← Retour vers "Arrêt n° 111/98 du 4 novembre 1998 Numéro du rôle : 1207 En cause : la question préjudicielle
relative aux articles 14 à 16 et 23 de la loi du 15 juin 1935 concernant l'emploi des langues en matière
judiciaire, posée par la Cour de cassation. La Cour d'arbitrage, composée du président
L. De Grève et du juge L. François, faisant fonction (...)"
Arrêt n° 111/98 du 4 novembre 1998 Numéro du rôle : 1207 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 14 à 16 et 23 de la loi du 15 juin 1935 concernant l'emploi des langues en matière judiciaire, posée par la Cour de cassation. La Cour d'arbitrage, composée du président L. De Grève et du juge L. François, faisant fonction (...) | Arrest nr. 111/98 van 4 november 1998 Rolnummer 1207 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 14 tot 16 en 23 van de wet van 15 juni 1935 op het gebruik der talen in gerechtszaken, gesteld door het Hof van Cassatie. Het Arb samengesteld uit voorzitter L. De Grève en rechter L. Francois, waarnemend voorzitter, en de rechte(...) |
---|---|
COUR D'ARBITRAGE | ARBITRAGEHOF |
Arrêt n° 111/98 du 4 novembre 1998 | Arrest nr. 111/98 van 4 november 1998 |
Numéro du rôle : 1207 | Rolnummer 1207 |
En cause : la question préjudicielle relative aux articles 14 à 16 et | In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 14 tot 16 en |
23 de la loi du 15 juin 1935 concernant l'emploi des langues en | 23 van de wet van 15 juni 1935 op het gebruik der talen in |
matière judiciaire, posée par la Cour de cassation. | gerechtszaken, gesteld door het Hof van Cassatie. |
La Cour d'arbitrage, | Het Arbitragehof, |
composée du président L. De Grève et du juge L. François, faisant | samengesteld uit voorzitter L. De Grève en rechter L. Francois, |
fonction de président, et des juges P. Martens, G. De Baets, E. | waarnemend voorzitter, en de rechters P. Martens, G. De Baets, E. |
Cerexhe, A. Arts et R. Henneuse, assistée du greffier L. Potoms, | Cerexhe, A. Arts et R. Henneuse, bijgestaan door de griffier L. |
présidée par le président L. De Grève, | Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter L. De Grève, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la question préjudicielle | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag |
Par arrêt du 25 novembre 1997 en cause du ministère public contre L. | Bij arrest van 25 november 1997 in zake het openbaar ministerie tegen |
Van den Troost, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour | L. Van den Troost, waarvan de expeditie ter griffie van het |
d'arbitrage le 4 décembre 1997, la Cour de cassation a posé la | Arbitragehof is ingekomen op 4 december 1997, heeft het Hof van |
question préjudicielle suivante : | Cassatie de volgende prejudiciële vraag gesteld : |
« L'article 23 de la loi du 15 juin 1935 concernant l'emploi des | « Schendt artikel 23 van de wet van 15 juni 1935 op het gebruik der |
langues en matière judiciaire viole-t-il les articles 10 et 11 de la | talen in gerechtszaken de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in |
Constitution, en tant qu'en son alinéa 2, cette disposition légale | zoverre deze wetsbepaling in haar alinea twee het verzoek van een |
limite la demande d'un prévenu de changer de langue de procédure au | beklaagde om wijziging van de taal van de rechtspleging beperkt tot de |
prévenu qui ne connaît que la langue demandée ou s'exprime plus | beklaagde die alleen de gevraagde taal kent of zich gemakkelijker in |
facilement dans cette langue et qu'en son alinéa 4, elle confère au | deze taal uitdrukt, en in haar alinea vier aan de rechtbank de |
tribunal la possibilité de ne pas faire droit à une demande du prévenu | mogelijkheid geeft niet in te gaan wegens de omstandigheden van de |
de changer de langue de procédure à raison des circonstances de la | zaak op een verzoek van de beklaagde tot wijziging van de taal van de |
cause, alors que le tribunal ne peut refuser la demande faite par des | rechtspleging, terwijl de rechtbank een aanvraag van verzoekers |
demandeurs visés aux articles 14 à 16 de la même loi que lorsque le | bedoeld in de artikelen 14 tot en met 16 van dezelfde wet alleen kan |
demandeur ne comprend pas la langue dont il demande l'emploi pour la | weigeren wanneer de verzoeker de taal waarvan hij het gebruik voor de |
procédure ? » | rechtspleging vraagt niet verstaat ? » |
II. Les faits et la procédure antérieure | II. De feiten en de rechtspleging in het bodemgeschil |
L. Van den Troost, demeurant à Turnhout, a été condamné, dans deux | L. Van den Troost, wonende te Turnhout, werd in twee afzonderlijke |
affaires distinctes, par le Tribunal de première instance de Turnhout, | zaken veroordeeld door de Rechtbank van eerste aanleg van Turnhout, |
siégeant en matière répressive et en degré d'appel. | zitting houdende in strafzaken en in hoger beroep. |
Devant le juge du fond, il avait allégué qu'il existait, sur la base | Voor de feitenrechter had hij aangevoerd dat er op basis van de wet |
de la loi du 15 juin 1935 concernant l'emploi des langues en matière | van 15 juni 1935 op het gebruik der talen in gerechtszaken een |
judiciaire, une discrimination entre différentes catégories | discriminatie bestond tussen verschillende categorieën van inwoners |
d'habitants quant à la possibilité de faire traiter l'affaire dans une | ten aanzien van de mogelijkheid om de zaak in een andere taal te laten |
autre langue. Bien que le néerlandais soit sa langue maternelle, il | behandelen. Ofschoon het Nederlands zijn moedertaal is, had hijzelf de |
avait lui-même demandé que son affaire soit traitée en français, ce | behandeling van zijn zaak in het Frans gevraagd, wat hem door de |
qui lui fut refusé par le juge, sur la base de l'article 23 de la loi | rechter, op grond van artikel 23 van voormelde wet was geweigerd. De |
précitée. Le juge rejeta la demande visant à faire poser une question | rechter verwierp het verzoek om een prejudiciële vraag te stellen over |
préjudicielle concernant le caractère discriminatoire allégué de cette | het beweerde discriminerende karakter van die bepaling, ten aanzien |
disposition par rapport aux articles 14 à 16 de la même loi, qui | van de artikelen 14 tot 16 van dezelfde wet, die waarborgen dat aan |
garantissent qu'à d'autres habitants, le changement de langue demandé | andere inwoners de taalwijziging waarom op identieke gronden wordt |
pour des motifs identiques ne peut être refusé. | verzocht, niet kan geweigerd worden. |
L. Van den Troost s'est pourvu en cassation contre les jugements du | L. Van den Troost tekende tegen de vonnissen van de Correctionele |
Tribunal correctionnel de Turnhout et a demandé à la Cour de cassation | Rechtbank te Turnhout cassatieberoep aan en verzocht het Hof van |
de poser la question préjudicielle précitée. | Cassatie de voormelde prejudiciële vraag te stellen. |
III. La procédure devant la Cour | III. De rechtspleging voor het Hof |
Par ordonnance du 4 décembre 1997, le président en exercice a désigné | Bij beschikking van 4 december 1997 heeft de voorzitter in functie de |
les juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi | rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59 |
spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage. | van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof. |
Les juges-rapporteurs ont estimé n'y avoir lieu de faire application | De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was |
des articles 71 ou 72 de la loi organique. | om artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen. |
La décision de renvoi a été notifiée conformément à l'article 77 de la | Van de verwijzingsbeslissing is kennisgegeven overeenkomstig artikel |
loi organique, par lettres recommandées à la poste le 16 janvier 1998. | 77 van de organieke wet bij op 16 januari 1998 ter post aangetekende brieven. |
L'avis prescrit par l'article 74 de la loi organique a été publié au | Het bij artikel 74 van de organieke wet voorgeschreven bericht is |
Moniteur belge du 28 janvier 1998. | bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 28 januari 1998. |
Des mémoires ont été introduits par : | Memories zijn ingediend door : |
- L. Van den Troost, Hertenstraat 31, 2300 Turnhout, par lettre | - L. Van den Troost, Hertenstraat 31, 2300 Turnhout, bij op 9 februari |
recommandée à la poste le 9 février 1998; | 1998 ter post aangetekende brief; |
- le Conseil des ministres, rue de la Loi 16, 1000 Bruxelles, par | - de Ministerraad, Wetstraat 16, 1000 Brussel, bij op 3 maart 1998 ter |
lettre recommandée à la poste le 3 mars 1998. | post aangetekende brief. |
Ces mémoires ont été notifiés conformément à l'article 89 de la loi | Van die memories is kennisgegeven overeenkomstig artikel 89 van de |
organique, par lettres recommandées à la poste le 17 mars 1998. | organieke wet bij op 17 maart 1998 ter post aangetekende brieven. |
Des mémoires en réponse ont été introduits par : | Memories van antwoord zijn ingediend door : |
- L. Van den Troost, par lettre recommandée à la poste le 24 mars 1998; | - L. Van den Troost, bij op 24 maart 1998 ter post aangetekende brief; |
- le Conseil des ministres, par lettre recommandée à la poste le 9 avril 1998. | - de Ministerraad, bij op 9 april 1998 ter post aangetekende brief. |
Par ordonnance du 27 mai 1998, la Cour a prorogé jusqu'au 4 décembre | Bij beschikking van 27 mei 1998 heeft het Hof de termijn waarbinnen |
1998 le délai dans lequel l'arrêt doit être rendu. | het arrest moet worden gewezen, verlengd tot 4 december 1998. |
Par ordonnance du 8 juillet 1998, la Cour a déclaré l'affaire en état | Bij beschikking van 8 juli 1998 heeft het Hof de zaak in gereedheid |
et fixé l'audience au 30 septembre 1998. | verklaard en de dag van de terechtzitting bepaald op 30 september |
Cette ordonnance a été notifiée aux parties ainsi qu'à leurs avocats, | 1998. Van die beschikking is kennisgegeven aan de partijen en hun advocaten |
par lettres recommandées à la poste le 10 juillet 1998. | bij op 10 juli 1998 ter post aangetekende brieven. |
A l'audience publique du 30 septembre 1998 : | Op de openbare terechtzitting van 30 september 1998 : |
- ont comparu : | - zijn verschenen : |
. Me J. Verschaeren, avocat au barreau de Turnhout, pour L. Van den | . Mr. J. Verschaeren, advocaat bij de balie te Turnhout, voor L. Van |
Troost; | den Troost; |
. Me W. Timmermans loco Me P. Traest, avocats au barreau de Bruxelles, | . Mr. W. Timmermans loco Mr. P. Traest, advocaten bij de balie te |
pour le Conseil des ministres; | Brussel, voor de Ministerraad; |
- les juges-rapporteurs G. De Baets et P. Martens ont fait rapport; | - hebben de rechters-verslaggevers G. De Baets en P. Martens verslag uitgebracht; |
- les avocats précités ont été entendus; | - zijn de voornoemde advocaten gehoord; |
- l'affaire a été mise en délibéré. | - is de zaak in beraad genomen. |
La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants | De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende |
de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour. | van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof. |
IV. En droit | IV. In rechte |
- A - | - A - |
Position du Conseil des ministres | Standpunt van de Ministerraad |
A.1. La discrimination dénoncée concerne les traitements différents | A.1. De aangeklaagde discriminatie betreft het verschil in behandeling |
qui sont réservés aux personnes auxquelles s'applique la règle | tussen de personen die vallen onder de toepassing van de algemene |
générale concernant l'emploi des langues en matière judiciaire | regel inzake het taalgebruik in gerechtszaken (artikelen 14 en 2 van |
(articles 14 et 2 de la loi du 15 juin 1935) et à celles auxquelles | de wet van 15 juni 1935) en de personen die vallen onder de bijzondere |
s'appliquent les règles particulières (concernant l'emploi des langues | regels (betreffende het taalgebruik ten aanzien van verdachten die |
à l'égard des inculpés habitant dans un canton ou une commune à statut | wonen in een kanton of een gemeente met een bijzonder taalstatuut en |
linguistique spécial et concernant l'emploi des langues dans les | het taalgebruik in rechtbanken waarvan het rechtsgebied gemeenten |
tribunaux dont le ressort s'étend à des communes à statut linguistique | omvat met een bijzonder taalstatuut). |
spécial). A.2. En tant qu'une comparaison est établie avec des inculpés devant | A.2. In zoverre een vergelijking wordt aangevoerd met verdachten die |
comparaître devant des tribunaux de police de l'arrondissement de | moeten verschijnen voor de politierechtbanken van het arrondissement |
Bruxelles dont le ressort ne s'étend pas exclusivement à des communes | Brussel waarvan het rechtsgebied niet uitsluitend uit eentalige |
unilingues et devant le tribunal correctionnel (article 16 de la loi), | gemeenten bestaat en voor de correctionele rechtbank (artikel 16 van |
il n'existe pas de différence de traitement : tous les prévenus, y | de wet), bestaat er geen verschil in behandeling : alle beklaagden, |
compris le demandeur en cassation, sont traités de la même manière, où qu'ils soient domiciliés. Tous ceux qui, à Bruxelles, sont cités à comparaître devant un tribunal pénal peuvent dès lors bénéficier du régime avantageux du changement de langue. A.3.1. En tant qu'est dénoncée une différence de traitement par rapport aux habitants de cantons ou de communes à statut linguistique spécial (articles 14, alinéas 2 à 7, et 15), auxquels le changement de langue ne peut être refusé que lorsqu'ils ne maîtrisent pas la langue demandée, elle résulte du régime linguistique spécial applicable à ces communes. A.3.2. La différence de traitement est basée sur un critère objectif, à savoir le domicile du prévenu et le tribunal devant lequel il est cité. Ce sont là deux critères objectifs qui peuvent être vérifiés sans ambiguïté. A.3.3. La différence de traitement est aussi raisonnablement justifiée. En opérant une distinction dans les conditions qui permettent le changement de langue en matière judiciaire, selon que c'est la règle générale ou la règle particulière qui s'applique, le | ook de eiser tot cassatie, worden op gelijke wijze behandeld, waar zij ook wonen. Allen die te Brussel worden gedaagd voor een strafrechtbank, kunnen derhalve genieten van het gunstige stelsel van taalwijziging. A.3.1. In zoverre een verschil in behandeling wordt aangevoerd met de inwoners van kantons of gemeenten met een bijzonder taalstatuut (artikelen 14, tweede tot zevende lid, en 15), aan wie de taalwijziging enkel kan worden geweigerd wanneer zij de door hen gevraagde taal niet machtig zijn, vloeit het voort uit de bijzondere taalregeling die van toepassing is op die gemeenten. A.3.2. De verschillende behandeling is gebaseerd op objectieve criteria, namelijk de woonplaats van de beklaagde en de rechtbank waarvoor hij wordt gedaagd. Beide zijn objectieve criteria die op ondubbelzinnige wijze kunnen worden vastgesteld. A.3.3. De verschillende behandeling is ook redelijk verantwoord. Door een onderscheid te maken tussen de vereisten voor de taalwijziging in gerechtszaken, naargelang de algemene regel dan wel een bijzondere regel van toepassing is, heeft de wetgever beoogd uitvoering te |
législateur a voulu appliquer l'article 30 de la Constitution, qui | verlenen aan artikel 30 van de Grondwet, dat de vrijheid van |
garantit la liberté de l'emploi des langues, sans préjudice du | taalgebruik waarborgt, onverminderd de regeling ervan voor onder meer |
règlement de cet emploi, notamment pour les actes en matière | handelingen in gerechtszaken, door toepassing te maken van het |
judiciaire, en appliquant le principe de territorialité et en tenant | territorialiteitsbeginsel en rekening te houden met de bijzondere |
compte de la situation particulière des habitants de certaines | situatie van inwoners van bepaalde gemeenten. |
communes. Le principe de territorialité, qui considère comme une exception | Het territorialiteitsbeginsel, dat het gebruik van een andere taal in |
l'emploi d'une autre langue dans une région linguistique unilingue, | een eentalig taalgebied als de uitzondering beschouwt, ligt mede aan |
est l'un des fondements de la structure de notre Etat fédéral. Le | de basis van onze federale staatsstructuur. Het recht van elke burger |
droit qu'a chaque citoyen de parler sa propre langue et d'être aidé | om de eigen taal te spreken en om in de eigen taal te worden geholpen, |
dans sa propre langue doit donc être interprété à la lumière du | moet derhalve geïnterpreteerd worden in het licht van het |
principe de territorialité, qui est du reste reconnu, dans la | territorialiteitsbeginsel, dat overigens in de rechtspraak van het |
jurisprudence de la Cour européenne des droits de l'homme, comme un | Europees Hof voor de Rechten van de Mens werd erkend als grondslag |
fondement tant de la législation linguistique que de l'ensemble de la structure de l'Etat belge. La règle générale concernant le changement de langue trouve son fondement dans le principe de territorialité. La dérogation contenue dans la règle particulière, selon laquelle le changement de langue peut s'opérer à la demande de l'inculpé, doit demeurer l'exception. La règle particulière s'applique tout d'abord à Bruxelles, qui est déjà une région linguistique bilingue, de sorte que l'article 16 de la loi du 15 juin 1935 doit être interprété dans cette perspective. Les autres règles particulières, applicables aux communes dites à facilités, trouvent directement leur fondement dans la Constitution, qui prévoit elle-même de telles dérogations. La nécessité d'aboutir à une réglementation particulière concernant l'emploi des langues en matière judiciaire à l'égard des habitants de certaines communes à facilités s'inscrit dans l'ensemble plus vaste des règles visant à | zowel van de taalwetgeving als van de gehele Belgische staatsstructuur. De algemene regel in verband met de taalwijziging vindt zijn grondslag in het territorialiteitsbeginsel. De afwijking in de bijzondere regel dat een taalwijziging mogelijk is op vraag van de verdachte, dient uitzonderlijk te zijn. De bijzondere regel geldt allereerst voor Brussel, dat reeds een tweetalig taalgebied is, zodat artikel 16 van de wet van 15 juni 1935 in dat perspectief moet worden geïnterpreteerd. De overige bijzondere regels die gelden voor de zogenaamde faciliteitengemeenten vinden hun grondslag in de Grondwet, die zelf in dergelijke afwijkingen voorziet. De noodzaak om te komen tot een bijzondere regeling inzake het taalgebruik in gerechtszaken ten opzichte van inwoners van bepaalde faciliteitengemeenten past in het ruimere kader van regelen die erop |
protéger de manière équilibrée les minorités linguistiques dans | gericht zijn de taalminderheden in bepaalde gebieden van het land op |
certaines régions du pays. | evenwichtige wijze te beschermen. |
A.3.4. En application de la règle générale, le changement de langue ne | A.3.4. Bij toepassing van de algemene regel kan de taalwijziging |
peut être autorisé que lorsque le prévenu ne connaît que l'autre | slechts worden toegestaan als de beklaagde alleen de andere taal kent |
langue ou s'exprime plus facilement dans celle-ci, mais elle peut | of zich gemakkelijker in die taal uitdrukt, doch zij kan niettemin |
néanmoins être refusée en raison des circonstances de la cause, par | worden geweigerd wegens de omstandigheden van de zaak, zoals wanneer |
exemple lorsque le renvoi de l'affaire entraînerait le déplacement | de verwijzing van de zaak de verplaatsing van een te groot aantal |
d'un trop grand nombre de témoins, lorsque les intérêts de la partie civile s'en trouveraient menacés, lorsque le prévenu a déposé une déclaration de connaissance linguistique manifestement fausse ou lorsque le changement de langue est demandé pour des raisons purement dilatoires. Il n'est pas déraisonnable d'exiger de prévenus domiciliés dans la région unilingue de langue néerlandaise qu'ils puissent démontrer qu'ils parlent uniquement ou mieux le français en vue de pouvoir obtenir le changement de langue en matière répressive. Les circonstances particulières qui pourraient empêcher le changement de langue ne sont par ailleurs appliquées qu'exceptionnellement, dans des | getuigen zou meebrengen, wanneer de belangen van de burgerlijke partij in het gedrang zouden komen, wanneer de beklaagde een kennelijk valse verklaring van taalkennis heeft afgelegd of wanneer de taalwijziging om louter dilatoire redenen wordt gevraagd. Het is niet onredelijk om van beklaagden die woonachtig zijn in het eentalig Nederlandse taalgebied te vereisen dat zij kunnen aantonen alleen Frans of beter Frans te spreken vooraleer zij de taalwijziging in strafzaken kunnen verkrijgen. De bijzondere omstandigheden die de taalwijziging zouden kunnen verhinderen, worden bovendien slechts |
cas très manifestes, tel celui du demandeur en cassation qui doit | uitzonderlijk toegepast, in zeer manifeste gevallen zoals dat van de |
lui-même utiliser le néerlandais dans ses activités professionnelles. | eiser tot cassatie die zelf het Nederlands moet gebruiken in zijn |
En outre, les jugements par lesquels le changement de langue est | professionele activiteiten. Bovendien zijn de vonnissen waarbij de |
refusé sont susceptibles d'appel. Enfin, le principe général de la | taalwijziging wordt geweigerd, vatbaar voor hoger beroep. Ten slotte |
liberté de l'emploi des langues devant le tribunal s'applique à tous | geldt voor alle beklaagden het algemeen beginsel van de vrijheid van |
les prévenus. Il résulte en effet de l'article 31 de la loi du 15 juin | taalgebruik voor de rechtbank. Uit artikel 31 van de wet van 15 juni |
1935 que l'inculpé fait usage de la langue de son choix pour toutes | 1935 volgt immers dat de verdachte voor al zijn verklaringen voor de |
ses déclarations devant le tribunal de police ainsi que pendant | politierechtbank alsook tijdens het onderzoek de taal van zijn keuze |
l'instruction. Lorsque le tribunal de police ne connaît pas cette | mag gebruiken. Wanneer de politierechtbank die taal niet kent, doet |
langue, il est fait appel au concours d'un traducteur juré. | zij een beroep op een beëdigd vertaler. |
Position de L. Van den Troost | Standpunt van L. Van den Troost |
A.4. Il existe une différence de traitement entre les habitants des | A.4. Er bestaat een verschil in behandeling tussen de inwoners van de |
cantons de Mouscron, de Comines, de Fouron-Saint-Martin, les habitants | kantons Moeskroen, Komen, Sint-Martens-Voeren, de inwoners van de zes |
des six communes de la périphérie de Bruxelles, les habitants de la | Brusselse randgemeenten, de inwoners van het Vlaamse of Waalse |
partie flamande ou wallonne du pays qui doivent comparaître devant les | |
tribunaux de police de l'arrondissement de Bruxelles, autres que ceux | landsgedeelte die moeten verschijnen voor de politierechtbanken van |
des six communes de la périphérie, ou devant le tribunal correctionnel | het arrondissement Brussel, andere dan die van de zes randgemeenten of |
de Bruxelles, ainsi que les habitants de l'agglomération bruxelloise, | voor de correctionele rechtbank te Brussel en de inwoners van de |
d'une part, et tous les autres justiciables qui ne tombent pas sous | Brusselse agglomeratie, enerzijds, en alle andere rechtsonderhorigen |
l'application des articles 14 à 16 de la loi du 15 juin 1935, d'autre part. A.5. Cette différence de traitement n'est pas susceptible d'une justification objective et raisonnable. Pourquoi, en matière répressive, les habitants de certaines communes auraient-ils un droit absolu au choix de la langue, auquel le juge est tenu d'acquiescer, à moins qu'il ne soit établi que le requérant ne connaît pas la langue choisie, alors qu'une semblable demande émanant d'habitants d'autres communes est laissée à l'appréciation du juge ? A.6.1. L'argumentation du Conseil des ministres, qui se réfère à la | die niet onder toepassing van de artikelen 14 tot 16 van de wet van 15 juni 1935 vallen, anderzijds. A.5. Voor dat verschil in behandeling is geen objectieve en redelijke verantwoording te vinden. Men kan zich afvragen waarom, in strafzaken, inwoners van bepaalde gemeenten een absoluut recht van taalkeuze zouden hebben, waarop de rechter dient in te gaan, tenzij zou komen vast te staan dat de verzoeker de gekozen taal niet kent, terwijl het soortgelijke verzoek van inwoners van andere gemeenten wordt overgelaten aan de appreciatie van de rechter. A.6.1. De argumentatie van de Ministerraad, ontleend aan de verwijzing |
législation linguistique en matière d'enseignement et en matière | naar de taalwetgeving in onderwijs en in bestuurszaken kan in |
administrative, ne peut pas être utilisée en matière répressive, étant | |
donné qu'il s'agit des droits de l'individu concernant le traitement | strafzaken niet worden toegepast, daar het gaat om de rechten van het |
d'une procédure engagée à sa charge, traitement auquel des | individu bij de behandeling van een ten laste van dat individu |
considérations d'intérêt général, propres à l'emploi des langues en | aanhangig gemaakte strafzaak, waarbij overwegingen van algemeen |
matière d'enseignement et en matière administrative, ne peuvent | belang, eigen aan het taalgebruik in onderwijs en bestuurszaken, niet |
s'appliquer mutatis mutandis. L'article 23 de la loi du 15 juin 1935, | mutatis mutandis kunnen worden toegepast. Artikel 23 van de wet van 15 |
qui est en cause, fait dépendre les droits dont on dispose en tant que | juni 1935, dat in het geding is, maakt de rechten waarover men als |
prévenu du lieu où l'on habite ou réside. | beklaagde beschikt, afhankelijk van de plaats waar men woont of verblijft. |
Le domicile est certes un critère objectif, mais il n'est pas | De woonplaats is wel een objectief criterium, maar het is niet |
raisonnablement justifié puisqu'il s'agit des droits du prévenu en | redelijk verantwoord vermits het om de rechten van de beklaagde in |
matière répressive. Le principe de territorialité ne peut suffire à | strafzaken gaat. Het territorialiteitsbeginsel kan niet volstaan als |
justifier objectivement et raisonnablement qu'un régime plus favorable | objectieve en redelijke verantwoording om aan bepaalde beklaagden een |
soit accordé à certains prévenus. | gunstiger regime toe te kennen. |
A.6.2. L'article 30 de la Constitution n'autorise nullement le | A.6.2. Artikel 30 van de Grondwet machtigt de wetgever geenszins om |
législateur à violer, lorsqu'il met en oeuvre cette disposition, les | |
articles 10 et 11 de la Constitution. Ni le principe de territorialité | bij de uitvoering van die bepaling de artikelen 10 en 11 van de |
ni la situation particulière des habitants de certaines communes ne | Grondwet te schenden. Noch het territorialiteitsbeginsel, noch de |
fournit une justification raisonnable pour cette différence. La | |
question se pose de savoir pourquoi les minorités linguistiques ne | bijzondere situatie van de inwoners van bepaalde gemeenten, vormen een |
doivent pas être protégées de la même manière équilibrée en matière | redelijke verantwoording voor het verschil. De vraag rijst waarom de |
répressive dans d'autres régions que « certaines régions du pays » | taalminderheden in andere dan de « bepaalde gebieden van het land », |
énumérées aux articles 14 à 16 de la loi sur l'emploi des langues. Les circonstances qui sont invoquées pour refuser un tel changement de langue (déplacement de témoins, caractère dilatoire, menaces pour les intérêts de la partie civile, risque de fausses déclarations) valent également pour les habitants des communes à statut linguistique spécial et pas seulement pour les habitants de communes auxquels le droit absolu du choix de la langue n'est pas accordé. Le critère invoqué de la territorialité (au sens large) est justifié par des motifs qui n'ont aucun rapport avec le principe de territorialité. L'argument selon lequel tout prévenu peut se faire assister d'un interprète ne constitue pas non plus une justification objective et | zoals opgesomd in de artikelen 14 tot 16 van de taalwet in strafzaken niet op dezelfde evenwichtige wijze dienen te worden beschermd. De omstandigheden die worden aangehaald om een dergelijke taalwijziging te weigeren (verplaatsing van getuigen, dilatoir karakter, bedreiging voor de belangen van een burgerlijke partij, gevaar voor een valse verklaring), gelden ook voor inwoners van gemeenten met een bijzondere taalregeling, en niet alleen voor inwoners van gemeenten voor wie niet het absolute keuzerecht van taal geldt. Het aangevoerde criterium van de territorialiteit (in ruime zin) wordt verantwoord door redenen die niets uit te staan hebben met het territorialiteitsbeginsel. Het argument dat elke beklaagde zich door een tolk kan laten bijstaan, biedt evenmin een objectieve en |
raisonnable. Indépendamment de la constatation que l'intervention d'un | redelijke verantwoording. Los van de vaststelling dat het optreden van |
interprète n'offre pas les mêmes garanties que lorsque le prévenu peut | een tolk niet dezelfde garanties biedt als wanneer een beklaagde zich |
s'adresser directement au juge dans sa propre langue, il s'agit en | rechtstreeks in zijn eigen taal tot de rechter kan wenden, betreft het |
effet d'une garantie accordée par convention à tous les inculpés, | inderdaad een aan alle verdachten, ongeacht hun woonplaats, |
indépendamment de leur domicile, et qui ne peut servir de | verdragsrechtelijk toegekende waarborg, die niet als verantwoording |
justification pour accorder à certains prévenus davantage qu'à | kan gelden om aan bepaalde beklaagden meer recht op taalwijziging toe |
d'autres le droit au changement de langue. La discrimination dénoncée | te kennen dan aan andere beklaagden. De aangevoerde discriminatie |
n'existe du reste pas seulement pour les habitants allophones d'une | bestaat overigens niet alleen voor anderstalige inwoners van een |
région linguistique mais également pour les prévenus, autres que ceux | taalgebied doch ook voor beklaagden, andere dan die genoemd in de |
énumérés aux articles 14 à 16 de la loi du 15 juin 1935, domiciliés | artikelen 14 tot 16 van de wet van 15 juni 1935, woonachtig in het |
dans la région linguistique correspondant à leur propre langue mais | taalgebied waarvan de taal met de hunne overeenstemt, maar die |
qui sont poursuivis par un tribunal d'une autre région linguistique. | vervolgd worden voor een rechtbank in een ander taalgebied. Ook de |
De surcroît, les catégories de prévenus actuellement privilégiées | thans begunstigde categorieën van beklaagden kunnen bovendien een |
peuvent également faire appel à la garantie de l'assistance d'un | beroep doen op de waarborg van bijstand van een tolk, zodat voor hen |
interprète, de sorte que l'avantage qui leur est accordé n'est pas nécessaire. | het toegekende voordeel niet noodzakelijk is. |
- B - | - B - |
B.1. L'article 23 de la loi du 15 juin 1935 concernant l'emploi des | B.1. Artikel 23 van de wet van 15 juni 1935 op het gebruik der talen |
langues en matière judiciaire, tel qu'il a été remplacé par l'article | |
15 de la loi du 23 septembre 1985 relative à l'emploi de la langue | in gerechtszaken, zoals vervangen bij artikel 15 van de wet van 23 |
allemande en matière judiciaire et à l'organisation judiciaire, est | september 1985 betreffende het gebruik van het Duits in gerechtszaken |
libellé comme suit : « Le prévenu qui ne connaît que le néerlandais ou s'exprime plus facilement dans cette langue et qui est traduit devant un tribunal de police ou un tribunal correctionnel où la procédure est faite en français ou en allemand, peut demander que celle-ci ait lieu en néerlandais. Le prévenu qui ne connaît que le français ou s'exprime plus facilement dans cette langue et qui est traduit devant un tribunal de police ou un tribunal correctionnel où la procédure est faite en néerlandais, peut demander que celle-ci ait lieu en français. Le prévenu qui ne connaît que l'allemand ou s'exprime plus facilement dans cette langue et qui est traduit devant un tribunal de police ou un tribunal correctionnel où la procédure est faite en néerlandais ou en français, peut demander que celle-ci ait lieu en allemand. Dans les cas visés aux alinéas 1er à 3, le tribunal ordonne le renvoi à la juridiction de même ordre la plus rapprochée où la procédure est faite dans la langue demandée par le prévenu. Toutefois le tribunal peut décider qu'il ne peut faire droit à la demande du prévenu à raison des circonstances de la cause. Le prévenu qui ne connaît que le français ou s'exprime plus facilement dans cette langue et qui est traduit devant un tribunal de police ou un tribunal correctionnel où la procédure est faite en allemand, peut demander que celle-ci ait lieu en français. Dans ce cas, la procédure | en betreffende de rechterlijke organisatie, luidt : « De beklaagde die alleen Nederlands kent of zich gemakkelijker in die taal uitdrukt kan, wanneer hij terechtstaat voor een politierechtbank of een correctionele rechtbank waarvan de taal van rechtspleging het Frans of het Duits is, vragen dat de rechtspleging in het Nederlands geschiedt. De beklaagde die alleen Frans kent of zich gemakkelijker in die taal uitdrukt, kan, wanneer hij terechtstaat voor een politierechtbank of een correctionele rechtbank waarvan de taal van rechtspleging het Nederlands is, vragen dat de rechtspleging in het Frans geschiedt. De beklaagde die alleen Duits kent of zich gemakkelijker in die taal uitdrukt, kan, wanneer hij terechtstaat voor een politierechtbank of een correctionele rechtbank waarvan de taal van rechtspleging het Nederlands of het Frans is, vragen dat de rechtspleging in het Duits geschiedt. In de gevallen bedoeld in de leden 1 tot 3, gelast de rechtbank de verwijzing naar het dichtstbij gelegen gerecht van dezelfde rang, waarvan de taal van rechtspleging de taal is die door de beklaagde is gevraagd. De rechtbank kan evenwel beslissen wegens de omstandigheden van de zaak niet op de aanvraag van de beklaagde te kunnen ingaan. De beklaagde die alleen Frans kent of zich gemakkelijker in die taal uitdrukt, kan, wanneer hij terechtstaat voor een politierechtbank of een correctionele rechtbank waarvan de taal van rechtspleging het Duits is, vragen dat de rechtspleging in het Frans geschiedt. In dat |
est poursuivie dans la langue demandée par le prévenu devant cette | geval wordt de rechtspleging voor datzelfde gerecht voortgezet in de |
même juridiction. » | taal die door de beklaagde is gevraagd. » |
Lors de l'examen de la question préjudicielle, la Cour doit également | Bij de beoordeling van de prejudiciële vraag dient het Hof tevens |
tenir compte des articles 14 à 16 de la loi précitée, dont les | rekening te houden met de artikelen 14 tot 16 van de voormelde wet, |
dispositions pertinentes en l'espèce sont libellées comme suit : | waarvan de te dezen relevante bepalingen luiden : |
« Art. 14.Devant les tribunaux de police et les tribunaux |
« Art. 14.Voor de politierechtbanken en de correctionele rechtbanken |
correctionnels statuant en première instance, toute la procédure est | rechtsprekende in eerste aanleg, wordt de gehele rechtspleging in het |
faite en français, en néerlandais ou en allemand, selon que le siège | Frans, in het Nederlands of in het Duits gevoerd, naargelang de zetel |
de ces juridictions est établi dans les provinces et les | van die gerechten gevestigd is in de provincies en de arrondissementen |
arrondissements indiqués respectivement à l'article 1er, à l'article | onderscheidenlijk genoemd in artikel 1, in artikel 2, of in artikel |
2, ou à l'article 2bis. | 2bis. |
Il est dérogé à cette règle lorsque l'inculpé demeurant dans un des | Van deze regel wordt afgeweken wanneer de verdachte in één van de |
cantons de Mouscron, de Comines, ou de Fouron-Saint-Martin en fait la | kantons Moeskroen, Komen of Sint-Martens-Voeren woonachtig is en |
demande dans les formes ci-après : | daartoe het verzoek doet volgens de hieronder opgegeven voorschriften |
Art. 15.§ 1er. Devant les tribunaux de police de l'arrondissement de |
: Art. 15.§ 1. Voor de politierechtbanken van het arrondissement |
Bruxelles dont le ressort est composé exclusivement de communes de la | Brussel, waarvan het rechtsgebied uitsluitend bestaat uit gemeenten |
région de langue néerlandaise, toute la procédure est faite en | van het Nederlands taalgebied, wordt geheel de rechtspleging in het |
néerlandais. | Nederlands gevoerd. |
§ 2. Il est dérogé à cette règle lorsque l'inculpé demeurant dans une | § 2. Van deze regel wordt afgeweken wanneer de verdachte in de |
des communes de Drogenbos, Kraainem, Linkebeek, Rhode-Saint-Genèse, | gemeente Drogenbos, Kraainem, Linkebeek, Sint-Genesius-Rode, Wemmel of |
Wemmel, Wezembeek-Oppem, en fait la demande dans les formes prévues à | Wezembeek-Oppem woonachtig is en daartoe het verzoek doet in de bij |
l'article 16, § 2. | artikel 16, § 2 voorgeschreven vormen. |
Art. 16.§ 1er. Devant les tribunaux de police de l'arrondissement |
Art. 16.§ 1. Voor de andere politierechtbanken van het rechterlijk |
judiciaire de Bruxelles autres que ceux visés à l'article précédent et devant le tribunal correctionnel de Bruxelles, statuant en première instance, la procédure est faite en français, si le prévenu est domicilié dans la région de langue française; en néerlandais, si le prévenu est domicilié dans la région de langue néerlandaise, en français ou en néerlandais si le prévenu est domicilié dans l'agglomération bruxelloise, selon qu'il a fait usage à l'instruction ou, à défaut de celle-ci, à l'information de l'une ou de l'autre de ces langues pour ses déclarations. Dans tous les autres cas, il est fait usage du français ou du néerlandais selon les nécessités de la cause. | arrondissement Brussel, dan die in het vorig artikel bedoeld, en vóór de correctionele rechtbank van Brussel rechtsprekende in eerste aanleg, wordt de rechtspleging in het Frans gevoerd, indien de verdachte in een Waalse gemeente woonachtig is; in het Nederlands, indien de verdachte in een Vlaamse gemeente woonachtig is; in het Frans of in het Nederlands, indien de verdachte woonachtig is in een gemeente der Brusselse agglomeratie, naar gelang hij zich, voor zijn verklaringen, in het onderzoek, en, bij ontstentenis hiervan, in het vooronderzoek, van een of andere dezer talen, heeft bediend. In alle andere gevallen wordt, volgens de noodwendigheden der zaak, het Frans of het Nederlands gebruikt. |
§ 2. [...] | § 2. [...] |
§ 3.Le même changement de langue peut être demandé dans les mêmes | § 3. Een zelfde wijziging inzake taalgebruik mag, onder dezelfde |
conditions par un inculpé demeurant dans une des communes de | voorwaarden worden aangevraagd door een verdachte die in de gemeente |
Drogenbos, Kraainem, Linkebeek, Rhode-Saint-Genèse, Wemmel et | Drogenbos, Kraainem, Linkebeek, Sint-Genesius-Rode, Wemmel of |
Wezembeek-Oppem, lorsqu'il en fait la demande dans les formes prévues | Wezembeek-Oppem woonachtig is en die daartoe het verzoek doet in de |
au § 2 de cet article. » | bij § 2 van dit artikel voorgeschreven vormen. » |
B.2.1. Ainsi qu'il ressort de la formulation de la question | B.2.1. Zoals uit de bewoordingen van de prejudiciële vraag blijkt, |
préjudicielle, la Cour doit se borner à contrôler l'article 23 précité | dient het Hof voormeld artikel 23 van de wet van 15 juni 1935 slechts |
de la loi du 15 juin 1935 au regard des articles 10 et 11 de la | aan de artikelen 10 en 11 van de Grondwet te toetsen, in zoverre uit |
Constitution, en tant qu'il résulte de cette disposition, lue | die bepaling, gelezen in samenhang met de aangehaalde artikelen 14 tot |
conjointement avec les articles 14 à 16 précités de la même loi, une | 16 van dezelfde wet, een verschil in behandeling voortvloeit tussen, |
différence de traitement entre, d'une part, le prévenu traduit devant | enerzijds, de beklaagde voor een politierechtbank of een correctionele |
un tribunal de police ou un tribunal correctionnel dont la langue de | rechtbank waarvan de taal van rechtspleging uitsluitend de taal van |
procédure est exclusivement la langue de la région linguistique | |
unilingue dans laquelle le prévenu est poursuivi et le tribunal situé | het eentalige taalgebied is waarin die beklaagde wordt vervolgd en |
(articles 1er, 2, 2bis et 14, alinéa 1er, de la loi) et, d'autre part, | waarin die rechtbank is gelegen (artikelen 1, 2, 2bis en 14, eerste |
le prévenu traduit devant un tribunal de police ou un tribunal | lid, van de wet) en, anderzijds, de beklaagde voor een |
correctionnel dont la langue de procédure n'est pas exclusivement la | politierechtbank of een correctionele rechtbank waarvan de taal van |
langue de la région linguistique, soit parce que le tribunal est situé | rechtspleging niet uitsluitend de taal van het taalgebied is, hetzij |
dans une région linguistique bilingue (article 16 de la loi), soit | omdat de rechtbank gelegen is in een tweetalig taalgebied (artikel 16 |
parce que ce tribunal est situé dans une région linguistique unilingue | van de wet), hetzij omdat die rechtbank gelegen is in een eentalig |
mais que le prévenu est domicilié dans une commune aux habitants de | taalgebied, maar de verdachte woonachtig is in een gemeente waarin |
laquelle sont accordées des facilités linguistiques (articles 14, | taalfaciliteiten gelden voor de burgers (artikelen 14, tweede lid, en |
alinéa 2, et 15, § 2, de la loi). | 15, § 2, van de wet). |
B.2.2. La différence de traitement visée par la question préjudicielle | B.2.2. Het door de prejudiciële vraag beoogde verschil in behandeling |
consiste en ce que le tribunal devant lequel est poursuivi le prévenu | bestaat erin dat de rechtbank waarvoor de beklaagde op wie de regels |
auquel s'appliquent les règles de l'article 23 de la loi peut décider, | van artikel 23 van de wet van toepassing zijn, wordt vervolgd, wegens |
suivant les circonstances de la cause, de ne pas faire droit à la | de omstandigheden van de zaak kan beslissen niet in te gaan op de |
demande du prévenu qui connaît exclusivement une autre langue que la | vraag van de beklaagde die alleen een andere taal kent dan de taal van |
langue de la procédure ou qui s'exprime plus facilement dans une autre | de rechtspleging, of die zich gemakkelijker uitdrukt in die andere |
langue que celle-ci, de poursuivre la procédure dans cette langue, | taal, om de rechtspleging in die taal te laten geschieden, terwijl de |
alors qu'au prévenu auquel s'appliquent les règles des articles 14 à | rechtbank aan de beklaagde op wie de regels van de artikelen 14 tot 16 |
16 de la loi, le tribunal ne peut pas refuser le changement de langue | van de wet van toepassing zijn, de wijziging van de taal van de |
de la procédure en raison des circonstances de la cause, mais | rechtspleging niet kan weigeren wegens de omstandigheden van de zaak |
exclusivement lorsqu'il constate que le prévenu ne comprend pas la | doch uitsluitend wanneer zij vaststelt dat de beklaagde de taal |
langue dont il demande l'usage pour la procédure. | waarvan hij het gebruik voor de rechtspleging vraagt, niet verstaat. |
B.3. L'article 30 de la Constitution dispose que l'emploi des langues | B.3. Artikel 30 van de Grondwet stelt dat het gebruik van de in België |
usitées en Belgique est facultatif et qu'il ne peut être réglé que par | gesproken talen vrij is en niet kan worden geregeld dan door de wet en |
la loi, et seulement pour les actes de l'autorité publique et pour les | alleen voor handelingen van het openbaar gezag en voor gerechtszaken. |
affaires judiciaires. Lorsqu'il règle l'emploi des langues pour les actes de l'autorité | Wanneer de wetgever, ter uitvoering van voormeld artikel, het gebruik |
publique et pour les affaires judiciaires, en exécution de l'article | van de talen regelt voor handelingen van het openbaar gezag en |
précité, le législateur doit respecter le principe d'égalité garanti | |
par l'article 10 de la Constitution et l'interdiction de | gerechtszaken, dient hij hierbij het in artikel 10 van de Grondwet |
discrimination imposée par l'article 11 de la Constitution. | gewaarborgde gelijkheidsbeginsel en het door artikel 11 van de |
Grondwet opglegde verbod van discriminatie te eerbiedigen. | |
B.4.1. Le traitement différent réservé à la catégorie des prévenus | B.4.1. Het verschil in behandeling tussen de categorie van beklaagden |
auxquels s'applique l'article 23 de la loi, lu conjointement avec les | op wie artikel 23 van de wet, gelezen in samenhang met de artikelen 1, |
articles 1er, 2, 2bis et 14, alinéa 1er, et à la catégorie des | 2, 2bis en 14, eerste lid, van toepassing is, en de categorie van |
prévenus visés à l'article 16, § 1er, de la loi, repose sur un critère | beklaagden, bedoeld in artikel 16, § 1, van de wet, berust op een |
objectif, à savoir le caractère unilingue ou bilingue de la région | objectief criterium, namelijk het eentalig dan wel tweetalig karakter |
linguistique dans laquelle est situé le ressort du tribunal concerné. | van het taalgebied waarbinnen het rechtsgebied van de betrokken rechtbank is gesitueerd. |
B.4.2. Lorsqu'il règle l'emploi des langues en matière judiciaire, le | B.4.2. Bij de regeling van het taalgebruik in gerechtszaken dient de |
législateur doit concilier la liberté fondamentale qu'a l'individu | wetgever de fundamentele vrijheid van het individu om zich van de taal |
d'utiliser la langue de son choix, et le bon fonctionnement de | van zijn keuze te bedienen, te verzoenen met de goede werking van de |
l'administration de la justice. | rechtsbedeling. |
Ce faisant, le législateur doit tenir compte de la diversité | De wetgever dient daarbij rekening te houden met de taalkundige |
linguistique consacrée par la Constitution qui établit quatre régions | verscheidenheid die bevestigd is in de Grondwet, die vier taalgebieden |
linguistiques, dont une est bilingue. | vastlegt, waarvan één tweetalig is. |
B.4.3. Compte tenu de ces objectifs, il est pertinent de faire | B.4.3. Rekening houdend met die doelstellingen is het pertinent de |
dépendre la possibilité du changement de langue, pour le prévenu | mogelijkheid van een taalwijziging voor de beklaagde die dient te |
traduit devant un tribunal dans une région linguistique unilingue, de | verschijnen voor een rechtbank in een eentalig taalgebied, afhankelijk |
la double condition que ce prévenu connaisse exclusivement cette autre | te stellen van de cumulatieve voorwaarden dat de beklaagde alleen die |
langue ou s'exprime plus facilement dans celle-ci et que les | andere taal kent of zich gemakkelijker in die andere taal uitdrukt en |
circonstances de la cause ne s'opposent pas à ce changement de langue | dat de omstandigheden van de zaak zich niet verzetten tegen de |
qui conduit inévitablement au renvoi de l'affaire dans un autre | taalwijziging die onvermijdelijk leidt tot verwijzing van de zaak naar |
ressort. Il va de soi que lesdites circonstances doivent être en | een ander rechtsgebied. Het spreekt voor zich dat de bedoelde |
omstandigheden verband dienen te houden met het vereiste van een goede | |
rapport avec une bonne administration de la justice, ce que confirment | rechtsbedeling, wat bevestigd wordt in de voorbeelden die in de loop |
les exemples donnés au cours des travaux préparatoires de l'article 23 | van de parlementaire voorbereiding van artikel 23 werden gegeven |
(Doc. parl., Sénat, 1934-1935, n° 86, p. 22; Doc. parl., Chambre, | (Gedr. St., Senaat, 1934-1935, nr. 86, p. 22; Gedr. St., Kamer, |
1934-1935, n° 135; Ann., Chambre, 4 juin 1935, p. 1290). | 1934-1935, nr. 135; Hand., Kamer, 4 juni 1935, p. 1290). |
En offrant au prévenu traduit devant un tribunal situé dans une région | |
linguistique bilingue la possibilité d'obtenir, quel que soit le lieu | Door, ongeacht zijn woonplaats, de beklaagde voor een rechtbank in een |
de son domicile, le changement de langue de la procédure pour l'autre | tweetalig taalgebied, de mogelijkheid te bieden de wijziging van de |
langue de la région linguistique, sauf si le prévenu ne maîtrise pas | taal van rechtspleging in de andere taal van het taalgebied te |
la langue demandée, le législateur a pris une mesure par laquelle la | verkrijgen, behoudens wanneer de beklaagde de door hem gevraagde taal |
liberté d'emploi des langues, dans la perspective de l'existence de | niet machtig zou zijn, heeft de wetgever een maatregel genomen |
quatre régions linguistiques, n'est pas limitée plus qu'il n'est nécessaire pour une bonne administration de la justice, dès lors que ce changement de langue n'entraîne point le renvoi de l'affaire dans un autre ressort judiciaire, comme c'est le cas pour les tribunaux situés dans une région linguistique unilingue. B.4.4. Etant donné qu'il a tenu compte de l'existence constitutionnelle de quatre régions linguistiques, dont trois sont unilingues, et qu'il n'a pas limité la liberté individuelle d'emploi des langues plus qu'il n'est nécessaire pour concilier cette liberté avec les exigences d'une bonne administration de la justice, il a pris une mesure qui n'est pas disproportionnée. | waardoor de vrijheid van taalgebruik, in het licht van het bestaan van vier taalgebieden, niet méér werd beperkt dan voor een goede rechtsbedeling nodig is, nu die taalwijziging, anders dan voor een rechtbank in een eentalig taalgebied, niet een verwijzing van de zaak naar een ander rechtsgebied met zich mee brengt. B.4.4. Nu de wetgever rekening heeft gehouden met het grondwettelijke bestaan van vier taalgebieden, waarvan drie ééntalige taalgebieden, en hij de individuele vrijheid van taalgebruik niet méér heeft beperkt dan nodig is om ze nog langer te kunnen verzoenen met de vereisten van een goede rechtsbedeling, heeft hij een maatregel genomen die niet onevenredig is. |
B.4.5. La question préjudicielle appelle une réponse négative en ce | B.4.5. Ten aanzien van het in overweging B.4.1 vermelde verschil in |
qui concerne la différence de traitement mentionnée au B.4.1. | behandeling dient de prejudiciële vraag negatief te worden beantwoord. |
B.5.1. La différence de traitement entre la catégorie des prévenus | B.5.1. Het verschil in behandeling tussen de categorie van beklaagden |
auxquels s'applique l'article 23 de la loi, lu conjointement avec les | op wie artikel 23 van de wet, gelezen in samenhang met de artikelen 2 |
articles 2 et 14, alinéa 1er, et la catégorie des prévenus visés aux | en 14, eerste lid, van toepassing is, en de categorie van beklaagden, |
articles 14, alinéa 2, et 15, § 2, repose également sur un critère | bedoeld in de artikelen 14, tweede lid, en 15, § 2, berust eveneens op |
objectif, à savoir que le domicile du prévenu est situé ou non dans | een objectief criterium, namelijk dat de woonplaats van de beklaagde |
une commune à statut linguistique spécial. Puisque la Constitution | al dan niet gelegen is in een gemeente met bijzonder taalstatuut. |
elle-même a prévu que la loi puisse prescrire ou permettre, dans des | Vermits de Grondwet zelf de mogelijkheid heeft erkend dat de wet in |
communes ou groupes de communes contigus à une autre région | gemeenten of groepen van gemeenten palend aan een ander taalgebied het |
linguistique, l'emploi d'une autre langue que celle de la région dans | gebruik van een andere taal dan die van het gebied waarin zij gelegen |
laquelle ils sont situés, l'objectivité de ce critère de distinction | zijn, kan voorschrijven of toelaten, is de objectiviteit van dat |
n'est pas contestable. | onderscheidingscriterium niet betwistbaar. |
B.5.2. Les articles 14, alinéas 2 et suivants, et 15 précités de la | B.5.2. De voormelde artikelen 14, tweede lid en volgende, en 15 van de |
loi accordent aux prévenus qu'ils visent un avantage dont sont privés | wet, verlenen aan de daarin bedoelde beklaagden een voordeel dat |
les prévenus auxquels s'applique l'article 23. | |
En accordant aux inculpés domiciliés dans les communes visées aux | ontzegd is aan de beklaagden op wie artikel 23 van toepassing is. |
articles 14 et 15 de la loi cet avantage du changement de langue | Door aan de verdachten woonachtig in de in de artikelen 14 en 15 van |
prédécrit, le législateur a pris une mesure qui cadre avec la volonté | de wet bedoelde gemeenten, dat hoger omschreven voordeel van |
d'assurer une bonne administration de la justice et avec l'attribution | taalwijziging toe te kennen, heeft de wetgever een maatregel genomen |
die past in het streven een goede rechtsbedeling te verzekeren en in | |
de facilités linguistiques aux citoyens domiciliés dans certaines | de erkenning van taalfaciliteiten ten voordele van burgers, woonachtig |
communes à statut linguistique spécial, et qui n'est pas | in bepaalde gemeenten met een bijzonder taalstatuut, en die niet |
disproportionnée à l'objectif qu'il poursuit. | onevenredig is met de door hem nagestreefde doelstelling. |
B.5.3. La question préjudicielle appelle une réponse négative en ce | B.5.3. Ten aanzien van het in overweging B.5.1 vermelde verschil in |
qui concerne la différence de traitement mentionnée au B.5.1. | behandeling dient de prejudiciële vraag negatief te worden beantwoord. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
L'article 23 de la loi du 15 juin 1935 concernant l'emploi des langues | Artikel 23 van de wet van 15 juni 1935 op het gebruik der talen in |
en matière judiciaire ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution. | gerechtszaken schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. |
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, | Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het |
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 4 novembre 1998. | Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 4 november 1998. |
Le greffier, | De griffier, |
L. Potoms. | L. Potoms. |
Le président, | De voorzitter, |
L. De Grève. | L. De Grève. |