat, 1974-1975, nr. 593/2, p. 3). Immers wordt de |
effet, le preneur qui exerce lui-même son droit de préemption devient | pachter die zelf zijn recht van voorkoop uitoefent eigenaar van de |
propriétaire des terres louées, ce qui en soi contribue déjà à | verpachte gronden, hetgeen op zich reeds bijdraagt aan de doelstelling |
l'objectif du législateur, visant à assurer la stabilité et la | van de wetgever, zijnde het verzekeren van de stabiliteit en de |
continuité de l'entreprise agricole. Dans cette hypothèse, le | continuïteit van het landbouwbedrijf. In die hypothese kon de wetgever |
législateur pouvait raisonnablement estimer que le risque de | redelijkerwijze oordelen dat de kans op speculatie door een pachter |
spéculation serait normalement plus limité dans le cas d'un preneur | die eigenaar wordt doorgaans beperkter zou zijn dan door een |
devenant propriétaire que dans le cas d'un preneur cédant. | pachter-overdrager. |
Compte tenu de la durée normale de bail, qui ne peut être inférieure à | Gelet op de normale pachttijd die niet korter mag zijn dan negen jaar |
neuf ans (cf. article 4 de la loi sur le bail à ferme), l'obligation | (cf. artikel 4 van de pachtwet), kan een exploitatieverplichting van |
d'exploiter le bien durant neuf ans qui est imposée au preneur cédant | negen jaar opgelegd aan de pachter-overdrager enkel zijn |
ne peut que favoriser la continuité de l'entreprise de celui-ci, | bedrijfszekerheid ten goede komen vermits zij hem toestaat zijn |
puisqu'elle lui permet de poursuivre son exploitation et d'investir | exploitatie voort te zetten en te investeren in de noodzakelijke |
dans les nouvelles technologies indispensables (Doc. parl. , Sénat, | nieuwe technologieën (Parl. St. , Senaat, 1974-1975, nr. 593/2, p. 2). |
1974-1975, no 593/2, p. 2). Il a en outre la possibilité de céder | Daarenboven beschikt hij over de mogelijkheid de exploitatie van de |
l'exploitation des biens aux membres de la famille énumérés à | goederen over te dragen aan de in artikel 48bis opgesomde familieleden |
l'article 48bis et peut, en cas de motifs sérieux, obtenir du juge de | en kan hij, in geval van ernstige redenen, van de vrederechter |
paix l'autorisation de cesser ou de céder anticipativement | machtiging krijgen om de exploitatie vroegtijdig te beëindigen of over |
l'exploitation. | te dragen. |
L'indemnité forfaitaire de 50 p.c. du prix de vente des parcelles | Evenmin kan de forfaitaire schadevergoeding van 50 pct. van de |
concernées ne peut pas non plus être considérée comme étant | verkoopprijs van de betrokken percelen als onredelijk worden |
déraisonnable. Compte tenu de la restriction apportée au droit de | beschouwd. Gelet op de beperking van het eigendomsrecht van de |
propriété du vendeur qui se voit opposer un acheteur choisi par le | verkoper die zich geconfronteerd ziet met een door de pachter gekozen |
preneur et compte tenu du prix de vente généralement moins élevé des | koper en gelet op de doorgaans lagere verkoopprijs van verpachte |
biens loués, il n'est pas déraisonnable d'accorder au vendeur une | goederen, is het niet onredelijk de verkoper te vergoeden in geval van |
indemnité en cas de cession abusive du droit de préemption. Le | misbruik van het recht tot overdracht van het voorkooprecht. Het |
caractère forfaitaire de l'indemnité de 50 p.c. n'est, à cet égard, | forfaitair karakter van de schadevergoeding van 50 pct. is |
pas déraisonnable, non seulement parce que le dommage réel subi par le | dienaangaande niet onredelijk, niet alleen omdat de werkelijk door de |
vendeur est généralement difficile à évaluer, mais avant tout parce | verkoper geleden schade doorgaans moeilijk in te schatten is maar |
qu'il est conforme à la volonté du législateur de renforcer le | vooral omdat het overeenstemt met de wil van de wetgever, om het |
caractère dissuasif de l'indemnité (Doc. parl. , Chambre, 1981-1982, no | afschrikwekkend karakter ervan te verhogen (Parl. St ., Kamer, |
171/40, p. 112). | 1981-1982, nr. 171/40, p. 112). |
La différence de traitement est raisonnablement justifiée. | Het verschil in behandeling is in redelijkheid verantwoord. |
B.8. La question préjudicielle appelle une réponse négative. | B.8. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
L'article 48bis de la loi du 4 novembre 1969 sur le bail à ferme ne | Artikel 48bis van de pachtwet van 4 november 1969 schendt de artikelen |
viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution. | 10 en 11 van de Grondwet niet. |
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, | Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het |
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 17 septembre 2003. | Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 17 september 2003. |
Le greffier, | De griffier, |
L. Potoms. | L. Potoms. |
Le président, | De voorzitter, |
A. Arts. | A. Arts. |