Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 94/2001 du 12 juillet 2001 Numéro du rôle : 2180 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 17 de l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967 relatif à la pension de retraite et de survie des travailleurs sala La Cour d'arbitrage, composée des présidents H. Boel et M. Melchior, et des juges P. Martens, E.(...)"
Extrait de l'arrêt n° 94/2001 du 12 juillet 2001 Numéro du rôle : 2180 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 17 de l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967 relatif à la pension de retraite et de survie des travailleurs sala La Cour d'arbitrage, composée des présidents H. Boel et M. Melchior, et des juges P. Martens, E.(...) Uittreksel uit arrest nr. 94/2001 van 12 juli 2001 Rolnummer 2180 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 17 van het koninklijk besluit nr. 50 van 24 oktober 1967 betreffende het rust- en overlevingspensioen voor werknemers, gesteld door Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters H. Boel en M. Melchior, en de rechters P. Mart(...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 94/2001 du 12 juillet 2001 Uittreksel uit arrest nr. 94/2001 van 12 juli 2001
Numéro du rôle : 2180 Rolnummer 2180
En cause : la question préjudicielle concernant l'article 17 de In zake : de prejudiciële vraag over artikel 17 van het koninklijk
l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967 relatif à la pension de besluit nr. 50 van 24 oktober 1967 betreffende het rust- en
retraite et de survie des travailleurs salariés, posée par le Tribunal overlevingspensioen voor werknemers, gesteld door de Arbeidsrechtbank
du travail de Gand. te Gent.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents H. Boel et M. Melchior, et des juges P. samengesteld uit de voorzitters H. Boel en M. Melchior, en de rechters
Martens, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen et J.-P. Moerman, assistée P. Martens, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen en J.-P. Moerman,
du greffier L. Potoms, présidée par le président H. Boel, bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter H. Boel,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle I. Onderwerp van de prejudiciële vraag
Par jugement du 8 mai 2001 en cause de F. Devlieger contre l'Office Bij vonnis van 8 mei 2001 in zake F. Devlieger tegen de Rijksdienst
national des pensions, dont l'expédition est parvenue au greffe de la voor Pensioenen, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof
Cour d'arbitrage le 18 mai 2001, la Cour d'appel de Gand a posé la is ingekomen op 18 mei 2001, heeft de Arbeidsrechtbank te Gent de
question préjudicielle suivante : volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 17 de l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967 relatif à la « Schendt artikel 17 van het Koninklijk Besluit nr. 50 van 24 oktober
pension de retraite et de survie des travailleurs salariés viole-t-il 1967 betreffende het rust- en overlevingspensioen voor werknemers de
les articles 10 et 11 de la Constitution en tant que cet article artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre dit artikel het
n'accorde l'avantage de la pension de survie que si, à la date du voordeel van de overlevingspensioen slechts toekent indien, op datum
décès, le conjoint survivant a été marié pendant au moins un an avec van het overlijden, de langstlevende echtgenoot ten minste één jaar
le travailleur décédé, sans accorder ce même droit au conjoint met de overleden werknemer gehuwd was, zonder datzelfde recht toe te
survivant qui a été marié moins d'un an avec le travailleur décédé kennen aan de langstlevende echtgenoot die minder dan één jaar met de
mais qui, à la date du décès, formait avec le travailleur décédé un overleden werknemer gehuwd was, doch op de datum van het overlijden
ménage depuis au moins un an, fût-ce initialement en dehors du cadre wel ten minste één jaar met de overleden werknemer een gezin vormde,
d'un mariage ? » zij het aanvankelijk buiten het kader van een huwelijk ? »
(...) (...)
IV. En droit IV. In rechte
(...) (...)
B.1. L'article 17 de l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967, tel B.1. Artikel 17 van het koninklijk besluit nr. 50 van 24 oktober 1967,
qu'il a été remplacé par l'article 107 de la loi du 15 mai 1984, dispose : zoals vervangen door artikel 107 van de wet van 15 mei 1984, bepaalt :
« La pension de survie n'est accordée que, si à la date du décès, le « Het overlevingspensioen wordt slechts toegekend indien, op de datum
conjoint survivant était marié depuis un an au moins avec le van het overlijden, de langstlevende echtgenoot ten minste één jaar
travailleur décédé. La durée d'un an de mariage n'est toutefois pas met de overleden werknemer gehuwd was. Het huwelijk dient nochtans
requise si une des conditions suivantes est remplie : niet een jaar te duren indien één van de volgende voorwaarden vervuld is :
- un enfant est né du mariage; - er is een kind geboren uit het huwelijk;
- au moment du décès un enfant est à charge pour lequel l'époux ou - op het ogenblik van het overlijden is er een kind ten laste waarvoor
l'épouse percevait des allocations familiales; één van de echtgenoten kinderbijslag ontving;
- le décès est dû à un accident postérieur à la date du mariage ou a - het overlijden is het gevolg van een na de datum van het huwelijk
été causé par une maladie professionnelle contractée dans l'exercice voorgekomen ongeval of werd veroorzaakt door een beroepsziekte
ou à l'occasion de l'exercice de la profession, d'une mission confiée opgedaan tijdens of naar aanleiding van de uitoefening van het beroep,
par le Gouvernement belge ou de prestations dans le cadre de van een door de Belgische Regering toevertrouwde opdracht of van in
l'assistance technique belge et pour autant que l'origine ou het kader van de Belgische technische bijstand verrichte prestaties,
l'aggravation de cette maladie soit postérieure à la date du mariage. voor zover de aanvang of de verergering van deze ziekte na de datum
van het huwelijk plaatsvond.
[...] » [...] »
La question porte uniquement sur la première phrase de l'alinéa 1er de De vraag heeft enkel betrekking op de eerste zin van het eerste lid
la disposition en cause. van de in het geding zijnde bepaling.
B.2. La question invite la Cour à opérer une double comparaison. B.2. De vraag noopt tot een dubbele vergelijking. Ten eerste moet, op
Premièrement, pour ce qui est de l'octroi de la pension de survie, la het vlak van de toekenning van het overlevingspensioen, de situatie
situation du conjoint survivant marié depuis au moins un an avec le van de langstlevende echtgenoot die ten minste één jaar met de
travailleur décédé doit être comparée avec la situation du conjoint survivant qui était marié depuis moins d'un an avec le travailleur décédé. Deuxièmement, la question invite la Cour à comparer, s'agissant de l'octroi de pensions de survie, la situation des conjoints avec celle d'autres personnes de sexe différent qui ont une vie commune. B.3. Les règles constitutionnelles de l'égalité et de la non-discrimination n'excluent pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la nature des principes en cause; le principe d'égalité est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. overleden werknemer gehuwd was, worden vergeleken met de situatie van de langstlevende echtgenoot die minder dan één jaar met de overleden werknemer gehuwd was. Ten tweede roept de vraag op tot een vergelijking ten aanzien van de toekenning van overlevingspensioenen tussen gehuwden en andere personen van verschillend geslacht die een levensgemeenschap vormen. B.3. De grondwettelijke regels van de gelijkheid en de niet-discriminatie sluiten niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het gelijkheidsbeginsel is geschonden wanneer vaststaat dat er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel. B.4.1. Door een voorwaarde op te leggen van een minimumduur van één
B.4.1. En imposant une condition de durée minimale d'un an de mariage jaar huwelijk voor het toekennen van een overlevingspensioen aan de
pour l'octroi d'une pension de survie au conjoint survivant d'un langstlevende echtgenoot van een werknemer van wie de
travailleur dont l'activité professionnelle ouvrait le droit à une beroepsactiviteit het recht op een dergelijk pensioen opende, heeft de
telle pension, le législateur a entendu décourager certains abus, wetgever bepaalde misbruiken willen ontmoedigen, zoals het huwelijk in
comme le mariage in extremis, contracté dans le seul but de permettre extremis, waarvan de enige bedoeling is het de langstlevende
au conjoint survivant de bénéficier de la pension de survie. echtgenoot mogelijk te maken het overlevingspensioen te genieten.
B.4.2. La condition de la durée minimale d'un an de mariage constitue B.4.2. De vereiste van een minimumduur van één jaar huwelijk is een
un critère objectif qui répond au but du législateur de décourager objectief criterium dat beantwoordt aan de doelstelling van de
certains abus en la matière. wetgever om misbruiken dienaangaande te vermijden.
Cette condition n'est pas manifestement déraisonnable dès lors que, Die vereiste is niet kennelijk onredelijk nu, enerzijds, de duur van
d'une part, la durée d'un an de mariage ne paraît pas excessive et één jaar huwelijk niet overdreven lijkt en, anderzijds, de
que, d'autre part, les exceptions que le législateur a admises à cette uitzonderingen die de wetgever heeft aanvaard op die regel uitgaan van
règle partent du principe que, dans certaines situations, les de idee dat in bepaalde situaties de omstandigheden aantonen dat,
circonstances démontrent que, bien que le décès ait eu lieu moins d'un hoewel het overlijden minder dan één jaar na het huwelijk heeft
an après le mariage, celui-ci n'avait pas été contracté dans le seul plaatsgehad, dat huwelijk niet alleen is voltrokken om het
but d'obtenir la pension de survie. La circonstance que les personnes overlevingspensioen te verkrijgen. De omstandigheid dat er al van
concernées avaient déjà une vie commune avant leur mariage, comme samenleving sprake was vooraleer het huwelijk was voltrokken, zoals
c'était le cas dans l'affaire au fond, n'est pas de nature à justifier dit in het bodemgeschil aan de orde was, is niet van die aard dat een
une exception aux conditions requises. uitzondering op de voorwaarden kan worden verantwoord.
B.5. La seconde différence de traitement évoquée se fonde sur un B.5. Wat het tweede opgeworpen verschil in behandeling betreft, dit
élément objectif, à savoir que la situation juridique des conjoints et steunt op het objectieve gegeven dat de juridische toestand van
des couples non mariés diffère aussi bien en ce qui concerne les echtgenoten en niet-gehuwde paren verschilt, zowel wat de
obligations mutuelles que pour ce qui concerne leur situation verplichtingen jegens elkaar betreft, als wat hun vermogensrechtelijke
patrimoniale. Les époux se doivent mutuellement secours et assistance toestand betreft. Echtgenoten zijn elkaar hulp en bijstand
(article 213 du Code civil), ils bénéficient de la protection du verschuldigd (artikel 213 van het Burgerlijk Wetboek), zij genieten de
logement de la famille et des meubles meublants (article 215 du Code bescherming van de gezinswoonst en de huisraad (artikel 215 van het
civil), les époux doivent consacrer leurs revenus par priorité à leur Burgerlijk Wetboek), de echtgenoten moeten hun inkomsten bij voorrang
contribution aux charges du mariage (article 217 du Code civil), besteden aan hun bijdrage in de lasten van het huwelijk (artikel 217
auxquelles les époux doivent contribuer selon leurs facultés (article van het Burgerlijk Wetboek), waarin de echtgenoten moeten bijdragen
221 du Code civil). Les dettes qui sont contractées par l'un des époux naar vermogen (artikel 221 van het Burgerlijk Wetboek). Schulden die
pour les besoins du ménage et l'éducation des enfants obligent door een der echtgenoten worden aangegaan ten behoeve van de
solidairement l'autre époux, sauf lorsqu'elles sont excessives eu huishouding en de opvoeding van de kinderen verbinden de andere
echtgenoot hoofdelijk, behoudens wanneer zij, gelet op de
égard aux ressources du ménage (article 222 du Code civil). bestaansmiddelen van het gezin, buitensporig zijn (artikel 222 van het
Burgerlijk Wetboek).
Ces droits et obligations réciproques ne concernent pas en tant que Die wederzijdse rechten en plichten gelden als zodanig niet voor
tels les personnes qui, bien qu'elles forment une communauté de vie, personen die, hoewel zij een levensgemeenschap vormen, tegenover
n'ont pas pris l'une envers l'autre les mêmes engagements juridiques. elkaar niet dezelfde juridische verbintenissen hebben aangegaan. Er
Il y a lieu de tenir compte du fait que l'on décide de se marier ou de moet bovendien rekening worden gehouden met het feit dat men beslist
cohabiter hors mariage en connaissance des avantages et des te huwen of buiten het huwelijk samen te wonen met kennis van de voor-
inconvénients de l'une et de l'autre formes de vie commune. en nadelen van de ene en de andere samenlevingsvorm.
C'est au législateur qu'il appartient de décider si, et dans quelle Het staat aan de wetgever te beslissen of, en in hoeverre, de personen
mesure, les personnes formant une communauté de vie doivent être die een levensgemeenschap vormen, dienen te worden behandeld zoals de
traitées comme les couples mariés dans la matière des pensions de gehuwde paren wat de overlevingspensioenen betreft. Zelfs al houdt het
survie. Même en tenant compte des modifications récentes assimilant en Hof rekening met de recente wetswijzigingen waarbij de samenwonenden
certaines matières juridiquement les cohabitants aux conjoints, la in bepaalde aangelegenheden juridisch gelijk worden gesteld met de
Cour ne peut substituer son appréciation à celle du législateur dans echtgenoten, toch kan het Hof niet in de plaats van de wetgever
un domaine qui connaît une telle évolution. oordelen in een aangelegenheid die een dergelijke evolutie doormaakt.
B.6. La question préjudicielle appelle une réponse négative. B.6. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 17 de l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967 relatif à la Artikel 17 van het koninklijk besluit nr. 50 van 24 oktober 1967
pension de retraite et de survie des travailleurs salariés ne viole betreffende het rust- en overlevingspensioen voor werknemers schendt
pas les articles 10 et 11 de la Constitution. de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 12 juillet 2001. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 12 juli 2001.
Le greffier, De griffier,
L. Potoms. L. Potoms.
Le président, De voorzitter,
H. Boel. H. Boel.
^