Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 131/2003 du 8 octobre 2003 Numéro du rôle : 2553 En cause : le recours en annulation partielle des articles III.1, § 1 er , et V.3, §§ 1 er et 2, du décret de la Communauté flamande d La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges L. François, P(...)"
Extrait de l'arrêt n° 131/2003 du 8 octobre 2003 Numéro du rôle : 2553 En cause : le recours en annulation partielle des articles III.1, § 1 er , et V.3, §§ 1 er et 2, du décret de la Communauté flamande d La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges L. François, P(...) Uittreksel uit arrest nr. 131/2003 van 8 oktober 2003 Rolnummer 2553 In zake : het beroep tot gedeeltelijke vernietiging van de artikelen III.1, § 1, en V.3, §§ 1 en 2, van het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 28 juni Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters L. Fran(...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 131/2003 du 8 octobre 2003 Uittreksel uit arrest nr. 131/2003 van 8 oktober 2003
Numéro du rôle : 2553 Rolnummer 2553
En cause : le recours en annulation partielle des articles III.1, § 1er, In zake : het beroep tot gedeeltelijke vernietiging van de artikelen
et V.3, §§ 1er et 2, du décret de la Communauté flamande du 28 juin III.1, § 1, en V.3, §§ 1 en 2, van het decreet van de Vlaamse
2002 relatif à l'égalité des chances en éducation-I, introduit par J. Gemeenschap van 28 juni 2002 betreffende gelijke onderwijskansen-I,
Librecht et D. Crols. ingesteld door J. Librecht en D. Crols.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges L. samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters
François, P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. L. François, P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L.
Lavrysen, J.-P. Snappe et E. Derycke, assistée du greffier L. Potoms, Lavrysen, J.-P. Snappe en E. Derycke, bijgestaan door de griffier L.
présidée par le président A. Arts, Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter A. Arts,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet du recours et procédure I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 28 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 28 oktober
octobre 2002 et parvenue au greffe le 29 octobre 2002, un recours en 2002 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 29
oktober 2002, is beroep tot gedeeltelijke vernietiging ingesteld van
annulation partielle des articles III.1, § 1er, et V.3, §§ 1er et 2, de artikelen III.1, § 1, en V.3, §§ 1 en 2, van het decreet van de
du décret de la Communauté flamande du 28 juin 2002 relatif à Vlaamse Gemeenschap van 28 juni 2002 betreffende gelijke
l'égalité des chances en éducation-I (publié au Moniteur belge du 14 onderwijskansen-I (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 14
septembre 2002) a été introduit par J. Librecht, demeurant à 9340 september 2002), door J. Librecht, wonende te 9340 Lede, Papegemstraat
Lede, Papegemstraat 71, et D. Crols, demeurant à 2340 Beerse, 71, en D. Crols, wonende te 2340 Beerse, Pioenstraat 23.
Pioenstraat 23.
(...) (...)
II. En droit II. In rechte
(...) (...)
B.1. Le décret de la Communauté flamande du 28 juin 2002 relatif à B.1. Het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 28 juni 2002
l'égalité des chances en éducation-I s'applique à l'enseignement betreffende gelijke onderwijskansen-I is van toepassing op het
fondamental et à l'enseignement secondaire, financés ou subventionnés basisonderwijs en het secundair onderwijs, gefinancierd of
par la Communauté flamande, et aux centres d'encadrement des élèves gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap, en op de centra voor
(article I.2). leerlingenbegeleiding (artikel I.2).
Il dispose que tout élève qui remplit les conditions d'admission Het bepaalt dat elke leerling die aan de bij of krachtens wet of
fixées par ou en vertu d'une loi ou d'un décret a droit, à partir de decreet bepaalde toelatingsvoorwaarden voldoet vanaf het schooljaar
l'année scolaire 2003-2004, à l'inscription dans l'école choisie par 2003-2004 een recht heeft op inschrijving in de door zijn ouders
ses parents (articles III.1, § 1er, et III.2). gekozen school (artikelen III.1, § 1, en III.2).
Préalablement à une première inscription, le pouvoir organisateur Voorafgaand aan een eerste inschrijving stelt de inrichtende macht de
informe les parents et l'élève du projet pédagogique et du règlement ouders en de leerling in kennis van het pedagogisch project en het
scolaire de l'école. Le projet pédagogique et le règlement scolaire schoolreglement van de school. Het pedagogisch project en het
respectent les principes du droit international et les principes schoolreglement eerbiedigen de internationaalrechtelijke en
constitutionnels, en matière de droits de l'homme et de l'enfant en grondwettelijke beginselen inzake de rechten van de mens en van het
particulier. Il est procédé à l'inscription après que les parents ont kind in het bijzonder. De inschrijving wordt genomen na instemming van
marqué leur accord sur ce projet et ce règlement (article III.1, § 2). de ouders met dat project en dat reglement (artikel III.1, § 2).
L'inscription peut être refusée lorsque le pouvoir organisateur estime De inschrijving kan worden geweigerd wanneer zij volgens de
que celle-ci compromet la sécurité des élèves en raison de inrichtende macht wegens materiële omstandigheden de veiligheid van de
circonstances matérielles ou lorsque l'élève concerné a été leerlingen in het gedrang brengt of wanneer de betrokken leerling het
définitivement exclu de l'école l'année précédente ou l'année vorige of het daaraan voorafgaande schooljaar definitief van de school
antérieure à celle-ci (article III.3). En outre, le pouvoir werd uitgesloten (artikel III.3). Bovendien kan de inrichtende macht
organisateur d'un établissement d'enseignement ordinaire peut orienter van een school voor gewoon onderwijs elke bijkomende leerling van wie
vers une autre école tout élève supplémentaire qui parle le de thuistaal niet of - afhankelijk van het geval - wel het Nederlands
néerlandais ou - le cas échéant - ne parle pas le néerlandais chez is, doorverwijzen om de vooropgestelde verhouding tussen beide
lui, afin de garantir la proportion prévue entre les deux groupes leerlingengroepen te waarborgen (artikel III.4). Het verloop van de
d'élèves (article III.4). Le déroulement des présentations et aanmeldingen en inschrijvingen is onderworpen aan een controle door
inscriptions est soumis au contrôle du département de l'enseignement het departement Onderwijs van het Ministerie van de Vlaamse
du ministère de la Communauté flamande (article III.5). Gemeenschap (artikel III.5).
Une « Commission des droits de l'élève » est instituée auprès du Bij het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap wordt een « Commissie
ministère de la Communauté flamande (article IV.7). Cette commission inzake leerlingenrechten » ingesteld (artikel IV.7). Die
indépendante statue sur le bien-fondé des décisions d'orienter un onafhankelijke commissie oordeelt over de gegrondheid van
élève vers une autre école (article V.1, § 2) et sur les plaintes doorverwijzingsbeslissingen (artikel V.1, § 2) en van schriftelijke
écrites des intéressés concernant les refus d'inscription (article klachten van belanghebbenden inzake weigeringen tot inschrijving
V.3, § 1er). Aucun recours n'est ouvert auprès du Gouvernement flamand (artikel V.3, § 1). Tegen een uitspraak van de Commissie staat geen
contre la décision de la Commission (article IV.9). beroep open bij de Vlaamse Regering (artikel IV.9).
Si la Commission juge qu'un refus n'est pas ou est insuffisamment Indien de Commissie een weigering niet of niet afdoende gemotiveerd
motivé, elle émet un avis à l'intention du Gouvernement flamand
concernant un recouvrement ou une retenue à opérer sur les moyens de acht, dient zij de Vlaamse Regering van advies over het terugvorderen
fonctionnement de l'école. Un refus fondé sur des circonstances of inhouden van een bedrag op de werkingsmiddelen van de school. Een
matérielles n'est déclaré insuffisamment motivé que s'il est constaté weigering op grond van materiële omstandigheden is enkel dan niet
que des inscriptions supplémentaires ont été acceptées après afdoende gemotiveerd wanneer wordt vastgesteld dat na de kwestieuze
l'inscription controversée (article V.3, § 2). inschrijving bijkomende inschrijvingen werden genomen (artikel V.3, § 2).
Le Gouvernement flamand décide ensuite, en droit et dans l'intérêt De Vlaamse Regering beslist vervolgens naar recht en in het algemeen
général, s'il convient d'infliger une sanction financière. Il vérifie belang over het opleggen van een financiële sanctie. Voorafgaandelijk
préalablement si l'élève concerné s'est finalement inscrit dans gaat zij na of de betrokken leerling alsnog in de school van
l'école où il s'était présenté (article V.4, § 2). Le recouvrement ou aanmelding werd ingeschreven (artikel V.4, § 2). De terugvordering of
la retenue ne peut excéder dix pour cent du budget de fonctionnement inhouding mag niet meer bedragen dan tien procent van het
de l'école et ne peut avoir pour effet que la part des moyens de werkingsbudget van de school en mag niet ertoe leiden dat het aandeel
fonctionnement affectée aux dépenses en matière de personnel soit in de werkingsmiddelen dat bestemd is voor personeelsaangelegenheden
inférieure, en chiffres absolus, à ce qu'elle serait si la mesure in absolute cijfers kleiner wordt dan wanneer de maatregel niet zou
n'était pas prise (article V.4, § 3). zijn genomen (artikel V.4, § 3).
Enfin, les dispositions du décret doivent être interprétées en gardant De bepalingen van het decreet moeten ten slotte worden gelezen in het
à l'esprit l'octroi de chances d'apprentissage et de développement licht van het realiseren van optimale leer- en ontwikkelingskansen
optimales à tous les élèves, la prévention de l'exclusion, de la voor alle leerlingen, het vermijden van uitsluiting, segregatie en
ségrégation et de la discrimination et la promotion de la cohésion discriminatie en het bevorderen van sociale cohesie. De rechten
sociale. Les droits fixés dans le décret doivent être exercés dans le bepaald in het decreet moeten worden uitgeoefend met respect voor de
respect des libertés fondamentales de l'école, en particulier le droit fundamentele vrijheden van de school, inzonderheid het recht om een
d'élaborer un projet pédagogique et un règlement scolaire propres, eigen pedagogisch project en een eigen schoolreglement te ontwikkelen,
dans le respect des intérêts de la communauté scolaire et du droit à de belangen van de schoolgemeenschap en het recht op onderwijs van de
l'enseignement de l'élève (article I.3). individuele leerling (artikel I.3).
Les dispositions attaquées De bestreden bepalingen
B.2.1. L'article III.1, § 1er, première phrase, du décret du 28 juin B.2.1. Artikel III.1, § 1, eerste zin, van het decreet van 28 juni
2002 relatif à l'égalité des chances en éducation-I dispose : 2002 betreffende gelijke onderwijskansen-I luidt :
« A compter de l'année scolaire 2003-2004, chaque élève a droit à « Elke leerling heeft vanaf het schooljaar 2003-2004 een recht op
l'inscription dans l'école choisie par ses parents. Si l'élève est âgé
de 12 ans ou plus, ce choix d'école se fait de concert avec l'élève. » inschrijving in de school, gekozen door zijn ouders. Is de leerling 12
jaar of ouder, dan gebeurt de schoolkeuze in samenspraak met de leerling. »
B.2.2. L'article V.3, §§ 1er et 2, du même décret dispose : B.2.2. Artikel V.3, §§ 1 en 2, van hetzelfde decreet luidt :
« § 1er. La Commission statue dans un délai de cinq jours calendrier « § 1. De Commissie oordeelt binnen een termijn van vijf
commençant le jour après la date de la signification ou la date de la kalenderdagen, die ingaat de dag na die van betekening of van
poste, sur le bien-fondé des réclamations écrites introduites par les poststempel, over de gegrondheid van schriftelijke klachten van
personnes intéressées relatives aux refus d'inscription. Des plaintes belanghebbenden inzake weigeringen tot inschrijving. Klachten die na
introduites après expiration d'un délai de trente jours calendrier du verloop van een termijn van dertig kalenderdagen na de vaststelling
constat des différends ne sont pas recevables. van de betwiste feiten ingediend worden, zijn onontvankelijk.
§ 2. Si la Commission juge que le refus n'est pas motivé ou n'est pas § 2. Indien de Commissie de weigering niet of niet afdoende
suffisamment motivé, elle émet un avis à l'intention du Gouvernement gemotiveerd acht, dient zij de Vlaamse regering van advies over het
flamand quant au recouvrement ou à la retenue d'un montant sur les moyens de fonctionnement de l'école. terugvorderen of inhouden van een bedrag op de werkingsmiddelen van de school.
Un refus sur la base de l'article III.3, 1o, n'est pas suffisamment Een weigering op grond van artikel III.3, 1o, is enkel dan niet
motivé lorsqu'il est constaté que des inscriptions additionnelles afdoende gemotiveerd wanneer overeenkomstig artikel III.5 wordt
étaient [lire : ont été] acceptées après l'inscription controversée. » vastgesteld dat na kwestieuze inschrijving bijkomende inschrijvingen
Quant à l'intérêt werden genomen. »
Ten aanzien van het belang
B.3.1. Les parties requérantes demandent l'annulation de l'article B.3.1. De verzoekende partijen vorderen de vernietiging van artikel
III.1, § 1er, en tant qu'il dispose que chaque élève a droit à III.1, § 1, in zoverre het bepaalt dat elke leerling een recht heeft
l'inscription dans l'école choisie par ses parents, et l'annulation de op inschrijving in een school gekozen door zijn ouders, en van artikel
l'article V.3, en tant qu'il dispose que la Commission des droits de V.3, in zoverre het bepaalt dat de Commissie inzake leerlingenrechten
l'élève apprécie le bien-fondé d'une plainte après le dépôt d'une oordeelt over de gegrondheid van een klacht na voorafgaande
plainte écrite d'un intéressé concernant le refus d'inscription. schriftelijke klacht van een belanghebbende inzake weigering tot
B.3.2. Le Gouvernement flamand et le Gouvernement de la Communauté inschrijving. B.3.2. De Vlaamse Regering en de Franse Gemeenschapsregering betwisten
française contestent l'intérêt des parties requérantes à l'annulation het belang van de verzoekende partijen bij de vernietiging van de
des dispositions attaquées. bestreden bepalingen.
B.3.3. Le premier requérant introduit le recours en sa qualité de B.3.3. De eerste verzoeker dient het beroep in als lid van het Vlaams
membre du Parlement flamand. Parlement.
Il résulte de l'article 2, 3o, de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage que le législateur spécial a entendu limiter la possibilité d'agir pour les membres des assemblées législatives en la réservant à leurs présidents et à la condition que deux tiers des membres en fassent la demande. Un membre d'une assemblée législative ne justifie dès lors pas, en cette seule qualité, de l'intérêt requis pour agir devant la Cour. Cette disposition n'exclut certes pas qu'un membre d'une assemblée législative puisse invoquer un intérêt fonctionnel si les dispositions attaquées portaient atteinte aux prérogatives propres à l'exercice individuel de son mandat; les règles attaquées n'affectent toutefois pas de telles prérogatives. Le premier requérant ne justifie pas de l'intérêt requis à l'annulation des dispositions attaquées. B.3.4. Le deuxième requérant a décidé de choisir pour ses enfants une école proposant un projet pédagogique philosophiquement orienté. Il Uit artikel 2, 3o, van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof volgt dat de bijzondere wetgever de mogelijkheid voor de leden van de wetgevende vergaderingen om in rechte te treden heeft willen beperken door die mogelijkheid aan hun voorzitters voor te behouden, en op voorwaarde dat twee derden van de leden erom zouden verzoeken. Een lid van een wetgevende vergadering doet dus niet, in die enkele hoedanigheid, blijken van het vereiste belang om voor het Hof op te treden. Die bepaling sluit weliswaar niet uit dat een lid van een wetgevende vergadering zich op een functioneel belang beroept wanneer de bestreden bepalingen zouden raken aan prerogatieven die eigen zijn aan de individuele uitoefening van zijn mandaat; de bestreden bepalingen raken evenwel niet aan dergelijke prerogatieven. De eerste verzoeker doet niet blijken van het rechtens vereiste belang bij de vernietiging van de bestreden bepalingen. B.3.4. De tweede verzoeker kiest voor zijn kinderen een school met een welbepaald levensbeschouwelijk pedagogisch project. Hij voert aan dat
fait valoir que les dispositions attaquées sont susceptibles de de bestreden bepalingen de identiteit van de school kunnen veranderen,
modifier l'identité de l'école, ce qui l'obligerait à retirer ses waardoor hij zou worden gedwongen zijn kinderen van die school weg te
enfants de celle-ci. Faute d'une diversité d'écoles à l'identité halen. Bij gebrek aan verscheidenheid van scholen met een duidelijk
clairement reconnaissable, il ne disposerait dès lors plus de la herkenbare identiteit zou hij dan niet meer over de vrije keuze van
liberté du choix de l'enseignement. onderwijs beschikken.
Etant donné que l'intérêt du requérant dépend de la portée des Aangezien het belang van de verzoeker afhankelijk is van de
dispositions attaquées, son examen se confond avec celui du fond de draagwijdte van de bestreden bepalingen, valt het onderzoek ervan
l'affaire. samen met dat van de grond van de zaak.
Quant au fond Ten gronde
B.4. Le premier moyen est pris de la violation de l'article 24 de la B.4. Het eerste middel is afgeleid uit een schending van artikel 24
Constitution. Le deuxième requérant se plaint de ce que l'article van de Grondwet. De tweede verzoeker beklaagt zich erover dat artikel
III.1, § 1er, du décret du 28 juin 2002 relatif à l'égalité des III.1, § 1, van het decreet van 28 juni 2002 betreffende gelijke
onderwijskansen-I aan elke leerling het recht verleent op inschrijving
chances en éducation-I octroie à chaque élève le droit de s'inscrire in de door zijn ouders gekozen school. Een dergelijk
dans l'école choisie par ses parents. Un tel droit d'inscription inschrijvingsrecht zou het pedagogisch project of de « (religieuze)
pourrait menacer le projet pédagogique ou « l'identité (religieuse) » identiteit » van de school in het gedrang kunnen brengen. Daardoor zou
de l'école. La liberté de choix des parents s'en trouverait affectée. de keuzevrijheid van de ouders worden aangetast.
B.5.1. L'article 24, § 1er, alinéas 1er et 2, de la Constitution B.5.1. Artikel 24, § 1, eerste en tweede lid, van de Grondwet bepaalt
dispose : :
« L'enseignement est libre; toute mesure préventive est interdite; la « Het onderwijs is vrij; elke preventieve maatregel is verboden; de
répression des délits n'est réglée que par la loi ou le décret. bestraffing van de misdrijven wordt alleen door de wet of het decreet geregeld.
La communauté assure le libre choix des parents. » De gemeenschap waarborgt de keuzevrijheid van de ouders. »
La liberté de choix des parents implique que ceux-ci puissent choisir De keuzevrijheid van de ouders houdt in dat zij voor hun kinderen het
pour leurs enfants l'enseignement qui est le plus proche de leurs onderwijs kunnen kiezen dat het meest met hun levensopvatting
conceptions philosophiques. C'est pour garantir cette liberté de choix overeenstemt. Om die keuzevrijheid te waarborgen richt de gemeenschap
que la communauté organise un enseignement neutre dans le respect des neutraal onderwijs in dat de filosofische, ideologische of
conceptions philosophiques, idéologiques ou religieuses des parents et godsdienstige opvattingen van de ouders en de leerlingen eerbiedigt
des élèves (article 24, § 1er, alinéa 3, de la Constitution) et (artikel 24, § 1, derde lid, van de Grondwet) en subsidieert zij
qu'elle subventionne les établissements d'enseignement dont la onderwijsinstellingen die hun eigenheid vinden in een bepaalde
spécificité réside dans une conception religieuse, philosophique ou godsdienstige, filosofische of onderwijskundige opvatting. Die
pédagogique déterminée. Cette liberté n'implique pas que les parents vrijheid houdt niet in dat de ouders en de leerlingen een
et les élèves aient un droit inconditionnel d'inscription dans l'école onvoorwaardelijk recht van inschrijving in de school van hun keuze
de leur choix. hebben.
B.5.2. Le droit au subventionnement est limité, d'une part, par le B.5.2. Het recht op subsidiëring vindt zijn beperking, enerzijds, in
pouvoir de la communauté de lier les subventions à des exigences het vermogen van de gemeenschap om de subsidiëring te laten afhangen
tenant à l'intérêt général, entre autres celles d'un enseignement de van vereisten van algemeen belang, zoals onder meer die van een
qualité, du respect de normes de population scolaire et d'une égalité behoorlijke onderwijsverstrekking, van bepaalde schoolbevolkingsnormen
d'accès à l'enseignement et, d'autre part, par la nécessité de en van gelijke toegang tot het onderwijs, en, anderzijds, in de
répartir les moyens financiers disponibles entre les diverses missions noodzakelijkheid om de beschikbare financiële middelen te spreiden
de la communauté. over de onderscheiden opdrachten van de gemeenschap.
La liberté d'enseignement connaît dès lors des limites et n'empêche De vrijheid van onderwijs is derhalve aan grenzen gebonden en verzet
pas que le législateur décrétal impose des conditions de financement zich niet ertegen dat de decreetgever voorwaarden van financiering of
et de subventionnement qui restreignent l'exercice de cette liberté, subsidiëring oplegt die de uitoefening van die vrijheid beperken, voor
pour autant qu'il n'y soit pas porté d'atteinte essentielle. zover daaraan niet wezenlijk afbreuk wordt gedaan.
B.5.3. La liberté de choix des parents ne saurait être dissociée du B.5.3. De keuzevrijheid van de ouders kan niet los worden gezien van
droit de créer des établissements d'enseignement et du droit au het recht tot oprichting van onderwijsinstellingen en van het recht op
subventionnement que possèdent lesdits établissements. En effet, le subsidiëring dat die instellingen bezitten. De keuzevrijheid van de
libre choix des parents ne peut être pleinement réalisé que si la ouders kan immers slechts ten volle gelden wanneer de vrijheid van de
liberté des pouvoirs organisateurs d'organiser un enseignement et le inrichtende machten om onderwijs in te richten en het recht op
droit au subventionnement que possède en principe cet enseignement ne subsidiëring dat dit onderwijs in principe bezit, niet op willekeurige
sont pas limités de manière arbitraire. wijze worden beperkt.
B.5.4. Par ailleurs, la liberté d'enseignement n'empêche pas que le B.5.4. Overigens staat de vrijheid van onderwijs niet eraan in de weg
législateur compétent, en vue d'assurer la qualité et l'équivalence de dat de bevoegde wetgever, met het oog op het verzekeren van de
l'enseignement dispensé au moyen des deniers publics, prenne des kwaliteit en de onderlinge gelijkwaardigheid van het met
mesures qui soient applicables de manière générale aux établissements overheidsmiddelen verstrekte onderwijs, maatregelen neemt die op de
d'enseignement, indépendamment de la spécificité de l'enseignement onderwijsinstellingen van algemene toepassing zijn, ongeacht de
dispensé par ceux-ci. eigenheid van het door hen verstrekte onderwijs.
B.5.5. Le décret dont font partie les dispositions attaquées vise à B.5.5. Het decreet waarvan de bestreden bepalingen deel uitmaken
apporter une réponse au problème de l'inégalité des chances dans beoogt een antwoord te bieden op de problematiek van de
kansenongelijkheid in het onderwijs (Parl. St. , Vlaams Parlement,
l'enseignement (Doc. , Parlement flamand, 2001-2002, no 1143/1, p. 3). 2001-2002, nr. 1143/1, p. 3). Het verleent aan elke leerling een
Il accorde à chaque élève un droit de principe à l'inscription dans principieel recht op inschrijving in een gefinancierde of
l'école financée ou subventionnée de son choix. Ce droit doit gesubsidieerde school naar keuze. Dat recht moet het mogelijk maken «
permettre « que, dans notre société pluraliste de la connaissance, dat in onze pluralistische kennismaatschappij alle leerlingen en
tous les élèves et parents puissent choisir sans entrave un ouders onbelemmerd onderwijs kunnen kiezen binnen een waaier van
enseignement parmi un éventail de projets » (ibid. ). projecten » (ibid. ).
Ce droit limite la liberté des pouvoirs organisateurs d'accepter ou Dat recht beperkt de vrijheid van de inrichtende macht om, gelet op de
non des élèves, compte tenu des principes fondamentaux de fundamentele uitgangspunten van het door haar georganiseerde
l'enseignement qu'ils organisent. onderwijs, leerlingen al of niet toe te laten.
La Cour doit vérifier si la disposition en cause ne limite pas la Het Hof dient te onderzoeken of de bestreden bepaling geen
liberté d'enseignement de façon disproportionnée. onevenredige beperking inhoudt van de vrijheid van onderwijs.
B.5.6. Le droit à l'inscription n'est pas absolu. Il est, B.5.6. Het inschrijvingsrecht is niet absoluut. In de eerste plaats is
premièrement, subordonné à l'adhésion des parents au projet het recht onderworpen aan de instemming van de ouders met het
pédagogique et au règlement scolaire de l'école (article III.1, § 2). pedagogisch project en het schoolreglement van de school (artikel
Le projet pédagogique est « l'ensemble de points de départ III.1, § 2). Het pedagogisch project is het geheel van de fundamentele
fondamentaux pour une école et son fonctionnement » (article II.1, 10o). uitgangspunten voor een school en haar werking (artikel II.1, 10o).
Il contient tous les principes que le pouvoir organisateur considère Het omvat alle uitgangspunten die de inrichtende macht als
comme fondamentaux, parmi lesquels, par exemple, les principes fundamenteel beschouwt, bijvoorbeeld ook de levensbeschouwelijke
philosophiques sur lesquels le pouvoir organisateur souhaite se uitgangspunten die de inrichtende macht wenst te hanteren. Het wordt
fonder. Il n'est limité que par l'obligation de respecter les slechts begrensd door de verplichting om de internationaalrechtelijke
principes du droit international et du droit constitutionnel, en
matière de droits de l'homme et de l'enfant en particulier (article en grondwettelijke beginselen inzake de rechten van de mens en van het
III.1, § 2, alinéa 2). kind in het bijzonder te eerbiedigen (artikel III.1, § 2, tweede lid).
Deuxièmement, une inscription peut être refusée lorsque le pouvoir In de tweede plaats kan een inschrijving worden geweigerd wanneer zij
organisateur estime que celle-ci compromet la sécurité des élèves en volgens de inrichtende macht vanwege materiële omstandigheden de
raison de circonstances matérielles ou lorsque l'élève concerné a été veiligheid van de leerlingen in het gedrang brengt of wanneer de
définitivement exclu de l'école l'année précédente ou l'année betrokken leerling het vorige of het daaraan voorafgaande schooljaar
antérieure à celle-ci (article III.3). Un refus fondé sur des definitief van de school werd uitgesloten (artikel III.3). Een
circonstances matérielles n'est insuffisamment motivé que lorsqu'il weigering op grond van materiële omstandigheden is enkel dan niet
est constaté que des inscriptions supplémentaires ont été acceptées afdoende gemotiveerd wanneer wordt vastgesteld dat na de kwestieuze
après l'inscription controversée (article V.3, § 2). inschrijving bijkomende inschrijvingen werden genomen (artikel V.3, § 2).
Troisièmement, le pouvoir organisateur d'un établissement In de derde plaats kan de inrichtende macht van een school voor gewoon
d'enseignement ordinaire peut orienter vers une autre école tout onderwijs bij inschrijving elke bijkomende leerling waarvan de
nouvel élève qui parle le néerlandais ou - le cas échéant - ne parle thuistaal niet - of afhankelijk van het geval - wél het Nederlands is,
pas le néerlandais chez lui, afin de garantir la proportion prévue doorverwijzen om de vooropgestelde verhouding tussen beide
entre les deux groupes d'élèves (article III.4). Ce n'est que lorsque leerlingengroepen te waarborgen (artikel III.4). Slechts wanneer de
la Commission des droits de l'élève juge infondée la décision Commissie inzake leerlingenrechten een doorverwijzingsbeslissing
d'orienter un élève vers une autre école qu'il est fait droit au choix ongegrond acht, wordt de keuze van de ouder ingewilligd (artikel V.1,
des parents (article V.1, § 2). § 2). In de vierde plaats bestaat de sanctie niet in een ambtshalve
Quatrièmement, la sanction ne consiste pas en une inscription d'office inschrijving maar in het terugvorderen of inhouden van een bedrag op
mais dans un recouvrement ou une retenue sur les moyens de de werkingsmiddelen van de school. Die terugvordering of inhouding mag
fonctionnement de l'école. Ce recouvrement ou cette retenue ne peuvent niet meer bedragen dan tien procent van het werkingsbudget van de
excéder 10 p.c. du budget de fonctionnement de l'école et ne peuvent school en mag niet ertoe leiden dat het aandeel in de werkingsmiddelen
avoir pour effet que la part des moyens de fonctionnement affectée aux dat bestemd is voor personeelsaangelegenheden in absolute cijfers
dépenses en matière de personnel soit inférieure, en chiffres absolus, kleiner wordt dan wanneer de maatregel niet zou zijn genomen (artikel
à ce qu'elle serait si la mesure n'était pas prise (article V.4, § 3). V.4, § 3).
Enfin, le pouvoir organisateur d'une école libre peut exclure, le cas Ten slotte kan de inrichtende macht van een vrije school in voorkomend
échéant, un élève inscrit, en demandant la résiliation de la geval een ingeschreven leerling uitsluiten door op grond van artikel
convention, sur la base de l'article 1184 du Code civil, pour 1184 van het Burgerlijk Wetboek de ontbinding van de overeenkomst te
non-respect des conditions convenues, ou en appliquant les règles vorderen wegens het niet naleven van de voorwaarden of door toepassing
existantes en matière d'ordre et de discipline. te maken van de bestaande regelingen inzake orde en tucht.
B.5.7. Dans ces circonstances, on ne saurait considérer que la B.5.7. In die omstandigheden kan de bestreden bepaling niet worden
disposition attaquée implique une limitation disproportionnée de la geacht een onevenredige beperking van de vrijheid van onderwijs in te
liberté d'enseignement. houden.
Il s'ensuit que, même si l'on considère que le deuxième requérant Daaruit volgt dat, zelfs indien wordt aangenomen dat de tweede
pourrait être directement et défavorablement affecté par la verzoeker door de bestreden bepaling rechtstreeks en ongunstig zou
disposition attaquée, le moyen ne peut être admis. kunnen worden geraakt, het middel niet kan worden aangenomen.
B.6. Par son deuxième moyen, le deuxième requérant fait valoir que B.6. In het tweede middel voert de tweede verzoeker aan dat artikel
l'article V.3 viole l'article 24 de la Constitution, parce que l'avis de la Commission des droits de l'élève peut avoir de lourdes conséquences financières pour les pouvoirs organisateurs. Il se plaint de ce qu'aucun recours n'est ouvert contre l'avis de la Commission et que le juge ne serait pas compétent en ce qui concerne les contestations relatives au refus d'inscription. B.7. En vertu de la disposition attaquée, la Commission des droits de l'élève statue sur le bien-fondé des plaintes écrites des intéressés concernant les refus d'inscription. Si la Commission juge qu'un refus n'est pas ou est insuffisamment motivé, elle émet un avis à l'intention du Gouvernement flamand concernant un recouvrement ou une retenue à opérer sur les moyens de fonctionnement de l'école. Après réception de l'avis, le Gouvernement flamand décide, en droit et dans l'intérêt général, s'il convient d'infliger une sanction financière. Cette décision est un acte administratif de l'autorité, dont la suspension et l'annulation peuvent être demandées devant le Conseil d'Etat et dont la non-application peut être poursuivie, sur la base de l'exception d'illégalité, devant les cours et tribunaux. B.8. La disposition attaquée n'ayant donc pas la portée que lui prête le second requérant, le moyen n'est pas fondé. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi prononcé en langue néerlandaise, en langue française et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 8 octobre 2003. Le greffier, L. Potoms. Le président, V.3 een schending inhoudt van artikel 24 van de Grondwet doordat het advies van de Commissie inzake leerlingenrechten zware financiële gevolgen kan hebben voor de inrichtende machten. Hij beklaagt zich erover dat tegen het advies van de Commissie geen beroep mogelijk is en dat de rechter niet bevoegd zou zijn ten aanzien van de betwistingen inzake weigering tot inschrijving. B.7. De Commissie inzake leerlingenrechten oordeelt krachtens de bestreden bepaling over de gegrondheid van schriftelijke klachten van belanghebbenden inzake weigeringen tot inschrijving. Indien de Commissie een weigering niet of niet afdoende gemotiveerd acht, dient zij de Vlaamse Regering van advies over het terugvorderen of inhouden van een bedrag op de werkingsmiddelen van de school. Na ontvangst van het advies beslist de Vlaamse Regering naar recht en in het algemeen belang over het opleggen van een financiële sanctie. Die beslissing is een administratieve overheidshandeling waarvan de schorsing van de tenuitvoerlegging en de nietigverklaring kan worden gevorderd voor de Raad van State en waarvan op grond van de exceptie van onwettigheid de niet-toepassing kan worden gevorderd voor de hoven en rechtbanken. B.8. Nu de bestreden bepaling derhalve niet de draagwijdte heeft die de tweede verzoeker eraan geeft, is het middel niet gegrond. Om die redenen, het Hof verwerpt het beroep. Aldus uitgesproken in het Nederlands, het Frans en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 8 oktober 2003. De griffier, L. Potoms. De voorzitter,
A. Arts. A. Arts.
^