Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt De La Cour Constitutionelle du --
← Retour vers "Arrêt n° 115/98 du 18 novembre 1998 Numéro du rôle : 1259 En cause : le recours en annulation de l'article 31 de l'arrêté royal du 20 décembre 1996 « portant(...)"
Arrêt n° 115/98 du 18 novembre 1998 Numéro du rôle : 1259 En cause : le recours en annulation de l'article 31 de l'arrêté royal du 20 décembre 1996 « portant(...) Arrest nr. 115/98 van 18 november 1998 Rolnummer 1259 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 31 van het koninklijk besluit van 20 december 1996 « houdende diverse fiscale maatregelen, met toepassing van de artikelen 2, § 1, en Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en L. De Grève, en de rechters H. (...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Arrêt n° 115/98 du 18 novembre 1998 Arrest nr. 115/98 van 18 november 1998
Numéro du rôle : 1259 Rolnummer 1259
En cause : le recours en annulation de l'article 31 de l'arrêté royal In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 31 van het
du 20 décembre 1996 « portant des mesures fiscales diverses en koninklijk besluit van 20 december 1996 « houdende diverse fiscale
application des articles 2, § 1er, et 3, § 1er, 2° et 3°, de la loi du maatregelen, met toepassing van de artikelen 2, § 1, en 3, § 1, 2° en
26 juillet 1996 visant à réaliser les conditions budgétaires de la 3°, van de wet van 26 juli 1996 strekkende tot realisatie van de
participation de la Belgique à l'Union économique et monétaire budgettaire voorwaarden tot deelname van België aan de Europese
européenne », confirmé par la loi du 13 juin 1997, introduit par J.-P. Economische en Monetaire Unie », bekrachtigd bij de wet van 13 juni
Naniot et autres. 1997, ingesteld door J.-P. Naniot en anderen.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents M. Melchior et L. De Grève, et des juges H. samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en L. De Grève, en de
Boel, L. François, G. De Baets, E. Cerexhe et R. Henneuse, assistée du rechters H. Boel, L. François, G. De Baets, E. Cerexhe en R. Henneuse,
greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior, bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet du recours I. Onderwerp van het beroep
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 19 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 19 december
décembre 1997 et parvenue au greffe le 22 décembre 1997, un recours en 1997 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 22
december 1997, is beroep tot vernietiging van artikel 31 van het
annulation de l'article 31 de l'arrêté royal du 20 décembre 1996 « koninklijk besluit van 20 december 1996 « houdende diverse fiscale
portant des mesures fiscales diverses en application des articles 2, § maatregelen, met toepassing van de artikelen 2, § 1, en 3, § 1, 2° en
1er, et 3, § 1er, 2° et 3°, de la loi du 26 juillet 1996 visant à 3°, van de wet van 26 juli 1996 strekkende tot realisatie van de
réaliser les conditions budgétaires de la participation de la Belgique budgettaire voorwaarden tot deelname van België aan de Europese
à l'Union économique et monétaire européenne » (publié au Moniteur Economische en Monetaire Unie » (bekendgemaakt in het Belgisch
belge du 31 décembre 1996, quatrième édition), confirmé par la loi du Staatsblad van 31 december 1996, vierde editie), bekrachtigd bij de
13 juin 1997, a été introduit par J.-P. Naniot, demeurant à 5000 wet van 13 juni 1997, ingesteld door J.-P. Naniot, wonende te 5000
Namur, rue de l'Abbaye 26, G. Martinez, demeurant à 1420 Namen, rue de l'Abbaye 26, G. Martinez, wonende te 1420 Eigenbrakel,
Braine-l'Alleud, avenue de la Bonne Fosse 15, et C. Dreesen, demeurant à 9450 Haaltert, Fonteinstraat 24. avenue de la Bonne Fosse 15, en C. Dreesen, wonende te 9450 Haaltert, Fonteinstraat 24.
II. La procédure II. De rechtspleging
Par ordonnance du 22 décembre 1997, le président en exercice a désigné Bij beschikking van 22 december 1997 heeft de voorzitter in functie de
les juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59
spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage. van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof.
Les juges-rapporteurs ont estimé n'y avoir lieu de faire application De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was
des articles 71 ou 72 de la loi organique. om artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen.
Le recours a été notifié conformément à l'article 76 de la loi Van het beroep is kennisgegeven overeenkomstig artikel 76 van de
organique, par lettres recommandées à la poste le 13 février 1997. organieke wet bij op 13 februari 1997 ter post aangetekende brieven.
L'avis prescrit par l'article 74 de la loi organique a été publié au Het bij artikel 74 van de organieke wet voorgeschreven bericht is
Moniteur belge du 6 février 1998, errata au Moniteur belge du 20 bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 6 februari 1998, erratum
février 1998. in het Belgisch Staatsblad van 20 februari 1998.
Le Conseil des ministres, rue de la Loi 16, 1000 Bruxelles, a De Ministerraad, Wetstraat 16, 1000 Brussel, heeft een memorie
introduit un mémoire par lettre recommandée à la poste le 31 mars ingediend bij op 31 maart 1998 ter post aangetekende brief.
1998. Ce mémoire a été notifié conformément à l'article 89 de la loi Van die memorie is kennisgegeven overeenkomstig artikel 89 van de
organique, par lettres recommandées à la poste le 20 avril 1998. organieke wet bij op 20 april 1998 ter post aangetekende brief.
Les parties requérantes ont introduit un mémoire en réponse, par De verzoekende partijen hebben een memorie van antwoord ingediend bij
lettre recommandée à la poste le 21 mai 1998. op 21 mei 1998 ter post aangetekende brief.
Par ordonnance du 27 mai 1998, la Cour a prorogé jusqu'au 19 décembre Bij beschikking van 27 mei 1998 heeft het Hof de termijn waarbinnen
1998 le délai dans lequel l'arrêt doit être rendu. het arrest moet worden gewezen, verlengd tot 19 december 1998.
Par ordonnance du 23 septembre 1998, la Cour a déclaré l'affaire en Bij beschikking van 23 september 1998 heeft het Hof de zaak in
état et fixé l'audience au 21 octobre 1998. gereedheid verklaard en de dag van de terechtzitting bepaald op 21
Cette ordonnance a été notifiée aux parties ainsi qu'à leurs avocats oktober 1998. Van die beschikking is kennisgegeven aan de partijen en hun advocaten
par lettres recommandées à la poste le 24 septembre 1998. bij op 24 september 1998 ter post aangetekende brieven.
A l'audience publique du 21 octobre 1998 : Op de openbare terechtzitting van 21 oktober 1998 :
- ont comparu : - zijn verschenen :
. Me J.-M. Picard, avocat au barreau de Bruxelles, pour les parties . Mr. J.-M. Picard, advocaat bij de balie te Brussel, voor de
requérantes; verzoekende partijen;
. B. Druart et P. Goblet, fonctionnaires au ministère des Finances, . B. Druart en P. Goblet, ambtenaren bij het Ministerie van Financiën,
pour le Conseil des ministres; voor de Ministerraad;
- les juges-rapporteurs E. Cerexhe et H. Boel ont fait rapport; - hebben de rechters-verslaggevers E. Cerexhe en H. Boel verslag
- les parties précitées ont été entendues; uitgebracht; - zijn de voornoemde partijen gehoord;
- l'affaire a été mise en délibéré. - is de zaak in beraad genomen.
La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende
de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour. van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof.
III. Objet de la disposition attaquée III. Onderwerp van de bestreden bepaling
L'article 31 de l'arrêté royal attaqué du 20 décembre 1996 dispose que Artikel 31 van het aangevochten koninklijk besluit van 20 december
l'article 222 du Code des impôts sur les revenus 1992 est remplacé par 1996 bepaalt dat artikel 222 van het Wetboek van de
la disposition suivante : inkomstenbelastingen 1992 wordt vervangen door de volgende bepaling :
« Les personnes morales visées à l'article 220, 2°, sont également « De rechtspersonen vermeld in artikel 220, 2°, zijn eveneens
imposables à raison : belastbaar ter zake van :
1° des cotisations patronales d'assurance complémentaire contre la 1° de werkgeversbijdragen voor aanvullende verzekering tegen ouderdom
vieillesse et le décès prématuré et des pensions, rentes et autres en vroegtijdige dood en de pensioenen, renten en als zodanig geldende
allocations en tenant lieu, visées respectivement à l'article 52, 3°, toelagen, respectievelijk vermeld in artikel 52, 3°, b en 5°, in zover
b, et 5°, dans la mesure où elles ne satisfont pas aux conditions prévues à l'article 59; ze niet voldoen aan de voorwaarden van artikel 59;
2° des frais visés à l'article 53, 6° à 11° et 14°; 2° de in artikel 53, 6° tot 11° en 14°, vermelde kosten;
3° des dépenses visées aux articles 57 et 195, § 1er, alinéa 1er, qui 3° de kosten als vermeld in de artikelen 57 en 195, § 1, eerste lid,
ne sont pas justifiées par des fiches individuelles et un relevé die niet worden verantwoord door individuele fiches en een
récapitulatif; samenvattende opgave;
4° de 25 p.c. des frais et moins-values afférents à l'utilisation des 4° 25 pct. van de kosten en de minderwaarden met betrekking tot het
voitures, voitures mixtes et minibus visés à l'article 66, à gebruik van in artikel 66 vermelde personenauto's, auto's voor dubbel
l'exception des frais de carburant. » gebruik en minibussen, met uitzondering van de brandstofkosten. »
IV. En droit IV. In rechte
- A - - A -
La requête Verzoekschrift
A.1. La mesure attaquée risque d'être préjudiciable au personnel de la A.1. De bestreden maatregel kan een nadeel berokkenen aan het
Société des transports intercommunaux de Bruxelles (S.T.I.B.). En personeel van de Maatschappij voor het Intercommunaal Vervoer te
Brussel (M.I.V.B.). De vervoersmaatschappij zou immers kunnen
effet, la société pourrait décider de supprimer les avantages sociaux beslissen de sociale voordelen (de maaltijdcheques) af te schaffen om
(les chèques-repas), pour éviter d'être trop fortement imposée, ce qui een al te zware belasting te vermijden, wat de enige oplossing is om
est la seule solution possible pour lui permettre de se conformer aux haar ertoe in staat te stellen zich te conformeren aan de
obligations qui découlent de son contrat de gestion. La marge de verplichtingen die uit haar beheerscontract voortvloeien. Aangezien de
manoeuvre de la S.T.I.B. étant fortement limitée en raison de son bewegingsvrijheid van de M.I.V.B. vanwege haar beheerscontract
contrat de gestion, le personnel de la société risque d'être la aanzienlijk beperkt is, loopt het personeel van de Maatschappij het
première victime des effets néfastes de la mesure attaquée. gevaar het eerste slachtoffer te zijn van de nefaste gevolgen van de
bestreden maatregel.
A.2. Un premier moyen est pris de la violation des articles 10 et 11 A.2. Een eerste middel is afgeleid uit de schending van de artikelen
de la Constitution combinés avec l'article 172 de la Constitution. 10 en 11 van de Grondwet in samenhang gelezen met artikel 172 van de Grondwet.
A.3. Le second moyen est pris de la violation de l'article 39 de la A.3. Het tweede middel is afgeleid uit de schending van artikel 39 van
Constitution et de l'article 6, § 1er, X, 8°, de la loi spéciale du 8 de Grondwet en van artikel 6, § 1, X, 8°, van de bijzondere wet van 8
août 1980 de réformes institutionnelles. augustus 1980 tot hervorming der instellingen.
Mémoire du Conseil des ministres Memorie van de Ministerraad
A.4. Les requérants, personnes physiques, sont des employés de la A.4. De verzoekers, natuurlijke personen, zijn tewerkgesteld bij de
Société des transports intercommunaux de Bruxelles et des Maatschappij voor het Intercommunaal Vervoer te Brussel en zijn
représentants du personnel au sein du conseil d'administration de la société précitée. Il se déduit clairement des termes mêmes de la requête, d'une part, qu'il n'existe aucun lien direct entre la norme attaquée applicable à certaines personnes morales (dont la S.T.I.B.) et les personnes physiques requérantes (il y a une décision de chaque personne morale concernée qui s'impose), et, d'autre part, que la disposition incriminée, si elle a, sans conteste, une incidence défavorable sur la situation fiscale des personnes morales qu'elle vise, n'affecte en rien la situation du personnel employé par celles-ci. A défaut pour les requérants de démontrer que leur situation personnelle est directement et défavorablement influencée par la disposition attaquée, leur recours doit être jugé irrecevable pour défaut d'intérêt. Mémoire en réponse des parties requérantes A.5. Les parties requérantes ont intérêt au recours. Les avantages sociaux constituent la partie imposable la plus importante des vertegenwoordigers van het personeel in de raad van bestuur van de voornoemde Maatschappij. Uit de bewoordingen van het verzoekschrift volgt duidelijk dat, enerzijds, er geen enkel rechtstreeks verband bestaat tussen de bestreden norm, die van toepassing is op bepaalde rechtspersonen (waaronder de M.I.V.B.), en de verzoekers, die natuurlijke personen zijn (er is een beslissing van elke betrokken rechtspersoon vereist), en, anderzijds, dat de aangevochten bepaling, hoewel ze ongetwijfeld een ongunstig gevolg heeft voor de fiscale situatie van de erin bedoelde rechtspersonen, de situatie van het door die rechtspersonen tewerkgestelde personeel geenszins raakt. Aangezien de verzoekers niet aantonen dat hun persoonlijke situatie rechtstreeks en ongunstig door de bestreden bepaling wordt beïnvloed, moet hun beroep onontvankelijk worden geacht wegens ontstentenis van belang. Memorie van antwoord van de verzoekende partijen A.5. De verzoekende partijen hebben belang bij het beroep. De sociale voordelen vormen het omvangrijkste belastbare deel van de verworpen
dépenses non admises - près de 90 p.c. - selon les estimations de la uitgaven - ongeveer 90 pct. - volgens de ramingen van de M.I.V.B. In
S.T.I.B. Dans ces conditions, l'on peut supposer que, pour éviter die omstandigheden kan men ervan uitgaan dat, om de belasting op die
l'imposition de ces dépenses, la S.T.I.B. va raboter les avantages uitgaven te vermijden, de M.I.V.B. de aan haar personeel toegekende
sociaux octroyés à son personnel. La corrélation entre les dépenses sociale voordelen zal gaan besnoeien. Het verband tussen de verworpen
non admises et les avantages sociaux est à ce point établie que des uitgaven en de sociale voordelen staat dermate vast dat ervan uit moet
membres du personnel doivent être considérés comme ayant un intérêt à worden gegaan dat personeelsleden belang hebben bij de vernietiging
l'annulation de la mesure établissant l'imposition de ces dépenses van de maatregel waarbij de belasting van die uitgaven voor de
dans le chef de l'employeur. werkgever wordt ingevoerd.
- B - B.1.1. Le Conseil des ministres considère que le recours est irrecevable parce que les parties requérantes ne justifient pas de l'intérêt requis pour l'introduire. B.1.2. La Constitution et la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage imposent à toute personne physique ou morale qui introduit un recours en annulation de justifier d'un intérêt. Ne justifient de l'intérêt requis que les personnes dont la situation pourrait être affectée directement et défavorablement par la norme entreprise. B.1.3. Les parties requérantes sont employées par la Société des transports intercommunaux de Bruxelles (S.T.I.B.) et représentent le personnel au sein du conseil d'administration de cette société. Si la disposition incriminée a incontestablement une incidence défavorable sur la situation fiscale de cette société en ce sens que les dépenses non admises seront imposées et s'il est vrai que cette circonstance pourrait amener la société à revoir les avantages sociaux, il ne peut en être déduit que les parties requérantes pourraient être directement affectées par cette disposition. Il résulte de ce qui précède que les parties requérantes ne justifient pas de l'intérêt requis pour introduire un recours. L'exception d'irrecevabilité est fondée. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi prononcé en langue française, en langue néerlandaise et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 18 novembre 1998. Le greffier, L. Potoms. Le président, - B - B.1.1. De Ministerraad oordeelt dat het beroep onontvankelijk is omdat de verzoekende partijen niet doen blijken van het vereiste belang om het in te stellen. B.1.2. De Grondwet en de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof vereisen dat elke natuurlijke persoon of rechtspersoon die een beroep tot vernietiging instelt doet blijken van een belang. Van het vereiste belang doen slechts blijken de personen wier situatie door de bestreden norm rechtstreeks en ongunstig zou kunnen worden geraakt. B.1.3. De verzoekende partijen worden tewerkgesteld door de Maatschappij voor het Intercommunaal Vervoer te Brussel (M.I.V.B.) en vertegenwoordigen het personeel in de raad van bestuur van die Maatschappij. Hoewel de betwiste bepaling ontegenzeggelijk een ongunstige weerslag heeft op de fiscale situatie van die Maatschappij, in die zin dat de verworpen uitgaven zullen worden belast, en al is het waar dat die omstandigheid de Maatschappij ertoe zou kunnen brengen de sociale voordelen te herzien, toch kan daaruit niet worden afgeleid dat de verzoekende partijen door die bepaling rechtstreeks zouden kunnen worden geraakt. Uit wat voorafgaat volgt dat de verzoekende partijen niet van het vereiste belang doen blijken om het beroep in te stellen. De exceptie van onontvankelijkheid is gegrond. Om die redenen, het Hof verwerpt het beroep. Aldus uitgesproken in het Frans, het Nederlands en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 18 november 1998. De griffier, L. Potoms. De voorzitter,
M. Melchior. M. Melchior.
^