← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 48/2002 du 13 mars 2002 Numéro du rôle : 2074 En cause : la
question préjudicielle relative à l'article 68bis, § 2, 2°, de la loi du 8 juill(...)"
| Extrait de l'arrêt n° 48/2002 du 13 mars 2002 Numéro du rôle : 2074 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 68bis, § 2, 2°, de la loi du 8 juill(...) | Uittreksel uit arrest nr. 48/2002 van 13 maart 2002 Rolnummer 2074 Inzake : de prejudiciële vraag over artikel 68bis, § 2, 2°, van de organieke wet van 8 juli 1976 betreffende de openbare centra voor maatschappelijk welzijn, zoals ingevo Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters L. Fran(...) |
|---|---|
| COUR D'ARBITRAGE | ARBITRAGEHOF |
| Extrait de l'arrêt n° 48/2002 du 13 mars 2002 | Uittreksel uit arrest nr. 48/2002 van 13 maart 2002 |
| Numéro du rôle : 2074 | Rolnummer 2074 |
| En cause : la question préjudicielle relative à l'article 68bis, § 2, | Inzake : de prejudiciële vraag over artikel 68bis, § 2, 2°, van de |
| 2°, de la loi du 8 juillet 1976 organique des centres publics d'aide | organieke wet van 8 juli 1976 betreffende de openbare centra voor |
| sociale, tel qu'il a été inséré par l'article 1er de la loi du 8 mai | maatschappelijk welzijn, zoals ingevoegd bij artikel 1 van de wet van |
| 1989 et modifié par l'article 200 de la loi du 29 décembre 1990, posée | 8 mei 1989 en gewijzigd bij artikel 200 van de wet van 29 december |
| par le Tribunal du travail de Termonde. | 1990, gesteld door de Arbeidsrechtbank te Dendermonde. |
| La Cour d'arbitrage, | Het Arbitragehof, |
| composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges L. | samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters |
| François, P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. | L. François, P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. |
| Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman et E. Derycke, assistée | Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman en E. Derycke, |
| du greffier L. Potoms, présidée par le président A. Arts, | bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter A. Arts, |
| après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
| I. Objet de la question préjudicielle | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag |
| Par jugement du 7 novembre 2000 en cause de P. Lebon contre le centre | Bij vonnis van 7 november 2000 in zake P. Lebon tegen het openbaar |
| public d'aide sociale de Beveren, dont l'expédition est parvenue au | centrum voor maatschappelijk welzijn van Beveren, waarvan de expeditie |
| greffe de la Cour d'arbitrage le 14 novembre 2000, le Tribunal du | ter griffie van het Arbitragehof is ingekomen op 14 november 2000, |
| travail de Termonde a posé la question préjudicielle suivante : | heeft de Arbeidsrechtbank te Dendermonde de volgende prejudiciële |
| vraag gesteld : | |
| « L'article 68bis, § 2, 2°, de la loi du 8 juillet 1976 organique des | « Schendt artikel 68bis, § 2, 2°, van de organieke wet van 8 juli 1976 |
| centres publics d'aide sociale (inséré par l'article 1er de la loi du | betreffende de openbare centra voor maatschappelijk welzijn (zoals |
| 8 mai 1989 et modifié par l'article 200 de la loi du 29 décembre 1990) | ingevoegd bij artikel 1 van de wet van 8 mei 1989 en gewijzigd bij |
| viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution, en prévoyant que | artikel 200 van de wet van 29 december 1990) de artikelen 10 en 11 van |
| l'octroi par le centre public d'aide sociale d'avances sur une pension | de Grondwet, door te voorzien dat het toekennen door het openbaar |
| alimentaire est limité aux cas où le père ou la mère, débiteur | centrum voor maatschappelijk welzijn van voorschot van |
| d'aliments, ou la personne qui est débiteur d'aliments en vertu de | onderhoudsgelden wordt beperkt tot de gevallen wanneer de |
| l'article 336 du Code civil s'est soustrait pendant deux termes, | onderhoudsplichtige vader of moeder, of de krachtens artikel 336 van |
| consécutifs ou non, au cours des douze mois qui précèdent la demande, | het Burgerlijk Wetboek onderhoudsplichtige persoon, zich gedurende |
| à l'obligation de paiement d'une pension alimentaire mise à sa charge, | twee - al dan niet opeenvolgende - termijnen in de loop van de twaalf |
| soit par une décision de justice exécutoire, soit par la convention | maanden die de aanvraag voorafgaan, onttrokken hebben aan de |
| verplichting tot betaling van het onderhoudsgeld dat hem of haar ten | |
| laste is gelegd, hetzij bij een uitvoerbare gerechtelijke beslissing, | |
| visée à l'article 1288, 3°, du Code judiciaire, après transcription du | hetzij bij een overeenkomst bedoeld bij artikel 1288, 3°, van het |
| divorce ou de la séparation de corps par consentement mutuel et ne | Gerechtelijk Wetboek, na overschrijving van de echtscheiding of |
| s'applique pas à tous les débiteurs d'aliments restés en défaut à | scheiding van tafel en bed door onderlinge toestemming, en niet van |
| toepassing is op alle tegenover het onderhoudsgerechtigde kind in | |
| l'égard de l'enfant créancier d'aliments ? » | gebreke blijvende onderhoudsplichtigen ? » |
| (...) | (...) |
| IV. En droit | IV. In rechte |
| (...) | (...) |
| B.1. La disposition en cause de la loi du 8 juillet 1976 organique des | B.1. De in het geding zijnde bepaling van de organieke wet van 8 juli |
| centres publics d'aide sociale est libellée comme suit : | 1976 betreffende de openbare centra voor maatschappelijk welzijn luidt : |
| « Art. 68bis.§ 1er. Le centre public d'aide sociale est chargé |
« Art. 68bis.§ 1. Het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn |
| d'allouer des avances sur un ou plusieurs termes déterminés et | is belast met het toekennen van voorschotten op een of verscheidene |
| consécutifs de pensions alimentaires et de recouvrer ces pensions. | welbepaalde en opeenvolgende termijnen van onderhoudsgelden en met de |
| invordering van deze onderhoudsgelden. | |
| § 2. Le droit aux termes d'avances est accordé lorsque sont réunies | § 2. Het recht op de termijnvoorschotten wordt toegekend wanneer de |
| les conditions suivantes: | volgende voorwaarden zijn vervuld : |
| 1° l'enfant créancier d'aliments doit résider en Belgique et ne pas | 1° het onderhoudsgerechtigde kind moet zijn verblijfplaats hebben in |
| avoir atteint l'âge de la majorité civile ou être bénéficiaire | België en de burgerlijke meerderjarigheid niet hebben bereikt of, na |
| d'allocations familiales après cet âge et jusqu'à l'âge de vingt-cinq ans; | die leeftijd en tot de leeftijd van vijfentwintig jaar, rechtgevend |
| 2° le père ou la mère, débiteur d'aliments ou la personne qui est | zijn op kinderbijslag; |
| débiteur d'aliments en vertu de l'article 336 du Code civil, doivent | 2° de onderhoudsplichtige vader of moeder of de krachtens artikel 336 |
| s'être soustraits pendant deux termes, consécutifs ou non, au cours | van het Burgerlijk Wetboek onderhoudsplichtige persoon moet zich |
| des douze mois qui précèdent la demande, à l'obligation de paiement | gedurende twee al dan niet opeenvolgende termijnen in de loop van de |
| d'une pension alimentaire mise à sa charge, soit par une décision de justice exécutoire, soit par la convention visée à l'article 1288 3°, du Code judiciaire, après transcription du divorce ou de la séparation de corps par consentement mutuel; 3° les ressources annuelles du père ou de la mère non débiteur de la pension alimentaire, cumulées avec celles de l'enfant, ou les ressources annuelles de l'enfant si celui-ci est majeur et ne cohabite pas avec le parent précité, ne peuvent être supérieures à 360.000 francs. | twaalf maanden die de aanvraag voorafgaan, onttrokken hebben aan de verplichting tot betaling van een onderhoudsgeld dat hem of haar ten laste is gelegd hetzij bij een uitvoerbare rechterlijke beslissing, hetzij bij de overeenkomst bedoeld bij artikel 1288, 3°, van het Gerechtelijk Wetboek, na overschrijving van de echtscheiding of scheiding van tafel en bed door onderlinge toestemming; 3° de jaarlijkse bestaansmiddelen van de vader of de moeder die niet de onderhoudsplichtige is, samen met die van het kind, of de jaarlijkse bestaansmiddelen van het kind indien dit meerderjarig is en niet samenwoont met de voornoemde ouder, mogen niet hoger zijn dan 360.000 frank. |
| Ce montant est lié à l'indice-pivot 140,77 (rang 57) (base 100 = | Dit bedrag is gekoppeld aan de spilindex 140,77 (rang 57) (basis 100 = |
| moyenne de 1981) des prix à la consommation, conformément aux | gemiddelde van 1981) van de consumptieprijzen, overeenkomstig de |
| dispositions de la loi du 2 août 1971 organisant un régime de liaison | bepalingen van de wet van 2 augustus 1971 houdende inrichting van een |
| à l'indice des prix à la consommation, des traitements, des salaires, | stelsel waarbij de wedden, lonen, pensioenen, toelagen en |
| pensions, allocations et subventions à charge du Trésor public, de | tegemoetkomingen ten laste van de Openbare Schatkist, sommige sociale |
| certaines prestations sociales, des limites de rémunération à prendre | uitkeringen, de bezoldigingsgrenzen waarmee rekening dient gehouden |
| en considération pour le calcul de certaines cotisations de sécurité | bij de berekening van sommige bijdragen van de sociale zekerheid der |
| sociale des travailleurs, ainsi que des obligations imposées en | arbeiders, alsmede de verplichtingen op sociaal gebied opgelegd aan de |
| matière sociale aux travailleurs indépendants. Il est calculé à | zelfstandigen, aan het indexcijfer van de consumptieprijzen worden |
| nouveau le 1er janvier de chaque année en l'affectant du coefficient | gekoppeld. Het wordt opnieuw berekend op 1 januari van ieder jaar door |
| 1,02 n représentant la différence de rang entre l'indice-pivot atteint | er de coëfficiënt 1,02 n op toe te passen, waarbij n het verschil in |
| à cette date et celui mentionné ci-avant. | rang weergeeft tussen de op die datum bereikte spilindex en die welke |
| hiervoor is vermeld. | |
| [...] » | [...] » |
| B.2.1. L'article 68bis de la loi du 8 juillet 1976 organique des centres publics d'aide sociale (ci-après : loi sur les C.P.A.S.) prévoit un droit à une aide sociale spécifique et confie au centre public d'aide sociale une double mission : d'une part, l'octroi d'avances lorsque des pensions alimentaires dues à des enfants ne sont pas payées et, d'autre part, le recouvrement des arriérés de pension alimentaire auprès de la personne défaillante. La disposition en cause crée un droit subjectif en faveur de l'enfant qui remplit les conditions fixées par la loi pour obtenir le paiement d'avances sur la pension alimentaire exigible. B.2.2. En insérant cette disposition dans la loi sur les C.P.A.S., par | B.2.1. Artikel 68bis van de O.C.M.W.-wet voorziet in een recht op een specifieke maatschappelijke dienstverlening, waarbij het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn een dubbele taak wordt opgelegd : enerzijds, het toekennen van voorschotten wanneer aan kinderen verschuldigde onderhoudsuitkeringen niet worden betaald en, anderzijds, het invorderen van de achterstallige onderhoudsgelden bij de nalatige persoon. De in het geding zijnde bepaling schept een subjectief recht ten voordele van het kind dat aan de door de wet gestelde vereisten voldoet om de betaling van voorschotten op het verschuldigde onderhoudsgeld te verkrijgen. |
| la loi du 8 mai 1989, le législateur a voulu éviter que des enfants se | B.2.2. Met de invoeging, door de wet van 8 mei 1989, van die bepaling |
| retrouvent dans une situation d'insécurité d'existence parce que les | in de O.C.M.W.-wet, heeft de wetgever willen voorkomen dat kinderen in |
| pensions alimentaires qui leur sont dues ne sont pas honorées (Doc. | een situatie van bestaansonzekerheid zouden terechtkomen doordat de |
| aan hen verschuldigde onderhoudsuitkeringen niet worden betaald (Parl. | |
| parl., Chambre 1986-1987, n° 975/1, p. 1). | St., Kamer, 1986-1987, nr. 975/1, p. 1). |
| Le système des avances vise également à venir en aide à ceux pour qui | Het systeem van de voorschotten beoogt tevens diegenen te hulp te |
| l'exercice de procédures judiciaires en vue du respect de leurs droits | komen voor wie het instellen van rechtsvorderingen om hun rechten te |
| s'avère difficilement praticable parce que de telles procédures sont | doen naleven, moeilijk uitvoerbaar is, omdat dergelijke procedures |
| longues et onéreuses (Doc. parl., Chambre, 1986-1987, n° 975/1, p. 1; | tijdrovend en duur zijn (Parl. St., Kamer, 1986-1987, nr. 975/1, p. 1; |
| Doc. parl., Chambre, 1988, n° 479/4, p. 4; Doc. parl., Sénat, S.E. | Parl. St., Kamer, 1988, nr. 479/4, p. 4; Parl. St., Senaat, B.Z. 1988, |
| 1988, n° 399-2, p. 2). | nr. 399-2, p. 2). |
| Le législateur a entendu limiter l'intervention du C.P.A.S. au cas où | De wetgever heeft de tegemoetkoming van het O.C.M.W. willen beperken |
| tot het geval waarin de niet-uitvoering van de onderhoudsplicht wordt | |
| l'inexécution des obligations alimentaires « paraît comme un défi à | ervaren als « een uitdaging voor de billijkheid en de solidariteit » |
| l'équité et à la solidarité quand elle a pour effet de mettre dans un | wanneer zij tot gevolg heeft dat « kinderen [...] in een behoeftige |
| état de besoin des enfants », ce qui est le cas « notamment quand le | toestand terechtkomen », wat het geval is « met name wanneer de |
| onderhoudsgerechtigde en de vader of de moeder die met het kind | |
| créancier d'aliments et le père ou la mère qui cohabitent avec lui | samenwoont en die de bewaring over het kind heeft, slechts over |
| disposent de revenus modestes et dépendent principalement du paiement | bescheiden middelen beschikken en aangewezen zijn op de betaling van |
| de la pension alimentaire pour subvenir à leurs besoins élémentaires » | het onderhoudsgeld om in hun elementaire behoeften te voorzien » |
| (Doc. parl., Chambre, 1986-1987, n° 975/1, p. 1). Le législateur a | (Parl. St., Kamer, 1986-1987, nr. 975/1, p. 1). De wetgever heeft de |
| rejeté la solution qui eût prévu le paiement automatique des pensions | oplossing verworpen die had voorzien in de automatische betaling van |
| het onderhoudsgeld ten laste van een overheidsinstelling, aangezien | |
| alimentaires par un organisme public, son objectif, qui est de « | zijn doelstelling, die erin bestaat « de voorgestelde oplossing te |
| réserver le bénéfice des mesures proposées aux catégories de revenus | beperken tot de laagste inkomenscategorie » (Parl. St., Kamer, B.Z. |
| les plus bas » (Doc. parl., Chambre, S.E. 1988, n° 479/4, p. 4) | 1988, nr. 479/4, p. 4), deel uitmaakt « van een armoedebeleid » |
| s'inscrivant « dans le cadre d'une politique visant à combattre la pauvreté » (ibid., p. 9). | (ibid., p. 9).Die doelstelling is vertaald in de bepaling die is |
| Cet objectif s'est traduit par la disposition, inscrite à l'article | |
| 68bis, § 2, 3°, qui subordonne l'application de la loi à la condition | ingeschreven in artikel 68bis, § 2, 3°, die de toepassing van de wet |
| que les ressources annuelles du père ou de la mère non débiteur de la | afhankelijk stelt van de voorwaarde dat de jaarinkomsten van de vader |
| pension, cumulées avec celles de l'enfant, ne soient pas supérieures à | of de moeder die geen onderhoudsplicht heeft, samengevoegd met die van |
| 360.000 francs indexés. | het kind, niet hoger zijn dan 360.000 frank geïndexeerd. |
| B.2.3. Initialement, la mesure concernait exclusivement les pensions | B.2.3. Aanvankelijk had de regeling enkel betrekking op |
| onderhoudsgelden verschuldigd door de vader of de moeder. Door de wet | |
| alimentaires dues par le père ou la mère. La loi du 29 décembre 1990 a | van 29 december 1990 werd het toepassingsgebied van de maatregel |
| étendu l'application de la mesure à celui qui a eu des relations avec | uitgebreid tot degene die met de moeder gemeenschap heeft gehad |
| la mère pendant la période légale de la conception (article 336 du | tijdens de wettelijke conceptieperiode (artikel 336 van het Burgerlijk |
| Code civil). | Wetboek). |
| Selon les travaux préparatoires, cette modification avait pour but de | Blijkens de parlementaire voorbereiding had die wijziging tot doel « |
| « garantir l'égalité de tous les enfants créanciers d'aliments », | de gelijkheid van alle onderhoudsgerechtigde kinderen te waarborgen » |
| (Doc. parl., Sénat, 1990-1991, n° 1115/1, p. 85). Elle est pourtant | (Parl. St., Senaat, 1990-1991, nr. 1115/1, p. 85). Zij heeft evenwel |
| demeurée en deçà de l'objectif ainsi déclaré, puisque, par exemple, | de aldus geformuleerde doelstelling niet bereikt, aangezien |
| bijvoorbeeld grootouders, in geval van verzuim van de ouders, tot de | |
| les grands-parents, en cas de carence des parents, peuvent être | onderhoudsplicht kunnen worden veroordeeld op grond van de in |
| condamnés aux aliments sur la base des articles 205 et 207 combinés du | samenhang gelezen artikelen 205 en 207 van het Burgerlijk Wetboek. |
| Code civil. B.2.4. Le juge a quo demande à la Cour si l'article 68bis, § 2, 2°, de | B.2.4. De verwijzende rechter vraagt het Hof of artikel 68bis, § 2, |
| la loi sur les C.P.A.S. viole les articles 10 et 11 de la Constitution | 2°, van de O.C.M.W.-wet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet schendt |
| doordat in het recht op de toekenning van voorschotten op | |
| en ce qu'il prévoit seulement le droit aux avances sur pensions | onderhoudsgelden enkel voorzien is wanneer de vader, de moeder of de |
| alimentaires lorsque le père, la mère ou l'homme visé à l'article 336 | in artikel 336 van het Burgerlijk Wetboek bedoelde man zich aan de |
| du Code civil se sont soustraits à l'obligation de paiement d'une | verplichte betaling van onderhoudsgeld hebben onttrokken in plaats dat |
| pension alimentaire au lieu que cette disposition puisse être invoquée | die bepaling zou kunnen worden aangevoerd ten aanzien van iedere |
| à l'égard de tout débiteur d'aliments en faveur d'un enfant. | onderhoudsplichtige ten voordele van een kind. |
| B.3. La Cour n'est pas interrogée sur les règles du droit civil | B.3. Het Hof wordt niet ondervraagd over de burgerrechtelijke regels |
| relatives aux obligations alimentaires envers les enfants ni sur | inzake de onderhoudsverplichting ten opzichte van kinderen, noch over |
| l'application que le juge de paix en a faite en l'espèce. | de toepassing die de vrederechter te dezen eraan heeft gegeven. |
| B.4. La garantie de l'article 68bis de la loi sur les C.P.A.S. a été | B.4. De waarborg van artikel 68bis van de O.C.M.W.-wet is ingesteld in |
| instaurée dans l'intérêt de l'enfant qui est lui-même le bénéficiaire | het belang van het kind dat zelf de rechthebbende is op die vorm van |
| de cette forme d'aide sociale. A la lumière de l'objectif poursuivi | maatschappelijke dienstverlening. In het licht van de door de wetgever |
| par le législateur, qui consiste à garantir aux enfants créanciers | nagestreefde doelstelling om onderhoudsgerechtigde kinderen ook |
| d'aliments le paiement effectif des pensions alimentaires qui ont fait | effectief de betaling van onderhoudsgelden te waarborgen, ten aanzien |
| l'objet d'une décision de justice exécutoire et sans lesquelles ils | waarvan een uitvoerbare rechterlijke beslissing is genomen en zonder |
| seraient dans un état de besoin, il n'est pas raisonnablement justifié | welke zij zich in staat van behoeftigheid zouden bevinden, is het niet |
| d'exclure certains enfants de cette garantie. Une telle exclusion est | redelijk verantwoord om bepaalde kinderen van die waarborg uit te |
| incompatible avec l'objectif décrit en B.2.2 d'éviter que | sluiten. Een dergelijke uitsluiting is onbestaanbaar met de in B.2.2 |
| l'inexécution d'obligations alimentaires ne mette certains enfants | beschreven doelstelling, namelijk te vermijden dat het niet nakomen |
| van de onderhoudsplicht sommige kinderen in een situatie van | |
| dans une situation d'insécurité d'existence, et avec celui, indiqué en | bestaansonzekerheid zou brengen, en met de in B.2.3 vermelde |
| B.2.3, de garantir l'égalité de tous les enfants créanciers | doelstelling de gelijkheid van alle onderhoudsgerechtigde kinderen te |
| d'aliments. | waarborgen. |
| B.5. La question appelle une réponse positive. | B.5. De vraag dient bevestigend te worden beantwoord. |
| Par ces motifs, | Om die redenen, |
| la Cour | het Hof |
| dit pour droit : | zegt voor recht : |
| L'article 68bis, § 2, 2°, de la loi du 8 juillet 1976 organique des | Artikel 68bis, § 2, 2°, van de organieke wet van 8 juli 1976 |
| betreffende de openbare centra voor maatschappelijk welzijn schendt de | |
| centres publics d'aide sociale viole les articles 10 et 11 de la | artikelen 10 en 11 van de Grondwet doordat het recht op voorschotten |
| Constitution en ce que le droit aux avances sur les pensions | |
| alimentaires est limité aux cas dans lesquels le débiteur d'aliments | op onderhoudsgelden wordt beperkt tot de gevallen waarin de nalatige |
| défaillant est le père, la mère ou l'homme visé à l'article 336 du | onderhoudsplichtige de vader, de moeder of de in artikel 336 van het |
| Code civil, même lorsqu'en dehors de ces cas, le droit de l'enfant à | Burgerlijk Wetboek bedoelde man is, zelfs wanneer buiten die gevallen |
| la pension alimentaire a été établi par une décision de justice | de onderhoudsaanspraak van het kind bij een uitvoerbare rechterlijke |
| exécutoire. | beslissing is vastgesteld. |
| Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, | Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig |
| conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het |
| la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 13 mars 2002, par le | Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 13 maart 2002, door de |
| siège précité, dans lequel le juge E. De Groot est légitimement | voormelde zetel, waarin rechter E. De Groot wettig verhinderd is en |
| empêché, le juge J.-P. Moerman devant s'abstenir. | rechter J.-P. Moerman zich moet onthouden. |
| Le greffier, Le président, | De griffier, De voorzitter, |
| L. Potoms A. Arts | L. Potoms A. Arts |