← Retour vers "Arrêt n° 74/2000 du 14 juin 2000 Numéro du rôle : 1941 En cause : la demande de suspension
des articles 27 et 34 de la loi du 7 mai 1999 sur les jeux de hasard, les établissements de jeux de hasard
et la protection des joueurs, introduite par La Cour
d'arbitrage, composée des juges H. Boel et L. François, faisant fonction de présidents, (...)"
Arrêt n° 74/2000 du 14 juin 2000 Numéro du rôle : 1941 En cause : la demande de suspension des articles 27 et 34 de la loi du 7 mai 1999 sur les jeux de hasard, les établissements de jeux de hasard et la protection des joueurs, introduite par La Cour d'arbitrage, composée des juges H. Boel et L. François, faisant fonction de présidents, (...) | Arrest nr. 74/2000 van 14 juni 2000 Rolnummer 1941 In zake : de vordering tot schorsing van de artikelen 27 en 34 van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, ingesteld door de n.v. Ton Het Arbitragehof, samengesteld uit de rechters H. Boel en L. François, waarnemend voorzitters, e(...) |
---|---|
COUR D'ARBITRAGE | ARBITRAGEHOF |
Arrêt n° 74/2000 du 14 juin 2000 | Arrest nr. 74/2000 van 14 juni 2000 |
Numéro du rôle : 1941 | Rolnummer 1941 |
En cause : la demande de suspension des articles 27 et 34 de la loi du | In zake : de vordering tot schorsing van de artikelen 27 en 34 van de |
7 mai 1999 sur les jeux de hasard, les établissements de jeux de | wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de kansspelinrichtingen en de |
hasard et la protection des joueurs, introduite par la s.a. Tony Rus | bescherming van de spelers, ingesteld door de n.v. Tony Rus Activities |
Activities et autres. | en anderen. |
La Cour d'arbitrage, | Het Arbitragehof, |
composée des juges H. Boel et L. François, faisant fonction de | samengesteld uit de rechters H. Boel en L. François, waarnemend |
présidents, et des juges P. Martens, J. Delruelle, E. Cerexhe, A. Arts | voorzitters, en de rechters P. Martens, J. Delruelle, E. Cerexhe, A. |
et M. Bossuyt, assistée de la référendaire B. Renauld, faisant | Arts en M. Bossuyt, bijgestaan door referendaris B. Renauld, |
fonction de greffier, présidée par le juge H. Boel, | waarnemend griffier, onder voorzitterschap van rechter H. Boel, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la demande | I. Onderwerp van de vordering |
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 4 | Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 4 april 2000 |
ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 5 april | |
avril 2000 et parvenue au greffe le 5 avril 2000, une demande de | 2000, is een vordering tot schorsing ingesteld van de artikelen 27 en |
suspension des articles 27 et 34 de la loi du 7 mai 1999 sur les jeux | 34 van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de kansspelinrichtingen |
de hasard, les établissements de jeux de hasard et la protection des | en de bescherming van de spelers (bekendgemaakt in het Belgisch |
joueurs (publiée au Moniteur belge du 30 décembre 1999) a été | Staatsblad van 30 december 1999), door de n.v. Tony Rus Activities, |
introduite par la s.a. Tony Rus Activities, dont le siège social est | |
établi à 3660 Opglabbeek, Weg naar Meeuwen 46, la s.a. Lerus Centers, | met maatschappelijke zetel te 3660 Opglabbeek, Weg naar Meeuwen 46, de |
dont le siège social est établi à 3660 Opglabbeek, Weg naar Meeuwen | n.v. Lerus Centers, met maatschappelijke zetel te 3660 Opglabbeek, Weg |
46, la s.a. Lerus Centers Hasselt, dont le siège social est établi à | naar Meeuwen 46, de n.v. Lerus Centers Hasselt, met maatschappelijke |
3500 Hasselt, Maastrichterstraat 49, boîte 22, la s.a. Lerus Centers | zetel te 3500 Hasselt, Maastrichterstraat 49, bus 22, de n.v. Lerus |
Sint-Truiden, dont le siège social est établi à 3800 Saint-Trond, | Centers Sint-Truiden, met maatschappelijke zetel te 3800 Sint-Truiden, |
Diesterstraat 44, la s.p.r.l. Royal Diamond, dont le siège social est | Diesterstraat 44, de b.v.b.a. Royal Diamond, met maatschappelijke |
établi à 3970 Bourg-Léopold, Stationsstraat 66, la s.p.r.l. Royal | zetel te 3970 Leopoldsburg, Stationsstraat 66, de b.v.b.a. Royal |
Ascot, dont le siège social est établi à 3600 Genk, Hoevenzavellaan | Ascot, met maatschappelijke zetel te 3600 Genk, Hoevenzavellaan 28, en |
28, et la s.p.r.l. Royal Crown, dont le siège social est établi à 3290 | de b.v.b.a. Royal Crown, met maatschappelijke zetel te 3290 Diest, |
Diest, Grote Markt 30. | Grote Markt 30. |
Par la même requête, les parties requérantes demandent également | Bij hetzelfde verzoekschrift vorderen de verzoekende partijen eveneens |
l'annulation des dispositions légales précitées, ainsi que des | de vernietiging van de voormelde wetsbepalingen, alsook van de |
articles 3.1, 3.4, 8, 36, 39, 44, 45, 54 et 62 de la loi du 7 mai | artikelen 3.1, 3.4, 8, 36, 39, 44, 45, 54 en 62 van de wet van 7 mei |
1999. | 1999. |
II. La procédure | II. De rechtspleging |
Par ordonnance du 5 avril 2000, le président en exercice a désigné les | Bij beschikking van 5 april 2000 heeft de voorzitter in functie de |
juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi spéciale | rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59 |
du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage. | van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof. |
Les juges-rapporteurs ont estimé n'y avoir lieu de faire application | De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was |
des articles 71 ou 72 de la loi organique. | om artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen. |
Par ordonnance du 10 mai 2000, la Cour a fixé l'audience au 30 mai | Bij beschikking van 10 mei 2000 heeft het Hof de dag van de |
2000; par la même ordonnance, il a été constaté que les présidents G. | terechtzitting bepaald op 30 mei 2000; bij dezelfde beschikking werd |
De Baets et M. Melchior étaient légitimement empêchés de siéger en | vastgesteld dat de voorzitters G. De Baets en M. Melchior wettig |
cette affaire et étaient remplacés respectivement par les juges H. | verhinderd waren zitting te nemen in deze zaak en werden zij vervangen |
Boel et L. François; le siège a été complété par le juge P. Martens, | door respectievelijk rechter H. Boel en rechter L. François; de zetel |
le juge L. François étant déjà membre du siège. | werd aangevuld met rechter P. Martens vermits rechter L. François |
Cette ordonnance a été notifiée aux autorités mentionnées à l'article | reeds lid was van de zetel. |
76 de la loi organique ainsi qu'aux parties requérantes et à leur | Van die beschikking is kennisgegeven aan de in artikel 76 van de |
organieke wet vermelde autoriteiten evenals aan de verzoekende | |
avocat, par lettres recommandées à la poste le 11 mai 2000. | partijen en hun advocaat bij op 11 mei 2000 ter post aangetekende brieven. |
A l'audience publique du 30 mai 2000 : | Op de openbare terechtzitting van 30 mei 2000 : |
- ont comparu : | - zijn verschenen : |
. Me P. Van den Broecke, avocat au barreau de Bruxelles, pour les | . Mr. P. Van den Broecke, advocaat bij de balie te Brussel, voor de |
parties requérantes; | verzoekende partijen; |
. Me P. Hofströssler, avocat au barreau de Bruxelles, pour le Conseil | . Mr. P. Hofströssler, advocaat bij de balie te Brussel, voor de |
des ministres; | Ministerraad; |
- les juges-rapporteurs A. Arts et J. Delruelle ont fait rapport; | - hebben de rechters-verslaggevers A. Arts en J. Delruelle verslag uitgebracht; |
- les avocats précités ont été entendus; | - zijn de voornoemde advocaten gehoord; |
- l'affaire a été mise en délibéré. | - is de zaak in beraad genomen. |
La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants | De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende |
de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour. | van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof. |
III. En droit | III. In rechte |
- A - | - A - |
Quant à l'objet de la demande de suspension | Ten aanzien van het onderwerp van de vordering tot schorsing |
A.1. Les parties requérantes demandent l'annulation des articles 3.1, | A.1. De verzoekende partijen vorderen de vernietiging van de artikelen |
3.4, 8, 27, 34, 36, 39, 44, 45, 54 et 62 de la loi du 7 mai 1999 sur | 3.1, 3.4, 8, 27, 34, 36, 39, 44, 45, 54 en 62 van de wet van 7 mei |
les jeux de hasard, les établissements de jeux de hasard et la | 1999 op de kansspelen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van |
protection des joueurs. | de spelers. |
La demande de suspension porte uniquement sur les articles 27 et 34. | Wat de vordering tot schorsing betreft zijn enkel de artikelen 27 en |
Quant à l'intérêt à agir | 34 beoogd. |
A.2. Les parties requérantes observent que leur objet social consiste | Ten aanzien van het belang om in rechte te treden |
en l'exploitation, l'achat et la vente, le louage et la location, | A.2. De verzoekende partijen doen opmerken dat hun maatschappelijk |
l'importation et l'exportation, l'entretien et la fabrication | doel bestaat in de exploitatie, de aan- en verkoop, huur of verhuur, |
d'appareils de jeux automatiques; l'exploitation de luna-parks, de | invoer en uitvoer, het onderhoud en de fabricage van automatische |
salles de détente et de salles de jeux; l'exploitation de commerces du | speelapparaten; het uitbaten van lunaparken, ontspanningszalen en |
secteur « horeca » (article 3 des statuts). | amusementshallen; de uitbating van horecazaken (artikel 3 van de |
Elles déclarent posséder l'intérêt légalement requis pour attaquer la | statuten). Zij verklaren over het wettelijk vereiste belang te beschikken om de |
loi, qui restreint sensiblement la réalisation de leur objet social. | wet te bestrijden die in belangrijke mate de verwezenlijking van hun |
Quant au sérieux des moyens | maatschappelijk doel beperkt. |
Ten aanzien van de ernst van de middelen | |
Premier moyen | Eerste middel |
A.3. Le premier moyen dénonce la violation des articles 10, 11, 12 et | A.3. In een eerste middel wordt de schending aangevoerd van de |
23 de la Constitution, de l'article 52 du Traité du 25 mars 1957 | artikelen 10, 11, 12 en 23 van de Grondwet, artikel 52 van het Verdrag |
instituant la Communauté européenne, du principe de proportionnalité, | van 25 maart 1957 tot oprichting van de Europese Gemeenschap, het |
du principe de la liberté de commerce et d'industrie, du principe | evenredigheidsbeginsel, het beginsel van vrijheid van handel en |
d'égalité et de non-discrimination, de l'interdiction d'abus de | nijverheid, het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie, het |
pouvoir et des principes relatifs au respect de la vie privée. | verbod van machtsmisbruik en de beginselen inzake eerbiediging van het |
A.4. En tant que le moyen vise l'article 27 de la loi du 7 mai 1999, | privé-leven. A.4. In zoverre het middel artikel 27 van de wet van 7 mei 1999 |
les parties requérantes soutiennent que cet article porte atteinte aux | beoogt, voeren de verzoekende partijen aan dat dit artikel afbreuk |
droits économiques acquis du fait qu'il est interdit de cumuler une | doet aan de verworven economische rechten door het cumuleren van |
licence de classe B (exploitation d'une salle de jeux automatiques) | vergunningen voor klasse B (uitbating van een speelautomatenhal) en |
avec une licence de classe E (vente, location, importation, | klasse E (verkoop, verhuur, invoer, uitvoer en onderhoud van |
exportation et entretien de jeux de hasard). | kansspelen) te verbieden. |
Selon les parties requérantes, cette interdiction de cumul n'est pas | Volgens de verzoekende partijen is dat cumulverbod niet objectief te |
objectivement justifiable et viole le principe de la liberté de | verantwoorden en schendt het het beginsel van de vrijheid van handel |
commerce et d'industrie ainsi que les principes d'égalité et de | en nijverheid en de beginselen van de gelijkheid en |
non-discrimination. En outre, le caractère général de l'interdiction porte atteinte, de manière disproportionnée, à la liberté d'association. Les parties requérantes craignent que l'interdiction provoque un changement brusque et injustifié dans le secteur des jeux de hasard et entraîne des conséquences incalculables pour l'emploi et les investissements. Elles soulignent que la disposition entreprise rend illégal l'objet social de leur société et de sociétés analogues. Elles ne voient pas en quoi l'interdiction de cumuler l'exploitation d'un luna-park avec des activités de vente et de location de jeux automatiques peut être conforme à l'objectif du législateur. Elles affirment également que la liberté de choisir une profession est | niet-discriminatie. Bovendien doet de algemeenheid van de verbodsbepaling op onevenredige wijze afbreuk aan de vrijheid van vereniging. De verzoekende partijen vrezen dat het verbod een bruuske en onverantwoorde wijziging in de sector van de kansspelen zal teweegbrengen en onnoemelijke gevolgen zal hebben voor de werkgelegenheid en de investeringen. Zij wijzen erop dat de aangevochten bepaling het maatschappelijk doel van hun en andere soortgelijke vennootschappen onwettig maakt. De verzoekende partijen zien niet in hoe het verbod op het tegelijkertijd uitbaten van een lunapark en activiteiten als verkoop en verhuur van speelautomaten aan het doel van de wetgever kan beantwoorden. Zij stellen ook dat de vrijheid van beroepskeuze een toepassing is van |
une application de la liberté du travail et que l'article 27 viole | de vrijheid van arbeid en dat artikel 27 ook in strijd is met de |
également les principes de la liberté personnelle et de la liberté du | beginselen van de persoonlijke vrijheid en de vrijheid van arbeid |
travail, garantis par les articles 12 et 23 de la Constitution. | gewaarborgd door de artikelen 12 en 23 van de Grondwet. |
A.5. Quant à l'article 34, les parties requérantes font valoir que la | A.5. Ten aanzien van artikel 34 betogen de verzoekende partijen dat de |
limitation du nombre de salles de jeux automatiques à 180 constitue | beperking van het aantal speelautomatenhallen tot 180 een |
une entrave discriminatoire et disproportionnée à la liberté de | discriminerende en onevenredige belemmering vormt van de vrijheid van |
commerce et d'industrie et à la liberté d'établissement. | handel en nijverheid en de vrijheid van vestiging. |
Elles doutent que plus il y a de salles de jeux, plus il y aurait de | Zij betwijfelen dat meer speelhallen meer goklustigen tot gevolg heeft |
joueurs et pensent que, de toute manière, des salles de jeux | en zijn van mening dat in ieder geval meer clandestiene speelhallen |
clandestines apparaîtront. Elles ne voient pas en quoi la limitation | zullen opduiken. Zij zien niet in hoe de beperking van het aantal |
du nombre d'établissements aurait une incidence positive sur le nombre | inrichtingen een positieve weerslag zal hebben op het aantal gokkers |
de parieurs et leur protection. | en hun bescherming. |
Le système du numerus fixus est contraire non seulement au principe | Het stelsel van de numerus fixus is niet enkel in strijd met de |
d'égalité et de non-discrimination, mais également à la liberté de | beginselen van gelijkheid en niet-discriminatie, maar ook met de |
commerce et d'industrie, qui doit être assurée sans discrimination et | vrijheid van handel en nijverheid, die zonder discriminatie moet |
qui est tout autant garantie, en tant que liberté individuelle, par | worden gewaarborgd en die evenzeer als een individuele vrijheid is |
l'article 12 de la Constitution. | beschermd door artikel 12 van de Grondwet. |
Les parties requérantes dénoncent également la violation de la liberté | De verzoekende partijen voeren ook de schending aan van de vrijheid |
d'établissement garantie par l'article 52 du Traité C.E. du 25 mars | van vestiging gewaarborgd in artikel 52 van het E.G.-Verdrag van 25 |
1957 (actuellement l'article 43), dans la mesure où un ressortissant | maart 1957 (thans artikel 43), in zoverre het voor een onderdaan van |
de l'Union européenne n'aura plus la possibilité de s'établir en | de Europese Unie niet meer mogelijk zal zijn om zich in België te |
Belgique en vue d'exploiter une salle de jeux automatiques, étant | vestigen met het oog op de exploitatie van een speelautomatenhal, |
donné que le nombre maximum est inférieur au nombre de salles de jeux | aangezien het maximumaantal kleiner is dan het bestaande aantal |
existantes. | speelhallen. |
A l'estime des parties requérantes, l'octroi d'un pouvoir | |
discrétionnaire aux autorités communales s'agissant de la convention | Ook het toekennen van een discretionaire macht aan de gemeentelijke |
qui doit être conclue avec l'exploitant d'une salle de jeux viole le | overheden wat betreft de overeenkomst die moet worden afgesloten met |
principe de la liberté de commerce et d'industrie. La commune pourra | de uitbater van een speelzaal, schendt volgens de verzoekende partijen |
imposer unilatéralement ses conditions et l'exploitant ne dispose | het beginsel van vrijheid van handel en nijverheid. De gemeente zal |
d'aucune possibilité de contestation ou de recours. | haar voorwaarden eenzijdig kunnen opleggen en de uitbater beschikt |
Les parties requérantes affirment que le législateur, en prévoyant à | over geen enkele mogelijkheid tot betwisting of beroep. |
l'article 34 que la convention doit préciser les modalités, jours et | De verzoekende partijen stellen dat de wetgever, door in artikel 34 te |
heures d'ouverture et de fermeture des exploitations, entend | bepalen dat de overeenkomst de modaliteiten, dagen en openings- en |
sluitingsuren van de uitbatingen moet preciseren, de rechtspraak van | |
contourner la jurisprudence du Conseil d'Etat, lorsque celui-ci | de Raad van State wil ontlopen waarin is gesteld dat het decreet |
considère que le décret d'Allarde des 2-17 mars 1791 implique aussi la | d'Allarde van 2-17 maart 1791 ook het recht inhoudt om de commerciële |
faculté d'organiser l'activité commerciale avec les moyens et suivant | activiteit te organiseren met de middelen en methodes naar eigen keuze |
les méthodes de son choix (C.E., n° 43.795 du 12 juillet 1993). | (R.v.St., nr. 43.795 van 12 juli 1993). |
Elles relèvent également que la commune peut à tout moment révoquer ou | Zij doen ook opmerken dat de gemeente de vergunning te allen tijde kan |
modifier la licence. En présentant la convention comme un accord | herroepen of wijzigen. En door de overeenkomst als een convenant voor |
administratif, le principe d'égalité est violé en ce que les | te stellen, wordt het gelijkheidsbeginsel geschonden door aan de |
exploitants de salles de jeux automatiques sont privés de la | uitbaters van speelautomatenhallen de mogelijkheid tot een |
possibilité d'introduire un recours administratif. Il y aura également | administratief beroep te ontnemen. Er zullen ook verschillen zijn van |
des différences de commune à commune, ce qui donnera lieu à une | gemeente tot gemeente, wat oneerlijke concurrentie tussen de |
concurrence déloyale entre les établissements. | inrichtingen zal meebrengen. |
Les parties requérantes concluent dès lors que l'article 34 viole le | De verzoekende partijen besluiten dan ook dat artikel 34 het beginsel |
principe d'égalité et de non-discrimination et la liberté de commerce. | van gelijkheid en niet-discriminatie en de vrijheid van handel schendt. |
Deuxième moyen | Tweede middel |
A.6. In dat middel wordt de schending aangevoerd van de artikelen 10, | |
A.6. Ce moyen invoque la violation des articles 10, 11, 39 et 143, § 1er, | 11, 39 en 143, § 1, van de Grondwet, artikel 6, § 1, II, 3°, van de |
de la Constitution, de l'article 6, § 1er, II, 3°, de la loi spéciale | |
du 8 août 1980 de réformes institutionnelles et de « l'exercice du | bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen en |
pouvoir ». | « van de uitoefening van macht ». |
Selon les parties requérantes, les salles de jeux automatiques sont un | Volgens de verzoekende partijen zijn speelautomatenhallen een |
exemple d'établissements classés et de politique économique, dont la | voorbeeld van geklasseerde inrichtingen en van economisch beleid, |
réglementation relève de la compétence exclusive des régions. En confiant à une commission fédérale le soin de délivrer ou non les licences nécessaires, le législateur fédéral s'arroge, à l'estime des parties requérantes, une compétence qui n'est pas la sienne. En outre, il en résulte des situations conflictuelles et une insécurité juridique : quid par exemple lorsqu'un permis d'environnement est octroyé mais que le permis d'exploitation d'une salle de jeux automatiques est refusé, et quid lorsque les conditions d'exploitation des deux types de permis sont contradictoires ? Les parties requérantes estiment dès lors que les règles répartitrices de compétences entre l'Etat fédéral et les régions sont méconnues et qu'il s'ensuit une insécurité juridique fondamentale. Elles concluent | waarvan de reglementering onder de exclusieve bevoegdheid van de gewesten valt. Door de zorg voor het al dan niet uitreiken van de nodige vergunningen aan een federale commissie toe te vertrouwen, matigt de federale wetgever zich naar het oordeel van de verzoekende partijen een bevoegdheid aan die hem niet toekomt. Bovendien worden conflictsituaties en rechtsonzekerheid veroorzaakt : wat bijvoorbeeld indien een milieuvergunning is verleend maar de vergunning voor uitbating van een speelautomatenhal wordt geweigerd, en wat indien de voorwaarden van uitbating in beide soorten vergunning tegenstrijdig zijn ? De verzoekende partijen zijn dan ook van mening dat de regels die de bevoegdheid tussen de federale Staat en de gewesten verdelen miskend zijn en dat een fundamentele rechtsonzekerheid is geschapen. Zij |
que l'article 35 (lire : 34) de la loi entreprise est contraire à | besluiten dat artikel 35 (lees : 34) van de aangevochten wet in strijd |
l'article 6, § 1er, II, 3°, et à l'article 6, § 1er, VI, de la loi | is met artikel 6, § 1, II, 3°, en met artikel 6, § 1, VI, van de |
spéciale du 8 août 1980 de réformes institutionnelles. | bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen. |
Quant au risque d'un préjudice grave difficilement réparable | Ten aanzien van het risico van een moeilijk te herstellen ernstig |
A.7. A l'appui de leur demande de suspension, les parties requérantes | nadeel A.7. Ter ondersteuning van hun vordering tot schorsing doen de |
observent que l'article 27 porte en particulier atteinte, de manière | verzoekende partijen opmerken dat in het bijzonder artikel 27 op |
disproportionnée, à leurs droits économiques acquis et les privera | buitensporige wijze afbreuk doet aan hun verworven economische rechten |
d'une partie de leurs activités commerciales, lesquelles ne consistent | en hen zal beroven van een deel van hun commerciële activiteiten, die |
pas seulement en l'exploitation de salles de jeux automatiques, mais | niet enkel bestaan in de uitbating van speelautomatenhallen, maar ook |
également en la vente, la location, l'importation et l'exportation | in de verkoop, de verhuur, de invoer en uitvoer, en het onderhoud van |
speelautomaten. | |
ainsi que l'entretien d'appareils de jeux automatiques. | Zij zullen gedwongen worden te kiezen tussen de uitbating van |
Elles seront forcées de choisir entre l'exploitation de salles de jeux | speelautomatenhallen en de commercialisatie van speelautomaten, |
automatiques et la commercialisation de jeux automatiques, activités | activiteiten die zij reeds lang cumuleren. Die keuze zou eveneens zijn |
qu'elles cumulent depuis longtemps. Ce choix aurait également une | weerslag hebben op de werkgelegenheid, daar het personeel dat is |
répercussion sur l'emploi, étant donné que le personnel lié à | verbonden aan de opgeheven activiteit niet kan worden behouden. |
l'activité supprimée ne peut être maintenu. | Volgens de verzoekende partijen wordt hun onderneming in gevaar |
Selon les parties requérantes, leur entreprise est mise en danger : | gebracht : thans beschikken zij over de nodige vergunningen, maar de |
elles disposent actuellement des permis nécessaires, mais l'exécution | |
de la nouvelle loi les privera du droit d'exploiter leurs | uitvoering van de nieuwe wet zal hen beroven van het recht hun |
établissements en cas d'opposition de la commune ou de la Commission | inrichtingen uit te baten in geval van verzet door de gemeente of door |
des jeux de hasard. | de kansspelcommissie. |
Elles observent enfin que les communes - qui refusent souvent | Zij doen ten slotte opmerken dat de gemeenten - die vaak weigeren de |
d'octroyer les licences nécessaires, en sorte que celles-ci ne sont | vereiste vergunningen te verlenen, zodat deze dikwijls pas na hoger |
généralement délivrées qu'à l'issue d'un recours - pourront opposer | beroep worden uitgereikt - hun veto zullen kunnen stellen tegen de |
leur veto à l'établissement auquel elles s'étaient initialement opposées. | inrichting waartegen zij initieel gekant waren. |
- B - | - B - |
Quant à l'étendue du recours et de la demande de suspension | Ten aanzien van de omvang van het beroep en de vordering tot schorsing |
B.1. Dans le préambule de la requête, les parties requérantes | B.1. In het begin van het verzoekschrift preciseren de verzoekende |
précisent que le recours en annulation est dirigé contre les articles | partijen dat het beroep tot vernietiging is gericht tegen de artikelen |
3.1, 3.4, 8, 27, 34, 36, 39, 44, 45, 54 et 62 de la loi du 7 mai 1999 | 3.1, 3.4, 8, 27, 34, 36, 39, 44, 45, 54 en 62 van de wet van 7 mei |
et que la demande de suspension est uniquement dirigée contre les | 1999 en dat de vordering tot schorsing enkel is gericht tegen de |
articles 27 et 34 de ladite loi. | artikelen 27 en 34 ervan. |
Dès lors qu'il ressort également de l'exposé du préjudice invoqué à | Nu ook uit de uiteenzetting van het aangevoerde nadeel tot staving van |
l'appui de la demande de suspension que les articles 27 et 34 sont | de vordering tot schorsing blijkt dat de artikelen 27 en 34 beoogd |
visés, la Cour limite son examen dans le cadre de la demande de | zijn, beperkt het Hof zijn onderzoek in het raam van de vordering tot |
suspension à ces dispositions, même si la suspension de l'ensemble de | schorsing tot die bepalingen, ook al is in het dispositief van het |
la loi est demandée dans le dispositif de la requête. En outre, en ce | verzoekschrift de schorsing van de gehele wet gevraagd. Bovendien, wat |
qui concerne l'article 27, les griefs sont uniquement dirigés contre | artikel 27 betreft, zijn de grieven enkel gericht tegen het eerste lid |
l'alinéa 1er. | ervan. |
B.2. Les articles 27, alinéa 1er, et 34 de la loi du 7 mai 1999 sur | B.2. De artikelen 27, eerste lid, en 34 van de wet van 7 mei 1999 op |
les jeux de hasard, les établissements de jeux de hasard et la | de kansspelen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de |
protection des joueurs disposent : | spelers bepalen : |
« Art. 27.Il est interdit de cumuler les licences des classes A, B, C |
« Art. 27.Het is een zelfde natuurlijke of rechtspersoon verboden de |
et D, d'une part, et la licence de classe E, d'autre part, dans le | vergunningen klasse A, B, C en D enerzijds en de vergunning klasse E |
chef de la même personne physique ou morale, que ce soit directement | anderzijds rechtstreeks of onrechtstreeks, persoonlijk of door |
ou indirectement, personnellement ou par l'intermédiaire d'une autre | bemiddeling van een natuurlijke of rechtspersoon te cumuleren. |
personne physique ou morale. | [...] » |
« Art. 34.Les établissements de jeux de hasard de classe II sont des |
« Art. 34.De kansspelinrichtingen klasse II of speelautomatenhallen |
établissements dans lesquels sont exploités exclusivement les jeux de | zijn inrichtingen waar uitsluitend de door de Koning toegestane |
hasard autorisés par le Roi. | kansspelen worden geëxploiteerd. |
Le nombre total des établissements de jeux de hasard de classe II | Er worden ten hoogste 180 kansspelinrichtingen klasse II toegestaan. |
autorisés est limité à 180. | De uitbating van een kansspelinrichting klasse II moet geschieden |
L'exploitation d'un établissement de jeux de hasard de classe II doit | krachtens een convenant dat voorafgaandelijk wordt gesloten tussen de |
s'effectuer en vertu d'une convention à conclure entre la commune du | gemeente van vestiging en de uitbater. De beslissing om een dergelijk |
lieu de l'établissement et l'exploitant. La décision de conclure une | convenant te sluiten, behoort tot de discretionaire bevoegdheid van de |
telle convention relève du pouvoir discrétionnaire de la commune. La | gemeente. Het convenant bepaalt waar de kansspelinrichting wordt |
convention détermine où l'établissement de jeux de hasard est établi | gevestigd alsook de nadere voorwaarden, de openings- en sluitingsuren, |
ainsi que les modalités, jours et heures d'ouverture et de fermeture | alsook de openings- en sluitingsdagen van de kansspelinrichtingen |
des établissements de jeux de hasard de classe II et qui exerce le | klasse II en wie het gemeentelijk toezicht waarneemt. » |
contrôle de la commune. » | Ten aanzien van de schorsing |
Quant à la suspension | |
B.3. Aux termes de l'article 20, 1°, de la loi spéciale du 6 janvier | B.3. Naar luid van artikel 20, 1°, van de bijzondere wet van 6 januari |
1989 sur la Cour d'arbitrage, deux conditions de fond doivent être | 1989 op het Arbitragehof dient aan twee grondvoorwaarden te zijn |
remplies pour que la suspension puisse être décidée : | voldaan opdat tot schorsing kan worden besloten : |
- des moyens sérieux doivent être invoqués; | - de middelen die worden aangevoerd moeten ernstig zijn; |
- l'exécution immédiate de la règle attaquée doit risquer de causer un | - de onmiddellijke uitvoering van de bestreden maatregel moet een |
préjudice grave difficilement réparable. | moeilijk te herstellen ernstig nadeel kunnen berokkenen. |
Les deux conditions étant cumulatives, la constatation que l'une de | Daar de twee voorwaarden cumulatief zijn, leidt de vaststelling dat |
ces deux conditions n'est pas remplie entraîne le rejet de la demande | één van die voorwaarden niet is vervuld tot verwerping van de vordering tot schorsing. |
de suspension. | Wat de ernst van de middelen betreft |
En ce qui concerne le caractère sérieux des moyens | B.4.1. In een eerste middel wordt de schending aangevoerd van de |
B.4.1. Le premier moyen est pris de la violation des articles 10, 11, | artikelen 10, 11, 12 en 23 van de Grondwet, en van artikel 43 van het |
12 et 23 de la Constitution, de l'article 43 du Traité du 25 mars 1957 | Verdrag van 25 maart 1957 tot oprichting van de Europese Gemeenschap |
instituant la Communauté européenne (ancien article 52 du Traité | (oud artikel 52 van het E.G.-Verdrag), het evenredigheidsbeginsel, het |
C.E.), du principe de proportionnalité, du principe de la liberté du | beginsel van vrijheid van handel en nijverheid, het algemene beginsel |
commerce et de l'industrie, du principe général d'égalité et de | van gelijkheid en niet-discriminatie, het verbod van machtsmisbruik en |
non-discrimination, de l'interdiction d'abus de pouvoir et des | de beginselen inzake eerbiediging van het privé-leven. |
principes relatifs au respect de la vie privée. | In een tweede middel wordt de schending aangevoerd van de artikelen |
Le second moyen est pris de la violation des articles 10, 11, 39 et | 10, 11, 39 en 143, § 1, van de Grondwet, van artikel 6, § 1, II, 3°, |
143, § 1er, de la Constitution, de l'article 6, § 1er, II, 3°, de la | |
loi spéciale du 8 août 1980 de réformes institutionnelles et de « | van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der |
l'exercice du pouvoir ». | instellingen en « van de uitoefening van macht ». |
B.4.2. En tant qu'ils invoquent directement les articles 12 et 23 de | B.4.2. In zoverre zij rechtstreeks de artikelen 12 en 23 van de |
la Constitution, l'article 43 du Traité instituant la Communauté | Grondwet, artikel 43 van het Verdrag tot oprichting van de Europese |
européenne (ancien article 52 du Traité C.E.), le principe de | Gemeenschap (oud artikel 52 van het E.G.-Verdrag), het |
proportionnalité, le principe de la liberté du commerce et de | evenredigheidsbeginsel, het beginsel van vrijheid van handel en |
l'industrie, le principe de libre concurrence au sein de l'Union | nijverheid, het beginsel van vrije mededinging binnen de Europese |
européenne, l'excès de pouvoir et le principe du respect de la vie | Unie, de machtsoverschrijding en het beginsel van de eerbiediging van |
privée, les moyens ne sont pas recevables, en ce qu'ils se réfèrent à | het privé-leven aanvoeren, zijn de middelen niet ontvankelijk doordat |
des normes dont la Cour n'est pas habilitée à assurer le respect. | zij verwijzen naar normen waarvan het Hof de inachtneming niet kan |
A supposer que le deuxième moyen relatif à la compétence, qui est pris | toetsen. Zelfs aangenomen dat in het tweede middel betreffende de bevoegdheid |
de la violation de « l'exercice du pouvoir », dénonce en réalité un | met de schending van de « uitoefening van macht » in werkelijkheid een |
excès de pouvoir, il ne peut être examiné en cette branche étant donné | machtsoverschrijding wordt aangeklaagd, dan nog kan dat onderdeel niet |
qu'il n'allègue pas la violation d'une règle répartitrice de | worden onderzocht, aangezien het niet de schending aanvoert van een |
compétences au sens de l'article 142 de la Constitution et de | bevoegdheidverdelende regel in de zin van artikel 142 van de Grondwet |
l'article 1er, 1°, de la loi spéciale du 6 janvier 1989 précitée. | en artikel 1, 1°, van de voormelde bijzondere wet van 6 januari 1989. |
B.4.3. La Cour examine la conformité des dispositions attaquées aux | B.4.3. Het Hof onderzoekt de overeenstemming van de aangevochten |
règles répartitrices de compétences avant d'examiner la compatibilité | bepalingen met de bevoegdheidverdelende regels alvorens de |
desdites dispositions avec le principe d'égalité et de | bestaanbaarheid van die bepalingen met het beginsel van gelijkheid en |
non-discrimination. | niet-discriminatie te onderzoeken. |
Quant aux règles répartitrices de compétences | Ten aanzien van de bevoegdheidverdelende regels |
B.5.1. Les parties requérantes font valoir qu'en adoptant les | B.5.1. De verzoekende partijen voeren aan dat de federale wetgever, |
dispositions attaquées qui réglementent l'octroi des licences | door de aangevochten bepalingen aan te nemen die de toekenning van |
d'exploitation des salles de jeux automatiques, le législateur fédéral | uitbatingsvergunningen voor speelautomatenhallen regelen, inbreuk |
a porté atteinte aux compétences des régions en matière de police des | heeft gemaakt op de bevoegdheden van de gewesten inzake de politie van |
établissements classés et en matière de politique économique. | de geklasseerde inrichtingen en inzake het economisch beleid. |
B.5.2. L'article 6, § 1er, II, 3°, de la loi spéciale du 8 août 1980 | B.5.2. Artikel 6, § 1, II, 3°, van de bijzondere wet van 8 augustus |
de réformes institutionnelles, auquel le moyen se réfère, dispose : | 1980 tot hervorming der instellingen, waarnaar het middel verwijst, bepaalt : |
[...] | [...] |
« § 1er. Les matières visées à l'article 107quater de la Constitution | « § 1. De aangelegenheden bedoeld in artikel 107quater van de Grondwet |
sont : | zijn : |
[...] | [...] |
II. En ce qui concerne l'environnement et la politique de l'eau : | II. Wat het leefmilieu en het waterbeleid betreft : |
3° La police des établissements dangereux, insalubres et incommodes | 3° De politie van de gevaarlijke, ongezonde en hinderlijke bedrijven |
sous réserve des mesures de police interne qui concernent la | onder voorbehoud van de maatregelen van interne politie die betrekking |
protection du travail; | hebben op de arbeidsbescherming; |
[...] | [...] |
B.5.3. Cette disposition définit les compétences des régions en | B.5.3. Die bepaling definieert de bevoegdheden van de gewesten inzake |
matière d'environnement et les habilite à assurer la protection des | leefmilieu en machtigt hen om de omgeving en het leefmilieu tegen |
riverains et de l'environnement contre les nuisances et les | hinder en ongemakken te beschermen; de reglementering van de |
incommodités; la réglementation des jeux de hasard est trop éloignée | kansspelen heeft te weinig uit te staan met de bescherming van het |
de la protection de l'environnement pour que le moyen puisse être | leefmilieu opdat het middel ernstig kan worden geacht. |
regardé comme sérieux. | |
B.5.4. En tant qu'il dénonce également la violation des compétences | B.5.4. In zoverre het middel ook de schending van de bevoegdheden van |
régionales en matière de politique économique, le moyen n'est pas | de gewesten inzake economisch beleid aanklaagt, is het evenmin ernstig |
davantage sérieux : les dispositions entreprises visent uniquement à | : de aangevochten bepalingen beogen enkel het sociale gevaar in te |
limiter le danger social que peuvent représenter les établissements de | perken dat kansspelinrichtingen ten aanzien van de gehele bevolking |
jeux de hasard pour l'ensemble de la population. Les parties | |
requérantes n'établissent pas et la Cour n'aperçoit pas en quoi les | kunnen betekenen. De verzoekende partijen tonen niet aan - en het Hof |
régions, du fait des articles 27 et 34 de la loi du 7 mai 1999, | ziet niet - hoe de gewesten door de artikelen 27 en 34 van de wet van |
seraient empêchées d'exercer leurs compétences en matière économique | 7 mei 1999 verhinderd zouden zijn hun bevoegdheden inzake het |
sur la base de l'article 6, § 1er, VI, 1°, de la loi spéciale | economisch beleid op basis van artikel 6, § 1, VI, 1°, van de |
précitée, ni en quoi l'exercice de ces compétences serait rendu | voormelde bijzondere wet uit te oefenen, noch hoe de uitoefening van |
exagérément difficile. | die bevoegdheden overdreven moeilijk zou worden gemaakt. |
Quant au principe d'égalité et de non-discrimination | Ten aanzien van het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie |
B.6.1. Les parties requérantes reprochent à l'article 34 de la loi | B.6.1. De verzoekende partijen klagen aan dat artikel 34 van de |
attaquée de limiter à cent quatre-vingts le nombre de salles de jeux | aangevochten wet het aantal speelautomatenhallen in België beperkt tot |
automatiques en Belgique, portant ainsi une atteinte discriminatoire à | honderd tachtig, en aldus een discriminerende inbreuk maakt op de |
la liberté de commerce et d'industrie et à la liberté d'établissement. | vrijheid van handel en nijverheid en op de vrijheid van vestiging. |
B.6.2. La liberté de commerce et d'industrie ne peut pas être conçue | B.6.2. De vrijheid van handel en nijverheid kan niet worden opgevat |
comme une liberté absolue. Elle ne fait pas obstacle à ce que la loi règle l'activité économique des personnes et des entreprises. Le législateur ne violerait la liberté de commerce et d'industrie que s'il limitait celle-ci sans qu'existe une quelconque nécessité pour ce faire ou si cette limitation était manifestement disproportionnée au but poursuivi. Les jeux de hasard qui aboutissent à un gain ou à une perte pécuniaire étant l'exploitation d'une faiblesse humaine pouvant entraîner des conséquences très graves pour certaines personnes et leur famille, ils constituent un danger social tel qu'en cette matière, ce sont les mesures restrictives et non les permissives qui sont les plus aisées à justifier. B.6.3. Les dispositions invoquées du Traité instituant la Communauté | als een absolute vrijheid. Zij belet niet dat de wetgever de economische bedrijvigheid van personen en ondernemingen regelt. De wetgever zou alleen dan de vrijheid van handel en nijverheid schenden indien hij die vrijheid zou beperken zonder dat daartoe enige noodzaak bestaat of indien die beperking kennelijk onevenredig zou zijn met het nagestreefde doel. De kansspelen die leiden tot een geldelijke winst of verlies, buiten een menselijke zwakheid uit die zeer ernstige gevolgen kan hebben voor sommige personen en hun familie; zij vormen een sociaal gevaar, zodat te dezen restrictieve maatregelen gemakkelijker te verantwoorden zijn dan permissieve maatregelen. B.6.3. De aangevoerde bepalingen van het Verdrag tot oprichting van de |
européenne, notamment l'article 43 (ancien article 52 du Traité C.E.), | Europese Gemeenschap, met name artikel 43 (oud artikel 52 van het |
ne s'opposent pas à ce que, pour des motifs d'intérêt général, des | E.G.-Verdrag) verzetten er zich niet tegen dat, om redenen van |
règles soient fixées concernant l'organisation, la compétence, | algemeen belang, regels worden vastgesteld met betrekking tot de |
l'éthique professionnelle et le contrôle, pour autant que ces règles | organisatie, de bevoegdheid, de beroepsethiek en de controle, voor |
professionnelles soient applicables à tous ceux qui sont établis sur | zover die beroepsregels worden toegepast op al degenen die gevestigd |
le territoire de l'Etat où le service est institué. | zijn op het grondgebied van de Staat waar de dienst wordt ingesteld. |
B.6.4. Les dispositions en cause visent à permettre d'endiguer, de | B.6.4. De in het geding zijnde bepalingen hebben tot doel op een |
manière raisonnable par rapport à l'importance de la population | redelijke manier ten opzichte van de omvang van de nationale |
nationale, le danger social que peuvent représenter les établissements | bevolking, het sociale gevaar in te perken dat de kansspelinrichtingen |
de jeux de hasard. Etant entendu qu'une prohibition pure et simple lui | kunnen betekenen. Gelet op het feit dat een absoluut verbod hem |
paraît excessive, le législateur a assorti l'interdiction de principe | overdreven lijkt, heeft de wetgever op het principiële verbod dat hij |
qu'il maintenait (l'article 305 du Code pénal punissait la tenue d'une | handhaafde (artikel 305 van het Strafwetboek bestrafte het openhouden |
maison de jeux de hasard et l'article 1er de la loi du 24 octobre 1902 | van een huis voor kansspelen en artikel 1 van de wet van 24 oktober |
interdisait l'exploitation des jeux de hasard) d'une exception, fondée | 1902 verbood de uitbating van kansspelen) een uitzondering ingesteld |
sur un régime de licences, tout en veillant à ne pas permettre à | die gebaseerd is op een vergunningsregeling, er daarbij over wakend in |
l'avenir un développement inconsidéré de ce type d'établissements. | de toekomst geen onbezonnen ontwikkeling van dat soort inrichtingen |
Outre cet objectif de protection sociale, le législateur a souhaité, | toe te laten. Naast die doelstelling van sociale bescherming heeft de |
par la voie d'un contrôle efficace, identifier, éviter et combattre « | wetgever gewenst, via een sluitende controle « [de] mogelijke en |
[les] possibles effets secondaires indésirables [des jeux de hasard] | ongewenste neveneffecten [van de kansspelen] (spelverslaving, |
(dépendance, blanchiment d'argent, criminalité, fraude fiscale et | witwassen van geld, criminaliteit, financiële en fiscale fraude) » in |
financière) » (Doc. parl., Sénat, 1997-1998, n° 1-419/4, pp. 25, 26 et | kaart te brengen, te voorkomen en te bestrijden (Parl. St., Senaat, |
36; idem, n° 1-419/7, pp. 5 et 6; Doc. parl., Chambre, 1998-1999, n° | 1997-1998, nr. 1-419/4, pp. 25, 26 en 36; idem, nr. 1-419/7, pp. 5 en |
1795/8, p. 4). | 6; Parl. St., Kamer, 1998-1999, nr. 1795/8, p. 4). |
B.6.5. A la lumière de tels objectifs, la limitation à cent | B.6.5. In het licht van dergelijke doelstellingen lijkt de beperking |
quatre-vingts du nombre de salles de jeux automatiques procède d'une | van het aantal speelautomatenhallen tot honderd tachtig niet |
appréciation qui n'apparaît pas comme déraisonnable, fondée à la fois | onredelijk, uitgaande zowel van een verhouding van een |
sur un rapport d'une salle de jeux automatiques par cinquante mille | speelautomatenhal per vijftigduizend inwoners als van |
habitants et sur des considérations de rentabilité (Doc. parl., Sénat, | rendabiliteitsoverwegingen (Parl. St., Senaat, 1997-1998, nr. 419/7, |
1997-1998, n° 419/7, pp. 22 et 23). Si, comme le font observer les | pp. 22 en 23). Werd, zoals de verzoekende partijen opmerken, in het |
parties requérantes, le projet initial fixait effectivement la limite | oorspronkelijke ontwerp de grens weliswaar op tweehonderd inrichtingen |
à deux cents établissements, la Cour observe que c'est à la suite | |
d'une opération de police que la limite fut ramenée à cent | vastgesteld, dan merkt het Hof op dat de grens werd teruggebracht tot |
quatre-vingts : | honderd tachtig na een politioneel optreden : |
« L'opération judiciaire ` Indian Summer ' menée en novembre 1998, au | « Naar aanleiding van de gerechtelijke operatie ' Indian Summer ' van |
cours de laquelle tous les luna-parks ont été contrôlés, a permis de | november 1998, waarbij alle lunaparken werden gecontroleerd, is |
constater qu'en fait, ceux-ci n'étaient pas au nombre de 200 (ainsi | gebleken dat hun werkelijke aantal [geen] 200 (zoals werd vermoed) |
qu'on le supposait), mais au nombre de 180. Il paraît dès lors | |
opportun de geler cette situation. » (Doc. parl., Chambre, 1998-1999, | maar 180 bedraagt. Het lijkt dan ook aangewezen de bestaande situatie |
n° 1795/8, p. 54) | te bevriezen. » (Parl. St., Kamer, 1998-1999, nr. 1795/8, p. 54) |
Au demeurant, s'il faut prendre en considération la situation | Indien men de situatie van vóór de inwerkingtreding van de in het |
antérieure à l'entrée en vigueur de la loi en cause, il ne faut pas | geding zijnde wet in overweging moet nemen, mag men overigens niet uit |
perdre de vue que la tenue de maisons de jeux de hasard n'était que | het oog verliezen dat het openhouden van huizen voor kansspelen |
tolérée en dépit d'une interdiction légale. | slechts werd gedoogd niettegenstaande een wettelijk verbod. |
B.6.6. Les parties requérantes reprochent également à l'article 34 de | B.6.6. De verzoekende partijen klagen ook aan dat artikel 34 aan de |
conférer aux autorités communales un pouvoir discrétionnaire en ce qui | gemeentelijke overheden een discretionaire macht toekent wat betreft |
concerne la convention qui doit être conclue avec l'exploitant d'une | de overeenkomst die moet worden afgesloten met de uitbater van een |
salle de jeux et qui prive les exploitants de salles de jeux | speelzaal, en aan de uitbaters van speelautomatenhallen de |
automatiques de la possibilité d'introduire un recours administratif. | mogelijkheid tot een administratief beroep ontneemt. |
B.6.7. Dès lors qu'une activité représente un danger pour la société | B.6.7. Wanneer een activiteit een gevaar voor de maatschappij inhoudt |
si elle n'est pas soumise à des conditions, le législateur prend une | indien zij niet aan voorwaarden wordt onderworpen, neemt de wetgever |
mesure qui paraît adéquate en la soumettant à des règles dérogeant au | een maatregel die adequaat lijkt door haar te onderwerpen aan regels |
régime applicable aux activités commerciales ordinaires. Dans son | die afwijken van het stelsel dat van toepassing is op de gewone |
examen portant sur les dispositions en cause, le Conseil d'Etat fit | handelsactiviteiten. In zijn onderzoek van de in het geding zijnde |
observer que le régime de licences prévu par celles-ci « n'a pas pour | bepalingen merkte de Raad van State op dat de vergunningsregeling |
effet de porter atteinte à l'autonomie communale, dès l'instant où le | waarin die bepalingen voorzien « niet tot gevolg [heeft] dat aan de |
législateur entend assumer lui-même, en cette matière, une police des | gemeentelijke autonomie wordt geraakt, in zoverre de wetgever zelf ter |
activités des jeux de hasard. Le projet de loi ne porte pas préjudice | zake politie over de kansspelen wil uitoefenen. Deze wetgeving tast de |
au pouvoir des autorités communales, par exemple celui en matière de | bevoegdheid van de gemeentelijke overheid niet aan, bij voorbeeld die |
police générale et d'urbanisme » (Doc. parl., Sénat, 1998-1999, n° | inzake algemene politie en stedebouw » (Parl. St., Senaat, 1998-1999, |
1-419/7, p. 251). | nr. 1-419/17, p. 251). |
Les exigences des articles 10 et 11 de la Constitution ne sont pas | De vereisten van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet zijn niet van |
telles que le législateur ne puisse confier certaines tâches aux | die aard dat de wetgever sommige taken niet aan de gemeenten zou |
communes même lorsqu'il entend assumer lui-même la police des | kunnen toevertrouwen, zelfs wanneer hij zelf de politie over de |
activités en cause. | betrokken activiteiten wil uitoefenen. |
La disposition attaquée, qui procède tout à la fois du souci de « | De aangevochten bepaling, die uitgaat van het streven om « [door] de |
renforcer [par le biais de l'intervention de la commune] l'effet de | inschakeling van de gemeente [ . ] het controle-effect [te versterken] |
contrôle qui est exercé » (Doc. parl., Sénat, 1998-1999, n° 1-419/17, | » (Parl. St., Senaat, 1998-1999, nr. 1-419/17, p. 138) en aan de |
p. 138) et de celui de laisser aux communes « une certaine liberté en | gemeenten « een zekere beleidsvrijheid toe te staan » met betrekking |
ce qui concerne l'implantation de tels établissements » (Doc. parl., | tot de vestiging van dergelijke inrichtingen (Parl. St., Kamer, |
Chambre, 1998-1999, n° 1795/5, p. 12) et leurs périodes d'ouverture | 1998-1999, nr. 1795/5, p. 12) en hun openingsuren (idem, nr. 1795/8, |
(idem, n° 1795/8, p. 55), constitue une mesure apparemment adéquate | p. 55), vormt een maatregel die adequaat lijkt om het nagestreefde |
pour atteindre l'objectif poursuivi. La disposition en cause ne peut | doel te bereiken. De in het geding zijnde bepaling mag niet alleen |
être censurée sur la seule base d'une application irrégulière qui | worden beoordeeld op grond van een eventuele onregelmatige toepassing |
pourrait en être faite; les parties requérantes disposent des | ervan; de verzoekende partijen beschikken over gepaste jurisdictionele |
garanties juridictionnelles adéquates vis-à-vis des décisions prises | waarborgen ten aanzien van de beslissingen die door de bevoegde |
par l'autorité compétente. | overheid worden genomen. |
La Cour constate en particulier que, contrairement à ce qui a été | Het Hof merkt in het bijzonder op dat de « discretionaire bevoegdheid |
» van de gemeente bij het afsluiten van een convenant voor de | |
uitbating van een kansspelinrichting van klasse II, in tegenstelling | |
déclaré dans les travaux préparatoires (Ann., Sénat, 27 avril 1999, p. | tot verklaringen uit de parlementaire voorbereiding (Hand., Senaat, 27 |
7713; Ann., Chambre, 31 mars 1999), le « pouvoir discrétionnaire » de | april 1999, p. 7713; Hand., Kamer, 31 maart 1999) onderworpen blijft |
la commune concernant la convention à conclure pour l'exploitation | |
d'un établissement de jeux de hasard de classe II demeure soumis aux | aan de regels van toezicht en de beslissingen of weigering ervan |
règles de la tutelle et ses décisions ou son refus sont attaquables | |
devant les juridictions. | jurisdictioneel aanvechtbaar zijn. |
B.6.8. La mesure litigieuse introduite par l'article 34 ne paraît pas | B.6.8. De betwiste maatregel ingevoerd door artikel 34 lijkt niet in |
contraire aux articles 10 et 11 de la Constitution, ni pris isolément, | strijd met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, noch op zichzelf |
ni lus en combinaison avec la liberté de commerce et d'industrie et | genomen, noch gelezen in samenhang met de vrijheid van handel en |
avec la liberté d'établissement définies aux B.6.2 et B.6.3. | nijverheid en de vrijheid van vestiging zoals omschreven in B.6.2 en |
B.7.1. Les parties requérantes reprochent également à l'article 27, | B.6.3. B.7.1. De verzoekende partijen klagen ook aan dat artikel 27, eerste |
alinéa 1er, de la loi attaquée d'interdire le cumul d'une licence de | lid, van de aangevochten wet verbiedt een vergunning van klasse B |
classe B (exploitation d'une salle de jeux automatiques) avec une | (uitbating van een speelautomatenhal) te cumuleren met een vergunning |
licence de classe E (vente, importation, location, exportation et | van klasse E (verkoop, invoer, verhuur, uitvoer en uitrustingen van |
équipements de jeux de hasard) et de porter ainsi une atteinte | kansspelen) en aldus op een discriminerende wijze inbreuk maakt op de |
discriminatoire à la liberté de commerce et d'industrie, à la liberté | vrijheid van handel en nijverheid en de europeesrechtelijke vrijheid |
d'établissement garantie par le droit européen, à la liberté | van vestiging, de vrijheid van vereniging, de vrijheid van de persoon |
d'association, à la liberté individuelle garantie par l'article 12 de | gewaarborgd bij artikel 12 van de Grondwet en de vrijheid van arbeid |
la Constitution et à la liberté du travail garantie par l'article 23 | die door artikel 23 van de Grondwet wordt gewaarborgd. |
de la Constitution. | |
B.7.2. En l'espèce, l'interdiction en cause procède du souci de | B.7.2. Te dezen gaat het in het geding zijnde verbod uit van de |
soumettre l'octroi des licences à des conditions très sévères, de | bezorgdheid om het toekennen van vergunningen afhankelijk te stellen |
manière que les établissements de jeux de hasard et les activités qui | van zeer strenge toekenningsvoorwaarden, zodat de kansspelinrichtingen |
s'y rapportent puissent être distingués les uns des autres avec | en de ermee verbonden activiteiten duidelijk van elkaar kunnen worden |
précision (Doc. parl., Sénat, 1997-1998, n° 419/4, p. 34). | onderscheiden (Parl. St., Senaat, 1997-1998, nr. 419/4, p. 34). |
La disposition en cause établit une mesure qui ne semble pas | De in het geding zijnde bepaling bevat een maatregel die niet |
disproportionnée au regard de l'objectif poursuivi, rappelé sous | onevenredig lijkt met het nagestreefde doel, dat in B.6.4 in |
B.6.4. | herinnering is gebracht. |
B.7.3. La disposition entreprise ne paraît pas limiter de façon | B.7.3. De aangevochten bepaling lijkt geen discriminerende beperking |
discriminatoire la liberté de commerce et d'industrie ni la liberté | in te houden van de vrijheid van handel en nijverheid noch van de |
d'établissement définies aux B.6.2 et B.6.3. Elle ne paraît pas | vrijheid van vestiging zoals omschreven in B.6.2 en B.6.3. Zij lijkt |
davantage affecter la liberté d'association ni la liberté | evenmin te raken aan de vrijheid van vereniging, noch aan de vrijheid |
individuelle. | van de persoon. |
B.7.4. Certes, l'article 23 de la Constitution dispose, d'une part, | B.7.4. Artikel 23 van de Grondwet bepaalt weliswaar, enerzijds, dat « |
que « la loi, le décret ou la règle visée à l'article 134 | de wet, het decreet of de in artikel 134 bedoelde regel, rekening |
garantissent, en tenant compte des obligations correspondantes, les droits économiques, sociaux et culturels, et déterminent les conditions de leur exercice » et, d'autre part, que ces droits comprennent « le droit au travail et au libre choix d'une activité professionnelle dans le cadre d'une politique générale de l'emploi, visant entre autres à assurer un niveau d'emploi aussi stable et élevé que possible ». Mais il ne peut se déduire de ces dispositions que le législateur, lorsqu'il entend réglementer une activité représentant un danger pour la société si elle n'est pas soumise à des conditions, ne pourrait imposer des limites à ceux qui l'exercent. | houdend met de overeenkomstige plichten, de economische, sociale en culturele rechten, waarvan ze de voorwaarden voor de uitoefening bepalen » waarborgen en, anderzijds, dat die rechten « het recht op arbeid en op de vrije keuze van beroepsarbeid in het raam van een algemeen werkgelegenheidsbeleid dat onder meer gericht is op het waarborgen van een zo hoog en stabiel mogelijk werkgelegenheidspeil » omvatten. Maar uit die bepalingen mag niet worden afgeleid dat de wetgever, wanneer hij een activiteit wil regelen die een gevaar voor de maatschappij inhoudt indien zij niet aan voorwaarden wordt onderworpen, geen beperkingen zou kunnen opleggen aan degenen die de activiteit uitoefenen. |
B.8. Il ressort de ce qui précède que les moyens ne sont pas sérieux, | B.8. Uit wat voorafgaat volgt dat de middelen niet ernstig zijn, in de |
au sens de l'article 20, 1°, de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | zin van artikel 20, 1°, van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op |
la Cour d'arbitrage. | het Arbitragehof. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
rejette la demande de suspension. | verwerpt de vordering tot schorsing. |
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, | Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het |
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 14 juin 2000. | Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 14 juni 2000. |
Le greffier f.f., Le président f.f., | De wnd. griffier, De wnd. voorzitter, |
B. Renauld. H. Boel. | B. Renauld. H. Boel. |