← Retour vers "Arrêt n° 27/98 du 10 mars 1998 Numéro du rôle : 1261 En cause : la demande de suspension
des articles 24/26, § 3, alinéa 2, et 24/34, § 2, de la loi du 27 décembre 1973 relative
au statut du personnel du corps opérationnel de la gen La Cour d'arbitrage, composée
des présidents L. De Grève et M. Melchior, et des juges H. Boel, L(...)"
Arrêt n° 27/98 du 10 mars 1998 Numéro du rôle : 1261 En cause : la demande de suspension des articles 24/26, § 3, alinéa 2, et 24/34, § 2, de la loi du 27 décembre 1973 relative au statut du personnel du corps opérationnel de la gen La Cour d'arbitrage, composée des présidents L. De Grève et M. Melchior, et des juges H. Boel, L(...) | Arrest nr. 27/98 van 10 maart 1998 Rolnummer 1261 In zake : de vordering tot schorsing van de artikelen 24/26, § 3, tweede lid, en 24/34, § 2, van de wet van 27 december 1973 betreffende het statuut van het personeel van het operati Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters L. De Grève en M. Melchior, en de rechters H. (...) |
---|---|
COUR D'ARBITRAGE | ARBITRAGEHOF |
Arrêt n° 27/98 du 10 mars 1998 | Arrest nr. 27/98 van 10 maart 1998 |
Numéro du rôle : 1261 | Rolnummer 1261 |
En cause : la demande de suspension des articles 24/26, § 3, alinéa 2, | In zake : de vordering tot schorsing van de artikelen 24/26, § 3, |
et 24/34, § 2, de la loi du 27 décembre 1973 relative au statut du | tweede lid, en 24/34, § 2, van de wet van 27 december 1973 betreffende |
personnel du corps opérationnel de la gendarmerie, tels qu'ils ont été | het statuut van het personeel van het operationeel korps van de |
respectivement remplacé et complété par les articles 2 et 3 de la loi | rijkswacht, zoals respectievelijk vervangen en aangevuld bij de |
du 16 juillet 1997 portant modification de la loi précitée, introduite | artikelen 2 en 3 van de wet van 16 juli 1997 tot wijziging van |
par la Fédération syndicale de la gendarmerie belge et autres. | voormelde wet, ingesteld door de Syndicale Federatie van de Belgische |
La Cour d'arbitrage, | Rijkswacht en anderen. |
Het Arbitragehof, | |
composée des présidents L. De Grève et M. Melchior, et des juges H. | samengesteld uit de voorzitters L. De Grève en M. Melchior, en de |
Boel, L. François, J. Delruelle, R. Henneuse et M. Bossuyt, assistée | rechters H. Boel, L. François, J. Delruelle, R. Henneuse en M. |
du greffier L. Potoms, présidée par le président L. De Grève, | Bossuyt, bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter L. De Grève, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la demande | I. Onderwerp van de vordering |
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 22 | Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 22 december |
décembre 1997 et parvenue au greffe le 23 décembre 1997, une demande | 1997 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 23 |
december 1997, is een vordering tot schorsing ingesteld van de | |
de suspension des articles 2 et 3 de la loi du 16 juillet 1997 portant | artikelen 2 en 3 van de wet van 16 juli 1997 tot wijziging van de wet |
modification de la loi du 27 décembre 1973 relative au statut du | van 27 december 1973 betreffende het statuut van het personeel van het |
personnel du corps opérationnel de la gendarmerie (publiée au Moniteur | operationeel korps van de rijkswacht (bekendgemaakt in het Belgisch |
belge du 24 juillet 1997) a été introduite par la Fédération syndicale | Staatsblad van 24 juli 1997), door de Syndicale Federatie van de |
de la gendarmerie belge, dont le siège social est établi à 1150 | Belgische Rijkswacht, met maatschappelijke zetel te 1150 Brussel, |
Bruxelles, chaussée de Watermael 106, J. Schonkeren, demeurant à 3670 | Watermaalsesteenweg 106, J. Schonkeren, wonende te 3670 |
Meeuwen-Guitrode, Heidestraat 28, F. Maes, demeurant à 2520 Ranst, | Meeuwen-Guitrode, Heidestraat 28, F. Maes, wonende te 2520 Ranst, |
Schawijkstraat 80, M. Dentant, demeurant à 7912 Frasnes-lez-Anvaing, | Schawijkstraat 80, M. Dentant, wonende te 7912 Frasnes-lez-Anvaing, |
rue du Beau Site 10, et D. Delpierre, demeurant à 6110 | rue du Beau Site 10, en D. Delpierre, wonende te 6110 |
Montigny-le-Tilleul, rue de Gozée 681. | Montigny-le-Tilleul, rue de Gozée 681. |
Par la même requête, les parties requérantes demandent également | Bij hetzelfde verzoekschrift vorderen de verzoekende partijen eveneens |
l'annulation des mêmes dispositions légales. | de vernietiging van dezelfde wettelijke bepalingen. |
II. La procédure | II. De rechtspleging |
Par ordonnance du 23 décembre 1997, le président en exercice a désigné | Bij beschikking van 23 december 1997 heeft de voorzitter in functie de |
les juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi | rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59 |
spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage. | van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof. |
Les juges-rapporteurs ont estimé n'y avoir lieu de faire application | De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was |
des articles 71 ou 72 de la loi organique. | om artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen. |
Par ordonnance du 28 janvier 1998, la Cour a fixé l'audience au 18 | Bij beschikking van 28 januari 1998 heeft het Hof de dag van de |
février 1998. Cette ordonnance a été notifiée aux autorités mentionnées à l'article | terechtzitting bepaald op 18 februari 1998. |
76 de la loi organique ainsi qu'aux parties requérantes et à leur | Van die beschikking is kennisgegeven aan de in artikel 76 van de |
organieke wet vermelde overheden evenals aan de verzoekende partijen | |
avocat, par lettres recommandées à la poste le 29 janvier 1998. | en hun advocaat bij op 29 januari 1998 ter post aangetekende brieven. |
A l'audience publique du 18 février 1998 : | Op de openbare terechtzitting van 18 februari 1998 : |
- ont comparu : | - zijn verschenen : |
. Me W. Willems loco Me W. Daem, avocats au barreau de Bruxelles, pour | . Mr. W. Willems loco Mr. W. Daem, advocaten bij de balie te Brussel, |
les parties requérantes; | voor de verzoekende partijen; |
. le colonel F. Koekelberg et le lieutenant J. Stevens, pour le Conseil des ministres; | . kolonel F. Koekelberg en luitenant J. Stevens, voor de Ministerraad; |
- les juges-rapporteurs M. Bossuyt et R. Henneuse ont fait rapport; | - hebben de rechters-verslaggevers M. Bossuyt en R. Henneuse verslag |
- les parties précitées ont été entendues; | uitgebracht; - zijn de voornoemde partijen gehoord; |
- l'affaire a été mise en délibéré. | - is de zaak in beraad genomen. |
La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants | De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende |
de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour. | van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof. |
III. Les dispositions entreprises | III. De bestreden bepalingen |
L'article 2 de la loi du 16 juillet 1997 portant modification de la | Artikel 2 van de wet van 16 juli 1997 tot wijziging van de wet van 27 |
loi du 27 décembre 1973 relative au statut du personnel du corps | december 1973 betreffende het statuut van het personeel van het |
opérationnel de la gendarmerie énonce : | operationeel korps van de rijkswacht luidt : |
« L'article 24/26, § 3, alinéa 2, de la loi du 27 décembre 1973 | « Artikel 24/26, § 3, tweede lid, van de wet van 27 december 1973 |
relative au statut du personnel du corps opérationnel de la | betreffende het statuut van het personeel van het operationeel korps |
gendarmerie, inséré par la loi du 24 juillet 1992 et modifié par la | van de rijkswacht, ingevoegd bij de wet van 24 juli 1992 en gewijzigd |
loi du 3 avril 1997, est remplacé par la disposition suivante : | bij de wet van 3 april 1997, wordt vervangen door de volgende bepaling |
' Le commandant d'unité saisi par le commandant de la gendarmerie, | : ' De eenheidscommandant die geadieerd wordt door de commandant van de |
agissant sur injonction du Ministre de l'Intérieur, fait procéder à | rijkswacht, handelend op bevel van de Minister van Binnenlandse Zaken, |
l'enquête préalable. Le rapport de l'enquête préalable est transmis au | doet een voorafgaand onderzoek instellen. Het verslag van het |
commandant de la gendarmerie qui le porte, avec son avis, à la | voorafgaand onderzoek wordt overgezonden aan de commandant van de |
connaissance du Ministre de l'Intérieur qui, le cas échéant, en | rijkswacht die het met zijn advies ter kennis brengt van de Minister |
informe le Ministre de la Justice ou le bourgmestre. Le Ministre de | van Binnenlandse Zaken die, in voorkomend geval, de Minister van |
l'Intérieur peut ensuite, d'initiative ou à la requête du Ministre de | Justitie of de burgemeester inlicht. De Minister van Binnenlandse |
la Justice ou du bourgmestre, enjoindre au commandant de la | Zaken kan vervolgens, uit eigen beweging of op verzoek van de Minister |
gendarmerie de faire procéder à la rédaction d'un rapport introductif | van Justitie of van de burgemeester, de commandant van de rijkswacht |
par le commandant d'unité en vue de la saisine du conseil d'enquête | gelasten de eenheidscommandant een inleidend verslag te doen opstellen |
par le chef de corps, quelle que soit la sanction disciplinaire | met het oog op de adiëring van de onderzoeksraad door de |
proposée. Dans ce cas, le conseil d'enquête transmet son avis, quel | korpscommandant, ongeacht de tuchtstraf die wordt voorgesteld. In dit |
qu'en soit le contenu, au commandant de la gendarmerie. Ce dernier le | geval zendt de onderzoeksraad zijn advies, ongeacht de inhoud ervan, |
transmet au Ministre de l'Intérieur pour décision. Sans préjudice de | aan de commandant van de rijkswacht. Deze laatste zendt dit aan de |
Minister van Binnenlandse Zaken voor beslissing. Onverminderd artikel | |
l'article 24/24, § 2, le Ministre de l'Intérieur peut infliger une des | 24/24, § 2, kan de Minister van Binnenlandse Zaken één van de in |
sanctions visées à l'article 24/13, § 1er. Sa décision est, le cas | artikel 24/13, § 1, bedoelde straffen opleggen. Zijn beslissing wordt, |
échéant, portée à la connaissance du Ministre de la Justice ou du | in voorkomend geval, ter kennis gebracht van de Minister van Justitie |
bourgmestre. ' » | of van de burgemeester. ' » |
L'article 3 de la même loi énonce : | Artikel 3 van dezelfde wet luidt : |
« L'article 24/34, § 2, de la même loi, inséré par la loi du 24 | « Artikel 24/34, § 2, van dezelfde wet, ingevoegd bij de wet van 24 |
juillet 1992, est complété par un troisième alinéa, libellé comme suit | juli 1992, wordt aangevuld met een derde lid, luidend als volgt : |
: ' En cas d'application de la procédure visée à l'article 24/26, § 3, | ' In geval van toepassing van de procedure bedoeld in artikel 24/26, § |
l'avis unanime du conseil d'enquête relatif à la qualification des | 3, bindt het eenparig advies van de onderzoeksraad met betrekking tot |
faits visées au 2°, s'impose à l'autorité investie du droit de punir. | de omschrijving van de feiten bedoeld in 2°, de overheid die bevoegd |
' » | is om te straffen. ' » |
IV. En droit | IV. In rechte |
- A - | - A - |
Requête | Verzoekschrift |
Quant à la recevabilité | Ten aanzien van de ontvankelijkheid |
A.1.1. La Fédération syndicale de la gendarmerie belge est une | A.1.1. De Syndicale Federatie van de Belgische Rijkswacht, een |
association de fait qui a été agréée par arrêté royal du 22 juillet | feitelijke vereniging die bij koninklijk besluit van 22 juli 1983 werd |
1983 comme union professionnelle en application de l'article 16, § 2, | erkend als beroepsvereniging met toepassing van artikel 16, § 2, van |
de la loi du 14 janvier 1975 et comme organisation syndicale en | de wet van 14 januari 1975 en als vakbondsorganisatie met toepassing |
application de la loi du 11 juillet 1978 et a, en cette qualité, | van de wet van 11 juli 1978, heeft in die hoedanigheid belang om de |
intérêt à attaquer les articles 2 et 3 de la loi du 16 juillet 1997 | artikelen 2 en 3 van de wet van 16 juli 1997 aan te vechten, die de |
qui sont susceptibles d'affecter directement et défavorablement les | belangen van haar leden rechtstreeks en ongunstig kunnen raken. Met |
intérêts de ses membres. Cette loi apporte en effet une modification | die wet wordt immers een belangrijke wijziging aangebracht in het |
importante au règlement disciplinaire de la gendarmerie, modification | tuchtreglement van de rijkswacht die, indien toegepast, een ernstige |
qui, si elle est appliquée, entraînera un alourdissement considérable de la procédure. | verzwaring van de procedure met zich meebrengt. |
A.1.2. En leur qualité de gendarmes, les requérants individuels | A.1.2. In hun hoedanigheid van rijkswachter hebben de individuele |
justifient de l'intérêt requis pour demander l'annulation des | verzoekers het vereiste belang om de vernietiging te vorderen van de |
dispositions législatives qui règlent le statut du cadre actif du | wetsbepalingen die het statuut van het actief kader van het |
corps opérationnel de la gendarmerie. | operationeel korps van de rijkswacht regelen. |
Les dispositions attaquées modifient en effet ce statut et sont | De bestreden bepalingen wijzigen immers dat statuut en zijn tevens van |
également de nature à influencer directement et défavorablement les | die aard dat zij de belangen van verzoekers rechtstreeks en ongunstig |
intérêts des parties requérantes en ce qu'elles instaurent une | kunnen beïnvloeden doordat een nieuwe en verzwaarde tuchtprocedure in |
procédure disciplinaire nouvelle et alourdie dans certaines | bepaalde omstandigheden wordt ingevoerd. |
circonstances. | |
Les moyens | De middelen |
A.2.1. Le premier moyen dénonce la violation des articles 10 et 11 de | A.2.1. Het eerste middel voert een schending aan van de artikelen 10 |
la Constitution. | en 11 van de Grondwet. |
A.2.2. La modification de la procédure disciplinaire apportée par la | A.2.2. De wijziging van de tuchtprocedure, die met de wet van 16 juli |
loi du 16 juillet 1997 viole le principe constitutionnel d'égalité | 1997 wordt doorgevoerd, schendt het grondwettelijke |
d'abord en raison de la discrimination qui est instaurée entre le | gelijkheidsbeginsel allereerst vanwege de discriminatie die wordt |
personnel de la gendarmerie et celui de la police judiciaire près les | ingevoerd tussen het personeel van de rijkswacht en de gerechtelijke |
parquets. | politie bij de parketten. |
Le ministre de l'Intérieur dispose dorénavant à l'égard de la | Ten aanzien van de rijkswacht beschikt de Minister van Binnenlandse |
gendarmerie de la possibilité de juger lui-même des sanctions qu'il y | Zaken voortaan over de mogelijkheid zelf te oordelen over de sancties |
a lieu d'infliger dans des dossiers disciplinaires qu'il porte à la | die moeten worden opgelegd in tuchtzaken die door hem ter kennis |
worden gebracht aan de korpscommandant. Onder het vroegere | |
connaissance du chef de corps. Sous l'ancien statut disciplinaire de | tuchtstatuut van de rijkswacht had de Minister enkel een |
la gendarmerie, le ministre avait uniquement un droit d'injonction | injunctierecht met betrekking tot het aanspannen van een |
pour entamer une procédure disciplinaire et la décision d'engager des | tuchtprocedure en werd de beslissing om een tuchtrechtelijke |
poursuites disciplinaires était laissée à l'appréciation de la | vervolging in te leiden overgelaten aan de beoordeling van de |
hiérarchie de la gendarmerie. Une situation comparable existe toujours | hiërarchie van de rijkswacht. Een vergelijkbare situatie bestaat nog |
pour la police judiciaire près les parquets, à l'égard de laquelle le | steeds bij de gerechtelijke politie bij de parketten, waar de Minister |
ministre de la Justice n'a pas le pouvoir d'apprécier la suite qu'il | van Justitie niet de bevoegdheid heeft te oordelen over het gevolg dat |
convient de donner aux poursuites. | dient te worden gegeven aan de vervolgingen. |
A.2.3. L'adoption des dispositions entreprises est une conséquence du | A.2.3. De aanneming van de bestreden bepalingen is een gevolg van het |
rapport de la commission d'enquête parlementaire Dutroux-Nihoul. | verslag van de parlementaire onderzoekscommissie Dutroux-Nihoul. |
Suivant les travaux préparatoires, la loi du 16 juillet 1997 doit | Volgens de parlementaire voorbereiding moet de wet van 16 juli 1997 de |
permettre au ministre d'infliger lui-même des sanctions disciplinaires | Minister ertoe in staat stellen zelf tuchtstraffen op te leggen en |
et d'en assumer la responsabilité politique, le législateur entendant | hiervoor de politieke verantwoordelijkheid op zich te nemen en wil de |
éviter que les chefs de corps de la gendarmerie ne se retrouvent dans | wetgever vermijden dat de korpsoversten bij de rijkswacht in delicate |
des situations délicates. | situaties zouden verzeilen. |
Ces motifs ne sauraient toutefois justifier raisonnablement la | Die motieven kunnen echter niet op redelijke wijze het onderscheid |
distinction établie en matière disciplinaire entre la gendarmerie et | verantwoorden dat tussen de rijkswacht en de gerechtelijke politie bij |
la police judiciaire près les parquets. | de parketten in tuchtzaken wordt ingevoerd. |
A.2.4. Il ressort du rapport de la commission Dutroux que tous les | A.2.4. Uit het verslag van de commissie Dutroux blijkt dat alle |
services de police du pays sont confrontés aux mêmes problèmes. Le fil | politiediensten in het land met dezelfde problemen worden |
conducteur de la loi du 24 juillet 1992 modifiant certaines | geconfronteerd. Door de wet van 24 juli 1992 tot wijziging van sommige |
dispositions relatives au statut du personnel du cadre actif de la | bepalingen betreffende de rechtstoestanden van het personeel van het |
gendarmerie était le rapprochement du statut disciplinaire de la | actief kader van de rijkswacht werd het nader tot elkaar brengen van |
gendarmerie et de celui des autres services de police. | het tuchtstatuut van de rijkswacht en de andere politiediensten tot |
leidraad genomen. | |
De nouvelles modifications du statut disciplinaire doivent tendre à | Nieuwe wijzigingen van het tuchtstatuut moeten gericht zijn op het tot |
une plus grande uniformité entre la gendarmerie et la police | stand brengen van een grotere eenvormigheid tussen de rijkswacht en de |
judiciaire près les parquets, puisqu'elles exercent des tâches | gerechtelijke politie bij de parketten, gelet op de gelijksoortige |
similaires, et non à créer de nouvelles différences, comme le font les | taken die zij uitoefenen, en zij moeten niet gericht zijn op het |
dispositions entreprises. | creëren van nieuwe verschillen zoals de bestreden bepalingen doen. |
A.2.5. La loi du 16 juillet 1997 viole aussi le principe d'égalité en | A.2.5. De wet van 16 juli 1997 schendt eveneens het |
tant qu'elle instaure une distinction en matière de procédure | gelijkheidsbeginsel in zoverre zij een onderscheid qua tuchtprocedure |
disciplinaire en fonction de la manière dont les faits disciplinaires | invoert naar gelang van de wijze waarop de tuchtfeiten ter kennis |
sont portés à la connaissance de l'autorité investie du droit de | worden gebracht van de tot straffen bevoegde overheid. |
punir. L'ancienne législation disciplinaire était applicable à tous les | De vroegere tuchtwetgeving was van toepassing op alle personeelsleden |
membres du personnel de la gendarmerie, quelle que soit la manière | van de rijkswacht, ongeacht de wijze waarop de feiten ter kennis |
dont les faits étaient portés à la connaissance de l'autorité investie | werden gebracht van de overheid bevoegd tot straffen. De nieuwe |
du droit de punir. Or, la nouvelle procédure disciplinaire instaure un régime d'exception pour les faits que le ministre porte à la connaissance du commandant de la gendarmerie et, par l'intermédiaire de ce dernier, au commandant d'unité. Ainsi qu'il sera démontré ci-après, aucune justification raisonnable ne saurait être donnée pour cette distinction. A.2.6. Pour justifier cette procédure d'exception, le ministre renvoie dans les travaux préparatoires à la situation difficile dans laquelle pourraient se trouver les commandants au moment de prendre une décision sur des sanctions disciplinaires à infliger à des subordonnés. Il ajoute que cette nouvelle procédure n'a pas tellement été développée pour des dossiers disciplinaires graves mais bien pour des dossiers auxquels l'opinion publique et les médias attachent une importance. Toutefois, une telle motivation ne saurait justifier l'instauration d'un régime d'exception totalement dérogatoire. Selon cette procédure d'exception, les membres du personnel concernés sont soustraits à leur juge naturel, à savoir le commandant d'unité et le chef de corps. Ceux-ci sont en effet obligés, quel que soit le résultat de l'enquête préalable, d'introduire le dossier disciplinaire auprès du conseil d'enquête. Il n'est plus question en l'occurrence d'un pouvoir d'appréciation permettant d'engager ou non une procédure disciplinaire. Pour la simple raison que les faits bénéficient d'une certaine attention des médias, ce qui est d'ores et déjà susceptible de compromettre l'honneur et la réputation des intéressés, il faut suivre une longue procédure, même s'il devait déjà s'avérer clairement, à l'issue d'une première enquête, qu'il n'a pas été commis de faits sanctionnés disciplinairement ou même si de tels faits étaient prescrits. Le dommage que cette procédure est ainsi susceptible de causer aux intéressés n'est pas proportionné à l'éventuelle utilité de cette procédure. A.2.7. Le régime d'exception va toutefois encore plus loin, puisque les autorités compétentes ne disposent même plus de leur pouvoir normal d'infliger elles-mêmes des sanctions plus légères, à savoir un avertissement ou un blâme adressé par un commandant d'unité et subsidiairement la retenue de traitement infligée par le chef de corps. Il est de surcroît permis de se demander dans quelle mesure l'article 24/25 est conciliable avec cette procédure. Selon cet article, le commandant de la gendarmerie peut annuler un blâme ou un avertissement s'il devait, par exemple, estimer que les faits ne constituent pas une faute disciplinaire dans les circonstances de la cause. On peut difficilement s'imaginer qu'un commandant de gendarmerie aille à l'encontre d'une décision du ministre, pour autant que cela soit possible. Cette circonstance accentue également la disproportion entre le but visé et le moyen employé. | tuchtprocedure voert echter een uitzonderingsstelsel in voor de feiten die de Minister ter kennis brengt aan de commandant van de rijkswacht en via deze laatste aan de eenheidscommandant. Zoals hieronder zal worden aangetoond, kan voor dit onderscheid geen redelijke verantwoording worden gegeven. A.2.6. Als motivering voor die uitzonderingsprocedure verwijst de Minister in de parlementaire voorbereiding naar de moeilijke situatie waarin de commandanten zouden kunnen geraken bij het beslissen over tuchtsancties voor ondergeschikten. Hij voegt eraan toe dat die nieuwe procedure niet zozeer voor zware tuchtdossiers is ontwikkeld maar wel voor de door de publieke opinie en de media als belangrijk ervaren dossiers. Zulk een motivering kan evenwel niet de invoering van een totaal afwijkend uitzonderingsstelsel verantwoorden. In die uitzonderingsprocedure worden de betrokken personeelsleden onttrokken aan hun natuurlijke rechter, zijnde de eenheidscommandant en korpscommandant. Die worden immers verplicht, ongeacht het resultaat van het voorafgaand onderzoek, het tuchtdossier aanhangig te maken bij de onderzoeksraad. Van een beoordelingsbevoegdheid om al dan niet een tuchtprocedure in te leiden is hier geen sprake meer. Louter omdat de feiten een zekere media-aandacht genieten, hetgeen mogelijkerwijze de eer en de goede naam van de betrokkenen reeds in het gedrang brengt, moet een lange procedure worden doorlopen, zelfs indien na een eerste onderzoek reeds duidelijk zou blijken dat er geen tuchtrechtelijk strafbare feiten werden gepleegd of zulke feiten verjaard zouden zijn. De schade die deze procedure aldus kan toebrengen aan de betrokkenen is niet evenredig met het eventuele nut van die procedure. A.2.7. Het uitzonderingsstelsel gaat echter nog verder, daar de bevoegde overheden zelfs niet meer over hun normale bevoegdheid beschikken om lichtere straffen, zijnde een waarschuwing of blaam door een eenheidscommandant en bijkomend de inhouding van loon door de korpscommandant, zelf op te leggen. Bovendien kan men zich afvragen in welke mate artikel 24/25 verzoenbaar is met die procedure. Volgens dat artikel kan de rijkswachtcommandant een blaam of waarschuwing vernietigen, indien hij bijvoorbeeld zou oordelen dat de feiten in de gegeven omstandigheden geen vergrijp tegen de tucht vormen. Men kan zich moeilijk voorstellen dat een rijkswachtcommandant zou ingaan tegen een beslissing van de Minister, voor zover dit mogelijk zou zijn. Ook dit verzwaart de onevenredigheid tussen het beoogde doel en het aangewende middel. |
A.2.8. Enfin, cette procédure d'exception s'écarte aussi de la normale | A.2.8. Ten slotte wijkt die uitzonderingsprocedure ook af van de |
en matière de compétence du conseil d'enquête. Conformément à | normale procedure, wat de bevoegdheid van de onderzoeksraad betreft. |
l'article 24/34, § 2, de la loi du 27 décembre 1973 relative au statut | Overeenkomstig artikel 24/34, § 2, van de wet van 27 december 1973 |
du personnel du corps opérationnel de la gendarmerie, l'autorité | betreffende het statuut van het personeel van het operationeel korps |
investie du droit de punir n'est liée que par l'avis du conseil | van de rijkswacht is de overheid bevoegd tot straffen enkel gebonden |
d'enquête pour ce qui concerne l'énoncé des faits et leur imputation | door het advies van de onderzoeksraad, wat de uiteenzetting van de |
éventuelle au membre du personnel en cause. | feiten en de eventuele tenlastelegging hiervan aan het betrokken |
personeelslid betreft. | |
Or, la loi attaquée insère en son article 3 un troisième alinéa dans | De aangevochten wet voegt echter in artikel 3 een derde lid toe aan |
ce paragraphe, qui a pour effet que lorsqu'il prend sa décision, le | die paragraaf, waardoor de Minister bij het nemen van zijn beslissing |
ministre serait également lié en ce qui concerne la qualification des | ook zou zijn gebonden wat de omschrijving van de feiten betreft, |
indien het advies van de onderzoeksraad eenparig is. Uit de | |
faits, si l'avis du conseil d'enquête est unanime. Selon les travaux | parlementaire voorbereiding leert men dat het de bedoeling is de |
préparatoires, le but est que, dans la mesure du possible, le ministre | Minister zoveel mogelijk ervan te weerhouden een beslissing te nemen |
ne prenne aucune décision sous la pression de l'opinion publique. Pour | onder druk van de publieke opinie. Om dit te voorkomen wordt hij |
éviter cela, il est obligé de suivre la décision du conseil d'enquête, | verplicht de beslissing van de onderzoeksraad te volgen, een |
un conseil d'enquête qui se compose pour sa majorité d'officiers de la | onderzoeksraad die voor de meerderheid bestaat uit officieren van de |
gendarmerie et de représentants des syndicats de la gendarmerie. Et | rijkswacht en vertegenwoordigers van de rijkswachtvakbonden. Dit |
ce, alors que le but de la procédure d'exception était précisément de | terwijl de hele bedoeling van de uitzonderingsprocedure juist was om |
maintenir la gendarmerie en dehors de ces cas délicats et de donner au | de rijkswacht buiten die delicate gevallen te houden en de Minister de |
ministre la possibilité d'assumer pleinement sa responsabilité en tant | mogelijkheid te geven zijn verantwoordelijkheid als tuchtoverheid ten |
qu'autorité disciplinaire. | volle waar te nemen. |
A.2.9. Force est de conclure, de toutes ces considérations, que les | A.2.9. Uit al die opmerkingen kan men slechts besluiten dat de |
aangewende middelen het beoogde doel voorbijschieten. De | |
moyens employés manquent le but visé. La procédure d'exception, prévue | uitzonderingsprocedure, zoals weergegeven in de artikelen 2 en 3 van |
aux articles 2 et 3 de la loi du 16 juillet 1997, viole le principe de | de wet van 16 juli 1997, schendt het evenredigheidsbeginsel en, |
proportionnalité et, partant, le principe constitutionnel d'égalité. | hiermee samenhangend, het grondwettelijk gelijkheidsbeginsel. |
A.3. Le deuxième moyen dénonce la violation de l'article 11 de la | A.3. Het tweede middel voert een schending aan van artikel 11 van de |
Constitution, lu en combinaison avec l'article 6 de la Convention | Grondwet, gelezen in samenhang met artikel 6 van het Europees Verdrag |
européenne des droits de l'homme. | voor de Rechten van de Mens. |
Dans l'ancienne procédure disciplinaire, qui était initiée par le | In de vroegere tuchtprocedure, die geïnitieerd werd door de Minister |
ministre de l'Intérieur, les droits de la défense étaient garantis par | van Binnenlandse Zaken, werden de rechten van de verdediging |
les articles 24/27 et 24/28, auxquels faisait explicitement référence | gewaarborgd door de artikelen 24/27 en 24/28, waarnaar uitdrukkelijk |
l'ancien article 24/26, § 3, alinéa 2, de la loi du 27 décembre 1973. | werd verwezen in het vroegere artikel 24/26, § 3, tweede lid, van de wet van 27 december 1973. |
La nouvelle version de l'article 24/26, § 3, alinéa 2, ne contient pas | In de nieuwe versie van artikel 24/26, § 3, tweede lid, ontbreekt die |
cette référence aux droits de la défense. Cette loi crée donc pour le | verwijzing naar de rechten van verdediging. Aldus creëert die wet |
moins l'imprécision quant au contenu et à l'applicabilité des droits | minstens onduidelijkheid over de inhoud en toepasselijkheid van de |
de la défense dans la nouvelle procédure. Pour ces motifs, l'article 2 | rechten van de verdediging in de nieuwe procedure. Om die redenen |
de la loi du 16 juillet 1997 viole les règles constitutionnelles de | schendt artikel 2 van de wet van 16 juli 1997 dan ook de |
l'égalité et de la non-discrimination, lues en combinaison avec | grondwettelijke regels van gelijkheid en niet-discriminatie, gelezen |
l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme. | in samenhang met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de Rechten |
La demande de suspension | van de Mens. De vordering tot schorsing |
A.4.1. Les moyens invoqués doivent être réputés sérieux au sens de | A.4.1. De aangevoerde middelen moeten als ernstig worden beschouwd in |
l'article 20, 1°, de la loi spéciale sur la Cour d'arbitrage. | de zin van artikel 20, 1°, van de bijzondere wet op het Arbitragehof. |
A.4.2. En ce qui concerne le préjudice grave difficilement réparable, | A.4.2. Wat het moeilijk te herstellen ernstig nadeel betreft, blijkt |
il ressort des travaux préparatoires que le but recherché est de | uit de parlementaire voorbereiding dat het de bedoeling is de nieuwe |
pouvoir appliquer cette nouvelle procédure dans les plus brefs délais, | procedure zo snel mogelijk te kunnen aanwenden, zoals ook blijkt uit |
comme le fait également ressortir l'article 4 de la loi, qui dispose | artikel 4 van de wet, dat bepaalt dat de wet in werking treedt op de |
que la loi entre en vigueur le jour de sa publication au Moniteur | dag van haar publicatie in het Belgisch Staatsblad. |
belge. Les requérants exposent le préjudice potentiel comme suit : | Het mogelijke nadeel wordt door de verzoekers als volgt omschreven : |
« A la lumière de ce fondement spécifique de la loi, l'engagement de | « In het licht van deze specifieke grondslag van de wet zal het |
cette procédure d'exception entraînera dès lors quelques conséquences | instellen van deze uitzonderingsprocedure dan ook enkele belangrijke |
importantes. L'engagement de cette procédure contre un membre de la | gevolgen met zich meebrengen. Het instellen van deze procedure tegen |
gendarmerie le couvrira pour ainsi dire d'opprobre. Il est | een lid van de rijkswacht zal hem als het ware brandmerken. De media |
vraisemblable que les médias s'en saisiront avidement et fouilleront ' | zullen hier waarschijnlijk gretig op inspelen en het professionele |
jusque dans les moindres recoins ' la vie professionnelle mais | maar ook het persoonlijke leven van betrokkene ' tot op het bot ' |
également privée de l'intéressé. La colère populaire émotionnelle qu'a | uitspitten. De emotionele volkswoede die de affaire Dutroux heeft |
soulevée l'affaire Dutroux est toujours à la recherche de coupables, | weten oproepen is nog steeds op zoek naar schuldigen, naar namen |
de noms sur lesquels un visage pourrait être collé. Le ministre peut | waarop een gezicht kan worden geplakt. Hierdoor kan de Minister |
ainsi être tenté d'infliger des sanctions exemplaires, | verleid worden exemplarische sancties uit te spreken die niet in |
disproportionnées à la faute. Même s'il devait s'avérer ultérieurement | verhouding staan tot het vergrijp. Zelfs indien achteraf zou blijken |
qu'une sanction disciplinaire légère peut en fait suffire ou que les | dat in feite een lichte tuchtsanctie kan volstaan of dat de |
faits disciplinaires n'ont nullement eu lieu, le membre du personnel | tuchtrechtelijke feiten helemaal niet plaatsvonden blijft het |
en question demeure couvert d'opprobre. | betrokken personeelslid gebrandmerkt. |
En cas d'annulation ultérieure de la loi, il sera difficile, voire | Bij een latere vernietiging van de wet is de schade moeilijk, of zelfs |
onmogelijk te herstellen. Betrokkene zal reeds geruime tijd door | |
impossible, de réparer le dommage. L'intéressé aura déjà depuis | moeten brengen hebben aan de media-schandpaal. De onmiddellijke |
longtemps été cloué au pilori des médias. L'exécution immédiate de la | uitvoering van de procedure voorzien in de aangevochten wet zal voor |
procédure prévue par la loi attaquée causera aux personnes concernées | de betrokken personen een moeilijk te herstellen ernstig nadeel met |
un préjudice grave difficilement réparable. » | zich meebrengen. » |
- B - | - B - |
B.1. Aux termes de l'article 20, 1°, de la loi spéciale du 6 janvier | B.1. Naar luid van artikel 20, 1°, van de bijzondere wet van 6 januari |
1989 sur la Cour d'arbitrage, deux conditions de fond doivent être | 1989 op het Arbitragehof dient aan twee grondvoorwaarden te zijn |
remplies pour que la suspension puisse être décidée : | voldaan opdat tot schorsing kan worden besloten : |
- des moyens sérieux doivent être invoqués; | - de middelen die worden aangevoerd moeten ernstig zijn; |
- l'exécution immédiate de la règle attaquée doit risquer de causer un | - de onmiddellijke uitvoering van de bestreden maatregel moet een |
préjudice grave difficilement réparable. | moeilijk te herstellen ernstig nadeel kunnen berokkenen. |
Les deux conditions étant cumulatives, la constatation que l'une de | Daar de twee voorwaarden cumulatief zijn, leidt de vaststelling dat |
ces deux conditions n'est pas remplie entraîne le rejet de la demande | één van die voorwaarden niet is vervuld tot verwerping van de |
de suspension. | vordering tot schorsing. |
B.2.1. Le préjudice invoqué par la Fédération syndicale de la | B.2.1. In zoverre een nadeel wordt aangevoerd door de Syndicale |
gendarmerie belge ne saurait être considéré comme un préjudice grave | Federatie van de Belgische Rijkswacht kan het niet worden beschouwd |
difficilement réparable au sens de l'article 20 de la loi spéciale du | als een moeilijk te herstellen ernstig nadeel in de zin van artikel 20 |
6 janvier 1989. Sans qu'il soit besoin, au stade actuel de la | van de bijzondere wet van 6 januari 1989. Zonder dat het nodig is in |
procédure, d'examiner si le recours de la Fédération syndicale de la | de huidige stand van de procedure te onderzoeken of het beroep van de |
gendarmerie belge est ou non recevable, la Cour constate que le | Syndicale Federatie van de Belgische Rijkswacht al dan niet |
préjudice que cette association est susceptible de subir est un | ontvankelijk is, stelt het Hof vast dat het nadeel dat die vereniging |
préjudice purement moral qui découle de l'adoption ou de l'application de dispositions légales qui peuvent affecter les intérêts de ses membres. Semblable préjudice disparaît par l'éventuelle annulation des dispositions entreprises et n'est donc pas difficilement réparable. B.2.2. En ce qui concerne les requérants individuels, la Cour observe que le préjudice invoqué par eux, qui résulterait de l'application des dispositions entreprises, se situe dans le cadre d'une affaire particulièrement retentissante. Les dispositions entreprises attribuent des compétences supplémentaires au ministre de l'Intérieur pour infliger des sanctions | kan ondergaan een louter moreel nadeel is, dat voortvloeit uit de aanneming of toepassing van wetsbepalingen die de belangen van haar leden kunnen raken. Een dergelijk nadeel verdwijnt met de eventuele vernietiging van de bestreden bepalingen en is derhalve niet moeilijk te herstellen. B.2.2. Wat de individuele verzoekers betreft, merkt het Hof op dat het door hen aangevoerde nadeel, dat uit de toepassing van de bestreden bepalingen zou volgen, gesitueerd wordt in het kader van een zaak die grote weerklank heeft gekregen. De bestreden bepalingen verlenen aan de Minister van Binnenlandse Zaken bijkomende bevoegdheden om tuchtstraffen op te leggen aan |
disciplinaires à des membres du personnel du corps opérationnel de la | personeelsleden van het operationeel korps van de rijkswacht. Het |
gendarmerie. Toutefois, le préjudice invoqué n'est pas imputé à la | nadeel dat wordt aangevoerd, wordt evenwel niet toegeschreven aan de |
décision du ministre en elle-même ou à ses effets préjudiciables pour | beslissing van de Minister op zich en de nadelige gevolgen daarvan |
les intéressés, mais au fait que la presse ferait écho à la décision | voor de betrokkenen, maar aan het feit dat de beslissing van de |
du ministre et que les intéressés, en cas d'annulation éventuelle des | Minister weerklank zou vinden in de pers en dat de betrokkenen, bij |
dispositions entreprises, auraient injustement « été longtemps cloués | een eventuele vernietiging van de bestreden bepalingen, ten onrechte « |
au pilori des médias ». | geruime tijd hebben moeten doorbrengen aan de media-schandpaal ». |
B.2.3. Aucun parmi les requérants n'affirme être d'une façon ou d'une | B.2.3. Geen van de verzoekers voert op enigerlei wijze aan betrokken |
autre concerné dans l'affaire précitée. Ils ne font donc pas | te zijn in de bovenvermelde zaak. Ze laten dus niet blijken dat de |
apparaître que l'application immédiate des dispositions attaquées | onmiddellijke toepassing van de bestreden bepalingen hun een moeilijk |
risque de leur causer un préjudice grave difficilement réparable. | te herstellen ernstig nadeel dreigt te berokkenen. |
B.3. Dès lors que la deuxième condition visée à l'article 20, 1°, de | B.3. Nu niet voldaan is aan de tweede voorwaarde bedoeld in artikel |
la loi spéciale du 6 janvier 1989 n'est pas remplie, la Cour ne doit | 20, 1°, van de bijzondere wet van 6 januari 1989, dient het Hof niet |
pas examiner si les moyens invoqués à l'appui de la demande de | te onderzoeken of de middelen aangevoerd tot staving van de vordering |
suspension sont sérieux. | tot schorsing ernstig zijn. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
rejette la demande de suspension. | verwerpt de vordering tot schorsing. |
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, | Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het |
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 10 mars 1998. | Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 10 maart 1998. |
Le greffier, | De griffier, |
L. Potoms. | L. Potoms. |
Le président, | De voorzitter, |
L. De Grève. | L. De Grève. |