← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 154/2001 du 28 novembre 2001 Numéro du rôle : 2063 En cause
: la question préjudicielle relative à l'article 361, § 2, du Code civil, posée par la Cour d'appel
de Bruxelles. La Cour d'arbitrage, composée des p après
en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle Par
ar(...)"
| Extrait de l'arrêt n° 154/2001 du 28 novembre 2001 Numéro du rôle : 2063 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 361, § 2, du Code civil, posée par la Cour d'appel de Bruxelles. La Cour d'arbitrage, composée des p après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle Par ar(...) | Uittreksel uit arrest nr. 154/2001 van 28 november 2001 Rolnummer 2063 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 361, § 2, van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door het Hof van Beroep te Brussel. Het Arbitragehof, samenges wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag Bij arrest van 1(...) |
|---|---|
| COUR D'ARBITRAGE | ARBITRAGEHOF |
| Extrait de l'arrêt n° 154/2001 du 28 novembre 2001 | Uittreksel uit arrest nr. 154/2001 van 28 november 2001 |
| Numéro du rôle : 2063 | Rolnummer 2063 |
| En cause : la question préjudicielle relative à l'article 361, § 2, du | In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 361, § 2, van het |
| Code civil, posée par la Cour d'appel de Bruxelles. | Burgerlijk Wetboek, gesteld door het Hof van Beroep te Brussel. |
| La Cour d'arbitrage, | Het Arbitragehof, |
| composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. | samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters |
| François, P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. | L. François, P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. |
| Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman et E. Derycke, assistée | Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman en E. Derycke, |
| du greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior, | bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, |
| après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
| I. Objet de la question préjudicielle | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag |
| Par arrêt du 13 octobre 2000 en cause de X.L., dont l'expédition est | Bij arrest van 13 oktober 2000 in zake X.L., waarvan de expeditie ter |
| parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 26 octobre 2000, la Cour | griffie van het Arbitragehof is ingekomen op 26 oktober 2000, heeft |
| d'appel de Bruxelles a posé la question préjudicielle suivante : | het Hof van Beroep te Brussel de volgende prejudiciële vraag gesteld : |
| « L'article 361, § 2, du Code civil viole-t-il les articles 10 et 11 | « Schendt artikel 361, § 2, van het Burgerlijk Wetboek de artikelen 10 |
| de la Constitution en ce qu'il dispose que lorsque l'adopté est | en 11 van de Grondwet doordat het bepaalt dat wanneer de geadopteerde |
| l'enfant ou l'enfant adoptif du conjoint de l'adoptant, les droits de | een kind of adoptief kind is van de echtgenoot van de adoptant, de |
| rechten van het ouderlijk gezag door beide echtgenoten worden | |
| l'autorité parentale sont exercés par les deux époux, sans étendre à | uitgeoefend, zonder dat aan het huwelijk toegekende gevolg tot de |
| la cohabitation légale cet effet attribué au mariage ? » | wettelijke samenwoning uit te breiden ? » |
| (...) | (...) |
| IV. En droit | IV. In rechte |
| (...) | (...) |
| B.1. L'article 361, § 2, alinéa 1er, du Code civil dispose : | B.1. Artikel 361, § 2, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek bepaalt : |
| « Lorsque l'adoption a été faite par deux époux ou que l'adopté est | « Wanneer de adoptie is gedaan door twee echtgenoten of wanneer de |
| l'enfant ou l'enfant adoptif du conjoint de l'adoptant, les droits de | geadopteerde een kind of adoptief kind is van de echtgenoot van de |
| adoptant, worden de rechten van het ouderlijk gezag door beide | |
| la puissance paternelle sont exercés par les deux époux, conformément | echtgenoten uitgeoefend overeenkomstig de regels die op de ouders van |
| aux règles applicables aux père et mère. » | toepassing zijn. » |
| B.2.1. Le jugement frappé d'appel a refusé d'homologuer l'adoption | B.2.1. Het vonnis waartegen hoger beroep is ingesteld, weigerde de |
| simple d'un enfant par un homme au motif, principalement, que la mère, | eenvoudige adoptie van een kind door een man te homologeren met |
| qui vit avec cet homme en dehors des liens du mariage, ainsi qu'avec | hoofdzakelijk als reden dat de moeder, die ongehuwd met die man |
| les enfants de l'un et de l'autre, perdrait, au détriment de l'intérêt | samenwoont, alsmede met de kinderen van beiden, haar ouderlijk gezag |
| de l'enfant, son autorité parentale. | zou verliezen, in strijd met het belang van het kind. |
| B.2.2. Saisie par la Cour d'appel de Bruxelles d'une question | B.2.2. In antwoord op een door het Hof van Beroep te Brussel gestelde |
| préjudicielle relative à la compatibilité avec les articles 10 et 11 | prejudiciële vraag betreffende de bestaanbaarheid met de artikelen 10 |
| de la Constitution de l'article 361 du Code civil, portant sur le | en 11 van de Grondwet van artikel 361 van het Burgerlijk Wetboek, meer |
| point de savoir si le législateur n'eût pas dû, en ce qui concerne les | bepaald of de wetgever, wat de geadopteerden betreft, één van de |
| adoptés, étendre au concubinage un des effets qu'il a attribués au | gevolgen die hij aan het huwelijk heeft toegekend niet had moeten |
| mariage, la Cour a, dans son arrêt n° 49/2000, répondu par la | uitbreiden tot het ongehuwd samenwonen, heeft het Hof in zijn arrest |
| négative, tout en faisant abstraction de la question de savoir si | nr. 49/2000 ontkennend geantwoord en daarbij de vraag buiten |
| l'exception doit être étendue à la cohabitation légale. | beschouwing gelaten of de uitzondering moet worden uitgebreid tot de |
| wettelijke samenwoning. | |
| B.3.1. Dans le même litige, la même Cour d'appel pose cette fois la | B.3.1. In hetzelfde geschil stelt hetzelfde Hof van Beroep thans de |
| question de la compatibilité avec les articles 10 et 11 de la | vraag betreffende de bestaanbaarheid met de artikelen 10 en 11 van de |
| Constitution de l'article 361, § 2, du Code civil en ce qu'il n'étend | Grondwet van artikel 361, § 2, van het Burgerlijk Wetboek in zoverre |
| pas ses effets à la cohabitation légale. | het zijn gevolgen niet uitbreidt tot de wettelijke samenwoning. |
| B.3.2. Il ressort en effet de l'examen du dossier que, depuis le | B.3.2. Uit het onderzoek van het dossier blijkt immers dat, sinds het |
| moment où la Cour avait été saisie de la première question, le | ogenblik waarop de eerste vraag bij het Hof aanhangig werd gemaakt, de |
| requérant et la mère de l'enfant qui fait l'objet de la requête | verzoeker en de moeder van het kind dat het voorwerp uitmaakt van de |
| d'adoption ont fait, le 5 janvier 2000, une déclaration de | adoptieaanvraag, op 5 januari 2000 een verklaring van wettelijke |
| cohabitation légale conformément aux articles 1475 et suivants du Code | samenwoning krachtens de artikelen 1475 en volgende van het Burgerlijk |
| civil. | Wetboek hebben afgelegd. |
| B.3.3. Quoique la question soit libellée en termes généraux et porte | B.3.3. Hoewel de vraag in algemene bewoordingen is gesteld en de |
| sur la cohabitation légale en général, la Cour limite son examen à | wettelijke samenwoning in het algemeen betreft, beperkt het Hof zijn |
| l'hypothèse soumise au juge a quo, à savoir celle de deux personnes de | onderzoek tot de aan de verwijzende rechter voorgelegde hypothese, |
| sexe différent qui ont fait une déclaration de cohabitation légale. | namelijk die van twee personen van verschillend geslacht die een |
| verklaring van wettelijke samenwoning hebben afgelegd. | |
| B.4. Au cours des travaux préparatoires de la loi du 27 avril 1987 qui | B.4. Tijdens de parlementaire voorbereiding van de wet van 27 april |
| a modifié diverses dispositions législatives relatives à l'adoption, | 1987 tot wijziging van een aantal bepalingen betreffende de adoptie, |
| il a été dit que « le législateur doit veiller à ce que l'enfant, | werd gezegd dat « de wetgever [...] erop [moet] toezien dat het kind, |
| grâce à l'adoption, fasse son entrée dans un milieu qui garantit la | via de adoptie, in een milieu komt waarin verwantschapsbanden tot |
| stand kunnen komen die vergelijkbaar zijn met de biologische | |
| réalisation d'une filiation ressemblant à la filiation biologique ». | afstamming ». Men deed eveneens gelden dat het in het belang van het |
| On a également fait valoir qu'il est de l'intérêt de l'enfant d'être | kind is opgevoed te worden door een koppel om het psychologisch |
| éduqué par un couple pour garantir son équilibre psychologique (Doc. | evenwicht van het kind te garanderen (Parl. St., Senaat, 1985-1986, |
| parl., Sénat, 1985-1986, n° 256-2 , p. 65). | nr. 256-2, p. 65). |
| B.5. En décidant de faire acter dans le registre de la population, | B.5. Personen die beslissen in het bevolkingsregister een verklaring |
| conformément aux articles 1475 et suivants du Code civil, une | van wettelijke samenwoning krachtens de artikelen 1475 en volgende van |
| déclaration de cohabitation légale, les intéressés souscrivent à une | het Burgerlijk Wetboek te laten opnemen, onderschrijven een wettelijke |
| institution légale qui, sans être identique à l'institution du | instelling die, zonder identiek te zijn met de instelling van het |
| mariage, fait naître dans le chef des co-contractants des droits et | huwelijk, voor de medecontractanten specifieke rechten en plichten |
| des obligations spécifiques. | doet ontstaan. |
| Au rang de ces obligations figure celle, pour chaque cohabitant, de | Daartoe behoort de verplichting voor elk van de samenwonenden bij te |
| contribuer aux charges de la vie commune en proportion de ses | dragen in de lasten van het samenleven naar evenredigheid van hun |
| facultés, toute dette non excessive contractée par l'un des | mogelijkheden, waarbij elke niet-buitensporige schuld aangegaan door |
| cohabitants légaux pour les besoins de la vie commune et des enfants | één van de wettelijk samenwonenden ten behoeve van het samenleven en |
| qu'ils éduquent obligeant solidairement l'autre cohabitant (articles | van de kinderen die door hen opgevoed worden de andere samenwonende |
| 1477 et suivants du Code civil). | hoofdelijk verbindt (artikelen 1477 en volgende van het Burgerlijk |
| B.6. Les cohabitants légaux se trouvent dans une situation juridique | Wetboek). B.6. De wettelijk samenwonenden bevinden zich in een juridische |
| différente, à la fois, de celle des cohabitants de fait et de celle | situatie die zowel verschilt van die van de feitelijk samenwonenden |
| des couples mariés. | als van die van de gehuwde paren. |
| Toutefois, lorsqu'un homme et une femme font la déclaration prévue à | |
| l'article 1475 du Code civil et prennent ainsi l'engagement de se | Evenwel, wanneer een man en een vrouw de in artikel 1475 van het |
| Burgerlijk Wetboek bedoelde verklaring afleggen en aldus zich ertoe | |
| soumettre aux devoirs mutuels décrits aux articles 1477 et suivants du | verbinden zich te onderwerpen aan de in de artikelen 1477 en volgende |
| même Code, ils manifestent par là l'existence d'un projet de vie | van hetzelfde Wetboek beschreven plichten, geven zij daardoor het |
| familiale commune. Lorsqu'un des cohabitants a un enfant, il est | bestaan van een voornemen van een gemeenschappelijk gezinsleven te |
| conforme à l'intérêt de celui-ci de pouvoir considérer l'autre | kennen. Wanneer één van de samenwonenden een kind heeft, is het in |
| cohabitant comme son père ou sa mère. | overeenstemming met het belang van dat kind dat het de andere |
| samenwonende als zijn vader of zijn moeder zou kunnen beschouwen. | |
| B.7. C'est pourtant ce qu'empêche l'article 361, § 2, alinéa 1er, du | B.7. Dat wordt nochtans verhinderd door artikel 361, § 2, eerste lid, |
| Code civil. L'application de cette disposition fait produire des | van het Burgerlijk Wetboek. De toepassing van die bepaling heeft, naar |
| effets différents à l'adoption selon la situation juridique de | gelang van de rechtstoestand van de adoptant, een verschillend |
| l'adoptant : si l'adoptant est marié avec le parent de l'enfant | rechtsgevolg voor de adoptie : indien de adoptant gehuwd is met de |
| adopté, les époux exercent tous les deux les droits de la puissance | ouder van het geadopteerde kind, oefenen de beide echtgenoten de |
| paternelle « conformément aux règles applicables aux père et mère »; | rechten van het ouderlijk gezag uit « overeenkomstig de regels die op |
| si l'adoptant n'est pas marié avec le parent de l'enfant adopté, ce | de ouders van toepassing zijn »; indien de adoptant niet gehuwd is met |
| parent perdra les droits de puissance paternelle qu'il exerçait avant | de ouder van het geadopteerde kind, zal die ouder de rechten van het |
| l'adoption, bien qu'il continue de vivre avec son enfant. | ouderlijk gezag die hij vóór de adoptie uitoefende verliezen, hoewel |
| Une telle conséquence est à ce point déraisonnable qu'elle peut, comme | hij blijft samenleven met zijn kind. |
| ce fut le cas dans l'espèce soumise au juge a quo, inciter le juge de | Een dergelijk gevolg is dermate onredelijk dat het, zoals dat het |
| la jeunesse à refuser d'homologuer l'adoption, même s'il constate | geval was in de zaak die is voorgelegd aan de verwijzende rechter, de |
| qu'elle servirait l'intérêt de l'enfant. | jeugdrechter ertoe kan aanzetten de homologatie van de adoptie te |
| B.8. S'il existe une différence objective entre la situation des | weigeren, zelfs indien hij vaststelt dat zij het belang van het kind |
| couples mariés et celle des cohabitants légaux, cette différence ne | zou dienen. B.8. Hoewel er een objectief verschil bestaat tussen de situatie van |
| peut, en matière d'adoption, justifier le traitement inégal décrit en | de gehuwde paren en die van de wettelijk samenwonenden, kan dat |
| B.7 : en ce qu'il condamne l'enfant à n'avoir qu'un parent, l'article | verschil, inzake adoptie, de in B.7 beschreven ongelijke behandeling |
| 361, § 2, alinéa 1er, du Code civil a des effets qui contredisent | niet verantwoorden : in zoverre artikel 361, § 2, eerste lid, van het |
| Burgerlijk Wetboek het kind ertoe veroordeelt slechts één ouder te | |
| l'objectif décrit en B.4 et qui sont hors de proportion avec le souci | hebben, heeft het gevolgen die de in B.4 beschreven doelstelling |
| du législateur de privilégier l'institution du mariage. En cela, il | tegenspreken en die onevenredig zijn met de zorg van de wetgever om |
| het instituut van het huwelijk te bevoorrechten. Daardoor is het niet | |
| n'est pas compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution. | bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. |
| B.9. La question préjudicielle appelle une réponse affirmative. | B.9. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord. |
| Par ces motifs, | Om die redenen, |
| la Cour | het Hof |
| dit pour droit : | zegt voor recht : |
| L'article 361, § 2, alinéa 1er, du Code civil viole les articles 10 et | Artikel 361, § 2, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek schendt de |
| 11 de la Constitution en ce qu'il n'étend pas ses effets à deux | artikelen 10 en 11 van de Grondwet doordat het zijn gevolgen niet |
| personnes de sexe différent qui ont fait une déclaration de | uitbreidt tot twee personen van verschillend geslacht die een |
| cohabitation légale. | verklaring van wettelijke samenwoning hebben afgelegd. |
| Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig |
| conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het |
| la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 28 novembre 2001, par le | Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 28 november 2001, door |
| siège précité, dans lequel le juge J.-P. Snappe est légitimement | de voormelde zetel, waarin rechter J.-P. Snappe wettig verhinderd is |
| empêché, le juge E. Derycke devant s'abstenir. | en rechter E. Derycke zich moet onthouden. |
| Le greffier, Le président, | De griffier, De voorzitter, |
| L. Potoms. M. Melchior. | L. Potoms. M. Melchior. |