← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 62/2001 du 8 mai 2001 Numéro du rôle : 1889 En cause : la question
préjudicielle concernant l'article 31, § 4, de la loi du 24 juillet 1987 sur le travail temporaire,
le travail intérimaire et la mise de travailleur La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et
H. Boel, des juges L. François, R. H(...)"
Extrait de l'arrêt n° 62/2001 du 8 mai 2001 Numéro du rôle : 1889 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 31, § 4, de la loi du 24 juillet 1987 sur le travail temporaire, le travail intérimaire et la mise de travailleur La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et H. Boel, des juges L. François, R. H(...) | Uittreksel uit arrest nr. 62/2001 van 8 mei 2001 Rolnummer 1889 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 31, § 4, van de wet van 24 juli 1987 betreffende de tijdelijke arbeid, de uitzendarbeid en het ter beschikking stellen van werkn Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en H. Boel, de rechters L. Françoi(...) |
---|---|
COUR D'ARBITRAGE | ARBITRAGEHOF |
Extrait de l'arrêt n° 62/2001 du 8 mai 2001 | Uittreksel uit arrest nr. 62/2001 van 8 mei 2001 |
Numéro du rôle : 1889 | Rolnummer 1889 |
En cause : la question préjudicielle concernant l'article 31, § 4, de | In zake : de prejudiciële vraag over artikel 31, § 4, van de wet van |
la loi du 24 juillet 1987 sur le travail temporaire, le travail | 24 juli 1987 betreffende de tijdelijke arbeid, de uitzendarbeid en het |
intérimaire et la mise de travailleurs à la disposition | ter beschikking stellen van werknemers ten behoeve van gebruikers, |
d'utilisateurs, posée par le Tribunal du travail de Bruxelles. | gesteld door de Arbeidsrechtbank te Brussel. |
La Cour d'arbitrage, | Het Arbitragehof, |
composée des présidents M. Melchior et H. Boel, des juges L. François, | samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en H. Boel, de rechters L. |
R. Henneuse et M. Bossuyt, et, conformément à l'article 60bis de la | François, R. Henneuse en M. Bossuyt, en, overeenkomstig artikel 60bis |
loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, du président | van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, emeritus |
émérite G. De Baets et du juge honoraire J. Delruelle, assistée du | voorzitter G. De Baets en ererechter J. Delruelle, bijgestaan door de |
greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior, | griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la question préjudicielle | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag |
Par jugement du 8 février 2000 en cause de C. Vandemeulebroecke contre | Bij vonnis van 8 februari 2000 in zake C. Vandemeulebroecke tegen de |
la s.a. Euler Cobac Belgium et la s.a. Vedior Interim, dont | n.v. Euler Cobac Belgium en de n.v. Vedior Interim, waarvan de |
l'expédition est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 18 | expeditie ter griffie van het Arbitragehof is ingekomen op 18 februari |
février 2000, le Tribunal du travail de Bruxelles a posé la question | 2000, heeft de Arbeidsrechtbank te Brussel de volgende prejudiciële |
préjudicielle suivante : | vraag gesteld : |
"L'article 31, § 4, de la loi du 24 juillet 1987 sur le travail | « Schendt artikel 31, § 4, van de wet van 24 juli 1987 betreffende de |
temporaire, le travail intérimaire et la mise de travailleurs à la | tijdelijke arbeid, de uitzendarbeid en het ter beschikking stellen van |
disposition d'utilisateurs, dans l'interprétation où il s'applique aux | werknemers ten behoeve van gebruikers, in de interpretatie waarin het |
personnes dont l'activité consiste à mettre des travailleurs à la | van toepassing is op de personen wier werkzaamheid erin bestaat |
disposition d'utilisateurs, à l'exception des entreprises de travail | werknemers ter beschikking te stellen van gebruikers, met uitzondering |
intérimaire, viole-t-il ou non les articles 10 et 11 de la | van de uitzendbedrijven, al dan niet de artikelen 10 en 11 van de |
Constitution belge : | Belgische Grondwet : |
1° en ce que des pourvoyeurs de main-d'oeuvre se trouvant dans une | 1° in zoverre koppelbazen die zich in eenzelfde situatie van illegale |
même situation d'occupation illégale de main-d'oeuvre, sont traités | tewerkstelling van arbeidskrachten bevinden, verschillend worden |
différemment sur le plan de la responsabilité; | behandeld op het vlak van de aansprakelijkheid; |
2° en ce que, vis-à-vis des utilisateurs, des travailleurs et des | 2° in zoverre, ten aanzien van de gebruikers, de werknemers en derden, |
tiers, il y a un seul débiteur lorsqu'il s'agit d'une occupation | er één enkele schuldenaar is wanneer het gaat om een onwettige |
illégale à l'intervention d'une entreprise de travail intérimaire et | tewerkstelling door toedoen van een uitzendbedrijf en er twee |
deux débiteurs lorsqu'il s'agit d'une occupation illégale à | schuldenaars zijn wanneer het gaat om een onwettige tewerkstelling |
l'intervention de tout autre employeur ou placeur; | door toedoen van elke andere werkgever of bemiddelaar; |
3° en ce que toute autre personne que l'entreprise de travail | 3° in zoverre elke andere persoon dan het uitzendbedrijf, die |
intérimaire et qui met des travailleurs à la disposition | werknemers ter beschikking stelt van gebruikers, in tegenstelling tot |
d'utilisateurs ne pourrait, au contraire de cette entreprise de | dat uitzendbedrijf, niet zou kunnen ontsnappen aan de |
travail intérimaire, échapper à la responsabilité lorsque l'illégalité | aansprakelijkheid wanneer de onwettigheid toe te schrijven is aan een |
est un fait de l'utilisateur auquel elle n'a en rien contribué; | daad van de gebruiker waartoe die persoon geenszins heeft bijgedragen; |
4° en ce que la personne tenue par l'article 31, § 4, de la loi du 24 | 4° in zoverre de aan artikel 31, § 4, van de wet van 24 juli 1987 |
onderworpen persoon op onvoldoende verantwoorde wijze in een | |
juillet 1987 se verrait, de manière insuffisamment justifiée, dans une | rechtstoestand zou worden geplaatst die duidelijk ongunstiger is dan |
situation juridique nettement plus défavorable que toute autre | die van elke andere persoon die aansprakelijk is voor de daad van een |
personne responsable du fait d'autrui ?" | ander ?" |
(...) | (...) |
IV. En droit | IV. In rechte |
(...) | (...) |
B.1. La question préjudicielle interroge la Cour sur la compatibilité | |
avec les articles 10 et 11 de la Constitution de l'article 31 de la | B.1. In de prejudiciële vraag wordt het Hof gevraagd of artikel 31 van |
loi du 24 juillet 1987 sur le travail temporaire, le travail | de wet van 24 juli 1987 betreffende de tijdelijke arbeid, de |
uitzendarbeid en het ter beschikking stellen van werknemers ten | |
intérimaire et la mise de travailleurs à la disposition | behoeve van gebruikers bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de |
d'utilisateurs. | Grondwet. |
La loi du 24 juillet 1987 réglemente, en son chapitre Ier, le travail | De wet van 24 juli 1987 reglementeert in hoofdstuk I ervan de |
temporaire - que définit l'article 1er - ainsi que le contrat de | tijdelijke arbeid - die wordt gedefinieerd in artikel 1 - alsmede de |
travail y relatif; le chapitre II définit (en son article 7) et | desbetreffende arbeidsovereenkomst; hoofdstuk II definieert (in |
réglemente le travail intérimaire; le chapitre III réglemente la mise | artikel 7 ervan) en reglementeert de uitzendarbeid; hoofdstuk III |
de travailleurs à la disposition des tiers. Enfin, les chapitres IV et | reglementeert de terbeschikkingstelling van werknemers ten behoeve van |
VI édictent des dispositions générale et finales et le chapitre V | derden. Ten slotte bevatten de hoofdstukken IV en VI algemene en |
prévoit des mesures de surveillance ainsi que des sanctions pénales. | slotbepalingen en hoofdstuk V voorziet in maatregelen van toezicht |
alsmede strafrechtelijke sancties. | |
Aux termes de l'article 31 de cette loi : | Artikel 31 van die wet luidt : |
« § 1er. Est interdite l'activité exercée, en dehors des règles fixées | « § 1. Verboden is de activiteit die buiten de in de hoofdstukken I en |
II voorgeschreven regels, door een natuurlijke persoon of een | |
aux chapitres Ier et II, par une personne physique ou morale qui | rechtspersoon wordt uitgeoefend om door hen in dienst genomen |
consiste à mettre des travailleurs qu'elle a engagés, à la disposition | werknemers ter beschikking te stellen van derden die deze werknemers |
de tiers qui utilisent ces travailleurs et exercent sur ceux-ci une | gebruiken en over hen enig gedeelte van het gezag uitoefenen dat |
part quelconque de l'autorité appartenant normalement à l'employeur. | normaal aan de werkgever toekomt. |
§ 2. Le contrat par lequel un travailleur a été engagé pour être mis à | § 2. De overeenkomst waarbij een werknemer in dienst werd genomen om |
la disposition d'un utilisateur en violation de la disposition du § 1er | ter beschikking te worden gesteld van een gebruiker in strijd met de |
est nul, à partir du début de l'exécution du travail chez celui-ci. | bepaling van § 1, is nietig vanaf het begin der uitvoering van de |
arbeid bij laatstgenoemde. | |
§ 3. Lorsqu'un utilisateur fait exécuter des travaux par des | § 3. Wanneer een gebruiker arbeid laat uitvoeren door werknemers die |
travailleurs mis à sa disposition en violation de la disposition du § | te zijner beschikking werden gesteld in strijd met de bepaling van § |
1er, cet utilisateur et ces travailleurs sont considérés comme engagés | 1, worden die gebruiker en die werknemers beschouwd als verbonden door |
dans les liens d'un contrat de travail à durée indéterminée dès le | een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd vanaf het begin der |
début de l'exécution des travaux. | uitvoering van de arbeid. |
Toutefois, les travailleurs peuvent mettre fin au contrat sans préavis | De werknemers kunnen evenwel de overeenkomst beëindigen zonder |
ni indemnité. Ce droit ne peut être exercé que jusqu'à la date où leur | opzegging, noch vergoeding. Van dit recht kunnen zij gebruik maken tot |
mise à la disposition de l'utilisateur aurait normalement pris fin. | op de datum waarop zij normaal niet meer ter beschikking van de |
gebruiker zouden zijn gesteld. | |
§ 4. L'utilisateur et la personne qui met des travailleurs à la | § 4. De gebruiker en de persoon die werknemers ter beschikking stelt |
disposition de l'utilisateur en violation de la disposition du § 1er | van de gebruiker in strijd met de bepalingen van § 1, zijn hoofdelijk |
sont solidairement responsables du paiement des cotisations sociales, | aansprakelijk voor de betaling van de sociale bijdragen, lonen, |
rémunérations, indemnités et avantages qui découlent du contrat visé | vergoedingen en voordelen die uit de bij § 3 bedoelde overeenkomst |
au § 3. » | voortvloeien. » |
Seul le quatrième paragraphe est visé par la question. | De vraag beoogt enkel de vierde paragraaf. |
B.2.1. Après avoir envisagé les trois interprétations susceptibles | B.2.1. Nadat de verwijzende rechter de drie interpretaties in |
d'être données, selon lui, à l'article 31, § 4, le juge a quo limite | overweging heeft genomen die, volgens hem, aan artikel 31, § 4, kunnen |
sa question à l'interprétation selon laquelle cette disposition s'applique aux personnes dont l'activité consiste à mettre des travailleurs à la disposition d'utilisateurs mais, par contre, ne s'applique pas aux entreprises intérimaires. B.2.2. La Cour est interrogée sur la constitutionnalité de l'article 31, § 4, en ce qu'il traite différemment, en cas d'occupation illégale de travailleurs, les personnes qui mettent des travailleurs à la disposition d'utilisateurs et les entreprises intérimaires ainsi que les autres personnes responsables du fait d'autrui. Selon les trois premières branches de la question, les personnes qui mettent des travailleurs à la disposition d'utilisateurs seraient traitées différemment, sur le plan de la responsabilité, des entreprises intérimaires. D'une part, les utilisateurs, travailleurs et tiers auraient à faire à deux débiteurs lorsque l'occupation illégale est le fait d'une personne autre qu'une entreprise intérimaire et à un seul débiteur dans l'autre cas. D'autre part, à l'inverse des entreprises intérimaires, les autres personnes qui mettent des travailleurs à la disposition d'utilisateurs ne pourraient échapper à la responsabilité lorsque l'illégalité est le seul fait de l'utilisateur. La dernière branche de la question soumet à la Cour le fait que la personne, autre qu'une entreprise de travail intérimaire, qui met des travailleurs à la disposition de tiers serait "dans une situation nettement plus défavorable que toute autre personne responsable du fait d'autrui". B.3.1. Il ressort des travaux préparatoires de la loi du 24 juillet | worden gegeven, beperkt hij zijn vraag tot de interpretatie volgens welke die bepaling van toepassing is op de personen wier activiteit erin bestaat werknemers ter beschikking te stellen ten behoeve van gebruikers, maar daarentegen niet van toepassing is op de uitzendbedrijven. B.2.2. Het Hof wordt gevraagd naar de grondwettigheid van artikel 31, § 4, in zoverre het, in geval van onwettige tewerkstelling van werknemers, de personen die werknemers ter beschikking stellen ten behoeve van gebruikers, en de uitzendbedrijven, alsook de andere personen die aansprakelijk zijn voor de daad van een ander, anders behandelt. Volgens de eerste drie onderdelen van de vraag zouden de personen die werknemers ter beschikking stellen ten behoeve van gebruikers, op het vlak van aansprakelijkheid, anders worden behandeld dan de uitzendbedrijven. Enerzijds, zouden de gebruikers, de werknemers en derden te maken hebben met twee schuldenaars wanneer de onwettige tewerkstelling de daad is van een andere persoon dan een uitzendbedrijf, en met één schuldenaar in het andere geval. Anderzijds, zouden, in tegenstelling tot de uitzendbedrijven, de andere personen die werknemers ter beschikking stellen ten behoeve van gebruikers niet kunnen ontsnappen aan de aansprakelijkheid wanneer de onwettigheid de enkele daad van de gebruiker is. In het laatste onderdeel van de vraag wordt aan het Hof het feit voorgelegd dat een andere persoon dan een uitzendbedrijf, die werknemers ter beschikking stelt ten behoeve van derden, "in een rechtstoestand zou worden geplaatst die duidelijk ongunstiger is dan die van elke andere persoon die aansprakelijk is voor de daad van een ander". B.3.1. Uit de parlementaire voorbereiding van de wet van 24 juli 1987 |
1987 (Doc. parl., Chambre, 1986-1987, n° 762/4, p. 2) que le | (Parl. St., Kamer, 1986-1987, nr. 762/4, p. 2) blijkt dat de wetgever |
législateur a voulu reprendre la plupart des dispositions de la loi | |
temporaire du 28 juin 1976 "portant réglementation provisoire du | de meeste bepalingen van de voorlopige wet van 28 juni 1976 "houdende |
travail temporaire, du travail intérimaire et de la mise de | voorlopige regeling van de tijdelijke arbeid, de uitzendarbeid en het |
travailleurs à la disposition d'utilisateurs". | ter beschikking stellen van werknemers ten behoeve van gebruikers" |
heeft willen overnemen. | |
B.3.2. Selon les travaux préparatoires de cette loi, le législateur a | B.3.2. Volgens de parlementaire voorbereiding van die wet heeft de |
eu pour objectif de protéger les travailleurs, en particulier ceux mis | wetgever tot doel gehad de werknemers te beschermen, in het bijzonder |
à la disposition d'un tiers, ainsi que d'éviter les abus en encadrant | diegenen die ter beschikking worden gesteld ten behoeve van een derde, |
strictement cette forme de travail. Ainsi a-t-il été exposé (Doc. | alsmede misbruiken te vermijden door die vorm van arbeid strikt te |
parl., Chambre, 1974-1975, n° 627/1, p. 3) : | omkaderen. Aldus is uiteengezet (Parl. St., Kamer, 1974-1975, nr. 627/1, p. 3) : |
« Le projet édicte ensuite une réglementation spécifique du travail | « Vervolgens wordt bij het ontwerp een specifieke reglementering van |
intérimaire qui a pour but de protéger à la fois les travailleurs | de uitzendarbeid vastgelegd, welke ten doel heeft de uitzendkrachten |
intérimaires et les travailleurs permanents des entreprises et | en de vaste werknemers van de ondernemingen te beschermen en tevens |
d'assurer un contrôle efficace des entreprises de travail intérimaire. | een doeltreffende controle op de uitzendbureaus te waarborgen. |
Cette réglementation englobe à la fois les règles du contrat de | Die reglementering omvat tegelijk de regels van de arbeidsovereenkomst |
travail intérimaire, les obligations de l'utilisateur, les conditions | voor uitzendkrachten, de verplichtingen van de gebruiker, de |
d'agréation des entreprises de travail intérimaire, les limitations de | voorwaarden tot erkenning van de uitzendbureaus, de beperkingen bij de |
l'emploi d'intérimaires et l'institution d'une Commission paritaire | tewerkstelling van uitzendkrachten en de oprichting van een Paritair |
pour le travail intérimaire spécialement chargée de créer un Fonds de | Comité voor de uitzendarbeid, speciaal belast met de instelling van |
sécurité d'existence destiné à garantir le paiement de la rémunération | een Fonds voor bestaanszekerheid dat de uitbetaling van het loon van |
des intérimaires. | |
En vue de combattre les agissements des pourvoyeurs de main-d'oeuvre, | de uitzendkrachten moet waarborgen. |
le projet interdit la mise de travailleurs à la disposition | Om de gedragingen van ronselaars van arbeidskrachten tegen te gaan, |
d'utilisateurs en dehors des conditions fixées par la loi pour la | verbiedt het ontwerp het ter beschikking stellen van werknemers ten |
réglementation du travail intérimaire. Il n'y aura d'exception à cette | behoeve van gebruikers, buiten de bij de wet gestelde voorwaarden |
interdiction qu'en cas de prêt de main-d'oeuvre exceptionnel et dûment | inzake de reglementering van de uitzendarbeid. Op dat verbod wordt |
alleen dan uitzondering gemaakt, wanneer het gaat om een | |
uitzonderlijke en behoorlijke toegestane uitlening van | |
autorisé. » | arbeidskrachten. » |
De même a-t-il été exposé au Sénat (Doc. parl., Sénat, 1976-1976, n° | Op dezelfde wijze is in de Senaat uiteengezet (Parl. St., Senaat, |
831/2, p. 8) : | 1976-1977, nr. 831/2, p. 8) : |
« Corrélativement, les entreprises de travail intérimaire assumant la | « Terzelfdertijd komt er een reglementering van de activiteiten van de |
qualité d'employeur verront leur activité réglementée et devront | uitzendbureaus die als werkgever optreden; bovendien moeten die |
obtenir l'agréation du Ministre de l'Emploi et du Travail et se | bureaus worden erkend door de Minister van Tewerkstelling en Arbeid en |
soumettre à son contrôle. | zijn zij aan diens controle onderworpen. |
D'autre part, les agissements des pourvoyeurs de main-d'oeuvre seront | Aan de andere kant zullen koppelbazen voortaan streng worden gestraft. |
désormais sévèrement réprimés. Sauf en cas de travail intérimaire ou | Behalve bij uitzendarbeid of uitzonderlijke uitlening van |
de prêt exceptionnel de main-d'oeuvre [...], toute mise de | arbeidskrachten [...], is de terbeschikkingstelling van werknemers ten |
travailleurs à la disposition d'utilisateurs sera interdite et | |
passible de sanctions pénales et administratives tant dans le chef de | gerieve van gebruikers verboden : hierop zijn strafrechterlijke en |
celui qui met des travailleurs à la disposition d'un utilisateur que | administratieve sancties gesteld zowel tegen hem die arbeidskrachten |
dans le chef de cet utilisateur. » | ter beschikking stelt van een gebruiker als tegen de gebruiker zelf. » |
B.3.3. S'agissant plus particulièrement de l'article 31 de la loi du | B.3.3. Wat meer in het bijzonder artikel 31 van de wet van 24 juli |
24 juillet 1987, les travaux préparatoires de cette disposition (Doc. | 1987 betreft, geeft de parlementaire voorbereiding van die bepaling |
parl., Chambre, 1986-1987, n° 762/1, p. 10) indiquent la volonté du | (Parl. St., Kamer, 1986-1987, nr. 762/1, p. 10) de wil aan van de |
législateur de maintenir l'interdiction de la mise de travailleurs à | wetgever om het verbod van het ter beschikking stellen van werknemers |
la disposition d'utilisateurs qui n'est pas effectuée conformément à | ten behoeve van gebruikers te handhaven buiten de regeling van de |
la réglementation du travail intérimaire, interdiction déjà portée par | uitzendarbeid om, een verbod dat reeds vervat was in de artikelen 32 |
les articles 32 et 33 de la loi précitée du 28 juin 1976. | en 33 van de voormelde wet van 28 juni 1976. |
B.4. L'article 31, § 4, en cause prévoit la responsabilité solidaire | B.4. Het in het geding zijnde artikel 31, § 4, voorziet in de |
de l'utilisateur et de la personne qui, en violation de l'interdiction | hoofdelijke aansprakelijkheid van de gebruiker en van de persoon die, |
édictée au paragraphe 1er de la même disposition, met des travailleurs | met schending van het in paragraaf 1 van dezelfde bepaling |
à sa disposition; cette responsabilité solidaire couvre le paiement | uitgevaardigde verbod, werknemers te zijner beschikking stelt; die |
hoofdelijke aansprakelijkheid dekt de betaling van de sociale | |
des cotisations sociales et des rémunérations, indemnités et avantages | bijdragen en bezoldigingen, vergoedingen en voordelen die voortvloeien |
découlant du contrat de travail à durée indéterminée entre le | uit de arbeidsovereenkomst voor onbepaalde duur tussen de werknemer en |
travailleur et l'utilisateur, qu'instaure l'article 31, § 3, en cas de | de gebruiker, ingevoerd bij artikel 31, § 3, in geval van |
mise à disposition irrégulière. | onregelmatige terbeschikkingstelling. |
En ce qui concerne les trois premières branches de la question | Wat de eerste drie onderdelen van de vraag betreft |
B.5. Il est tout d'abord demandé à la Cour s'il est raisonnablement | B.5. In de eerste plaats wordt aan het Hof gevraagd of het |
justifié que la responsabilité solidaire mise à charge des personnes | redelijkerwijze verantwoord is dat de hoofdelijke aansprakelijkheid |
qui mettent des travailleurs à la disposition d'un utilisateur ne | ten laste van de personen die werknemers ter beschikking stellen van |
s'applique pas aux entreprises intérimaires, alors même que tant les | een gebruiker niet van toepassing is op de uitzendbedrijven, terwijl |
premières que les secondes seraient dans "une même situation illégale | zowel de eerstgenoemden als de laatstgenoemden "in een onwettige |
de main-d'oeuvre". | situatie van tewerkstelling" zouden verkeren. |
B.6. Comme il est exposé au B.4, le législateur, par l'adoption des | B.6. Zoals uiteengezet in B.4, heeft de wetgever, met aanneming van de |
lois du 28 juin 1976 et du 24 juillet 1987, a entendu réglementer | wetten van 28 juni 1976 en 24 juli 1987, de activiteit willen |
l'activité consistant à mettre des travailleurs à la disposition | reglementeren die erin bestaat werknemers ter beschikking te stellen |
d'utilisateurs afin de protéger les travailleurs et d'éviter les abus. | van gebruikers teneinde de werknemers te beschermen en misbruiken te vermijden. |
A cette fin, il a, d'une part, admis le travail intérimaire - et donc | Daartoe heeft hij, enerzijds, de uitzendarbeid aangenomen - en dus de |
les entreprises ayant cette activité pour objet - mais a réglementé de | bedrijven welke die activiteit tot doel hebben - maar heeft hij op |
façon stricte et détaillée les conditions au respect desquelles il | strikte en gedetailleerde wijze de voorwaarden gereglementeerd aan de |
subordonnait cette forme de travail. Ainsi, a-t-il précisé, aux | naleving waarvan hij die vorm van tewerkstelling ondergeschikt maakt. |
chapitres Ier et II de la loi du 24 juillet 1987, le travail - | Aldus heeft hij in de hoofdstukken I en II van de wet van 24 juli 1987 |
exclusivement temporaire - qui pouvait faire l'objet d'un contrat de | de - uitsluitend tijdelijke - arbeid gepreciseerd die het voorwerp kan |
travail intérimaire (articles 1er et 7), les règles régissant ce | uitmaken van een overeenkomst van uitzendarbeid (artikelen 1 en 7), |
contrat, les droits - notamment en matière de rémunération - du | alsmede de regels waarbij die overeenkomst is geregeld, de rechten - |
travailleur intérimaire, les règles régissant le contrat entre | met name inzake bezoldiging - van de uitzendkracht, de regels waarbij |
l'entreprise de travail intérimaire et l'utilisateur et les | de overeenkomst tussen het uitzendbedrijf en de gebruiker worden |
obligations de ce dernier ainsi que les mesures de surveillance et les | geregeld en de verplichtingen van laatstgenoemde alsmede de |
sanctions destinées à assurer le respect de ces prescriptions. Les | maatregelen van toezicht en de sancties die bestemd zijn om de |
entreprises de travail intérimaire doivent en outre être agréées, les | inachtneming van die voorschriften te waarborgen. De uitzendbedrijven |
régions ayant en effet maintenu cette exigence, que prévoyait déjà la | moeten bovendien erkend zijn en de gewesten hebben immers die vereiste |
loi du 28 juin 1976 en son article 21; les différentes législations | waarin reeds was voorzien in artikel 21 van de wet van 28 juni 1976 |
régionales lient l'octroi comme le retrait de l'agrément au respect de | behouden; de verschillende gewestelijke wetgevingen verbinden de |
la législation en matière de travail intérimaire, dont les | toekenning en de intrekking van de erkenning aan de inachtneming van |
de wetgeving inzake uitzendarbeid, waaronder de voormelde | |
prescriptions précitées. | voorschriften. |
Le législateur a par contre, comme l'indiquent les travaux | De wetgever heeft daarentegen, zoals is aangegeven in de in B.4 |
préparatoires cités au B.4, entendu interdire toute forme de mise à | geciteerde parlementaire voorbereiding, elke andere vorm van |
disposition de travailleurs autre que le travail intérimaire - qu'il | terbeschikkingstelling van werknemers dan de uitzendarbeid - die hij |
enkel aanvaardde onder de voorwaarden en volgens de strikte | |
n'admettait que dans les conditions et selon les modalités strictes | modaliteiten die hiervoor zijn beschreven - willen verbieden, wat |
décrites ci-dessus -, ce que concrétise l'interdiction portée par | geconcretiseerd wordt bij het verbod vervat in artikel 31, § 1, van de |
l'article 31, § 1er, de la loi du 24 juillet 1987; il ne peut être | wet van 24 juli 1987; van dat principiële verbod kan enkel worden |
dérogé à cette interdiction de principe que dans le cadre strict du | afgeweken binnen het strikte kader van het uitzonderlijk uitlenen van |
prêt exceptionnel de main-d'oeuvre visé à l'article 32 de la même loi, | arbeidskrachten bedoeld in artikel 32 van dezelfde wet, wat bovendien |
lequel requiert de surcroît une autorisation administrative préalable. | een voorafgaande administratieve toelating vereist. |
B.7.1. L'article 31, § 4, en ce qu'il s'applique aux personnes qui | B.7.1. In zoverre artikel 31, § 4, van toepassing is op personen die |
mettent des travailleurs à la disposition d'utilisateurs et non aux | werknemers ter beschikking stellen van gebruikers en niet op de |
entreprises intérimaires, retient un critère qui repose sur les | uitzendbedrijven, wordt daarin een criterium in aanmerking genomen dat |
différences objectives, décrites ci-dessus, existant entre les deux | berust op de hiervoor beschreven, objectieve verschillen die tussen de |
formes d'activité. | beide vormen van activiteit bestaan. |
B.7.2. En considération de ces différences objectives - et en | B.7.2. Rekening houdend met die objectieve verschillen - en in het |
particulier du fait que le travail intérimaire est une activité | bijzonder met het feit dat de uitzendarbeid een toegelaten activiteit |
autorisée et soumise à agrément et que les autres formes de mises au | is die is onderworpen aan een erkenning en dat de andere vormen van |
travail sont, à l'inverse, en principe interdites - , il apparaît | terbeschikkingstelling van werknemers daarentegen in beginsel verboden |
pertinent, au regard des objectifs de protection des travailleurs et | zijn - blijkt het relevant, ten aanzien van de door de wetgever |
de prévention des abus poursuivis par le législateur, que celui-ci | nagestreefde doelstellingen van bescherming van de werknemers en het |
n'ait pas estimé nécessaire d'étendre aux entreprises de travail | voorkomen van misbruiken, dat de wetgever het niet noodzakelijk heeft |
intérimaire la responsabilité solidaire qu'il édictait à charge des | geacht de hoofdelijke aansprakelijkheid die hij voorschreef ten laste |
personnes mettant, en dehors du cadre légal du travail intérimaire, | van personen die, buiten het wettelijk kader van de uitzendarbeid |
des travailleurs à la disposition d'utilisateurs. | werknemers ter beschikking stellen van gebruikers, uit te breiden tot |
B.7.3. La Cour observe de surcroît que cela n'a pas pour effet de | de uitzendbedrijven. |
soustraire les entreprises de travail intérimaire à toute | B.7.3. Het Hof merkt bovendien op dat zulks niet tot gevolg heeft dat |
responsabilité en cas de non-respect par elles des règles qui | de uitzendbedrijven worden onttrokken aan elke aansprakelijkheid in |
régissent cette forme de travail; ainsi l'article 39, 1°, | geval van niet-inachtneming van de regels waarbij die vorm van arbeid |
sanctionne-t-il d'un emprisonnement de huit jours à un mois et/ou | is geregeld; aldus bestraft artikel 39, lE, met een gevangenisstraf |
d'une amende de 26 à 500 francs la violation, par l'exploitant d'une | van acht dagen tot een maand en/of een boete van 26 tot 500 frank de |
entreprise de travail intérimaire, de diverses dispositions de la loi | schending, door de exploitant van een uitzendbedrijf, van verscheidene |
du 24 juillet 1987; parmi celles-ci figure l'article 21, lequel | bepalingen van de wet van 24 juli 1987; daaronder bevindt zich artikel |
interdit de confier à un travailleur intérimaire un autre travail que | 21, hetwelk verbiedt dat aan een uitzendkracht een ander werk wordt |
le travail temporaire défini à l'article 1er de la même loi. En outre, | toevertrouwd dan de in artikel 1 van dezelfde wet gedefinieerde |
le non-respect de la législation réglementant le travail intérimaire | tijdelijke arbeid. Bovendien kan de niet-inachtneming van de wetgeving |
peut aboutir au retrait de l'agrément de l'entreprise concernée, | tot reglementering van de uitzendarbeid leiden tot de intrekking van |
sanction que, à l'inverse, ne peuvent aucunement encourir les | de erkenning van het betrokken bedrijf, een sanctie die daarentegen |
personnes mettant, de façon irrégulière, des travailleurs à la | niet kan worden opgelopen door personen die op onregelmatige wijze |
disposition d'utilisateurs, dès lors que, par hypothèse, elles | werknemers ter beschikking stellen ten behoeve van gebruikers, |
exercent ainsi une activité déjà interdite. | aangezien zij per definitie aldus een reeds verboden activiteit |
B.8. La troisième branche de la question évoque l'hypothèse où | uitoefenen. B.8. Het derde onderdeel van de vraag haalt het geval aan waarin de |
l'occupation illégale serait le seul "fait de l'utilisateur" et la | onwettige tewerkstelling de enkele "daad van de gebruiker" zou zijn, |
différence de traitement qui en résulterait entre les personnes qui | en het verschil in behandeling dat daaruit zou voortvloeien tussen de |
mettent des travailleurs à la disposition des tiers et les entreprises | |
de travail intérimaire B seules les premières étant tenues | personen die werknemers ter beschikking stellen van derden en de |
responsables, du fait de la solidarité mise à leur charge. | uitzendbedrijven - waarbij enkel de eerstgenoemden aansprakelijk |
La responsabilité solidaire instituée par l'article 31, § 4, de la loi | worden geacht, door de hoofdelijke aansprakelijkheid te hunnen laste. |
du 24 juillet 1987 sanctionne le non-respect du paragraphe 1er du même article, lequel interdit l'activité consistant à mettre des travailleurs à disposition de tiers utilisateurs en dehors des règles fixées aux chapitres Ier et II de la même loi; il s'ensuit dès lors que la responsabilité solidaire ainsi mise à charge d'une personne ayant mis des travailleurs à la disposition d'un utilisateur présuppose que celle-ci n'ait pas respecté l'interdiction de principe d'une telle mise à disposition, prévue par le paragraphe 1er précité, en sorte telle qu'apparaît peu plausible l'hypothèse selon laquelle | De bij artikel 31, § 4, van de wet van 24 juli 1987 ingestelde hoofdelijke aansprakelijkheid bestraft de niet-inachtneming van paragraaf 1 van datzelfde artikel, die de activiteit verbiedt die erin bestaat werknemers ter beschikking te stellen ten behoeve van derden-gebruikers buiten de in de hoofdstukken I en II van dezelfde wet vastgestelde regels; daaruit volgt dat de hoofdelijke aansprakelijkheid die aldus ten laste wordt gelegd van een persoon die werknemers ter beschikking heeft gesteld van een gebruiker, vooronderstelt dat die gebruiker het principiële verbod op een dergelijke ter beschikkingstelling, bedoeld in de voormelde paragraaf 1, niet in acht heeft genomen, zodat de hypothese volgens welke hij |
l'occupation illégale puisse lui être étrangère et être le seul fait | niets te maken heeft met de onwettige tewerkstelling en die de enkele |
de l'utilisateur. | daad van de gebruiker is, weinig aannemelijk blijkt. |
B.9. Il résulte de ce qui précède que la première question, en ses | B.9. Hieruit volgt dat de vraag in haar eerste drie onderdelen |
trois branches, appelle une réponse négative. | ontkennend moeten worden beantwoord. |
En ce qui concerne la quatrième branche de la question | Wat het vierde onderdeel van de vraag betreft |
B.10. Cette partie de la question évoque la "situation juridique | B.10. Dat onderdeel haalt de "duidelijk ongunstigere rechtstoestand" |
nettement plus défavorable" dans laquelle serait mise la personne | aan waarin zich de persoon zou bevinden die hoofdelijk aansprakelijk |
tenue solidairement responsable par l'article 31, § 4, par rapport à | wordt gesteld bij artikel 31, § 4, vergeleken met "elke andere persoon |
"toute autre personne responsable du fait d'autrui". | |
La question ne permet pas d'identifier de façon précise la catégorie | die aansprakelijk is voor de daad van een ander". |
de personnes avec laquelle sont comparées celles qui mettent des | Die vraag maakt het niet mogelijk op precieze wijze de categorie van |
travailleurs à la disposition de tiers ni davantage la différence de | personen te identificeren waarmee diegenen die werknemers ter |
traitement à laquelle donnerait lieu une "situation juridique | beschikking stellen van derden worden vergeleken, noch het verschil in |
nettement défavorable" dans laquelle se trouveraient ces dernières. Il | behandeling waartoe een "duidelijk ongunstigere rechtstoestand" waarin |
s'ensuit que la Cour n'est en mesure d'apprécier ni la comparabilité | laatstgenoemden zich zouden bevinden, zou leiden. Daaruit volgt dat |
des catégories de personnes entre lesquelles une différence de | het Hof niet in staat is noch om de vergelijkbaarheid van de |
traitement est alléguée, ni davantage le caractère justifié ou non de | categorieën van personen onder wie een verschil in behandeling wordt |
aangevoerd, noch het al dan niet verantwoord karakter ervan te | |
celle-ci. | beoordelen. |
Il n'y a pas lieu de répondre à la quatrième branche de la question. | Het vierde onderdeel van de vraag moet niet worden beantwoord. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
L'article 31, § 4, de la loi du 24 juillet 1987 sur le travail | Artikel 31, § 4, van de wet van 24 juli 1987 op de tijdelijke arbeid, |
temporaire, le travail intérimaire et la mise de travailleurs à la | de uitzendarbeid en het ter beschikking stellen van werknemers ten |
disposition d'utilisateurs ne viole pas les articles 10 et 11 de la | behoeve van gebruikers schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet |
Constitution. | niet. |
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het |
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 8 mai 2001. | Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 8 mei 2001. |
Le greffier, | De griffier, |
L. Potoms | L. Potoms |
Le président, | De voorzitter, |
M. Melchior | M. Melchior |