24 JANUARI 2025. - Voorlopige opname van `De storm' van Jean Brusselmans in de lijst van het roerend cultureel erfgoed van de Vlaamse Gemeenschap

Cultuur, Jeugd, Sport en Media

Bij besluit van de Vlaamse minister van Welzijn en Armoedebestrijding, Cultuur en Gelijke Kansen van 24 januari 2025 betreffende de voorlopige opname van roerende goederen in de lijst van het roerend cultureel erfgoed van de Vlaamse Gemeenschap wordt bepaald: Enig artikel. Het volgende cultuurgoed wordt als voorlopige maatregel opgenomen in de lijst van het roerend cultureel erfgoed van de Vlaamse Gemeenschap in hoofdafdeling 1, individuele voorwerpen; afdeling 4, artistiek erfgoed: a) korte beschrijving: Jean Brusselmans, De storm, 1936, schilderij, olieverf op doek, 147 x 147 cm;b) motivatie: zeldzaam: na de Eerste Wereldoorlog zoekt Jean Brusselmans onverstoord een eigen stijl, wars van elke stroming die de kunst in de eerste helft van de twintigste eeuw beïnvloedt.Binnen zijn generatie neemt Brusselmans dan ook een aparte plaats in. Als geen ander weet hij modernistisch onderzoek naar kleur, vlak en lijn met de traditionele genres en composities te verenigen. Nooit laat hij de figuratie los.

Zijn werk is vrij consistent te noemen en is vrij goed vertegenwoordigd in de Vlaamse musea.

Het schilderij `De storm' uit 1936 is evenwel een bijzonder iconisch werk binnen het oeuvre van Brusselmans (zeldzaam). Wat het schilderij zo uniek maakt is het sterke licht-donkercontrast, waardoor de zwaarte, die zo kenmerkend is voor de andere Belgische schilders uit het interbellum, plaatsmaakt voor de suggestie van licht. Zeldzaam is ook dat hij slechts één maal dezelfde compositie herneemt, in 1938 en op kleiner formaat.

Onmisbaar: het schilderij getuigt van een bijzondere artistieke waarde, de geometrische en gestileerde compositie zijn het resultaat van geduldige berekeningen.

De compositie is verdeeld in twee horizontale delen. Opvallend zijn de driehoekige structuur van de gele zonnestraal die doorheen de wolken op de woelige zee schijnt en het licht-donker contrast tussen de voorgrond en de achtergrond. Deze harde tegenstelling schept een dramatisch effect, wat nog wordt versterkt door het contrast in de wolken en door de stevige, oplichtende contouren.

Toets en contour beheersen het picturale veld. Brusselmans differentieert de verfaanbreng in lengte, breedte, richting, materie en textuur. Dit picturaal spel is nauwkeurig gepland en ondersteunt vorm en structuur van de compositie ten volle. Uit de strakke, gestileerde vormgeving spreekt daarenboven een eigenzinnige omgang met het decoratieve patroon, die beweegt op de grens van de abstractie.

Brusselmans onderwerpt zijn waarneming aan een geometrisch raster waardoor het schilderij een gestolde realiteit weerspiegelt. Het turbulent en dynamische natuurgebeuren geeft Brusselmans zo weer dat het gebeuren bijna als onbeweeglijk wordt ervaren, maar toch ook een gevoel van kracht uitstraalt. De ijzeren regie waarmee Brusselmans de voorstelling vanuit zijn compositieschema opbouwt en zijn stugge schilderstijl voorkomen dat het zeegezicht tot een naïef beeld, een decoratief plaatje verwordt. Monumentaal en tijdloos toont hij de natuur in al haar kracht.

Naar opzet, compositie en invulling valt `De storm' te situeren binnen de grote traditie van de marineschilderkunst uit de Lage Landen (schakelfunctie).

De eigenzinnige wijze waarop Brusselmans de strijd tussen mens en natuur en het gewoel van de natuurelementen heeft vertaald in zijn persoonlijk modernistische vormidioom is uniek binnen de kunst van de 20ste eeuw: gedesubjectiveerd, met oog voor abstractie en tegelijk bedrieglijk eenvoudig en herkenbaar.

Aangezien Brusselmans grotendeels binnen de bestaande artistieke genres opereert, vormt `De storm' het iconisch, representatief werk voor de marineschilderkunst; c) bewaarplaats: privé;d) eigendomssituatie: privé. Tegen dit besluit kan een beroep tot nietigverklaring of een verzoek tot schorsing van de tenuitvoerlegging worden ingediend bij de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Het verzoekschrift wordt ingediend, hetzij elektronisch via een beveiligde website van de Raad van State (http://eproadmin.raadvst-consetat.be/), of met een ter post aangetekende brief die wordt toegezonden aan de Raad van State (Wetenschapsstraat 33 te 1040 Brussel). Het verzoekschrift wordt ingediend binnen een termijn van zestig dagen nadat de beslissing werd betekend. Indien de beslissing niet betekend diende te worden, gaat de termijn in met de dag waarop de verzoeker er kennis van heeft gehad.