← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 154/2001 du 28 novembre 2001 Numéro du rôle : 2063 En cause
: la question préjudicielle relative à l'article 361, § 2, du Code civil, posée par la Cour d'appel
de Bruxelles. La Cour d'arbitrage, composée des p après
en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle Par
ar(...)"
Extrait de l'arrêt n° 154/2001 du 28 novembre 2001 Numéro du rôle : 2063 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 361, § 2, du Code civil, posée par la Cour d'appel de Bruxelles. La Cour d'arbitrage, composée des p après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle Par ar(...) | Uittreksel uit arrest nr. 154/2001 van 28 november 2001 Rolnummer 2063 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 361, § 2, van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door het Hof van Beroep te Brussel. Het Arbitragehof, samenges wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag Bij arrest van 1(...) |
---|---|
COUR D'ARBITRAGE | ARBITRAGEHOF |
Extrait de l'arrêt n° 154/2001 du 28 novembre 2001 | Uittreksel uit arrest nr. 154/2001 van 28 november 2001 |
Numéro du rôle : 2063 | Rolnummer 2063 |
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 361, § 2, du | In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 361, § 2, van het |
Code civil, posée par la Cour d'appel de Bruxelles. | Burgerlijk Wetboek, gesteld door het Hof van Beroep te Brussel. |
La Cour d'arbitrage, | Het Arbitragehof, |
composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. | samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters |
François, P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. | L. François, P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. |
Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman et E. Derycke, assistée | Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman en E. Derycke, |
du greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior, | bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la question préjudicielle | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag |
Par arrêt du 13 octobre 2000 en cause de X.L., dont l'expédition est | Bij arrest van 13 oktober 2000 in zake X.L., waarvan de expeditie ter |
parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 26 octobre 2000, la Cour | griffie van het Arbitragehof is ingekomen op 26 oktober 2000, heeft |
d'appel de Bruxelles a posé la question préjudicielle suivante : | het Hof van Beroep te Brussel de volgende prejudiciële vraag gesteld : |
« L'article 361, § 2, du Code civil viole-t-il les articles 10 et 11 | « Schendt artikel 361, § 2, van het Burgerlijk Wetboek de artikelen 10 |
de la Constitution en ce qu'il dispose que lorsque l'adopté est | en 11 van de Grondwet doordat het bepaalt dat wanneer de geadopteerde |
l'enfant ou l'enfant adoptif du conjoint de l'adoptant, les droits de | een kind of adoptief kind is van de echtgenoot van de adoptant, de |
rechten van het ouderlijk gezag door beide echtgenoten worden | |
l'autorité parentale sont exercés par les deux époux, sans étendre à | uitgeoefend, zonder dat aan het huwelijk toegekende gevolg tot de |
la cohabitation légale cet effet attribué au mariage ? » | wettelijke samenwoning uit te breiden ? » |
(...) | (...) |
IV. En droit | IV. In rechte |
(...) | (...) |
B.1. L'article 361, § 2, alinéa 1er, du Code civil dispose : | B.1. Artikel 361, § 2, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek bepaalt : |
« Lorsque l'adoption a été faite par deux époux ou que l'adopté est | « Wanneer de adoptie is gedaan door twee echtgenoten of wanneer de |
l'enfant ou l'enfant adoptif du conjoint de l'adoptant, les droits de | geadopteerde een kind of adoptief kind is van de echtgenoot van de |
adoptant, worden de rechten van het ouderlijk gezag door beide | |
la puissance paternelle sont exercés par les deux époux, conformément | echtgenoten uitgeoefend overeenkomstig de regels die op de ouders van |
aux règles applicables aux père et mère. » | toepassing zijn. » |
B.2.1. Le jugement frappé d'appel a refusé d'homologuer l'adoption | B.2.1. Het vonnis waartegen hoger beroep is ingesteld, weigerde de |
simple d'un enfant par un homme au motif, principalement, que la mère, | eenvoudige adoptie van een kind door een man te homologeren met |
qui vit avec cet homme en dehors des liens du mariage, ainsi qu'avec | hoofdzakelijk als reden dat de moeder, die ongehuwd met die man |
les enfants de l'un et de l'autre, perdrait, au détriment de l'intérêt | samenwoont, alsmede met de kinderen van beiden, haar ouderlijk gezag |
de l'enfant, son autorité parentale. | zou verliezen, in strijd met het belang van het kind. |
B.2.2. Saisie par la Cour d'appel de Bruxelles d'une question | B.2.2. In antwoord op een door het Hof van Beroep te Brussel gestelde |
préjudicielle relative à la compatibilité avec les articles 10 et 11 | prejudiciële vraag betreffende de bestaanbaarheid met de artikelen 10 |
de la Constitution de l'article 361 du Code civil, portant sur le | en 11 van de Grondwet van artikel 361 van het Burgerlijk Wetboek, meer |
point de savoir si le législateur n'eût pas dû, en ce qui concerne les | bepaald of de wetgever, wat de geadopteerden betreft, één van de |
adoptés, étendre au concubinage un des effets qu'il a attribués au | gevolgen die hij aan het huwelijk heeft toegekend niet had moeten |
mariage, la Cour a, dans son arrêt n° 49/2000, répondu par la | uitbreiden tot het ongehuwd samenwonen, heeft het Hof in zijn arrest |
négative, tout en faisant abstraction de la question de savoir si | nr. 49/2000 ontkennend geantwoord en daarbij de vraag buiten |
l'exception doit être étendue à la cohabitation légale. | beschouwing gelaten of de uitzondering moet worden uitgebreid tot de |
wettelijke samenwoning. | |
B.3.1. Dans le même litige, la même Cour d'appel pose cette fois la | B.3.1. In hetzelfde geschil stelt hetzelfde Hof van Beroep thans de |
question de la compatibilité avec les articles 10 et 11 de la | vraag betreffende de bestaanbaarheid met de artikelen 10 en 11 van de |
Constitution de l'article 361, § 2, du Code civil en ce qu'il n'étend | Grondwet van artikel 361, § 2, van het Burgerlijk Wetboek in zoverre |
pas ses effets à la cohabitation légale. | het zijn gevolgen niet uitbreidt tot de wettelijke samenwoning. |
B.3.2. Il ressort en effet de l'examen du dossier que, depuis le | B.3.2. Uit het onderzoek van het dossier blijkt immers dat, sinds het |
moment où la Cour avait été saisie de la première question, le | ogenblik waarop de eerste vraag bij het Hof aanhangig werd gemaakt, de |
requérant et la mère de l'enfant qui fait l'objet de la requête | verzoeker en de moeder van het kind dat het voorwerp uitmaakt van de |
d'adoption ont fait, le 5 janvier 2000, une déclaration de | adoptieaanvraag, op 5 januari 2000 een verklaring van wettelijke |
cohabitation légale conformément aux articles 1475 et suivants du Code | samenwoning krachtens de artikelen 1475 en volgende van het Burgerlijk |
civil. | Wetboek hebben afgelegd. |
B.3.3. Quoique la question soit libellée en termes généraux et porte | B.3.3. Hoewel de vraag in algemene bewoordingen is gesteld en de |
sur la cohabitation légale en général, la Cour limite son examen à | wettelijke samenwoning in het algemeen betreft, beperkt het Hof zijn |
l'hypothèse soumise au juge a quo, à savoir celle de deux personnes de | onderzoek tot de aan de verwijzende rechter voorgelegde hypothese, |
sexe différent qui ont fait une déclaration de cohabitation légale. | namelijk die van twee personen van verschillend geslacht die een |
verklaring van wettelijke samenwoning hebben afgelegd. | |
B.4. Au cours des travaux préparatoires de la loi du 27 avril 1987 qui | B.4. Tijdens de parlementaire voorbereiding van de wet van 27 april |
a modifié diverses dispositions législatives relatives à l'adoption, | 1987 tot wijziging van een aantal bepalingen betreffende de adoptie, |
il a été dit que « le législateur doit veiller à ce que l'enfant, | werd gezegd dat « de wetgever [...] erop [moet] toezien dat het kind, |
grâce à l'adoption, fasse son entrée dans un milieu qui garantit la | via de adoptie, in een milieu komt waarin verwantschapsbanden tot |
stand kunnen komen die vergelijkbaar zijn met de biologische | |
réalisation d'une filiation ressemblant à la filiation biologique ». | afstamming ». Men deed eveneens gelden dat het in het belang van het |
On a également fait valoir qu'il est de l'intérêt de l'enfant d'être | kind is opgevoed te worden door een koppel om het psychologisch |
éduqué par un couple pour garantir son équilibre psychologique (Doc. | evenwicht van het kind te garanderen (Parl. St., Senaat, 1985-1986, |
parl., Sénat, 1985-1986, n° 256-2 , p. 65). | nr. 256-2, p. 65). |
B.5. En décidant de faire acter dans le registre de la population, | B.5. Personen die beslissen in het bevolkingsregister een verklaring |
conformément aux articles 1475 et suivants du Code civil, une | van wettelijke samenwoning krachtens de artikelen 1475 en volgende van |
déclaration de cohabitation légale, les intéressés souscrivent à une | het Burgerlijk Wetboek te laten opnemen, onderschrijven een wettelijke |
institution légale qui, sans être identique à l'institution du | instelling die, zonder identiek te zijn met de instelling van het |
mariage, fait naître dans le chef des co-contractants des droits et | huwelijk, voor de medecontractanten specifieke rechten en plichten |
des obligations spécifiques. | doet ontstaan. |
Au rang de ces obligations figure celle, pour chaque cohabitant, de | Daartoe behoort de verplichting voor elk van de samenwonenden bij te |
contribuer aux charges de la vie commune en proportion de ses | dragen in de lasten van het samenleven naar evenredigheid van hun |
facultés, toute dette non excessive contractée par l'un des | mogelijkheden, waarbij elke niet-buitensporige schuld aangegaan door |
cohabitants légaux pour les besoins de la vie commune et des enfants | één van de wettelijk samenwonenden ten behoeve van het samenleven en |
qu'ils éduquent obligeant solidairement l'autre cohabitant (articles | van de kinderen die door hen opgevoed worden de andere samenwonende |
1477 et suivants du Code civil). | hoofdelijk verbindt (artikelen 1477 en volgende van het Burgerlijk |
B.6. Les cohabitants légaux se trouvent dans une situation juridique | Wetboek). B.6. De wettelijk samenwonenden bevinden zich in een juridische |
différente, à la fois, de celle des cohabitants de fait et de celle | situatie die zowel verschilt van die van de feitelijk samenwonenden |
des couples mariés. | als van die van de gehuwde paren. |
Toutefois, lorsqu'un homme et une femme font la déclaration prévue à | |
l'article 1475 du Code civil et prennent ainsi l'engagement de se | Evenwel, wanneer een man en een vrouw de in artikel 1475 van het |
Burgerlijk Wetboek bedoelde verklaring afleggen en aldus zich ertoe | |
soumettre aux devoirs mutuels décrits aux articles 1477 et suivants du | verbinden zich te onderwerpen aan de in de artikelen 1477 en volgende |
même Code, ils manifestent par là l'existence d'un projet de vie | van hetzelfde Wetboek beschreven plichten, geven zij daardoor het |
familiale commune. Lorsqu'un des cohabitants a un enfant, il est | bestaan van een voornemen van een gemeenschappelijk gezinsleven te |
conforme à l'intérêt de celui-ci de pouvoir considérer l'autre | kennen. Wanneer één van de samenwonenden een kind heeft, is het in |
cohabitant comme son père ou sa mère. | overeenstemming met het belang van dat kind dat het de andere |
samenwonende als zijn vader of zijn moeder zou kunnen beschouwen. | |
B.7. C'est pourtant ce qu'empêche l'article 361, § 2, alinéa 1er, du | B.7. Dat wordt nochtans verhinderd door artikel 361, § 2, eerste lid, |
Code civil. L'application de cette disposition fait produire des | van het Burgerlijk Wetboek. De toepassing van die bepaling heeft, naar |
effets différents à l'adoption selon la situation juridique de | gelang van de rechtstoestand van de adoptant, een verschillend |
l'adoptant : si l'adoptant est marié avec le parent de l'enfant | rechtsgevolg voor de adoptie : indien de adoptant gehuwd is met de |
adopté, les époux exercent tous les deux les droits de la puissance | ouder van het geadopteerde kind, oefenen de beide echtgenoten de |
paternelle « conformément aux règles applicables aux père et mère »; | rechten van het ouderlijk gezag uit « overeenkomstig de regels die op |
si l'adoptant n'est pas marié avec le parent de l'enfant adopté, ce | de ouders van toepassing zijn »; indien de adoptant niet gehuwd is met |
parent perdra les droits de puissance paternelle qu'il exerçait avant | de ouder van het geadopteerde kind, zal die ouder de rechten van het |
l'adoption, bien qu'il continue de vivre avec son enfant. | ouderlijk gezag die hij vóór de adoptie uitoefende verliezen, hoewel |
Une telle conséquence est à ce point déraisonnable qu'elle peut, comme | hij blijft samenleven met zijn kind. |
ce fut le cas dans l'espèce soumise au juge a quo, inciter le juge de | Een dergelijk gevolg is dermate onredelijk dat het, zoals dat het |
la jeunesse à refuser d'homologuer l'adoption, même s'il constate | geval was in de zaak die is voorgelegd aan de verwijzende rechter, de |
qu'elle servirait l'intérêt de l'enfant. | jeugdrechter ertoe kan aanzetten de homologatie van de adoptie te |
B.8. S'il existe une différence objective entre la situation des | weigeren, zelfs indien hij vaststelt dat zij het belang van het kind |
couples mariés et celle des cohabitants légaux, cette différence ne | zou dienen. B.8. Hoewel er een objectief verschil bestaat tussen de situatie van |
peut, en matière d'adoption, justifier le traitement inégal décrit en | de gehuwde paren en die van de wettelijk samenwonenden, kan dat |
B.7 : en ce qu'il condamne l'enfant à n'avoir qu'un parent, l'article | verschil, inzake adoptie, de in B.7 beschreven ongelijke behandeling |
361, § 2, alinéa 1er, du Code civil a des effets qui contredisent | niet verantwoorden : in zoverre artikel 361, § 2, eerste lid, van het |
Burgerlijk Wetboek het kind ertoe veroordeelt slechts één ouder te | |
l'objectif décrit en B.4 et qui sont hors de proportion avec le souci | hebben, heeft het gevolgen die de in B.4 beschreven doelstelling |
du législateur de privilégier l'institution du mariage. En cela, il | tegenspreken en die onevenredig zijn met de zorg van de wetgever om |
het instituut van het huwelijk te bevoorrechten. Daardoor is het niet | |
n'est pas compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution. | bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. |
B.9. La question préjudicielle appelle une réponse affirmative. | B.9. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
L'article 361, § 2, alinéa 1er, du Code civil viole les articles 10 et | Artikel 361, § 2, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek schendt de |
11 de la Constitution en ce qu'il n'étend pas ses effets à deux | artikelen 10 en 11 van de Grondwet doordat het zijn gevolgen niet |
personnes de sexe différent qui ont fait une déclaration de | uitbreidt tot twee personen van verschillend geslacht die een |
cohabitation légale. | verklaring van wettelijke samenwoning hebben afgelegd. |
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het |
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 28 novembre 2001, par le | Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 28 november 2001, door |
siège précité, dans lequel le juge J.-P. Snappe est légitimement | de voormelde zetel, waarin rechter J.-P. Snappe wettig verhinderd is |
empêché, le juge E. Derycke devant s'abstenir. | en rechter E. Derycke zich moet onthouden. |
Le greffier, Le président, | De griffier, De voorzitter, |
L. Potoms. M. Melchior. | L. Potoms. M. Melchior. |