Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 29/2000 du 21 mars 2000 Numéro du rôle : 1615 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 93 de la loi du 20 mai 1994 relative aux statuts du personnel militaire, posée par la Cour militaire. La Cour d'a composée des présidents M. Melchior et G. De Baets, et des juges H. Boel, E. Cerexhe, A. Arts, R. H(...)"
Extrait de l'arrêt n° 29/2000 du 21 mars 2000 Numéro du rôle : 1615 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 93 de la loi du 20 mai 1994 relative aux statuts du personnel militaire, posée par la Cour militaire. La Cour d'a composée des présidents M. Melchior et G. De Baets, et des juges H. Boel, E. Cerexhe, A. Arts, R. H(...) Uittreksel uit arrest nr. 29/2000 van 21 maart 2000 Rolnummer 1615 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 93 van de wet van 20 mei 1994 inzake de rechtstoestanden van het militair personeel, gesteld door het Militair Gerechtshof. Het samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en G. De Baets, en de rechters H. Boel, E. Cerexhe, A. (...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 29/2000 du 21 mars 2000 Uittreksel uit arrest nr. 29/2000 van 21 maart 2000
Numéro du rôle : 1615 Rolnummer 1615
En cause : la question préjudicielle concernant l'article 93 de la loi In zake : de prejudiciële vraag over artikel 93 van de wet van 20 mei
du 20 mai 1994 relative aux statuts du personnel militaire, posée par 1994 inzake de rechtstoestanden van het militair personeel, gesteld
la Cour militaire. door het Militair Gerechtshof.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents M. Melchior et G. De Baets, et des juges H. samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en G. De Baets, en de
Boel, E. Cerexhe, A. Arts, R. Henneuse et E. De Groot, assistée du rechters H. Boel, E. Cerexhe, A. Arts, R. Henneuse en E. De Groot,
greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior, bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle I. Onderwerp van de prejudiciële vraag
Par arrêt du 27 janvier 1999 en cause du ministère public et de l'Etat Bij arrest van 27 januari 1999 in zake het openbaar ministerie en de
belge contre L.L., dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour Belgische Staat tegen L.L., waarvan de expeditie ter griffie van het
d'arbitrage le 5 février 1999, la Cour militaire a posé la question Arbitragehof is ingekomen op 5 februari 1999, heeft het Militair
préjudicielle suivante : Gerechtshof de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 93 de la loi du 20 mai 1994 relative aux statuts du « Is artikel 93 van de wet van 20 mei 1994 inzake de rechtstoestanden
personnel militaire, en ce qu'il subordonne la recevabilité de van het militair personeel, in zoverre het de ontvankelijkheid van de
l'action en justice de l'Etat contre un militaire à la formulation rechtsvordering van de Staat tegen een militair ondergeschikt maakt
d'une offre transactionnelle préalable, est-il conforme aux articles aan de voorafgaande formulering van een aanbod tot dading, in
10, 11 et 13 de la Constitution ? » overeenstemming met de artikelen 10, 11 en 13 van de Grondwet ? »
(...) (...)
IV. En droit IV. In rechte
(...) (...)
En ce qui concerne l'objet de la question préjudicielle Wat het onderwerp van de prejudiciële vraag betreft
B.1. Par ordonnance du 24 février 2000, la Cour a reformulé la B.1. Bij beschikking van 24 februari 2000 heeft het Hof de
question préjudicielle comme suit : prejudiciële vraag als volgt geherformuleerd :
« L'article 93 de la loi du 20 mai 1994 relative aux statuts du « Is artikel 93 van de wet van 20 mei 1994 inzake de rechtstoestanden
personnel militaire, en ce qu'il subordonne la recevabilité de van het militair personeel, in zoverre het de ontvankelijkheid van de
l'action en justice de l'Etat contre un militaire à la formulation rechtsvordering van de Staat tegen een militair ondergeschikt maakt
d'une offre transactionnelle préalable, est-il conforme aux articles aan de voorafgaande formulering van een aanbod tot dading, in
10 et 11 de la Constitution ainsi qu'à l'article 13 de la Constitution overeenstemming met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, alsmede met
lu en combinaison avec les articles 10 et 11 précités ? » artikel 13 van de Grondwet, gelezen in samenhang met de voormelde artikelen 10 en 11 ? »
B.2. Il apparaît des faits de la cause et de la motivation de la B.2. Uit de feiten van de zaak en uit de motivering van de
décision de renvoi que celle-ci porte sur l'obligation, qui découle du verwijzingsbeslissing blijkt dat deze betrekking heeft op de
paragraphe 1er de l'article 93 de la loi du 20 mai 1994 relative aux verplichting, die voortvloeit uit paragraaf 1 van artikel 93 van de
statuts du personnel militaire, de faire précéder toute action en wet van 20 mei 1994 inzake de rechtstoestanden van het militair
responsabilité intentée par l'Etat contre un militaire d'une offre personeel, om elke aansprakelijkheidsvordering ingesteld door de Staat
transactionnelle préalable et non pas sur les modalités ou la tegen een militair te laten voorafgaan door een aanbod tot dading, en
procédure selon lesquelles cette offre doit être faite, telles niet op de wijze of de procedure volgens welke dat aanbod moet worden
qu'elles sont décrites dans le paragraphe 2 de la même disposition. gedaan, zoals die zijn beschreven in paragraaf 2 van dezelfde bepaling.
La Cour limitera donc son examen au paragraphe 1er de l'article 93 de Het Hof zal zijn onderzoek dus beperken tot paragraaf 1 van artikel 93
la loi du 20 mai 1994 précité. van de wet van 20 mei 1994.
B.3. L'article 93, § 1er, de la loi du 20 mai 1994 relative aux B.3. Artikel 93, §1, van de wet van 20 mei 1994 inzake de
statuts du personnel militaire dispose comme suit : rechtstoestanden van het militair personeel bepaalt :
«

Art. 93.§ 1er. L'action en justice exercée par l'Etat contre un

«

Art. 93.§ 1. De rechtsvordering die door de Staat tegen een

militair op grond van artikel 92 wordt ingesteld, is pas ontvankelijk,
militaire sur la base de l'article 92, n'est recevable que si elle est indien zij wordt voorafgaan [lees : voorafgegaan] door een aanbod tot
précédée d'une offre de transaction au défendeur. Cette offre de dading aan de verweerder. Dit aanbod tot dading gaat uit van de
transaction émane de l'autorité désignée par le Roi. overheid aangewezen door de Koning.
Cette offre comporte, outre l'évaluation du montant de la somme Dit aanbod omvat, afgezien van de evaluatie van het gevorderde bedrag,
exigée, les modalités de son paiement. de nadere regels van de betaling.
L'autorité visée à l'alinéa premier peut décider que le dommage ne De in het eerste lid bedoelde overheid kan beslissen dat de schade
sera que partiellement réparé. » slechts gedeeltelijk moet worden vergoed. »
B.4. Devant la juridiction a quo, l'Etat a fait valoir que l'article B.4. Voor het verwijzende rechtscollege heeft de Staat doen gelden dat
93, § 1er, précité établissait une différence de traitement het voormelde artikel 93, § 1, een onverantwoord verschil in
injustifiée en ce qui concerne le régime général des conditions de behandeling teweegbracht betreffende de algemene regeling van de
recevabilité d'une action en justice, lequel n'impose pareille ontvankelijkheidsvoorwaarden van een rechtsvordering, regeling die een
obligation d'une offre transactionnelle ni aux particuliers ni aux dergelijke verplichting van aanbod tot dading niet oplegt aan
personnes morales, en ce compris l'Etat, lorsqu'il intente une action particulieren noch aan rechtspersonen, met inbegrip van de Staat,
en justice contre du personnel dépendant d'autres départements wanneer hij een rechtsvordering instelt tegen personeel dat van andere
ministériels. Seul l'article 49 de la loi du 5 août 1992 sur la ministeriële departementen afhangt. Enkel artikel 49 van de wet van 5
fonction de police prévoit une condition similaire de l'intentement de augustus 1992 op het politieambt voorziet in een soortgelijke
l'action en justice exercée par l'Etat ou les communes contre les voorwaarde voor het instellen van een rechtsvordering door de Staat of
fonctionnaires de la police communale, de la gendarmerie et de la de gemeenten tegen de ambtenaren van de gemeentepolitie, de rijkswacht
police judiciaire. en de gerechtelijke politie.
B.5.1. Selon l'exposé des motifs de la disposition litigieuse, « les B.5.1. Volgens de memorie van toelichting bij de betwiste bepaling, «
dispositions contenues au paragraphe 1er visent à limiter autant que [beoogt] de regeling vervat in paragraaf 1 [...] de rechtsvorderingen
possible les actions judiciaires par lesquelles [...] l'Etat peut se waardoor de Staat [...] zich tegen een militair kan keren, zoveel
retourner contre un militaire. [...] L'offre de transaction [...] se mogelijk te beperken. [...] Het dadingsaanbod zal [...] steunen op de
basera sur l'évaluation du dommage à réparer tel que décidé par le evaluatie van de te vergoeden schade zoals ze beslist werd door de
tribunal. A défaut de décision judiciaire, il importera que l'autorité rechtbank. Bij gebrek aan gerechtelijke beslissing zal de overheid
se prononce préalablement sur l'ampleur du dommage à prendre en compte zich vooraf moeten uitspreken over de omvang van de in aanmerking te
ou parfois même sur la manière de l'évaluer. [...] La solution nemen schade en soms zelfs over de manier om ze te evalueren. [...] De
proposée permet d'arriver, par une transaction, à un accord à voorgestelde oplossing laat toe via een dading een minnelijke regeling
l'amiable. A défaut de transaction, le tribunal de première instance te bereiken. Bij gebrek aan dading, zal de rechtbank van eerste aanleg
sera compétent pour connaître de l'action intentée par l'Etat quel que bevoegd zijn om van de vordering van de Staat kennis te nemen,
soit le montant réclamé. Ceci doit contribuer à l'uniformité de la ongeacht het bedrag ervan. Dit moet de eenheid van rechtspraak ten
jurisprudence. Dans l'action ainsi intentée l'Etat ne sera évidemment goede komen. In de aldus ingestelde rechtsvordering zal de Staat
plus lié par la transaction proposée » (Doc. parl., Sénat, 1993-1994, uiteraard niet gebonden zijn door de voorgestelde dading » (Parl. St.,
n° 928-1, exposé des motifs, pp. 25-26). Senaat, 1993-1994, nr. 928-1, memorie van toelichting, pp. 25-26).
B.5.2. La différence de traitement entre les militaires, d'une part, B.5.2. Het verschil in behandeling tussen militairen, enerzijds, en
et les autres agents publics, d'autre part, en ce qui concerne andere ambtenaren, anderzijds, wat betreft de verplichting voor de
l'obligation pour l'Etat de faire une offre transactionnelle avant Staat om een aanbod tot dading te doen alvorens een
d'engager une action en responsabilité fondée sur l'article 92 de la loi précitée, repose sur un critère objectif, à savoir le statut particulier auquel sont soumis les militaires par comparaison avec d'autres agents publics. En effet, le législateur a raisonnablement pu estimer que les missions spécifiques dont les militaires sont chargés les exposent, plus que d'autres agents publics, au risque de causer un dommage qui excède très souvent leur capacité contributive personnelle et, dès lors, qu'ils avaient besoin d'une protection particulière, en obligeant l'Etat, avant d'engager une action en responsabilité, à faire une offre transactionnelle, qui doit émaner de l'autorité désignée par le Roi et qui peut consister en ce que le dommage ne doive être indemnisé que partiellement. Au demeurant, dès lors que cette disposition permet de régler plus rapidement les contestations et, partant, d'éviter des procédures judiciaires coûteuses et inutilement longues, elle sert les intérêts des militaires mais également ceux de l'Etat. La Cour constate en outre que des mesures analogues ont été prises à aansprakelijkheidsvordering op grond van artikel 92 van de voormelde wet in te stellen, steunt op een objectief criterium, namelijk het bijzonder statuut waaraan militairen in vergelijking met andere ambtenaren zijn onderworpen. De wetgever heeft immers in redelijkheid kunnen oordelen dat de specifieke opdrachten waarmee militairen zijn belast, hen, meer dan andere ambtenaren, blootstellen aan het risico dat zij schade aanrichten die vele malen hun persoonlijke draagkracht te boven gaat en heeft aldus kunnen oordelen dat zij een bijzondere bescherming behoefden, door de Staat te verplichten, alvorens een aansprakelijkheidsvordering in te stellen, een aanbod tot dading te doen, dat moet uitgaan van de door de Koning aangewezen overheid en dat erin kan bestaan dat de schade slechts ten dele moet worden vergoed. Nu die regel een snellere afwikkeling van de betwistingen mogelijk maakt en aldus dure en tijdrovende gerechtelijke procedures kan vermijden, worden daarmee niet alleen de belangen van de militairen, maar ook die van de Staat gediend. Het Hof stelt bovendien vast dat soortgelijke maatregelen werden
l'égard d'autres agents publics ayant un statut comparable et des genomen ten aanzien van andere ambtenaren met een vergelijkbaar
missions comparables, en particulier les fonctionnaires de police. statuut en met vergelijkbare opdrachten, inzonderheid de politieambtenaren.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 93, § 1er, de la loi du 20 mai 1994 relative aux statuts du Doordat artikel 93, § 1, van de wet van 20 mei 1994 inzake de
personnel militaire, en ce qu'il subordonne la recevabilité de rechtstoestanden van het militair personeel de ontvankelijkheid van de
l'action en justice de l'Etat contre un militaire à la formulation rechtsvordering van de Staat tegen een militair afhankelijk stelt van
d'une offre transactionnelle préalable, ne viole pas les articles 10 de voorafgaande formulering van een aanbod tot dading, schendt het de
et 11 de la Constitution ni lus séparément ni lus en combinaison avec artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet, noch afzonderlijk gelezen,
l'article 13 de la Constitution. noch gelezen in samenhang met artikel 13 van de Grondwet.
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 21 mars 2000. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 21 maart 2000.
Le greffier, De griffier,
L. Potoms. L. Potoms.
Le président, De voorzitter,
M. Melchior. M. Melchior.
^