← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 64/2003 du 14 mai 2003 Numéro du rôle : 2412 En cause : les
questions préjudicielles relatives à l'article 513 du Code des sociétés, posées par la présidente du
Tribunal de commerce de Bruxelles. La Cour d'arbitrage composée des présidents M.
Melchior et A. Arts, et des juges P. Martens, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-(...)"
Extrait de l'arrêt n° 64/2003 du 14 mai 2003 Numéro du rôle : 2412 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 513 du Code des sociétés, posées par la présidente du Tribunal de commerce de Bruxelles. La Cour d'arbitrage composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. Martens, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-(...) | Uittreksel uit arrest nr. 64/2003 van 14 mei 2003 Rolnummer : 2412 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 513 van het Wetboek van vennootschappen, gesteld door de voorzitster van de Rechtbank van Koophandel te Brussel. He samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters P. Martens, A. Alen, J.-P. S(...) |
---|---|
COUR D'ARBITRAGE | ARBITRAGEHOF |
Extrait de l'arrêt n° 64/2003 du 14 mai 2003 | Uittreksel uit arrest nr. 64/2003 van 14 mei 2003 |
Numéro du rôle : 2412 | Rolnummer : 2412 |
En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 513 du | In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 513 van het |
Code des sociétés, posées par la présidente du Tribunal de commerce de | Wetboek van vennootschappen, gesteld door de voorzitster van de |
Bruxelles. | Rechtbank van Koophandel te Brussel. |
La Cour d'arbitrage, | Het Arbitragehof, |
composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. | samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters |
Martens, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman et E. Derycke, assistée | P. Martens, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman en E. Derycke, |
du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Melchior, | bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet des questions préjudicielles et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging |
Par ordonnance du 15 avril 2002 en cause de C. Dewael et autres contre | Bij beschikking van 15 april 2002 in zake C. Dewael en anderen tegen |
la s.a. de droit français Total Chimie et autres, dont l'expédition | de vennootschap naar Frans recht s.a. Total Chimie en anderen, waarvan |
est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 17 avril 2002, la | de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is ingekomen op 17 april |
présidente du Tribunal de commerce de Bruxelles a posé les questions | 2002, heeft de voorzitster van de Rechtbank van Koophandel te Brussel |
préjudicielles suivantes : | de volgende prejudiciële vragen gesteld : |
« Sur base des développements repris dans les motifs [de l'ordonnance | « Is, op grond van de in de [...] motieven [van voormelde beschikking] |
susdite], la différenciation de traitement qui frappe les actionnaires | ontwikkelde redenering, het verschil in behandeling ten aanzien van de |
minoritaires des sociétés faisant publiquement appel à l'épargne et | minderheidsaandeelhouders van de vennootschappen die een publiek |
des sociétés "fermées" est-elle objectivement et raisonnablement | beroep op het spaarwezen doen en van de "besloten" vennootschappen |
justifiée, et la situation qu'elle engendre n'est-elle pas | objectief en redelijk verantwoord en roept de daaruit voortvloeiende |
constitutive d'une discrimination contraire aux articles 10 et 11 de | situatie al dan niet een met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet |
la Constitution ? Plus précisément, | strijdige discriminatie in het leven ? Meer bepaald : |
- l'article 513 du Code des sociétés est-il contraire aux articles 10 | - Is artikel 513 van het Wetboek van vennootschappen in strijd met de |
et 11 de la Constitution en ce qu'il établit une différence de | artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre het een verschil in |
traitement entre les actionnaires des sociétés ayant fait ou faisant | behandeling invoert tussen de aandeelhouders van de vennootschappen |
publiquement appel à l'épargne, qui ne peuvent refuser le transfert | die een publiek beroep op het spaarwezen doen of hebben gedaan, die de |
automatique de leurs titres à l'offrant à l'issue de l'offre de | automatische overdracht van hun effecten aan de bieder na afloop van |
reprise (article 513, § 1er, du Code des sociétés), et les | het uitkoopbod niet kunnen weigeren (artikel 513, § 1, van het Wetboek |
actionnaires d'une société n'ayant pas fait ou ne faisant pas | van vennootschappen), en de aandeelhouders van een vennootschap die |
publiquement appel à l'épargne, qui peuvent refuser le transfert | geen publiek beroep op het spaarwezen doet of heeft gedaan, die de |
automatique de leurs titres à l'offrant à l'issue de l'offre de | automatische overdracht van hun effecten aan de bieder na afloop van |
reprise (article 513, § 2, du Code des sociétés) ? | het uitkoopbod wel kunnen weigeren (artikel 513, § 2, van het Wetboek |
van vennootschappen) ? | |
- l'article 513, § 1er, du Code des sociétés est-il contraire aux | - Is artikel 513, § 1, van het Wetboek van vennootschappen in strijd |
articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il établit une | met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre het een verschil |
différence de traitement entre, d'une part, les actionnaires qui, | in behandeling invoert tussen, enerzijds, de aandeelhouders die, |
agissant seuls ou de concert, détiennent 95 % des titres conférant le | alleen of in onderling overleg handelend, 95 pct. van de |
stemrechtverlenende effecten van een vennootschap die een publiek | |
droit de vote d'une société ayant fait ou faisant publiquement appel à | beroep op het spaarwezen doet of heeft gedaan, bezitten en gerechtigd |
l'épargne, et sont en droit de lancer une offre publique de reprise | zijn een openbaar uitkoopbod uit te brengen, en anderzijds, de |
et, d'autre part, les actionnaires minoritaires d'une même société qui | minderheidsaandeelhouders van eenzelfde vennootschap die een |
ne peuvent exiger un tel rachat ? » | dergelijke uitkoop niet kunnen eisen ? » |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
La disposition en cause | De in het geding zijnde bepaling |
B.1. L'article 513 du Code des sociétés dispose : | B.1. Artikel 513 van het Wetboek van vennootschappen bepaalt : |
« § 1er. Toute personne physique ou morale, qui, agissant seule ou de | « § 1. Iedere natuurlijke persoon of iedere rechtspersoon die, alleen |
concert, détient 95 % des titres conférant le droit de vote d'une société anonyme ayant fait ou faisant publiquement appel à l'épargne, peut acquérir la totalité des titres conférant le droit de vote de cette société à la suite d'une offre de reprise. A l'issue de la procédure, les titres non présentés, que le propriétaire se soit ou non manifesté, sont réputés transférés de plein droit à cette personne avec consignation du prix. Les titres au porteur non présentés sont convertis de plein droit en titres nominatifs et sont à l'intervention du conseil d'administration inscrits au registre des titres nominatifs. | of in onderling overleg handelend, 95 % van de stemrechtverlenende effecten van een naamloze vennootschap die een openbaar beroep op het spaarwezen doet of heeft gedaan, bezit, kan door middel van een uitkoopbod het geheel van de stemrechtverlenende effecten van deze vennootschap verkrijgen. Na afloop van de procedure worden de niet-aangeboden effecten, ongeacht of de eigenaar ervan zich kenbaar heeft gemaakt, geacht van rechtswege op die persoon te zijn overgegaan met consignatie van de prijs. De niet-aangeboden effecten aan toonder worden van rechtswege omgezet in effecten op naam en worden door de raad van bestuur ingeschreven in het register van de effecten op naam. |
A l'issue de l'offre de reprise, la société ne sera plus considérée | Na afloop van het uitkoopbod, wordt de vennootschap niet langer |
comme ayant fait ou faisant publiquement appel à l'épargne, à moins | beschouwd als een vennootschap die een openbaar beroep op het |
que des obligations émises par cette société ne soient encore | spaarwezen doet of heeft gedaan, tenzij de door die vennootschap |
répandues dans le public. | uitgegeven obligaties nog onder het publiek verspreid zijn. |
§ 2. Toute personne physique ou morale, qui, agissant seule ou de concert, détient nonante-cinq pour cent des titres conférant le droit de vote d'une société anonyme n'ayant pas fait ou ne faisant pas publiquement appel à l'épargne, peut faire une offre de reprise portant sur la totalité des titres conférant le droit de vote de cette société. A l'issue de la procédure, à l'exception des titres dont le propriétaire a fait savoir expressément et par écrit qu'il refusait de s'en défaire, les titres non présentés sont réputés transférés de plein droit à cette personne avec consignation du prix. Les titres au porteur non présentés ainsi que les titres au porteur et les titres dématérialisés dont le propriétaire a fait savoir qu'il refusait de s'en défaire sont convertis de plein droit en titres nominatifs et sont à l'intervention du conseil d'administration inscrits au registre des titres nominatifs. Le cas échéant, les frais liés à la reconversion en titres au porteur des titres qui, en application du présent paragraphe, ont été convertis de plein droit en titres nominatifs, sont à charge de la société. L'offre visée à l'alinéa 1er du présent paragraphe n'est soumise ni au | § 2. Iedere natuurlijke persoon of iedere rechtspersoon die, alleen of in onderling overleg handelend, 95 % van de stemrechtverlenende effecten van een naamloze vennootschap die geen openbaar beroep op het spaarwezen doet of heeft gedaan, bezit, kan een uitkoopbod doen om het geheel van de stemrechtverlenende effecten van deze vennootschap te verkrijgen. Met uitzondering van de effecten waarvan de eigenaar uitdrukkelijk en schriftelijk te kennen heeft gegeven dat hij geen afstand ervan wenst te doen, worden de niet-aangeboden effecten na afloop van de procedure geacht van rechtswege op die persoon te zijn overgegaan met consignatie van de prijs. De niet-aangeboden effecten aan toonder alsmede de effecten aan toonder en de gedematerialiseerde effecten waarvan de eigenaar te kennen heeft gegeven dat hij geen afstand ervan wenst te doen, worden van rechtswege omgezet in effecten op naam en worden door de raad van bestuur ingeschreven in het register van de effecten op naam. In voorkomend geval, zijn de kosten verbonden aan een wederomzetting in effecten aan toonder van effecten die met toepassing van deze paragraaf van rechtswege werden omgezet in effecten op naam, ten laste van de vennootschap. Het in het eerste lid van deze paragraaf bedoelde bod is niet |
titre II de l'arrêté royal no 185 du 9 juillet 1935 sur le contrôle | onderworpen aan titel II van het koninklijk besluit nr. 185 van 9 juli |
des banques et le régime des émissions de titres et valeurs, ni au | 1935 op de bankcontrole en het uitgifteregime voor titels en effecten, |
Chapitre II de la loi du 2 mars 1989 relative à la publicité des | noch aan Hoofdstuk II van de wet van 2 maart 1989 op de openbaarmaking |
participations importantes dans les sociétés cotées en bourse et | van belangrijke deelnemingen in ter beurze genoteerde vennootschappen |
réglementant les offres publiques d'acquisition, ni à l'article 4 de | en tot reglementering van de openbare overnameaanbiedingen, noch aan |
la loi du 4 décembre 1990 relative aux opérations financières et aux | artikel 4 van de wet van 4 december 1990 op de financiële transacties |
marchés financiers. | en de financiële markten. |
§ 3. Le Roi peut réglementer l'offre de reprise, et notamment | § 3. De Koning kan het uitkoopbod reglementeren, en inzonderheid de te |
déterminer la procédure à suivre et les modalités de fixation du prix | volgen procedure en de wijze van vaststelling van de prijs van het |
de l'offre de reprise. A cette fin, Il veille à assurer l'information | uitkoopbod bepalen. Daarbij draagt Hij zorg voor de |
et l'égalité de traitement des porteurs de titres. | informatieverstrekking aan en de gelijke behandeling van de |
§ 4. L'extrait de la décision judiciaire passée en force de chose | effectenhouders. § 4. Het uittreksel uit de in kracht van gewijsde gegane of bij |
jugée ou exécutoire par provision se prononçant sur les conditions | voorraad uitvoerbare rechterlijke beslissing waarbij de voorwaarden |
d'une cession forcée, est déposé et publié conformément à l'article | van een gedwongen verkoop worden vastgesteld, wordt neergelegd en |
75. » | bekendgemaakt overeenkomstig artikel 75. » |
Quant à la première question préjudicielle | Wat de eerste prejudiciële vraag betreft |
B.2. Dans la première question préjudicielle, il est demandé à la Cour | B.2. In de eerste prejudiciële vraag wordt het Hof gevraagd of artikel |
si l'article 513 du Code des sociétés viole les articles 10 et 11 de | 513 van het Wetboek van vennootschappen de artikelen 10 en 11 van de |
la Constitution en ce qu'il établit une différence de traitement entre | Grondwet schendt, in zoverre het een verschil in behandeling invoert |
les actionnaires des sociétés ayant fait appel à l'épargne publique | tussen de aandeelhouders van de vennootschappen die een openbaar |
(ci-après : « sociétés publiques »), qui ne peuvent refuser le | beroep op het spaarwezen hebben gedaan (hierna : de « openbare |
transfert automatique de leurs titres à l'offrant à l'issue de l'offre | vennootschappen »), die de automatische overdracht van hun effecten |
de reprise, et les actionnaires des sociétés ne faisant pas publiquement appel à l'épargne (ci-après : « sociétés privées »), qui peuvent refuser le transfert automatique de leurs titres à l'offrant à l'issue de l'offre de reprise. B.3. Les règles constitutionnelles de l'égalité et de la non-discrimination n'excluent pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la nature des principes en cause; le principe d'égalité est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. | aan de bieder na afloop van het uitkoopbod niet kunnen weigeren, en de aandeelhouders van vennootschappen die geen openbaar beroep op het spaarwezen doen (hierna : de « besloten vennootschappen »), die de automatische overdracht van hun effecten aan de bieder na afloop van het uitkoopbod wel kunnen weigeren. B.3. De grondwettelijke regels van de gelijkheid en de niet-discriminatie sluiten niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het gelijkheidsbeginsel is geschonden wanneer vaststaat dat er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel. |
B.4.1. L'article 513 du Code des sociétés rassemble aujourd'hui les | B.4.1. In artikel 513 van het Wetboek van vennootschappen zijn de |
dispositions de l'article 190quinquies des anciennes lois coordonnées | bepalingen bijeengebracht van artikel 190quinquies van de vroegere |
sur les sociétés tel qu'il a été modifié par la loi du 16 juin 1998. | gecoördineerde vennootschapswetten, zoals het werd gewijzigd bij de wet van 16 juni 1998. |
B.4.2. La loi du 13 avril 1995 avait inséré un article 190quinquies | B.4.2. De wet van 13 april 1995 had in de voormelde wetten een artikel |
dans les lois précitées qui visait « à permettre à toute personne | 190quinquies ingevoegd dat tot doel had « iedere natuurlijke persoon |
physique ou morale détenant seule ou "de concert" 95 % des titres | of rechtspersoon die alleen of "gezamenlijk" 95 % van de |
conférant le droit de vote d'une société anonyme, d'acquérir la | stemrechtverlenende effecten van een naamloze vennootschap bezit, de |
totalité des titres de cette société à la suite d'une offre de | mogelijkheid te verlenen het geheel van de effecten van deze |
vennootschap te verkrijgen na afloop van een uitkoopbod en al dan niet | |
reprise, avec ou sans l'accord des actionnaires minoritaires dont les | met het akkoord van de minderheidsaandeelhouders waarvan de effecten |
titres sont repris » (Doc. parl. , Chambre, 1997-1998, no 1415/5, p. | worden overgenomen » (Parl. St. , Kamer, 1997-1998, nr. 1415/5, p. 2). |
2). La loi du 13 avril 1995 rendait donc obligatoire pour tous les | Bij de wet van 13 april 1995 werd dan ook de zogenoemde squeeze out- |
actionnaires des sociétés anonymes, sans distinction, qu'elles fassent | procedure bindend gemaakt voor alle aandeelhouders van naamloze |
ou non appel à l'épargne publique, la procédure dite de squeeze out . | vennootschappen, zonder onderscheid, ongeacht of die vennootschappen |
al dan niet een openbaar beroep op het spaarwezen doen. | |
B.4.3. En ayant comme objectif d'« atténuer le caractère contraignant | B.4.3. Met als doelstelling « de dwingende aard van het uitkoopbod te |
de l'offre de reprise à l'égard des sociétés anonymes n'ayant pas fait | milderen t.a.v. de naamloze vennootschappen die geen beroep op het |
ou ne faisant pas publiquement appel à l'épargne » (Doc. parl. , | spaarwezen doen of hebben gedaan » (Parl. St. , Kamer, 1997-1998, nr. |
Chambre, 1997-1998, no 1415/1, p. 1), la loi du 16 juin 1998 a modifié | 1415/1, p. 1) heeft de wet van 16 juni 1998 het oorspronkelijke |
l'article 190quinquies initial et a permis aux actionnaires de ces | artikel 190quinquies gewijzigd en het de aandeelhouders van die |
sociétés de manifester expressément leur volonté de conserver leurs | vennootschappen mogelijk heeft gemaakt uitdrukkelijk hun wil te kennen |
titres. En outre, à l'issue de la procédure d'offre de reprise, les | te geven om hun effecten te behouden. Bovendien worden na afloop van |
titres d'un actionnaire d'une telle société qui ne souhaite pas s'en | het uitkoopbod de effecten van een aandeelhouder van dergelijke |
défaire sont convertis de plein droit en titres nominatifs. | vennootschap die ze niet van de hand wil doen, van rechtswege omgezet |
in effecten op naam. | |
L'exposé des motifs du projet de loi qui est devenu la loi du 16 juin | In de memorie van toelichting bij het wetsontwerp dat de wet van 16 |
1998 motive la différence de traitement ainsi établie entre les deux | juni 1998 is geworden, wordt het verschil in behandeling dat op die |
manier ontstaat tussen beide categorieën van aandeelhouders | |
catégories d'actionnaires par une première considération selon | gemotiveerd vanuit een eerste overweging volgens welke dat verschil |
laquelle cette différence peut se justifier « dans le cas | verantwoord kan zijn « voor bijv. familiale vennootschappen waar een |
d'entreprises familiales, par ex., lorsqu'un membre de la famille | lid van de familie soms een symbolisch aandelenpakket bezit, wat hem |
détient un nombre symbolique d'actions ou de parts, l'impliquant de la | bij de werking van de vennootschap betrekt en hem een recht van |
sorte dans le fonctionnement de la société et lui conférant un droit | toezicht verleent of voor bijv. personen die om emotionele redenen, |
de regard, ou, autre exemple, lorsque des personnes souhaitent | omdat ze bloedverwant van een oprichter van de vennootschap zijn |
conserver leurs titres pour des raisons sentimentales, parce qu'elles | |
sont apparentées à un fondateur de la société » (ibid. ). | verder aandeelhouder wensen te blijven » (ibid. ). |
Dans l'avis relatif à l'avant-projet de loi qui est devenu la loi du | In het advies bij het voorontwerp dat de wet van 16 juni 1998 is |
16 juin 1998, la section de législation du Conseil d'Etat a estimé que | geworden, heeft de afdeling wetgeving van de Raad van State geoordeeld |
la justification avancée par le Gouvernement pour expliquer | dat de verantwoording die de Regering had aangevoerd als verklaring |
l'adoucissement en faveur des actionnaires minoritaires des sociétés | voor het milderen van de procedure voor de minderheidsaandeelhouders |
privées était insuffisante : | van besloten vennootschappen, niet voldoende was : |
« Conséquence de cet adoucissement, le régime juridique moins | « Het resultaat hiervan is dat door de door het ontwerp ingevoerde |
minder dwingende juridische regeling van het uitkoopbod ten aanzien | |
contraignant de l'offre de reprise à l'égard des sociétés anonymes | van de naamloze vennootschappen die geen openbaar beroep op het |
n'ayant pas fait publiquement appel à l'épargne qu'instaure le projet, | spaarwezen hebben gedaan, een verschil in behandeling ontstaat ten |
crée une différenciation de traitement en défaveur des sociétés | nadele van de naamloze vennootschappen, die een openbaar beroep doen |
anonymes qui font un tel appel à l'épargne, différenciation que | op de spoorders [lees : spaarders] welk verschil in de memorie van |
l'exposé des motifs justifie très succinctement par une référence aux | toelichting op een zeer summiere wijze wordt gerechtvaardigd door een |
entreprises familiales; la justification de la pertinence de cette | verwijzing naar de familiebedrijven; het verschil is dermate groot dat |
distinction dans le cas présent doit être développée tant la | de rechtvaardiging van de relevantie van dat onderscheid in het |
différenciation est grande puisque la faculté d'opposition n'est | onderhavige geval nader moet worden toegelicht, aangezien de |
reconnue que pour les sociétés "fermées". » (Doc. parl. , Chambre, | mogelijkheid van verzet alleen geldt voor de ' besloten ' |
1997-1998, no 1415/1, p. 10) | vennootschappen » (Parl. St. , Kamer, 1997-1998, nr. 1415/1, p. 10). |
Als antwoord hierop wordt in de memorie van toelichting bij het | |
En réponse à cela, l'exposé des motifs du projet de loi précité relève | voornoemde wetsontwerp opgemerkt dat de wetgever de regels voor de |
que le législateur n'a pas entendu changer les règles en ce qui | aandeelhouders van vennootschappen die een openbaar beroep op het |
concerne les actionnaires des sociétés faisant appel à l'épargne | spaarwezen doen, niet heeft willen veranderen. Voor die |
publique. Pour ces sociétés, le squeeze out est le seul moyen de | vennootschappen is de squeeze out- procedure het enige middel om te |
sortir du régime introduit par la loi du 18 juillet 1991 modifiant la | ontkomen aan de regeling die werd ingevoerd door de wet van 18 juli |
loi sur les sociétés commerciales, qui « a été inspiré par le souci de | 1991 tot wijziging van de wet op de handelsvennootschappen, die « was |
protéger dans ce type de sociétés qui comptent un grand nombre | ingegeven door de bezorgdheid de kleine aandeelhouders in dergelijke |
d'actionnaires les petits actionnaires du pouvoir des grands | vennootschappen die een groot aantal aandeelhouders hebben te |
actionnaires. [...] Les lourdes obligations en matière d'information | beschermen tegen de macht van de grote aandeelhouders. [...] Deze |
auxquelles sont soumises ces sociétés peuvent être remises en question | zware informatieverplichtingen voor deze vennootschappen kunnen in |
vraag worden gesteld wanneer een klein pakket aandelen nog in het | |
lorsqu'un petit nombre d'actions est diffusé dans le public. Le régime | publiek zijn verspreid. De uitkoopregeling zoals ingevoerd door het |
de la reprise introduit par l'actuel article 190quinquies offre à ce | huidige artikel 190quinquies biedt terzake een oplossing zodat de |
propos une solution qui permet à la société de ne plus être qualifiée | vennootschap niet langer wordt gekwalificeerd als een vennootschap die |
de "société ayant fait ou faisant publiquement appel à l'épargne" » | een openbaar beroep op het spaarwezen doet of heeft gedaan » (ibid. , |
(ibid. , p. 3). | p. 3). |
B.5. La différence de traitement entre les actionnaires minoritaires | B.5. Het verschil in behandeling tussen de minderheidsaandeelhouders |
des sociétés publiques et ceux des sociétés privées repose sur un | van « openbare vennootschappen » en die van « besloten vennootschappen |
critère objectif : le caractère de la société. Ce critère est | » berust op een objectief criterium : het karakter van de |
pertinent puisque la distinction est nécessaire pour poursuivre les | vennootschap. Dat criterium is pertinent daar het onderscheid |
objectifs spécifiques susmentionnés de ces différentes sociétés. | noodzakelijk is om de voormelde specifieke doelstellingen voor die |
B.6. La Cour doit encore contrôler si la différence instaurée par | onderscheiden vennootschappen na te streven. |
l'article 513 du Code des sociétés entre les actionnaires minoritaires ne porte pas atteinte de manière disproportionnée à l'exercice des droits des actionnaires minoritaires, plus précisément dans les sociétés publiques. B.7.1. Pour les sociétés privées, il n'est pas nécessaire qu'elles disposent des mêmes possibilités, concernant la reprise des parts des actionnaires minoritaires, que les sociétés qui, parce qu'elles font appel à l'épargne publique, sont soumises à des règles de fonctionnement et de publicité plus strictes. Le législateur a donc pu prévoir que les associés minoritaires d'une | B.6. Het Hof moet nog nagaan of het bij artikel 513 van het Wetboek van vennootschappen ingevoerde verschil onder minderheidsaandeelhouders, niet onevenredige wijze afbreuk doet aan de uitoefening van de rechten van de minderheidsaandeelhouders, meer bepaald in de openbare vennootschappen. B.7.1. De besloten vennootschappen dienen inzake de uitkoop van de aandelen van de minderheidsaandeelhouders niet over dezelfde mogelijkheden te beschikken als de vennootschappen die, omdat zij een openbaar beroep op het spaarwezen doen, onderworpen zijn aan strengere regels inzake werking en openbaarheid. De wetgever vermocht dus te bepalen dat de minderheidsaandeelhouders |
société privée pouvaient refuser l'offre de reprise faite par | van een besloten vennootschap het uitkoopbod van de aandeelhouder die |
l'actionnaire qui détient 95 pour cent des titres. | 95 procent van de effecten bezit, konden weigeren. |
B.7.2. En ce qui concerne les sociétés publiques, l'article 3 de la | B.7.2. Ten aanzien van de openbare vennootschappen bepaalt artikel 3 |
loi du 16 juin 1998 dispose : | van de wet van 16 juni 1998 : |
« A l'article 15, § 2, de la loi du 2 mars 1989 relative à la | « In artikel 15, § 2, van de wet van 2 maart 1989 op de openbaarmaking |
publicité des participations importantes dans les sociétés cotées en | van belangrijke deelnemingen in ter beurze genoteerde vennootschappen |
bourse et réglementant les offres publiques d'acquisition, est ajouté | en tot reglementering van de openbare overnameaanbiedingen wordt een 9o |
un 9o libellé comme suit : | toegevoegd luidend als volgt : |
"9o réglementer l'offre de reprise visée à l'article 190quinquies , § | "9o het uitkoopbod bepaald in artikel 190quinquies , § 1, van de |
1er, des lois sur les sociétés commerciales, coordonnées le 30 | wetten op de handelsvennootschappen, gecoördineerd op 30 november |
novembre 1935, et notamment déterminer la procédure à suivre et les | 1935, reglementeren, en inzonderheid de te volgen procedure en de |
modalités de fixation du prix de l'offre de reprise." » | wijze van vaststelling van de prijs van het uitkoopbod bepalen." » |
B.7.3. Les actionnaires des sociétés publiques bénéficient donc, lors | B.7.3. De aandeelhouders van de openbare vennootschappen genieten |
de la procédure d'offre de reprise, d'un contrôle exercé par la | aldus tijdens de uitkoopbodprocedure het voordeel van een controle |
Commission bancaire et financière qui doit approuver le prospectus de | uitgeoefend door de Commissie voor het Bank- en Financiewezen, die de |
l'offre publique de reprise et qui vérifie la régularité externe de la | prospectus van het openbare uitkoopbod moet goedkeuren en de externe |
procédure d'offre. | regelmatigheid van de procedure van het bod nagaat. |
Conformément à l'article 16 de la loi du 2 mars 1989 précitée, la | Overeenkomstig artikel 16 van de voornoemde wet van 2 maart 1989 kan |
Commission bancaire qui constate qu'une opération ou une pratique | de Commissie voor het Bank- en Financiewezen, wanneer zij vaststelt |
dat een verrichting of een praktijk strijdig is met de bepalingen | |
contraire aux dispositions prévues par ou en vertu de l'article 15 de | voorgeschreven door of op grond van artikel 15 van die wet, de |
cette loi porte atteinte aux intérêts des porteurs de titres peut | belangen van houders van effecten schaadt, de voorzitter van de |
demander au président du tribunal de commerce, statuant comme en | rechtbank van koophandel, die uitspraak doet als in kort geding, |
référé, d'interdire à la personne qui en est responsable de faire | verzoeken de daarvoor verantwoordelijke persoon het verbod op te |
usage des droits ou de bénéficier des avantages qu'elle peut tirer de | leggen om gebruik te maken van de rechten of de voordelen die hij uit |
l'irrégularité, y compris si cette irrégularité porte sur une | de onregelmatigheid kan halen, ook wanneer die onregelmatigheid |
sous-évaluation manifeste des titres qui font l'objet de l'offre. | betrekking heeft op een duidelijke onderwaardering van de effecten |
waarop het bod slaat. | |
Il résulte en outre des articles 57 et 58 de l'arrêté royal du 8 | Bovendien volgt uit de artikelen 57 en 58 van het koninklijk besluit |
novembre 1989 relatif aux offres publiques d'acquisition et aux | van 8 november 1989 op de openbare overnameaanbiedingen en de |
modifications du contrôle des sociétés, tel qu'ils ont été insérés par | wijzigingen in de controle op vennootschappen, zoals zij werden |
l'article 15 de l'arrêté royal du 11 juin 1997 (Moniteur belge , 8 | ingevoegd bij artikel 15 van het koninklijk besluit van 11 juni 1997 |
juillet 1997) et, s'agissant de l'article 57, tel que celui-ci a été | (Belgisch Staatsblad , 8 juli 1997) en, wat betreft artikel 57, zoals |
modifié dans l'intervalle par l'article 43 de l'arrêté royal du 21 | dit inmiddels werd gewijzigd bij artikel 43 van het koninklijk besluit |
avril 1999 (Moniteur belge , 19 juin 1999), que les titulaires des | van 21 april 1999 (Belgisch Staatsblad , 19 juni 1999), dat de houders |
titres qui font l'objet de l'offre de reprise disposent d'un délai de | van de effecten waarop het uitkoopbod slaat, over een termijn |
quinze jours à dater de la publication de l'avis informant la | beschikken van vijftien dagen na de openbaarmaking van de kennisgeving |
Commission bancaire de l'offre de reprise et du rapport de l'expert | aan de Commissie voor het Bank- en Financiewezen van het uitkoopbod en |
indépendant pour faire part à la Commission bancaire des griefs qu'ils | van het verslag van de onafhankelijke deskundige, om de Commissie voor |
formulent à l'encontre de l'offre et, plus particulièrement, à | het Bank- en Financiewezen hun bezwaren mee te delen tegen het bod en, |
l'encontre de l'évaluation des titres de la société visée ou du prix | inzonderheid, tegen de waardering van de effecten van de vennootschap |
offert au regard de la sauvegarde de leurs intérêts. A l'issue de ce | of de geboden prijs, gelet op de zorg om hun belangen veilig te |
délai, la Commission bancaire peut, à son tour, faire part à l'offrant | stellen. Na afloop van die termijn kan de Commissie voor het Bank- en |
des remarques que l'offre proposée appelle de sa part. Dans ce cas, | Financiewezen op haar beurt aan de bieder meedelen welke opmerkingen |
l'offrant dispose d'un délai de quinze jours pour réagir et | zij heeft over het voorgestelde bod. In dat geval beschikt de bieder |
éventuellement modifier son offre dans un sens plus favorable pour les | over een termijn van vijftien dagen om daarop te reageren en eventueel |
titulaires de titres. L'intervention d'une autorité publique garantit | zijn bod te wijzigen in gunstigere zin voor de effectenhouders. Aldus |
ainsi que les actionnaires minoritaires reçoivent, en échange des | wordt, door het optreden van een overheidsorgaan, gewaarborgd dat de |
minderheidsaandeelhouders voor de effecten die door de | |
titres acquis par les actionnaires majoritaires, une indemnité qui est | meerderheidsaandeelhouders worden verworven, een vergoeding ontvangen |
raisonnablement en rapport avec la valeur de ces titres. | die in een redelijke verhouding staat tot de waarde ervan. |
B.7.4. Par ailleurs, si seule la Commission bancaire et financière | B.7.4. Ofschoon de Commissie voor het Bank- en Financiewezen de zaak |
peut saisir le président du tribunal de commerce en usant de la | aanhangig maken bij de voorzitter van de rechtbank van koophandel via |
procédure organisée par l'article 16 de la loi du 2 mars 1989, aucune | de procedure waarin artikel 16 van de wet van 2 maart 1989 voorziet, |
disposition n'interdit aux actionnaires minoritaires de saisir le juge | is er overigens geen enkele bepaling die de minderheidsaandeelhouders |
verbiedt bij de bevoegde rechter de zaak aanhangig te maken op grond | |
compétent en vertu des règles du droit commun - ce qu'ont fait les | van de gemeenrechtelijke regels - wat de eisende partijen in kort |
parties demanderesses, en référé, devant le juge qui interroge la Cour | geding hebben gedaan voor de rechter die het Hof een vraag stelt en |
et ce qu'ils peuvent faire devant le juge du fond - s'ils estiment que | wat zij voor de bodemrechter kunnen doen - indien zij van mening zijn |
la procédure décrite en B.7.3 n'a pu garantir à suffisance le respect | dat de in B.7.3 omschreven procedure hun rechten niet voldoende heeft |
de leurs droits. | kunnen waarborgen. |
B.7.5. Il résulte de l'ensemble de ces garanties prévues pour les | B.7.5. Uit het geheel van die waarborgen voor de |
actionnaires minoritaires des sociétés publiques que la mesure est | minderheidsaandeelhouders van de openbare vennootschappen volgt dat de |
justifiée et n'est pas manifestement disproportionnée, compte tenu de | maatregel, gelet op de door de wetgever nagestreefde doelstelling, |
l'objectif du législateur. | verantwoord en niet kennelijk onevenredig is. |
B.8. La première question préjudicielle appelle une réponse négative. | B.8. De eerste prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. |
Quant à la seconde question préjudicielle | Wat de tweede prejudiciële vraag betreft |
B.9. La seconde question préjudicielle porte sur la compatibilité avec | B.9. De tweede prejudiciële vraag heeft betrekking op de |
les articles 10 et 11 de la Constitution de l'article 513, § 1er, du | bestaanbaarheid met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet van artikel |
Code des sociétés, en ce qu'il établit une différence de traitement | 513, § 1, van het Wetboek van vennootschappen, in zoverre het een |
entre, d'une part, les actionnaires qui, agissant seuls ou de concert, | verschil in behandeling invoert tussen, enerzijds, de aandeelhouders |
détiennent 95 pour cent des titres conférant le droit de vote d'une | die, alleen of in onderling overleg handelend, 95 procent van de |
société publique et qui sont en droit de lancer une offre publique de | stemrechtverlenende effecten van een openbare vennootschap bezitten en |
reprise et, d'autre part, les autres actionnaires minoritaires d'une | gerechtigd zijn een openbaar uitkoopbod uit te brengen, en anderzijds, |
de andere minderheidsaandeelhouders van eenzelfde vennootschap die een | |
même société qui ne peuvent exiger un tel rachat. | dergelijke uitkoop niet kunnen eisen. |
B.10. Est conforme à l'objectif que poursuit le législateur en | B.10. De maatregel waarbij dat recht wordt voorbehouden aan die groep |
instaurant la règle de l'offre de reprise forcée, la mesure qui | van aandeelhouders die het meest betrokken is bij de doelstelling de |
réserve ce droit au groupe d'actionnaires le plus concerné par | goede werking en de evolutie van de vennootschap te bevorderen, is in |
l'objectif de favoriser le bon fonctionnement et l'évolution de la | overeenstemming met de doelstelling die de wetgever heeft nagestreefd |
société. Faute d'un intérêt identique de leur part, les actionnaires | met de invoering van de regel van het gedwongen uitkoopbod. Doordat de |
minoritaires qui détiennent moins de 5 pour cent des titres constituent une catégorie objectivement définie qu'il est raisonnablement justifié de traiter différemment. Compte tenu de la protection particulière déjà offerte à ces actionnaires minoritaires dans le cadre de la législation sur les sociétés, la mesure n'apparaît pas disproportionnée à l'objectif que poursuit le législateur. B.11. La deuxième question préjudicielle appelle une réponse négative. Par ces motifs, la Cour | minderheidsaandeelhouders die minder dan 5 procent van de effecten bezitten niet een identiek belang hebben, vormen zij een categorie die objectief is gedefinieerd en ten aanzien waarvan het verschil in behandeling redelijk verantwoord is. Rekening houdend met de bijzondere bescherming welke die minderheidsaandeelhouders in het kader van de vennootschapswetgeving reeds is geboden, blijkt de maatregel niet onevenredig met de door de wetgever nagestreefde doelstelling. B.11. De tweede prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. Om die redenen, het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
L'article 513 du Code des sociétés ne viole pas les articles 10 et 11 | Artikel 513 van het Wetboek van vennootschappen schendt de artikelen |
de la Constitution. | 10 en 11 van de Grondwet niet. |
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het |
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 14 mai 2003. | Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 14 mei 2003. |
Le greffier, | De griffier, |
P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
Le président, | De voorzitter, |
M. Melchior. | M. Melchior. |